Zastita zrtava i prevencija trgovine ljudima - UN.GIFT.HUB - UN ...

Zajednički program UNHCR, UNODC i IOM za borbu protiv trgovine ljudima u Srbiji
Posebno osetljiva na rizike viktimizacije jesu lica koja žive u kolektivnim
centrima. A među njima je najugroženija populacija mladih — “druga generacija
izbeglica”, rođena ili odrasla u kolektivnim centrima ili naseljima sa velikom
koncentracijom stanovništva ili izuzetno izolovanim naseljima sa previše malom
koncentracijom stanovništva, jer se smatra da su ovo sredine pogodne za regrutaciju
lica koja su i inače opterećena brojnim problemima, a nema odgovarajuće
društvene kohezije koja bi mogla biti brana viktimizaciji (o ovome svedoče i statistike
o broju izbeglih i raseljenih lica identifikovanih kao žrtve trgovine ljudima).
Kao osetljiva kategorija su prepoznati i tražioci azila. Predstavnica Centra
za zaštitu i pomoć tražiocima azila smatra da su ova lica u 99% slučajeva potencijalne
žrtve trgovine ljudima i to novoprepoznatog oblika — trgovine muškarcima.
Naime, u ovoj populaciji dominiraju osobe muškog pola, dok žene čine manje od
20% ukupnog broja. Ova kategorija je i dobar primer za utvrđivanje faktora rizika,
odnosno pokretača u migratornim kretanjima, koja su tesno povezana sa rizicima
viktimizacije.
Među ispitanicima sa kojima je saradnička organizacija vodila intervjue
bilo je 8 tražilaca azila poreklom iz Avganistana (dve žene u pratnji supruga i
jedna žena sa dvoje maloletne dece u pratnji dva muškarca), jedan muškarac iz
Palestine i jedan muškarac iz Iraka 78 .
Svi su kao svoju krajnju destinaciju naveli zemlje Zapadne Evrope, a kao
motiv za kretanje na put istakli siromaštvo, lošu ekonomsku situaciju i nezaposlenost,
lošu društveno-političku situaciju i opštu nesigurnost u zemlji porekla, dok
je na drugom mestu strah za sopstveni život usled progona od strane Talibana.
Svi su izuzetno lošeg imovinskog statusa, kao i obrazovanja. Žene su potpuno
neobrazovane, dok samo jedan muškarac ima završeno srednje obrazovanje
(ostali su nezavršenog osnovnog obrazovanja). O zemljama u koje su se zaputili
čuli su od prijatelja i rođaka koji su uspeli do njih da stignu, ali su deportovani u
zemlju porekla (mada većina ima neke rođake ili poznanike u zemlji destinacije).
Većina njih je, za početak, planirala ilegalan boravak u zemlji destinacije, sa nejasnom
predstavom na koji način, ali jasnom željom da boravak jednog dana legalizuje,
dok su dva lica imala plan da svoj boravak reše kroz utvrđivanje izbegličkog
statusa.
Svi (osim jednog lica) su u Srbiju došli uz pomoć krijumčara, i to njih 6
sakriveno u kamionu (ne znajući rutu kojom su došli u Srbiju) a ostali kombinujući
prevoz kamionom do Turske sa prevozom autobusom i taksijem ili pešačenjem
(kako se granica najčešće i prelazi, uz pomoć lokalnog vodiča). I taksisti su često
angažovani u lancu krijumčarenja, ili se angažuju samostalno (kada se lanac
prekine). O krijumčarima su informisani u zemlji porekla, preko prijatelja i rođaka,
a krijumčari se nalaze u Turskoj ili na tursko-iranskoj granici i njihove usluge
koštaju između 2.000 i 10.000 dolara. Osmoro njih je celokupan iznos platilo pre
kretanja na put, dok je jedno lice platilo deo troškova, a ostatak je trebalo da plati
po dolasku na odredište (što je situacija koja može biti uvod u trgovinu ljudima,
odnosno dužničko ropstvo).
78
Napominjemo da se radi o licima koja su reprezentativni predstavnici populacije tražilaca azila po svim osobenostima o kojima
će biti reči.
69