recenzje - Portret

W jednym z wywiadów
Izabela Filipiak została
zapytana o to, po co
lesbijkom literatura. O wielu
homoerotycznych twórcach
można przeczytać czy usłyszeć:
„ceniony/ceniona także poza
branżą”. Składając te dwie
kwestie w całość: czy tak
wyraźnie ukierunkowana
literatura potrzebna jest
bardziej „branży” czy raczej
„reszcie świata” po to, by swoim
poziomem i wartością nie do
zakwestionowania, oswajała
jednocześnie z całością zjawiska,
nie tylko na gruncie sztuki?
Szczerze mówiąc, nie znam
żadnych homoerotycznych twórców
ani twórczyń cenionych tylko
przez branżę [śmiech]. Pisząc, nie
zastanawiam się, czy mój wiersz
potrzebny jest branży, a nawet nie
zauważam, że jest to „wyraźnie
ukierunkowana literatura”. Nie sądzę,
aby można było uczynić tak proste
przełożenie pomiędzy czytaniem
literatury homoerotycznej a postawą
wobec homoseksualności. Myślę,
że jeśli ktoś prezentuje postawę
homofobiczną, to obcowanie z
twórczością osób homoseksualnych
niewiele tu pomoże. Pozbywanie się
uprzedzeń, refleksja nad własnym
światopoglądem i zmiana postaw to
znacznie bardziej skomplikowany i
długotrwały proces. Fantastycznie
byłoby, gdyby literatura zdolna
była czynić zmianę społeczną, ale
jestem przekonana, że rzetelna
edukacja, np. w formie warsztatów
antydyskryminacyjnych, ma tutaj
o wiele większe pole do popisu i
dużo większą szansę na skuteczność.
Natomiast z pewnością dzięki
literaturze możemy zaznaczyć swoją
obecność. Szczególnie dla kobiet, w
kontekście społecznej niewidzialności
lesbijek, o której mówiłam wcześniej,
ma to duże znaczenie.
„Antologia poezji
homoerotycznej”: w USA
powstał już zbiór oparty na tej
zasadzie, gdyby analogiczny
miał się pojawić w Polsce, kogo z
rodzimych twórców widziałabyś
w nim?
74
Tutaj znowu powraca pytanie o definicję literatury
homoerotycznej. Zawartość takiej antologii różniłaby się
zasadniczo w zależności od tego, czy włączone zostałyby tylko
utwory autorstwa osób homoseksualnych, czy też utwory
zawierające, np., wątki homoerotyczne? Czy brana byłaby
pod uwagę tzw. literatura przedemancypacyjna, w której nie
znajdziemy informacji na temat orientacji psychoseksualnej
autora/-rki? Czy decydujące są w tej mierze wątki biograficzne?
Co z osobami homoseksualnymi, które w ogóle tego wątku
w swojej twórczości nie podejmują albo nie eksponują? Jeśli
przyjąć szeroką definicję, to podejrzewam, że z antologii
zrobiłoby się niezłe tomiszcze i spore wydarzenie. Jeśli przyjąć
wąską, byłaby to rzecz przydatna, acz niszowa. Wybacz, ale
uchylę się od podania nazwisk. Nie mnie oceniać, który wiersz
można zaliczyć do poezji homoerotycznej, a który nie pasuje
do koncepcji takiego zbioru. Pozwolę sobie jednak wyrazić
obawę, że znów pewnie wystąpiłaby znacząca nadreprezentacja
mężczyzn. Dlatego, gdyby taki zbiór miał się pojawić w
Polsce, pewnie suszyłabym głowy redaktorom/-rkom, żeby nie
zapomnieli o kobietach.
„Ekstremizmy” to Twój pierwszy tomik, na dodatek
– tak się przynajmniej wydaje – szalenie osobisty.
To swoiste połączenie osobistego „wyjścia z szafy”
i poetyckiego „wyjścia z szuflady”. Czy łatwo było
zdecydować się na takie uzewnętrznienie?
Sama decyzja została podjęta spontanicznie, nad
ewentualnymi skutkami niewiele się zastanawiałam. I
teraz publikacja tych wierszy wydaje mi się totalnym
ekshibicjonizmem. Bo to była taka bezpieczna dla mnie
przestrzeń, w której można było się ukryć, gdzie można było
uciec, gdzie nie dosięgały mnie różne nieprzyjemne rzeczy.
To była też ta część mnie niedostępna dla świata, „własny
pokój”, do którego wstęp miałam tylko ja i najbliższa mi osoba.
Jednocześnie cieszę się, że się tak stało, bo dosyć mam już mojej
pielęgnowanej przez lata zachowawczości, wiecznego uciekania
przed tym, co może się zdarzyć i permanentnego wycofania.
A coming out zawsze był dla mnie traumatycznym przeżyciem.
Myślę, że największa w nim trudność jest taka, że nie wystarczy
go dokonać raz, że ciągle pojawiają się nowe osoby i nowe
sytuacje, wobec których trzeba się ujawniać od nowa. Wciąż
trzeba dokonywać diagnozy, w którym momencie najlepiej
to zrobić, decydować, czy powinno się powiedzieć, czy raczej
nie, przewidywać reakcje, planować własną reakcję na możliwe
różne reakcje, a potem jeszcze radzić sobie z tymi reakcjami,
obłęd po prostu. Straciłam kilka bliskich osób po ujawnieniu
się i potwornie mnie to rozczarowało. Było też parę cudownych
reakcji, ale w takich przypadkach bilans nigdy nie wychodzi
na zero. Dlatego zaufanie do ludzi przychodzi mi z coraz
większym trudem. Ale życie w ukryciu byłoby nie do zniesienia,
zdecydowanie nie polecam.
Wiadomo, że w poezji wszystko jest bardzo
płynne i umowne, jednak spora zbieżność pewnych
faktów z Twojej biografii, przewija się w wierszach.
To przypadek, zabieg literacki, czy faktycznie
poezja jest dla Ciebie drogą do wyrażania własnych,