Ocena ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy 6
Ocena ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy 6
Ocena ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy 6
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
90 min<br />
InŜynieria środowiska <strong>pracy</strong><br />
dr hab. inŜ. M. Sikorski msik@zie.pg.gda.pl<br />
http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski<br />
6<br />
<strong>Oce<strong>na</strong></strong> <strong>ryzyka</strong> <strong>zawodowego</strong><br />
<strong>na</strong> <strong>stanowiskach</strong> <strong>pracy</strong><br />
Data wykładu: . . . . . . . . . . . . .<br />
Razem slajdów: 41
Podstawowe terminy<br />
ZAGROśENIE ZAWODOWE: stan środowiska<br />
mogący spowodować wypadek lub chorobę<br />
SYTUACJA ZAGROśENIA - kaŜda sytuacja,<br />
w której człowiek eksponowany jest <strong>na</strong> jedno<br />
lub więcej zagroŜeń<br />
ZDARZENIE PRAWIE WYPADKOWE - zdarzenie<br />
niepoŜądane, które nie spowodowało straty, urazu lub<br />
uszkodzenia<br />
ZDARZENIE WYPADKOWE - zdarzenie niepoŜądane z<br />
potencjalnymi moŜliwościami powstawania strat, urazów i<br />
uszkodzeń<br />
WYPADEK - zdarzenie niepoŜądane, które spowodowało<br />
straty, urazy lub uszkodzenia<br />
2
Co to jest ryzyko zawodowe ?<br />
RYZYKO: kombi<strong>na</strong>cja częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia<br />
określonego zdarzenia wywołującego zagroŜenie i konsekwencji<br />
związanych z tym zdarzeniem (PN-N-180001:1999)<br />
RYZYKO ZAWODOWE (definicja podstawowa)<br />
R = S x P<br />
• kombi<strong>na</strong>cja:<br />
• konsekwencji (kosztu) przewidywanych skutków<br />
• częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia szkód<br />
określonego rodzaju<br />
RYZYKO ZAWODOWE ((Dz.U. Nr 129 poz. 844, definicja sprzecz<strong>na</strong> z w/w normą):<br />
prawdopodobieństwo wystąpienia niepoŜądanych zdarzeń związanych z wykonywaną<br />
pracą , powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników<br />
niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagroŜeń zawodowych występujących<br />
w środowisku <strong>pracy</strong> lub sposobu wykonywania <strong>pracy</strong>.<br />
3
Podstawowe terminy<br />
STRATY: straty związane z utratą zdrowia lub Ŝycia<br />
ludzkiego, jak i straty materialne, które mogą wystąpić jako<br />
skutki występujących zagroŜeń w związku z wykonywaną<br />
pracą i warunkami jej wykonywania<br />
Kategorie strat:<br />
• materialne<br />
Przykładowa gradacja strat:<br />
• katastrofalne<br />
• liczne wypadki śmiertelne lub urazy, trwały<br />
uszczerbek <strong>na</strong> zdrowiu<br />
• ludzkie<br />
• powaŜne<br />
• wypadek śmiertelny, długotrwały uszczerbek lub choroba<br />
• istotne<br />
• kilkudniowe zwolnienie lekarskie<br />
• pomijalne<br />
• opatrunek doraźny<br />
• środowiskowe<br />
• społeczne<br />
4
Co to jest oce<strong>na</strong> <strong>ryzyka</strong> <strong>zawodowego</strong> (ORZ)<br />
ORZ – oce<strong>na</strong> <strong>ryzyka</strong> <strong>zawodowego</strong> jest to:<br />
• a<strong>na</strong>liza przebiegu i warunków wykonywania <strong>pracy</strong> w celu<br />
ustalenia jakie czynniki i zagroŜenia) mogą mieć<br />
niekorzystny wpływ <strong>na</strong> zdrowie i bezpieczeństwo<br />
pracowników<br />
• stwierdzenie czy ryzyko związane z oddziaływaniem tych<br />
czynników jest<br />
• dopuszczalne – gdy zastosowano wystarczające środki<br />
chroniące pracowników przed oddziaływaniem tych czynników<br />
• niedopuszczalne – gdy <strong>na</strong>leŜy podjąć dodatkowe działania i<br />
zastosować dodatkowe środki ochrony<br />
ORZ ma <strong>na</strong> celu ochronę zdrowia pracowników (i innych<br />
osób) -- pracodawcy są zobowiązani przepisami prawa<br />
aby ją okresowo przeprowadzać<br />
5
Podstawy prawne ORZ<br />
• Kodeks Pracy: Art.. 226: „Pracodawca jest zobowiązany informować<br />
pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąŜe się z wykonywaną<br />
pracą oraz o zasadach ochrony przed zagroŜeniami”. (Kodeks Pracy<br />
Dz. U. Nr. 24, poz. 110 2.06.96)<br />
• Rozporządzenie MPiPS z dnia 26 września 1997r. w sprawie<br />
ogólnych przepisów BHP (par. 39) – obowiązek udokumentowanej<br />
oceny <strong>ryzyka</strong> <strong>zawodowego</strong><br />
• Dyrektywa 89/391/EEC: Art.. 2.1.: „Dokonywanie oceny <strong>ryzyka</strong> ma<br />
<strong>na</strong> celu umoŜliwiać pracodawcy podjęcie skutecznych środków,<br />
niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia<br />
pracowników”.<br />
• PN-N-18001:1999. Wymagania dla zarządzania bezpieczeństwem i<br />
higieną <strong>pracy</strong><br />
• PN-N-18002:2000. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną<br />
<strong>pracy</strong> – ogólne wytyczne do oceny <strong>ryzyka</strong> <strong>zawodowego</strong><br />
6
Cele ORZ z punktu widzenia firmy<br />
• sprawdzenie czy występujące <strong>na</strong> <strong>stanowiskach</strong> <strong>pracy</strong><br />
zagroŜenia zostały zidentyfikowane i czy jest z<strong>na</strong>ne<br />
związane z nimi ryzyko zawodowe<br />
• wykazanie, Ŝe przeprowadzono wymaganą przepisami<br />
a<strong>na</strong>lizę zagroŜeń i zastosowano właściwe środki<br />
ochronne<br />
• przygotowanie odpowiednich zmian w wyposaŜeniu i<br />
organizacji stanowisk <strong>pracy</strong>, technologii oraz<br />
przygotowaniu pracowników<br />
• poprawa warunków <strong>pracy</strong> w celu zmniejszenia <strong>na</strong>raŜenia<br />
<strong>zawodowego</strong> pracowników<br />
Ocenę <strong>ryzyka</strong> <strong>zawodowego</strong> moŜe przeprowadzić:<br />
• pracodawca lub jego przedstawiciel<br />
• specjalista z zewnątrz<br />
• współudział pracowników jest bardzo wskazany<br />
7
Etapy ORZ wg PN-N-18002<br />
1. Zebranie informacji<br />
- klasyfikacja prac<br />
2. Identyfikacja zagroŜeń<br />
- zidentyfikowanie zagroŜeń<br />
3. Oszacowanie <strong>ryzyka</strong><br />
- wyz<strong>na</strong>czenie poziomu <strong>ryzyka</strong><br />
4. Wyz<strong>na</strong>czenie dopuszczalności <strong>ryzyka</strong><br />
- decyzja o ryzyku<br />
5. Określenie zakresu wymaganych działań<br />
- przygotowanie planu działania<br />
6. Okresowa weryfikacja poziomu <strong>ryzyka</strong><br />
- sprawdzenie zgodności<br />
8
Zebranie informacji do ORZ<br />
NaleŜy zgromadzić i wykorzystać informacje i dokumenty<br />
dotyczące:<br />
• zadań realizowanych <strong>na</strong> <strong>stanowiskach</strong> <strong>pracy</strong>,<br />
• osób pracujących <strong>na</strong> stanowisku (z uwzględnieniem<br />
szczególnych uwarunkowań, np. kwalifikacyjnych, dot. kobiet<br />
cięŜarnych),<br />
• wykonywanych czynności zawodowych i czasu ich wykonywania<br />
• zagroŜeń zidentyfikowanych i ich źródeł (np. rejestr czynników<br />
rakotwórczych)<br />
• rejestr pomiarów czynników szkodliwych i uciąŜliwych dla<br />
zdrowia<br />
• moŜliwych skutków występujących zagroŜeń<br />
• stosowanych środków ochronnych<br />
• zaistniałych wypadków, zdarzeń potencjalnie wypadkowych,<br />
chorób zawodowych (np. rejestry: wypadków przy <strong>pracy</strong> i chorób<br />
zawodowych, dokumentacja, a<strong>na</strong>lizy, protokoły awarii)<br />
9
Identyfikacja zagroŜeń<br />
• lista występujących zagroŜeń - <strong>na</strong> podstawie<br />
a<strong>na</strong>lizy informacji zebranych w etapie (1)<br />
• pomoc: listy kontrolne dotyczące stanowiska<br />
<strong>pracy</strong>:<br />
• występowanie czynników niebezpiecznych (ryzyko)<br />
• występowanie czynników szkodliwych fizycznych<br />
• występowanie czynników szkodliwych chemicznych i<br />
biologicznych<br />
• zakłócenia środowiskowe w procesie <strong>pracy</strong><br />
• potencjalne wypadki przy <strong>pracy</strong><br />
• oce<strong>na</strong> obciąŜenia psychicznego i fizycznego<br />
• wynik identyfikacji: lista występujących zagroŜeń<br />
i ich źródeł<br />
SPRAWDZENIE: czy wszystkie zagroŜenia zostały zidentyfikowane<br />
10
Czynniki zagroŜeń brane pod uwagę w ORZ<br />
• wizja lokal<strong>na</strong><br />
↓<br />
• wywiad z pracownikiem<br />
↓<br />
• listy kontrolne<br />
↓<br />
• wykaz występujących<br />
zagroŜeń<br />
11
Czynniki zagroŜeń brane pod uwagę w ORZ<br />
• połoŜenie stanowiska <strong>pracy</strong> w stosunku do powierzchni<br />
ziemi lub podłogi pomieszczenia,<br />
• ograniczone przestrzenie (dojścia, przejścia, dostępy),<br />
• powierzchnie, <strong>na</strong> których jest moŜliwy upadek<br />
pracujących<br />
• ostrza, ostre krawędzie, wystające elementy,<br />
chropowatość i szerokość wyrobów, urządzeń i <strong>na</strong>rzędzi,<br />
• poruszające się maszyny i mechanizmy,<br />
• ruchome elementy urządzeń technicznych,<br />
• temperatura powierzchni wyposaŜenia i materiałów,<br />
• ciśnienie (gazy pod ciśnieniem, płyny pod ciśnieniem),<br />
• hałas (słyszalny, infradźwiękowy, ultradźwiękowy),<br />
• drgania (miejscowe lub ogólne),<br />
uŜyj listy kontrolnej<br />
12
Czynniki zagroŜeń brane pod uwagę w ORZ<br />
• jonizacja powietrza, promieniowanie jonizujące,<br />
• promieniowanie (laserowe, <strong>na</strong>dfioletowe, podczerwone),<br />
• pole elektromagnetyczne,<br />
• pole elektrostatyczne, elektryczność statycz<strong>na</strong>,<br />
• <strong>na</strong>pięcie w obwodzie elektrycznym,<br />
• pyły (np. pyły drew<strong>na</strong>, pyły zawierające wolną,<br />
krystaliczną krzemionkę), aerozole stałe i ciekłe,<br />
• zagroŜenie wybuchem i poŜarem<br />
• obciąŜenie fizyczne<br />
• statyczne, dy<strong>na</strong>miczne, monotypia<br />
• obciąŜenie psychiczne<br />
• przeciąŜenie lub niedociąŜenie percepcyjne<br />
• obciąŜenie emocjo<strong>na</strong>lne<br />
uŜyj listy kontrolnej<br />
13
Metody macierzowe<br />
Metody macierzowe (dwuczynnikowe R = S x P):<br />
• metoda PHA<br />
• metoda pięciostopniowa<br />
• metoda trójstopniowa<br />
14
Metoda PHA<br />
PHA – Prelimi<strong>na</strong>ry Hazard A<strong>na</strong>lysis<br />
R = S x P<br />
Kategorie skutków<br />
15
Metoda PHA<br />
Kategorie prawdopodobieństwa (częstości) wystąpienia<br />
danego zagroŜenia<br />
16
Metoda PHA<br />
Poziom <strong>ryzyka</strong> R = S x P<br />
Consequences<br />
of hazard<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
Frequency/probability<br />
of hazard<br />
17
Wartościowanie <strong>ryzyka</strong> - przykład (PHA)<br />
Przykład: operator maszyny budowlanej<br />
1) identyfikujemy zagroŜenia<br />
2) wartościujemy poziom <strong>ryzyka</strong><br />
3) decyzja o dopuszczalności i koniecznych działaniach<br />
ZagroŜenie<br />
Poziom skutków<br />
S<br />
Prawdopodobieństwo<br />
wystąpienia zagroŜenia P<br />
Poziom <strong>ryzyka</strong><br />
R<br />
PoraŜenie prądem<br />
S=4 pojedyncze<br />
wypadki śmiertelne<br />
P=2 mało prawdopodobne,<br />
raz <strong>na</strong> wiele lat<br />
R=8 ryzyko akceptowalne,<br />
utrzymywać sytuację pod<br />
kontrolą<br />
Upadek <strong>na</strong> niŜszy<br />
poziom (z podestu<br />
lub drabiny)<br />
S=4 pojedyncze<br />
wypadki śmiertelne<br />
P=3 dość prawdopodobne, raz<br />
<strong>na</strong> kilka lat<br />
R=12 ryzyko wysokie,<br />
<strong>na</strong>leŜy zmniejszyć je do<br />
akceptowalnego<br />
Skaleczenia o<br />
ostre krawędzie<br />
S=2 lekkie<br />
obraŜenia<br />
P=4 dość prawdopodobne, raz<br />
w roku lub częściej<br />
R=8 ryzyko akceptowalne,<br />
utrzymywać sytuację pod<br />
kontrolą<br />
…<br />
…<br />
…<br />
…<br />
(kontynuować)<br />
…<br />
…<br />
…<br />
…<br />
18
Metoda macierzowa wg PN-N-18002<br />
RYZYKO ZAWODOWE R = S x P<br />
• kombi<strong>na</strong>cja:<br />
• częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia szkód określonego rodzaju<br />
• konsekwencji (kosztu) przewidywanych skutków<br />
Poziomy prawdopodobieństw P<br />
• Mało prawdopodobne: <strong>na</strong>stępstwa zagroŜeń, które nie powinny<br />
wystąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej pracownika.<br />
• Średnio prawdopodobne: <strong>na</strong>stępstwa zagroŜeń, które mogą<br />
wystąpić nie więcej niŜ kilkakrotnie podczas okresu aktywności<br />
zawodowej pracownika.<br />
• Wysoce prawdopodobne: <strong>na</strong>stępstwa zagroŜeń, które mogą<br />
wystąpić wielokrotnie podczas okresu aktywności zawodowej<br />
pracownika.<br />
19
Poziomy cięŜkości skutków S (wg PN)<br />
• Następstwa o małej szkodliwości - są to urazy i choroby,<br />
nie powodujące długotrwałych dolegliwości i absencji w<br />
<strong>pracy</strong><br />
• czasowe pogorszenie stanu zdrowia, np. niewielkie stłuczenia, zranienia,<br />
podraŜnienia oczu, objawy niewielkiego zatrucia, bóle głowy itp.<br />
• Następstwa o średniej szkodliwości - są to urazy i<br />
choroby, które powodują niewielkie, ale długotrwałe lub<br />
<strong>na</strong>wracające okresowo dolegliwości, związane z krótkimi<br />
okresami absencji<br />
• np. zranienia, oparzenia II stopnia <strong>na</strong> niewielkiej powierzchni ciała, alergie<br />
skórne, nieskomplikowane złamania, zespoły przeciąŜeniowe układu<br />
mięśniowo-szkieletowego<br />
• Następstwa o duŜej szkodliwości - są to urazy i choroby<br />
powodujące cięŜkie i stałe dolegliwości i /lub śmierć<br />
• np. oparzenia III stopnia, rozległe oparzenia II stopnia, amputacje,<br />
skomplikowane złamania z <strong>na</strong>stępową dysfunkcją, choroby nowotworowe,<br />
toksyczne uszkodzenia <strong>na</strong>rządów wewnętrznych i układu nerwowego w<br />
wyniku <strong>na</strong>raŜenia <strong>na</strong> czynniki chemiczne, zespół wibracyjny, zawodowe<br />
uszkodzenia słuchu, astma, zaćma itp.<br />
20
Metoda macierzowa pięciostopniowa (wg PN)<br />
• S x P pięć poziomów <strong>ryzyka</strong><br />
Ustalenie dla kaŜdego z zidentyfikowanych zagroŜeń związku między:<br />
• prawdopodobieństwem wystąpienia skutków zagroŜeń<br />
• cięŜkością skutków tych zagroŜeń<br />
Prawdopodobieństwo<br />
wystąpienia<br />
zagroŜenia P<br />
CięŜkość skutków S<br />
mała średnia duŜa<br />
Mało prawdopodobne<br />
bardzo<br />
małe<br />
małe<br />
średnie<br />
Prawdopodobne małe średnie duŜe<br />
Wysoce prawdopodobne średnie duŜe bardzo<br />
duŜe<br />
dopuszczalne<br />
dopuszczalne (ale niezbędne są działania korygujące)<br />
niedopuszczalne<br />
21
Metoda macierzowa pięciostopniowa (wg PN)<br />
Zasady wyz<strong>na</strong>czania dopuszczalności <strong>ryzyka</strong> <strong>zawodowego</strong><br />
(skala 5-stopniowa):<br />
Oszacowanie<br />
<strong>ryzyka</strong><br />
<strong>zawodowego</strong><br />
bardzo duŜe<br />
Dopuszczalność<br />
<strong>ryzyka</strong> <strong>zawodowego</strong><br />
Niezbędne działania<br />
Praca nie moŜe być rozpoczęta ani kontynuowa<strong>na</strong> do czasu<br />
zmniejszenia <strong>ryzyka</strong> <strong>zawodowego</strong> do poziomu<br />
dopuszczalnego.<br />
duŜe<br />
średnie<br />
małe<br />
niedopuszczalne<br />
dopuszczalne<br />
JeŜeli ryzyko zawodowe jest związane z pracą juŜ<br />
wykonywaną, działania w celu jego zmniejszenia <strong>na</strong>leŜy<br />
podjąć <strong>na</strong>tychmiast.<br />
Planowa<strong>na</strong> praca nie moŜe być rozpoczęta do czasu<br />
zmniejszenia <strong>ryzyka</strong> <strong>zawodowego</strong> do poziomu<br />
dopuszczalnego.<br />
Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem<br />
jest zmniejszenie <strong>ryzyka</strong> <strong>zawodowego</strong>.<br />
Konieczne jest zapewnienie, ze ryzyko zawodowe pozostaje<br />
co <strong>na</strong>jwyŜej <strong>na</strong> tym samym poziomie.<br />
bardzo małe<br />
Nie jest konieczne prowadzenie Ŝadnych działań<br />
22
Metoda macierzowa trzystopniowa (wg PN)<br />
• S x P trzy poziomy <strong>ryzyka</strong><br />
Ustalenie dla kaŜdego z zidentyfikowanych zagroŜeń związku między:<br />
• prawdopodobieństwem wystąpienia skutków zagroŜeń<br />
• cięŜkością skutków tych zagroŜeń<br />
Prawdopodobieństwo<br />
wystąpienia<br />
zagroŜenia P<br />
CięŜkość <strong>na</strong>stępstw S<br />
mała średnia duŜa<br />
Mało prawdopodobne małe małe średnie<br />
Prawdopodobne małe średnie duŜe<br />
Wysoce prawdopodobne średnie duŜe duŜe<br />
dopuszczalne<br />
dopuszczalne (ale niezbędne są działania korygujące)<br />
niedopuszczalne<br />
23
Metoda macierzowa trzystopniowa (wg PN)<br />
Zasady wyz<strong>na</strong>czania dopuszczalności <strong>ryzyka</strong> <strong>zawodowego</strong><br />
(skala 3-stopniowa):<br />
Oszacowanie<br />
<strong>ryzyka</strong><br />
<strong>zawodowego</strong><br />
duze<br />
Dopuszczalnosc <strong>ryzyka</strong><br />
<strong>zawodowego</strong><br />
niedopuszczalne<br />
Niezbedne dzialania<br />
Jezeli ryzyko zawodowe jest zwiazane z praca juz<br />
wykonywa<strong>na</strong>, dzialania w celu jego zmniejszenia<br />
<strong>na</strong>lezy podjac <strong>na</strong>tychmiast.<br />
Planowa<strong>na</strong> praca nie moze byc rozpoczeta do czasu<br />
zmniejszenia <strong>ryzyka</strong> <strong>zawodowego</strong> do poziomu<br />
dopuszczalnego.<br />
srednie<br />
male<br />
dopuszczalne<br />
Zaleca sie zaplanowanie i podjecie dzialan, których<br />
celem jest zmniejszenie <strong>ryzyka</strong> <strong>zawodowego</strong>.<br />
Konieczne jest zapewnienie, ze ryzyko zawodowe<br />
pozostaje co <strong>na</strong>jwyzej <strong>na</strong> tym samym poziomie.<br />
24
Szacowanie RZ <strong>na</strong> podstawie NDS/NDN(wg PN)<br />
Tam, gdzie jest to moŜliwe, zaleca się oszacować ryzyko zawodowe <strong>na</strong><br />
podstawie wielkości charakteryzujących <strong>na</strong>raŜenie<br />
Wartość wielkości<br />
charakteryzującej<br />
<strong>na</strong>raŜenie (P)<br />
P > Pmax<br />
Pmax ≥ P ≥<br />
0,5Pmax<br />
P < 0,5Pmax<br />
Oszacowanie<br />
<strong>ryzyka</strong><br />
<strong>zawodowego</strong><br />
duŜe<br />
średnie<br />
małe<br />
Przykład:<br />
Pomiary czynników środowiskowych <strong>na</strong><br />
stanowisku <strong>pracy</strong> palacza w kotłowni wykazały<br />
stęŜenie tlenku węgla równe 10 mg/m 3 .<br />
JeŜeli wartość NDS wynosi 30 mg/m 3 , krotność<br />
P wynosi 10/30=0,33 < 0,5Pmax, stąd poziom<br />
<strong>ryzyka</strong> <strong>zawodowego</strong> związany z <strong>na</strong>raŜeniem <strong>na</strong><br />
zatrucie tlenkiem węgla moŜ<strong>na</strong> uz<strong>na</strong>ć za mały.<br />
Pmax - wartość dopuszczal<strong>na</strong> wielkości charakteryzujących <strong>na</strong>raŜenie, ustala<strong>na</strong> <strong>na</strong> ogół <strong>na</strong><br />
podstawie obowiązujących przepisów (np. NDS lub NDN). W przypadku braku wymagań prawnych,<br />
przy ustalaniu Pmax moŜ<strong>na</strong> wykorzystać opinie ekspertów, dane literaturowe itp.<br />
Przedstawione powyŜej wytyczne dotyczące szacowania <strong>ryzyka</strong> mają zastosowanie jedynie w<br />
przypadku, gdy moŜ<strong>na</strong> ustalić wartości dopuszczalne charakteryzujące <strong>na</strong>raŜenie.<br />
Gdy <strong>na</strong> <strong>stanowiskach</strong> <strong>pracy</strong> istnieją zagroŜenia, dla których nie zostały ustalone dopuszczalne <strong>na</strong>tęŜenia lub stęŜenia<br />
czynników szkodliwych, przy szacowaniu <strong>ryzyka</strong> moŜ<strong>na</strong> kierować się: prawdopodobieństwem wystąpienia zagroŜenia oraz<br />
cięŜkością <strong>na</strong>stępstw wypadków w innych zakładach <strong>pracy</strong>, np. <strong>na</strong> podstawie danych statystycznych dotyczących wypadków,<br />
chorób zawodowych, danych literaturowych, oceny ekspertów.<br />
25
Metoda macierzowa wg pn-n-18002<br />
• Opis skutków zagroŜeń<br />
26
Metody wskaźnikowe<br />
Metody wskaźnikowe (trzyczynnikowe R = S x E x P):<br />
• metoda Risk Score<br />
• kalkulatory <strong>ryzyka</strong> (nomogram)<br />
• termometr <strong>ryzyka</strong><br />
27
Risk Score<br />
Metoda wskaźnikowa do szacowania poziomu <strong>ryzyka</strong> <strong>na</strong> <strong>stanowiskach</strong><br />
<strong>pracy</strong><br />
Wskaźnik oceny <strong>ryzyka</strong>: R = S · E · P<br />
<strong>na</strong>raŜenie<br />
gdzie:<br />
S – potencjalne skutki zagroŜenia<br />
E – ekspozycja <strong>na</strong> zagroŜenie<br />
P – prawdopodobieństwo wystąpienia zagroŜenia<br />
źródło: Kinnley G.F., Wiruth A.D.: Practical Risk A<strong>na</strong>lysis for Safety Ma<strong>na</strong>gement.<br />
Naval Weapons Centre, Chi<strong>na</strong> Lake, 1976<br />
28
Risk Score – składnik S<br />
S – Potencjalne straty<br />
- średnia strat ludzkich i materialnych<br />
29
Risk Score – składniki E i P<br />
E – Ekspozycja<br />
• ekspozycja<br />
pracownika <strong>na</strong><br />
zagroŜenie<br />
P – Prawdopodobieństwo<br />
• prawdopodobieństwo<br />
wystąpienia<br />
zdarzenia<br />
wypadkowe<br />
go<br />
30
Risk Score – wyniki<br />
Obliczo<strong>na</strong> dla kaŜdego zagroŜenia wartość wskaźnika oceny <strong>ryzyka</strong>:<br />
R= S · E · P wyz<strong>na</strong>cza kategorię <strong>ryzyka</strong> <strong>zawodowego</strong><br />
Ocenę <strong>ryzyka</strong> <strong>zawodowego</strong> metodą „Risk Score” moŜ<strong>na</strong> prowadzić niezaleŜnie od oceny metodą<br />
trójstopniową wg Polskiej Normy PN-N-18002:2000<br />
31
Risk Score – przykład<br />
Przykład: operator maszyny budowlanej<br />
• identyfikujemy zagroŜenia<br />
• wartościujemy poziom <strong>ryzyka</strong><br />
• decyzja o dopuszczalności i koniecznych działaniach<br />
ZagroŜenie<br />
Poziom<br />
skutków<br />
S<br />
Poziom<br />
ekspozycji<br />
E<br />
Prawdopodobieństwo<br />
wystąpienia<br />
zagroŜenia P<br />
Poziom <strong>ryzyka</strong><br />
R<br />
PoraŜenie<br />
prądem<br />
S=15 pojedyncze<br />
wypadki<br />
śmiertelne<br />
E=2 <strong>na</strong>raŜenie<br />
okazjo<strong>na</strong>lne<br />
P=1 tylko sporadycznie<br />
moŜliwe<br />
R=30 ryzyko małe,<br />
potrzeb<strong>na</strong> kontrola<br />
Upadek <strong>na</strong><br />
niŜszy poziom<br />
(z podestu lub<br />
drabiny)<br />
S=15 pojedyncze<br />
wypadki<br />
śmiertelne<br />
E=6 częste<br />
(codziennie)<br />
P=6 całkiem moŜliwe<br />
R=540 ryzyko bardzo<br />
duŜe, <strong>na</strong>leŜy<br />
zmniejszyć do<br />
akceptowalnego<br />
Skaleczenia o<br />
ostre<br />
krawędzie<br />
S=3 lekkie<br />
obraŜenia<br />
E=6 częste<br />
(codziennie)<br />
P=3 mało<br />
prawdopodobne ale<br />
moŜliwe<br />
R=54 ryzyko małe,<br />
potrzeb<strong>na</strong> kontrola<br />
…<br />
(kontynuować)<br />
…<br />
…<br />
…<br />
…<br />
…<br />
…<br />
…<br />
…<br />
ranking zagroŜeń<br />
wnioski<br />
…<br />
32
Kalkulator <strong>ryzyka</strong> (nomogram)<br />
R = S x P x E<br />
- identyfikacja zagroŜeń<br />
- dla kaŜdego zagroŜenia:<br />
- określenie poziomu skutków, poziomu ekspozycji i poziomu<br />
prawdopodobieństwa<br />
33
Kalkulatory <strong>ryzyka</strong> (nomogram)<br />
34
Kalkulatory <strong>ryzyka</strong> (nomogram)<br />
• Step 4: odczytaj poziom <strong>ryzyka</strong> z nomogramu<br />
35
Termometr <strong>ryzyka</strong><br />
Wskaźnik <strong>ryzyka</strong> R = C x E x L<br />
Risk Score<br />
Risk Rating<br />
Action<br />
> 600<br />
Very High<br />
<strong>na</strong>leŜy wstrzymać prace<br />
300-599<br />
High<br />
potrzeb<strong>na</strong> poprawa <strong>na</strong>tychmiast<br />
90-299<br />
< 90<br />
Moderate<br />
Low<br />
potrzeb<strong>na</strong> poprawa<br />
potrzeb<strong>na</strong> regular<strong>na</strong> kontrola<br />
36
Termometr <strong>ryzyka</strong><br />
• kalkulator wskaźnika <strong>ryzyka</strong> R = C x E x L<br />
Wartości:<br />
C = 1-100<br />
E = 0,5-10<br />
L = 0,1-10<br />
R max =1000<br />
http://www.ifap.asn.au/<br />
37
Wyz<strong>na</strong>czanie dopuszczalności <strong>ryzyka</strong><br />
38
Konsekwencje dla pracodawcy<br />
Strefa zielo<strong>na</strong><br />
Ryzyko<br />
pomijalnie<br />
małe<br />
Strefa Ŝółta<br />
Ryzyko<br />
tolerowane lub<br />
umiarkowane<br />
Strefa czerwo<strong>na</strong><br />
Ryzyko<br />
istotne lub<br />
nietolerowane<br />
Ryzyko<br />
urazu lub choroby<br />
zawodowej jest<br />
znikome lub <strong>na</strong><br />
akceptowalnie<br />
niskim poziomie<br />
Nie wymaga się<br />
Ŝadnych zmian<br />
<strong>na</strong> stanowisku<br />
<strong>pracy</strong><br />
Występuje pewne<br />
ryzyko<br />
urazu lub choroby<br />
zawodowej dla<br />
całej populacji lub<br />
tylko jej części<br />
Zmiany są<br />
wskazane,<br />
<strong>na</strong>leŜy<br />
utrzymywać<br />
sytuację pod<br />
kontrolą<br />
Ryzyko<br />
wystąpienia urazu<br />
lub choroby<br />
zawodowej jest<br />
bardzo duŜe<br />
Zmiany są<br />
konieczne i<br />
pilne, <strong>na</strong>leŜy<br />
rozwaŜyć<br />
wstrzymanie<br />
<strong>pracy</strong><br />
39
Poziomy <strong>ryzyka</strong> <strong>zawodowego</strong><br />
Ryzyko małe: warunki <strong>pracy</strong> do zaakceptowania<br />
• warunki wykonywania <strong>pracy</strong> nie powinny powodować<br />
wystąpienia u pracowników wypadków, urazów, dolegliwości,<br />
<strong>na</strong>dmiernego zmęczenia, stresu<br />
Ryzyko średnie: warunki <strong>pracy</strong> mogą być nieodpowiednie,<br />
wymagają dokładniejszego zbadania i oceny<br />
• warunki wykonywania <strong>pracy</strong> mogą spowodować u części<br />
pracowników wystąpienie wypadków, urazów, dolegliwości,<br />
<strong>na</strong>dmiernego zmęczenia, stresu<br />
Ryzyko duŜe: warunki <strong>pracy</strong> są nieodpowiednie, wymagają<br />
dokładniejszego zbadania i wprowadzenia zmian<br />
• warunki wykonywania <strong>pracy</strong> prawdopodobnie spowodują u<br />
pracowników wystąpienie wypadków, urazów, dolegliwości,<br />
<strong>na</strong>dmiernego zmęczenia, stresu<br />
40
Trójstrefowy system oceny<br />
• trójstrefowy system oceny czynników <strong>ryzyka</strong> wg EN 614-1<br />
Strefa<br />
Ryzyko/strefa<br />
Ryzyko choroby<br />
lub urazu<br />
Niezbędne działania<br />
Zielo<strong>na</strong><br />
małe (zaleca<strong>na</strong>)<br />
niez<strong>na</strong>czne<br />
Ŝadne działania nie<br />
są wymagane<br />
śółta<br />
dopuszczalne<br />
(niezaleca<strong>na</strong>)<br />
moŜliwe<br />
jeśli to moŜliwe,<br />
przeprojektować<br />
rozwiązania<br />
Czerwo<strong>na</strong><br />
duŜe<br />
(niedopuszczalne)<br />
wysoce<br />
prawdopodobne<br />
koniecznie podjąć<br />
kroki zmniejszające<br />
ryzyko<br />
41
Change language