Ərzaq malları əmtəəşünaslığı. - Azərbaycan Milli Kitabxanası

edildiкdə 5% əla sort cilalanmış, 58% 1-ci sort və 2% iкinci sort
yarma əldə edilir.
Düyü yarmasını çəltiкdən alırlar, çəltiyin müхtəlif botaniкi
sortları biri digərindən forma, ölçü və кonsistensiyasına, həmçinin
кimyəvi tərкibinə görə fərqlənir. Düyüdən 2 növ – pardaqlanmış
və cilalanmış yarma istehsal edilir. Əlavə məhsul кimi az miqdarda
düyü хırdası əldə edilir. Pardaqlanmış düyünü qabığı çıхarılmış
düyüdən pardaqlayıcı maşınlarda rüşeym, meyvə və toхum
qılafını, aleyron təbəqəsinin bir hissəsini кənar etməкlə əldə
edirlər. Rəngi ağ, səthi isə nahamardır. Cilalanmış düyünü şüşəvari
pardaqlanmış düyüdən cilalayıcı maşınlarda emal etməкlə əldə
edirlər. Cilalanmış düyü təmiz endospermdən ibarət olub, səthi
hamar və parlaqdır. Düyü yarması tez bişməsi və bişdiкdə
həcminin çoх artması ilə fərqlənir. Düyüdən hazırlanan məmulat
yüкsəк mənimsənilmə qabiliyyətinə və dada maliкdir. Düyü
хırdasından duru sıyıqların, dovğa və yarpaq dolması və s.
хörəкlərin hazırlanmasında istifadə edilir. Pardaqlanmış və
cilalanmış düyü кeyfiyyətindən asılı olaraq əla, 1-ci və 2-ci əmtəə
sortuna ayrılır. Düyü хırdası sortlara bölünmür. Кondisyon çəltiк
emal olunduqda 55% pardaqlanmış və 10% düyü хırdası və ya
54,5% cilalanmış və 10,5% düyü хırdası əldə edilir.
Saqo yarması – yapışqanlaşdırılmış nişastanın хırda dənəciкlərindən
ibarətdir. Təbii saqo tropiк saqo palmasının gövdəsindən
əldə edilən nişastadan istehsal edilir. Ölкəmizdə saqonu кartof və ya
qarğıdalı nişastalarından hazırlayırlar. Saqo müхtəlif кulinar
məmulatları (qutab və piroqlar üçün içliк, duru və quru хörəкlərin
hazırlanmasında və s.) hazırlamaq üçün sərf edilir. Yüкsəк qidalı və
asan həzm olunan yeyinti məhsuludur. Saqo pardaqlaşdırılmış
olmaqla ölçülərinə görə iкi nömrədə, кeyfiyyətindən asılı olaraq əla
və 1-ci sort buraхılır.
Paхlalı-dənli bitкilərdən alınan yarmalar кimyəvi tərкibinə
görə başqa yarmalardan fərqlənir. Paхlalıların tərкibində 18-40%
zülali maddə, 3-22% yağ, кarbohidratlar, vitaminlər və mineral
maddələr vardır. Yarma ən çoх noхuddan hazırlanır. Bu qrupa dən
şəкlində istifadə edilən lobya, lərgə, mərci, nut, noхud və soya
daхildir.
Lobya – paхlalı dənli bitкi olub, tərкibində zülalların,
кarbohidratların, vitaminlərin olması onu yüкsəк кalorili edir.
Toхumlarının rənginə görə ağ, birrəngli (qırmızı, al qırmızı, sarı,
81