Zastita zrtava i prevencija trgovine ljudima - UN.GIFT.HUB - UN ...

ZAŠTITA ŽRTAVA I PREVENCIJA TRGOVINE LJUDIMA U SRBIJI
lica, deca koja žive i rade na ulici. To su deca koja usled materijalne, socijalne ili
kulturološke uskraćenosti nisu u mogućnosti da ostvare prava na obrazovanje,
zdravstvenu i socijalnu zaštitu i jednake uslove za razvoj. U najosetljiviju dečju
populaciju spadaju i deca bez roditeljskog staranja koja žive u ustanovama socijalne
zaštite, pa čak i u hraniteljskim porodicama, deca sa smetnjama u razvoju i
žrtve zlostavljanja i zanemarivanja. Ova pojava je usko vezana sa neadekvatnim
funkcionisanjem institucija obrazovnog i socijalnog sistema, koje ne uspevaju da
identifikuju posebno ranjive kategorije dece i ne sprovode adekvatne korektivne
mere.
Predstavnica Centra za integraciju mladih navodi podatak da je na njihovoj
evidenciji 600 maloletnih korisnika (uzrasta od 4 do nenavršenih 18 godina)
i svi se mogu smatrati potencijalnim žrtvama. Na terenskom radu Centar
konstatuje daleko veći broj mladih ljudi u riziku (uzrasta od 18 do 26 godina),
a za 70% onih koji posećuju Svratište sumnja se da su prinuđeni na prošnju.
Većina korisnika (oko 80%) su deca iz romskih naselja, što govori o izraženoj
vulnerabilnosti ove nacionalne manjine, što je potencirano i u rezultatima prethodnih
istraživanja 77 .
Devojčice su u većem riziku od trgovine radi seksualne eksploatacije, a
dečaci u riziku od prinude na vršenje krivičnih dela i prosjačenje. Deca oba pola,
posebno niže starosne dobi, podjednako su izložena riziku od trgovine u cilju
usvojenja.
U slučaju sudija za prekršaje, na pitanje “Koje su društvene grupe u
najvećem riziku od viktimizacije?”, davani su prilično ujednačeni odgovori.
Najčešće su navođena deca (jednom i “deca bez adekvatnog roditeljskog
staranja” pa i “deca čiji su roditelji narkomani ili alkoholičari”), ređe mlade osobe,
npr. “lica mlađa od 21 godinu” ili “osobe mlađe životne dobi koje je lakše
obmanuti”. Na drugom mestu po brojnosti jeste kategorija “socijalno ugroženih
lica”, dok su samo u po jednom slučaju navedene i neke druge kategorije. Tako
je u jednom upitniku navedeno da su osetljive kategorije i “Romi, izbeglice, skitnice,
interno raseljena lica”, a u drugom su spomenute i žene. Interesantno je da
rodna/polna pripadnost nije figurisala u većem broju odgovora na pomenuto pitanje,
iako je opštepoznato da su žene (istina mlađe životne dobi) najčešće žrtve
trgovine ljudima u cilju seksualne eksploatacije. Ovakvi odgovori bi mogli biti signal
za utvrđivanje potrebe za dodatnim edukacijama sudija, s obzirom na to da
je veliki problem postojeća dominacija predrasude da punoletne osobe, najčešće
žene koje se bave prostitucijom, to rade po sopstvenom izboru, potpuno dobrovoljno,
te da ih zbog toga čak treba prekoriti, a ne istraživati pozadinu problema
u kojem se može kriti viktimizacija trgovinom ljudima.
Prema nalazima istraživanja, centri za socijalni rad kao posebno rizične
grupe ističu (takođe) decu i mlade: romske populacije; bez roditeljskog stara-nja;
ometene u mentalnom razvoju; iz disfunkcionalnih porodica opterećenih različitim
formama patologije (poremećeni porodični odnosi, odsustvo sarad-nje roditelja po
razvodu braka, prekinut kontakt sa jednim roditeljem...); iz porodica opterećenih
teškom materijalnom situacijom; iz porodica raseljenih i izbeglih lica.
77
R. Surtees, op. cit., p. 492.
68