recenzje - Portret

proza
Kamil Gołaszewski
Ubezwłasnodzielnienie
(passemizm)
Wszyscy nosimy ze sobą swoje Wolfsegg i mamy ochotę wymazać je dla własnego
ocalenia, wymazać poprzez zapisanie i zgładzenie. Jednakże przez większość
danego nam czasu nie mamy siły na takie wymazywanie. Być może właśnie teraz
nadszedł ten moment. Jestem we właściwym wieku (…), w idealnym wieku, aby
przystąpić do takiego przedsięwzięcia.
Thomas Bernhard, „Wymazywanie. Rozpad”
Powiedział, że gdyby mógł, gdyby się sam ze sobą zmógł,
gdyby się jeszcze tym wszystkim nie zmorzył tak przepastnie,
toby się w przeszłość swoją przecisnął i ją przesunął w
stronę, która mu się teraz w należności, która mu się teraz w
prawidłowości. Tak, teraz dopiero widzi te wszystkie błędne
koła, może kółka-kółeczka, jakimi się jego życie staczało, jakimi
się w robaczystości swojej toczyło, zataczając łuki skrzywień
parabolicznych, wynaturalności w jego pomniejszych (ale nie
pomniejszonych) patosnielogicznościach umysłkowych, tak,
jego umysł nigdy nie mógł być sobą w tej zdrobniałości mu
przezłośliwionej, zawsze ktoś w eufe-mistyczność (wcale boską)
go musiał zakorzeniać, zawsze mu udowadniać, że jego na
udowodnienia nie stać, że on swoich synaps nie ukierunkowuje
na synoptyczność nieprzewidywalną, że jemu się uzbrojenie w
przyczynianie się do skutków nie odcyfrowuje myślą po-lotną
i skoczną. Powiedziała, że najgorsze było w tym wszystkim
to, że jego niekompatybilność, ta jego nieprzystrajalność
do przystawalności się z rodzinnego konsylium aprobatą
spełniała; nie, nie pełnił roli wyśmiewajki wielopokoleniowej,
nie, raczej pouciesznością zwyczajną się z niego tłumaczyli,
raczej wśmiesznością przyrodzoną go sobie usprawiedliwiali,
doprowadzali do tego, by tę z nagła przypadkowość, tę
przyporodkowość jego niespodzianą (bo go w niezaplanowaniu
rozpoczęli, bo go napoczęli w tej matki luce nieobfitości
miesięcznej) i podzianą w stronę dziwnego, zupełnie nie
do uwierzenia niedoważenia proporcji szarokomórkowych,
śmiechem zamarkować i zamarkerować czarnoatramentnie.
Powiedział, że nie był głupi, nie, nie wiedział tak
właśnie i właściwie, co to znaczy głupim być, co to znaczy w
głupkowatości się znajdować; nie, nie był głupi, tylko go to po
dziecięcemu traktowanie całoletnie w taką opiniotwórczość
surogatową wtrąciło, tylko to bez względu na wiek się z nim
obchodzenie, jakby wiek był we względności, w relatywności,
którą matka mogła regulować wedle woli, podług w marzeniach
swoich zamarznięcia, mającego udowodnić jej, że czas tak
naprawdę nie ma własnego zdania, że nie zdąża przed się i
wprzód – jak mu się w nieżyczliwości twarz zmarszczkującej
zażyczyło – że go może matka zginać-naginać, by w nim siebie
nie zobaczyć, by sobie dzieckiem, by
sobie nim udowodnić, że nie płynie
z nurtem szarodzienności, która jest
podstawowym konkstruktem tego
jej przemijania w nieunikalność,
przymusowego ze świata wybywania,
tego w nieodwracalność wymywania.
Powiedziała, że teraz się musi
do rozliczeń zmusić, tak, teraz
musi sobie swoją buchalteryjność
odkupiającą udowodnić, musi sobie
to wszystko udowodować należnie,
uwodnić i przełknąć, tak, powiedział,
że tak.
Powiedział, że teraz, że w tym
wieku, kiedy się każdy staje Krappem
i się w siebie minionego wsłuchuje,
siebie zaprzeszłego przesłuchujeodsłuchuje,
kiedy się w rozgoryczenie
lub spokojem rozgrzanie popada,
musi się na sobie skupić, wkupić
się musi w swoje łaski, czy na
oklaski samemu sobie lustrzanie
wyklepywane zasłużył, musi się teraz
zdecydować. Powiedziała, że starość
jest dla niego jak ość przełykowo
utknięta, jak kość przesunięta, która
gdzieś bocznie uwiera i każe mu
rozpisywać rachunek różniczkowy
samego siebie, w ciągi o sobie
samym się wciągać, każe wyliczać
wielopiętrowe funkcje wymierne,
by sobie kary wymierzać należne
i miejsca zerowe swojego życia,
swojego zużycia, swojego z t y m
w s z y s t k i m zżycia i przeżycia
ustalać, i zrzucać je później na karb
karku zmęczeniem przygiętego.
Powiedział, że to właśnie teraz, że
to właśnie w tym wieku, kiedy się stał
117