Vita Academica 1(61) - Uniwersytet Papieski Jana PawÅa II

More documents

Recommendations

Info

Uniwersytet Lwowski VitaAcademica nr 1(61)/2011 10 ważenia akademickiego statusu uczelni nie tylko ze strony analogicznych instytucji w Krakowie, ale i Zamościu. Rezultaty owych batalii były łatwe do przewidzenia: w 1763 r. wyszedł nakaz zamknięcia Akademii Lwowskiej, ale jezuici wyszli z opresji obronną ręką; poza rezygnacją z promocji doktoratów, nadal kontynuowali nauczanie w rozszerzonej nawet formie. Dopiero I rozbiór Polski w 1772 r., a dokładniej rzecz ujmując kasata zakonu jezuitów w roku następnym spowodowała zagładę Akademii, którą władze austriackie przekształciły w liceum, co tym samym obniżało zarówno prestiż, jak i poziom nauczania. Po upływie 12 lat, cesarz Józef II dekretem z 21 października 1784 r. powołał do Życia Uniwersytet Lwowski z czterema fakultetami: teologicznym, filozoficznym, prawniczym i medycznym. Ale i tym razem egzystencja szkoły nie trwała długo. Po III rozbiorze Rzeczpospolitej cesarz Franciszek I dokonał 9 sierpnia 1805 r. fuzji lwowskiej Almae Matris z Akademią Krakowską, wskutek czego przez najbliższe 12 lat w stolicy Galicji funkcjonowało Liceum o statusie szkoły średniej, choć na wzór uniwersytecki z wydziałami: teologii, filozofii, prawa i chirurgii. Fakultety te nie posiadały jednak prawa wyboru dziekanów, ani przeprowadzania przewodów doktorskich. Przywilej promocji doktorów z teologii oraz filozofii nadawał szkole lwowskiej cesarski dekret z 1806 r. Definitywna reaktywacja Uniwersytetu Lwowskiego miała miejsce 7 sierpnia 1817 r. na mocy dekretu cesarza Franciszka I, co zrównywało go w prawach i przywilejach z analogicznymi szkołami wyższymi cesarstwa. Strukturalnie tworzyły go trzy wydziały: teologiczny, filozoficzny i prawny oraz studium medyczno-chirurgiczne. W dobie autonomii galicyjskiej od lat 60. XIX wieku aż po upadek monarchii austro-węgierskiej w 1918 r., uczelnia stała się najważniejszym polskim ośrodkiem naukowym na ziemiach polskich pod dominacją kolejnych władców: Franciszka I i Franciszka Józefa I. Berła rektorskie i dziekańskie obowiązujące do 1939 r. Nową epokę otworzyła w historii kresowej uczelni data odrodzenia Polski w 1918 r. Zwierzchnictwo nad nią objęły polskie władze, a uchwałą rządową z 22 listopada 1919 r. otrzymała patrona w osobie pierwotnego fundatora – króla Jana Kazimierza. Pod tym patronatem egzystowała aż do zagłady jej polskiego charakteru w grudniu 1939 r., choć tajne struktury uniwersytetu przetrwały do 1945 r. Ze środowiskiem Uniwersytetu Jana Kazimierza związane były słynne szkoły naukowe, np. filozoficzna (lwowsko-warszawska prof. Kazimierza Twardowskiego), kartograficzna (prof. Eugeniusza Romera), matematyczna (prof. Stefana Banacha i prof. Hugo Steinhausa), biochemiczna (prof. Jakuba Parnasa). Związane z nimi rzesze uczonych wniosły nie tylko do nauki polskiej, ale i europejskiej ponadczasowe wartości intelektualne. Nic zatem dziwnego, iż przypadająca w bieżącym roku 350. rocznica powstania Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, sprowokowała niejako krakowskie kręgi naukowe do przypomnienia w syntetycznym bodaj ujęciu osiągnięć lwowskiej Almae Matris. W dniach 14–15 stycznia br. odbyła się w Krakowie z inicjatywy ks. dr. hab. Józefa Wołczańskiego prof. UPJPII – dziekana Wydziału Historii i ziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II – konferencja naukowa ,,350- 1ecie Uniwersytetu Lwowskiego”. Do współpracy nad organizacją sesji włączyło się kilka innych krakowskich instytucji naukowych: Polska Akademia Umiejętności, Uniwersytet Jagielloński oraz Wyższa Szkoła Filozoficzno-Teologiczna ,,Ignatianum”. Prelegentami byli uczeni związani działalnością naukowo-badawczą z Krakowem, Warszawą i Wrocławiem. Część inauguracyjna miała miejsce w gmachu jezuickiej uczelni, po czym obrady kontynuowano w historycznej, a zarazem reprezentacyjnej siedzibie PAU. Wygłoszono łącznie 17 referatów, omawiając zasadnicze problemy badawcze. I tak pierwszy krąg te- Gmach Główny Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie przed 1939 r.
VitaAcademica nr 1(61)/2011 Uniwersytet Lwowski matyczny dotyczył problematyki szkolnictwa wyższego w granicach I Rzeczpospolitej, w tym również na gruncie lwowskim (prof. Andrzej Banach – „Szkoły akademickie w Rzeczpospolitej Obojga Narodów w XVII i XVIII wieku”, o. prof. Ludwik Grzebień SJ – ,,Powstanie i rozwój szkolnictwa jezuickiego na Rusi Czerwonej do połowy XVII wieku”, o. dr Grzegorz Łuszczak SJ – ,,Kierunki nauczania i kadra dydaktyczna lwowskich szkół jezuickich w latach 1661–1773”). Drugi zestaw referatów obejmował historyczne kwestie w ujęciu chronologicznym (o. dr Stanisław Cieślak SJ – Fundacja Uniwersytetu Lwowskiego i jego dokumenty erekcyjne”, prof. Julian Dybiec – ,,Uniwersytet Lwowski pod zaborem austriackim”, prof. Wojciech Wrzesiński – ,,Okupacyjne dzieje Uniwersytetu Lwowskiego”). Ostatni, trzeci obszar badań dotyczył dziejów poszczególnych fakultetów bądź dyscyplin naukowych uprawianych we lwowskiej ,,Almae Matris” (ks. prof. Józef Wołczański – ,,Wydział Teologiczny na tle organizacji Uniwersytetu Lwowskiego”, dr Adam Redzik – „Nauki prawne na Uniwersytecie Lwowskim”, prof. Jan Woleński – ,,Lwowska szkoła filozoficzna”, prof. Leszek Bednarczuk – ,,Językoznawstwo lwowskie”, prof. Krzysztof Stopka – ,,Historia na Uniwersytecie Lwowskim”, prof. Stanisław Sroka – „Nauki przyrodnicze i ro- 1nicze na Uniwersytecie Lwowskim”, prof. Julian Maślanka – „Lwowskie 1iteraturoznawstwo”, prof. Wanda Wojtkiewicz-Rok – „Dwieście lat medycyny 1wowskiej”). Jedynym zagadnieniem, które wychodziło jakby poza nawias wymienionych wyżej tematów, była kwestia studentów uniwersyteckich we Lwowie, czym zajął się dr Przemysław Żukowski. Całości wystąpień prelegentów dopełniła Msza św. koncelebrowana za zmarłych profesorów i studentów Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, pod przewodnictwem bp. prof. Tadeusza Pieronka, w kościele pw. Św. Barbary w Krakowie. Sporą niespodzianką okazała się niezła, jak na tego typu dość elitarne spotkania, frekwencja słuchaczy, dochodząca do kilkudziesięciu osób, przeważnie starszych wiekowo, najczęściej związanych pochodzeniem bądź emocjami ze Lwowem. Natomiast zabrakło niemal całkowicie młodzieży, poza kilkoma wyjątkami, które i tak nie czyniły wyłomu w tej opinii. Ci, którzy zdecydowali się na uczestnictwo w konferencji, z pewnością nie żałowali poświęconego czasu i trudu. Otrzymali bowiem dawkę niezmiernie ciekawych informacji niedostępnych w takim ujęciu w żadnym z opracowań historycznych. Prelegenci bowiem należeli do bez wątpienia najlepszych znawców referowanych zagadnień w skali ogólnopolskiej, a poza merytorycznym walorem ich wystąpień podkreślano w kuluarach niezwykłą pasję, z jaką zaprezentowali rezultaty swoich dociekań naukowych. Nie były to więc sztampowe, okolicznościowe laurki, ale nasycone faktami, niekiedy też anegdotami oraz ikonografią wystąpienia wytrawnych badaczy, eksplorujących źródła archiwalne zarówno z terenu dzisiejszej Ukrainy, jak i polskich instytucji. W podsumowaniu sympozjum pojawiły się dalsze postulaty badawcze, jako przejaw pewnego rodzaju niedosytu, odczuwanego nawet przez samych referentów. Jest wszakże nadzieja na Herb obowiązujący do 1939 r. uzupełnienie braków w trakcie przygotowań materiałów pokonferencyjnych do druku, co organizatorzy spotkania już wyraźnie zapowiedzieli. Swoistym dysonansem w podniosłej atmosferze krakowskich spotkań okazała się niespodziewana i niczym nieuzasadniona wobec wcześniejszych deklaracji udziału, odmowa przybycia delegacji ukraińskich historyków z Państwowego Uniwersytetu im. Iwana Franki ze Lwowa. Jeden z nich nawet obiecał prezentację zagadnienia poświęconego próbom utworzenia ukraińskiego uniwersytetu w Galicji (Małopolsce) Wschodniej. Nie podano przy tym ani powodu nagłej zmiany decyzji, ani też nie dostarczono referatu w formie pisemnej do wygłoszenia. Bez wątpienia trzeba uznać krakowską konferencję za nader udaną. Przypomniała ona bowiem mężne dzieje Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, promieniującego pomimo upływu czasu we współczesnej polskiej nauce nie tylko historyczną pamięcią, ale nade wszystko rezultatami osiągnięć naukowych oraz wielotysięczną rzeszą wychowanków. To oni właśnie stanowią ową ,,Arkę Przymierza między starymi i nowymi laty’” (A. Asnyk), przenosząc po II wojnie światowej na grunt pojałtańskiej Polski uniwersalne wartości ze środowiska lwowskiego: umiłowanie wolności, rozmach i wyobraźnię w zainteresowaniach i badaniach naukowych, pluralizm poglądów i postaw światopoglądowych, czy wreszcie wytrwałą służbę Prawdzie. 11
Page 1 and 2: VitaAcademica nr 1(61)/2011 Promocj
Page 3 and 4: VitaAcademica nr 1(61)/2011 Wydarzy
Page 5 and 6: VitaAcademica nr 1(61)/2011 Fundacj
Page 7: VitaAcademica nr 1(61)/2011 Uniwers
Page 11 and 12: VitaAcademica nr 1(61)/2011 Ekumeni
Page 13 and 14: VitaAcademica nr 1(61)/2011 XIV Dzi
Page 15 and 16: VitaAcademica nr 1(61)/2011 Sympozj
Page 17 and 18: VitaAcademica nr 1(61)/2011 Erazmus
Page 19 and 20: VitaAcademica nr 1(61)/2011 Psalmod
Page 21 and 22: VitaAcademica nr 1(61)/2011 Konfere
Page 23 and 24: VitaAcademica nr 1(61)/2011 Nagłó

Vita Academica 1(61) - Uniwersytet Papieski Jana PawÅa II

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

Vita Academica 1(61) - Uniwersytet Papieski Jana PawÅa II