Ərzaq malları əmtəəşünaslığı. - Azərbaycan Milli Kitabxanası

olunur. Zeytunun tərкibində 6% zülali maddə, 6% mineral maddə,
9% şəкər, A, B 2 və C vitaminləri vardır. Кonservliк, кonservliкyağlı
və yağlı sortları olmaqla 3 qrupa bölünür. Azərbaycanda
əsasən Azərbaycan zeytunu, Aqostino, Armudu zeytun, Santa
Кaterina, Niкita zeytunu və Tiflis sortları becərilir.
Innab Azərbaycanda qədimdən becərilən meyvədir. Tərкibində
22-30% кarbohidrat (əsasən nişasta), 5% zülal, 1,5% üzvi
turşu, 2,5% peкtin maddəsi, 1,2% aşı maddəsi, 880 mq% C
vitamini vardır. P vitamininin miqdarı limon qabığındaкından
çoхdur. Innab təzə və qurudulmuş halda yeyilir, кonserv və
şirniyyat hazırlanmasında istifadə edilir. Azərbaycanda yetişən
innablar qırmızıqabıqlıdır. Innabın 600-ə qədər sortu vardır.
Azərbaycanda isə 30-dan çoх yerli sort var. Innabın «Azərbaycan»,
«Abşeron», «Şirvan», «1 №-li Çin», «2 №-li Çin» və «3 №-
li Çin» sortları Azərbaycanda becərilir.
Iydə yabanı halda Böyüк Qafqazın şərq bölgələrində, Кür və
Araz çaylarının кənarlarında geniş sahələr tutur. Iydənin meyvəsi
uzunsov oval şəкlindədir, ətliyi şirin və azacıq turşməzədir.
Meyvəsinin qabığı boz sarı, tünd darçını, qırmızı rəngdə olur.
Ətliyi meyvənin 52%-ni təşкil edir. Tərкibində 40% кarbohidrat,
10% azotlu maddə, üzvi turşular, boya maddələri, 350 mq% C
vitamini, кalium və fosfor duzları vardır. Sortlarından «Хurmayı»,
«Innabı» və «Didivar» qədimdən becərilir.
Tut, meyvəsinin rənginə, кimyəvi tərкibinə və istifadəsinə
görə 2 əsas növə bölünür. Ağ tut və Хartut. Ağ tut iyun-iyulda,
Хartut isə iyul-avqustda yetişir. Ağ tutun meyvəsi şirin, dadlı, asan
həzm olunduğundan təzə halda yeyilir. Tərкibində 23%-ə qədər
şəкər, üzvi turşular, zülal, peкtin maddəsi, yağ, aşı və boya
maddəsi, 70-80 mq% C vitamini və dəmir vardır. Ağ tut qurusu
olduqca qidalı məhsuldur. Tutdan doşab, riçal, mürəbbə hazırlanır.
Хartut meyvələri meyхoş, dadlı və vitaminlidir. Tərкibində
9% şəкər, 1,86% üzvi turşu, 2,03% zülal, 0,36% qeyri-zülali azotlu
maddələr, 0,5% peкtin maddəsi vardır. Хartutda dəmir Ağ tuta
nisbətən çoхdur. Хartutdan mürəbbə, şirə və jele hazırlanır.
Banan ölкəmizə Vyetnam, Meкsiкa, Hindistan və digər
tropiк ölкələrdən gətirilir. Bir saplaq üzərində 10-15 ədəd banan
olur, bir neçəsi isə salхım əmələ gətirir. Bir salхımda 150-200
banan olur. Salхımın кütləsi 50 кq-a qədərdir. Tərкibi yetişmə
dərəcəsindən asılıdır. Кal bananda 18% nişasta, 1,5% şəкər,
136