recenzje - Portret

jak mu ubezwłasnodzielnienie
nakazywało; to nie mógł być bunt, to
było jedyne wyjście.
Powiedział, że ojciec w ich
rodzinie robił za, robił z siebie i
robił tym sobie (bardzo) dobrze,
naczołowego mędrca rodowego,
autarchę pojmowalności i
poznania, który ster musiał objąć i
rozprowadzać wszystkich za rękę po
świecie; poświecić w ciemnościach,
ostrzyć zmysły otępiałe, zaropiałe
oczy odskrobywać na dostrzeganie
i wskazywać, i interpretować,
i wyjaśniać. On sobie ojca
budował, odbudowywał go sobie
z tej rozsypki wieloelementowej
i stworzył obraz ojca, na który
musiał patrzeć z grymasem
nieprzyjmowania, z niedowierzaniem
twarzy wykrzywieniem, ale zaraz
przypominał sobie, że nakładać
trzeba maskę, że masę swojego
zadowolenia i zachwycenia
zwiększać, bo ojciec sprzeciwu nie
znosił do zrozumienia, ojciec tego
nie pojmował, jemu pojmowanie się
nie mieściło, bo on zwyczajnie nie
miał dla niego miejsca, więc mógł
zareagować złością, której z kolei on,
powiedział, nie tyle nie znosił, co nie
potrafił unieść. Powiedział, że patrzył
wtedy na ojca i widział te koszule
odprasowane żony małżeńskości
odpracowaniem, widział te krawaty
z tłustymi węzełkami podszyi,
widział te marynarki, jak arki
męskości noszone, te spodnie
ukantowione odpowiedniością i
odpowiedzialnością właściciela,
te teczki ociekające skóry
polukrowaniem, widział te chusteczki
bawełnianością lekkie wsadzane
przez matkę, przez żonę jego ojca,
do kieszeni spodni, żeby się czasem
mąż w sytuacji kompromitującej,
święty wizerunek raniącej nie znalazł,
kiedy by musiał dłonią podnośne
efekty oddychania podnosić palcami
w siebie skalanie, w niedzieli i świąt
majestatu nakazanych (które dla
ojca w codzienności, w bezwyjątku
tygodniowym miesięcznym rocznym
są się znajdują) nieprzestrzeganie.
Powiedział, że ojciec nawet
ścianę wyściełał swoimi sukcesami,
swoimi sukcesjami go honorującymi
i usprawiedliwiającymi honorność,
kiedy wkładał swoją wtyczkę do
122
kontaktu z ludźmi dla niego niższego sortu, z, by tak rzec,
asortymentem bezdyplomowym, beztytułowym, kiedy to nie
miał ojciec do uczynienia z magistrem, inżynierem, z magistrem
inżynierem, z doktorem, ale nie hab., bo w pułapkę kontaktów
tak wymagających, absorbujących tak ojca możliwości
podliźnięcia się jeszcze nie złapał-załapał, ojciec nie wypułapił
się jeszcze na wyżyny, na których musiałby wyżąć, wyrzec by
się musiał tego, co łączyło go, by tak rzec, z ludem pracującym i
wszystko dla niego opracowującym, żeby się nie musiał męczyć,
mężczyzna nie powinien się przecież zamęczać, zwłaszcza on,
ojciec, człowiek z funkcją, człowiek funkcyjny i funkcjonalny.
Powiedział, że on miał nieposiadanie innego wyjścia,
miał obowiązek, by na ojca nałożyć to, co zwykł (z bolesną
niezwykłością) światem matki nazywać, musiał na te ojca
dyplomowania i utytłania tytułami, na te ukoszulowienia
uteczkowania ugarniturowania uchusteczkowania rozłożyć to,
co się ojcu mezaliansem mieniło, co mu mieliło teraźniejszość
(powiedział, że on, jak ojciec, też miał wiele z matką wspólnego;
tyle tylko, że on do matki wszedł za pomocą ojca, a ojciec był w
tej kwestii zupełnie samopodzielny z uwagą, ale też przecież, jak
ojciec, z matki, żony swojej wychodził, tak on z matki wyszedł;
ojciec miał przywilej wielokrotności, jemu musiała wystarczyć
przedurodzeniowa i naurodzeniowa jednorazowość; i jeszcze te
matki piersi się nadstawiające, z których każdy z nich korzystał
zaraz po) jak mówił, tą przeszłością szczeniacką moją, tą moją
nieodpowiedzialnością w głupkowatości młodzieńczej nieopierzonej.
Tak, powiedział, że dla ojca matka była źródłem symetrycznego
dwuwstydu; tak, bo ojciec się wstydził, no nie mógł nie mógł
zrozumieć, że ta kobieta, ta matka twoja, stała się żoną moją
(tak, stała się, ojciec tutaj nie miał nic do wygadania, kiedy
wchodził w matkę i jej posiadanie, czyniąc z niej powiernika
swoich postanowień); tak, bo ojciec wstydził się, że teraz żona
się odstać w kolejce sprawę rozwiązującej nie może, że nie
przeminie, się nie zużyje, że nie zniszczy, ale nie mógł się nad
tym za bardzo rozwodzić, bo to by nadpsuło jego reputację,
refutację zawodową społeczną towarzyską funkcjonalną
rekreacyjną informacyjną dydaktyczną semantyczną
grzecznościową kontaktową by zapoczątkowało, więc nie, więc
się nad tym nie rozwodził. I jeśli się nie rozwodził, i jeśli nie
miał innego wyjścia (oprócz zejścia) jak z żoną, przy żonie, w
żonie, nad żoną trwać w zatrwożeniu brakiem możliwości do
wyswobodzenia, to musiał udowadniać jej pochodzenie i już w
z nim dojrzałość dojście, musiał przypominać jej, by tak rzec,
proletariackość wykształcenia niesformalizowanego, jej nieobycie
w byciu, jej nieokrzesanie, z którego trudno było coś wykrzesać,
jej, jak mówił, pomrok nie do pomierzenia i rozświetlenia, jej
instynkty jak u insekta małe, jej życie całe, którego on, ojciec,
by się życiem nazwać nie odważył (powiedział, ojciec nawet nie
brał pod uwagę tego, że nie-odwaga mogła być spowodowana
jego strachu należnym niedoważeniem, nieodważeniem ojca do
tego strachu pokonania).
Powiedział, że jeśli wybrał matkę, to musiał swoją
umysłowość okaleczyć do nierozpoznawalności, musiał
zapomnieć o tym, co w nim ojciec przez całe dziecięctwo i
wczesne nastolęctwo zasiewał na tyle obficie, by on w czasach
zbiorów mógł uniknąć towarzystwa zbirów, by osłonięciem
nocą nocnik bandycki (tak, ojciec bał się o to samo, tak samo
jak i on przecież się przestraszał) na głowę wylewającej się
przed snem najpierw gorliwego ucznia, a później pilnego