EPCG procedura za mHE.pdf

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
PROCEDURA
za izdavanje dokumenata za priključenje
malih elektrana na distributivnu mrežu
Podgorica,
novembar 2009.

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
S a d r ž a j
1 UVOD 3
2 TERMINI I DEFINICIJE 4
3 TOK AKTIVNOSTI U POSTUPKU IZDAVANJA DOKUMENATA ZA
PRIKLJUČENJE MALE ELEKTRANE NA DISTRIBUTIVNU MREŽU 6
4 TEHNIČKI USLOVI ZA PRIKLJUČENJE 12
5 PRILOZI 13
5.1 OBRASCI
Prilog 3.1. Zahtjev za izdavanje uslova za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu 14
Prilog 3.2. Uslovi za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu 16
Prilog 3.3. Zahtjev za izdavanje saglasnosti za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu 19
Prilog 3.4. Rješenje o saglasnosti za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu 21
Prilog 3.5. Zahtjev za privremeno priključenje male elektrane na distributivnu mrežu za potrebe probnog rada 24
Prilog 3.6. Odobrenje za privremeno priključenje male elektrane na distributivnu mrežu 26
Prilog 3.7. Zahtjev za priključenje elektrane na distributivnu mrežu 27
Prilog 3.8. Odobrenje za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu 28
5.2. UGOVORI
Ugovor 1 Ugovora o pomoćnim uslugama za stvaranje uslova za priključenje
(sa Operatorom prenosnog sistema), opciono 29
Ugovor 2 Ugovor o izgradnji objekata za priključenje male elektrane na mrežu
(sa Operatorom distribucije), opciono 30
Ugovor 3 Ugovor o priključenju male elektrane na distributivnu mrežu
(sa Operatorom distribucije) 31
Ugovor 4 Ugovor o snabdijevanju električnom energijom
(sa Operatorom Snabdijevanja) 34
Ugovor 5 Ugovor o prodaji električne energije
(sa Sektorom za upravljanje proizvodnjom i trgovinu električne energije) 35
5.3. INFORMATIVNI PRILOZI
Inf. prilog 1 Šematski prikaz osnovnih načina priključivanja malih elektrana u elektroenergetsku mrežu 36
Inf. prilog 2 Okvirni Program ispitivanja rada i zaštitnih ureñaja u probnom radu male elektrane na distributivnu
mrežu u realnim uslovima 39

1. U V O D
Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Svrha Procedure za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu jeste objedinjavanje na jednom
mjestu svih aktivnosti i njihovog redosljeda koje Investitor/vlasnik male elektrane mora proći od podnošenja zahtjeva za izdavanje
uslova za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu do njenog priključenja, sa navoñenjem neophodne dokumentacije i formi
obrazaca.
Postupak izbora Investitora za izgradnju male elektrane i korišćenje zemljišta i vodotoka vrši se postupkom javnog nadmetanja, koji
sprovodi ministarstvo nadležno za poslove energetike u Crnoj Gori. Postupak se pokreće na osnovu programa razvoja i korišćenja
obnovljivih izvora energije koji je sastavni dio Akcionog plana za sprovoñenje Strategije razvoja energetike ili na inicijativu
zainteresovanog lica.
Ova Procedura objedinjava zahtjeve važećih zakona, pravilnika i preporuka koje je Investitor male elektrane obavezan sprovesti
prema Elektroprivredi Crne Gore AD Nikšić. Namijenjena je zaposlenim u elektrodistributivnom preduzeću, kao i pravnim i fizičkim
licima koja grade objekte malih elektrana (investitorima), u postupku izdavanja/pribavljanja odgovarajućih saglasnosti, izrade
tehničke dokumentacije, izvoñenja radova na priključenju i puštanja u rad malih elektrana.
Procedura se odnosi na male elektrane snage do 10 MVA i male hidroelektrane kod kojih se rekonstrukcijom utiče na promjenu
uslova priključenja i izvoñenja priključka.
Procedura se ne odnosi na nezavisne proizvoñače električne energije koji isključivo rade autonomno – ostrvski u odnosu na
distributivnu mrežu.
Da bi mala elektrana mogla raditi paralelno sa distributivnom mrežom mora se izgraditi, voditi njen pogon i održavati u skladu sa:
- zakonima Crne Gore koji regulišu izgradnju, pogon i održavanje elektroenergetskih postrojenja
- pravilnicima i preporukama Elektroprivrede Crne Gore, i
- odgovarajućim preporukama IEC i Evropskim normama za područja koja nijesu regulisana domaćim normama.
Procedura je bazirana na zakonima, pravilnicima i preporukama.
Zakoni
1. Zakon o energetici (Sl. list CG, br. 39/2003)
2. Zakon o ureñenju prostora i izgradnji objekata (Sl.list CG, br. 51/2008)
3. Zakon o opštem upravnom postupku (Sl. list RCG, br. 60/2003)
4. Zakon o arhivskoj djelatnosti (Sl. list RCG br. 29/92, 6/94)
5. Uredba o vjetroelektranama (Sl.list br. 67/2009)
Pravilnici
1. Privremeni distributivni kodeks (Sl.list RCG, br. 13/2005)
2. Pravila o snabdijevanju električnom energijom (Sl.list RCG, br. 13/2005)
3. Pravilnik o tehničkim uslovima za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu (Sl. list RCG, br. 25/2007)
4. Pravilnik o tarifama za električnu energiju (Sl.list RCG, br. 47/2005)
5. Uputstvo o utvrñivanju metodologije obračuna otkupne cijene električne energije iz malih hidroelektrana (Sl. list RCG,
br. 46/2007)
6. Pravila o pristupu treće strane prenosnoj i distributivnoj mreži (Sl.list CG, br. 13/2007)
7. Pravilnik o čuvanju registratorskog materijala i arhivske grañe i davanje podataka o arhivskoj grañi Državnom arhivu
Crne Gore (Sl.list RCG, br. 23/94)
Preporuke
1. Tehnička preporuka br. 16: OSNOVNI TEHNIČKI ZAHTJEVI ZA PRIKLJUČENJE MALIH ELEKTRANA NA MREŽU
ELEKTRODISTRIBUCIJE SRBIJE, JP Elektroprivreda Srbije, maj 2003.
2. Prilog 1 TP-16: Primjeri proračuna za ocjenu kriterijuma za priključenje male elektrane na mrežu ED, JP
Elektroprivreda Srbije, maj 2003.
3. PRAVILNIK O PRIKLJUČENJU MALIH ELEKTRANA NA MREŽU ELEKTRODISTRIBUCIJE REPUBLIKE SRPSKE, I
izdanje,
Mješoviti Holding ''Elektroprivreda Republike Srpske'', Matično preduzeće, a.d. Trebinje, mart 2009.
4. Tehnička preporuka TP-1b: Distributivna transformatorska stanica DTS-EPCG 10/0,4 kV, EPCG AD Nikšić, FC
Podgorica, 2004.
5. Tehnička preporuka za priključke potrošača na niskonaponsku mrežu, TP-2/II dopunjeno izanje, EPCG AD, FC
Distribucija, 2008.
6. Uputstvo za upravljanje distributivnom mrežom, EPCG AD, FC Distribucija, 2008.
7. Tehnička preporuka: Tipizacija mjernih mjesta, EPCA AD, FC Distribucija, 2009.
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija
3

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
2. TERMINI I DEFINICIJE
Objekat: objekat u grañevinskom smislu, kao zgrada za elektranu ili transformatorsku stanicu.
Elektroenergetski objekat: elektrana, transformatorska stanica ili elektroenergetski vod.
Elektrana: energetski objekat za proizvodnju električne energije sa jednim ili više agregata, bez obzira na vrstu primarne energije i
način pretvaranja u električnu energiju.
Mala elektrana: nezavisan proizvodni objekat – elektrana, instalisane snage do 10 MW. Mala elektrana može biti hidroelektrana,
elektrana na vjetar, solarna elektrana, termoelektrana - toplana koja dio električne energije povremeno ili stalno isporučuje u
distributivnu mrežu, termoelektrana na biomasu, otpatke, gorivne ćelije itd.
Generator: rotirajući ili statični pretvarač primarne energije (voda, vjetar, gas, sunce, biomasa itd.) u električnu energiju.
Proizvoñač električne energije: energetski subjekt koji obavlja djelatnost proizvodnje električne energije. U ovoj proceduri pojam
„proizvoñač“ odnosi se na obnovljivi izvor električne energije i na kogeneracijsko postrojenje.
Nezavisni proizvoñač električne energije: proizvoñač koji proizvodi električnu energiju tako da iskorišćava obnovljive energetske
izvore na ekonomsko primjeren način, ili doseže veoma visoko iskorišćenje pri upotrebi fosilnih goriva.
U nezavisne proizvoñače spadaju i proizvoñači električne energije iz malih elektrana i proizvoñači iz kogeneracijskih postrojenja.
Povlašćeni proizvoñač: energetski subjekat koji u pojedinačnom proizvodnom objektu proizvodi električnu energiju koristeći
obnovljive izvore energije na ekonomski primjeren način koji je usklañen sa zaštitom životne sredine.
Korisnik elektroenergetske mreže: sva fizička i pravna lica koja isporučuju električnu energiju u prenosnu ili distributivnu mrežu
(proizvoñači) ili iz nje preuzimaju električnu energiju (kupci) ili koji koriste mrežu za protok električne energije (trgovci).
Investitor/vlasnik (nosilac projekta): fizičko ili pravno lice upisano u Registar obnovljivih izvora energije, koje ulaže sredstva u
izgradnju male elektrane.
Obnovljivi izvori energije: voda, sunce, vjetar, geotermalna energija i pod odreñenim uslovima biomasa, komunalni i drveni otpaci
itd.
Obnovljivi izvor električne energije: postrojenje u kojem se iz obnovljivog izvora energije proizvodi električna energija
Kogeneracijsko postrojenje: postrojenje u kojemu se odvija kogeneracija, odnosno istovremena proizvodnja električne i toplotne
energije.
Elektroenergetski sistem Crne Gore (EES CG): tehnološki jedinstven elektroenergetski sistem, koga čine proizvodni, prenosni i
distributivni objekti, ureñaji i instalacije.
Operator distribucije (OD): svaki energetski subjekat, pravno ili funkcionalno razdvojen i odgovoran za korišćenje, pouzdanost,
upravljanje, održavanje i razvoj distributivne mreže, koji je imalac licence za distribuciju i operatora distributivne mreže za odreñenu
oblast opsluživanja. Lokalna distribucija je dio Operatora distribucije, teritorijalno vezan za granice jedne ili više opština.
Operator prenosa (OP): energetski subjekat odgovoran za korišćenje, pouzdanost, upravljanje, dispečing, usklañivanje proizvodnje
i potrošnje, rezerve, vremensko usklañivanje ponude i tražnje.
Snabdjevač električnom energijom (snabdjevač): energetski subjekt koji obavlja energetsku djelatnost snabdijevanja električnom
energijom, kupujući električnu energiju od proizvoñača ili trgovca i prodajući je kupcima.
Saglasnost za priključenje: dokumenat koji izdaje Operator distribucije i sadrži uslove za priključenje na distributivnu mrežu.
Mreža: skup vodova koji su namijenjeni prenosu i distribuciji električne energije, na koji su priključeni proizvodni elektroenergetski
objekti i potrošači.
Elektrodistributivna mreža: funkcionalna cjelina elektroenergetskih vodova, transformatorskih stanica i prateće opreme različitih
naponskih nivoa, meñusobno povezanih u jedinstveni tehnološki sistem za distribuciju električne energije.
Interna mreža i/ili interne instalacije: skup vodova, instalacija i ureñaja za energetsko napajanje pojedinačnih potrošača unutar
proizvodnog elektroenergetskog objekta.
Pristup distributivnom sistemu: pravo treće strane – učesnika na tržištu (npr. proizvoñača el.energije) da pod jednakim,
pravednim i unaprijed poznatim uslovima mogu sa operatorom distributivne mreže zaključiti ugovor o pristupu mreži radi obavljanja
svojih licenciranih djelatnosti.
Mjesto priključenja na mrežu Operatora distribucije: mesto u distributivnoj mreži na kome se priključak male elektrane spaja sa
mrežom Operatora distribucije.
Priključak elektrane na elektroenergetsku mrežu: sklop električnih vodova i ureñaja visokog, srednjeg ili niskog napona kojim se
objekat proizvoñača ili kupca priključuje na distributivnu mrežu.
Rastavno mjesto: mjesto u mreži gdje je ugrañena rasklopna aparatura (rastavljač, prekidač sa dograñenim dodatnim ureñajima),
sa kojom se elektrana odvaja od mreže Operatora distribucije.
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija
4

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Rasklopna aparatura: kombinacija jednog ili više rasklopnih aparata sa pripadajućom mjernom, zaštitnom, signalnom i
upravljačkom opremom, uključujući i meñusobne veze i noseću konstrukciju.
Izolovani pogon: pogonsko stanje elektrane kada mala elektrana ne radi paralelno sa distributivnom mrežom.
Naznačene karakteristike: brojne (numeričke) vrijednosti veličina (snaga, napon, struja itd.) koje definišu rad generatora,
energetskog transformatora ili voda u uslovima koji su utvrñeni u standardima i služe za ispitivanje i garanciju proizvoñača.
Mjerno mjesto (mjesto mjerenja, obračuna): mjesto na kome se mjeri električna energija koju mala elektrana predaje u mrežu
Operatora distribucije i električna energija koju mala elektrana preuzima iz mreže Operatora distribucije.
Djelovanja male elektrane na distributivnu mrežu: djelovanje koje izaziva priključenje male elektrane na postrojenja i potrošače u
mreži Operatora distribucije (promene napona, pojava flikera, pojava viših harmonika, povećanje struje kratkog spoja itd.).
Viši harmonik: sinusna oscilacija čija je frekvencija višestruka cjelobrojna vrijednost osnovne frekvencije.
Flikeri: treperenje svetlosti sijalica i fluorescentnih cijevi usljed povremenih osetnijih padova napona.
Rješenje o sticanju statusa povlašćenog proizvoñača: rješenje koje donosi Regulatorna agencija za energetiku na osnovu
odgovarajućeg pravilnika.
Ugovor o priključenju na distributivnu mrežu: ugovor koji se zaključuje izmeñu imaoca licence za distribuciju i Operatora
distribucije i distributivne mreže i svakog subjekta (ovdje: potrošača) priključenog na distributivnu mrežu.
Ugovor o pristupu mreži: ugovor kojim se regulišu prava i obaveze korisnika mreže (ovdje: proizvoñača) i imalaca licenci za
operatora distributivne mreže i distribuciju električne energije.
Ugovor o korišćenju distributivne mreže: ugovor o korišćenju mreže koji se zaključuje izmeñu Imaoca licence za distribuciju i
operatora distributivne mreže i svakog korisnika distributivne mreže (snabdjevača).
Ugovor o prodaji električne energije: ugovor koji zaključuju proizvoñač i oganizacioni dio u EPCG koji se bavi trgovinom električne
energije.
Ugovor o snabdijevanju električnom energijom: ugovor koji zaključuje snabdjevač sa tarifnim kupcem.
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija
5

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
3. TOK AKTIVNOSTI U POSTUPKU IZDAVANJA DOKUMENATA ZA PRIKLJUČENJE
MALE ELEKTRANE NA DISTRIBUTIVNU MREŽU
3.1. U postupku priključenja Investitor male elektrane treba da od elektroenergetskog preduzeća pribavi sljedeća dokumenta i
sklopi sljedeće ugovore:
a) od Operatora distribucije (FC Distribucija):
uslove za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
saglasnost za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
- odobrenje za privremeno priključenje za potrebe probnog rada
- odobrenje za priključenje i redovan pogon
ugovor o priključenju na distributivnu mrežu
b) od Snabdjevača (FC Snabdijevanje):
ugovor o snabdijevanju električnom energijom
c) od Sektora za upravljanje proizvodnjom i trgovinu električne energije (FC Proizvodnja)
ugovor o prodaji električne energije.
3.2. Uslovi za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu izdaju se na zahtjev:
a) novog proizvoñača, i
b) postojećeg proizvoñača, u slučaju:
povećanja priključne snage
promjene na priključku
priključenja novih ili povećanja snage postojećih proizvodnih jedinica elektrane.
3.3. Investitor male elektrane obraća se Operatoru distribucije za priključak elektrane na distributivnu mrežu ako je priključna
snaga elektrane manja ili jednaka 10 MVA.
Prikaz osnovnih načina priključenja malih elektrana u elektroenergetku mrežu dat je u Informativnom prilogu 1.: Šematski
prikaz osnovnih načina priključivanja malih elektrana u elektroenergetsku mrežu.
3.4. U specifičnim slučajevima moguće je elektranu priključne snage manje od 10 MVA priključiti i na prenosnu mrežu. U tom
slučaju se odluka o optimalnom mjestu priključenja donosi u dogovoru izmeñu Operatora distribucije i Operatora prenosa.
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija
6

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Pribavljanje uslova za projektovanje objekata priključka male elektrane na distributivnu mrežu
3.5. Investitor male elektrane podnosi Operatoru distribucije (FC Distribucija u Podgorici) na odgovarajućem obrascu (Prilog
3.1.) Zahtjev za izdavanje uslova za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu.
Investitor uz Zahtjev predaje i sljedeća dokumenta:
situacioni (katastarski) plan sa ucrtanim objektima male elektrane
izvod iz tehničke dokumentacije male elektrane: tehnički izvještaj, jednopolna šema, osnovni podaci o generatorima i
transformatorima u maloj elektrani, opis vrste i načina rada pogonskih mašina, generatora i pretvarača, opis osnovnih
ureñaja sistemske zaštite male elektrane, sopstvena potrošnja na lokaciji male elektrane, planirano mjesto predaje
odnosno preuzimanja energije, vrste i osobine pogona male elektrane, planirana godišnja proizvodnja električne
energije
planirano vrijeme priključenja – ulaska u pogon.
Ako je Zahtjev nekompletan, Operator distribucije će zatražiti od Investitora male elektrane da ga dopuni u primjerenom
roku.
3.6 Postupajući po zahtjevu Operator distribucije, zajedno sa lokalnom elektrodistribucijom na čijoj teritoriji se nalazi lokacija
elektrane, utvrñuje tip i trasu priključnog voda, način priključenja na distributivnu mrežu i izrañuje Elaborat o uticaju male
elektrane kao disperziranog (distribuiranog) izvora električne energije na distributivnu mrežu. U Elaboratu se utvrñuju
osnovni tehnički zahtjevi za priključenje i vrše proračuni po utvrñenim kriterijumima za priključenje i paralelan rad male
elektrane sa mrežom.
3.7. Tehničko rješenje priključka i priključnog voda male elektrane na distributivnu mrežu definiše se uzimajući u obzir
izgrañenost, stanje i očekivani razvoj mreže, a imajući u vidu snagu i planiranu godišnju proizvodnju elektrane, vršnu
snagu i potrošnju na lokaciji elektrane, vrstu i osobine pogona elektrane i snagu kratkog spoja u tački priključka.
3.8. Na bazi Elaborata i tehničkih zahtjeva za izvoñenje mjernog mjesta i priključka male elektrane na distributivnu mrežu,
Operator distribucije, u roku od 45 dana od prijema zahtjeva, izdaje Investitoru male elektrane na odgovarajućem obrascu
(Prilog 3.2.) Uslove za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu.
U elektroenergetskim uslovima se utvrñuju napon priključka, instalisana snaga male elektrane i maksimalne
jednovremene snage koje se predaju ili preuzimaju iz distributivne mreže.
U tehničkim uslovima se detaljnije i konkretnije utvrñuju vrsta, način i mjesta priključenja (spojno/kontaktno mjesto –
mjesto priključenja instalacije male elektrane na distributivnu mrežu, i rastavno mjesto – mjesto u mreži na kome se
elektrana može pouzdano odvojiti od distributivne mreže), trasa, naponski nivo i tip priključnog voda i elektroenergetskih
objekata u skladu sa propisima, standardima i normama kvaliteta.
Ukoliko se mala elektrana ne može priključiti na postojeću distributivnu mrežu bez odreñenih zahvata u njoj, oni će se
definisati u posebnim uslovima.
Troškove izdavanja Uslova snosi Investitor male elektrane.
3.9. Investitor male elektrane ima obavezu finansiranja:
- izgradnje postrojenja, vodova i ureñaja do mjesta priključka
- potrebnih zahvata na planu rekonstrukcije na mjestu priključka male elektrane na distributivnu mrežu
- eventualnih drugih potrebnih zahvata u distributivnoj mreži neophodnih za pouzdan rad i isporuku električne energije
proizvedene u maloj elektrani, a koji su definisani Uslovima.
3.10. Ukoliko je priključna snaga elektrane veća od 5 MVA, Operator distribucije će od Operatora prenosa pribaviti posebne i
dodatne uslove za priključenje elektrane.
Ako elektrana Operatoru prenosa nije značajna za pogon sistema, on Operatoru distribucije dostavlja potvrdu da nema
posebnih i dodatnih uslova za priključenje elektrane.
Ukoliko je Operator prenosa uslovi zaključenje Ugovora o pomoćnim uslugama za stvaranje uslova za priključenje, isti se
mora zaključitii izmeñu Operatora prenosa i Investitora male elektrane. Operator prenosa dostavlja kopiju Ugovora
Operatoru distribucije.
Operator distribucije je obavezan da uslove dobijene od Operatora prenosa uključi u tekst Uslova iz tačke 3.8., i da mu
dostavi kopiju (primjerak) kompletnih Uslova.
3.10. Investitor male elektrane izrañuje Glavni projekat objekata priključka male elektrane na distributivnu mrežu u skladu sa
dobijenim Uslovima i odredbama Zakona o ureñenju prostora i izgradnji objekata (Sl.list CG, br. 51/2008).
3.11. Investitor male elektrane dostavlja Operatoru distribucije Glavni projekat objekata priključka male elektrane na distributivnu
mrežu, koji u roku od 15 dana vrši ocjenu usaglašenosti projekta sa izdatim uslovima i daje odgovarajuće mišljenje.
Ukoliko je mišljenje Operatora pozitivno, Investitor pristupa reviziji projektne dokumentacije.
Ako projektna dokumentacija nije usaglašena sa Uslovima, Operator distribucije ukazuje na nedostatke i vraća istu
Investitoru na dopunu. Nakon ispravke dokumentacije, postupak dobijanja saglasnosti na istu se obnavlja.
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija
7

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Pribavljanje saglasnosti za priključenje elektrane na distributivnu mrežu
3.12. Investitor male elektrane, nakon što uradi dokumentaciju iz tačke 3.10., i istu reviduje, podnosi Operatoru distribucije na
odgovarajućem obrascu (Prilog 3.3.) Zahtjev za izdavanje saglasnosti za priključenje male elektrane na distributivnu
mrežu.
Uz Zahtjev, Investitor predaje i sljedeća dokumenta:
Idejni ili Glavni projekat male elektrane
revidovan Glavni projekat objekata za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
urbanističke uslove za izgradnju, ako nijesu sadržani u projektu objekata za priključenje male elektrane
energetsku dozvolu za izgradnju male elektrane, izdatu od ministarstva nadležnog za poslove energetike.
3.13. Operator Distribucije, rješavajući po zahtjevu iz predhodne tačke, ako su zahtjevi zadovoljeni, u roku od 30 dana, donosi
na odgovarajućem obrascu (Prilog 3.4.) Rješenje o saglasnosti za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu, koje
sadrži propisane podatke.
Rješenjem se definišu troškovi za priključenje, u skladu sa metodologijom za utvrñivanje troškova koju donosi Regulatorna
agencija za energetiku.
3.14. Period važenja Rješenja je dvije godine, sa mogućnošću produženja do isteka roka izgradnje male elektrane.
3.15. Investitor snosi i troškove rješavanja imovinsko pravnih odnosa i obezbjeñuje grañevinsku dozvolu za grañenje objekata za
priključenje male elektrane na distributivnu mrežu.
3.16. U skladu s Glavnim projektom koji je odobren od strane Operatora distribucije, Investitor i Operator distribucije mogu
zaključiti Ugovor o izgradnji objekata za priključenje male elektrane na mrežu, na bazi koga Operator distribucije gradi
objekte priključka male elektrane na distributivnu mrežu.
3.17. Investitor male elektrane može u sopstvenoj organizaciji realizovati aktivnosti iz predhodne tačke.
3.18. Istovremeno sa aktivnostima na izgradnji priključka, iz tački 3.16., odnosno 3.17., Investitor male elektrane:
- gradi objekte elektrane
- pribavlja licencu za proizvodnju električne energije od Regulatorne agencije za energetiku.
- ukoliko ispunjava propisane uslove, od Regulatorne agencije za energetiku pribavlja Rješenje o sticanju statusa
povlašćenog proizvoñača.
3.19. Takoñe, Investitor male elektrane zaključuje ugovore:
- sa Operatorom distribucije (FC Distribucija) Ugovor o priključenju na distributivnu mrežu
- sa Snabdjevačem (FC Snabdijevanje) Ugovor o snabdijevanju električnom energijom, i
- sa Sektorom za upravljanje proizvodnjom i trgovinu električne energije (FC Proizvodnja) Ugovor o prodaji električne
energije.
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija
8

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Pribavljanje odobrenja za privremeno priključenje male elektrane na distributivnu mrežu za potrebe probnog rada
3.20. Nakon završetka izgradnje male elektrane i objekata za priključenje na distributivnu mrežu, Investitor male elektrane
podnosi Operatoru distribucije na odgovarajućem obrascu (Prilog 3.5.) Zahtjev za privremeno priključenje male elektrane
na distributivnu mrežu za potrebe probnog rada.
Investitor uz Zahtjev, kao dokaz da su svi elektroenergetski objekti i električne instalacije u maloj elektrani i na priključnom
vodu izvedeni kvalitetno i u skladu sa dokumentacijom, tehničkim propisima i standardima, prilaže:
• potvrdu o ispravnosti postrojenja i vodova, izdatu od izvoñača radova
• izvještaje o funkcionalnosti i ispitivanju zaštitnih i upravljačkih ureñaja (i) u maloj elektrani, i (ii) na priključnom vodu
male elektrane na mrežu, urañene od strane ovlašćenih institucija
• dokaze o ispunjavanju tehničkih uslova kojima se obezbjeñuje sigurnost ljudi i imovine u (i) objektima male elektrane i
(ii) objektima priključka male elektrane na mrežu, urañene od strane ovlašćenih institucija
• izvještaj o ispitivanju mjernog mjesta, izdat od nadležne službe Operatora distribucije
• program ispitivanja u probnom radu, predhodno usaglašen sa Operatorom distribucije.
3.21. U proceduri obrade zahtjeva, Operator distribucije u prisustvu Investitora male elektrane i glavnog izvoñača radova, vrši:
vizuelni pregled objekta male elektrane, pogonskih ureñaja, generatora i rasklopnog postrojenja
uporeñenje projektne dokumentacije sa izvedenim radovima u dijelu koji je predmet izdatih uslova od strane
Operatora distribucije i odnosi se na paralelan rad male elektrane i distributivne mreže
provjeru pristupačnosti rasklopnim aparatima na spojnom/kontaktnom mjestu i mjernom mjestu
provjeru ispravnosti priključka male elektrane, uključujući i provjeru zaštitnih i mjernih ureñaja, kao i rasklopnih
aparata na rastavnom mjestu (mjestu priključenja na distributivnu mrežu).
Operator distribucije sačinjava Izvještaj o internom tehničkom pregledu priključka i mjernog mjesta (obrazac, Prilog 3.6.), u
kome se konstatuje spremnost objekata za probni rad ili potreba otklanjanja nedostataka.
3.22. Ukoliko su pregledom konstatovani nedostaci, nakon njihovog otklanjanja, vrši se ponovni interni pregled.
3.23. Nakon što Investitor male elektrane pribavi (i) saglasnost elektroenergetske inspekcije, i (ii) rješenje za probni rad
objekata izdato od inspektora za grañevinarstvo, Operator distribucije priključuje malu elektranu na distributivnu mrežu za
potrebe probnog rada.
Priključenju male elektrane na mrežu obavezno prisustvuju Investitor/vlasnik (ili ovlašćeni predstavnik) male elektrane,
ovlašćeni predstavnici nadležne elektrodistribucije i glavnog izvoñača radova, te predstavnici ovlašćene institucije koja
vrši funkcionalna ispitivanja (angažovane od strane Investitora).
3.24. Trajanje probnog rada definiše se u skladu sa tehničkom dokumentacijom male elektrane, a dinamika ispitivanja
Programom ispitivanja. Vrsta i obim ispitivanja, ne ograničavajući se samo na navedena, dati su u Informativnom prilogu 2.
Ispitivanje rada i zaštitnih ureñaja u probnom radu vrši se u realnim uslovima, i to kao primarno (zajedno sa mjernim
transformatorima) i sekundarno ispitivanje, sa probom djelovanja na isključenje spojnog prekidača.
O izvršenim ispitivanjima, institucija koja ih provodi, sačinjava dokument (protokol). U izvještaju se navode eventualno
uočeni nedostaci ili ograničenja, te obaveza njihovog otklanjanja.
Ako elektrana nije zadovoljila uslove probnog rada, pristupa se otklanjanju nedostataka i ponovnom probnom radu.
3.25. Uz konačni izvještaj o izvršenim funkcionalnim ispitivanjima sa dokazima o ispravnosti svih funkcija voñenja pogona i
zaštite, koji mora nedvosmisleno potvrditi spremnost male elektrane za trajni rad, prilažu se i odgovarajući protokoli o
izvršenim mjerenjima, ispitivanjima i probama funkcionisanja, koji predstavljaju sastavni i neodvojivi dio izvještaja.
Okončanjem ispitivanja, završava se probni rad i privremeno priključenje elektrane.
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija
9

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Tehnički pregled objekata male elektrane i objekata za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
3.26. Pribavljanje upotrebne dozvole regulisano je Zakonom o ureñenju prostora i izgradnji objekata: Investitor male elektrane
podnosi organima koji su izdali grañevinske dozvole zahtjeve za tehnički pregled radi izdavanja upotrebnih dozvola
za objekte male elektrane i za objekte za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu.
Organ nadležan za izdavanje upotrebne dozvole organizuje tehnički pregled i provodi proceduru zaključno sa izdavanjem
upotrebne dozvole/dozvola za malu elektranu i objekte za priključenje na distributivnu mrežu.
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija
10

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
3.27. Investitor male elektrane podnosi na odgovarajućem obrascu (Prilog 3.7.) Zahtjev za priključenje male elektrane na
distributivnu mrežu, i prilaže:
odobrenje/odobrenja za upotrebu
zaključen ugovor o priključenju na distributivnu mrežu
zaključen ugovor o snadbijevanju za električnu energiju koju mala elektrana preuzima iz distributivne mreže
zaključen ugovor o prodaji električne energije proizvedene u maloj elektrani
dozvolu za obavljanje djelatnosti (za elektrane snage >1 MW).
3.28. Operator distribucije izdaje Investitoru/vlasniku male elektrane, na odgovarajućem obrascu (Prilog 3.8), Odobrenje za
priključenje male elektrane na distributivnu mrežu, i vrši njeno priključenje na mrežu u prisustvu Investitora. Investitor
počinje sa redovnim pogonom elektrane.
3.29. Operator distribucije dostvalja Odobrenje iz predhodne tačke Snabdjevaču i Sektoru za upravljanje proizvodnjom i trgovinu
električne energije, čime ih obavještava o činu priključenja male elektrane na distributivnu mrežu.
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija
11

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
4. TEHNIČKI USLOVI ZA PRIKLJUČENJE
Operator distribucije će kao bazna dokumenta za definisanje uslova za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu koristiti:
1. Tehničku preporuku br. 16: OSNOVNI TEHNIČKI ZAHTJEVI ZA PRIKLJUČENJE MALIH ELEKTRANA NA MREŽU
ELEKTRODISTRIBUCIJE SRBIJE, JP Elektroprivreda Srbije, maj 2003.
- sa ograničenjem snage male elektrane na 10 MVA
- sa mogućnošću da neutralna tačka mreže 10kV i 35 kV bude izolovana
- izuzimajući poglavlja 10/Dokumentacija i elektroenergetska saglasnost za priključenje male elektrane na mrežu ED, i poglavlja
11/Prvo priključenje male elektrane na mrežu ED, koju zamjenjuje ova Procedura
2. Prilog 1 TP-16: Primjeri proračuna za ocjenu kriterijuma za priključenje male elektrane na mrežu ED, JP Elektroprivreda Srbije,
maj 2003.
3. PRAVILNIK O PRIKLJUČENJU MALIH ELEKTRANA NA MREŽU ELEKTRODISTRIBUCIJE REPUBLIKE SRPSKE, I izdanje,
Mješoviti Holding ''Elektroprivreda Republike Srpske'', Matično preduzeće, a.d. Trebinje, mart 2009.
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija
12

5. PRILOZI
Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
5.1. OBRASCI
Prilog 3.1.
Prilog 3.2.
Prilog 3.3.
Prilog 3.4.
Prilog 3.5.
Prilog 3.6.
Prilog 3.7.
Prilog 3.8.
Zahtjev za izdavanje uslova za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
Uslovi za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
Zahtjev za izdavanje saglasnosti za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
Rješenje o saglasnosti za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
Zahtjev za privremeno priključenje male elektrane na distributivnu mrežu za potrebe probnog rada
Izvještaj o internom tehničkom pregledu priključka i mjernog mjesta
Zahtjev za priključenje elektrane na distributivnu mrežu
Odobrenje za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
5.2. UGOVORI
Ugovor 1
Ugovor 2
Ugovor 3
Ugovor 4
Ugovor 5
Ugovora o pomoćnim uslugama za stvaranje uslova za priključenje (sa Operatorom prenosnog sistema),
opciono
Ugovor o izgradnji objekata za priključenje male elektrane na mrežu (sa Operatorom distribucije), opciono
Ugovor o priključenju male elektrane na distributivnu mrežu (sa Operatorom distribucije)
Ugovor o snabdijevanju električnom energijom (sa Operatorom Snabdijevanja)
Ugovor o prodaji električne energije (sa Sektorom za upravljanje proizvodnjom i trgovinu električne energije)
5.3. INFORMATIVNI PRILOZI
Inf. prilog 1
Inf. prilog 2
Šematski prikaz osnovnih načina priključivanja malih elektrana u elektroenergetsku mrežu
Okvirni Program ispitivanja rada i zaštitnih ureñaja u probnom radu male elektrane na distributivnu mrežu u
realnim uslovima
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Prilog 3.1.
Zahtjev za izdavanje uslova za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
ELEKTROPRIVREDA CRNE GORE AD Nikšić
FC DISTRIBUCIJA
PODGORICA
Predmet: Zahtjev za izdavanje uslova za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
Na osnovu čl. 28. i 32. Zakona o energetici (SL RCG br. 39/2003), i čl. 19. i 54. Privremenog distributivnog kodeksa (Sl. list
RCG br. 13/2005) p o d n o s i m Zahtjev za izdavanje uslova za priključenje na distributivnu mrežu male elektrane
………………...................................................................... u ................................................................................................ .
1. P o d a c i o p o d n o s i o c u z a h t j e v a
Puni naziv i sjedište pravnog lica odnosno Investitora
Adresa za prijem službene pošte
Adresa za obavljanje privredne djelatnosti
Šifra djelatnosti
Broj žiro računa i naziv poslovne banke
PIB
PDV registracioni broj
Broj telefona
Broj faksa
e-mail
Ime i prezime Izvršnog direktora
Ime i prezime ovlašćenog zastupnika
2. P o d a c i o m a l o j e l e k t r a n i
2.1.Osnovni podaci
• Tip objekta ............................................................................................................................................................
• Lokacija objekta (mjesto): ....................................., parcela br. ..................., K.O. . ............................................
• Namjena objekta ...................................................................................................................................................
• Korišćena primarna energija (voda, vjetar, sunce, biomasa, otpad itd.)................................................................
• Instalisana snaga ........................ kVA
• Planirano vrijeme priključenja na mrežu ...............................................................................................................
2.2. Podaci o pogonskim mašinama
• Vrsta i broj pogonskih mašina ...............................................
• Nazivna snaga pogonskih mašina ........................................ kW
2.3. Podaci o generatorima (za više različitih generatora – poseban prilog)
• Vrsta generatora
a) sinhroni, b) asinhroni, v) invertor, g) fotogeni sa invertorom
• Tehnički podaci za generator
• prividna snaga S ng
= ..................... kVA
• aktivna snaga P ng
= ...................... kW
• naznačeni napon U ng
= ................. kV
• naznačena struja I ng
= ................... A
• polazna struja I p
= ......................... A
• motorni zalet:
a) predviñen
b) nije predviñen
• Samo za elektranu na vjetar
• koeficijent flikera generatora c f1
= .................
• koeficijent flikera elektrane c fMEL
= .................
• maksimalna snaga u trajanju 60 s: S max
................. kVA
• struje viših harmonika: poseban prilog
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 14

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
• Samo za pretvarače
• upravljanje:
a) voñeno preko mreže
b) sopstveno voñenje
• struje viših harmonika: poseban prilog
2.4. Podaci o transformatorima SN/NN kojim se mala elektrana priključuje na NN mrežu
• Broj samostalnih transformatora ..........................................
• Prenosni odnos transformatora ........................................... kV/kV
• Nazivna snaga transformatora ............................................. kVA
2.5. Postrojenje za kompenzaciju reaktivne energije
• Nazivna snaga postrojenja .................................................. kVAr
• Naponski nivo kompenzacije ............................................... kV
• Način regulacije faktora snage:
- automatski
- nije automatski
2.6. Priključenje na elektroenergetsku mrežu
• Način rada male elektrane:
- paralelan rad sa mrežom Operatora distribucije .............
- kombinovani rad (paralelan/ ostrvski) ............................
• Naponski nivo priključka na mrežu .................................... kV
2.7. Planirana razmjena el.energije i snage izmeñu male elektrane i Operatora distribucije
• Maksimalna snaga i el.energija koju objekti male elektrane preuzimaju iz mreže (sopstvena potrošnja) - mjesečno/
godišnje:
Mjesec jan feb mart april maj jun jul avg sept okt nov dec Godišnje
P (kW)
E(kWh)
• Maksimalna snaga i el.energija koju mala elektrana predaje u mrežu - mjesečno/ godišnje:
Mjesec jan feb mart april maj jun jul avg sept okt nov dec Godišnje
P (kW)
E(kWh)
3. P r i l o ž e n a d o k u m e n t a c i j a
• Situacioni (katastarski) plan sa ucrtanim objektima male elektrane
• Izvod iz tehničke dokumentacije male elektrane (Idejni projekat/ Idejno rješenje): tehnički izvještaj, jednopolna šema,
osnovni podaci o generatorima i transformatorima u maloj elektrani, opis osnovnih ureñaja sistemske zaštite male
elektrane, opis planiranog načina priključenja na mrežu OD, opis osnovnih ureñaja zaštite (sistemska zaštita i zaštita
priključnog voda)
• Opis vrste i načina rada pogonskih mašina, generatora, pretvarača.
U _______________________ ,
dana ............................ . godine
Podnosilac zahtjeva,
......................................................
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 15

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Prilog 3.2.
Uslovi za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
Elektroprivreda Crne Gore AD Nikšić
Vuka Karadžića 2
81 400 Nikšić
Republika Crna Gora
tel: +382 83 204 000
fax: +382 83 214 260
e-mail: epcg@cg.yu
FC Distribucija Podgorica
Ul. I. Milutinovića br. 12.
tel:+382 81 408 400
fax:+382 81 241 235
e-mail: fcdistribucija@cg.yu
www.epcg.cg.yu
Br. 40-00 - ......................................
U Podgorici, ………………….godine
Na osnovu čl. 28. i 32.Zakona o energetici (Sl.list RCG br. 39/2003), čl. 19. i 55. Privremenog distributivnog kodeksa (Sl.list
RCG br. 13/2005) i čl.113. Zakona o opštem upravnom postupku (Sl.list RCG 60/2003), rješavajući Zahtjev za izdavanje
uslova za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu, .br. ................................. od ............................. god., saglasno
Proceduri za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu, i z d a j u s e
Uslovi za priključenje na distributivnu mrežu
za malu elektranu .................................................................................................................. Investitora/vlasnika ...........................
................................................................................. JMBG/JIB/PIB ........................................... sa adresom .................................
............................................................................................................................................................................................................
1. Osnovni podaci o maloj elektrani
• Lokacija (mjesto): .............................................., parcela br. ..............................., K.O. ..................................................
• Tip objekta .........................................................................................................................................................................
• Namjena objekta ...............................................................................................................................................................
• Korišćena primarna energija (voda, vjetar, sunce, biomasa, otpad itd.) ...........................................................................
2. Elektroenergetski uslovi
• Instalisana snaga ...................................................................................... kVA
• Naponski nivo mreže na koji se elektrana priključuje ................................. kV
• Pojedinačna snaga generatora u maloj elektrani:
Redni broj 1 2 3 4 5
Snaga (kVA)
• Nazivni napon generatora ........................................................................... kV
• Faktor snage elektrane (cosφ) ...................................................................
• Način rada elektrane:
- paralelan rad sa mrežom Operatora distribucije .....................................
- kombinovani rad (paralelan/ ostrvski rad za sopstvene potrebe) .............
• Planirana razmjena el.energije i snage
□ Maksimalna snaga i el.energija koju mala elektrana preuzima iz mreže/sopstvena potrošnja - mjesečno/ godišnje:
Mjesec jan feb mart april maj jun jul avg sept okt nov dec Godišnje
P (kW)
E(kWh)
□ Maksimalna snaga i el.energija koju mala elektrana predaje u mrežu - mjesečno/ godišnje:
Mjesec jan feb mart april maj jun jul avg sept okt nov dec Godišnje
P (kW)
E(kWh)
3. Tehnički uslovi
3.1. Tehnički podaci o maloj elektrani
• Vrsta i broj pogonskih mašina ..............................
• Nazivna snaga pogonskih mašina ....................... kW
• Vrsta i broj generatora .........................................
• Tehnički podaci za generatore
Redni broj 1 2 3 4 5
Prividna snaga S ng
(kVA)
Aktivna snaga P ng
(kW)
Naznačeni napon U ng
(kV)
Naznačena struja I ng
(A)
Polazna struja I p
(A)
Faktor snage generatora (cos φ)
Nazivna frekvencija (Hz)
Motorni zalet: a) predviñen, b) nije predviñen
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 16

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
• Samo za elektranu na vjetar
• koeficijent flikera generatora c f1
= ..........................
• koeficijent flikera elektrane c fMEL
= .........................
• maksimalna snaga u trajanju 60 s: S max
................. kVA
• struje viših harmonika: poseban prilog
• Samo za pretvarače
• upravljanje: a) voñeno preko mreže, b) sopstveno voñenje
• struje viših harmonika: poseban prilog
3.2. Ispunjenje tehničkih uslova
Kriterijumi za priključenje (zadovoljen; nije zadovoljen):
a) kriterijum dozvoljene snage ................................................................................................................
b) kriterijum flikera (samo za elektrane na vetar i solarne elektrane): .....................................................
c) kriterijum viših harmonika (samo za elektrane na vjetar i solarne elektrane): .....................................
d) kriterijum snage kratkog spoja (samo za elektrane snage preko 1 MVA): .........................................
3.3. Uslovi lokalne mreže za priključenje male elektrane
• Stvarna snaga trofaznog kratkog spoja u tački priključenja (prije priključenja) male elektran .............. MVA
• Maksimalna dozvoljena snaga kratkog spoja u tački priključenja male elektrane ................................. MVA
• Maksimalna očekivana stvarna (i maksimalno dozvoljena) struja zemljospoja galvanski povezane
neuzemljene (35 kV, 10 kV) mreže na koju se priključuje mala elektrana ............................................ A
• Struja jednofaznog zemljospoja mreže (35 kV, 10 kV), uzemljene preko niskoomske
impedanse, ograničene na ................................................................................................................... A
• Vrijeme beznaponske pauze (ukoliko se primjenjuje automatsko ponovno uključenje
u mreži 35 kV ili 10 kV) ......................................................................................................................... sec
• Maksimalna snaga generatora male elektrane koja se može jednovremeno priključiti na mrežu ......... MVA
• Maksimalna snaga kondenzatorskih baterija koja može biti trajno priključena na mrežu .................... kVAr
3.4. Način priključenja male elektrane na distributivnu mrežu
• Napon i vrsta priključka (trofazno, kV) ............................................................................................................
• Priključni vod (tip voda, presjek, približna dužina) ..........................................................................................
.........................................................................................................................................................................
• Mjesto priključenja na mrežu Operatora distribucije (rastavno mjesto – tačka povezivanja priključka male
elektrane i distributivne mreže): .......................................................................................................................
• Mjesto priključenja male elektrane (tačka povezivanja male elektrane i mreže – spojno/kontaktno mjesto)
........................................................................................................................................................................
• Tehnički zahtjevi za vrstu i karakteristike rasklopne opreme rastavnog i spojnog mjesta ...........................
........................................................................................................................................................................
• Prilozi
a) Karakteristike lokalne mreže na koju se priključuje mala elektrana
- jednopolna šema normalnog uklopnog stanja lokalne mreže
- jednopolne šeme pripadnih transformatorskih stanica sa podacima o elektroenergetskoj opremi,
mogućnosti proširenja (izvodna polja, trafo polja)
- parametri vodova (tip, materijal, dužina, presjek)
- procjena fizičkog i funkcionalnog stanja elemenata transformatorskih stanica i vodova
- energetski podaci o mreži (opterećenja elemenata, kategorija potrošnje i dr.)
b) Opis potrebne rekonstrukcije i dogradnje postojeće mreže u cilju stvaranja zadovoljavajućih uslova
priključenja i sigurnog plasmana snage male elektrane (Prilog x).
• Transformator SN/NN kojim se mala elektrana priključuje na NN mrežu
Prenosni odnos transformatora .............................................................. kV/kV
Nazivna snaga transformatora ............................................................... kVA
Ostalo .....................................................................................................
• Tehnički zahtjevi za izbor, način djelovanja i opsege podešavanja zaštitnih ureñaja male elektrane i priključnog
voda
□ podfrekventna □ podnaponska □ (usmjerena) prekostrujna □
□ nadfrekventna □ prenaponska □ (usmjerena) zemljospojna □
• Mjerenje primljene/ predate el.energije
• Lokacija i nazivni napon mjernog mjesta ...................................................................................................
• Sadržaj opreme mjernog mjesta .................................................................................................................
• Elementi mjerne grupe i njihove tehničke karakteristike .............................................................................
Aktivna energija Reaktivna energija Snaga
Nazivna struja i klasa tačnosti mjerne garniture za mjerenje
električne energije koju mala elektrana predaje u mrežu
Nazivna struja i klasa tačnosti mjerne garniture za mjerenje
električne energije koju mala elektrana preuzima iz mreže
In = In = In =
Kl. Kl. Kl.
In = In = In =
Kl. Kl. Kl.
• Posebni zahtjevi za brojila, upravljačke ureñaje i mjerne transformatore ...................................................
.....................................................................................................................................................................
Mjerni transformatori Prenosni odnos Klasa tačnosti
Strujni mjerni transformatori
Naponski mjerni transformatori
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 17

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
• Snaga postrojenja za kompenzaciju reaktivne snage .................................... kVAr
• Naponski nivo kompenzacije .................................................................. kV
• Način regulacije faktora snage:
- automatski,
- nije automatski
• Mjesto i uslovi sinhronizacije generatora male elektrane na mrežu...............................................................
....................................................................................................................................................................
3.5. Kvalitet električne energije
• Dozvoljeno odstupanje napona od nazivnog napona u tački priključenja na mrežu:
- pri normalnim pogonskim uslovima (u stacionarnom režimu) ............................................................
- u prelaznom režimu (isključenje/ uključenje generatora) ..................................................................
• učestanost prelaznih pojava (< 1/ (--) min) ...............................................................................
• dozvoljena promjena napona (%) .............................................................................................
• Dozvoljeno odstupanje frekvence ......................................................................................................
• Zahtjev za oblikom naponske krive na mjestu priključenja na mrežu ....................................................
3.6. Mjerenja i signali koji se prenose Operatoru distribucije u realnom vremenu (elektrane na srednjem naponu):
□ aktivna i reaktivna snaga male elektrane
□ napon na mjestu priključenja male elektrane
□ uklopno stanje sklopnog aparata na mjestu priključenja male elektrane
□ signali djelovanja zaštitnih ureñaja na mjestu priključenja elektrane
□ ostalo:
3.7. Program ispitivanja prije priključenja na distributivnu mrežu:u skladu sa odredbama pravilnika o priključenju malih elektrana
na distributivnu mrežu.
3.8. Rok važenja izdatih Uslova .............................................................................................................................. .
O b r a z l o ž e nj e
............................................................................ iz .................................................. podnio je Operatoru distribucije zahtjev broj
............................................ od ....................... godine, za izdavanje uslova za priključenje na distributivnu mrežu male elektrane
................................................................................................................................ u ...................................................................... .
Uz zahtjev je podnijeta je dokumentacija specificirana na zahtjevu, a koja se čuva kod Operatora distribucije.
Rješavajući zahtjev za izdavanje uslova za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu, a na osnovu podnijete
dokumentacije, ocijenjeno je da istom treba udovoljiti.
Uslovi važi do ................................. godine, nakon čega se zbog izmjenjenih okolnosti, moraju zatražiti novi.
Sa izloženog, riješeno je kao i u izreci.
Pravna pouka: Protiv ovog Rješenja može se izjaviti žalba Regulatornoj agenciji za energetiku, a sve preko FC
Distribucija u roku od 15 dana od dana prijema.
Uslove obradili,
iz FC Distribucija:
................................................................
................................................................
iz ED ......................................... :
................................................................
................................................................
FC Distribucija - Podgorica
D i r e k t o r,
.....................................................................
Dostavljeno:
- Podnosiocu zahtjeva
- ED ..........................
- a/a Služba za investicije FC
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 18

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Prilog 3.3.
Zahtjev za izdavanje saglasnosti za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
ELEKTROPRIVREDA CRNE GORE AD Nikšić
FC DISTRIBUCIJA
PODGORICA
Predmet: Zahtjev za izdavanje saglasnosti za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
Na osnovu člana 28. Zakona o energetici (Sl.list RCG br. 39/2003), člana 54. Privremenog distributivnog kodeksa (Sl.list RCG
br. 13/2005) i Uslova za priključenje na distributivnu mrežu (EPCG AD Nikšić, FC Distribucija Podgorica, br. ................................
od .......................... godine), podnosim zahtjev za priključenje male elektrane .........................................................................
u ............................................................................................................................................................................................... .
1. PODACI O PODNOSIOCU ZAHTJEVA
Puni naziv i sjedište pravnog lica odnosno Investitora
Adresa za prijem službene pošte
Adresa za obavljanje privredne djelatnosti
Šifra djelatnosti
Broj žiro računa i naziv poslovne banke
PIB
PDV registracioni broj
Broj telefona
Broj faksa
e-mail
Ime i prezime Izvršnog direktora
JMB izvršnog direktora
Ime i prezime ovlašćenog zastupnika
2. PODACI O MALOJ ELEKTRANI
2.1. Lokacija objekta (mjesto): ............................................... parcela br. ......................... K.O. .......................................
opština ...........................................................................
2.2. Instalisana snaga elektrane ............................................ kVA
2.3. Naponski nivo priključka .................................................. kV
2.3. Planirana razmjena energije i snage izmeñu male elektrane i Operatora distribucije:
• Planirana vršna snaga i energija po mjesecima koju mala elektrana preuzima iz distributivne mreže/sopstvena
potrošnja:
Mjesec jan feb mart april maj jun jul avg sept okt nov dec Ukupno:
P (kW)
E(kWh)
• Planirana vršna snaga i energija po mesecima koju mala elektrana predaje distriobutivnoj mreži:
Mjesec jan feb mart april maj jun jul avg sept okt nov dec Ukupno:
P (kW)
E(kWh)
3. OSNOVNI PODACI POGONSKE MAŠINE
3.1. Vrsta ....................................................................
3.2. Broj ......................................................................
3.3. Nazivna snaga .....................................................
4. OSNOVNI PODACI GENERATORA
4.1. Vrsta i broj pogonskih mašina...............................
4.2. Nazivna snaga pogonskih mašina........................ kW
4.3. Vrsta i broj generatora..........................................
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 19

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
4.4. Tehnički podaci za generator
• prividna snaga S ng
= ..................... kVA
• aktivna snaga P ng
= ...................... kW
• naznačeni napon U ng
= ................. kV
• naznačena struja I ng
= ................... A
• polazna struja I p
= ......................... A
• faktor snage generatora.(cos φ)....
• nazivna frekvencija........................ Hz
• motorni zalet: a) predviñen, b) nije predviñen
Samo za elektranu na vjetar
• koeficijent flikera generatora c f1
= .................
• koeficijent flikera elektrane c fMEL
= .................
• maksimalna snaga u trajanju 60 s: S max
................. kVA
• struje viših harmonika: poseban prilog
Samo za pretvarače
• upravljanje: a) voñeno preko mreže, b) sopstveno voñenje
• struje viših harmonika: poseban prilog
5. OSNOVNI PODACI SOPSTVENOJ TRANSFORMACIJI
5.1. Broj transformatora: ..........................................
5.2. Nazivna snaga: .................................................. kVA
5.3. Prenosni odnos::.................................................. kV
6. OSNOVNI PODACI KOMPENZACIJE REAKTIVNE ENERGIJE
6.1. Naponski nivo: ..................................................... kV
6.2. Zajednička snaga: ............................................... kVAr
6.3. Broj x snaga stepena: ......................................... kVAr
6.4. Način regulacije (zaokruženo):
□ bez □ ručno □ automatski
7. PREDVIðENI NAČIN UKLJUČENJA U DISTRIBUTIVNU MREŽU (zaokruženo)
□ priključak na NN vod
□ samostalni NN vod do TS, priključak na niskonaponske sabirnice transformacije 10/0,4 kV
□ samostalna transformacija
□ SN vod
□ samostalni SN vod do TS xx/xx kV.
8. Lokacija rastavnog mjesta:
□ na mjestu priključenja male elektrane - spojni prekidač u izvodnom polju priključnog voda u objektu elektrane
□ na mjestu priključenja na mrežu Operatora distribucije - u TS ili u mreži Operatora distribucije
□ u izvodnom polju/ćeliji priključnog voda za elektranu.
9. Predviñeni početak gradnje male elektrane .............................
10. Predviñeni početak rada male elektrane ..................................
11. Uz zahtjev prilažem:
• Skica lokacije priključnog voda u razmjeri 1:250 ili 1:500
• Urbanističko tehnički uslovi za malu elektranu i priključni vod, ako nijesu sadržani u projektnoj dokumentaciji
• Tehnička dokumentacija:
- Idejni ili Glavni projekat male elektrane
- revidovan Glavni projekat objekata za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
• Energetska dozvola za izgradnju male elektrane izdatu od ministarstva nadležnog za poslove energetike
• Grañevinske dozvole za malu elektranu i za objekte za priključenje na distributivnu mrežu
• …………………………….....................................................................................................................
U .............................................. ,
dana ............................... godine
Podnosilac zahtjeva,
............................................................
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 20

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Prilog 3.4.
Rješenje o saglasnosti za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
Elektroprivreda Crne Gore AD Nikšić
Vuka Karadžića 2
81 400 Nikšić
Republika Crna Gora
tel: +382 83 204 000
fax: +382 83 214 260
e-mail: epcg@cg.yu
FC Distribucija Podgorica
Ul. I. Milutinovića br. 12.
tel:+382 81 408 400
fax:+382 81 241 235
e-mail: fcdistribucija@cg.yu
www.epcg.cg.yu
Br. 40-00 - .......................................
U Podgorici, ......................... godine
Na osnovu čl. 19. i 54. Zakona o energetici (Sl.list RCG br. 39/2003), čl. 55. Privremenog distributivnog kodeksa (Sl.list RCG
br. 13/2005) i člana 113. Zakona o opštem upravnom postupku (Sl.list RCG 60/2003), rješavajući zahtjev za priključenje broj
................... od .................... godine, d o n o s i m
RJEŠENJE
o saglasnosti za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
Usvaja se zahtjev ...................................................................................... broj ................................ od .............. godine, i izdaje
saglasnost za priključenje male elektrane investitora ............................................................................................. sa adresom:
...........................................................................................................................................................................................................
1. LOKACIJA ELEKTRANE
1.1. Ime objekta: .......................................................................................................................................................................
1.2. Mjesto: ........................................... kat.parcela br. ......................... K.O. br. ....................................................... vodotok (za
MHE) .................................. industrijski ili tehniloški objekat ........................................................ drugo ................................
2. ELEKTROENERGETSKI USLOVI
2.1. Instalisana snaga elektrane ............................................. kVA
2.2. Predviñena godišnja proizvodnja: .................................... kWh, .................................. kVArh
a) za sopstvene potrebe: ..................................................... kWh
b) za predaju u elektroenergetski sistem: ............................ kWh ................................... kVArh
2.3. Uključenje elektrane u mrežu Operatora distribucije
a) oznaka opšte šeme : .........................................................................................................................
b) izvoñenje priključka (naponski nivo, dalekovod, kabl, SKS, uključenje u NNN, u TS, u RTS itd.):
...............................................................................................................................................................
3. TEHNIČKI USLOVI
3.1. Podaci elektrane
a) Vrsta i broj pogonskih mašina...............................
b) Nazivna snaga pogonskih mašina........................ kW
c) Vrsta i broj generatora..........................................
d) Tehnički podaci za generator
• prividna snaga S ng
= ..................... kVA
• aktivna snaga P ng
= ...................... kW
• naznačeni napon U ng
= ................. kV
• naznačena struja I ng
= ................... A
• polazna struja I p
= ......................... A
• faktor snage generatora.(cos φ)....
• nazivna frekvencija........................ Hz
• motorni zalet: a) predviñen, b) nije predviñen
Samo za elektranu na vjetar
• koeficijent flikera generatora c f1
= ...........................
• koeficijent flikera elektrane c fMEL
= ..........................
• maksimalna snaga u trajanju 60 s: S max
................. kVA
• struje viših harmonika: poseban prilog
Samo za pretvarače
• upravljanje: a) voñeno preko mreže, b) sopstveno voñenje
• struje viših harmonika: poseban prilog
e) Broj samostalnih transformatora: .......................................
f) Nazivna snaga transformatora: .......................................... kVA
g) Prenosni odnos transformatora .......................................... kV
h) Nazivna snaga kompenzacije reaktivne energije ................ kVAr
j) Naponski nivo kompenzacije .............................................. kV
3.2. Ispunjenje tehničkih uslova
Kriterijumi za priključenje (zadovoljen; nije zadovoljen):
a) kriterijum dozvoljene snage .................................................................................................................
b) kriterijum flikera (samo za elektrane na vetar i solarne elektrane): ..........................................................
c) kriterijum viših harmonika (samo za elektrane na vjetar i solarne elektrane): ............................................
d) kriterijum snage kratkog spoja (samo za elektrane snage preko 1 MVA): ...............................................
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 21

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
3.3. Podaci rastavnog mjesta
Lokacija i mjesto ugradnje: ..................................................................................................................................
Opremljenost:
- sklopna naprava (rastavljač, prekidač) .............................................................................................................
- zaštitne naprave (ureñaji) ................................................................................................................................
3.4. Podaci spojnog mjesta
a) Lokacija (ormarić kućnog priključka, TS, RTS itd.) .......................................................................................
b) Opremljenost:
- nazivna vrijednost osigurača: .......................... A
- nazivni podaci sklopne naprave (rastavljač, prekidač): ..............................................................................
- zaštitni ureñaji: .........................................................................................................................................
3.5. Podaci SN mreže Operatora distribucije na spojnom mjestu
a) Nazivni napon: ......................... kV
b) Nazivna frekvenca: ................... Hz
c) Struja kratkog spoja tropolnog kratkog spoja na strani mreže ........................................ kA
d) Maksimalna očekivana struja jednopolnog zemljospoja na nivou 10(20) kV odnosno 35 kV: ............ A
3.6. Podaci NN mreže Operatora distribucije na spojnom mjestu
a) Šema pripadajuće NN mreže
b) Zaštitne mjere za zaštitu od direktnog dodira ....................................................
c) Zaštitna naprava (ureñaj) za zaštitu od indirektnog dodira ................................... .
3.7. Podaci o mjernom mjestu
a) Mjesto ugradnje: ..........................................................................................................................................................
b) Opremljenost (brojila, mjerni transformatori, uklopni sat, registracija itd, u skladu s tarifnim sistemom):
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
3.8. Podaci o zaštiti mreže Operatora distribucije:
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
3.9. Kompenzacija reaktivne snage
a) instalisana snaga kondenzatorskih baterija ............................................................. kVAr
b) regulacija faktora snage ..........................................................................................
c) dozvoljena snaga kondenzatora stalno priključenih na mrežu, najviše: .................. kVAr.
3.10. Podaci o razmjeni podataka sa Operatorom distribucije
Dispečerski centar Operatora distribucije treba putem sistema daljinskog nadzora, upravljanja i voñenja imati u realnom
vremenu sljedeće podatke o pogonu male elektrane:
□ aktivna i reaktivna snaga male elektrane (primanje – predaja)
□ napon na mjestu priključenja male elektrane
□ uklopno stanje sklopnog aparata na mjestu priključenja male elektrane
□ signali djelovanja zaštitnih ureñaja na mjestu priključenja elektrane
□ izvršeno sigurnosno uzemljavanje i kratko spajanje
□ ostalo:
3.11. Kvalitet električne enrgije
• Dozvoljeno odstupanje napona od nazivnog napona u tački priključenja na mrežu:
- pri normalnim pogonskim uslovima (u stacionarnom režimu) ........................................................
- u prelaznom režimu (isključenje/ uključenje generatora) ...............................................................
• učestanost prelaznih pojava (< 1/ (--) min) .............................................................................
• dozvoljena promjena napona (%) ..........................................................................................
• Dozvoljeno odstupanje frekvence ....................................................................................................
• Zahtjev za oblikom naponske krive na mjestu priključenja na mrežu .............................................. .
4. POSEBNI USLOVI
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
5. Naknada za priključenje je odreñena u skladu sa Metodologijom za odreñivanje pravednih i realnih naknada za priključenje
na distributivnu mrežu, odobrenom od Regulatorne agencije za energetiku, u iznosu .........................................................€,
koje je Investitor/vlasnik dužan uplati na račun FC Distribucija br............................................................. prije podnošenja
zahtjeva za zaključenje ugovora o priključenju.
6. Investitor/vlasnik je u obavezi da riješi sva imovinsko - pravna pitanja, i pitanja koja proističu po drugim osnovama, a mogu
uticati na troškove i pripremu izgradnje priključka.
Potvrdu o riješenim imovinsko - pravnim pitanjima, vezano za priključak investitor/vlasnik je u obavezi da dostavi prije
podnošenja zahtjeva za sklapanje Ugovora o priključenju.
7. Investitor/vlasnik je obavezan da nakon ispunjenja uslova iz ove saglasnosti, zahtijeva zaključenje Ugovora o priključenju
objekta male elektrane na distributivnu mrežu FC Distribucija.
8. Ova saglasnost važi do .................... ........... godine.
9. Važnost ove saglasnosti može se produžiti na zahtjev Investitora/vlasnika male elektrane.
10. Investitor/vlasnik je obavezan na trajno čuvanje ovog dokumenta.
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 22

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
11. Operator distribucije će izvršiti priključenje male elektrane na distributivnu mrežu po zahtjevu Investitora i ispunjenju
propisanih uslova: (a) za potrebe probnog rada, i (b) za potrebe redovnog pogona, nakon dobijanja upotrebne dozvole.
12. Operator distribucije i Investitor/vlasnik male elektrane moraju u postupku priključenja i za vrijeme rada dosledno uzimati u
obzir odredbe tehničkih uslova i uputstava za priključenje i rad nezavisnih proizvoñača električne energije.
O b r a z l o ž e nj e
............................................................................ iz ........................................................ podnio je Operatoru distribucije zahtjev
broj ............................................ od ....................... godine, za izdavanje saglasnosti za priključenje na distributivnu mrežu male
elektrane ................................................................................................................................ u ................................ .
Uz zahtjev za izdavanje saglasnosti za priključenje podnijeta je dokumentacija specificirana na zahtjevu, a koja se čuva kod
Operatora distribucije.
Rješavajući zahtjev za izdavanje saglasnosti za priključenje, a na osnovu podnijete dokumentacije ocijenjeno je da istom treba
udovoljiti uz pretpostavku ispunjenja datih energetskih, tehničkih i posebnih uslova u utvrñenom roku.
Saglasnosti za priključenje važi do ............................. godine, nakon čega se zbog izmjenjenih okolnosti, mora tražiti nova
saglasnost za priključenje.
Sa izloženog, riješeno je kao i u izreci.
Pravna pouka:
Protiv ovog Rješenja može se izjaviti žalba Regulatornoj agenciji za energetiku, a sve preko FC
Distribucija u roku od 15 dana od dana prijema.
Rješenje obradili,
iz FC Distribucija:
................................................................
................................................................
iz ED ......................................... :
FC Distribucija - Podgorica
D i r e k t o r,
.....................................................................
................................................................
................................................................
Dostavljeno:
- Podnosiocu zahtjeva
- ED ..........................
- a/a Službi za investicije FC Distribucija
- Službi za ekonomske poslove FC Distribucija
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 23

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Prilog 3.5.
Zahtjev za privremeno priključenje male elektrane na distributivnu mrežu za potrebe probnog rada
ELEKTROPRIVREDA CRNE GORE AD Nikšić
FC DISTRIBUCIJA
PODGORICA
Predmet: Zahtjev za priključenje objekta male elektrane na distributivnu mrežu za
potrebe probnog rada, sa izjavom o preuzimanju odgovornosti
Molim da Operator distribucije izvrši interni tehnički pregled priključka male elektrane na distributivnu mrežu i mjernog mjesta, i
za potrebe probnog rada izvrši priključenje na distributivnu mrežu objekta male elektrane ………………………………………….
koji se nalazi u ................................................................................ .
Priključak je izgrañen u skladu sa Uslovima za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu (EPCG AD Nikšić, FC
Distribucija, br. .......................... od ….………... godine) i Rješenjem o saglasnosti za priključenje male elektrane na distributivnu
mrežu (EPCG AD Nikšić, FC Distribucija, br. ......................... od …………...... godine).
Kao dokaz da su svi radovi na objektima male elektrane i objektima za priključenje na distributivnu mrežu kvalitetno izvedeni,
prilažem:
1. Za objekte male elektrane:
a) Izjavu izvoñača radova da su objekti izgrañeni u skladu sa grañevinskom dozvolom i revidovanim glavnim projektom
b) Izjavu nadzornog inženjera da su objekti izgrañeni u skladu sa grañevinskom dozvolom i revidovanim glavnim projektom
c) Izjavu vodećeg projektanta da su objekti izgrañeni u skladu sa revidovanim glavnim projektom
d) Izvještaj o funkcionalnosti i ispitivanju zaštitnih i upravljačkih ureñaja u maloj elektrani
e) Izveštaj (stručni nalaz) ovlašćene organizacije (institucije) o primijenjenim mjerama zaštite od opasnog dejstva električne
struje.
2. Za objekte za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu:
a) Izjavu izvoñača radova da su objekti izgrañeni u skladu sa grañevinskom dozvolom i revidovanim glavnim projektom
b) Izjavu nadzornog inženjera da su objekti izgrañeni u skladu sa grañevinskom dozvolom i revidovanim glavnim projektom
c) Izjavu vodećeg projektanta da su objekti izgrañeni u skladu sa revidovanim glavnim projektom
d) Izvještaj o funkcionalnosti i ispitivanju zaštitnih i upravljačkih ureñaja priključnog voda
e) Izvještaj o funkcionalnosti mjernog mjesta
e) Izveštaj (stručni nalaz) ovlašćene organizacije (institucije) o primijenjenim mjerama zaštite od opasnog dejstva električne
struje.
Takoñe prilažem sa Operatorom distribucije usaglašeni Program ispitivanja u probnom radu.
Molim da se isporuka električne energije po ovom Zahtevu vrši na odreñeno vreme, počevši od .........……….......... godine.
Izjava o preuzimanju odgovornosti
Ja, ………………………………………………………………………........................., izjavljujem da prihvatam punu materijalnu i krivičnu
(vlasnik/investitor)
odgovornost za sve eventualne štete po život, zdravlje ljudi i imovinu, a koje mogu nastati za vrijeme trajanja privremenog
priključenja gore navedenog objekta. Navedenu izjavu dajem dobrovoljno, neiznuñeno i svjesno.
Saglasan sam da se na naše meñusobne odnose u vezi primopredaje električne energije u svemu primjenjuju odredbe Ugovora
o snabdijevanju električnom energijom i Ugovora o prodaji električne energije.
Podaci o Investitoru/vlasniku male elektrane:
Prezime i ime: ..........................................................
(JMBG/JIB/PIB) : ……………………………….………........
Kontakt tel./faks: ……………………………………….….....
Mesto: .........................................................
Ulica i broj: ..........................................................
Broj l.k. .................................., izdate od ....................
Datum: ..........................................................
(potpis vlasnika - investitora) ........................................
M. P.
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 24

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Prilog 3.6.
Izvještaj o internom tehničkom pregledu priključka i mjernog mjesta
Elektroprivreda Crne Gore AD Nikšić
Vuka Karadžića 2
81 400 Nikšić
Republika Crna Gora
tel: +382 83 204 000
fax: +382 83 214 260
e-mail: epcg@cg.yu
FC Distribucija Podgorica
Ul. I. Milutinovića br. 12.
tel:+382 81 408 400
fax:+382 81 241 235
e-mail: fcdistribucija@cg.yu
www.epcg.cg.yu
Br. 40-00 - .................................
U Podgorici, ……………. godine
IZVJEŠTAJ
O INTERNOM TEHNIČKOM PREGLEDU PRIKLJUČKA I MJERNOG MJESTA
Na osnovu Zahtjeva za privremeno priključenje objekta male elektrane na distributivnu mrežu br. .................. od ............................ ,
izvršen je interni tehnički pregled priključka i mjernog mjesta elektroenergetskog objekta male elektrane .....................................................
….…………………………………………… koji se nalazi u …………………………..., čiji je Investitor/vlasnik ................................................
................................................................................................................................................................................................. .
Pregledom i ispitivanjem je utvrñeno da su priključak, mjerno mjesto i zaštitni ureñaji u vezi paralelnog rada male elektrane sa
distributivnom mrežom izvedeni kvalitetno i prema uslovima iz Rješenja o saglasnosti za priključenje male elektrane na distributivnu
mrežu, broj .................. od ......................... godine.
Investitor/vlasnik male elektrane - posebnim dokumentom dokazuje da je kompletno rasklopno postrojenje u maloj elektrani izvedeno
kvalitetno i prema važećim propisima.
Tehničke karakteristike priključka
Naponski nivo
Vrsta priključka
Priključni vod
□ nadzemni
□ trofazni
□ podzemni
□ monofazni
tip presjek dužina
Posebni podaci i zapažanja u
vezi priključnog voda
Tehničke karakteristike mjernog mjesta
Lokacija mjernog mjesta
Napon mjerenja
Sadržaj mjernog mjesta (brojila, upravljački ureñaj)
Posebni podaci i zapažanja u vezi montaže mjernog mesta
Podaci o aktivnom brojilu: predaja električne energije u mrežu
Proizvoñač Napon (V) God. ovjere
Tip
Struja (A)
Primjedba:
Fabr. broj
Klasa
Početno
VT
stanje
NT
Podaci o reaktivnom brojilu: predaja električne energije u mrežu
Proizvoñač Napon (V) God. ovjere
Tip
Struja (A)
Primjedba:
Fabr. broj
Klasa
Početno
VT
stanje
NT
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 25

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Podaci o aktivnom brojilu: prijem električne energije iz mreže OD
Proizvoñač Napon (V) God. ovjere
Tip
Struja (A)
Primjedba:
Fabr. broj
Klasa
Početno
VT
stanje
NT
Podaci o reaktivnom brojilu: predaja električne energije iz mreže OD
Proizvoñač Napon (V) God. ovjere
Tip
Struja (A)
Primjedba:
Fabr. broj
Klasa
Početno
VT
stanje
NT
Podaci o upravljačkom ureñaju
Proizvoñač Napon (V) God. ovjere
Tip
Struja (A)
Primjedba:
Fabr. broj
Zaključak:
(konstatuje se spremnost objekata za probni rad ili navode nedostaci koje treba predhodno otkloniti, rok za otklanjanje i potreba ponovnog pregleda).
Tehnički pregled obavili:
........................................................................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
FC Distribucija - Podgorica
D i r e k t o r,
.........................................................
Dostavljeno:
- Podnosiocu zahtjeva
- ED ..........................
- a/a Službi za investicije FC Distribucija
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 26

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Prilog 3.7.
Zahtjev za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
ELEKTROPRIVREDA CRNE GORE AD Nikšić
FC DISTRIBUCIJA
PODGORICA
Predmet: Zahtjev za priključenje objekta male elektrane na distributivnu mrežu
1. Podaci o objektu
• Lokacija (mjesto): ............................ parcela br. ............. K.O. ......................................
• Tip objekta...........................................................................................................................
• Namjena objekta.................................................................................................................
• Korišćena primarna energija (voda, vjetar, sunce, biomasa, otpad itd.)......................
2. Ostali podaci
a) Instalisana snaga ........................................................ kVA
b) Faktor snage elektrane (cos φ )....................................
c) Način rada elektrane:
- paralelan rad sa mrežom Operatora distribucije
- kombinovani rad (paralelni/ ostrvski rad za sopstvenu potrošnju)
d) Naponski nivo priključka na mrežu ............................. kV
e) Mjesto priključenja na mrežu ......................................
3. Priložena dokumentacija
Kopija odobrenja za upotrebu
Zaključen ugovor o priključenju na distributivnu mrežu
Zaključen ugovor o snadbijevanju električnom energijom objekata male elektrane
Zaključen ugovor o prodaji električne energije proizvedene u maloj elektrani
Dokaz o uplati obaveza po ugovoru o priključenju
Dozvola za obavljanje djelatnosti (za elektrane snage >1 MW).
Podaci o Investitoru/vlasniku male elektrane:
Prezime i ime: .........................................................
(JMBG/JIB/PIB) : ……………………………….………....
Kontakt tel./faks: ……………………………………….…
Mesto: ..........................................................
Ulica i broj: ..........................................................
Broj l.k. .................................., izdate od ....................
Datum: ..........................................................
(potpis vlasnika - investitora) ......................................
M. P.
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 27

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Prilog 3.8.
Odobrenje za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
Elektroprivreda Crne Gore AD Nikšić
Vuka Karadžića 2
81 400 Nikšić
Republika Crna Gora
tel: +382 83 204 000
fax: +382 83 214 260
e-mail: epcg@cg.yu
FC Distribucija Podgorica
Ul. I. Milutinovića br. 12.
tel:+382 81 408 400
fax:+382 81 241 235
e-mail: fcdistribucija@cg.yu
www.epcg.cg.yu
Br. 40-00 - ..................................
U Podgorici, ……………… godine
Odobrenje
za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu
Naziv elektrane: .................................................................................................................................................................................
1. Podaci o vlasniku objekta
1.1. Ime i prezime / Naziv Investitora
1.2. Adresa
1.3. JMBG / JIB / PIB
2. Opšti podaci o objektu
2.1. Adresa (lokacija)
2.2. Vrsta primarnih izvora
2.3. Naziv priključnog voda
3. Odobreni elektroenergetski uslovi
3.1. Nazivna snaga male elektrane Pn = kVA
3.2. Max snaga koju mala elektrana preuzima iz mreže Pp = kW
3.3. Nazivni napon na mjestu priključenja na distributivnu mrežu Un = kV
4. Odobreni tehnički uslovi
4.1. Mjesto priključka na distributivnu mrežu
4.2. Vrsta priključka
4.3. Priključni vod
□ nadzemni
□ trofazni
□ podzemni
□ monofazni
Tip Presjek Dužina
4.4. Transformator SN/NN kojim se mala elektrana
priključuje na SN mrežu
4.5. Način regulacije napona
Prenosni odnos
Snaga
4.6. Prekidač na mjestu priključenja na distributivnu Un = V In = A
mrežu
4.7. Prekidač na mjestu priključenja male elektrane Un = V In = A
4.8. Lokacija mjernog mjesta
4.9. Vrsta mjerenja □ direktno □ poluindirektno □ indirektno
4.10. Opšti podaci o mjernim ureñajima Aktivna energija Reaktivna energija Aktivna snaga
Predaja el.energije u mrežu In= A, kl. In= A, kl. In= A, kl.
Prijem el.energije iz mreže In= A, kl. In= A, kl. In= A, kl.
4.11. Vrsta impulsnog ureñaja □ MTK □ uklopni sat □ integrisani
4.12. Prenosni odnos i klasa SMT I1/I2 = klasa:
4.13. Prenosni odnos i klasa NMT U1/U2 = klasa:
5. Ostali uslovi
5.1. Izmjene u odnosu na uslove iz energetske
saglasnosti
5.2.
Obradio,
Dostavljeno:
- Podnosiocu zahtjeva
- ED ..........................
- a/a Službi za investicije FC Distribucija
- FC Snabdijevanje
- FC Proizvodnja - Sektor za upravljanje proizvodnjom i trgovinu električne energije
FC Distribucija - Podgorica
D i r e k t o r,
.........................................................
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 28

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Ugovor 1
Ugovor o pomoćnim uslugama (sa Operatorom prenosnog sistema), opciono
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 29

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Ugovor 2
Ugovor o izgradnji objekata za priključenje male elektrane na mrežu (sa Operatorom distribucije), opciono
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 30

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Ugovor 3
Ugovor o priključenju male elektrane na distributivnu mrežu (sa Operatorom distribucije)
Ovaj Ugovor preuzet je iz Procedure izdavanja akata za priključenje na distributivnu mrežu i zaključenja ugovora o priključenju,
ugovora o snabdijevanju električnom energijom i ugovora o korišćenju distributivne mreže, Podgorica, mart 2009
U G O V O R
O PRIKLJUČENJU OBJEKTA MALE ELEKTRANE NA DISTRIBUTIVNU MREŽU
zaključen dana .............................. godine u Podgorici, izmeñu:
1. Operator distribucije – FC Distribucija Podgorica, u daljem tekstu OD
i
Žiro račun
PIB
PDV registracioni broj
koga zastupa direktor
2. Investitora (vlasnika) objekta male elektrane - u daljem tekstu Investitor
2.a. Podaci Investitoru (za pravna lica)
Puni naziv i sjedište pravnog lica odnosno Investitora
Adresa za prijem službene pošte
Adresa za obavljanje privredne djelatnosti
Šifra djelatnosti
Broj žiro računa i naziv poslovne banke
PIB
PDV registracioni broj
Broj telefona
Broj faksa
e-mail
Ime i prezime Izvršnog direktora
JMBG izvršnog direktora
2.b. Podaci Investitoru (za fizička lica), alternativno
Naziv
PIB/PDV broj, JMBG
Adresa
Kontakt telefon
Ovlašćeno lice
Član 1. – Predmet Ugovora
Predmet ovog Ugovora je priključenje objekta male elektrane na distributivnu mrežu OD, pod uslovima koji su utvrñeni u
Rješenju o saglasnosti za priključenje male elektrane na distributivnu mrežu, broj _________________ od____________
godine, koja je sastavni dio ovog Ugovora (Dodatak I).
Član 2.
Ugovorne strane su saglasne da je Investitor male elektrane u svemu ispunio uslove iz Rješenja o saglasnosti za priključenje
broj _______________ od ______________. godine, da je izvještajem o izvršenom internom tehničkom pregledu priključka i
mjernog mjesta objekta male elektrane, br. ____________ od ___________ (Dodatak II), utvrdjena ispravnost mjernog mjesta i
priključka, kao i da je potrošač na ime naknade za priključenje uplatio OD iznos od ______________________ € na žiro račun
ED ________________________, br. _____________________________.
Član 3.
Ugovorne strane prihvataju razgraničenje vlasništva osnovnih sredstava na način i pod uslovima kako je to predviñeno šemom
koja čini sastavni dio ovog Ugovora (Dodatak III).
Ugovorne strane će pitanja puštanja pod napon, upravljanja, pogona i održavanja objekata koji su u vlasništvu Investitora
regulisati Protokolom o paralelnom radu male elektrane sa distributivnom mrežom, koji je sastavni dio ovog Ugovora (Dodatak
IV), čiji su sastavni dio Operativna uputstva (Dodatak V) sa detaljnim prikazom postupaka manipulacija na strani mreže i na
strani objekata Investitora shodno članu 64.3 Privremenog distributivnog kodeksa.
OD ima pravo da:
Član 4. – Prava i obaveze ugovornih strana
- neometano pristupi mjernoj opremi kod Investitora koja služi za mjerenje primljene energije, radi očitavanja, kontrole,
zamjene i/ili popravke te opreme u bilo koje vrijeme, kao i radi isključenja potrošača sa mreže OD u skladu sa Zakonom o
energetici, Privremenim distributivnim kodeksom i Pravilima o snabdijevanju
- naplati troškove za svaki naknadni pokušaj očitavanja, kontrole i zamjene mjerne opreme ili isključenja od potrošača koji
sprječava ili ometa pristup mjerno-priključnom mjestu
- kontroliše stanje podešenosti sistemskih zaštitnih ureñaja male elektrane i spojnog mjesta, i po potrebi nalaže
uskladjivanje parametara podešenosti
- izvrši redukciju snage potrošnje i napona sa ciljem da se izbjegnu operativni problemi u distributivnoj mreži (u cjelini ili u
pojedinim djelovima), a da pri tom ne doñe do diskriminisanja potrošača
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 31

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
- naplati troškove kontrole mjerne opreme po zahtjevu potrošača, ako kontrola pokaže da je mjerna oprema ispravna
- zahtijeva naknadu štete od potrošača u slučajevima korišćenja električne energije protivno uslovima iz saglasnosti za
priključenje i odredbama ovog Ugovora
- prostom izjavom – obavještenjem, u pisanoj formi, raskine Ugovor u slučajevima nepoštovanja odredbi ovog Ugovora,
uslova iz saglasnosti za priključenje, Zakona o energetici i Privremenog distributivnog kodeksa
OD ima obavezu da:
Član 5.
- priključenje potrošača izvrši na način i pod uslovima utvrdjenim u saglasnosti za priključenje
- u slučaju prekida napajanja usljed kvara na distributivnoj mreži, u najkraćem mogućem roku otkloni uzrok prekida i ponovo
priključi potrošača
- obavijesti potrošača 2 dana unaprijed o svim planiranim prekidima napajanja putem sredstava javnog informisanja
- odgovara za štetu koju potrošač pretrpi usljed nepropisno izvedenih radova na priključenju objekta potrošača, utvrdjenih u
saglasnosti za priključenje
- obezbijedi čuvanje povjerljivih informacija i podataka o potrošaču u skladu sa Zakonom o energetici i Privremenim
distributivnim kodeksom
- blagovremeno izvještava potrošača o preduzimanju mjera na redukciji u isporuci električne energije radi izbjegavanja
operativnih problema u distributivnoj mreži
- obezbijedi razmjenu informacija u vezi sa manipulacijama ili dogadjajima u distributivnoj mreži ili objektima potrošača koji
mogu imati operativni uticaj na njihov rad
- vrši ispitivanje, praćenje i nadgledanje efekata rada električnih aparata potrošača na sistem OD
- izdaje odobrenja i uputstva o mjerama sigurnosti koje je neophodno sprovesti u slučaju izvodjenja radova na djelovima
distributivnog sistema ili sistema potrošača na mjestu priključenja ili na drugom mjestu kada bi ti radovi mogli uticati na
sigurnost u sistemima ugovorne strane.
Investitor ima pravo da:
Član 6.
- bude priključen na mrežu, u skladu sa uslovima iz saglasnosti za priključenje, nakon sklapanja Ugovora o korišćenju
distributivne mreže, kao i da prisustvuje prvom priključenju
- koristi električnu energiju, u skladu sa uslovima iz saglasnosti za priključenje i ovim Ugovorom
- zahtijeva od OD da bude obaviješten 2 dana unaprijed o svim planiranim prekidima napajanja putem sredstava javnog
informisanja
- zahtijeva naknadu štete od OD u slučajevima kada je šteta uzrokovana nepropisno izvedenim radovima na priključenju
objekta, ako je radove na priključku izvodio OD, ali najviše do iznosa limitiranog ugovorom o osiguranju OD sa njegovim
osiguravačem
- bude obaviješten o aktivnostima OD na sprovodjenju mjera redukcije isporuke električne energije i redukcije napona
- zahtijeva obezbjedjenje tehničkih uslova za obavljanje radova u svom objektu odnosno priključnom vodu
- prostom izjavom – obavještenjem, u pisanoj formi, raskine Ugovor u slučaju prestanka potrebe za daljim priključenjem na
mrežu OD.
Investitor ima obavezu da:
Član 7.
- održava u tehnički ispravnom stanju instalacije i ureñaje koji su u njegovom vlasništvu
- obezbijedi ovlašćenim licima pristup mjernim priključnom mjestu i instalacijama radi očitavanja, kontrole, ugradnje,
zamjene ili popravke mjerne opreme, kao i isključenja sa mreže OD u slučajevima predvidjenim zakonom
- ne dozvoli priključenje drugih objekata sa sopstvene instalacije
- o svakom poremećaju rada zaštitnih i mjernih ureñaja odmah obavijesti OD
- koristi električnu energiju isključivo u skladu sa odredbama ovog Ugovora i Ugovora o korišćenju distributivne mreže
- traži odobrenje i uputstvo o mjerama sigurnosti koje je neophodno sprovesti u slučaju izvodjenja radova na djelovima
distributivnog sistema ili sistema Investitora na mjestu priključenja ili na drugom mjestu kada bi ti radovi mogli uticati na
sigurnost u sistemima druge ugovorne strane
- u roku od 30 dana po ispostavljenom zahtjevu, dostavi OD podatke potrebne za ažuriranje srednjoročnih planova
- redovno i blagovremeno OD dostavljaju informacije o angažovanoj snazi i potrošnji energije, kako bi OD obezbijedio
efikasnu eksploataciju i bolji kvalitet snadbijevanja električnom energijom
- slijedi uputstva OD u slučaju redukcije u isporuci električne energije i napona
- izvrši označavanje aparata na lokacijama razgraničenja vlasništva, u dogovoru sa OD a prema sistemu označavanja koji
koristi OD
- nesmetano omogući OD da vrši ispitivanje, praćenje i nadgledanje efekata rada električnih aparata potrošača na sistem
OD
- prije prvog priključenja izvrši prethodno funkcionalno ispitivanje i pribavi odobrenje za probni rad izdato od strane nadležne
inspekcije
- prije zaključenja ovog Ugovora ispuni sve druge obaveze u skladu sa važećim zakonima
- u svemu poštuje odredbe Privremenog distributivnog kodeksa.
Član 8. – Priključenje objekta male elektrane
Investitor stiče pravo na priključenje na distributivnu mrežu u roku od 3 dana nakon zaključivanja ovog Ugovora i Ugovora o
snabdijevanju, osim u slučajevima kada OD, prilikom izvršenja radnje priključenja, utvrdi da je došlo do promjene uslova koji su
prethodili zaključenju ovog Ugovora
Radnja priključenja će se odložiti do ispunjenja uslova koji su doveli do odlaganja priključenja.
Priključenje će se izvršiti na način i pod uslovima utvrñenim u projektnoj dokumentaciji i saglasnosti za priključenje iz člana 1
ovog Ugovora.
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 32

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Član 9. – Trajanje i raskid Ugovora
Ovaj Ugovor se zaključuje na period od jedne godine, a smatra se produženim ukoliko ga jedna od ugovornih strana ne otkaže
u roku od 30 dana prije isteka njegove važnosti, odnosno ne raskine na način predviñen članom 4 i članom 6 ovog Ugovora.
Član 10. – Završne odredbe
Ugovorne strane su saglasne da će se za sve što nije regulisano ovim Ugovorom primjenjivati odredbe Zakona o energetici,
Privremenog distributivnog kodeksa i drugih propisa (akti Regulatorne agencije, interne procedure i pravilnici EPCG, kao i
važeći tehnički standardi i propisi).
Član 11.
Ugovorne strane su saglasne da će eventualne sporove povodom ovog Ugovora rješavati sporazumno, u suprotnom sporove
će rješavati Regulatorna agencija za energetiku Crne Gore, odnosno nadležni sud.
Član 12.
Ovaj ugovor je zaključen u 4 istovjetna primjeraka od kojih se Investitoru i Operatoru distribucije uručuju po 2 primjerka.
KORISNIK DISTRIBUTIVNE MREŽE
POTROŠAČ – Investitor male elektrane,
OPERATOR DISTRIBUCIJE,
FC Distribucija – Podgorica
D i r e k t o r,
PRILOZI
Dodatak I
Dodatak II
Dodatak III
Dodatak IV
Dodatak V
Saglasnost za priključenje na distributivnu mrežu
Izvjestaj o internom tehnickom pregledu
Šematski prikaz granice vlasništva
Protokol o puštanju pod napon, upravljanju, pogonu i održavanju elektroenergetskog objekta potrošača
Operativna uputstva za pogon, upravljanje i održavanje elektroenergetskih objekata Investitora
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 33

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Ugovor 4
Ugovor o snabdijevanju električnom energijom (sa Operatorom Snabdijevanja)
Vidjeti Ugovor o snabdijevanju električnom energijom (zapotrošače iz kategorije ostala potrošnja), koji je sastavni dio
Procedure izdavanja akata za priključenje na distributivnu mrežu i zaključenja ugovora o priključenju, ugovora o snabdijevanju
električnom energijom i ugovora o korišćenju distributivne mreže, Podgorica, mart 2009 (pdf format, prilog)
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 34

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Ugovor 5
Ugovor o prodaji električne energije (sa Sektorom za upravljanje proizvodnjom i trgovinu električne energije)
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 35

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Informativni prilog 1.
Šematski prikaz osnovnih načina priključivanja malih elektrana u elektroenergetsku mrežu
UKLJUČENJE MALE ELEKTRANE U MREŽU ELEKTROENERGETSKOG SISTEMA
1. Instalisana (električna) snaga elektrane
Podjela na grupe bez obzira na broj ugrañenih generatora:
1. Instalisana snaga do uključivo 50 kVA
2. Instalisana snaga veća od 50 kVA do uključivo 125 kVA
3. Instalisana snaga veća od 125 kVA do uključivo 250 kVA
4. Instalilsana snaga veća od 250 kVA do uključivo 1.000 kVA
5. Za elektrane s instalisanom snagom većom od 1.000 kVA do uključivo 5.000 (10.000) kVA je potrebno propisati posebni
pogonski režim i obezbijediti (zagarantovati) odgovarajući nadzor njihovog rada i proizvodnje.
2. Prikazi osnovnih načina priključivanja malih elektrana
Prikazi osnovnih načina priključivanja generatora u internu mrežu nezavisnog proizvoñača I načina uključivanja elektrane u
distributivnu mrežu. Opisi vrijede za elektrane sa jednim ili više agregata.
2.1. Uključenje niskonaponskih generatora u niskonaponsku mrežu
Opšta šema A:
Generator 0,4 kV je priključen direktno na NN mrežu.
Opšta šema B:
Generator 0,4 kV priključen direktno na NN rasklopno postrojenje trafostanice 10/0,4 kV.
Dodatni zahtjev:
Priključak elektrane po opštoj šemi A odnosno B mora biti izveden tako, da pri radu s maksimalnom
snagom i sa faktorom snage 0,9, pad napona izmeñu elektrane i pridružene trafostanice ne premašuje 3 %
nazivnog napona.
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 36

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
2.2. Uključenje niskonaponskih generatora u visokonaponsku mrežu
Opšta šema C: Generator 0,4 kV je priključen na rasklopno postrojenje 0,4 kV trafostanice 0,4/10(20) kV, odnosno 0,4/35
kV, koja je vlasništvo nezavisnog proizvoñača.
Priključenje na distributivnu mrežu se izvodi direktno vodom 10(20) kV, odnosno 35 kV, na koga su
priključene druge trafostanice.
Opšta šema D: Generator 0,4 kV je priključen na rasklopno postrojenje 0,4 kV trafostanice 0,4/10(20) kV, odnosno 0,4/35
kV, koje pripada nezavisnom proizvoñaču.
Priključenje na distributivnu mrežu se izvodi direktnim vodom 10(20) kV, odnosno 35 kV, do sabirnica
razvodne trafostanice RTS 110(35)/10(20,35), odnosno 35/10 kV.
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 37

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
2.3. Uključenje visokonaponskih generatora u visokonaponsku mrežu
Opšta šema E:
VN generator je priključen na SN razvod nezavisnog proizvoñača, direktno ili preko svoje transformacije,
zavisno od nazivnog napona generatora i od konfiguracije jednopolne šeme elektrane.
Priključenje na distributivnu mrežu se izvodi direktnim vodom 10(20) kV, odnosno 35 kV na koji su
priključene i druge trafostanice.
Opšta šema F:
VN generator je priključen na SN razvod nezavisnog proizvoñača, direktno ili preko svoje transformacije,
zavisno od nazivnog napona generatora i od konfiguracije jednopolne šeme elektrane.
Priključenje na distributivnu mrežu se izvodi direktnim vodom 10(20) kV, odnosno 35 kV do sabirnica
razvodne trafostanice RTS 110(35)/10(20,35) kV.
3. Prikaz osnovnih načina uključivanja u distributivnu mrežu, s obzirom na snagu, vrstu generatora i naponske
nivoe generatora i mreže
INSTALISANA SNAGA
ELEKTRANE
VRSTA
GENERATORA
NAPON
GENERATORA
UKLJUČENJE U MREŽU
UOPŠTENA ŠEMA
AG SG NN VN A B C D E F
do 50 kVA X X X X (X)
50 kVA do 125 kVA X X X (X) X (X)
125 kVA do 250 kVA X X X (X) X
250 kVA do 1.000 kVA (X) X X X (X) X (X)
1.000 kVA do 5.000 kVA X (X) X (X) X (X)
5.000 kVA do 10.000 kVA X X (X) X
Legenda oznaka u tabeli:
X ...................... označeni podatak vrijedi po pravilu
(X) ...................... označeni podatak vrijedi uslovno, ako tehničke i ekonomske analize dokažu izvodivost i opravdanost izvoñenja
AG ..................... asinhroni generator
SG ...................... sinhroni generator
A, B, C, D, E, F… oznake opštih šema uključivanja u distributivnu mrežu
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 38

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Informativni prilog 2
Okvirni Program ispitivanja rada i zaštitnih ureñaja u probnom radu male elektrane na distributivnu mrežu u realnim uslovima
Okvirni Program ispitivanja
rada i zaštitnih ureñaja u probnom radu male elektrane na distributivnu mrežu u realnim uslovima
Za vrijeme probnog rada obavezno se simulira i provjerava u realnim uslovima, odnosno vrši:
ispitivanje ulaska male elektrane u paralelan rad sa distributivnom mrežom (provjera funkcionisanja ureñaja za
sinhronizaciju ručnu i/ili automatsku i drugih ureñaja koji omogućuju bezbjedno priključenje generatora na
distributivnu mrežu)
ispitivanje izlaska iz paralelnog rada i prelazak u ostrvski rad (ukoliko je predviñen)
ispitivanje djelovanja zaštite pri odstupanju od uslova paralelnog rada (provjera zaštitnih ureñaja u maloj
elektrani: sistemske zaštite i zaštite priključnog voda)
ispitivanje rada male elektrane pri graničnim pogonskim uslovima
ispitivanje tokova aktivne i reaktivne snage (proizvodnja i razmjena male elektrane sa mrežom)
provjera ugovorenih nazivnih vrijednosti na pragu male elektrane, posebno aktivne i reaktivne snage
ispitivanje rada male elektrane sa obzirom na zadovoljavanje uslova ograničenog povratnog djelovanja
ispitivanje pri ispadu trofaznog napona u distributivnoj mreži
ispitivanje ponašanja zaštitnih i ostalih ureñaja u maloj elektrani za slučaj primjene APU-a
ispitivanje redosljeda uključenja (ako u maloj elektrani ima više generatora) na distributivnu mrežu i
utvrñivanje najmanje vremenske zadrške do priključenja narednog generatora
ispitivanje funkcionisanja postrojenja za kompenzaciju reaktivne energije u zavisnosti od tipa generatora i
ostalih potreba za reaktivnom energijom u maloj elektrani
ispitivanje uticaja postrojenja za kompenzaciju reaktivne energije male elektrane i mreže na paralelan rad i
ograničeno povratno djelovanje
ispitivanje sistema pogonskih i obračunskih mjerenja, nadzora stanja, signalizacije, lokalnog i daljinskog (ako
postoji) upravljanja i regulacije
ostala ispitivanja predviñena od isporučioca opreme ili programom ispitivanja.
Ispitivanje zadovoljavanja uslova ograničenja povratnog djelovanja male elektrane na distributivnu mrežu i kvalitet električne
energije, obuhvata slijedeće parametre:
frekvenciju na izvodima male elektrane (prije sinhronizacije)
promjene napona u zavisnosti od promjene opterećenja
faktor dugotrajnog flikera
promjenu napona u prelaznim režimima
nesimetriju napona
više harmonike struje i napona
faktor ukupnog harmonijskog izobličenja struje i napona
faktor snage.
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 39

Procedura za izdavanje dokumenata za priključenje malih elektrana na distributivnu mrežu
Procedura je urañena u FC Distribucija, po rješenju Izvršnog
direktora EPCG AD Nikšić, br. 10-00-2898/13.3.2009. godine, od
strane komisije u sastavu:
Dragan Peruničić, dipl.el.inž.
Vidak Vućić, dipl.el.inž.
Sava Ostojić, dipl.ekonomista
Gorjana Ćeranić, dipl.el.inž.
Ana Milutinović, dipl.pravnik
Miroslav Perović, dipl.maš.inž.
EPCG AD Nikšić – FC Distribucija 40