recenzje - Portret

syna, chociaż ona nie jego i nie jemu. I zrozumiał, że nawet
jeśli się usamodzielni, jeśli się odłączy, jeśli się odanszlus
dokona, to i tak usamodzielnienie jego będzie się bratało
(jak Kain i Abel) z ojcem ubezwłasnowolnieniem, zawsze
z przypomnieniami w tle, z ojcem w lustrach, obrazach,
fotografiach, folderach wycieczkowych i banknotach, dowodach
na osobistość i papierach bezwartościowych, w twarzy i
twarzach swoich dzieci; zawsze z ojcem, zawsze z tym (to
dla literatury kanibanalizm, powiedziało, ale tak myślał, bo
przecież tylko 3 i 3 miał) młotkiem i nim zaraz uderzaniem
o niego, w niego; tak, zrozumiał, że od teraz i na zawsze od
ojca ubezwłasnodzielnienie; że od teraz i na zawsze sam, ale z
ojcem w sobie na niego czekającym, ojcem na klatce piersiowej
wysiadującym, tak jak i on na niego wieczornie; więc, więc nic
mu nie pomoże, i nikt-nigdy, bo pokoleniowa patogeneza już w
genach zaogniona.
Żadnych rozdzieleń, żadnych odwrotów, żadnych
dychotomii (powiedziało wielostronnie – ojciec jest ojcem
jest ojcem jest ojciec); on i ojciec, on jako ojciec i inni oni,
inni oni jako ojcowie dla innych onych. Uzależnienie nie
do wyswobodzenia; wyswobodzenie nie do dokonania;
usamodzielnienie bez samodzielności; ubezwłasnowolnienie z
wolem pełnym wolnej woli; ubezwłasnodzielnienie.
***
Patrzenie w lustro, na lustro-na siebie. Dochodzenie z
wnioskami po rozum do głowy. Powiedziało, że często mu
się przytrafiało drzwi łazienkowych niezamykanie, ot wejść,
ręce-twarz umyć w przedbiegach do właściwego wyścigu. Stał
akurat (tak powiedziało) przed lustrem, patrzył na siebie, twarz
przybliżał i oddalał, szybko, jak najazd nerwowej kamery, jak
zoom cyfrowy wiodący na spikselizowanie; taktak, powiedział,
wtedy zobaczył, że mu się dostrzeglam na twej skroni pierwszy
siwy wlos przytrafiło; czas go chciał w monochromatyczność,
w poszerzenie zakresu poszarzenia uposażyć, i do tego
okolice pierwszych zakoli, nad kołami-oponami mózgowymi,
które miały odtąd zatracać dawną, ustaloną plastyczność.
Powiedział, że pewnie przesadzał (się na grządkę wszystkim
przewrażliwienia i przewrażenia egzaltowanego), tak, pewnie
tak, bo to był wiek przeddwudziestoletni, kiedy się widzi, że
nie warto widzieć, kiedy się nie chce wierzyć, że to ci minie (bo
nie mija tylko wybranym, a przecież właśnie jest się wybranym;
ale później dostrzega się, że choć wielu jest wezwanych, to
jednakowoż mało wybranych), że to tylko tak, tylko tak na
chwilę. Powiedział, że po tym się sobie przyglądaniu twarzgłowę
umieścił podkranowo, kurek odkręcił i zmywał siebie z
siebie; tak, i wtedy zobaczył, że ojciec stoi w drzwiach łazienki,
znaczy to nie był ojciec pełnosylwetkowy, ojciec, by tak rzec, w
całej okazałości pełnokraśniejący, bo on na ojca patrzył przez
tę lukę pomiędzy ręką a ciała bocznością, więc widział ojca
w strzępkowości wyrywkowej, ale widział. I wtedy pomyślał,
że ojciec stoi naprzeciw lustra, więc twarz ma na miejscu, w
którym i jego przed chwilą była, ojciec zajął jego miejsce, a
on nie mógł się wyprostować, kręgosłupowo unaturalnić, bo
wtedy i on zająłby miejsce, twarz jego byłaby twarzą ojca,
potwierdziłby, że zajmowanie miejsca po ojcu jest mu bardzo na
rękę (choć może później na barki). I byłby jeszcze ten moment,
ten przed ostatecznym wyprostowaniem, w którym widziałby
lustro w całkowitym ojca władaniu się znajdujące, z ojcem
dumnym, z ojcem w pełni, w drugiej
kwadrze, w pełnym kadrze jak na
portrecie; więc nie, więc nie podniósł
się wyprostował, nie mógł dopuścić
do bezproblemowej wymiany ich
twarzy, która zatarłaby ostatnie
różnice, która by go w jeszcze
większe ubezwłasnodzielnienie
wtrąciła. Ojciec zaraz odszedł,
wystąpił z szeregu framugi, szurając
papuciami, na które też ktoś rzucił
glątwę. Powiedział, że on pod tym
kranem, pod tą wodą został jeszcze
chwilę, wierząc jej katartycznie.
***
Powiedziało, że ojciec nigdy
go nie uderzył; nigdy dotknął.
Powiedziało, że ojciec nigdy na niego
nie krzyknął; nigdy porozmawiał.
Powiedziało, że ojciec nigdy go
z domu nie wyrzucił-wygnał;
nigdy do siebie przycerował
przespacerowaniem. Powiedziało,
że ojciec zawsze go usprawiedliwiał;
nigdy rozumiał. Powiedziało, że
ojciec wszystko mu kupował; nigdy
się wkupił w jego łaski. Powiedziało,
że ojciec zawsze mu pozwalał; nigdy
pozwolił sobie na coś więcej.
Powiedziało, że ojciec nigdy.
Powiedziało, że nigdy ojciec.
***
Powiedział, że ojciec składał
się dla niego z elementów świata,
którego on nie mógł sobie
przyswoić, pozwolić na to, by
mu ta ojca rzeczy-oczywistość
przyświecała, cała się świecą ofiarną
mianowała i wskazywała drogę po
latarnianemu; nie, tu nie chodziło o
jakiś bunt z dziecięcości końcowej
w młodzieńczość wstępującą, tu
nie chodziło o wierzganie, które
przyjmuje się a priori, uważając,
że tak trzeba, że tak być powinno,
że jeśli się przeciw rodzicielskości
nie zbuntuje, że jeśli żaden
sprzeciw, to naturalny po-rządek
w ustaleniu ulegnie zestaleniu w
stronę nieodpowiedniości, w stronę
zaburzenia prawidłowego rozwoju,
więc kto się nie buntuje, ten się
norm każdego zdrowego człowieka
unormowaniem chwalić nie może;
on się nie buntował, on postępował
tak, jak podpowiadała mu jego
sytuacyjność w nienormalności,
121