02.10.2014 Views

obwodowy układ nerwowy - Filozofia Umysłu i Kognitywistyka

obwodowy układ nerwowy - Filozofia Umysłu i Kognitywistyka

obwodowy układ nerwowy - Filozofia Umysłu i Kognitywistyka

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Wprowadzenie do Filozofii<br />

Umysłu i Kognitywistyki:<br />

wykład 7<br />

Podstawy neuroscience:<br />

neuron i układ <strong>nerwowy</strong>,<br />

techniki neuroobrazowania


Ludzka sieć nerwowa<br />

• Prawdopodobnie najbardziej złożona struktura we<br />

Wszechświecie…<br />

• Ludzki mózg = ok. 100 miliardów neuronów.<br />

• Każdy z neuronów tworzy kilka tysięcy połączeń<br />

synaptycznych.<br />

• W sumie daje to ok. 100 trylionów potencjalnych połączeń<br />

w całym mózgu.<br />

• Dynamika połączeń jest zmienna – jeśli założyć, że<br />

występuje ona tylko w 10 stopniach nasilenia<br />

otrzymujemy ok. 10 100 000 000 000 000 kombinacji!<br />

• Dla porównania: objętość Wszechświata = „tylko” 10 87 m 3 .


Neuron<br />

• Skład (organelle) typowe dla komórek<br />

zwierzęcych:<br />

▫ błona komórkowa,<br />

▫ cytoszkielet (mikrotubule),<br />

▫ jądro (chromosomy), mitochondrium (metabolizm),<br />

▫ rybosomy (synteza białek),<br />

▫ siateczki śródplazmatyczne, które transportują białka do<br />

różnych miejsc w komórce itd.<br />

• Odmienna funkcjonalność: podstawowym zadaniem<br />

neuronu jest szybkie przewodzenie sygnałów<br />

elektrycznych do konkretnych adresatów, którymi są inne<br />

neurony. Swoista morfologia neuronów obejmuje przede<br />

wszystkim długie aksony i dendryty:


Neuron<br />

• zawierające jądro komórkowe ciało (soma),<br />

• silnie rozgałęzione dendryty, które<br />

doprowadzają impulsy do somy,<br />

• długi akson, który służy do przesłania sygnału<br />

(z prędkością 10-100 m/s) do innych komórek,<br />

• aksony pokryte są izolacją określaną jako<br />

osłonka mielinowa, w której występują<br />

tzw. przewężenia Ranviera,<br />

• pojedyncza komórka nerwowa może mieć bardzo dużo<br />

dendrytów, ale zawsze wyposażona jest tylko w jeden akson,<br />

• przenoszenie impulsu pomiędzy neuronami odbywa się przy pomocy synaps,<br />

• pojedyncza synapsa złożona jest z kolbkowatej tzw. części presynaptycznej, która<br />

jest zakończeniem jednego z rozgałęzień aksonu (stąd też inna nazwa: kolbka<br />

końcowa).<br />

• tzw. części postsynaptycznej, która jest zakończeniem jednego z dendrytów.<br />

Pomiędzy nimi znajduje się szczelina synaptyczna.<br />

• Neurony mogą występować w różnych kształtach i różnić się wielkością –<br />

najmniejsze z nich nie mają aksonów, a czasami nawet rozpoznawalnych dendrytów:


NEURON 1<br />

NEURON 2


Przekaz impulsu nerwowego<br />

• Zwykle neurony nie stykają się bezpośrednio fizycznie, a przeskok<br />

impulsu odbywa się za pośrednictwem chemicznego<br />

neurotransmitera.<br />

• Błona komórkowa nieaktywnego neuronu znajduje się w stanie<br />

polaryzacji: wnętrze neuronu naładowane jest ujemnie, natomiast<br />

środowisko zewnętrzne dodatnio.<br />

• W przeciwieństwie do biernego przenoszenia impulsów <strong>nerwowy</strong>ch w<br />

dendrytach, przewodzenie przez akson ma charakter aktywny.<br />

• Impuls ma postać fali depolaryzacji błony komórkowej. Zachodzi proces<br />

zastąpienia potencjału spoczynkowego, który korzystny jest ze względu<br />

na natychmiastową gotowość odpowiedzi neuronu na bodziec przez<br />

potencjał czynnościowy.<br />

• Związane jest z działaniem pompy sodowo-potasowej, która<br />

wymienia jony sodowe i potasowe w poprzek błony. Informacja<br />

przekazywana w impulsie <strong>nerwowy</strong>m zakodowana jest w formie<br />

częstotliwości kolejnych impulsów (30-1000 na sekundę), które zawsze<br />

mają taką samą częstotliwość .


Przekaz impulsu nerwowego<br />

• Pod wpływem otwarcia kanałów wapniowych z części presynaptycznej<br />

uwalniane są do szczeliny synaptycznej pęcherzyki z<br />

neurotransmiterem (egzocytoza).<br />

• Następuje „zamiana” przewodzenia elektrycznego na<br />

chemiczne.<br />

• Ilość neurotransmitera uwalniananego w egzocytozie odpowiada sile<br />

sygnału, a więc częstotliwości impulsów.<br />

• Odpowiednie neurotransmitery mogą mieć działanie pobudzające<br />

bądź też hamujące, stąd też mówi się o synapsach pobudzających<br />

i hamujących.<br />

• Cząsteczki wydzielanego w egzocytozie neurotransmitera zostają<br />

„zarejestrowane” przez białkowe receptory z błony<br />

postsynaptycznej. Dochodzi do zmiany potencjału dendrytu, która<br />

przekazywana jest do ciała komórkowego.<br />

• Związki chemiczne z powrotem zamieniane są na impulsy<br />

elektryczne.


Neurotransmitery<br />

• (1) glutaminian (wł. Kwas L-glutaminowy) – jest to<br />

najważniejszy pobudzających neurotransmiterów w korze<br />

mózgowej ludzi i innych ssaków;<br />

• (2) GABA (wł. kwas γ-aminomasłowy) – jest podstawowym<br />

neuroprzekaźnikiem o działaniu hamującym;<br />

• (3) acetylocholina – neurotransmiter ten uczestniczy w<br />

tworzeniu tzw. engramów, czyli śladów pamięciowych;<br />

• (4) noradrenalina – jest neurotransmiterem wykorzystywanym<br />

głównie przez neurony pnia mózgu; neurotransmiter ten związany<br />

jest z ogólnym pobudzeniem ustroju;<br />

• (5) dopamina – uwalniana jest przez neurony ośrodkowego<br />

układu nerwowego, związana jest ona z tzw. systemem nagrody;<br />

• (6) serotonina – prócz ogólnego pobudzenia ustroju, związana<br />

jest ona ze snem (jej brak powoduje bezsenność).


SCHEMAT PRZEK. IMPULSU:<br />

ciało neuronu (1) akson <br />

presynaptyczne zakończenie<br />

aksonu szczelina synaptyczna <br />

część postsynaptyczna dendryt<br />

neuronu (2)<br />

NEURON 1<br />

Decyzja:<br />

tak?nie?ile?<br />

Wysyłanie<br />

impulsów<br />

Synapsy:<br />

pobudzenie/<br />

hamowanie<br />

Neurotransmitery<br />

m.in.:<br />

-glutaminian (gł.)<br />

-GABA (s. hamujące)<br />

-acetylochonina (pamięć)<br />

-noradrenalina<br />

-serotonina (nastrój)<br />

-dopamina (system<br />

nagrody)<br />

egzocytoza<br />

Przewodzenie: elektryczne chemiczne elektryczne<br />

NEURON 2


Ludzka sieć neuronowa


Ludzka sieć neuronowa<br />

• Każdy neuron łączy się nawet z tysiącami innych komórek.<br />

Nie powoduje to jednak pobudzenia całego układu<br />

nerwowego, które w konsekwencji wiązałoby się z jego<br />

paraliżem (np. podczas ataku epilepsji).<br />

• Swego rodzaju „zabezpieczeniami przez przeciążeniem”<br />

układu nerwowego są synapsy hamujące oraz istnienie<br />

progów pobudzenia, właściwych dla każdej synapsy – im<br />

taki próg niższy, tym synapsa jest bardziej wrażliwa.<br />

• Na poziomie synaptycznym dokonuje się regulacja w<br />

rozchodzeniu się impulsów elektrycznych. Jeszcze bardziej<br />

skomplikowane operacje dokonywane są jednak w ciele<br />

komórkowym.


Ludzka sieć neuronowa<br />

• W ciele komórki – a dokładnie tuż przy początku aksonu –<br />

dokonywane są operacje sumowania pobudzeń i zahamowań, w<br />

wyniku czego ustalany jest końcowy potencjał elektryczny neuronu.<br />

• W tym też miejscu ustalane zostaje, czy impuls ma być przesłany<br />

przez akson. Jeśli decyzja jest twierdząca, ustalana zostaje również<br />

częstotliwość przesłania impulsu. Komórki nerwowe mogą także<br />

dokonywać zmian w wagach połączeń synaptycznych.<br />

• Zmiany wag bywają krótkotrwałe (synapsa wraca do standardowego<br />

dla siebie progu pobudzenia), ale mogą prowadzić również do<br />

długoterminowych wzrostów wag, dla określonych połączeń<br />

synaptycznych – jest to jeden z mechanizmów tworzenia engramów,<br />

czyli śladów pamięciowych, a w konsekwencji procesu zapisu<br />

informacji w pamięci długotrwałej, czyli uczenia się.<br />

• Wniosek: neuron, który jest najmniejszym elementem funkcjonalnym<br />

mózgu, w istocie jest niezwykle złożonym układem – nie można<br />

myśleć o neuronach jako czarnych skrzynkach 0/1:


Ludzka sieć neuronowa<br />

„Neurony są więc w istocie układami przetwarzającymi<br />

informację, wykonującymi skomplikowane operacje<br />

logiczne. Nie jest to jednak logika dyskretna<br />

(a zwłaszcza zerojedynkowa), operująca na idealnie<br />

ostro wyodrębnionych i zdefiniowanych symbolach oraz<br />

regułach określających zależności pomiędzy nimi (…).<br />

Wprost przeciwnie neurony charakteryzują się<br />

analogowym, ciągłym przetwarzaniem informacji”.<br />

Bernard Korzeniewski, Od neuronu do (samo)świadomości,<br />

Warszawa 2005, s. 24.


Anatomia układu nerwowego<br />

• (1) ośrodkowy układ <strong>nerwowy</strong>, na który składa się<br />

mózgowie i rdzeń kręgowy<br />

• (2) <strong>obwodowy</strong> układ <strong>nerwowy</strong>, do<br />

którego zaliczane są wszystkie nerwy inne niż<br />

należące do ośrodkowego układu nerwowego.<br />

Obwodowy układ <strong>nerwowy</strong> składa się z:<br />

• (2.1) somatycznego układu nerwowego,<br />

odpowiedzialnego za przekazywanie bodźców<br />

zmysłowych do ośrodkowego układu nerwowego<br />

i bodźców z ośrodkowego układu nerwowego do mięśni<br />

• (2.2) autonomicznego układu nerwowego, który<br />

kieruje działaniem narządów wewnętrznych, takich jak np.<br />

serce


Anatomia układu nerwowego<br />

• Rdzeń kręgowy wchodzi w skład ośrodkowego układu nerwowego. Otrzymuje z<br />

mózgowia instrukcje dotyczące ruchu (napięcia mięśni) i jednocześnie wysyła<br />

informacje związane z czuciem. W rdzeniu wyróżnia się istotę szarą (środkowa<br />

część rdzenia), która składa się z ciał komórkowych i dendrytów oraz istotę białą<br />

złożoną ze zmineralizowanych aksonów.<br />

• Autonomiczny układ <strong>nerwowy</strong><br />

odbiera i wysyła informacje z narządów<br />

wewnętrznych. Złożony jest z dwóch<br />

części:<br />

• Układ <strong>nerwowy</strong> współczulny, który<br />

kieruje przetwarzaniem energii w<br />

narządach wewnętrznych, powodując<br />

niezależne od woli efekty obronne<br />

(„walcz albo uciekaj”) takie jak zwiększenie<br />

tempa oddechu czy podwyższenie tętno.<br />

• Układ <strong>nerwowy</strong> przywspółczulny<br />

kieruje wegetatywną aktywnością<br />

narządów wewnętrznych. W większości<br />

sytuacji działanie obydwu układów jest<br />

przeciwstawne (nawiązując do powyższego<br />

przykładu: układ przywspółczulny<br />

zmniejsza tempo oddechu i obniża tętno)


Mózgowie (1)<br />

• (1) Tyłmózgowie złożone<br />

jest ze struktur, które tworzą<br />

pień mózgu. Należą do nich:<br />

rdzeń przedłużony, który poprzez<br />

nerwy czaszkowe kieruje odruchami<br />

takimi jak oddychanie, kaszel czy tętno,<br />

most - w tym miejscu wiele nerwów przechodzi z jednej strony ciała na<br />

drugą, tak że lewa półkula mózgu odpowiada za mięśnie po prawej stronie<br />

ciała (i odwrotnie),<br />

twór siatkowaty należy do struktur odpowiedzialnych za ruch;<br />

móżdżek, związany jest nie tylko z ruchem i utrzymywaniem równowagi,<br />

ale również z asocjacją bodźców z różnych zmysłów a także percepcją czasu.<br />

• (2) Śródmózgowie zawiera m.in. jądra nerwów czaszkowych.<br />

Ważnym elementem tej struktury jest istota czarna związana z<br />

produkcją jednego z najważniejszych neurotransmiterów –<br />

dopaminy.


Mózgowie (2)<br />

• (3) Przódmózgowie jest najbardziej<br />

wyróżniającą się u ssaków częścią mózgowia.<br />

Na zewnątrz tworzy je kora mózgowa. Elementy:<br />

▫ Układ limbiczny - odgrywa ważną rolę w<br />

powstawaniu emocji, a także motywacji. Jeśli<br />

chodzi o struktury podkorowe w przedmózgowiu wyróżnić należy<br />

▫ Wzgórze - przypomina dwa owoce – po jednym na półkulę.<br />

Większość informacje zmysłowych (wyjątek stanowi węch) dociera właśnie do wzgórza, gdzie<br />

poddawana jest wstępnej obróbce, a następnie przekazywana do struktur kory.<br />

▫ Podwzgórze - umiejscowione jest w podstawie mózgowia, może wywierać wpływ na<br />

wydzielanie hormonów przez przysadkę mózgową i uwalnianie ich do krwi.<br />

▫ Jądra podstawy - składają się z jądra ogniastego, skorupy i gałki bladej. W przypadku ich<br />

zaniku zaobserwować można zaburzenia ruchowe, a także depresję.<br />

▫ Jądro podstawowe Meynarta - w jego obrębie wydzielany jest neurotransmiter<br />

acetylocholina. Pełni ono pośrednią funkcję pomiędzy odpowiedzialnym za emocje<br />

podwzgórzem, a przetwarzającą informacje korą. Funkcjonowanie tej struktury upośledzane<br />

jest m.in. przez chorobę Parkinsona i Alzheimera.<br />

▫ Hipokamp - odgrywa rolę w procesie zapamiętywania specyficznych informacji.<br />

W przypadku uszkodzenia tej struktury ludzie mają problem z nabywaniem nowych<br />

informacji, ale nie tracą pamięci. Prawdopodobne jest więc, że hipokamp uczestniczy<br />

w procesie zapisywania informacji w pamięci długotrwałej.


Kora mózgowa


Kora mózgowa<br />

• Wykształciła się w stosunkowo<br />

zaawansowanych stadiach ewolucji.<br />

• Kora mózgowa obejmuje znacznie większy procent<br />

powierzchni całego mózgu człowieka niż innych<br />

organizmów.<br />

• Przykładowo kora przedczołowa człowieka zajmuje<br />

ok. 29% powierzchni mózgu, natomiast makaka i<br />

psa tylko ok. 12%.<br />

• W rozwoju kory mózgowej upatruje się większości<br />

zaawansowanych funkcji kognitywnych.


Kora mózgowa<br />

• Mózg podzielony jest na dwie półkule –każda z nich odbiera informacje i<br />

steruje ruchami przeciwnej strony ciała. Komórki zewnętrznych powierzchni<br />

półkul mózgowych określane są jako kora mózgowa.<br />

• Komunikacja pomiędzy obiema półkulami zachodzić może dzięki spoidłu<br />

wielkiemu oraz spoidłu przedniemu (jest ono znacznie mniejsze).<br />

• Kora mózgowa ludzi składa się z sześciu odrębnych warstw neuronów.<br />

Różnią się one grubością w poszczególnych rejonach mózgu.<br />

• Neurony kory tworzą także kolumny. Są one ułożone prostopadle do<br />

warstw i zrzeszają podobne neurony.<br />

• Neuroanatomowie dzielą korę mózgową na cztery płaty: potyliczny,<br />

ciemieniowy, skroniowy i czołowy:<br />

▫ (1 )Płat potyliczny znajduje się w tylnej części kory. Dochodzą do niego aksony<br />

odbierające sygnały wzrokowe. Tylny biegun to pierwszorzędna kora wzrokowa<br />

(lub kora prążkowana). Uszkodzenie wywołuje tzw. ślepotę korową w całości<br />

lub w określonym obszarze pola widzenia. Mimo jednoznacznych diagnoz<br />

neurologicznych i deklaracjach samych pacjentów o całkowitej niewidomości,<br />

potrafią oni nieraz pokonywać przeszkody w terenie i reagować na rożne bodźce,<br />

prawie tak samo dobrze jak ludzie zdrowi. Uważa się, że pacjenci dotknięci ślepotą<br />

korową widzą, ale nie są tego świadomi! Ślepota korowa jest zjawiskiem badanym<br />

chętnie przez kognitywistów.


Kora mózgowa<br />

• (2) Płat ciemieniowy zlokalizowany jest pomiędzy płatem potylicznym a bruzdą środkową. W<br />

jej pobliżu umieszczony jest zakręt środkowy związany z pierwszorzędną korą<br />

somatosensoryczną. Odpowiedzialna jest ona za przetwarzanie impulsów o wrażeniach<br />

dotykowych oraz informacji o napięciu mięśniowym. Płat ciemieniowy związany jest z<br />

wysokorozwiniętymi funkcjami kognitywnymi: tworzone są w nim reprezentacje oczu (na co<br />

patrzą?), głowy (jak jest ustawiona?) i ciała (w jakiej pozycji się znajduje?)<br />

• (3) Płat skroniowy odpowiedzialny jest za tak skomplikowane operacje, jak słyszenie,<br />

rozumienie mowy (tzw. ośrodek Wernickego), a także spostrzeganie ruchu i rozpoznawanie<br />

twarzy – jest to niezwykle złożona funkcja kognitywna! Uszkodzenia płata skroniowego<br />

(wywołane np. przez nowotwór) są powodem halucynacji wzrokowych i słuchowych. Z drugiej<br />

strony płat ten podlega silnej stymulacji u osób cierpiących na psychozy. Kora w okolicy płatów<br />

skroniowych związana jest także z emocjami i motywacjami.<br />

• (4) Płat czołowy odpowiada przede wszystkim za ruchy. Związana jest z nim bowiem<br />

pierwszorzędna kora ruchowa, zaś w jego tylnej części zlokalizowany jest zakręt przyśrodkowy,<br />

który odpowiada za ruchy precyzyjne, takie jak ruchy palców. W płacie czołowym zlokalizowany<br />

jest również ośrodek Brocki, który odpowiedzialny jest za generowanie mowy. Na przedzie<br />

płata czołowego znajduje się kora przedczołowa, która choć nie jest pierwszorzędnym<br />

obszarem zmysłowym, odpowiada za integrację spływających do niej informacji. Odgrywa ona<br />

dużą rolę w działaniu pamięci roboczej.


Wpływ uszkodzeń kory na umysł:<br />

kazus Phineasa Gage’a<br />

• Podczas prac na kolei w stanie Vermont w USA w 1948, w wyniku<br />

pirotechnicznej eksplozji żelazny pręt o długości 1 metra i<br />

średnicy 4 cm i wadze 6 kg. uszkodził mózg Gage’a.<br />

• Pręt przeszedł przez lewy policzek i płat czołowy, a następnie<br />

przeleciał jeszcze 30 metrów poza czaszkę.<br />

• Wydawało się, że Gage miał dużo szczęścia, gdyż przeżył<br />

wypadek, po chwili odzyskał świadomość, co więcej o własnych<br />

siłach poszedł do domu i po niezbyt długiej hospitalizacji mógł<br />

wrócić do normalnego życia.<br />

• Przed zdarzeniem był on człowiekiem wesołym i przychylnie<br />

nastawionym do innych. Wypadek zmienił jednak radykalnie jego<br />

osobowość.<br />

• Zmiany dotyczyły głównie kontroli emocjonalnej. Gage stał się<br />

agresywny, wulgarny, ponury i niezdolny do dążenia i wytyczania<br />

sobie długofalowych celów.<br />

• W XIX wieku kazus Gage’a był ignorowany, jednak „odżył”<br />

współcześnie za sprawą badań wybitnego neurobiologia Antonio<br />

Damasio. Zrekonstruował on dokumentację dotyczącą Gage’a i<br />

zestawił z przypadkami podobnych urazów.<br />

• Zgodnie z teoria Damasio płaty czołowe mózgu związane są<br />

z kontrolą emocji oraz biologicznymi mechanizmami<br />

podejmowania decyzji.


Wpływ uszkodzeń kory na umysł:<br />

lobotomia<br />

• Zabieg polega na chirurgicznym oddzieleniu kory przedczołowej od<br />

reszty mózgu. Wykonany na małpach spowodował obniżenie ich pobudliwości<br />

bez efektów ubocznych, w postaci zaburzeń ruchowych i czuciowych.<br />

• W pierwszej połowie XX wieku zabieg ten zaczął być przeprowadzany na ludziach,<br />

jako forma leczenia schizofrenii zaburzeń psychotycznych związanych<br />

m.in. z nadpobudliwością i histerią.<br />

• Prekursorem takich zabiegów był lekarz bez specjalizacji chirurgicznej Walter<br />

Freeman. Stosował on barbarzyńskie nawet jak na ówczesne czasy metody:<br />

• Oddzielano korę przedczołową od reszty mózgu m.in. poprzez wprowadzenie<br />

szpikulca lub świdra pod gałkę oczną.<br />

• Lobotomii poddano w USA ok. 40 tysięcy ludzi.<br />

• Lobotomia, choć rzeczywiście łagodziła objawy schizofrenii, na<br />

dłuższą metę okazywała się nieskuteczna, prowadząc do dodatkowych<br />

zmian patologicznych w zachowaniu i osobowości, takich jak: apatia,<br />

zaburzenia pamięci, utrata zdolności do artykułowania emocji i<br />

planowania, a także braku przewidywania konsekwencji działań.<br />

• Lobotomię zarzucono całkowicie w latach ’50, gdy pojawiły się skuteczne leki<br />

psychotropowe.


Wpływ uszkodzeń kory na umysł:<br />

kalosotomia<br />

• kalosotomia, czyli przecięcie spoidła (łączy ono półkule)<br />

• Operacja ta wykorzystywana była w leczeniu silnej epilepsji.<br />

• Przerwanie połączenia miało powodować lżejsze objawy<br />

padaczki, gdyż atak nie rozchodził się między obydwoma<br />

półkulami. Silne założenie: obydwie półkule nie różnią się!<br />

• Pierwszy zabieg: Joseph Bogen i Philip Vogel (1961).<br />

• Poważne skutki uboczne: jednostronne widzenie – pacjenci<br />

mieli w swoim umyśle reprezentację tylko jednej strony<br />

postrzeganego zmysłami świata!<br />

• Neuropsychologiczne badania nad pacjentami po kalosotomii<br />

podjęli Roger Sperry oraz jego uczeń Michael Gazzaniga.<br />

Dowiedli oni, że półkule są istotnie zróżnicowane funkcjonalnie.


Wpływ uszkodzeń kory<br />

na umysł: kalosotomia<br />

• Na podstawie badań nad pacjentami z przeciętym spoidłem wielkim, Michael<br />

Gazzaniga wysunął teorię lewopółkulowego interpretatora świata.<br />

• lewa półkula odpowiedzialna jest za racjonalne postrzeganie rzeczywistości.<br />

• Gdy na skutek przecięcia spoidła, lewa półkula nie ma dostępu do informacji<br />

przetwarzanych przez prawą półkulę, lewopółkulowy interpretator i tak stara<br />

się racjonalizować rzeczywistość!<br />

• U pacjentów z przeciętym spoidłem do świadomości zazwyczaj dochodzą<br />

zwykle tylko rezultaty działania lewej półkuli:<br />

• Lewa półkula jest „bardziej świadoma”, a prawa przetwarza wiernie<br />

informacje nie nadając im znaczenia.<br />

▫ „(…) mechanizm interpretujący lewej półkuli stale ciężko pracuje, wynajduje<br />

znaczenia zachodzących wydarzeń. Ciągle szuka porządku i przyczyny, nawet gdy<br />

ich nie ma – co sprawia, że popełnia błędy. Ponadto wykazuje on tendencję do<br />

nadmiernych uogólnień, często konstruując potencjalną przeszłość zamiast<br />

prawdziwej [Gazzaniga 1998, 70].<br />

• Niektórzy filozofowie badają kalosotomię pod kątem problemu osoby…


Metody neuroobrazowania:<br />

EEG<br />

• Elektroencefalografia (EEG): najstarsza z<br />

nieinwazyjnych technik badania mózgu.<br />

Polega ona na umieszczeniu na<br />

powierzchni skóry głowy badanego<br />

wielu elektrod i rejestrowaniu zmian<br />

potencjału elektrycznego.<br />

• Odpowiednio przetworzony zapis tych zmian, nazywany jest<br />

elektroencefalogramem.<br />

• Jedna elektroda rejestruje fale wytwarzane przez miliony<br />

neuronów. Co za tym idzie jest ona zależna od kontekstu i<br />

trudno wyodrębnić poszczególne generujące ją struktury.<br />

• Rozdzielczość zarejestrowanej fali w czasie jest spora – wynosi<br />

ok. jednej milisekundy. Podstawową możliwością jaką dało EEG<br />

jest rejestrowanie, jak fale mózgowe wzrastają i opadają


Metody neuroobrazowania: PET<br />

• Tomografia pozytonowa (positron emission tomography, PET).<br />

• Gdy układ <strong>nerwowy</strong> wykonuje konkretne zadanie poznawcze, spalane są dodatkowe<br />

zasoby energii, która pochodzi z przemian chemicznych we krwi, co związane jest ze<br />

zwiększonym dopływem krwi do danej okolicy układu nerwowego.<br />

• Emisja pozytonowa pozwala obrazować przepływ krwi, a co za tym idzie aktywność<br />

neuronalną w danej okolicy mózgu.<br />

• Konieczne jest wprowadzenie do krwi oznakowanej w cyklotronie wody z<br />

radioaktywnym izotopem tlenu.<br />

• Każda cząsteczka oznakowanej wody emituje pozyton (elektron z dodatnim<br />

ładunkiem elektrycznym).<br />

• Pozyton, który zderza się z elektronem jest źródłem promieniowana gamma, które<br />

przenika poza czaszkę.<br />

• Zadaniem skanera jest rejestrowanie promieni gamma.<br />

• Głowa pacjenta umieszczana jest w obracającym się pierścieniu z rozmieszczonymi<br />

detektorami, co umożliwia tworzenie obrazów warstwowych przekrojów mózgu.<br />

• Dane uzyskane przy pomocy tomografu podlegają następnie obróbce komputerowej,<br />

w wyniku której przedstawiany jest pełny obraz.<br />

• PET posiada pewne ograniczenia: możliwe jest wykrycie struktury neuronalnej nie<br />

mniejszej niż 0,5 cm 3 i aktywnej przez mniej niż pół minuty.


PET


Metody neuroobrazowania: MRI<br />

• rezonans magnetyczny (Magnetic Resonance Imaging, MRI).<br />

• Rozdzielczość obrazu jest znacznie lepsza niż w przypadku PET, gdyż osiąga nawet ułamki<br />

milimetra.<br />

• Łatwość w odróżnianiu martwej tkanki nerwowej od zdrowej.<br />

• Pacjenta nie trzeba narażać na działanie substancji radioaktywnych, jak w przypadku PAT.<br />

• Obrazowanie dokonywane jest dzięki działaniu elektromagnesów umieszczonych wewnątrz<br />

obręczy skanującej - mózg poddawany jest więc działaniu pulsującego pola magnetycznego.<br />

• Jądra atomów wody zawartej w mózgu przyjmują liniową konfigurację.<br />

• Po wyłączeniu pola magnetycznego, jądra atomów z powrotem osiągają wyjściowe pozycje, a<br />

przy tym tracą energie, która uwalniana zostaje, jako fotony.<br />

• Fotony przenikają na zewnątrz mózgu i rejestrowane są przez pierścień skanujący. Uszkodzenia<br />

mózgu ujawniane są dzięki różnicom w ilości wody zawartej w tkankach zdrowych i martwych.<br />

• Udoskonaloną wersją MRI jest funkcjonalny rezonans magnetyczny (functional Magnetic<br />

Resonance Imaging, fMRI).<br />

• W praktyce badacze często stosują również technikę nakładania obrazów uzyskanych przy<br />

pomocy technik PET i MRI.<br />

• Zaawansowane techniki rezonansu magnetycznego pozwalają tworzyć neuronalne korelaty<br />

czynności poznawczych i zjawisk mentalnych, a co za tym idzie pozwalają badaczom oprzeć się<br />

nie tylko na przypadkach patologicznych i rezultatach neurochirurgii.<br />

• Stosowanie technik neuroobrazowania odróżnia klasycznie rozumianą neurobiologię<br />

(neurobiology) od neuronauki (neuroscience).

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!