recenzje - Portret

ecenzje
Bernadetta Darska
Nałóg zabijania
To książka bardzo męska.
O mężczyznach, którzy zabijają
dla przyjemności i którzy bez
zabijania nie potrafią żyć. To
książka bardzo kobieca. O żonach
i córkach, które w samotności
czekają na mężów i ojców, które
zamykają oczy, gdy widzą krew, ale
jednocześnie podciągają rękawy, by
zabrać się za oprawianie zwierzyny,
przygotowywanie potraw, gotowanie.
O kobietach wciągniętych w rytuał
odprawianej co tydzień na polowaniu
śmierci. To książka bardzo ludzka. O
łatwości, z jaką pozbawiamy innych
prawa do życia, o uprzedmiotowieniu
zwierząt i banalizowaniu ich śmierci,
o uodpornieniu na krew i cierpienie,
o zobojętnieniu. To książka bardzo
zwierzęca. Choć nie zwierzęta tutaj
mówią, to jednak im oddany jest
głos. Mają szansę opowiedzieć o
swoim lęku, bólu, o bezsensownej
śmierci. Dzięki człowiekowi historia
zwierzęcia staje się opowieścią
ważną, odsłaniającą postępującą
dehumanizację, cywilizacyjne
okrucieństwo, zabawę w życie i
śmierć.
Zenon Kruczyński napisał
książkę szczególną. „Farba
znaczy krew” nie jest zwykłym
wyznaniem ani rozliczeniem się
z przeszłością, choć zaliczyć ją
można do nurtu konfesyjnego. Nie
jest też monograficznym ujęciem
myśliwstwa, choć wszechstronnie
portretuje fenomen polowań. Autor
nie próbuje upolityczniać hobby
polegającego na zabijaniu zwierząt,
choć dostrzega, że jest to często
przywilej ludzi bogatych i mających
władzę. Nie jest to także historia
zaangażowana, choć chęć pogodzenia
się ze światem zwierząt zostaje tu
wyraźnie zaakcentowana. Kruczyński
114
porywa się na coś więcej. Z jednej strony, mamy do czynienia z
opowieścią bardzo intymną, z drugiej zaś szybko uświadamiamy
sobie, że w prywatności, którą poznajemy, zawiera się fatum.
Bowiem podobą historię moglibyśmy usłyszeć od innych
myśliwych. Etapy wtajemniczania nie różniłyby się od siebie
zbyt mocno. Oswajanie ze śmiercią nastąpiłoby prędzej czy
później, zwykle „prędzej”, bo u mężczyzny nie ma w tym
względzie miejsca na „później”. To bardzo męskie hobby –
o tym trzeba przypominać i o tym nie wolno zapomnieć.
Prywatne i własne staje się więc publiczne i uniwersalne.
Rytuał wejścia w świat myśliwych przez swoją typowość
zostaje odarty z tajemnicy. Mężczyzna żyje więc w złudzeniu
niepowtarzalności własnego losu, tak naprawdę jednak
odtwarza pewien schemat postępowania.
Zaczyna się już w dzieciństwie. Mały chłopiec, ośmioletni,
czasami już pięcioletni, zostaje zabrany przez ojca na polowanie.
To wielkie wydarzenie. Matka wyprawia męża i dziecko do lasu,
by ci nawiązali ze sobą kontakt poprzez współuczestnictwo w
tropieniu, namierzaniu celu, strzelaniu i dobijaniu zwierzyny.
Śmierć ma ich zjednoczyć. Zabijanie ma przygotować do życia.
Kruczyński bardzo mocno akcentuje dziedziczenie uprawiania
myślistwa. Ojciec wtajemnicza syna, a syn musi szybko nauczyć
się obojętności na śmierć. Syn zostaje też naznaczony faktem
posiadania ojca-myśliwego. Znajomi i sąsiedzi uważają, że jest
predystynowany do zabijania, proszą go więc o dość specyficzne
przysługi. Kruczyński przejmująco opowiada o zabiciu psa i o
topieniu w ubikacji kociąt.
„Farba znaczy krew” to historia mężczyzny, który był
przeznaczony do myśliwstwa (ojciec myśliwy) i który przez
wiele lat odczuwał radość z zabijania. Książka nie jest jednak
tylko opowieścią o winie, mamy tu też miejsce na nawrócenie
i odkupienie. Co ciekawe, autor nie dystansuje się wobec
dawnych kolegów i życia, które kiedyś było też jego udziałem.
Nie ukrywa, że więzi się poluźniły, przyjaźnie nie przetrwały,
nie jest to jednak powód, by on sam był tylko obserwatorem.
Pamięć uczestnictwa w celebrowaniu śmierci żywych istot
stanowi ranę, która nigdy do końca się nie zagoi. Kruczyński
pamięta. Czasami myśli, że zapomniał, ale obrazy i emocje
wracają. Jak na przykład wspomnienie serca ryby, które ciągle
biło, mimo że zostało oddzielone od martwego ciała, czy
wspomnienie jelenia, którego trzeba było pociąć i oddzielić
męskie trofea od mięsa.