Baza referuese dhe metodologjia e vlerësimit të ndikimit
Baza referuese dhe metodologjia e vlerësimit të ndikimit Baza referuese dhe metodologjia e vlerësimit të ndikimit
VNMS Shqipëri Aneksi 5 – Baza referuese dhe metodologjia e vlerësimit të ndikimit
- Page 2 and 3: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 4 and 5: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 6 and 7: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 8 and 9: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 10 and 11: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 12 and 13: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 14 and 15: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 16 and 17: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 18 and 19: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 20 and 21: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 22 and 23: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 24 and 25: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 26 and 27: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 28 and 29: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 30 and 31: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 32 and 33: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 34 and 35: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 36 and 37: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 38 and 39: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 40 and 41: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 42 and 43: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 44 and 45: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 46 and 47: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 48 and 49: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
- Page 50 and 51: Titulli i Projektit: Titulli i Doku
VNMS Shqipëri<br />
Aneksi 5 – <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong> <strong>metodologjia</strong> e<br />
vlerësimit të <strong>ndikimit</strong>
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Faqja 2 nga 119<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
PËRMBAJTJA<br />
5 BAZA REFERUESE DHE METODOLOGJIA E VLERËSIMIT TË NDIKIMIT 5<br />
5.1 Metodologjia Fillestare 5<br />
5.1.1 Hyrje 5<br />
5.1.2 Mjedisi Fizik në Pjesën Detare <strong>dhe</strong> në Breg 5<br />
5.1.2.1 Oqeanografia 5<br />
5.1.2.2 Klima <strong>dhe</strong> Cilësia e Ajrit 5<br />
5.1.2.3 Morfologjia <strong>dhe</strong> Gjeologjia e Fundit Detar 5<br />
5.1.2.4 Cilësia e Ujit 6<br />
5.1.2.5 Përmbledhje e Aktiviteteve Kryer në Terren 6<br />
5.1.2.6 Elementët Kyç Metodologjik 6<br />
5.1.3 Mjedisi Biologjik Detar <strong>dhe</strong> Bregdetar 6<br />
5.1.3.1 Zonat e Përcaktuara <strong>dhe</strong> Habitatet e Ndjeshme 7<br />
5.1.3.2 Ushqyesit <strong>dhe</strong> Planktoni 7<br />
5.1.3.3 Krijesat e Fundit Detar 7<br />
5.1.3.4 Peshqit <strong>dhe</strong> Krustacët 7<br />
5.1.3.5 Gjitarët <strong>dhe</strong> Zvarranikët Detarë 8<br />
5.1.3.6 Zogjtë Detarë 8<br />
5.1.3.7 Elementët Metodologjikë Kyç 8<br />
5.1.3.8 Përmbledhje e Aktiviteteve të Kryera në Terren 8<br />
5.1.4 Trashëgimia Socio-Ekonomike <strong>dhe</strong> Kulturore Detare e Bregdetare 9<br />
5.1.5 Mjedisi Fizik Tokësor 10<br />
5.1.5.1 Klima <strong>dhe</strong> Cilësia e Ajrit 10<br />
5.1.5.2 Mjedisi Akustik 12<br />
5.1.5.3 Ujërat Sipërfaqësore 16<br />
5.1.5.4 Gjeologjia, Gjeomorfologjia, Erozioni <strong>dhe</strong> Ujrat e Nën<strong>dhe</strong>shme 21<br />
5.1.5.5 Cilësia e Dheut <strong>dhe</strong> Përdorimi Bujqësor i Tokës 23<br />
5.1.5.6 Panorama <strong>dhe</strong> Komoditeti Vizuel 31<br />
5.1.6 Mjedisi Biologjik Tokësor 34<br />
5.1.6.1 Ekologjia Tokësore 34<br />
5.1.6.2 Ekologjia Ujore 40<br />
5.1.6.3 Zona të Mbrojtura <strong>dhe</strong> të Përcaktuara 47<br />
5.1.7 Mjedisi Socio-ekonomik Tokësor 48<br />
5.1.7.1 Hyrje 48<br />
5.1.7.2 Qëllimet e Mbledhjes të të Dhënave Referuese Socio-Ekonomike 48<br />
5.1.8 Trashëgimia Kulturore në Tokë 59<br />
5.1.8.1 Metodologjia Referuese e Trashëgimisë Kulturore 59<br />
5.1.8.2 Rishikim i Bazuar në Zyrë 60<br />
5.1.8.3 Metodologjia e Anketimit të Terren 60<br />
5.2 Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit 61<br />
5.2.1 Hyrje 61<br />
5.2.2 Mjedisi Fizik 63<br />
5.2.2.1 Cilësia e Ajrit 63<br />
5.2.2.2 Mjedisi Akustik 73<br />
5.2.2.3 Burimet Ujore (Ujëra të Ëmbla – Sipërfaqe, Në Tokë, Detare) 78<br />
5.2.2.4 Gjeologjia, Gjeomorfologjia, Toka <strong>dhe</strong> Cilësitë e Shtratit të Detit 85<br />
5.2.2.5 Panorama <strong>dhe</strong> komoditeti vizuel 91<br />
5.2.3 Mjedisi biologjik 96<br />
5.2.3.1 Ekologjia – Habitatet 97<br />
5.2.3.2 Ekologjia – Speciet 103
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Faqja 3 nga 119<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
5.2.4 Mjedisi Social-Ekonomik 109<br />
5.2.4.1 Vlerësime të Përgjithshme 109<br />
5.2.4.2 Historiku i Kontekstit Social-ekonomik 110<br />
5.2.4.3 Ndikimi i Mundshëm 110<br />
5.2.4.4 Ndjeshmëria e Burimit/Pësuesit/Ekspozimi 111<br />
5.2.4.5 Shkalla e Ndikimeve 113<br />
5.2.4.6 Vlerësimi i Ndikimit (Klasifikimi) 114<br />
5.2.5 Trashëgimia Kulturore 115<br />
5.2.5.1 Vlerësime të Përgjithshme 115<br />
5.2.5.2 Ndikimet Potenciale 115<br />
5.2.5.3 Përcaktimi i Rëndësisë së Vendeve të Trashëgimisë Kulturore 117<br />
5.2.5.4 Shkalla e Ndikimeve 118<br />
5.2.5.5 Rëndësia e Ndikimeve 118<br />
LISTA E TABELAVE<br />
Tabela 5.1-1 Stacionet Meteorologjike përdorur për të Dhënat Klimaterike .............................10<br />
Tabela 5.1-2 Përkufizimet e Termave Akustikë ........................................................................13<br />
Tabela 5.1-3 Përmbledhje e Matjeve të Zhurmës përgjatë Gazsjellësit në Tokë .....................14<br />
Tabela 5.1-4 Vendet e Monitorimit të Zhurmës tek CS03.........................................................14<br />
Tabela 5.1-5 Vendet e Monitorimit të Zhurmës tek CS02.........................................................14<br />
Tabela 5.1-6 Standardet e Nivelit të Zhurmës të IFC, Grupi i Bankës Botërore .......................16<br />
Tabela 5.1-7 Pikat e Analizës Morfologjike Hidrike...................................................................17<br />
Tabela 5.1-8 Lumenjtë <strong>dhe</strong> Stacionet Hidrologjike të Vendosura në Zonat e Kapjes...............18<br />
Tabela 5.1-9 Pikat e Cilësisë së Ujit .........................................................................................19<br />
Tabela 5.1-10Vendodhje te Kampionimit për Ekologjinë Ujore (qershor – gusht, shtator 2011) ..43<br />
Tabela 5.1-11Vendodhjet e Kampionimit për Ekologjinë Ujore (Nëntor 2011) .............................43<br />
Tabela 5.1-12Shkalla e Përdorur për Përllogaritjen e Përqindjes së Mbulimit me Flora ..............45<br />
Tabela 5.1-13 Qarqet, Komunat <strong>dhe</strong> Vendbanimet brenda Zonës së Studimit.......................50<br />
Tabela 5.1-14Paketa e Komunikimit .............................................................................................52<br />
Tabela 5.1-15Mjetet e Terrenit......................................................................................................52<br />
Tabela 5.1-16 Diskutimet e Mbajtura të Grupeve të Fokusit ...................................................55<br />
Tabela 5.1-17Fletë me të Dhëna Vendbanimi të Plotësuara ........................................................56<br />
Tabela 5.1-18Anketime në Familje të Plotësuara .........................................................................57<br />
Tabela 5.1-19Intervista Informative Kyçe të Mbajtura ..................................................................58<br />
Tabela 5.1-20Karakteristikat e Vendeve të Trashëgimisë Kulturore.............................................59<br />
Tabela 5.2-1 Përkufizimi i Faktorëve që Përcaktojnë Madhësinë e Ndikimit ............................62<br />
Tabela 5.2-2 SO 2 Standardi Cilësisë së Ajrit (KFN , BE <strong>dhe</strong> Legjislacioni Shqiptar) ................68<br />
Tabela 5.2-3 NO 2 Standardi Cilësisë së Ajrit (KFN , BE <strong>dhe</strong> Legjislacioni Shqiptar)................69<br />
Tabela 5.2-4 NO x Standardi Cilësisë së Ajrit (KFN , BE <strong>dhe</strong> Legjislacioni Shqiptar)................69<br />
Tabela 5.2-5 PM10 (KFN , BE <strong>dhe</strong> Legjislacioni Shqiptar) .......................................................70<br />
Tabela 5.2-6 CO (KFN , BE <strong>dhe</strong> Legjislacioni Shqiptar) ...........................................................70<br />
Tabela 5.2-7 Kriteret e Rëndësishme për Vlerësimin e Ndikimeve Afat Shkurtra në Cilësinë e<br />
Ajrit .............................................................................................................................72<br />
Tabela 5.2-8 Kriteret e Rëndësishme për Vlerësimin e Ndikimeve Afat Gjata në Cilësinë e Ajrit<br />
.............................................................................................................................72<br />
Tabela 5.2-9 Vlerësimi i Kuptimit të Ndikimit për Cilësinë e Ajrit ..............................................73<br />
Tabela 5.2-10 Kriteret e Rëndësishme për Vlerësimin e Ndikimit të Zhurmës gjatë Ndërtimit76<br />
Tabela 5.2-11 Kriteret e Rëndësishme për Vlerësimin e Ndikimit të Zhurmës gjate Punës....77<br />
Tabela 5.2-12 Vlerësimi i Rëndësisë së Ndikimit të Zhurmës.................................................77
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Faqja 4 nga 119<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Tabela 5.2-13 Kriteret Vlerësuese për Rëndësinë <strong>dhe</strong> Ndjeshmërinë e Ujit...........................80<br />
Tabela 5.2-14 Kriteret e Shkallës për Ndikimet e Burimeve të Ujërave të Ëmbla ...................84<br />
Tabela 5.2-15 Kriteret e Vlerësimit për Rëndësinë <strong>dhe</strong> Ndjeshmërinë e Dheut......................87<br />
Tabela 5.2-16 Përmbledhja e Shkallës së Ndikimeve.............................................................89<br />
Tabela 5.2-17 Vlerësimi i Ndikimit të Rëndësisë për Panoramën <strong>dhe</strong> Komoditetin Vizuel .....94<br />
Tabela 5.2-18 Kriteret për tu përdorur në Vlerësimin e Rëndësisë <strong>dhe</strong> Ndjeshmërisë së<br />
Habitatit .........................................................................................................................99<br />
Tabela 5.2-19 Vlerësimi i Rëndësisë se Ndikimit për Ekologjinë-Habitatet..........................103<br />
Tabela 5.2-20 Kriteret e Vlerësimit të Specieve ...................................................................105<br />
Tabela 5.2-21 Kategoritë e Listës së Kuqe të IUCN .............................................................106<br />
Tabela 5.2-22 Vlerësimi i Rëndësisë së Ndikimit për Ekologjinë – Habitatet.......................109<br />
Tabela 5.2-23 Karakteristikat që Përforcojnë Ekspozimin....................................................112<br />
Tabela 5.2-24 Kriteret e Rëndësisë së Vendit të Trashëgimisë Kulturore ...........................117<br />
Tabela 5.2-25 Rëndësia e Ndikimeve mbi Trashëgiminë Kulturore .....................................119<br />
LISTA e FIGURAVE<br />
Figura 5.1-1<br />
Figura 5.2-1<br />
Figure 5.2-2<br />
Figura 5.2-3<br />
Vendodhja e Stacioneve Meteorologjike Përdorur për të Dhënat Klimaterike.......11<br />
Korniza Jetësore..................................................................................................110<br />
Vlerësimi i Shkallës së Ndikimeve Social-ekonomike <strong>dhe</strong> Shëndetësore...........114<br />
Vlerësimi i Rëndësisë se Ndikimeve Social-ekonomike......................................115<br />
LISTA E KUTIVE<br />
Kutia 5.1-1 Metodat e Mbledhjes së të Dhënave.....................................................................48<br />
Kutia 5.1-2 Takimet e Këshillimit në Komunitet .......................................................................54<br />
Kutia 5.1-3 Diskutimet e Fokus Grupeve .................................................................................54<br />
Kutia 5.1-4 Anketimet në Familje.............................................................................................56<br />
Kutia 5.1-5 Intervistat me Informatorë Kyçë (KII).....................................................................57<br />
Kutia 5.1-6 Observimet në Terren <strong>dhe</strong> Vërtetimi i Tokës.........................................................58<br />
Kutia 5.2-1 Tiparet e Komponentëve të Sistemit të Modelimit.................................................67<br />
Kutia 5.2-2 Kriteret e Shkallës për Vlerësimin e Ndikimit të Habitateve/Ekosistemeve.........102<br />
Kutia 5.2-3 Kriteret e Shkallës...............................................................................................109
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Faqja 5 nga 119<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
5 BAZA REFERUESE DHE METODOLOGJIA E VLERËSIMIT TË NDIKIMIT<br />
5.1 Metodologjia fillestare<br />
5.1.1 Hyrje<br />
Në zhvillimin e bazës mjedisore të TAP-it në Shqipëri u përdorën një gamë e gjerë metodologjish.<br />
Seksioni 5 i Raportit të VNMS-së paraqet një përmbledhje të metodologjisë së përgjithshme<br />
përdorur nga të gjitha ekipet për mbledhjen e të dhënave fillestare.<br />
Kjo shtojcë sjell një përmbledhje të të gjitha metodologjive të përdorura për secilën nga disiplinat<br />
mjedisore, social-ekonomike <strong>dhe</strong> kulturore, si <strong>dhe</strong> kriteret përmes të cilave mund të vlerësohen<br />
cilësia <strong>dhe</strong> rëndësia e karakteristikave. Kufizimet janë listuar gjithashtu në Seksionin 6 të<br />
Raportit. Duke qenë se metodat për analiza të veçanta (p.sh. kampionët e ujit) mund të jenë<br />
veçanërisht teknike, të Dhënat Fillestare të Shtojcës 6 duhet të lexohen në lidhje me këtë<br />
Seksion për detaje të mëtejshme. Për më tepër hartëzimi që tregon pikat e kampionimit <strong>dhe</strong> zona<br />
e studimit janë dhënë gjithashtu në Hartat Fillestare <strong>dhe</strong> Raportet Fotografike në Shtojcën 4, <strong>dhe</strong><br />
kjo Shtojcë duhet të shërbejë si referencë gjatë leximit të të gjithë Shtojcës 4.<br />
5.1.2 Mjedisi fizik në pjesën detare <strong>dhe</strong> në breg<br />
5.1.2.1 Oqeanografia<br />
Të dhënat oqeanografike janë të bazuara nga një gamë grupesh të dhënash afat gjata që<br />
përfshijnë modele qarkullimi rajon përfshirës, modelimin aktual, temperaturën, modelimin nga<br />
literatura të shpejtësisë <strong>dhe</strong> drejtimit aktual. Të dhëna të mëtejshme nxirren nga grupe të<br />
dhënash afat gjata mbi regjimet e dallgëve <strong>dhe</strong> baticave, të cilat sigurojnë informacione të<br />
rëndësishme mbi lartësinë <strong>dhe</strong> drejtimin.<br />
5.1.2.2 Klima <strong>dhe</strong> cilësia e ajrit<br />
Të dhënat mbi klimën <strong>dhe</strong> cilësinë e ajrit nxirren nga stacionet detare të erës duke siguruar të<br />
dhëna mbi shpejtësinë mesatare <strong>dhe</strong> drejtimin e erës. Informacioni specifik për cilësinë e ajrit nuk<br />
është i mundshëm për mjedisin detar, pra përfundime të përgjithshme mbi cilësinë e ajrit detar<br />
janë nxjerrë bazuar në natyrën e shkarkimeve detare <strong>dhe</strong> grupeve të të dhënave tokësore<br />
bregdetare.<br />
5.1.2.3 Morfologjia <strong>dhe</strong> gjeologjia e fundit detar<br />
Të dhënat e gjeologjisë <strong>dhe</strong> morfologjisë së fundit detar janë siguruar nga një kombinim i<br />
burimeve të literaturës <strong>dhe</strong> të dhënave nga anketimi nga anketa mjedisore <strong>dhe</strong> gjeofizike e 2011-<br />
ës. Burimet e mëposhtme kanë siguruar të dhënat fillestare;<br />
analiza sedimentare e 2011-ës e kryer si pjesë e anketimit mjedisor 2011 <strong>dhe</strong> prezantuar në<br />
Seksionin 6.2.3 të Seksionit 6, <strong>Baza</strong> Mjedisore, Sociale <strong>dhe</strong> Kulturore e VNMS;
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Faqja 6 nga 119<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
• Rishikimet e materialeve në tavolinë paraqitur në Seksionin 6.2.5 <strong>dhe</strong> Seksionin 6.2.6 të<br />
Seksionit 6, <strong>Baza</strong> Mjedisore, Sociale <strong>dhe</strong> Kulturore e VNMS;<br />
5.1.2.4 Cilësia e ujit<br />
Cilësia e ujit është përshkruar në linjë me Udhëzimin e Kuadrit të Ujit. Sipas këtij qëllimi<br />
karakteristikat fiziko-kimike u vlerësuan përmes kombinimit të anketimit në terren sipas<br />
përshkrimit në Seksionin 6.2.3, të Seksionit 6, <strong>Baza</strong> Mjedisore, Sociale <strong>dhe</strong> Kulturore e VNMS<br />
<strong>dhe</strong> përmes analizimit të literaturës së mundësuar.<br />
5.1.2.5 Përmbledhje e aktiviteteve kryer në terren<br />
Aktivitetet e mëposhtme janë kryer në terren përsa i përket Mjedisit Fizik Detar:<br />
• Konfirmim <strong>dhe</strong> identifikim i llojit të sedimentit përmes kampionimit <strong>dhe</strong> analizës në<br />
laborator;<br />
• Identifikim i tipareve fiziko-kimike të ujit <strong>dhe</strong> sedimentit përmes kampionimit në terren <strong>dhe</strong><br />
analizave në laborator; <strong>dhe</strong><br />
• Analizë morfologjike kryer përmes një vlerësimi paraprak duke përdorur Sondën e Skanimit<br />
Anësor (SSS) ndjekur nga përdorimi i ekografie me shumë valë për të siguruar të dhëna<br />
precize gjeo-morfologjike.<br />
5.1.2.6 Elementët kyç metodologjik<br />
Metodologjitë kyçe të përdorura për vlerësimin mjedisor fizik detar janë të paraqitura në<br />
Seksionin 6.2 të Seksionit 6, <strong>Baza</strong> Mjedisore, Sociale <strong>dhe</strong> Kulturore e VNMS <strong>dhe</strong> përfshijnë:<br />
• Kampionimin e sedimenteve për analizën e parametrave fiziko-kimikë;<br />
• Kampionimin e sedimenteve për analizën e parametrave fiziko-kimike;<br />
• Profilizimi i ujit të detit; <strong>dhe</strong> anketim gjeo-fizik duke përdorur Sondën e Skanimit Anësor<br />
(SSS), ekografinë me shumë rreze, magnetometrinë <strong>dhe</strong> regjistrimin video.<br />
5.1.3 Mjedisi biologjik detar <strong>dhe</strong> bregdetar<br />
Metodologjia për mbledhjen e të dhënave fillestare për mjedisin biologjik përfshiu 2 elemente<br />
kyçë: 1) rishikimin e literaturës jo në terren; <strong>dhe</strong> 2) anketime fillestare në terren të ndërmarra në<br />
zonën bregdetare në afërsi të gazsjellësit.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Faqja 7 nga 119<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Është e rëndësishme që rëndësia të vlerësohet nga pikëpamja vendore, kombëtare, <strong>dhe</strong><br />
ndërkombëtare për ato specie <strong>dhe</strong> habitate të regjistruara si në literaturë ashtu e<strong>dhe</strong> në<br />
anketimet në terren. Faza e parë e kësaj ishte në analizë e zonave të mbrojtura brenda zonës së<br />
<strong>ndikimit</strong> <strong>dhe</strong> rajonit më të gjerë si <strong>dhe</strong> specieve <strong>dhe</strong> habitateve të mbrojtura që hasen brenda<br />
zonës.<br />
5.1.3.1 Zonat e përcaktuara <strong>dhe</strong> habitatet e ndjeshme<br />
Anketimet e kryera jo në terren nxorën në pah praninë e mundshme të habitateve <strong>dhe</strong> specieve<br />
me interes.<br />
Për të hartëzuar shtrirjen e habitateve të mundshme të përbëra nga specie të ndjeshme ose të<br />
mbrojtura u krye anketimi i përmendur me Sondën e Skanimit Anësor (SSS), ekografinë me<br />
shumë rreze, si <strong>dhe</strong> anketim me regjistrim video të fundit të pjesës bregdetare (0-30 metra<br />
thellësi, 7 km). Anketimi u bë në afërsi të gjurmës së Trans Adriatic Pipeline (TAP) <strong>dhe</strong> u krye në<br />
dy faza në shtator-tetor 2011.<br />
5.1.3.2 Ushqyesit <strong>dhe</strong> planktoni<br />
Komunitetet e ushqyesve <strong>dhe</strong> planktonit në zonën e studimit luajnë një rol thelbësor ekologjik. Të<br />
dhënat për fillestaren e planktonit u mblodhën përmes rishikimit të literaturës së mundësuar <strong>dhe</strong><br />
mbledhjes së kampionëve në terren si <strong>dhe</strong> analizave që ndoqën për t’u siguruar mbi nivelet e<br />
oksigjenit të tretur <strong>dhe</strong> klorofilës.<br />
Shumica e informacionit nga rishikimi i literaturës është siguruar nga të dhënat e mbledhura në<br />
tetor 2000 <strong>dhe</strong> maj 2001 në kuadrin e Projektit Interreg II (CoNISMa, 2002). Studimi u<br />
përqendrua në grupet specifike të planktonit, veçanërisht kopepodët, ostrakodët <strong>dhe</strong><br />
kokolitoforidët.<br />
5.1.3.3 Krijesat e fundit detar<br />
Krijesat e fundit detar në rajon mbështesin një gamë të gjerë peshkimi <strong>dhe</strong> habitatesh, disa prej<br />
të cilëve konsiderohen si të ndjeshëm <strong>dhe</strong> të mbrojtur. Një rishikim i literaturës siguroi të dhënat<br />
fillestare mbi komunitetet e pranishme në mjedisin biologjik detar <strong>dhe</strong> u përqendrua në projekte<br />
evropiane si Projekti INTERREG (Itali – Shqipëri). Është ndërmarrë e<strong>dhe</strong> në anketim bregdetar<br />
duke përfshirë analizën e krijesave të fundit detar.<br />
5.1.3.4 Peshqit <strong>dhe</strong> krustacët<br />
Fillimisht u krye një rishikim i literaturës për t’u siguruar mbi praninë e specieve të rralla ose në<br />
rrezik në zonën e gjerë duke përdorur listën e kuqe IUCN si burim parësor informacioni. Ky burim<br />
kyç informacioni u rishikuar gjithashtu për të siguruar një fillestare gjithëpërfshirëse të specieve<br />
me rëndësi tregtare.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Faqja 8 nga 119<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Burime informacioni mbi speciet tregtare <strong>dhe</strong> komunitetet e tyre përfshinë të dhëna specifike për<br />
rajonin e Adriatikut nga Organizata e Ushqimit <strong>dhe</strong> Bujqësisë (FAO) <strong>dhe</strong> statistikat e mundësuara<br />
nga peshkimi kombëtar në nivelin e Shqipërisë.<br />
5.1.3.5 Gjitarët <strong>dhe</strong> zvarranikët detarë<br />
<strong>Baza</strong> për gjitarët <strong>dhe</strong> zvarranikët u krijua duke përdorur një zonë më të gjerë të përqendruar në<br />
një rishikim të literaturës përfshirë listën e kuqe <strong>dhe</strong> vëzhgimet e IUCN-së, si <strong>dhe</strong> të dhëna të<br />
pakta për cetacët <strong>dhe</strong> zvarranikët të marra nga burime ndërkombëtare (p.sh. FAO <strong>dhe</strong> programe<br />
monitorimi rajonale për Mes<strong>dhe</strong>un).<br />
5.1.3.6 Zogjtë detarë<br />
U ndërmor një rishikim i literaturën në zyrë mbi informacionin e mundësuar sa i përket zonave të<br />
foleve <strong>dhe</strong> zonave dimërore bregdetare, rrugëve të migrimit, etj, si <strong>dhe</strong> një rishikim i<br />
dokumenteve (burime kombëtare <strong>dhe</strong> ndërkombëtare, si BirdLife International) së bashku me të<br />
dhëna mbledhur gjatë anketimeve specifike në tokë (shih Seksionin 5.1.6.1).<br />
5.1.3.7 Elementët metodologjikë kyç<br />
Metodologjitë kyçe të përdorura për vlerësimin mjedisor biologjik detar janë të paraqitura në<br />
Seksionin 6.2.6.2 të Seksionit 6, <strong>Baza</strong> Mjedisore, Sociale <strong>dhe</strong> Kulturore e VNMS <strong>dhe</strong> përfshijnë:<br />
• Kampionim të sedimentit <strong>dhe</strong> karakterizim të komunitetit bentik (krijesat e fundit të detit),<br />
<strong>dhe</strong><br />
• Analizë SSS <strong>dhe</strong> video për identifikimin <strong>dhe</strong> karakterizimin e habitateve të ndjeshëm.<br />
5.1.3.8 Përmbledhje e aktiviteteve të kryera në terren<br />
Përpos rishikimit të literaturës në zyrë u krye e<strong>dhe</strong> një anketim gjithëpërfshirës në terren brenda<br />
zonës së <strong>ndikimit</strong> të gazsjellësit, në zonën e ujit të cekët (
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Faqja 9 nga 119<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
5.1.4 Trashëgimia socio-ekonomike <strong>dhe</strong> kulturore detare e bregdetare<br />
Lutemi referojuni Seksionit 5.1.7 <strong>dhe</strong> Seksionit 5.1.8 të kësaj Shtojce.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 10 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
5.1.5 Mjedisi fizik tokësor<br />
5.1.5.1 Klima <strong>dhe</strong> cilësia e ajrit<br />
5.1.5.1.1 Klima<br />
Klima u bazua në të dhënat afat gjata të vëna re në stacionet meteorologjike me vendodhja në<br />
zonat ku kalon gjurma e gazsjellësit. U identifikuan një total prej 15 stacionesh meteorologjike për<br />
matjet e reshjeve <strong>dhe</strong> 13 prej tyre u përdorën e<strong>dhe</strong> për matjen e temperaturave.<br />
Tabela 5.1-1 jep një përshkrim të shkurtër të çdo stacioni meteorologjik që u përdor <strong>dhe</strong> Figura<br />
5.1-1 tregon vendodhjen e tyre përgjatë gjurmës së gazsjellësit në Shqipëri.<br />
Tabela 5.1-1 Stacionet meteorologjike përdorur për të dhënat klimaterike<br />
Numri<br />
Stacioni<br />
Meteorologjik<br />
Shtrati Lumor Seksioni Lartësia (m)<br />
1 Dardhë Devoll Lindor 1310<br />
2 Miras Devoll Lindor 1050<br />
3 Bilisht Devoll Lindor 890<br />
4 Sheqeras Devoll Lindor 817<br />
5 Korça Devoll Lindor 899<br />
6 Voskopoje Devoll Qendër Lindje 1180<br />
7 Vithkuq Osum Qendër Lindje 1250<br />
8 Shtylle Osum Qendër Lindje 1150<br />
9 Potom Osum Qendër Lindje 980<br />
10 Corovodë Osum Qendër Perëndim 410<br />
11 Nishovë Osum Qendër Perëndim 650<br />
12 Tërpan Osum Qendër Perëndim 707<br />
13 Berat Osum Qendër Perëndim 226<br />
14 Roskovec Seman Perëndim 55<br />
15 Fier Seman Perëndim 12<br />
Burimi: Instituti Hidrometeorologjik i Shqipërisë (2011)
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 11 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Figura 5.1-1 Vendodhja e stacioneve meteorologjike përdorur për të dhënat klimaterike<br />
Burimi: Instituti Hidrometeorologjik i Shqipërisë (2011)<br />
Siç tregohet në Figura 5.1-1, ka një shpërndarje të mirë të stacioneve meteorologjike përgjatë<br />
gjurmës së gazsjellësit <strong>dhe</strong> përgjatë seksioneve të ndryshme. Shpërndarja vertikale e këtyre<br />
stacioneve mbulon gjithashtu lartësi të ndryshme, nga 12 metra mbi nivelin e detit deri në 1310<br />
metra mbi nivelin e detit (m.n.d).<br />
Të dhënat afat gjata meteorologjike nga Instituti Hidrometeorologjik i Shqipërisë (IHMA) u nxorën<br />
<strong>dhe</strong> përpunuan nga seritë 1951-1990. Megjithatë pas 1990-ës të dhënat shqiptare nuk janë të<br />
plota <strong>dhe</strong> të besueshme për shkak të ndryshimeve politike <strong>dhe</strong> historike në vend gjatë kësaj<br />
periu<strong>dhe</strong>.<br />
5.1.5.1.2 Cilësia e ajrit të ambientit<br />
Nuk ka të dhëna të mundësuara publikisht në Shqipëri nga stacionet e monitorimit të ajrit <strong>dhe</strong> për<br />
këtë arsye u ndërmor kampionim i ajrit të ambientit. U mblodhën një total prej 5 kampionesh ajri<br />
në vendodhjet e stacioneve të kompresorëve <strong>dhe</strong> në receptorë të ndjeshëm në mënyrë që të
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 12 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
merreshin të dhëna për përshkrimin e cilësisë së ajrit të ambientit përgjatë gjurmës së gazsjellësit<br />
TAP.<br />
Kampionet u mblodhën duke përdorur epruveta xhami DrägerTubes®, të mbushura me një<br />
kimikat reagent ndaj kimikateve ose familjeve të kimikateve specifike. Një kampion ajri i kalibruar<br />
prej 100 ml tërhiqet përmes tubit me një pompë thithëse Dräger accuro® <strong>dhe</strong> nëse kimikati i<br />
synuar është i pranishëm, reagenti në tub ndryshon ngjyrë. Gjatësia e ndryshimit të ngjyrës<br />
përgjithësisht tregon përqendrimin e matur. Parametrat e mëposhtëm u analizuan në kampionët<br />
për cilësinë e ajrit:<br />
• Oksidet e Azotit (NO x );<br />
• Dyoksidi i Sulfurit (SO 2 );<br />
• Hidrokarburet (HC); <strong>dhe</strong><br />
• Monoksidi i Karbonit (CO).<br />
Një kampion shtesë u mblodh në një nga vendodhjet e përzgjedhura për qëllime të kontrollit të<br />
cilësisë duke përdorur një metodologji të ndryshme: teknika e kampionimit me shpërhapje/pasive,<br />
që përbëhet nga tuba shpërhapjeje të cilët u mbajtën në pikën e kampionimit për disa ditë. Tuba<br />
difuzioni u vendosën në një strehë mbrojtjeje, të vendosur në një vend të përshtatshëm për<br />
kampionimin e ajrit rreth 2 m lart nivelit të tokës.<br />
5.1.5.2 Mjedisi akustik<br />
Aktivitetet e lidhura me ndërtimin <strong>dhe</strong> operimin e Gazsjellësit TAP <strong>dhe</strong> fasiliteteve (objekte e<br />
pajisje shoqëruese) të lidhura me të, do të përfshijnë burime zhurme (p.sh. stacionet e<br />
kompresimit). Duke qenë se mungonin të dhëna mbi zhurmën në sfond në zonën e studimit, u<br />
krye një hulumtim për zhurmën fillestare për të karakterizuar nivelet ekzistuese të zhurmës në<br />
ambient në mënyrë që të vlerësohej ndikimi i niveleve të zhurmave lidhur me Projektin TAP. Për<br />
më tepër, zonat të cilat mund të ndikoheshin nga zhurmat e Projektit TAP u rishikuan për të<br />
identifikuar receptorë të mundshëm të ndjeshëm ndaj zhurmave.<br />
Duke qenë se nivelet e zhurmës mund të ndryshojnë përgjatë një periu<strong>dhe</strong> të caktuar kohe, u<br />
përdorën përshkrues të ndryshëm për t’i kategorizuar këto nivele. Përshkruesi i zhurmës i<br />
përdorur në këtë raport është i barasvlershëm me nivelin e zhurmës (L eq ). Përkufizimet e termave<br />
teknikë për zhurmën të përdorur në këtë seksion janë të përmbledhur në Tabela 5.1-2 më<br />
poshtë.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 13 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Tabela 5.1-2 Përkufizimet e termave akustikë<br />
Termi<br />
Decibel, dB<br />
Niveli i Trusnisë së Tingullit të<br />
Peshuar-A, dBA<br />
Niveli i Barasvlershëm i<br />
Zhurmës, Leq<br />
Niveli i zhurmës së ambientit<br />
Përkufizimi<br />
Njësi që përshkruan amplitudën e tingullit, e barabartë me 20 herë logaritmin 10 të<br />
raportit të trysnisë së valës së tingullit me një trysni marrë si referencë (e cila është 20<br />
mikro paskalë ose 20 mikro njutonë për metër katror).<br />
Niveli i trysnisë së tingullit në decibelë ashtu siç matet me një matës të nivelit të<br />
tingullit duke përdorur rrjetin e filtrave të peshuar-A. Filtri i Peshuar-A shthekson<br />
komponentët e frekuencës shumë të ulët <strong>dhe</strong> shumë të lartë të tingullit në një mënyrë<br />
të ngjashme me përgjigjen ndaj frekuencës të veshit të njeriut <strong>dhe</strong> li<strong>dhe</strong>t mirë me<br />
reagimet subjektive ndaj zhurmës. Të gjitha nivelet e zhurmës në këtë raport janë të<br />
Peshuara-A.<br />
Niveli mestar i zhurmës Peshuar-A (në fillestare energjie tingulli) gjatë periudhës së<br />
matjes.<br />
Përbërja e zhurmës nga të gjitha burimet afër <strong>dhe</strong> larg. Niveli normal ose ekzistues i<br />
zhurmës mjedisore në një vendodhja të caktuar.<br />
Burimi: Departamenti i Transportit Kaliforni (1998)<br />
Seksionet e mëposhtme përshkruajnë metodologjinë e përdorur për të kryer anketimin.<br />
5.1.5.2.1 Metodologjia e anketimit të zhurmës<br />
Aktivitetet e lidhura me ndërtimin <strong>dhe</strong> operimin e gazsjellësit TAP <strong>dhe</strong> fasilitetet e lidhura me të<br />
do të përfshijnë burime zhurme (p.sh. stacionet e kompresimit). Është kryer një hulumtim i<br />
zhurmës fillestare për të karakterizuar nivelet ekzistuese të zhurmës së ambientit në mënyrë që<br />
të vlerësohej ndikimet e mundshme të niveleve të zhurmës lidhur me Projektin TAP. Në mënyrë<br />
që të kryhej anketimi i zhurmës, u pa i arsyeshëm një analizë në zyrë e hartave duke synuar të<br />
identifikohen receptorët e ndjeshëm.<br />
Më pas u krye verifikim në vend në mënyrë që të konfirmohej zgjedhja e receptorëve të<br />
ndjeshëm ndaj zhurmës në afërsi të gjurmës së gazsjellësit. Këta ka mundësi të ndikohen<br />
veçanërsiht nga punimet e ndërtimit të gazsjellësit.<br />
U identifikuan gjithashtu receptorë zhurmash në afërsi të CS-ve, duke pasur parasysh ndikimin e<br />
mundshëm në afërsi të kësaj zone gjatë fazës së operimit.<br />
Si rezultat sa më poshtë u përdorën për të përcaktuar mjedisin akustik në sfond:<br />
• 9 vendodhje zhurme përgjatë gjurmës së gazsjellësit në Shqipëri;<br />
• 3 vendodhje zhurme në afërsi të CS03-shit; <strong>dhe</strong><br />
• 3 vendodhje zhurme në afërsi të CS02.<br />
Tabelat e mëposhtme raportojnë vendodhjen e pikave të matjes së zhurmës përgjatë gazsjellësit<br />
<strong>dhe</strong> në afërsi të stacioneve të kompresimit.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 14 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Tabela 5.1-3 Përmbledhje e matjeve të zhurmës përgjatë Gazsjellësit në tokë<br />
Vendodhja e matjes së<br />
zhurmës<br />
Vendodhja Seksioni Distanca e përafërt nga<br />
gazsjellësi (m)<br />
1 CS02-Alternative Lindje 50<br />
2 Trestenik Lindje 300<br />
3 Corovodë Qendër Perëndim 150<br />
4 Guri i bardhë Qendër Perëndim 200<br />
5 Uznovë Qendër Perëndim 50<br />
6 Hoxhaj Qendër Perëndim 50<br />
7 Gjokalli Perëndim 1700<br />
8 Sheq-marinas Perëndim 1100<br />
9 Seman Perëndim 300<br />
Burimi: Anketim në Terren i ERM 2011<br />
Tabela 5.1-4 Vendet e monitorimit të zhurmës tek CS03<br />
Matja<br />
Zhurmës<br />
e<br />
Receptorët<br />
Koordinata X<br />
UTM 34 N [m]<br />
Koordinata Y UTM<br />
34 N [m]<br />
CS03-3 Shtëpi e izoluar 370848.47 4515360.41 1150<br />
CS03-5 Shtëpi në fshatin Sheq-marinas 368318.78 4515360.41 1570<br />
CS03-8 e Re Shtëpi pas varrezave 369282.06 4515663.81 900<br />
Distanca minimale<br />
nga CS03 [m]<br />
Burimi: Anketim në Terren i ERM 2012<br />
Tabela 5.1-5 Vendet e monitorimit të zhurmës tek CS02<br />
Matja<br />
Zhurmës<br />
e<br />
Receptorët<br />
Koordinata X<br />
UTM 34 N [m]<br />
Koordinata Y UTM<br />
34 N [m]<br />
Distanca minimale<br />
nga CS02 [m]<br />
CS02-1 Shtëpi në fshatin Vishocicë 499752.32 4493573.36 920<br />
CS02-2 Mauzoleu Bektashian 498441.54 4492439.97 1250<br />
CS02-4 Shtëpi në fshatin Trestenik 501330.86 4491606.86 1150<br />
Burimi: Anketim në Terren i ERM 2012<br />
Nivelet e zhurmës në afërsi të çdo burimi ose receptori u monitoruan përmes përdorimit të një<br />
matësi niveli tingujsh Tipi 1 në përputhje me kriteret e Institutit Amerikan të Standardeve<br />
Kombëtare (ANSI) S1.4 për instrumentet e matjes së nivelit të tingujve Precizioni i Tipit 1.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 15 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Matësi i nivelit të tingujve u kalibrua përpara përdorimit me një kalibrues akustik të lëvizshëm të<br />
certifikuar <strong>dhe</strong> kalibrimi u kontrollua <strong>dhe</strong> verifikua pas çdo periu<strong>dhe</strong> përdorimi.<br />
Matjet e zhurmës bënë të mundur përcaktimin e Nivelit të Barasvlershëm të Trysnisë së Zhurmës<br />
(LeqA) që i korrespondon një receptori në një kohë reference specifike. LeqA përkufizohet si:<br />
Ekuacioni 5-1<br />
T<br />
⎛ 1<br />
Leq(<br />
A)<br />
= 10log ⎜<br />
10<br />
∫<br />
⎝ T<br />
0<br />
p<br />
p<br />
2<br />
2<br />
0<br />
Përkufizimi i Leq(A)<br />
⎞<br />
dt ⎟<br />
⎠<br />
ku: p është niveli momental i trysnisë së zhurmës që i korrespondon receptorit;<br />
p0 është niveli i trysnisë së zhurmës që merret për referencë;<br />
T është periudha e integrimit.<br />
Monitorimi përgjatë gjurmës së gazsjellësit u ndërmor duke përdorur një matës niveli tingujsh SC-<br />
20e të programuar për të regjistruar nivele të ndryshme statistikore zhurmash gjatë një periu<strong>dhe</strong><br />
të vazhdueshme prej 15 minutash në mënyrën L eqT. Kjo mënyrë është e barasvlershme me nivelin<br />
e vazhdueshëm të trysnisë së tingullit. Është mesatarja lineare e trysnisë së tingullit në katror<br />
gjatë periudhës së matjes në decibel (në këtë rast, 15 minuta). Matje të tjera zhurme u<br />
ndërmorën me qëllim karakterizimin e burimeve të zhurmës të identifikuara gjatë monitorimit të<br />
zhurmës. Në këtë rast, monitorimi u ndërmor duke përdorur të njëjtin matës të nivelit të tingullit<br />
SC-20e në mënyrën L eq1. Kjo mënyrë është e barasvlershme me nivelin e trysnisë së tingullit të<br />
vazhdueshëm gjatë 1 sekonde, në decibelë.<br />
Tek receptorët më të ndjeshëm të identifikuar në afërsi të CS03-shit <strong>dhe</strong> CS02-shit, matjet afat<br />
gjata <strong>dhe</strong> afat shkurtra gjatë ditës <strong>dhe</strong> natës janë kryer për të karakterizuar klimën faktike<br />
akustike <strong>dhe</strong> më pas për të qenë të aftë të bëhet krahasimi i nivelit të zhurmës në sfond me<br />
ndikimin e ardhshëm të mundshëm të zhurmës së prodhuar nga operimi i CS-ve (stacionet e<br />
kompresimit) (që do të jenë në aktivitet në mënyrë të vazhdueshme si gjatë natës ashtu <strong>dhe</strong> gjatë<br />
ditës). Matjet e zhurmës u bënë duke përdorur matësin e nivelit të tingullit LarsoDavis <strong>dhe</strong> një<br />
matës niveli tingujsh Brüel&Kjær.<br />
Matjet e zhurmës u kryen në fillestare të porosive të mëposhtme:<br />
• Mungesa e reshjeve (shi, borë, etj);<br />
• Shpejtësia e erës
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 16 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
5.1.5.2.2 Kriteret e vlerësimit<br />
Në mënyrë që të karakterizohej Mjedisi Akustik i zonës, nivelet e zhurmës në sfond të<br />
monitoruara gjatë anketimit në terren u krahasuan me legjislacionin në fuqi (kombëtar <strong>dhe</strong><br />
ndërkombëtar) mbi ndotjen akustike.<br />
Standardet e Nivelit të Zhurmës të identifikuar nga Korporata Ndërkombëtare Financiare (IFC,<br />
2007) për receptorët rezidencialë, institucionalë <strong>dhe</strong> arsimorë janë raportuar në Tabela 5.1-6 në<br />
vazhdim.<br />
Tabela 5.1-6 Standardet e nivelit të zhurmës të IFC, Grupi i Bankës Botërore<br />
Periudha<br />
IFC Grupi i Bankës Botërore<br />
Industriale <strong>dhe</strong> tregtare<br />
Rezidenciale, institucionale <strong>dhe</strong><br />
arsimore<br />
Gjatë ditës (07:00 -22:00) 70 dBA 55 dBA<br />
Gjatë natës (22:00 - 07:00) 70 dBA<br />
45 dBA<br />
Burimi: IFC 2007<br />
Urdhëresa shqiptare nr. 8, datë 27/11/2007 mbi “Kufijtë e Zhurmës në Mjediset e Projektimit”<br />
përcakton për zonat rezidenciale (në detaj për zonat “jashtë shtëpisë”) të ndikuara nga aktivitetet<br />
e operimit, të njëjtat kufizime si IFC-ja për kohën gjatë ditës, ndërsa për kohën gjatë natës<br />
kufizimi i IFC-së është më i rreptë. Pra siç u raportua në tabelën e mëparshme, nivelet e<br />
monitoruara të zhurmës janë krahasuar me standardet e IFC-së.<br />
5.1.5.3 Ujërat sipërfaqësore<br />
U analizuan elementët e mëposhtëm në linjë me Urdhëresën e Kuadrit të Ujit (ËFD):<br />
• Morfologjia Hidrike;<br />
• Cilësia e Ujit; <strong>dhe</strong><br />
• Sedimentet.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 17 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
5.1.5.3.1 Morfologjia ujore<br />
U krye një përshkrim i morfologjisë standarde të kanalit (gjerësi, lloji i rrjedhës, kushtet në zonat e<br />
bregut <strong>dhe</strong> llojet e shtresave) për rrjedhat kryesore ujore të gjetura në zonën e studimit. Hartave<br />
topografike (shkallë 1:25.000) iu krye një referencë gjeografike <strong>dhe</strong> u integruan në programin<br />
AutoCAD. Kurrizet ujëndarëse <strong>dhe</strong> rrjedhat e ujit të kryqëzuara nga gjurma e gazsjellësit u<br />
vijëzuan në këto harta në mënyrë që të përcaktoheshin zonat e kapjes <strong>dhe</strong> gjatësitë e atyre<br />
rrjedhave të cilat do të pësojnë ndikim.<br />
U morën përshkrime morfologjie hidrike duke përdorur informacione të marra nga literatura, të<br />
dhënat e GIS-it <strong>dhe</strong> përvojën e specialistëve vendorë, për 22 pika përgjatë gjurmës së<br />
gazsjellësit. Nga këto një total prej 14 pikash analize u përzgjodhën për vërejtje vizuel. Anketime<br />
në terren u kryen në këto 14 pika për të vërtetuar të dhënat nga literatura <strong>dhe</strong> për të mbledhur<br />
informacion shtesë. Tabela 5.1-7 më poshtë paraqet detajet e vendodhjeve për të cilat janë<br />
siguruar përshkrime të morfologjisë hidrike.<br />
Tabela 5.1-7 Pikat e analizës morfologjike hidrike<br />
Numri Pika e Analizës Seksioni Sipërfaqja(km2) Vendodhja e<br />
kryqëzimit(km)<br />
1 Përroi Tresteniku në veri të fshatit Trestenik Lindje - 2.8<br />
2 Devolli 1 km përpara qytetit Bilisht Lindje 172 8.6<br />
3 Përroi Stropani në lindje të fshatit Babani Lindje 19.6 13.2<br />
4 Kanali i ujitjes së Ventrokut Lindje - 16.9<br />
5 (*) Përroi Dvorani derdhja në lumin Dunaveci Lindje 35.0 45.6<br />
6 (*) Përroi Kamenica derdhja në lumin Dunaveci Lindje 23.8 46.9<br />
7 (*) Përroi Stershoi derdhja në lumin Dunaveci Lindje 6.46 50.5<br />
8 Lumi Dunaveci 1.7 km në veri perëndim të fshatit<br />
Floqi<br />
9 Lumi Osum 2.5 km në drejtim të rrymën nga<br />
fshati Leshnja<br />
10 (*) Lumi Osumi në pikën fillestare, 2.6 km në jug të<br />
fshatit Shtylla<br />
Lindje 15.0 51.1<br />
Qendror Lindor 54.0 57.2<br />
Qendror Lindor 10.1 68.3<br />
11 Lumi Osumi 1.2 km përpara qytetit Corovodë Qendror<br />
Perëndimor<br />
12 (*) Lumi Osumi 2.57 km në drejtim të rrymën nga<br />
qyteti Corovodë<br />
13 Lumi Osumi 5.65 km në drejtim të rrymës nga<br />
qyteti Corovodë, në rrëzë të fshatit Verzhezha<br />
14 (*) Lumi Vokopola 0.9 km përpara derdhjes në lumin<br />
Osum<br />
15 Lumi Osumi 2.83 km përpara * derdhjes në lumin<br />
Vertopi<br />
16 Lumi Vertopi 0.40 km përpara derdhjes në lumin<br />
Osumi<br />
Qendror<br />
Perëndimor<br />
Qendror<br />
Perëndimor<br />
Qendror<br />
Perëndimor<br />
Qendror<br />
Perëndimor<br />
Qendror<br />
Perëndimor<br />
971.8 103.9<br />
1120 107.2<br />
1130 110.2<br />
149 123.2<br />
1441.8 130.9<br />
46.8 132.9<br />
17 (*) Lumi Osumi në Fushë Peshtan Qendror 1550.8 134.8 <strong>dhe</strong> 136.2
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 18 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Numri Pika e Analizës Seksioni Sipërfaqja(km2) Vendodhja e<br />
kryqëzimit(km)<br />
Perëndimor<br />
18 Lumi Vodica 1.66 km përpara derdhjes në lumin<br />
Osum<br />
Qendror<br />
Perëndimor<br />
19 (*) Lumi Osum në afërsi të Lapardhasë Qendror<br />
Perëndimor<br />
63.0 139.9<br />
1939.5 157.1<br />
20 Lumi Seman në afërsi të Jagodinës Perëndim 5380 180.7<br />
21 Lumi Semannë afërsi të Rreth Libofshë Perëndim 5625 192.5<br />
22 Kanal drenazhimi në fushën e Semanit Perëndim - 206.4<br />
Shënime: (*) Pika të përshkruara vetëm përmes informacioneve të marra nga literatura<br />
Burimi: ERM (2011)<br />
Përpos analizave të literaturës <strong>dhe</strong> anketimit në terren mbi pikat e lartshënuara, u morën e<strong>dhe</strong> të<br />
dhëna afat gjata hidrologjike nga stacionet hidro-metrike të vendosura në zonat e kapjes. Ky<br />
informacion afat gjatë hidrologjik u përpunua, kështu që parametrat hidrologjikë u vlerësuan për<br />
pikat e kryqëzimit ku gjurma e gazsjellësit do të presë rrjedhat e ujit. Këto të dhëna u nxorën nga<br />
seria 1951 <strong>dhe</strong> 1990, duke qenë se pas kësaj periu<strong>dhe</strong> të dhënat shqiptare nuk janë të plota ose<br />
të besueshme (siç u përshkrua e<strong>dhe</strong> më parë për klimën <strong>dhe</strong> cilësinë e ajrit). Tabela 5.1-8 në<br />
vazhdim paraqet detajet kyçe mbi stacionet hidrologjike.<br />
Tabela 5.1-8 Vendndodhjet e stacioneve hidrologjike <strong>dhe</strong> të dhënat e kapjes<br />
Numri Emri i Lumit Stacioni<br />
Hidrologjik<br />
Seksioni Zona e Kapjes (km2) Shkarkimi<br />
(m3/s)<br />
1 Devolli Miras Lindor 89.1 1.57<br />
2 Dunaveci Turan Lindor 240 3.21<br />
3 Osumi Leshnja Qendror<br />
Lindor<br />
4 Osumi Corovodë Qendror<br />
Lindor<br />
53 1.56 (0.780)<br />
974 14.3<br />
5 Vokopola kontribuues i<br />
Osumit<br />
Vala e Bigës<br />
Qendror<br />
Perëndimor<br />
152 2.49<br />
6 Osumi Bogovë Qendror<br />
Perëndimor<br />
7 Osumi Ura Vajgurore Qendror<br />
Perëndimor<br />
1230 17.6<br />
2073 30.2<br />
8 Semani Ura Mbrostarit Perëndimor 5389 90<br />
9 Gjanica kontribuues i<br />
Semanit<br />
Fier Perëndimor 234 4.02<br />
Burimi: Instituti Hidrometeorologjik i Shqipërisë (2011)
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 19 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
5.1.5.3.2 Cilësia e ujit<br />
Cilësia e ujit u përshkrua gjithashtu për pjesë përgjatë gjurmës së gazsjellësit në Shqipëri në linjë<br />
me Urdhëresën mbi Kuadrin e Ujit (WFD). Me këtë qëllim, u analizuan tregues cilësie fizikëkimikë-bakteriologjikë<br />
me anë të analizave vizuele <strong>dhe</strong> kampionimit standard të ujit të rrjedhshëm<br />
me pajisjet e përshtatshme.<br />
Pikat e kampionimit u përcaktuan gjatë studimit në zyrë si <strong>dhe</strong> nga anketimit i mirë përcaktimit të<br />
gjurmës në vitin 2009. Këto pika kampionimi janë kryesisht të vendosura në trupa ujorë të cilët<br />
kanë rrjedhje të vazhdueshme përgjatë gjithë vitit <strong>dhe</strong> marrin parasysh trupa ujorë të cilët mund<br />
të pësojnë ndikim si rezultat i aktiviteteve të ndërtimit. Pikat e kampionimit janë listuar në Tabela<br />
5.1-9 më poshtë (shih Figurën 6.4-22 në Seksionin 6 për vendodhjen e tyre).<br />
Tabela 5.1-9 Pikat e cilësisë së ujit<br />
Numri Emri i Lumit Seksioni Zona Vendodhja e Kryqëzimit (km)<br />
10 Përroi Trestenik Lindor Trestenik 2<br />
11 Lumi Devolli Lindor Bilisht 8.5<br />
12 Rrëkeja Stropani Lindor Stropan (Babani) 13<br />
13 Kanal Irrigimi Lindor Vranishte (Pilur) 17<br />
2 Lumi Osum Qendror Lindor Vithkuq 57<br />
14 Lumi Staraveck Qendror Lindor Potom 85.1<br />
3 Lumi Osum Qendror<br />
Perëndimor<br />
4 Rrëkeja Vokopola Qendror<br />
Perëndimor<br />
5 Rrëkeja Vërtop Qendror<br />
Perëndimor<br />
6 Lumi Osum Qendror<br />
Perëndimor<br />
7 Lumi Osum Qendror<br />
Perëndimor<br />
Corovodë 103.9<br />
Bogove(Ustië) 122.9-123.9<br />
Polican 132.9<br />
Fushë Peshtan 134.9-135.9<br />
Otllak 156.9<br />
8 Lumi Seman Perëndimor Strumë (Jagodinë) 192.4<br />
9 Kanali Drenazhimit Perëndimor Libofshë (Rreth Libofshë) 206.4<br />
Shënim: Numrat e vendodhjeve të kampionimit nuk janë në vazhdimësi si rrjedhojë e ri-gjurmëzimit në Seksionin<br />
Lindor <strong>dhe</strong> Qendroro Lindor<br />
Burimi: ERM, 2011<br />
Pikat ku rrjedha e ujit kryqëzohet me gjurmën e gazsjellësit u identifikuan <strong>dhe</strong> u mblodhën<br />
kampionë të ujit sipërfaqësor rreth 100-400 në rrjedhën e sipërme <strong>dhe</strong> atë të poshtme (largësia<br />
në varësi të kushteve të terrenit). Kampionët e ujit u mblodhën në mënyrë të drejtpërdrejtë duke<br />
mbushur enët. Një kampionues Ruttner u përdor në Lumin Seman (pika e kampionimit RS1) si<br />
<strong>dhe</strong> për kampionët e mbledhur nga ura mbi kanalin e ujitjes Vjosë-Levan-Fier.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 20 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Disa nga parametrat në ujërat sipërfaqësorë (temperatura, oksigjeni i tretur-DO, pH <strong>dhe</strong><br />
përcjellshmëria) u analizuan direkt në vend duke përdorur një sondë HI 9828 shumë-parametrike.<br />
Parametrat e mbetur u analizuan në laboratorët e mëposhtëm:<br />
• Laboratori Kimik i Fakultetit të Shkencave të Natyrës në Universitetin e Tiranës: disa<br />
parametra fiziko-kimikë <strong>dhe</strong> ushqyes;<br />
• Laboratori REDISH në Tiranë: analiza bakteriologjike; <strong>dhe</strong><br />
• Theolab S.p.A. në Itali: metalet e rëndë COD, TOC, AOX, PAH, PCB, <strong>dhe</strong> TPH. Kampionët<br />
u postuan duke përdorur zinxhirin e ruajtjes për tek laboratorët Theolab S.p.A. në Itali.<br />
Dokumentacioni i zinxhirit të ruajtjes u fillua në laborator me lëshimin e enëve për<br />
mbledhjen e kampionëve nga laboratori për në ERM. Një formular në terren për zinxhirin e<br />
ruajtjes shoqëroi kampionët për në laborator. Formulari i zinxhirit të ruajtjes përfundoi me<br />
firmën e laboratorit që pranoi marrjen e kampionëve <strong>dhe</strong> duke i kthyer një kopje të zinxhirit<br />
të ruajtjes në terren ERM-së. Për shkak të mosdisponueshmërisë së laboratorëve të<br />
Shqipërisë, mostrat e mbledhura nga tereni në Lumin e Staraveckit u analizuan në tërësi<br />
në laboratorin Theolab S.p.A. në Itali.<br />
Certifikatatë e cilësisë laboratorike si <strong>dhe</strong> një përshkrim i metodave analitike të përdorura janë<br />
përfshirë në Shtojcën 6, Të Dhëna Fillestare.<br />
Konservimi i kampionëve të ujit u bazua mbi metodat US-EPA (Metoda për analizat kimike të ujit<br />
<strong>dhe</strong> ujërave të zeza, Ohio, SHBA, 1983). Kampionët e ujit për BOD, ushqyes <strong>dhe</strong> kontaminim<br />
bakterial u ruajtën në kuti me akull <strong>dhe</strong> direkt u dërguan në laborator për të u kryer analizat e<br />
kampionit brenda 48 orëve nga marrja e tyre. Tregues të tjerë u ruajtën në të njëjtat kushte <strong>dhe</strong> u<br />
analizuan duke u bazuar në periudhat e specifikuarara në Metodat US-EPA të përmendura më<br />
lart. Metodologjitë e përdorura në Laboratorin e akredituar Italian Theolab ishin EPA <strong>dhe</strong> APAT<br />
CNR IRSA, të cilat janë në përputhje me EN ISO.<br />
5.1.5.3.3 Sedimentet<br />
Për më tepër u mblodhën kampionë sedimentesh nga lumenjtë kryesorë të përzgjedhur me<br />
mundësi kontaminimi. Këto kampionë u mblodhën nga shtrati i lumit në një thellësi prej 10cm<br />
duke përdorur një kapje të thjeshtë (lopatëz) ose një kampionues dore me ngulje <strong>dhe</strong> më pas u<br />
ruajtën në kuti me paleta akulli <strong>dhe</strong> u dërguan në Laboratorin Theolab S.p.A. në Itali, ku metodat<br />
e analizimit janë më së shumti të bazuara mbi ato të Agjencisë së Mbrojtjes Mjedisore të SHBAsë.<br />
Metodologjitë e përdorura në Laboratorin e akredituar italian Tholab ishin EPA <strong>dhe</strong> APAT<br />
CNR IRSA, të cilat janë në përputhje me EN ISO. Kampionët u postuan duke përdorur zinxhirin e<br />
ruajtjes për në Laboratorin Theolab S.p.A. në Itali. Dokumentacioni i zinxhirit të ruajtjes u fillua në<br />
laborator me lëshimin e enëve të mbledhjes së kampionëve nga laboratori tek ERM-ja. Një<br />
formular i zinxhirit të ruajtjes në terren shoqëroi kampionët për në laborator. Formulari i zinxhirit
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 21 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
të ruajtjes përfundoi me firmën e laboratorit për pranimin e marrjes së kampionëve <strong>dhe</strong> duke i<br />
kthyer ERM-së një kopje të formularit të zinxhirit të ruajtjes në terren.<br />
5.1.5.4 Gjeologjia, gjeomorfologjia, erozioni <strong>dhe</strong> ujrat e nën<strong>dhe</strong>shme<br />
5.1.5.4.1 Gjeologjia <strong>dhe</strong> gjeomorfologjia<br />
Studimi gjeologjik i zonës së Studimit sa i përket përgatitjes së këtij raporti VNMS u bazua në<br />
burimet e mëposhtme të informacionit:<br />
• Hartë gjeologjike e Shqipërisë, shkalla 1:200.000 (Xhomo et al., 2002): përdorur për të<br />
marrë të dhëna mbi tektonikën <strong>dhe</strong> stratigrafinë në zonën e studimit;<br />
• Hartë sizmologjike e Shqipërisë, shkalla 1:200.000 (Aliaj et al., 2000): përdorur për të<br />
marrë të dhëna mbi shkarjet tektonike aktive të Shqipërisë;<br />
• Hartë e rreziqeve gjeologjike të Shqipërisë (Shkupi et al., 2000);<br />
• Studim i rezultateve nga shpimet e mëparshme të kryera nga Anketimi Gjeologjik Shqiptar<br />
lidhur me furnizimin me ujë për qytetet e Korçës <strong>dhe</strong> Bilishtit;<br />
• Vizita në terren në zonën e Studimit. Seksionin Lindor u vizitua në shtator 2011, ndërkohë<br />
që Seksionet Qendror Lindor, Qendror Perëndimor <strong>dhe</strong> Perëndimor u vizituan në qershor<br />
2011. Rezultatet e këtyre vizitave janë të përshkruara në detaje në dokumentet me të<br />
dhëna të studimeve gjeomorfologjike <strong>dhe</strong> gjeologjike të zonës së Studimit (përfshirë në<br />
Shtojcën 6 të të Dhënave Fillestare); <strong>dhe</strong><br />
• Studime të mëparshme gjeologjike të kryera në seksionet Qendrore Lindore <strong>dhe</strong> Qendrore<br />
Perëndimore të gjurmës së gazsjellësit TAP në Shqipëri: përdorur për të marrë të dhëna<br />
mbi stratigrafinë në seksionet Lindore <strong>dhe</strong> Perëndimore të gjurmës së gazsjellësit,<br />
veçanërisht lidhur me erozionin <strong>dhe</strong> sedimentimin përgjatë bregut të zonës së Lumit<br />
Seman.<br />
5.1.5.4.2 Erozioni<br />
Ekzaminimi i erozionit u krye duke përdorur udhëzimet e mëposhtme:<br />
• Metoda të vlerësimit të rrezikut për erozioni e tokës nga uji – një rishikim i rekomandimeve;<br />
L. Geraedts et al., 2009;<br />
• Strategjia Evropiane e Mbrojtjes së Tokës; D. de la Rosa, 2003; <strong>dhe</strong><br />
• Udhëzim mbi planifikimin e përdorimit të tokës në kontekstin e nenit 12 të Direktivës<br />
Seveso II – 105/2003/EC.<br />
Procedurat e vlerësimit të ndërmara u bazuan në qasjen cilësore (me përdorimin e njohurive të<br />
ekspertëve për të vlerësuar proceset e rëndësishme, për të formuluar kriteret <strong>dhe</strong> për të zbuluar
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 22 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
zonat lokale në rrezik), qasje sasiore (bazuar në të dhëna të matura që siguronin krahasime<br />
relative sa i përket bazës <strong>dhe</strong> kufijve) <strong>dhe</strong> të dhënat CORINE (1992) që vlerëson rrezikun e<br />
erozionit të tokës në Evropën Mes<strong>dhe</strong>tare duke mbivendosur gërryershmërinë 1 , aftësinë<br />
gërryerëse 2 <strong>dhe</strong> topografinë duke përdorur një qasje faktoriale 3 aplikuar në një fushim 1 km me 1<br />
km <strong>dhe</strong> duke përdorur GIS.<br />
Vizita në terren në zonën e Studimit u ndërmorën në zonën e studimit (Seksionin Lindor u vizitua<br />
në shtator 2011, ndërsa Seksionet Qendrore Lindore, Qendrore Perëndimore <strong>dhe</strong> Perëndimore u<br />
vizituan në qershor 2011). Rezultatet e këtyre vizitave janë të përshkruara në detaj në<br />
dokumentet me të dhëna mbi përdorimin e tokës <strong>dhe</strong> cilësinë e <strong>dhe</strong>ut të zonës së Studimit (shih<br />
Shtojcën 6.1 të Dhëna Fillestare).; në këto dokumente përfshihet informacion mbi shkallën e<br />
erozionit për çdo pikë anketimi.<br />
Rreziku i mundshëm i erozionit të tokës ishte i kombinuar me një faktor të mbulesës së tokës për<br />
të vlerësuar rrezikun faktik të erozionit. Në mënyrë që të përditësohej veprimi i erozionit për këtë<br />
Projekt, Ekipi plotësoi një formular për të mbledhur të dhëna mbi mbulimin me bimësi (si<br />
përqindje të sipërfaqes totale), gradëve të shpateve, gjatësisë së shpateve, pranisë së <strong>dhe</strong>ut <strong>dhe</strong><br />
gurëve në tokë, shtrirjes së tokës së pa mbuluar me drithëra, agregatet strukturorë, strukturën,<br />
drenazhimin <strong>dhe</strong> depërtueshmërinë e ujit.<br />
5.1.5.4.3 Uji i nën<strong>dhe</strong>shëm<br />
U mblodhën një total me 3 kampione uji të nën<strong>dhe</strong>shëm nga puset e mundshme përgjatë<br />
gjurmës së gazsjellësit. Kampionet u mblodhën duke përdorur një sapllak me një përdorim që u<br />
fut në pus për të marrë kampionet e ujit; i cili më pas u dekantua në një numër të caktuar<br />
shishesh të cilat u mbushën deri në momentin që nuk kishte me flluska ajri të pranishme. Shishet<br />
u mbyllën, etiketuan <strong>dhe</strong> u vendosën në një termos me paketa akulli për transport.<br />
Kampionët u dërguan duke përdorur zinxhirin e ruajtjes për në laboratorin Theolab S.p.A. në Itali.<br />
Dokumentacioni i zinxhirit të ruajtjes u fillua në laborator me lëshimin e enëve të kampionëve nga<br />
laboratori për tek ERM-ja. Një formular terreni për zinxhirin e ruajtjes shoqëroi kampionët për në<br />
laborator. Formulari i zinxhirit të ruajtjes u përfundua me firmën e laboratorit që pranimin e<br />
marrjes së kampionëve <strong>dhe</strong> duke i kthyer ERM-së një kopje të formularit të terrenit për zinxhirin e<br />
ruajtjes.<br />
Parametrat e mëposhtëm u analizuan në çdo kampion të ujit të nën<strong>dhe</strong>shëm:<br />
• Jonet negative;<br />
1 Gërryershmëria: ndikimi i profilit të <strong>dhe</strong>ut (përveç atij të relievit) mbi procesin e erozionit të tokës, përcaktuar nga<br />
prania e materialit për erozion <strong>dhe</strong> gjenerimi i volumit të rrjedhjes mbi tokë nga shiu (ISSS, 1996).<br />
2 Aftësia Gërryerëse: aftësi e mundshme e shiut për të shkaktuar erozion. (ISSS, 1996).<br />
3 Qasja Faktoriale: modelet faktoriale shpjegojnë karakteristika sistemi sa i përket variablave të jashtme. Pesë faktorët<br />
e formimit të <strong>dhe</strong>ut të sugjeruar nga Jenny (1941) janë: (i) klima, (ii) organizmat, (iii) topografia, (iv) materialet nënë,<br />
<strong>dhe</strong> (v) koha. (Universiteti i Uiskonsin-Madison, Departamenti i Shkencave të Tokës. Nju Jork. NY.)
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 23 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
• Metalet e rënda (Al, Sb, As, Be, Cd, Co, Cr, Fe, Mn, Hg, Ni, Pb, Cu, Se, Ta <strong>dhe</strong> Zn);<br />
• Substancat totale vajore;<br />
• Vajrat <strong>dhe</strong> yndyrat shtazore <strong>dhe</strong> bimore;<br />
• Hidrokarburet Totale të Naftës (TPHs);<br />
• Hidrokarburet Policiklike Aromatike (PAHs);<br />
• Koliformat totale;<br />
• BOD5;<br />
• COD totale;<br />
• Lëndë e varur me grimca;<br />
• Të ngurtat totale të tretura; <strong>dhe</strong><br />
• Karboni organik total (TOC).<br />
Shtojca 6 Të Dhënat Fillestare përfshin një kopje të certifikatave të cilësisë laboratorike si <strong>dhe</strong> një<br />
përshkrim të metodave analitike të përdorura.<br />
5.1.5.5 Cilësia e <strong>dhe</strong>ut <strong>dhe</strong> përdorimi bujqësor i tokës<br />
Dherat ndryshojnë natyrisht sa i përket kapacitetit të tyre për funksionim, <strong>dhe</strong> për këtë arsye,<br />
cilësia është specifike për secilin lloj <strong>dhe</strong>u. Ky koncept përshkon dy pjesë të veçanta, por të<br />
ndërlidhura: cilësi e qenësishme <strong>dhe</strong> cilësi dinamike. Karakteristika si struktura, mineralogjia , etj<br />
janë karakteristika të lindura të <strong>dhe</strong>ut të përcaktuara nga faktorë si formimi i tij, klima, topografia,<br />
bimësia, materiali mëmë <strong>dhe</strong> koha. Së bashku këto tipare përcaktojnë cilësinë e qenësishme të<br />
një <strong>dhe</strong>u. Ato ndihmojnë në krahasimin e një <strong>dhe</strong>u me një tjetër <strong>dhe</strong> vlerësojnë <strong>dhe</strong>rat për<br />
përdorime specifike. Përshkrimet e njësive të hartave në raportet e anketimit të <strong>dhe</strong>ut janë të<br />
bazuara në tiparet e qenësishme të <strong>dhe</strong>ut. Më së fundmi, cilësia e <strong>dhe</strong>ut ka filluar t’i referohet<br />
cilësisë dinamike të <strong>dhe</strong>rave, që përkufizohet si natyra e ndryshueshme e tipareve të <strong>dhe</strong>ut si<br />
rezultat i përdorimit <strong>dhe</strong> menaxhimit të tyre nga njeriu. Disa praktika menaxhimi, si përdorimi i<br />
bimësisë mbrojtëse, rrisin materialin organik <strong>dhe</strong> mund të kenë një ndikim pozitiv mbi cilësinë e<br />
<strong>dhe</strong>ut.<br />
Përgjatë gjurmës së gazsjellësit TAP në Shqipëri, përdorimi bujqësor i tokës <strong>dhe</strong> vlera bujqësore<br />
e <strong>dhe</strong>rave mund të ndikohet nga toka e marrë për proceset e ndërtimit të lidhura me Projektin.<br />
Kampionim i mëtejshëm i përdorimit të tokës për bujqësi <strong>dhe</strong> vlerës bujqësore të <strong>dhe</strong>rave<br />
përgjatë gjurmës së gazsjellësit u porositë pikërisht për këtë arsye si <strong>dhe</strong> nga të dhënat e<br />
anketimit të 2009-ës, informacioneve të marra nga studimi në zyrë, të dhënave GIS <strong>dhe</strong> mga<br />
përvoja e ekspertëve vendorë. Anketimet u ndërmorën nga qershori deri në shtator 2011 për<br />
përfshinë kampionim në një numër vendodhjesh përgjatë gjurmës së gazsjellësit.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 24 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Objektivat e anketimeve për cilësinë e <strong>dhe</strong>ut <strong>dhe</strong> përdorimin e tokës janë të listuara më poshtë:<br />
• Sigurimi i të dhënave fillestare gjithëpërfshirëse mbi Përdorimin e Tokës <strong>dhe</strong> Cilësinë e<br />
Dheut (që prej këtu të quajtur LU&SQ) përgjatë gjurmës së gazsjellësit TAP në Shqipëri;<br />
• Identifikimi <strong>dhe</strong> vlerësimi i ndjeshmërisë mjedisore të gjurmës së gazsjellësit përmes<br />
aktiviteteve bujqësore <strong>dhe</strong> anasjelltas;<br />
• Vlerësimi i ndikimeve të lidhura <strong>dhe</strong> të mundshme të aktiviteteve të gazsjellësit mbi<br />
mjedisin (veçanërisht mbi zonat bujqësore); <strong>dhe</strong><br />
• Vlerësimi i <strong>dhe</strong>rave mundësisht të kontaminuara përgjatë gjurmës së gazsjellësit, si <strong>dhe</strong><br />
<strong>dhe</strong>rave në vendodhjet e stacioneve të kompresorëve.<br />
Dheu në zonët e studimit përgjatë gjurmës së gazsjellësit u anketua përmes vlerësimit vizuel të<br />
<strong>dhe</strong>ut për parametrat e fertilitetit, përfshirë kampionimin e shtresave të sipërme të <strong>dhe</strong>ut në<br />
vendodhje me përdorim toke për bujqësi për analiza të karakteristikave kryesore të profilit të<br />
<strong>dhe</strong>ut, si analizat e madhësisë së grimcave, karboni organik total <strong>dhe</strong> makro ushqyesit. U përdor<br />
një model për sistemimin e të dhënave për përdorimin e tokës, përshkrimin e profilit të <strong>dhe</strong>ut <strong>dhe</strong><br />
cilësinë e tij (i përfshirë në Shtojcën 6.1 të Dhëna Fillestare). U këqyrën vendodhja të<br />
mjaftueshme (46 pika reference):<br />
• Seksioni Lindor: 9 pika reference;<br />
• Seksioni Qendror Lindor: 6 pika reference;<br />
• Seksioni Qendror Perëndimor: 18 pika reference; <strong>dhe</strong><br />
• Seksioni Perëndimor: 13 pika reference.<br />
Vendodhja e këtyre pikave të referencës u përzgjodh sipas kritereve të mëposhtme:<br />
• Përfaqësim i saktë i të gjitha fushave bujqësore në vendet ky gazsjellësi kalon, pavarësisht<br />
sipërfaqes së tyre, intensitetit të aktivitetit bujqësore <strong>dhe</strong> kulturave;<br />
• Përfshirje e të gjithë llojeve të <strong>dhe</strong>rave përshkruar nga gazsjellësi e<strong>dhe</strong> kur vlera e tyre<br />
bujqësore nuk është e barabartë;<br />
• Vende specifike – aty ku u gjykua se ndërhyrja mjedisore midis cilësive specifike të <strong>dhe</strong>ut<br />
<strong>dhe</strong> ndërtimit të gazsjellësit është më e theksuar; <strong>dhe</strong><br />
• Intensiteti i zhvillimit bujqësor <strong>dhe</strong>/ose vende specifike që janë pjesë e planit të<br />
intensifikimit të bujqësisë.<br />
Për analiza të mëtejshme të treguesve specifikë të cilët lejojnë vlerësimin e cilësive të<br />
qenësishme <strong>dhe</strong> mundësitë e <strong>dhe</strong>ut, u morën kampionë <strong>dhe</strong>u në vendodhja specifike për qëllim<br />
të:<br />
• Plotësimit të informacionit mbi karakterizimin e cilësive të <strong>dhe</strong>ut të përmendura më lart;
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 25 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
• Plotësimit të informacionit mbi ndryshimet e mundshme të cilësive dinamike të profilit të<br />
<strong>dhe</strong>ut; <strong>dhe</strong><br />
• Plotësimit të informacionit mbi klasifikimin e aftësisë së tokës.<br />
Gjatë observimit në terren <strong>dhe</strong> analizave në laborator, përcaktimi i llojit të <strong>dhe</strong>ut, përdorimit të<br />
tokës <strong>dhe</strong> cilësisë së <strong>dhe</strong>ut u kryen duke përshkruar treguesit e mëposhtëm:<br />
• Tiparet fizike si struktura e <strong>dhe</strong>ut, thellësia e <strong>dhe</strong>ut <strong>dhe</strong> rrënjët, infiltrimi <strong>dhe</strong> dendësia në<br />
masë <strong>dhe</strong> kapaciteti i mbajtjes së ujit;<br />
• Tiparet kimike u observuan në çdo vend si pH, totali i N, totali i P <strong>dhe</strong> karboni organik,<br />
Kapaciteti i Ndërrimit (CEC) <strong>dhe</strong> Ngopja Bazë (BS); <strong>dhe</strong><br />
• Tiparet biologjike si biomasa mikrobiale karbon (C) <strong>dhe</strong> N, N mundësisht i<br />
mineralizueshëm.<br />
Metodologjia për vlerësimin e pyjeve u kufizua në:<br />
• Kategorizimin e llojit të mbulimit të pyllit (shkurre, pyll i mesëm, pyll i rritur);<br />
• Llojin e pyllit (gropa, pyll i degraduar, pyll i menaxhuar); <strong>dhe</strong><br />
• Përqindjen e sipërfaqes së mbuluar me pyll në afërsi të fushave të kultivuara (por përgjatë<br />
gjurmës së gazsjellësit).<br />
Anketimi i cilësisë së <strong>dhe</strong>ut përfshin një analizë të kampionëve shtresave të sipërme të <strong>dhe</strong>ut në<br />
vendodhjet e mëposhtme për të kontrolluar kontaminimin ekzistues të <strong>dhe</strong>ut:<br />
• Zona ku kishte prova që <strong>dhe</strong>u ishte i ndikuar; <strong>dhe</strong><br />
• Zona ku stacionet e kompresorëve priteshin të vendoseshin.<br />
U mblodhën një total prej 4 kampionësh <strong>dhe</strong>u për këtë qëllim. Kampionët u mblodhën <strong>dhe</strong> u<br />
vendosën menjëherë në enë për ruajtjen e kampionëve të siguruar nga laboratori (kavanozë<br />
qelqi) <strong>dhe</strong> u mbyllën, etiketuan <strong>dhe</strong> u vendosën në një termos me pako akulli për transport.<br />
Kampionët u transportuan duke përdorur zinxhirin e ruajtjes për në laboratorin Theolab S.p.A. në<br />
Itali siç është përshkruar në seksionet e mëparshme.<br />
Parametrat e mëposhtëm u analizuan për secilin kampion <strong>dhe</strong>u:<br />
• Mbetja në 105º C në total;<br />
• Fraksionet e situra me 2 mm bazë të thatë në 105º C;<br />
• Metalet e rënda (Al, Sb, As, Be, Cd, Co, Cr, Fe, Mn, Hg, Ni, Pb, Cu, Se, Ta <strong>dhe</strong> Zn);<br />
• Hidrokarburet Totale të Naftës (TPH-të);<br />
• Dyfenilet e Poli klorinuara (PCB-të); <strong>dhe</strong>
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 26 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
• Hidrokarburet Poli ciklike Aromatike (PAH-të).<br />
Certifikatat e cilësisë së Laboratorit Theolab S.p.A. janë të përfshira në Shtojcën 6, të Dhëna<br />
Fillestare së bashku me një përshkrim të metodave analitike të përdorura <strong>dhe</strong> një detajim të<br />
parametrave të analizuar.<br />
5.1.5.5.1 Përmbledhje e aktiviteteve të kryera në terren<br />
Aktivitete e mëposhtme u kryen në terren përsa i përket cilësisë së <strong>dhe</strong>ut <strong>dhe</strong> përdorimit të tokës:<br />
• Konfirmim <strong>dhe</strong>/ose identifikim i llojeve të <strong>dhe</strong>ut përmes:<br />
o<br />
o<br />
o<br />
o<br />
Observimit në terren të profilit të <strong>dhe</strong>ut;<br />
Rishikimit të literaturën së Atlasit Evropian të Dheut <strong>dhe</strong> Llojeve të Dheut Shqiptar;<br />
Kampionimit, analizave kryesore fizike <strong>dhe</strong> kimike; <strong>dhe</strong><br />
Përcaktimit të llojit të <strong>dhe</strong>ut pas vlerësimit të elementeve të lart përmendura.<br />
• Mbledhje e të dhënave mbi formimin e <strong>dhe</strong>ut, materialin mëmë dominues, pjerrësinë,<br />
thellësinë e profilit të <strong>dhe</strong>ut, përmbajtjen e makro ushqyesve <strong>dhe</strong> humusin (bazuar mbi<br />
analiza laboratorike) strukturën <strong>dhe</strong> gurët e fragmentuar përgjatë sipërfaqes së <strong>dhe</strong>ut (shih<br />
Shtojcën 6.1 – Seksioni 6.1.6);<br />
• Vlerësim në terren i mbulimit me <strong>dhe</strong> ose Përdorimit të Tokës (për tokat bujqësore të<br />
kultivuara, tokat e pa kultivuara, kullotat <strong>dhe</strong> tokat e braktisura) për aspektet përkatëse:<br />
kulturat faktike, historia afat shkurtër e kultivimit (2-3 vitet e fundit), prirja e zhvillimit<br />
bujqësor (struktura e kulturës), shkalla e intensitetit të ndërhyrjeve bujqësore, niveli i<br />
mekanizimit, statusi i ujitjes, prania e punimeve në sipërfaqe si <strong>dhe</strong> prodhimi mesatar faktik.<br />
(shih Shtojcën 6.1 – Seksioni 6.1.6);<br />
• Vlerësimi i cilësisë së <strong>dhe</strong>ut i bazuar mbi të dhëna të mbledhura gjatë anketimit në terren<br />
<strong>dhe</strong> analizave në laborator si <strong>dhe</strong> të dhënat ekzistuese nga studime të mëparshme të<br />
Institutit Shqiptar të Shkencave të Dheut (sot Departamenti i Dheut në Qendërn e<br />
Transferimit të Teknologjisë Bujqësore – QTTB). Të dhënat u diskutuan duke u krahasuar<br />
me Klasifikimin e Aftësive të Tokës <strong>dhe</strong> Regjistrin e Terrenit mbi Vlerësimin e Cilësisë së<br />
Dheut; <strong>dhe</strong><br />
• Mbledhje e kampionëve të <strong>dhe</strong>ut në zonat e dukshme të kontaminuara <strong>dhe</strong> vendodhjet e<br />
stacioneve të kompresorëve <strong>dhe</strong> vlerësimi i cilësisë së <strong>dhe</strong>ut bazuar mbi rezultatet analitike<br />
të siguruara nga laboratori në krahasim me Standardet Holandeze.<br />
Analiza e parametrave kryesorë ishte një instrument për përllogaritjen e Aftësisë së Dheut<br />
(potenciali bujqësor <strong>dhe</strong> ekonomik i <strong>dhe</strong>rave).
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 27 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Në vazhdim paraqitet një përmbledhje e elementeve metodologjikë kyçë të përdorur për<br />
vlerësimin e tre koncepteve kryesore: Përdorimin e Tokës, Cilësinë e Dheut <strong>dhe</strong> Aftësinë e<br />
Dheut.<br />
Elementet metodologjikë kyçë – përdorimi i tokës<br />
Elementët metodologjikë specifikë të përdorur për vlerësimin e përdorimit të tokës përbëheshin<br />
nga sa vijon:<br />
• U përzgjodh një ngastër përfaqësuese përgjatë gjurmës së gazsjellësit për të përcaktuar<br />
“rëndësinë” e secilit element lidhur me topografinë, strukturën e kulturës, statusin e ujitjes,<br />
parcelëzimin në ngastra, statusin e drenazhimit, statusin e ujitjes <strong>dhe</strong> intensitetin e<br />
prodhimit bujqësor;<br />
• Sipërfaqet e mbuluara <strong>dhe</strong> të pa mbuluara të ngastrës u shprehën në formën e<br />
përqindjeve;<br />
• Lloji i kulturës të mbjellë aktualisht <strong>dhe</strong> historia e kulturave në parcelën përfaqësuese;<br />
• Shkalla e intensitetit të prodhimit (gjithashtu bazuar në dokumentacionin e Drejtorive<br />
Bujqësore Rajonale Korçë, Berat <strong>dhe</strong> Fier);<br />
• Observimet u përqendruan në një numër bimësh për ha, shëndetin e kulturave, nivelin e<br />
mekanizimit, <strong>dhe</strong> ndërhyrjet bujqësore për kulturat bujqësore (drithëra, perime <strong>dhe</strong> kultura<br />
ushqimi);<br />
• U bë një vlerësim i përafërt për nivelin e prodhimtarisë, llojin e kullotave (dimërore ose<br />
verore, mbi shfrytëzimin e kullotave;<br />
• U vlerësua niveli i intensitetit të pemëve frutore (intensiv, gjysmë intensiv ose i gjerë), numri<br />
i bimëve, statusi shëndetësor, mosha, kultivari, etj; <strong>dhe</strong><br />
• Bazuar në historinë e përdorimit të tokës <strong>dhe</strong> treguesve mesatarë nga vendodhja të<br />
ndryshme të observuara, u vlerësua prirja e zhvillimit bujqësor të zonës.<br />
Elementët metodologjikë kyç – cilësia e <strong>dhe</strong>ut<br />
Elementët metodologjikë specifikë të përdorur për të vlerësuar cilësinë e <strong>dhe</strong>ut përbëheshin nga<br />
sa vijon:
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 28 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
• Thellësia e profilit të <strong>dhe</strong>ut (ky parametër u përcaktua në terren për të gjitha vendodhjet e<br />
kampionimit për analiza të mëtejshme kimiko-fizike);<br />
• Shtresa kryesore e profilit të <strong>dhe</strong>ut <strong>dhe</strong> veçanërisht shtresa e sipërme (Shtresa A). Shtresat<br />
e mëposhtme të hasura në të gjithë kampionët e marë të <strong>dhe</strong>ut përkufizohen më poshtë<br />
sipas përkufizimeve të siguruara nga Organizata e Bujqësisë <strong>dhe</strong> Ushqimit (FAO) e<br />
Kombeve të Bashkuara:<br />
o<br />
Shtresa A: Shtresat minerare të formuara në sipërfaqe aty ku shumica ose e gjithë<br />
struktura e gurit origjinal është shpërbërë <strong>dhe</strong> të cilat janë të karakterizuara nga një<br />
ose më shumë nga sa vijon:<br />
- Një mbledhje me lëndë organike të lagështuar <strong>dhe</strong> përzier më së miri me<br />
fraksionin minerar <strong>dhe</strong> që nuk tregon tipare karakteristike për Shtresat E ose<br />
B;<br />
- Tipare që rezultojnë nga kultivimi, kullotja ose shqetësime të tilla të<br />
ngjashme; ose<br />
- Një morfologji që është e ndryshme nga shtresat B ose C më poshtë që<br />
rezulton nga procese të lidhura me sipërfaqen.<br />
o<br />
Shtresa B: Shtresat që u formuan nën shtresat A, E, O ose H <strong>dhe</strong> në të cilat tiparet<br />
dominuese janë shpërbërja e të gjithë ose shumicës së strukturës gurore së bashku<br />
me një ose një kombinim të sa vijon:<br />
- Përqendrime iluviale 1 , të vetme ose të kombinuara me baltë silice, hekur,<br />
alumin, humus, karbonate, gips ose silic;<br />
- Prova të heqjes së karbonateve;<br />
- Përqendrim i mbetur i seskuioksideve 2 ;<br />
- Veshje seskuioksidesh të cilat e bëjnë shtresën dukshëm më të ulët në<br />
vlerë, më të lartë në krom ose më të kuqe në ngjyrë se sa shtresat më lart<br />
ose më poshtë pa iluvimin e dukshëm të hekurit;<br />
- Ndryshim që formon baltë silice ose liron okside 3 , ose të dyja <strong>dhe</strong> që formon<br />
një strukturë grimcore, në bllok ose prizmatike nëse ndryshimet e volumit<br />
shoqërojnë ndryshimet në përbërësit e lagështirës; ose<br />
- Thërmueshmëri.<br />
1 Iluvial: pjesë e profilit të një <strong>dhe</strong>u ku mineralet, humusi ose ushqyesit e bimëve janë depozituar pasi janë shpëlarë<br />
nga lart.(Fjalori i Arkeologjisë Oxford)<br />
2 Seskkuioksidet: zakonisht i referohet oksideve amorfe të kombinuara të hekurit <strong>dhe</strong> aluminit<br />
(http://agriculture.science-dictionary.org)<br />
3 Procesi i oksidimit li<strong>dhe</strong>t me shkëmbimin e anasjelltë të elektroneve midis përbërjeve të ndryshme kimike.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 29 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
o<br />
Shtresa C: Shtresa duke përjashtuar fundin e fortë guror të cilat ndikohen pak nga<br />
proceset dhé formuese <strong>dhe</strong> u mungojnë tiparet e shtresave H, O, A, E ose B.<br />
Shumica janë shtresa minerare, por përfshihen disa shtresa silice ose gëlqerore si<br />
koret, koralet <strong>dhe</strong> toka diatomatike. Materiali i shtresës C mund të jetë i ngjashëm<br />
ose jo me atë prej të cilit presupozohet të jenë formuar shtresat e tjera. Një shtresë<br />
C mund të jetë modifikuar nëse nuk ka prova mbi dhé formimin. Rrënjët e bimëve<br />
mund të penetrojnë në shtresën C të cilat sigurojnë material të rëndësishëm rritjeje.<br />
Të përfshira në shtresat C janë sedimetet, saprolitet, një shtresë fundore gurore e pa<br />
konsoliduar <strong>dhe</strong> materiale të tjera gjeologjike të cilat zakonisht shuhen brenda 24<br />
orëve kur ajri i thatë ose copa më të thata vendosen në ujë <strong>dhe</strong> kur lagështira mund<br />
të gjendet duke gërmuar me bel. Disa <strong>dhe</strong>ra formohen në materiale që kanë pësuar<br />
shumë trysninë e atmosferës <strong>dhe</strong> materiale të cilat nuk përmbushin kërkesat e<br />
shtresave A, E ose B përcaktohen si C. Ndryshimet të cilat nuk konsiderohen si dhé<br />
formuese janë ato të cilat nuk li<strong>dhe</strong>n me shtresat që qëndrojnë lart. Shtresat që kanë<br />
akumulim silici, karbonatesh ose gipsi e<strong>dhe</strong> pse të forcuara mund të përfshihen në<br />
shtresat C, me përjashtim të rasteve kur shtresa është dukshëm e ndikuar nga<br />
proceset dhé formuese <strong>dhe</strong> atëherë formon një shtresë B.<br />
• Reaksioni me HCL (përqendrim 10%) i shtresave të profilit për të vlerësuar praninë e<br />
karbonateve;<br />
• Materiali mëmë (shtresa gurore fundore) që bazohet në karakteristikat kimike të <strong>dhe</strong>ut;<br />
• Prania e sistemeve të rrënjëve në profil <strong>dhe</strong> ngjyra e profilit; <strong>dhe</strong><br />
• Prania e gurit të fragmentuar në profil <strong>dhe</strong> sipërfaqen e <strong>dhe</strong>ut.<br />
Elementët metodologjikë kyçë – aftësia e tokës<br />
Elementët metodologjikë specifikë të përdorur për vlerësimin e aftësisë së tokës (bazuar në<br />
kombinimin e të dhënave të mbledhura):<br />
• Shkalla e pjerrësisë e sipërfaqes së <strong>dhe</strong>ut;<br />
• Prania e lëndës organike në shtresën e sipërme;<br />
• Struktura e <strong>dhe</strong>ut në shtresën e sipërme;<br />
• Përmbajtja totale e C, N <strong>dhe</strong> P në shtresën e sipërme;<br />
• Ngjeshja e <strong>dhe</strong>ut;<br />
• pH në shtresën e sipërme; <strong>dhe</strong><br />
• Prania e anioneve/kationeve <strong>dhe</strong> kripërave që karakterizojnë mundësitë agronomike të<br />
<strong>dhe</strong>ut (Na, Mg, Cl, SO 4 ).
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 30 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Klasifikimi i aftësisë së tokës përgjithësisht tregon qëndrueshmërinë e <strong>dhe</strong>rave për shumicën e<br />
llojeve të kulturave fushore. Përjashtohen kulturat të cilat kërkojnë menaxhim të veçantë. Dherat<br />
grupohen në bazë të kufizimeve të tyre për kultura fushore, rrezikun për dëmtim nëse ato<br />
përdoren për kultura <strong>dhe</strong> mënyrën se si i përgjigjen menaxhimit. Në sistemin e aftësisë, <strong>dhe</strong>rat<br />
grupohen përgjithësisht në tre nivele – aftësia, klasa, nën klasa <strong>dhe</strong> njësia. Vlerësimi i tokës së<br />
observuar përgjatë gazsjellësit në këto klasa ka shërbyer si pjesë e vlerësimit ekonomik të<br />
klasifikimit të tokës për qëllime kompensimi (për dëmet e përkohshme <strong>dhe</strong>/ose të përhershme).<br />
Sipas klasave të Departamentit të Bujqësisë së SHBA-së për Aftësinë, grupet më të gjera janë të<br />
përcaktuara nga numrat 1 deri në 8. Numrat tregojnë kufizime më të mëdha në mënyrë<br />
progresive <strong>dhe</strong> zgjedhje më të ngushta për përdorim praktik. Bazuar në metodologjinë e Institutit<br />
Shqiptar të Shkencave të Dheut (1992) mundësia agronomike është e përcaktuar nën 6 klasa<br />
sipas listimit të mëposhtëm:<br />
• Klasa I: <strong>dhe</strong>ra të cilat kanë kufizime të lehta që kufizojnë përdorimin e tyre;<br />
• Klasa II: <strong>dhe</strong>ra të cilat kanë kufizime mesatare që kufizojnë zgjedhjen e bimëve të cilat<br />
kërkojnë praktika të moderuara konservimi;<br />
• Klasa III: <strong>dhe</strong>ra të cilat kanë kufizime të ashpra që kufizojnë përzgjedhjen e bimëve ose të<br />
cilat kërkojnë praktika speciale konservimi, ose të dyja;<br />
• Klasa IV: <strong>dhe</strong>ra të cilat kanë kufizime të ashpra që kufizojnë zgjedhjen e bimëve ose të cilat<br />
kërkojnë menaxhim shumë të kujdesshëm ose të dyja;<br />
• Klasa V: <strong>dhe</strong>ra që i nënshtrohen pak ose aspak erozionit, por kanë kufizime të tjera, jo<br />
praktike për t’u lëvizur, që kufizojnë përdorimin e tyre kryesisht për kullotë, tokë fushore,<br />
tokë pyjore ose habitat për kafshët e egra; <strong>dhe</strong><br />
• Klasa VI: <strong>dhe</strong>ra të cilat kanë kufizime të ashpra të cilat i bëjnë përgjithësisht jo të<br />
përshtatshme për kultivim <strong>dhe</strong> kufizojnë përdorimin e tyre kryesisht në kullotë, tokë fushore,<br />
tokë pyjore ose habitat për kafshët e egra.<br />
5.1.5.5.2 Metodat e kampionimit <strong>dhe</strong> matjet në terren<br />
Udhëzimet <strong>dhe</strong> Standardet mbi studimin e <strong>dhe</strong>ut të aprovuara nga Ministria e Bujqësisë,<br />
Ushqimit <strong>dhe</strong> Mbrojtjes së Konsumatorit (MBUMK) u ndoqën në mënyrë strikte në rastin e<br />
kampionimit <strong>dhe</strong> matjeve në terren. U ndërmor një qasje shumë disiplinëshe për karakterizimin<br />
jo-ekologjik <strong>dhe</strong> marrjen e të dhënave. Komponentët e përfshirë të përdorimit të tokës <strong>dhe</strong><br />
cilësisë së <strong>dhe</strong>ut përfshijnë observime në terren, analiza laboratorike <strong>dhe</strong> këshillim me<br />
dokumentacionin kombëtar mbi klasifikimin e <strong>dhe</strong>ut, aftësinë e <strong>dhe</strong>ut <strong>dhe</strong> statistikat shqiptare mbi<br />
bujqësinë. Vendodhjet e kampionëve në terren u identifikuan duke përdorur Sistemin Global të<br />
Pozicionimit – GPS (në Metrikë Transverse Universale – UTM).
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 31 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
5.1.5.5.3 Procedura e sigurimit/kontrollit të cilësisë<br />
Procedurat <strong>dhe</strong> metodat standarde u ndoqën në mënyrë strikte gjatë periudhës së këtij studimi.<br />
Procedurat QA/QC u zbatuan gjatë mbledhjes së kampionëve, etiketimit, analizave <strong>dhe</strong> verifikimit<br />
të të dhënave. U zbatuan gjithashtu procedurat e zinxhirit të ruajtjes, përfshirë trajtimin,<br />
transportin, regjistrimin <strong>dhe</strong> kontrollin e ndërsjellët në laborator.<br />
Të gjitha analizat u kryen në laborator të akredituar nga Drejtoria e Përgjithshme e Akreditimit<br />
(Shqipëri). Metodat e analizave të përdorura për këtë studim ishin ato të specifikuara në ISO<br />
17025 <strong>dhe</strong> procedura të tjera analitike të pranuara ndërkombëtarisht në mënyrë që të sigurohej<br />
besueshmëria <strong>dhe</strong> integriteti i të dhënave të marra. Procedura e Sigurimit të Cilësisë mbulon të<br />
gjitha aspektet e studimit <strong>dhe</strong> përfshin mbledhjen e të dhënave, trajtimin, paraqitjen <strong>dhe</strong><br />
komunikimin e rezultateve. Certifikatat e cilësisë së laboratorëve si <strong>dhe</strong> përshkrimi i metodave<br />
analitike të përdorura janë të përfshira në Shtojcën 6 të Dhëna Fillestare.<br />
5.1.5.6 Panorama <strong>dhe</strong> komoditeti vizuel<br />
Vlerësimi i ndikimeve të TAP-it mbi panoramën <strong>dhe</strong> komoditetin vizuel është ndërmarrë në<br />
përputhje me metodologjitë e pranuara të nxjerra nga udhëzimet e praktikave më të mira.<br />
Në mungesë të udhëzimeve të botuara mbi vlerësimin e panoramës <strong>dhe</strong> <strong>ndikimit</strong> vizuel në<br />
Shqipëri, vlerësimi u krye duke iu referuar Udhëzimeve për Vlerësimin e Panoramës <strong>dhe</strong> Ndikimit<br />
Vizuel1 (Mbretëria e Bashkuar).<br />
Qasja e vlerësimit për TAP-in ndjek qasje të përdorura gjerësisht nga arkitektët e fushës në<br />
vende të tjera evropiane.<br />
Metodologjia për mbledhjen <strong>dhe</strong> vlerësimin e të dhënave <strong>referuese</strong> paraqitet më poshtë.<br />
Metodologjia i aplikohet vlerësimit të ndikimeve afat shkurtër gjatë ndërtimit të Projektit <strong>dhe</strong> çdo<br />
ndikimi afat gjatë përgjatë operimit të tij <strong>dhe</strong> çmontimit të tij të ardhshëm.<br />
Hapat kyçë të ndërmarrë për përshkrimin referues <strong>dhe</strong> vlerësimin janë:<br />
Hapi 1 – Zona e Studimit<br />
• U krijua një zonë studimi për panoramën <strong>dhe</strong> studimin vizuel. Kjo u përcaktua si për<br />
vlerësimin referues ashtu <strong>dhe</strong> atë të <strong>ndikimit</strong>. Shtrirja e zonës së studimit u përcaktua për<br />
elementët e ndryshëm të propozimit <strong>dhe</strong> u shty nga shkalla <strong>dhe</strong> madhësia e tyre e<br />
ndryshueshme. Zona e studimit u përcaktua në mënyrë që të kapte të gjitha panoramat <strong>dhe</strong><br />
efektet vizuele të rëndësishme;<br />
1 Instituti i Panoramës <strong>dhe</strong> Instituti i Vlerësuesve Mjedisorë (Edicioni i Dytë) 2002. Udhëzime për Vlerësimin e<br />
Panoramës <strong>dhe</strong> Ndikimit Vizuel
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 32 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Hapi 2 – Karakteri i panoramës <strong>dhe</strong> komoditetit vizuel referues<br />
• Vlerësimi i karakterit të panoramës <strong>referuese</strong> të zonës së studimit u përcaktua. Kjo rezultoi<br />
në zona të përcaktuara karakteri të panoramës vendore. Ndjeshmëria e zonave të<br />
karakterit të panoramës vendore u vlerësua krahasuar me ndryshimet e propozuara; <strong>dhe</strong><br />
• Përshkrimi referues i komoditetit vizuel nga vendodhja kyçe përsa i përket pikëpamjes u<br />
përgatit. Ndjeshmëria e shikuesve krahasuar me ndryshimet e propozuara u përcaktuan në<br />
një vendodhjet e pikëpamjeve të dhëna. Kjo u informua nga lloji i shikuesit <strong>dhe</strong> cilësia e<br />
pamjes ekzistuese.<br />
5.1.5.6.1 Hapi 1: Zona e studimit<br />
Zona e studimit për vlerësimin e panoramës e pamjes vizuale referues <strong>dhe</strong> <strong>ndikimit</strong> zakonisht<br />
përkufizohet si zona gjeografike nga e cila propozimet kanë gjasa të shihen. Zona gjeografike ku<br />
strukturat priten të jenë të dukshme do t’i nënshtrohet ndikimeve.<br />
Ndikimi mbi karakterin e një panorame do të vijë si rezultat i ndryshimeve të karakterit të<br />
panoramës pritëse për shkak të dukshmërisë së komponentëve të projektit.<br />
Ndikimet mbi komoditetin vizuel do të vijnë si rezultat i dukshmërisë së komponentëve të projektit<br />
nga vendodhja të veçanta ku shikuesit janë të pranishëm ose ku ata kalojnë.<br />
Për qëllim të vlerësimit të TAP-it mbi panoramën <strong>dhe</strong> komoditetin vizuel, u krijua një zonë studimi<br />
për elementët parësorë të skemës, bazuar në përmasat <strong>dhe</strong> shkallën e tyre siç u skicua <strong>dhe</strong> më<br />
lart. Këto janë të paraqitura më poshtë:<br />
Punimet e Gazsjellësit<br />
Gazsjellësi do të instalohet me përdorimin e teknikave të ndërtimit me hapje hendeku <strong>dhe</strong><br />
mbushjen e tij. Pas futjes në tokë të gazsjellësit do të ndërmerret një rikthim i plotë i mbulesës<br />
më dhé <strong>dhe</strong> bimësi. Çka kjo do të thotë për panoramën <strong>dhe</strong> komoditetin vizuel është se ndikimet<br />
do të kufizohen kryesisht në fazën e ndërtimit <strong>dhe</strong> shkalla e punës është e tillë që efektet e<br />
drejtpërdrejta të rëndësishme të jenë të kufizuara në një korridor prej 500 m në mes të linjës<br />
qendrore. Karakteri referues i panoramës <strong>dhe</strong> komoditeti vizuel i i korridorit të gazsjellësit u<br />
përshkruan <strong>dhe</strong> u përcaktua një vlerësim për ndryshimet e propozuara. Karakteri referues i<br />
panoramës u vlerësua t’i aplikohej minimalisht një korridori prej 2 km në qendër të linjës qendrore<br />
të gazsjellësit.<br />
Stacionet e kompresorëve<br />
Duke qenë se këto struktura kanë një farë shkalle <strong>dhe</strong> lartësie, u propozua një zonë studimi më e<br />
ma<strong>dhe</strong>, <strong>dhe</strong> kjo do të mbulojë një zonë gjeografike nga e cila ka gjasa të shihet çdo njëri prej<br />
stacioneve të kompresorëve. Për këtë arsye për çdo vendodhja të stacioneve të kompresorëve, u<br />
krijua një zonë studimi me rreze 15 km nga qendra e çdo stacioni. Karakteri referues i
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 33 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
panoramës <strong>dhe</strong> komoditeti vizuel brenda çdo zone studimi me rreze prej 15 km u përshkrua <strong>dhe</strong><br />
u përcaktua një vlerësim i ndjeshmërisë sa i përket ndryshimeve të propozuara.<br />
Modifikimet e kreshtave<br />
Ndryshimet në topografinë e linjave të kreshtave të disa maleve propozohen në katër vendodhja<br />
në mënyrë që të bëhet vend për instalimin e gazsjellësit TAP. Duke pasur parasysh vendodhjet<br />
në lartësi të këtyre propozimeve për ndryshim në topografinë ekzistuese malore, ka mundësi që<br />
ato të jenë të dukshme nga zonat përreth në një distancë të konsiderueshme. Duke e pranuar<br />
këtë u përzgjodh një zonë studimi me rreze 30 km me qendër në çdo vendodhja të modifikimit të<br />
kreshtave veçanërisht për përgatitjen e Zonave të Vizibilitetit Teorik (ZTV-të). Vlerësimi i <strong>ndikimit</strong><br />
për modifikimet e kreshtave adresoi panoramën <strong>dhe</strong> referencën vizuele përgjithësisht të<br />
ekspozuar për punimet e gazsjellësit. Zona më e gjerë e studimit prej 30 km merret gjithashtu si<br />
referencë në vlerësimin e panoramës <strong>dhe</strong> <strong>ndikimit</strong> vizuel për arsye të identifikimit të zonave<br />
kryesore gjeografike prej të cilave modifikimet e kreshtave pritet të shihen në panoramën më të<br />
gjerë të mbuluar nga kjo zonë studimi. Megjithatë është parashikuar, që të gjithë efektet me<br />
rëndësi të kapen përsa i përket zonave të karakterit të panoramës të identifikuara për punimet e<br />
gazsjellësit në seksionin referues të raportit. Kjo vjen si rrjedhojë e faktit se shkalla e<br />
ndryshimeve të lidhura me modifikimin e kreshtave është relativisht e vogël krahasuar me<br />
shkallën e gjerë të përgjithshme të panoramës malore pritëse.<br />
5.1.5.6.2 Hapi 2: Panorama <strong>dhe</strong> komoditeti vizuel referues<br />
Panorama e zonës së studimit u analizua si një ushtrim i bazuar në zyrë duke përdorur si hartën<br />
ashtu <strong>dhe</strong> të dhëna nga fotot nga ajri. Studimi referues u informua nga të dhëna anketimi në<br />
terren të mbledhura gjatë vizitave të kryera në vendodhja të ndryshme në 2011 <strong>dhe</strong> 2012.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 34 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
• Vlera e panoramës është vlera relative e rëndësisë që i bashkëngjitet një panorame<br />
(shpesh si bazë për përcaktim ose njohje), e cila shpreh konsensusin kombëtar ose vendor<br />
për arsye të cilësisë së saj, tipareve të veçanta përfshirë aspektet perceptive si bukuria e<br />
peizazhit, qetësia ose mjedisi i virgjër, lidhjet kulturore ose çështje të tjera konservimi;<br />
• Karakteri i panoramës është modeli i veçantë <strong>dhe</strong> i njohshëm i elementeve që hasen<br />
vazhdimisht një lloj të veçantë panorame <strong>dhe</strong> si kjo perceptohet nga njerëzit;<br />
• Cilësia e panoramës (ose kushtet) është e bazuar mbi gjykimet mbi gjendjen fizike të<br />
panoramës <strong>dhe</strong> të qenurit e paprekur nga pikëpamja vizuele, funksionale <strong>dhe</strong> ekologjike.<br />
Gjithashtu pasqyron gjendjen e riparimit të tipareve individuale <strong>dhe</strong> elementeve të cilat<br />
përbëjnë karakterin në një vend të dhënë; <strong>dhe</strong><br />
• Ndjeshmëria e panoramës përkufizohet në lidhje me llojin specifik të ndryshimit të<br />
parashikuar <strong>dhe</strong> varet nga karakteri i panoramës <strong>dhe</strong> nga dobësia e tij në rast ndryshimi.<br />
Panoramat të cilat janë shumë të ndjeshme rrezikojnë t’u ndryshohen rrënjësisht<br />
karakteristikat e tyre kyçe, duke çuar në një karakter të ndryshëm panorame. Ndjeshmëria<br />
vlerësohet duke marrë parasysh karakteristikat fizike <strong>dhe</strong> ato të perceptueshme të<br />
panoramave në kontekstin e formave të veçanta të zhvillimit.<br />
Karakteri parësor i zonave të panoramës vendore u identifikua <strong>dhe</strong> përshkrua si pjesë e studimit<br />
referues. Një vlerësim mbi ndjeshmërinë e secilës panoramë ndaj ndryshimeve të propozuara u<br />
ndërmor gjithashtu.<br />
5.1.6 Mjedisi biologjik tokësor<br />
5.1.6.1 Ekologjia tokësore<br />
Metodologjia për mbledhjen e të dhënave referues për habitatet <strong>dhe</strong> florën përfshiu 4 elementë<br />
kyçë: 1) Re-ekzaminim të të dhënave të Raportit të Përpiluar – Raporti i Vlerësimit të Gjurmëve<br />
Alternative për Shqipërinë (TAP-FEED-AL-EIA-REP-7001 Rev.3, 2010); 2) Rishikim i literaturës<br />
bazuar në punë në zyrë, përfshirë ekzaminimin e grupeve të të dhënave nga GIS; 3) Konsultimet<br />
me Qeverinë e Shqipërisë duke përfshirë Ministrinë për Administrimin e Mjedisit, Pyjeve <strong>dhe</strong><br />
Ujërave (MAMPU) <strong>dhe</strong> OJQ-t; <strong>dhe</strong> 4) Ndërmarja e anketimeve <strong>referuese</strong> shtesë në terren<br />
përgjatë gjatësisë së gjurmës së finalizuar të gazsjellësit.<br />
Megjithatë, për të ndihmuar me prodhimin e të dhënave <strong>referuese</strong> ishte e rëndësishme të<br />
vlerësohej rëndësia lokalist, kombëtarisht <strong>dhe</strong> ndërkombëtarisht për ato habitate <strong>dhe</strong> specie të<br />
regjistruara brenda zonës së studimit. Për këtë seksioni për Kriteret e Vlerësimit më poshtë u<br />
përdor për të skicuar këtë procedurë.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 35 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
5.1.6.1.1 Studimi në zyrë <strong>dhe</strong> rishikimi i të dhënave<br />
Të dhënat e mbledhura nga anketimet Alternative të Vlerësimit të 2009-ës (kryer për Raportin e<br />
Vlerësimit të Alternativave në Shqipëri, 2010) u riekzaminuan në kuadër të studimit bazuar në<br />
zyrë në 2011. Një zonë studimi për punën e mëparshme <strong>dhe</strong> pas shqyrtimit të vitit 2011, u<br />
përcaktua brenda një hapësirë 2 km përgjatë gjatësisë së gjurmës së gazsjellësit. Kjo pjesë<br />
përfshinte pjesën më të ma<strong>dhe</strong> ku infrastruktura shoqëruese do të vendosej si: stacionet e<br />
kompresorëve, stacionet e valvuleve bllokuese, <strong>dhe</strong> kantieret e ndërtimit. Megjithatë në disa<br />
raste për rrugë, lidhje të rrjetave <strong>dhe</strong> objekte tjera ndihmëse këto ishin jashtë zonës 2 km kështu<br />
që për këto komponente u krijuan zona ndërtimore të ndara prej 2 km. Brenda këtyre zonave u<br />
ndërmor një rishikim i informacionit ekzistues çka mblodhi një gamë informacionesh që lejuan<br />
identifikimin e zonave mundësisht të ndjeshme <strong>dhe</strong> zonave me interes për anketimin në terren.<br />
Informacioni i mbledhur përfshiu informacione mbi:<br />
• Vendet Ramsar (nga Tokat Moçalore Ndërkombëtare);<br />
• Zona Konservimi të Interesit të Veçantë ose Vendet Smerald (ASCIs);<br />
• Zona Kombëtarisht të Mbrojtura (përfshirë Parqe Kombëtare, Rezervate të Menaxhuara<br />
<strong>dhe</strong> Monumente Natyre);<br />
• Zonat e Rëndësishme për Zogj (ZRZ) <strong>dhe</strong> Zonat e Rëndësishme për Bimë (ZRB)<br />
• Klasifikimi i mbulimit të tokës nga baza e të dhënave CORINE (plotësuar së fundmi në<br />
2008-ën); <strong>dhe</strong><br />
• Biotopët CORINE.<br />
Aty ku ishte e përshtatshme grupi i të dhënave u përditësua me informacion të mbledhur në<br />
2011, 2012 ose nga përditësimet mbi statusin mbrojtës të vendeve të cilat mund të kenë<br />
ndryshuar nga 2009 deri në 2011. Përpos këtij studimi, u krye e<strong>dhe</strong> një studim Kartografik bazuar<br />
në GIS i ndjekur nga një ekzaminim i të dhënave CORINE. Ky ushtrim kërkoi përdorimin e<br />
imazheve satelitore brenda një korridori 500 m përgjatë të gjithë gjurmës për të siguruar hartëzim<br />
të shtresave me lloje bimësie <strong>dhe</strong> përdorimit të tokës si <strong>dhe</strong> për të identifikuar habitatet<br />
Evropiane, aty ku ishte e mundur. Më pas kjo u përdor <strong>dhe</strong> u krahasua me të dhënat CORINE.<br />
Ky ushtrim u ndërmor në 2009-ën <strong>dhe</strong> 2011-ën për të përgatitur anketimet në terren duke<br />
theksuar zonat me potencial më të madh për interesat e konservimit të natyrës si <strong>dhe</strong> ku duhet të<br />
ndërmerret anketim i mëtejshëm.<br />
Përpos mbledhjes së të dhënave bazuar në zyrë të 2011-s <strong>dhe</strong> 2012-s, u ri-ekzaminuan e<strong>dhe</strong><br />
shënimet e marra për habitatet, florën <strong>dhe</strong> faunën nga anketimet e 2009-s. Këto shënime janë<br />
përdorur në shumë mënyra si komponente bazë mbi të cilin u bazuan <strong>dhe</strong> përqendruan<br />
anketimet e 2011-s e më vonë e<strong>dhe</strong> ato të 2012. Me përdorimin e këtyre të dhënave u bë e<br />
mundur, që anketime të mëtejshme të përqendroheshin në zona ku prania e konfirmuar e<br />
specieve kyçe u vu re, ose nga zona të cilat më parë dukeshin sikur kishin potencialin për<br />
habitate ose specie të veçanta. Nga ky rishikim ishte gjithashtu e mundur të reduktohej
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 36 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
angazhimi për anketim në zona të cilat më parë treguan interes të vogël, sa i përket konservimit<br />
të natyrës. Në veçanti, kjo teknikë ndihmoi në krijimin specifik të anketimit të 2011-s <strong>dhe</strong> 2012-s<br />
për mishngrënësit e më<strong>dhe</strong>nj, duke përqendruar angazhimin në zona që mendoheshin të ishin<br />
me interes kyç për këtë grup shumë të lëvizshëm <strong>dhe</strong> për të cilin kërkohej një studim i detajuar.<br />
5.1.6.1.2 Anketimi në terren<br />
Metodologjia e anketimit për habitatet, florën <strong>dhe</strong> pyjet<br />
Anketa për habitatet <strong>dhe</strong> florën u ndërmor nga një ekip i aftë i anketimit. U krye për të përshkruar<br />
llojet e habitateve ekzistuese <strong>dhe</strong> për të identifikuar speciet e florës me interes nga një pikëpamje<br />
kombëtare <strong>dhe</strong> ndërkombëtare. Detyrat kryesorë përfshinë:<br />
• Verifikimi në terren i hartografisë së habitatit (nga imazhet satelitore të dhënat CORINE<br />
GIS <strong>dhe</strong> të dhënat e 2009-s);<br />
• Sigurimin e detajeve të Zonave të Mbrojtura, Biotopeve Corine <strong>dhe</strong> Monumenteve të<br />
Natyrës;<br />
• Sigurimin e përshkrimit <strong>dhe</strong> shpërndarjes e llojeve kryesore të bimësisë <strong>dhe</strong> habitateve<br />
përgjatë gjurmës së gazsjellësit.;<br />
• Identifikimin, përshkrimin <strong>dhe</strong> shpërndarjen e specieve të florës me interes, të cilët tregojnë<br />
bimë endemike, të rralla, të rrezikuara <strong>dhe</strong> kërcënuara. Për shembull, speciet e<br />
rrezikuara/mbrojtura në nivel kombëtar <strong>dhe</strong> speciet e rrezikuara/mbrojtura në nivel<br />
ndërkombëtar (Këshilli Evropës/BE); <strong>dhe</strong><br />
• Sigurimin e detajeve të çdo përdorimi vendor të specieve bimore për mjekime popullore<br />
ose për shërbime të ekosistemit më të gjerë.<br />
Anketat, në të gjithë zonën e studimit u kryen në qershor <strong>dhe</strong> nëntor 2011, të ndjekura nga një<br />
anketim i përkushtuar në zonat e përcaktuara <strong>dhe</strong> të mbrojtura në prill 2012. Një anketim tjetër i<br />
detajuar (i bërë me një angazhim të nivelit të njëjtë si ai më herët për infrastrukturën jogazsjellëse),<br />
u krye në korrik 2012 për seksionin e gjurmës së re të gazsjellësit mes e Kp 77 deri<br />
Kp 91 si <strong>dhe</strong> për disa rrugë kryesore, për dy lidhje të rrjetit <strong>dhe</strong> për Seksionin Verior (duke<br />
përfshirë Rrugën e Durrësit <strong>dhe</strong> kantierin kryesor të gypave).<br />
Për rrugë, kantierë, lidhje të rrjetit <strong>dhe</strong> infrastrukturë tjetër, anketimet mjaft shumë u përqendruan<br />
direkt në gjurmë në vend që të mbulojnë një korridor më të gjerë se 500 m të përdorur për<br />
korridorin e gazsjellësit (shiko më poshtë seksionin për Florën). Arsyeja e kësaj është bazuar në<br />
faktin se ndikimet kishin gjasa të lokalizoheshin <strong>dhe</strong> kufizoheshin drejtpërdrejt në gjurmë.<br />
Habitatet<br />
Përgjithësisht, anketimet e bimësisë <strong>dhe</strong> florës u përqendruan mbi specie që kanë interes<br />
konservimi <strong>dhe</strong> mbi klasifikimin e Habitateve Evropiane. Për të identifikuar Habitatet Evropiane,<br />
kjo u bë duke përdorur të dhënat CORINE mbi mbulimin e tokës, të dhëna nga anketa të kryera
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 37 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
në 2009-n <strong>dhe</strong> nga anketa e kryer në 2011. Habitatet u klasifikuan duke përdorur Manualin e<br />
Interpretimit të Habitatit të Bashkimit Evropian (Komisioni Evropian Drejtoria e Përgjithshme për<br />
Mjedisin, 2007), ku i bëhet referencë e veçantë ‘Habitateve me Përparësi’.<br />
Në Manualin e Interpretimit të Habitatit të Bashkimit Evropian, të gjitha habitatet gjysmë-natyrale<br />
në Bashkimin Evropian, klasifikohen me specie dominante <strong>dhe</strong> kyçe, duke siguruar se nëpërmjet<br />
cilës çdo habitat i veçantë mund të klasifikohet.<br />
Flora<br />
Tipare si (1) specie të rrezikuara/mbrojtura ose endemike / të rëndësishme të florës <strong>dhe</strong> (2)<br />
parcela me pyje të rritur u përfshinë për aq sa ishte e mundur. Këto të dhëna u bazuan në zonat<br />
e vizituara gjatë anketave në terren (duke përfshirë 500 m të korridorit përgjatë gazsjellësit <strong>dhe</strong><br />
drejtpërdrejtë në gjurmë për gjithë infrastrukturën) <strong>dhe</strong> të dhënat ekzistuese në zyrë (p.sh. të<br />
dhënat e GIS CORINE <strong>dhe</strong> imazhet e detale satelitore)<br />
• Speciet me interes në nivel shqiptar <strong>dhe</strong> të BE-së <strong>dhe</strong> global;<br />
• Nomenklatura e Florës - Flora e Shqipërisë, vol. 1 - 4 (Paparisto et al., 1988 - 2000). <strong>dhe</strong><br />
niveli i rrezikut për speciet u bazua në “Librin e Kuq” i florës shqiptare (Vangjeli, et al.,<br />
1995); <strong>dhe</strong><br />
• Analizë cilësore ose gjysmë cilësore në varësi të specieve (bollëku i specieve nuk u<br />
sigurua).<br />
Aty ku ishte e përshtatshme, kushtet e bimësisë u vlerësuan në përputhje me masën në të cilën i<br />
ngjan bimësisë relativisht natyrale <strong>dhe</strong> të pa shqetësuar, duke përdorur kriteret e mëposhtme:<br />
• Përbërja e specieve (pasuria e specieve, grada e natyrshmërisë, niveli i pushtimit nga<br />
barnat e këqija); <strong>dhe</strong><br />
• Struktura e bimësisë (përfaqësim i secilës prej shtresave origjinale të bimësisë).<br />
Pyjet<br />
Përpos habitateve kryesore <strong>dhe</strong> anketimeve të florës, në nëntor të 2011-s, u ndërmor një anketë<br />
pyjore e përkushtuar e cila u përditësua në korrik 2012. Kjo anketë u përqendrua në ekzaminimin<br />
e vlerës ekonomike të pylltarisë brenda korridorit të gazsjellësit. Në zonat e zgjedhura për<br />
kampionët e anketimit, u përdorën ngastra në pyje të larta, korie <strong>dhe</strong> pyje shkurrorë. Në këto<br />
vende u matën diametri, lartësia e pemës, aspekti i shpatit <strong>dhe</strong> pjerrësia e shpatit <strong>dhe</strong> nga këto të<br />
dhëna u vlerësua volumi faktik për të dhënë një vlerë të përgjithshme (aty ku ishte e mundur).<br />
Metodologjia e anketimit të faunës<br />
Anketimi në terren për faunën u ndërmor nga një ekip i aftë i anketimi. Anketimet e faunës u<br />
ndërmorën për të regjistruar (i) pasurinë e specieve në zonën e studimit, (ii) statusin <strong>dhe</strong><br />
shpërndarjen të specieve shtazore të mundshme ose të pranishme, (iii) kërkesat për habitat <strong>dhe</strong>
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 38 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
parapëlqimi i specieve të përzgjedhura me interes të veçantë ruajtjeje, <strong>dhe</strong> (iv) mbrojtjen ligjore të<br />
specieve shtazore nga legjislacioni <strong>dhe</strong> rregulloret kombëtare.<br />
Anketimet e mjedisit tokësor përgjatë gjurmës së gazsjellësit <strong>dhe</strong> infrastrukturës shoqëruese u<br />
ndërmorën për të identifikuar speciet e faunës me interes. Përparësi iu dha atyre specieve me<br />
status mbrojtjeje ndërkombëtar ose kombëtar <strong>dhe</strong>, aty ku ishte e mundur, nëse shenjat nuk ishin<br />
të dukshme, u identifikuan habitatet e afta të mbështesin këto specie.<br />
Anketimet ishin cilësore ose gjysmë-sasiore (në varësi të specieve) aty ku nuk u regjistrua<br />
bollëku i specieve. Tiparet e specieve specifike ose vendodhje si foletë <strong>dhe</strong> vendet e shumimit,<br />
strofkullat, etj, u siguruan bazuar në studimin në zyrë, re-ekzaminim të të dhënave të 2009-ës<br />
ose gjetjet e anketimit në terren të 2011-ës <strong>dhe</strong> 2012-s. Megjithatë, në 2011 apo 2012 nuk janë<br />
ndërmarrë anketime ekstensive përgjatë gjithë gjurmës.<br />
Për shkak të llojshmërisë së grupeve të faunës, anketimet u organizuan për grupe të faunës me<br />
specialistë duke u përqendruar në grupet e ndryshme (pra, mishngrënësit e më<strong>dhe</strong>nj, vidrat,<br />
zogjtë <strong>dhe</strong> peshqit).<br />
Mishngrënësit e Më<strong>dhe</strong>nj<br />
Aktivitetet e anketimit në terren për ato zona të konsideruara (nga anketimet e 2009-ës <strong>dhe</strong><br />
studime të tjera në zyrë) si me potencial të lartë për mbështetjen e këtyre specieve. Zona u<br />
përqendrua në habitatin paraprakisht të vendosur midis seksioneve Lindore, Qendrore Lindore<br />
<strong>dhe</strong> Qendrore Perëndimore nga kufiri shqiptaro-grek <strong>dhe</strong> Berati. Mishngrënësit e më<strong>dhe</strong>nj (pra<br />
ariu, ujku) së bashku me vidrën janë specie të interesit të lartë të ruajtjes së natyrës <strong>dhe</strong> janë<br />
treguese të cilësisë <strong>dhe</strong> integritetit të habitatit.<br />
Aktivitetet specifike për këto specie përfshinë:<br />
• Anketimin e gjurmëve <strong>dhe</strong> shenjave përfshirë hulumtimin e pranisë së gjurmëve të<br />
kafshëve, jashtëqitjeve <strong>dhe</strong> shenjave të tjera në terren (Bang <strong>dhe</strong> Dalstrom, 2001;<br />
Jedrzejeëski <strong>dhe</strong> Sidorovich, 2010; Breitenmoser et al., 2006);<br />
• Identifikimin e njohurisë vendore duke intervistuar njerëz lokalë përmes mjeteve të një<br />
pyetësori sistematik (metoda cilësore);<br />
• Ngjarjet e konfliktit përmes regjistrimit të rasteve të shkatërrimit të gjësë së gjallë <strong>dhe</strong><br />
incidenteve të tjera dëmtuese; <strong>dhe</strong><br />
• Individë të gjuajtur/vrarë duke mbledhur statistika mbi numrin e kafshëve të ndara/gjuajtura<br />
në kohë.<br />
Anketimi i Vidrës<br />
Vendet e hulumtuara përfshinë të gjithë kalimet e lumenjve përgjatë gjurmës si <strong>dhe</strong> trupat e<br />
palëvizshëm ujorë <strong>dhe</strong> pellgjet ose zonat moçalore. Kryesisht anketimi u përqendrua në ujrat e<br />
përhershëm me mundësi ushqimi <strong>dhe</strong> shqetësim të ulët nga ana e njeriut. Rrjedhat ujore të
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 39 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
anketuara përgjatë gjurmës përfshinë lumenjtë Osum, Seman, Devoll <strong>dhe</strong> përroin e Vokopolës<br />
(Bego et al., 2011).<br />
Aktivitetet e terrenit për vidrën përfshinë kërkimet përgjatë brigjeve të lumenjve <strong>dhe</strong> anët e<br />
trupave ujorë për jashtëqitje (feçe), gjurmë, mbetje nga ushqimi (peshk, amfibë, zogj) <strong>dhe</strong> vendet<br />
e pushimi (përfshirë korijet <strong>dhe</strong> struktura më të përkohshme) (Bego, et al., 2011). Përqendrim i<br />
veçantë iu kushtua gjetjes së vendeve të pushimit ku lumenjtë do të kryqëzoheshin nga gjurma e<br />
gazsjellësit duke qenë se, sipas legjislacionit shqiptar, vendet e pushimit të vidrës janë të<br />
mbrojtura; <strong>dhe</strong> licencim i veçantë kërkohet për punime që ndërmerren në vendodhje të tilla.<br />
Zogjtë<br />
Anketimi u përbë nga një anketim me ecje (Bibby, et al., 2000) në pika të përzgjedhura përgjatë<br />
gjurmës së gazsjellësit i ndërmarrë nga një ornitolog me ndihmë nga i gjithë ekipi i ekologjisë<br />
tokësore. Anketimi kishte qëllimin të mbulonte sa më shumë terren të ishte e mundur përgjatë<br />
gjurmës së gazsjellësit <strong>dhe</strong> brenda një kufiri prej 500 m si <strong>dhe</strong> për të marrë parasysh të gjitha<br />
habitatet që priten nga ana e gjurmës së gazsjellësit <strong>dhe</strong> infrastruktura shoqëruese (p.sh.<br />
matricën e përzier bujqësore, zonat pyjore, kullotat, tokat moçalore bregdetare, tokat barishtore,<br />
etj). Anketimi u dha përparësi atyre zonave ku u mendua se ishin të pranishme specie në<br />
rrezik/të mbrojtura (nga anketimi i 2009-ës ose studimi në zyrë) <strong>dhe</strong> ku nevojitej verifikim i terrenit<br />
për të konfirmuar/verifikuar të dhënat e studimeve të zyrës.<br />
Aktivitetet në terren për zogjtë përfshinë anketimin përmes observimit të drejtpërdrejtë ose<br />
identifikimit me anë të cicërimës si <strong>dhe</strong> nëpërmjet numërimit të individëve. U vunë re e<strong>dhe</strong> të<br />
gjitha sjelljes e mundshme të shumimit <strong>dhe</strong> habitatet e afta të mbështetnin specie të veçanta të<br />
pa vëna re. Gjithashtu u regjistruan e<strong>dhe</strong> habitatet për shumuesit e pakonfirmuar.<br />
Gjitarët e vegjël, zvarranikët <strong>dhe</strong> amfibët<br />
Anketimi mori parasysh të gjitha habitatet në brendësi të korridorit prej 500 m. Ndërkohë që asnjë<br />
specie nuk u fut në kurth për të krijuar një panoramë të plotë të specieve të pranishme, zonat e<br />
konsideruara me interes të lartë si tokat moçalore ose zonat bregore, anët e pyjeve, etj u panë si<br />
parësore për të siguruar sa më shumë detaje për praninë/mungesën e specieve.<br />
Anketimi i gjitarëve të vegjël, zvarranikëve <strong>dhe</strong> amfibëve përfshiu observim të drejtpërdrejtë si<br />
<strong>dhe</strong> analizë të drejtpërdrejtë të shenjave në terren (pra, gjurmëve, rruginave, strofkullave <strong>dhe</strong><br />
shenjave të tjera në terren) përgjatë korridorit të gazsjellësit.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 40 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
5.1.6.2 Ekologjia ujore<br />
Analizat e ekosistemeve të lumenjëve janë bazuar shumë në përdorimin e treguesve nga WFD<br />
(Water Framework Directive). Ato kanë përfshirë hulumtimet e fitoplanktonit, fitobenteve,<br />
pakurrizorëve (macro invertebrates) <strong>dhe</strong> peshkut.<br />
5.1.6.2.1 Studimi i bazuar në zyrë<br />
Zona e studimit të gjurmës së gazsjellësit përfshin një numër rrjedhash ujore kyçe në Shqipëri<br />
<strong>dhe</strong> si pjesë e studimit në zyrë, u kërkuan të dhëna mbi karakteristikat biologjike të tre rrjedhave<br />
ujore kyçe (lumenjtë Devoll, Osum <strong>dhe</strong> Seman) <strong>dhe</strong> trupa ujorë që der<strong>dhe</strong>n në ta (Dunaveci,<br />
Vokopola <strong>dhe</strong> të tjerë). Monitorimi mjedisor i lumenjve duke përdorur treguesit biologjikë si<br />
habitatet <strong>dhe</strong> flora (makrofitët, bimësinë bregore <strong>dhe</strong> fitobentën) <strong>dhe</strong> faunën (makro vertebralët<br />
<strong>dhe</strong> peshqit) është një praktikë relativisht e re në Shqipëri <strong>dhe</strong> për këtë arsye janë mundësuar<br />
vetëm të dhëna të kufizuara, të kohëve të vonshme, të standardizuara <strong>dhe</strong> gjithëpërfshirëse për<br />
krahasim me të dhënat e mbledhura gjatë anketimeve <strong>referuese</strong> në 2011-ën. Vendodhjet e<br />
kampionimit u përzgjodhën në koherencë me vlerësimet e hidromorfologjisë <strong>dhe</strong> cilësisë së ujit<br />
për lumenjtë (shih Seksionin 5.1.5.3.1 Hidromorfologjia).<br />
Shumë tregues janë prodhuar ndërkombëtarisht për ekosistemet me ujë të ëmbël <strong>dhe</strong> disa<br />
standarde janë përkufizuar për vlerësim të karakteristikave mjedisore <strong>dhe</strong> ekologjike të lumenjve<br />
duke përdorur organizmat <strong>dhe</strong> treguesit ujorë, duke marrë parasysh përbërjen e specieve <strong>dhe</strong><br />
bollëkun e tyre.<br />
Habitatet <strong>dhe</strong> flora<br />
Për habitatet shqiptare <strong>dhe</strong> florën, u kërkuan të dhëna mbi makrofitët (pra speciet që jetojnë në<br />
ose mbi shtratin e lumit) <strong>dhe</strong> bimësia bregore (specie që jetojnë përgjatë brigjeve lumorë). Të<br />
dhënat mbi studimet mbi lulet sa i përket bimësisë bregore (p.sh. Kárpáti <strong>dhe</strong> Vajda, 1961;<br />
Kárpáti, 1962) janë të shpërndara <strong>dhe</strong> të vjetra, megjithëse disa prej tyre mund të gjinden akoma<br />
në Bazën e të Dhënave të Herbariumit Bimor. Disa nga studimet më të detajuara mbi makrocitet<br />
e lumenjve ishit ata të gjetur në sistemin hidrologjik të Liqenit të Shkodrës-Lumit të Bunës<br />
(Kashta <strong>dhe</strong> Rakaj, 2001; Kashta 2007; Rakaj M <strong>dhe</strong> Kashta, 2010) <strong>dhe</strong> Ultësirat Bregdetare të<br />
Shqipërisë (Buzo 2000; Buzo, et al., 2001). Ka disa studime mbi lagat e ujrave të ëmbla të cilat<br />
janë më së shumti të përqendruara mbi komunitetet e algave të lumenjve në veri të Shqipërisë<br />
(Vermoshi, Cemi, Drini, Buna) <strong>dhe</strong> ata të Shqipërisë së jugut <strong>dhe</strong> juglindore (Shkumbini, Devolli,<br />
Vjosa, Drino, etj) (Kashta, 1994, 2004, 2009). Një studim paraprak i specieve të florës në<br />
lumenjtë shqiptar zbuloi rreth 125 specie bimësh hidrofilike/makrofite (Mullaj, et al., 2007).<br />
Sipas studimit në zyrë ishin të mundshme të dhëna të kufizuara mbi fitobenton. Megjithatë<br />
studimi i fitobentove i cili përfshin bimët mikroskopike të cilat banojnë në shtresat sipërfaqësore<br />
të shtratit të lumit ndërmerret rëndom në Evropë ku ky vlerësim përdor diatoma bentike si tregues<br />
për të vlerësuar cilësinë e ujit të lumit, duke marrë parasysh përbërjen <strong>dhe</strong> bollëkun e tyre të<br />
specieve <strong>dhe</strong> tregues të tjerë të rëndësishëm sipas Udhëzimit për Kuadrin e Ujit (ËFD) (Bashkimi<br />
Evropian, 2000). Diatomat janë gjithashtu tregues të mirë të pasurimit të ushqyesve <strong>dhe</strong> trysni të
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 41 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
tjera të cilat mund të përdoren për vlerësimin e cilësisë së ujit të lumit. Speciet diatome kanë<br />
gjithashtu tolerancë të ndryshme (ose parapëlqim) për kushtet mjedisore si ushqyesit, ndotja<br />
organike, pH, oksigjeni, etj. Ujërat e ndotura kanë prirjen të mbështesin një bollëk të rritur të atyre<br />
specieve niveli optimal i të cilave korrespondon me nivelet e ndotësit në fjalë, ndërsa specie të<br />
tjera mungojnë ose kanë bollëk të ulët.<br />
Fauna<br />
Studimi në zyrë i makroinvertebrorëve (pakurrirorëve) përfshiu shqyrtimin e një sasie të ma<strong>dhe</strong> të<br />
dhënash, shumica e të cilave ishin më shumë se 10 vjet të vjetra. Makro vertebrorët bentikë të<br />
ujit të ëmbël janë kafshë të vogla të cilat jetojnë në gurë, drurë, sedimente, mbetje <strong>dhe</strong> bimë<br />
ujore në një mjedis ujor gjatë periudhës larvore të jetës së tyre. Ata janë gjithashtu shumë të<br />
ndjeshëm ndaj ndryshimeve të kushteve mjedisore <strong>dhe</strong> janë një komponent kyç i studimeve që<br />
li<strong>dhe</strong>n me ekologjinë ujore.<br />
Monitorimi mjedisor i lumenjve nëpërmjet përdorimit të makro vertebrorëve është një praktikë<br />
relativisht e re në Shqipëri. Një nga orvatjet e para të kësaj natyre ishte një vlerësim i Lumit<br />
Ishëm me përdorim të makro vertebrorëve (Beqiraj, 2004). Më së voni makro vertebrorët u<br />
përdorën në monitorimin mjedisor të Lumit Vjosa (Beqiraj, et al., 2008), Lumit Devoll (Beqiraj,<br />
2010), Lumit Shkumbin (Paparisto, et al., 2010) <strong>dhe</strong> për Lumin Erzen (Beqiraj, 2011). Këto<br />
vlerësime zakonisht përqendrohen në përbërjen e specieve (pra Ephemeroptera, Plecoptera,<br />
Trichoptera, Odonata, Diptera, Coleoptera, Gastropoda, Hirudinea, Oligochaeta, etj.) në terma<br />
diversiteti <strong>dhe</strong> bollëku në një habitat duke qenë se speciet ndryshojnë në tolerancën që kanë për<br />
sasinë <strong>dhe</strong> llojet e ndotjeve. U përdorën gjithashtu tregues si Treguesi i Familjes EPT <strong>dhe</strong><br />
Treguesi MGBI me qëllim vlerësimin e gjendjes ekologjike <strong>dhe</strong> mjedisore të lumenjve.<br />
Gjithashtu ka pasur një numër studimesh më të hershme mbi molusqet (Dhora <strong>dhe</strong> Welter-<br />
Schulttes, 1996) <strong>dhe</strong> insektet tokësore <strong>dhe</strong> ujore (Apfelbeck, 1904; Franciscolo, 1979; Csiki,<br />
1940; Murraj, 1968; Misja, 1973). Më së fundmi, Oga (2006) përfundoi një studim mbi insektet<br />
ujore të rendeve të Coleoptera (brumbuj) <strong>dhe</strong> Heteroptera (çimka) në kurrizin ujëndarës të Lumit<br />
Shkumbin ndërsa të tjerë janë përqendruar tek molusqet në Lumin Buna (Dhora, 2002; Dhora<br />
<strong>dhe</strong> Beqiraj,2001) <strong>dhe</strong> brumbujt në pjesë të tjera të Shqipërisë (Paparisto,2001; Laçej, 2005;<br />
Dhora, 2005). Të dhëna u mblodhën nga studimet e mësipërme me theks të veçantë vendosur<br />
mbi ato studime të ndërmarra në afërsi të gjurmës së gazsjellësit <strong>dhe</strong> të ndërmarra gjatë 10<br />
viteve të fundit.<br />
Për studimin në zyrë në lidhje me peshkun studime mbi peshqit e baseneve të Devollit, Osumit<br />
<strong>dhe</strong> Semanin janë të kufizuara (Crivelli <strong>dhe</strong> Shumka, 2009). Diversiteti, shpërndarja <strong>dhe</strong> statusi i<br />
konservimit të peshkut të ujërave të ëmbla në disa zona të Shqipërisë janë akoma shumë pak të<br />
njohura <strong>dhe</strong> ishin të disponueshme shumë pak burime studimesh të detajuara në zonë (Bianco<br />
<strong>dhe</strong> Kottelat, 2005; Economidis, 2005; Kovačiću <strong>dhe</strong> Šanda, 2007; Miller <strong>dhe</strong> Šanda, 2008;<br />
Zupančič, et al., 2010; Bogutskaya, et al., 2010). Shumica e regjistrimit të specieve të reja<br />
përshkruhen akoma në sisteme ujore ndërkufitare nga vendet fqinjë si Mali i Zi <strong>dhe</strong> Greqia e jo<br />
Shqipëria, megjithëse disa prej kategorive të reja taksonomike janë raportuar të ndodhin e<strong>dhe</strong> në
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 42 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Shqipëri (Šanda, et al., 2008; Šanda and Kovačić, 2009). Përveç këtyre studimeve i vetmi botim<br />
ekzistues mbi shpërndarjen e specieve të ndryshme të peshkut në çdo sistem lumor në Shqipëri<br />
është ai i Cake <strong>dhe</strong> Miho (1999) për Lumin Shkumbi (Shqipëria e mesme) që bazohet në një<br />
hulumtim të kryer ne vetëm 4 lokalitete.<br />
5.1.6.2.2 Studimi në terren<br />
Anketimi në terren u ndërmor në kushte të rrjedhës së lartë në qershor <strong>dhe</strong> gusht 2011 si <strong>dhe</strong> në<br />
kushte të rrjedhës së ulët në shtator <strong>dhe</strong> nëntor 2011. Për anketimet paraprake, anketimet gjatë<br />
rrjedhës së lartë u ndërmorën në 8 vende. Kampionimi nuk ishte i mundur gjatë rrjedhës së lartë<br />
në ato vende të Seksionit Lindor për shkak të ndryshimit të rreshtimit, kështu që vetëm anketimet<br />
gjatë rrjedhës së ulët u ndërmorën në këto vende të cilat u kryen në shtator 2011. Në total u<br />
identifikuan 13 vendodhje kampionimi përgjatë gjurmës së gazsjellësit <strong>dhe</strong> këto vendodhje u<br />
përzgjodhën bazuar në të dhënat e anketimeve të mëparshme (2009, të dhënave GIS <strong>dhe</strong><br />
bazuar në përvojën e ekspertëve vendorë. 13 vendet e kampionimit mbulojnë lumenjtë Devoll,<br />
Osum <strong>dhe</strong> Seman si <strong>dhe</strong> kontribuuesit e tyre të cilët kryqëzohen nga gjurma e gazsjellësit <strong>dhe</strong><br />
ndryshojnë sa i përket lartësisë, shpejtësisë së rrjedhës, thellësisë, etj. Secili nga të 13 vendet<br />
është i listuar në Tabela 5.1-10 më poshtë <strong>dhe</strong> vendodhja nën seksioneve të përgjithshme të<br />
habitateve <strong>dhe</strong> florës, fitobentosit, makro vertebrorëve <strong>dhe</strong> peshkut është e njëjtë.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 43 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Tabela 5.1-10 Vendodhje të kampionimit për ekologjinë ujore (qershor – gusht, shtator<br />
2011)<br />
Numri<br />
vendit<br />
i<br />
Seksioni Emri Zona Koordinatat Qendrore<br />
1 Lindje* Përroi Trestenik Zona Trestenik E 501880 N 4491499<br />
2 Lindje * Lumi Devolli Zona Bilisht E 498230 N 4496112<br />
3 Lindje * Rrëkeja Stropani Zona Stropan E 495377 N 4499323<br />
4 Lindje * Kanali Ventroku Zona Vranisht E 493901 N 4502751<br />
5 Lindje * Përroi Dunaveci Zona Mollaj E 475909 N 4485559<br />
6 Qendror Lindor Lumi Osumi Zona Vithkuq E 469105 N 4484914<br />
7 Qendror Lindor Përroi Qafa Zona Qafa E 440574 N 4483011<br />
8 Qendror<br />
Perëndimor<br />
9 Qendror<br />
Perëndimor<br />
10 Qendror<br />
Perëndimor<br />
11 Qendror<br />
Perëndimor<br />
Përroi Vokopola Zona Uji i Zi E 423873 N 4491765<br />
Lumi Osumi Zona Poliçan E 421094 N 4497224<br />
Lumi Osumi Zona Vertop E 419683 N 4497491<br />
Lumi Osumi Zona Otllak E 407860 N 4511758<br />
12 Perëndim Lumi Semani Zona Mbrostar E 378668 N 4517136<br />
13** Perëndim Kanal Zona Topojë E 368852 N 4512553<br />
Legjenda: *Tregon kampionë të marrë në kushte të rrjedhës së ulët në shtator 2011, të gjithë të tjerët janë marrë midis<br />
qershorit <strong>dhe</strong> gushtit në kushte të rrjedhës së lartë. **Tregon pikë anketimi jashtë rreshtimit por me lidhje të<br />
drejtpërdrejtë. Burimi: anketimet në terren të ERM (qershor <strong>dhe</strong> gusht 2011)<br />
Gjendja e florës (makrociteve, bimësisë bregore <strong>dhe</strong> fitobentosit) <strong>dhe</strong> faunës (fauna e makro<br />
vertebrorëve <strong>dhe</strong> peshkut) në secilin prej vendeve të kampionimit u vlerësua për bollëk <strong>dhe</strong><br />
diversitet si <strong>dhe</strong> për rëndësi konservimi sa i përket specieve në rrezik <strong>dhe</strong> mjediseve të<br />
rëndësishme ujore. Metodologjia e kampionimit <strong>dhe</strong> analizës për ekologjinë e lumit janë të<br />
përshkruara më tej në nën seksionet më poshtë.<br />
Gjatë anketimeve në rrjedhë të ulët të mëvonshme në nëntor 2011, 8 nga vendet origjinale të<br />
kampionimit u ri vizituan duke menduar se kërkoheshin detaje të mëtejshme. Këto vende janë të<br />
listuara në Tabela 5.1-11 më poshtë. Metodologjia e përdorur për çdo anketim të florës ujore <strong>dhe</strong><br />
habitateve, fitobentosit, makro vertebrorëve <strong>dhe</strong> peshkut ishte e njëjtë me atë të përdorur gjatë<br />
anketimeve të mëparshme të verës me kushte rrjedhjeje të lartë.<br />
Tabela 5.1-11 Vendodhjet e kampionimit për ekologjinë ujore (nëntor 2011)<br />
Numri i Vendit Anketimi në Seksioni Emri Zona Koordinatat Qendrore<br />
Rrjedhë të<br />
Ulët<br />
6 M, P, F, Fl Qendror Lindje Lumi Osum Zona Vithkuq E 469105 N 4484914<br />
7 P, F Qendror Lindje Përroi Qafa Zona Qafa E 440574 N 4483011
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 44 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Numri i Vendit Anketimi në Seksioni Emri Zona Koordinatat Qendrore<br />
Rrjedhë të<br />
Ulët<br />
8 M, P, F, Fl Qendror<br />
Perëndim<br />
9 M, P, F, Fl Qendror<br />
Perëndim<br />
10 M, P, F, Fl Qendror<br />
Perëndim<br />
11 M, P, F, Fl Qendror<br />
Perëndim<br />
Rrëkeja Vokopola Zona Uji i Zi E 423873 N 4491765<br />
Lumi Osum Zona Poliçan E 421094 N 4497224<br />
Lumi Osum Zona Vertop E 419683 N 4497491<br />
Lumi Osum Zona Otllak E 407860 N 4511758<br />
12 P, F, Fl Perëndim Lumi Seman Zona Mbrostar E 378668 N 4517136<br />
13* P, F Perëndim Kanal Zona Topoja E 368852 N 4512553<br />
Legjenda: M – makro vertebrorët; P – fitobentos; F – Peshk; Fl – habitat <strong>dhe</strong> florë ujore. Duhet të shënohet se<br />
vendodhjet ekzakte për anketimet nuk ishin gjithmonë të njëjtat për secilën disiplinë, megjithëse të gjitha pikat e<br />
kampionimit u morën në të njëjtën zonë <strong>dhe</strong> largësi të lumit. *Tregon pike anketimi jashtë rreshtimit por me lidhje të<br />
drejtpërdrejtë.<br />
Burimi: Anketimet në terren të ERM (Nëntor 2011)<br />
Habitatet <strong>dhe</strong> flora<br />
Një vlerësim i shpejtë i komuniteteve ujore (makrociteve <strong>dhe</strong> florës bregore) brenda zonës së<br />
studimit u krye në verë, ‘anketimi gjatë rrjedhës së lartë’ (1-6 qershor <strong>dhe</strong> 22-24 gusht) <strong>dhe</strong> në<br />
vjeshtë ‘anketimi gjatë rrjedhës së ulët (3-6 nëntor 2011). Gjatë anketimit në rrjedhë të lartë, u<br />
anketuan <strong>dhe</strong> kampionuan 13 vende, ndërsa gjatë anketimit në rrjedhë të ulët, 5 vende u<br />
anketuan <strong>dhe</strong> kampionuan të cilat ishin Vithkuq, Uji i Zi, Poliçan, Vertop, Otlak <strong>dhe</strong> Mbrostar siç<br />
janë paraqitur në Tabela 5.1-11.<br />
Çdo vendodhje kampionimi u karakterizua nga mbledhja e të dhënave mbi tiparet fizike të përroit<br />
<strong>dhe</strong> përllogaritjes së bollëkut të specieve të makrociteve ujore <strong>dhe</strong> bimësisë bregore brenda një<br />
prerjeje tërthore prej 100 m.<br />
Në cekëtinë makrofitet u regjistruan duke çarë në mënyrë zigzage përmes kanalit, ndërsa në ujë<br />
të thellë, makrofitet u regjistruan nga bregu. Makrofitet e zhytura në ujëra të turbullta u<br />
përllogaritën duke përdorur një krehër. Përqindja e mbulimit me flora në çdo vendosje u<br />
përllogarit duke përdorur një shkallë me 5 pika (mbulimi është përqindje e zonës së kanalit) siç<br />
tregohet në Tabela 5.1-12.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 45 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Tabela 5.1-12 Shkalla e përdorur për përllogaritjen e përqindjes së mbulimit me flora<br />
Shkalla<br />
Përqindja e Mbulimit<br />
1 < 0.1<br />
2 0.1 – 1<br />
3 1 – 5<br />
4 5 – 10<br />
5 > 10<br />
Burimi: Anketimet në terren të ERM (qershor <strong>dhe</strong> gusht 2011)<br />
Fitobentët (Diatomat)<br />
Vendet e kampionimit për fitobentët brenda çdo seksioni të gjurmës së gazsjellësit gjatë<br />
anketimeve me rrjedhë të lartë (midis qershorit <strong>dhe</strong> gushtit 2011) <strong>dhe</strong> anketimeve me rrjedhë të<br />
ulët (në nëntor 2011) janë të skicuara në në Tabela 5.1-10 <strong>dhe</strong> Tabela 5.1-11. Anketimet u kryen<br />
në 13 vende gjatë anketimit me rrjedhë të lartë <strong>dhe</strong> në 8 vende gjatë anketimit me rrjedhë të ulët,<br />
pra Vithkuq, Qafa, Uji i Zi, Policani, Vertop, Otlak, Mbrostar <strong>dhe</strong> Topojë. E njëjta metodologji u<br />
përdor për mbledhjen e kampionëve të diatomeve gjatë të dy anketimeve me rrjedhë të lartë <strong>dhe</strong><br />
të ulët siç është paraqitur më poshtë.<br />
Kampionët e fitobentëve efilitikë u mblodhën nga rrjedha kryesore e lumit <strong>dhe</strong> nga kontribuuesit<br />
në vendin e kampionimit. Kampionimi i diatomeve u bazua në diatomat bentike nga sipërfqet e<br />
forta të zhytura (nënshtresa e parapëlqyer ishin gurët), ku të paktën pesë gurë të një mase që<br />
nuk ishin lëvizur nga kushtet hidrologjike mesatare u zgjodhën nga vendodhjet ë ndryshme<br />
brenda zonës. Çdo kontaminim i sipërfaqes i kapur lehtësisht (p.sh. mbetje organike) u hoqën<br />
duke larë nënshtresën në ujë përroi pak përpara se të vendosen në një enë me 30-50 ml ujë<br />
lumi. Këtu sipërfaqja e sipërme e nënshtresës u krua me një furçë të fortë dhëmbësh për të<br />
hequr <strong>dhe</strong> vënë shtresën me diatome në një shishe kampionimi të etiketuar. U morën 4 kopje të<br />
tilla në secilin prej vendeve të kampionimit. Më pas këto u analizuan në linjë me procedurat e<br />
nxjerra nga zbatimi i EU WFD (2000).<br />
Nga rezultatet u përllogaritën <strong>dhe</strong> përdorën tregues ekologjikë shtesë si treguesi i Shannon i<br />
diversitetit (Shannon & Weaver 1949) <strong>dhe</strong> gjendja trofike (Rott, et al., 1999) për të vlerësuar<br />
gjendjen mjedisore.<br />
Makro invertebrorët (pakurrizorët)<br />
Makro vertebrorët bentikë janë anketuar në 13 vende të përzgjedhura përgjatë gjatësisë së<br />
gjurmës së gazsjellësit TAP në qershor <strong>dhe</strong> gusht siç është paraqitur në Tabela 5.1-10 <strong>dhe</strong> në 5<br />
vende në nëntor, pra Vithkuq, Uji i Zi, Policani, Vertop and Otllak, detajet e të cilit janë paraqitur<br />
në Tabela 5.1-11.<br />
Metodologjia për kampionimin <strong>dhe</strong> mbledhjen e të dhënave u bazua mbi Dowing & Rigler (1984),<br />
Rundel et al. (2002) <strong>dhe</strong> Vuori et al. (1999). U krye një vlerësim i shpejtë i komunitetit të makro<br />
vertebrorëve të ujit të ëmbël duke përdorur metodën standarde të kapjen me rrjetë (CEN, 2003)
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 46 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
pra përmasa rrejte 23 cm x 25 cm me përmasa thurjeje 0.5 mm. U mblodhën 3 kopje në çdo<br />
vendodhje kampionimi <strong>dhe</strong> kampionët më pas u ruajtën për ekzaminim të mëtejshëm në<br />
laboratorin ku shumica e grupeve taksonomike u identifikuan deri tek familja <strong>dhe</strong> gjinia <strong>dhe</strong> aty ku<br />
ishte e mundur deri tek niveli i species. Me pas speciet u vlerësuan sa i përket bollëkut <strong>dhe</strong><br />
diversitetin. Ky informacion u përdor për të përllogaritur cilësinë/gjendjen mjedisore të çdo vendi<br />
kampionimi duke përdorur sistemin HBRW Tier 2 (2002) i cili ka 4 klasifikime të cilat janë “të pa<br />
ndikuar”, “paksa të ndikuar”, “mesatarisht të ndikuar”, ose “ashpërsisht të ndikuar”. Kjo bazohet<br />
në treguesin e Familjes EPT, pra pranisë së Ephemeroptera (mizave të majit), Plecoptera<br />
(mizave të gurit) <strong>dhe</strong> Trichoptera (mizave të pëlhurës) në çdo vend.<br />
Numri total i grupeve taksonomike (TT) <strong>dhe</strong> bollëku mesatar (A av) i secilit grup taksonomik në<br />
secilin kampion u vlerësua për secilën periudhë anketimi për të krahasuar <strong>dhe</strong> analizuar midis<br />
“anketimit me rrjedhë të lartë” <strong>dhe</strong> “anketimit me rrjedhë të ulët”.<br />
Peshku<br />
Vendet e kampionimit për anketimin e peshkut janë të paraqitura në Tabela 5.1-10 për anketimet<br />
në rrjedhë të lartë. Gjatë anketimeve në rrjedhë të ulët tre vende u kampionuan në seksionet<br />
Perëndimore, Qendrore Perëndimore <strong>dhe</strong> Qendrore Lindore. Anketime të përkushtuara mbi<br />
peshkimin me elektricitet u kryen <strong>dhe</strong> e njëjta metodologji u përdor gjatë të dy periudhave të<br />
kampionimit sipas përshkrimit të mëposhtëm.<br />
Bollëku <strong>dhe</strong> diversiteti i faunës së peshkut në secilën prej vendodhjeve të kampionimit u<br />
përcaktua duke përdorur një pajisje për peshkim me elektricitet, një teknikë anketimi e cila<br />
përfshin krijimin e një fushe elektrike në ujë. Zona e kampionimit në secilin vend ishte rreth 200<br />
m 2 . Kur peshqit kalojnë përmes fushës elektrike ata trullosen përkohësisht <strong>dhe</strong> mbli<strong>dhe</strong>n me një<br />
rrjetë nxjerrëse. Më pas ata vendosen në një pus të gjallë për numërim <strong>dhe</strong> identifikim përpara se<br />
të kthehen në rrjedhë të pa dëmtuar. Anketimi zbatoi metodologji të pranuar nga standardet<br />
(CEN, 2003).<br />
Duhet të theksohet se rëndësia e ndjekjes së një qasjeje gjithëpërfshirëse për studimin e<br />
diversitetin e ihtiofaunës së ujërave të ëmbla shqiptare është nënvizuar në një hulumtim për<br />
kohëve të vona mbi gjendjen gjeografike të barbunit, ku janë marrë kampione nga të gjitha<br />
sistemet hidrologjike në vend (Marková, et al., 2010). Studimi tregoi praninë e 5 racave të<br />
ndryshme të barbunit në Shqipëri, në kundërshtim me presupozimet e mëparshme që numëronin<br />
vetëm 2 të tilla (Economidis, et al., 2003; Economidis & Daoulas, 2003; Kottelat & Freyhof, 2007).<br />
Për vlerësimin e rëndësisë së specieve të peshqve, kategoritë IUCN u përdorën në nivele<br />
Kombëtare <strong>dhe</strong> Ndërkombëtare si <strong>dhe</strong> iu referua mbrojtjes ligjore shqiptare aty ku ajo ishte e<br />
njohur. Kjo teknikë është e shpalosur tërësisht në Seksionin 6.7.2 (shih gjithashtu Shtojcën 6.2.2<br />
për Listën e Specieve të Peshqve.).
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 47 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
5.1.6.3 Zona të mbrojtura <strong>dhe</strong> të përcaktuara<br />
Gjatë ushtrimit të Vlerësimit të Gjurmëve Alternative në Shqipëri të kryer në 2009-2010, u<br />
përcaktua një zonë studimi brenda një kufiri prej 2 km përgjatë gjatësisë së gjurmës <strong>dhe</strong><br />
vendodhjeve të Stacioneve të Kompresorëve. Brenda kësaj zone, u ndërmor një rishikim i<br />
informacionit ekzistues <strong>dhe</strong> u përgatit informacion mbi zonat e mbrojtura aktuale ose të<br />
mundshme. U mblodhën gjithashtu të dhëna shtesë mbi zonat e mbrojtura aktuale <strong>dhe</strong> të<br />
propozuara në kontekstin kombëtar të cilat brendashkruhen në kategoritë e mëposhtme (shih<br />
Shtojcën 6 për detaje të mëtejshme):<br />
Zonat e Mbrojtura:<br />
• Zona të Mbrojtura Kombëtare;<br />
• Vendet Ramsar; <strong>dhe</strong><br />
• Monumentet e Natyrës.<br />
Zonat e Përcaktuara<br />
• Vendet kandidate për Rrjetin Smerald (ASCI-të): (Candidate Emerald Network Sites<br />
(ASCIs): këto mund të konsiderohen si vende kandidate të barabarta me ato vende të<br />
Natura 2000 për vendet e UE-s (formalisht vendet e Natura 2000 në UE do të caktohen si<br />
pjesë e Emerald Network e cila mbulon një pjesë më të ma<strong>dhe</strong> se sa shtetet e UE-s);<br />
• Biotopet CORINE (ACI-të); <strong>dhe</strong><br />
• Zonat e Rëndësishme për Zogjtë (IBA-të) <strong>dhe</strong> Zonat e Rëndësishme për Bimët (IPA-të).<br />
Zonat e mbrojtura të gjendura brenda ose në afërsi të zonës së studimit të cilat mund të ndikohen<br />
nga aktivitetet e Projektit u identifikuan nga informacionet e mbledhura. Në vazhdimësi u mblodh<br />
informacion më i detajuar për zonat e identifikuara, veçanërisht në lidhje me gjendjen e zonës,<br />
speciet e florës <strong>dhe</strong> faunës të pranishme <strong>dhe</strong> ndikimet e mundshme si rrjedhojë e aktiviteteve të<br />
Projektit, aty ku ishte e mundur. Këto informacione shtesë u përpilua nga një kombinim i rishikimit<br />
të literaturës <strong>dhe</strong> observimeve në terren.<br />
Anketimi në terren<br />
Anketimet e zonave të mbrojtura <strong>dhe</strong> të përcaktuara u kryen si pjesë e anketimeve më të gjera<br />
për ekologjinë tokësore në 2009-ën,2011-ën <strong>dhe</strong> 2012-n. Megjithatë si pjesë e Vlerësimit të<br />
Udhëzuar të Habitateve, kërkohej një anketim i përkushtuar i zonave të mbrojtura <strong>dhe</strong> të<br />
përcaktuara. Për këtë anketim u ra dakord pas këshillimit me Ministrinë e Mjedisit, Pyjeve <strong>dhe</strong><br />
Administrimit të Ujrave (8 shkurt 2012) <strong>dhe</strong> u përqendrua në ato zona të mbrojtura <strong>dhe</strong> të<br />
përcaktuara të cilat mund të ndikoheshin. Anketimi u ndërmor midis 2 <strong>dhe</strong> 7 prillit 2012 <strong>dhe</strong><br />
përfshiu anketimin e disa kandidatëve për vende Smerald (ASCI-të), biotopet CORINE (ACI-të)<br />
<strong>dhe</strong> Monumentet e Natyrës.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 48 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
5.1.7 Mjedisi socio-ekonomik tokësor<br />
5.1.7.1 Hyrje<br />
Ky seksion përshkruan metodologjinë e përdorur për studimin e kushteve <strong>referuese</strong> socioekonomike<br />
në komunitetet përgjatë seksionit shqiptar prej 209 km të Gazsjellësit Trans Adriatic<br />
(TAP) nga kufiri grek në qarkun e Korçës deri në daljen në det në qarkun e Fierit.<br />
5.1.7.2 Qëllimet e mbledhjes të të dhënave <strong>referuese</strong> socio-ekonomike<br />
<strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> socio-ekonomike u përgatit për përmbushjen e qëllimeve të mëposhtme:<br />
• Për të kuptuar kontekstin socio-ekonomik të zonës së studimit, përfshirë kushtet socioekonomike,<br />
historike, politike <strong>dhe</strong> ekonomike.<br />
• Për të siguruar të dhëna që informojnë mbi vlerësimin e <strong>ndikimit</strong> në mënyrë që të<br />
parashikohet <strong>dhe</strong> shpjegohet ndikimi i mundshëm i Projektit si <strong>dhe</strong> të vendosen masat<br />
lehtësuese; <strong>dhe</strong><br />
• Për të kuptuar pritshmëritë e shqetësimet e komuniteteve mundësisht të ndikuara në lidhje<br />
me Projektin.<br />
Për përmbushjen e këtyre qëllimeve u përdorën një sërë metodash për mbledhjen e të dhënave<br />
parësore <strong>dhe</strong> dytësore, sasiore <strong>dhe</strong> cilësore, të cilat u ndanë në vija të trasha në 3 komponentë:<br />
aktivitetet para punës në terren; këshillim <strong>dhe</strong> anketim parësor socio-ekonomik. Detaje të<br />
mëtejshme mbi këta komponentë janë siguruar në Kutia 5.1-1.<br />
Kutia 5.1-1<br />
Metodat e mbledhjes së të dhënave<br />
Aktivitetet para punës në terren<br />
• Studimi në zyrë përfshiu një ushtrim hartëzimi për të konfirmuar vendbanimet në zonën e studimit <strong>dhe</strong><br />
vendet me interes ‘socio-ekonomik’ për t’u vizituar, të cilat mund të ndikohen nga Projekti, si varreza,<br />
ndërtesa, tokë bujqësore, pikat vendore të furnizimit me ujë, linja transmisioni, etj. Një analizë <strong>referuese</strong> e<br />
mangësive u krye gjithashtu duke përdorur të dhënat e mbledhura gjatë fazave të mëparshme të Projektit<br />
(përzgjedhja <strong>dhe</strong> kufizimi i gjurmës) <strong>dhe</strong> burime të tjera dytësore për të identifikuar nevojat për të dhëna<br />
parësore.<br />
• Planifikimi në terren <strong>dhe</strong> zhvillimi i mjeteve të terrenit projektuar për të kapur informacionin e kërkuar<br />
për studimin.<br />
• Seminar për të informuar këshilltarët vendorë <strong>dhe</strong> ndërkombëtarë mbi aktivitetet në terren.<br />
Këshillimi<br />
• Takime në nivel vendbanimi u mbajtën në çdo vendbanim përgjatë një korridori prej 2 km për të informuar<br />
vendbanimin mbi Projektin <strong>dhe</strong> për të diskutuar ndikimet <strong>dhe</strong> masat e lehtësimit.<br />
• Diskutime në grupe fokusi për të marrë informacion nga grupe specifike të cilat ndryshe do të arriheshin<br />
me vështirësi <strong>dhe</strong> për të pasur diskutime me synim mbi çështje që li<strong>dhe</strong>n me Projektin.<br />
Anketimi<br />
• Anketim në nivel vendbanimi për të mbledhur informacion sasior <strong>dhe</strong> cilësor në nivel vendbanimi.<br />
• Anketim i familjeve për të mbledhur informacion sasior <strong>dhe</strong> cilësor në nivel familje.<br />
• Intervista me informatorë kyçë për të mbledhur informacion të detajuar që është i vështirë të merret në<br />
mënyra të tjera, si harta që tregojnë zonat e mbrojtura, planet e zhvillimit të turizmit <strong>dhe</strong> statistikat.<br />
• Observime në terren / anketim i verifikimit të truallit për të verifikuar vendet me interes të identifikuara<br />
gjatë ushtrimit të hartëzimit para punës në terren.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 49 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Aktivitetet e mbledhjes së të dhënave në terren (këshillime <strong>dhe</strong> anketime) u kryen në 2 faza:<br />
• Faza 1 u krye në qershor 2011 përgjatë të gjithë gjurmës, përfshirë një seksion në Korçë ku<br />
gjurma më pas u ndryshua.<br />
• Faza 2 u krye në shtator 2011 përgjatë seksionit të ri të gjurmës në Korçë.<br />
• Faza 3 është ndërmarrë në shkurt 2012 <strong>dhe</strong> përfshinte vetëm takimet në Tiranë me<br />
autoritetet e trafikut <strong>dhe</strong> përfaqësuesit e Ministrisë së Mjedisit, dy OJQ mjedisore <strong>dhe</strong><br />
Shërbimet Arkeologjike të Shqipërisë.<br />
• Faza 4 është ndërmarrë në korrik 2012 përgjatë Gjurmes së re të Potomit <strong>dhe</strong> rrugëve<br />
përkatëse për qasje në të.<br />
• Faza 5 u ndërmor në korrik <strong>dhe</strong> shtator 2012 <strong>dhe</strong> përfshiu vizitat në lokacionet e kantierit<br />
kryesor të gazsjellësit në komunën e Sinejit (regjioni i Tiranës), lidhjet në rrjet për CS02 <strong>dhe</strong><br />
CS03 <strong>dhe</strong> shembuj të 6 rrugëve të reja duke përfshirë rrugët e reja për qasje në komunën e<br />
Durrësit <strong>dhe</strong> atë të Rrashbullit (regjioni i Durrësit) (AR1).<br />
5.1.7.2.1 Aktivitetet para punës në terren<br />
Studimi i bazuar në zyrë<br />
Studimi i bazuar në zyrë ishte hapi fillestar për planifikimin në terren <strong>dhe</strong> zhvillimin e bazës<br />
<strong>referuese</strong>. Puna gjatë fazës së VNMS-së përfshiu ri-ekzaminimin e të dhënave të rëndësishme të<br />
mbledhura për ushtrimin e vlerësimit të gjurmës të kryer në 2009-ën <strong>dhe</strong> 2010-ën <strong>dhe</strong> procesin e<br />
Studimit të VMNS-së. Studimi i bazuar në zyrë u përdor për të përkufizuar mangësitë e<br />
informacionit në nivel vendor <strong>dhe</strong> rajonal të kërkuar për të kuptuar më tej çështjet e identifikuara<br />
gjatë Fazës së Studimit të VNMS-së. Studimi ishte i përbërë nga 2 elementë: Një ushtrim<br />
hartëzimi <strong>dhe</strong> një analizë <strong>referuese</strong> e mangësive sipas përshkrimit të mëposhtëm.<br />
Ushtrimi i hartëzimit GIS<br />
Përpara aktiviteteve të punës në terren, një ushtrim i hartëzimit GIS u krye për identifikimin e<br />
tipareve kyçe <strong>dhe</strong> ndjeshmërive në zonën e studimit. Zona e studimit socio-ekonomik për<br />
mbledhjen e të dhënave parësore u ravijëzua si një zonë studimi si korridor prej 2 km përgjatë<br />
gjurmës së gazsjellësit (1 km në secilën anë të vijës qendrore të gazsjellësit) <strong>dhe</strong> përreth<br />
fasiliteteve të përhershme <strong>dhe</strong> të përkohshme. Vendbanime të mëdha ose tipare të tjera me<br />
rëndësi të cilat janë në afërsi, por jashtë korridorit prej 2 km u morën gjithashtu në konsideratë.<br />
Për më tepër, u ndërmor një identifikim më i detajuar i ndjeshmërive kyçe brenda një korridori<br />
prej 60 m (30 m në secilën anë të vijës qendrore).<br />
Hartëzimi është shqyrtuar në qershor 2012 duke përfshirë informata shtesë për zonat e prekura<br />
nga ana e Gjurmës së re të Potomit <strong>dhe</strong> rrugët e tij përkatëse (AR6 <strong>dhe</strong> AR7), kantieri kryesor i
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 50 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
gypave në jug të Durrësit, lidhjet në rrjet për the CS02 (Qendra e komunës së Bilishtit, regjioni i<br />
Korçës) <strong>dhe</strong> CS03 (komuna e Dermenasit, regjioni i Fierit) <strong>dhe</strong> mostrën e 6 rrugëve për qasje<br />
(AR1,2,3,4,5 <strong>dhe</strong> AR8). Seksioni 2 ofron detajet për lokacionet e këtyre hollësirave të projektit.<br />
Tabela 5.1-13 tregon qarqet <strong>dhe</strong> numrin e komunave/bashkive <strong>dhe</strong> vendbanimeve të vendosura<br />
brenda zonës së studimit.<br />
Tabela 5.1-13 Qarqet, komunat <strong>dhe</strong> vendbanimet brenda Zonës së Studimit<br />
Qarku Korçë Qarku Berat Qarku Fier Regjioni<br />
Tiranë<br />
Regjioni<br />
Durrës<br />
Rrethet Korçë Devoll Skrapar Berat Fier Lushnje Kavajë Durrës Totali<br />
Komuna <strong>dhe</strong><br />
Bashki<br />
6 4 6 9 1 1 1 2 38<br />
Vendbanime 18 9 18 29 16 1 1 3 95<br />
Burimi: ERM (2011)<br />
Për më tepër zona me interes <strong>dhe</strong> ndjeshmëri ‘socio-ekonomike’ të cilat mund të ndikohen nga<br />
Projekti, si varrezat, shkollat, burimet ujore, linjat e transmetimit, toka bujqësore, ndërtesat, etj, u<br />
identifikuan gjatë procesit të hartëzimit në mënyrë që të vizitoheshin gjatë mbledhjes së të<br />
dhënave parësore, aty ku ishte e mundur.<br />
Analiza <strong>referuese</strong> e mangësive<br />
Duke përdorur të dhënat e mbledhura gjatë fazave të mëparshme të Projektit, përkatësisht<br />
studimit <strong>dhe</strong> përpunimit të gjurmës, u përgatit një analizë <strong>referuese</strong> e mangësive. Mangësitë e<br />
identifikuara kyçe në informacion vinin si rezultat i:<br />
• Informacionit që më parë ishte i padisponueshëm ose i parregullt;<br />
• Çështjeve të reja të raportuara gjatë procesit të paraqitjes së studimit;<br />
• Planifikimit të Përditësuar të Projektit në lidhje me vendodhjen e infrastrukturës së lidhur<br />
me Projektin (stacionet e kompresorëve, kampet <strong>dhe</strong> fushat e magazinimit);<br />
• Aktiviteteve ekonomike, veçanërisht në vendin e daljes në det <strong>dhe</strong> në ujë (p.sh. peshkimi);<br />
<strong>dhe</strong><br />
• Ndikimeve mbi tiparet ekzistuese si lumenjtë, kryqëzimet e rrugëve <strong>dhe</strong> kanalet e ujitjes.<br />
Ku ushtrim solli rishikim të mëtejshëm të burimeve të disponueshme dytësore të informacionit<br />
<strong>dhe</strong> zhvillimin e një plani në terren (identifikim i palëve të interesit <strong>dhe</strong> informatorët kyçë që<br />
duheshin takuar <strong>dhe</strong> grupet e fokusit që duheshin organizuar) <strong>dhe</strong> projektimin e mjeteve të
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 51 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
terrenit të përcaktuara për kapjen e informacionit sipas përshkrimit të mëposhtëm (planifikimi në<br />
terren <strong>dhe</strong> mjetet e terrenit).<br />
Kur ishte e mundur u mblodhën të dhëna të mëtejshme dytësore si nga burime kombëtare ashtu<br />
<strong>dhe</strong> nga ato ndërkombëtare. Këto burime përfshinë organizata jo qeveritare kombëtare <strong>dhe</strong><br />
ndërkombëtare, tekste akademike, ministri <strong>dhe</strong> departamente qeveritare, në veçanti Institutin<br />
Shqiptar të Statistikave (INSTAT) <strong>dhe</strong> raporte nga organizata rajonale si Banka Botërore,<br />
Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim (UNDP), Banka Evropian për Rindërtim <strong>dhe</strong><br />
Zhvillimi (BERZH) <strong>dhe</strong> Organizata Ndërkombëtare për Migrim (IMO). Referencat për dokumentet<br />
e aplikueshëm janë bërë gjatë studimit referues.<br />
Planifikimi në terren <strong>dhe</strong> mjetet e terrenit<br />
Bazuar në informacionin e mbledhur nga studimi në zyrë, nevojat për mbledhjen e të dhënave<br />
parësore u identifikuan për secilin rajon brenda zonës së studimit. Aktivitetet e mëposhtme të<br />
planifikimit në terren u kryen gjatë përgatitjes për këshillim <strong>dhe</strong> anketime:<br />
• Përgatitja e listët së palëve të interesuara për këshillim përfshirë informatorët kyçë <strong>dhe</strong> tipat<br />
e grupeve të fokusit;<br />
• Përgatitja e paketave të komunikimit për aktivitetet e këshillimit sipas detajeve në Tabela<br />
5.1-14;<br />
• Kontaktimi me udhëheqësit kombëtarë, rajonale <strong>dhe</strong> vendorë për të përgatitur takime në<br />
komunitet, grupe fokusi <strong>dhe</strong> intervista me informatorë kyçë; <strong>dhe</strong><br />
• Puna me degën shqiptare të agjencisë ndërkombëtare të reklamave DDB për të zbatuar<br />
fushatën mediatike që përfshin shpërndarjen e reklamave në gazeta, televizion <strong>dhe</strong> radio.<br />
• Zhvillimi i mjeteve të terrenit për të kapur informacionet e rëndësishme të kërkuara për<br />
VNMS-në.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 52 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Tabela 5.1-14Paketa e komunikimit<br />
Materiali Përshkrimi Qëllimi<br />
Prezantim<br />
Fletëpalosje<br />
Pyetje, Përgjigje<br />
Reklama në TV <strong>dhe</strong><br />
Radio<br />
Postera/Anketa<br />
Raporte<br />
Burimi: ERM (2011)<br />
Prezantim i procesit të VNMS-së, përshkrim i Projektit,<br />
progresi i Projektit deri në këtë moment, planet e<br />
ardhshme të Projektit, afatet kohore, ndikimet e<br />
pritshme <strong>dhe</strong> masat lehtësuese<br />
Fletëpalosje me dy faqe në shqip me përmbledhjen e<br />
Projektit, procesit të VNMS-së <strong>dhe</strong> planet e ardhshme<br />
të Projektit. Gjithashtu siguron detaje kontakti me TAPin.<br />
Një fletë nga të dyja anët në shqip me pyetje të<br />
shpeshta mbi Projektin.<br />
Një reklamë e shkurtër radiofonike <strong>dhe</strong> televizive në<br />
kanalet vendore të radios <strong>dhe</strong> televizionit që i informon<br />
këshilluesit mbi datën, kohën <strong>dhe</strong> vendin e takimeve të<br />
këshillimit.<br />
Postera <strong>dhe</strong>/ose Raporte Anketimi për informim të<br />
publikut të përgjithshëm mbi çështjet e diskutuara,<br />
pyetjet <strong>dhe</strong> përgjigjet e dhëna <strong>dhe</strong> rezultatet e<br />
prezantimit.<br />
Këshillim mbi ndikimet <strong>dhe</strong><br />
shpalosje e masave lehtësuese.<br />
Të lejojë palët e interesit të marrin<br />
informacionin me vete <strong>dhe</strong> të kenë<br />
mundësi kontakti me TAP-in për<br />
detaje apo pyetje të mëtejshme.<br />
Një udhëzim për të siguruar palët e<br />
interesit me informacione shtesë<br />
në mënyrë të vazhdueshme.<br />
Informimi i publikut të gjerë (jo<br />
vetëm palët e interesit) <strong>dhe</strong><br />
reklamë paraprake të takimeve të<br />
organizuara me shpresën për një<br />
pjesëmarrje të pranueshme nga<br />
publiku i gjerë<br />
Sigurimi i informatës kthyese mbi<br />
cilësinë e informacionit të ndarë<br />
<strong>dhe</strong> rezultatin e prezantimit (klientë<br />
të kënaqur).<br />
Mjetet e terrenit u projektuan për t’u mundësuar ekipeve të regjistrojnë informacionin qartë <strong>dhe</strong><br />
në mënyrë të përmbledhur gjatë punës në terren. Mjetet e përdorura janë të skicuara në Tabela<br />
5.1-15 më poshtë.<br />
Tabela 5.1-15 Mjetet e terrenit<br />
Emri i Mjetit<br />
Përshkrimi<br />
Dokument Faktesh mbi<br />
Vendbanimin<br />
• Informacion sasior mbi komunën <strong>dhe</strong> vendbanimin, përfshirë demografikën,<br />
ekonominë <strong>dhe</strong> jetesën, infrastrukturën <strong>dhe</strong> zotësitë.<br />
• Informacion mbi secilin nga takimet në komunë <strong>dhe</strong> vendbanime përfshirë një listë<br />
pjesëmarrësish.<br />
• Observime në nivelin e vendbanimit.<br />
Regjistër me Këshillimet<br />
me Palë Interesi<br />
Regjistrimet e Fokus<br />
Grupeve<br />
Libri i Pikave të Referimit<br />
<strong>dhe</strong> Fotove<br />
• Regjistrim të këshillimeve, palëve të interesit, çështjeve <strong>dhe</strong> veprimeve.<br />
• Regjistron veprime/çështje kyçe që vijnë nga intervistat me informatorë kyçë në<br />
nivel qarku.<br />
• Regjistër të personave të takuar, çfarë u diskutua <strong>dhe</strong> çështjet/pikat kyçe të<br />
diskutimit.<br />
• Regjistër i pikave të referimit të vizituara <strong>dhe</strong> fotove për verifikimin e tokës brenda<br />
korridorit 500 m.<br />
• Regjistrim i observimeve në terren si vizitat në stacionet e kompresorëve, zonat<br />
<strong>dhe</strong> rrethimet për magazinim <strong>dhe</strong> infrastrukturën ekzistuese.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 53 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Emri i Mjetit<br />
Përshkrimi<br />
Pyetësori i Anketimit në<br />
Familje<br />
• Informacion i mbledhur gjatë anketimit të familjeve.<br />
Burimi: ERM (2011)<br />
Seminaret<br />
Seminaret u mbajtën nga data 3 deri 5 qershor 2011 me Kryetarët e Ekipeve ERM, këshilltarë<br />
vendorë <strong>dhe</strong> ekipin e anketimit të familjeve <strong>dhe</strong> përfshinë diskutime mbi trajnimin <strong>dhe</strong> udhëzimet.<br />
Temat përfshinë:<br />
• Shëndetin <strong>dhe</strong> sigurinë;<br />
• Trajnim mbi Kodin e Sjelljes së TAP-it;<br />
• Përshkrimi i Projektit;<br />
• Trajnim mbi GPS-në;<br />
• Diskutim mbi mjetet; <strong>dhe</strong><br />
• Kalendari në terren.<br />
Trajnimi i veçantë për anketimin e familjeve u krye gjatë një dite të plotë <strong>dhe</strong> siguroi sfondin <strong>dhe</strong><br />
qëllimet për anketimin e familjeve, detaje mbi metodologjinë <strong>dhe</strong> hapat e verpimit si <strong>dhe</strong> u<br />
përmbyll me një rishikim të detajuar <strong>dhe</strong> provë mbi drejtimin e intervistave.<br />
5.1.7.2.2 Aktivitetet e këshillimit<br />
Takimet e këshillimit në komunitet<br />
U mbajtën takime me vendbanimet brenda zonës së studimit. Qëllimi parësor i takimeve ishte të<br />
informohej komuniteti mbi Projektin. Takimet gjithashtu krijuan mundësinë e diskutimeve me<br />
komunitetin mbi kushtet vendore <strong>dhe</strong> siguruan një platformë për shprehjen e<br />
shqetësimeve/çështjeve të lidhura me Projektin <strong>dhe</strong> për identifikimin e mundshëm të masave<br />
lehtësuese për t’u marrë parasysh në VNMS.<br />
Formati i takimeve përfshiu paraqitjen e Projektit sipas detajeve të dhëna në Tabela 5.1-14<br />
ndjekur nga një sesion me pyetje <strong>dhe</strong> përgjigje. Detajet e takimit u regjistruan <strong>dhe</strong> u transferuan<br />
në regjistrin e këshillimeve me palët e interesit për të ruajtur një regjistrim të çështjeve të ngritura<br />
<strong>dhe</strong> veprimeve të shënuara.<br />
Takimet u kryen në vendodhjet ë ndryshme si zyrat e komunave <strong>dhe</strong> bashkive, kafene, zona<br />
socio-ekonomike në komunitet, dyqane <strong>dhe</strong> në disa raste në ambiente të jashtme në mes të<br />
fshatit.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 54 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Gjatë Fazës 1, pjesëmarrja në disa nga takimet me komunitetin ishte e ulët. Duke qenë se<br />
zgjedhjet ishin mbajtur së afërmi në disa nga zonat, Kryetarët e Komuniteteve në disa raste ishin<br />
akoma në tranzicion <strong>dhe</strong> i druheshin organizimit ose informimit të komunitetit sa i përket<br />
takimeve. Për më tepër disa nga takimet u mbajtën gjatë ditës kur njerëzit po punon në fushë ose<br />
ishin larg vendbanimet me punë të tjera. Në mënyrë që pjesëmarrja të rritej në Fazën 2 të<br />
këshillimit, u organizuar një fushatë mediatike më intensive. Në median vendore u vu një numër<br />
më i madh reklamash përpara takimeve <strong>dhe</strong> ekipi i anketimit në familje shpërndau postera<br />
këshillimi në të gjithë vendbanimin 3 ditë përpara takimit. Gjithashtu takimet u organizuan në<br />
mëngjes <strong>dhe</strong> pasdite. ( 1 ).<br />
Kutia 5.1-2<br />
Takimet e këshillimit në komunitet<br />
Një sërë njoftimesh mediatike u shfaqën në shtypin kombëtar <strong>dhe</strong> vendor. Kur data, koha <strong>dhe</strong> vendi i çdo takimi<br />
këshillimi ishte konfirmuar, u përgatit një njoftim për shtyp në shqip <strong>dhe</strong> u transmetua si vijon:<br />
• Botim i njoftimit për media në 7 gazeta kombëtare 7 ditë përpara çdo takimi të planifikuar;<br />
• Një njoftim në televizionet vendore 5 <strong>dhe</strong> 2 ditë përpara çdo takimi.<br />
Kultura vendore solli pjesëmarrjen e ulët të grave në takimet e këshillimit. U mbajt një diskutim<br />
me kryetarin e fshatit së bashku me figura kyçe femra në komunitet (mësuese, mami, etj) përpara<br />
grupeve të fokusit me gra në mënyrë që të sigurohej që takimet të mbaheshin në një kohë të<br />
përshtatshme për gratë. Për më tepër, më parë, iu shpërndanë fletëpalosje figurave ferma kyçe<br />
(p.sh infermiereve <strong>dhe</strong> mësueseve) për t’i ndarë me gratë <strong>dhe</strong> për të inkurajuar pjesëmarrjen e<br />
tyre në takime publike. Megjithatë, kultura vendore vazhdoi të mbetet pengesë në arritjen e<br />
përfaqësimit të mirë të grave në takime. Kjo u adresua disi përmes një numri më të madh<br />
grupesh fokusi me gra, veçanërisht gjatë Fazës 2 të këshillimit.<br />
Fazat 4 <strong>dhe</strong> 5 nuk kanë paraparë takime me komunitet, megjithatë, është paraparë që<br />
komunitetet e reja të prekura si rezultat i ndryshimit të gjurmës <strong>dhe</strong> ndryshimeve në gjurmë do të<br />
konsultohen gjatë procesit të shpalosjes së dokumentacionit të ESIA. Konsultimet gjatë<br />
shpalosjes së dokumentit do të përfshijë e<strong>dhe</strong> vendbanimet e prekura nga programi i rrugëve<br />
ndërlidhëse që janë 2 km jashtë korridorit <strong>dhe</strong> që deri me tani nuk janë vëzhguar <strong>dhe</strong> ato që për<br />
momentin janë brenda 2 kom të korridorit si rezultat i ndryshimeve të vogla të gjurmës të<br />
ndërmarra gjatë përgatitjes së ESIA-s<br />
Diskutimet e Fokus Grupeve<br />
Kutia 5.1-3<br />
Diskutimet e Fokus Grupeve<br />
Një grup fokusi është një lloj interviste në grup ku ka disa pjesëmarrës (përfshirë lehtësuesin); ka një theksim në pyetje<br />
mbi një temë të veçantë <strong>dhe</strong> të përcaktuar; <strong>dhe</strong> theksi bie mbi ndërveprimin brenda grupit <strong>dhe</strong> ndërtimin e përbashkët<br />
të kuptimit. Ndërveprimi brenda grupeve është një fushë me interes <strong>dhe</strong> është më e përqendruar se një intervistë në<br />
grup.<br />
Burimi: Bryman .A. (2008) Metodat e Kërkimit Shoqëror (Edicioni i 3-të). Oxford University Press.<br />
(1) Për arsye shëndetësore <strong>dhe</strong> sigurie nuk është gjithmonë e mund të kryhen takime gjatë pasdites për shkak të<br />
distancës <strong>dhe</strong> cilësisë së rrugëve. Takimet e pasdites u përqendruan në vendbanimet në afërsi të Korçës.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 55 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Gjatë Fazave 1 <strong>dhe</strong> 2, u mbajtën takime me grupet e mëposhtme:<br />
• Grupe të cilat mund të ndikohen qenësishëm ose që përfaqësojnë një grup të ndikuar në<br />
mënyrë që të kuptohet informacioni nga pikëpamja e grupit në më shumë detaj si <strong>dhe</strong> për<br />
të studiuar diversitetin. Grupe të tilla përfshinë prodhues bujqësor të nivelit minimal,<br />
kultivues ulliri, peshkatarë <strong>dhe</strong> kultivues frutash. U mbajtën gjithashtu një grup fokusi për<br />
shëndetësinë <strong>dhe</strong> një për zhvillimin vendor për të marrë një gamë pikëpamjesh mbi<br />
çështjet e lidhura me zonën e temës.<br />
• Grupe të cilat mund të jenë në rrezik nga ndikimet e Projektit <strong>dhe</strong> për këtë arsye<br />
mundësisht më të ndjeshëm ndaj ndikimeve negative ose kanë një aftësi të kufizuar për të<br />
përfituar nga ndikimet pozitive. Grupe të tilla përfshinë gratë, të moshuarit <strong>dhe</strong> minoritetet<br />
etnike. Grupet e fokusit synuan të kuptojnë më shumë mbi grupin <strong>dhe</strong> si ata mund të<br />
ndikohen nga Projekti. Ata gjithashtu sigurojnë një mekanizëm për dhënien e informacionit<br />
drejtpërsëdrejti disa individëve brenda këtyre grupeve <strong>dhe</strong> për marrjen e opinioneve <strong>dhe</strong><br />
shqetësimeve të tyre.<br />
Numri <strong>dhe</strong> lloji i grupeve të fokusit u përcaktua për rajonin në të cilin u zhvillua bazuar në<br />
informacionin e mbledhur nga studimi i bazuar në zyrë <strong>dhe</strong> njohuritë vendore të zonës të<br />
këshilltarëve vendorë të ERM-së. Në total në zonën e studimit u mbajtën 36 grupe fokusi. Tabela<br />
5.1-16 paraqet një përmbledhje të tipave <strong>dhe</strong> numri të diskutimeve të mbajtura.<br />
Tabela 5.1-16 Diskutimet e mbajtura të Grupeve të Fokusit (Faza 1 <strong>dhe</strong> 2)<br />
Gra Moshuar Minoritet Etnik<br />
(Romë, Maqedonas,<br />
Serb)<br />
Fermerë/<br />
Pronarë<br />
Toke<br />
Fruta Peshkim Zhvillim<br />
Vendor<br />
Shëndetësi<br />
12 4 3 11 4 1 1 1<br />
Burimi: ERM (2011)<br />
Qasja për mbajtjen e grupeve të fokusit ishte e vazhdueshme në të gjithë zonën e studimit në<br />
mënyrë që çështjet e ngritura të mund të krahasoheshin. Gjatë grupeve të fokusit, pjesëmarrësve<br />
iu drejtuan një gamë pyetjesh të hapura mbi çështje të lidhura specifikisht me grupin e individëve.<br />
I gjithë informacioni i mbledhur u regjistruan në një formular regjistrimi të grupit të fokusit (shih<br />
më poshtë). Pjesëmarrësve iu sigurua një fletëpalosje e Projektit që ata ta merrnin me vete nëse<br />
iu nevojitej informacion i mëtejshëm ose nëse kishin nevojë të kontaktonin me TAP në një<br />
moment të dytë.<br />
Megjithëse u mbajt një gamë e gjerë diskutimesh, grupet e fokusit të minoriteteve etnike krijuan<br />
probleme në organizim, veçanërisht komuniteti Rom. Megjithëse Komuniteti Rom është grupi i<br />
minoritetit etnik më me rëndësi në Shqipëri, ishte shumë e vështirë të mbli<strong>dhe</strong>j një takim i grupit<br />
të fokusit. Në vend të tij u intervistua një udhëheqës Rom.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 56 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
5.1.7.2.3 Anketimet<br />
Anketimi në nivel vendbanimi<br />
Fleta e të Dhënave të Vendbanimit ishte një protokoll i projektuar për mbledhjen e informacionit<br />
në nivel vendor nga Kryetari i Komunës ose Fshatit mbi komunën apo vendbanimin i cili nuk<br />
mund të merrej në mënyra të tjera. Informacioni i mbledhur përfshiu demografikën, ekonominë<br />
<strong>dhe</strong> jetesën, infrastrukturën <strong>dhe</strong> zotësitë.<br />
Përpos mbledhjes së informacioneve sasiore, fletët e të dhënave shërbyen si një mjet për të<br />
filluar diskutimin e detajuar mbi mundësitë e zhvillimit në zonë, arsyet për migrim, ndonjë<br />
ndryshim në komunitet <strong>dhe</strong> çështje të tjera. Informata detale për secilin nga 69 vendbanimet e<br />
anketuara janë paraqitur në Aneksin 4.5.0 me harta detaje.<br />
Gjatë fazes 1 <strong>dhe</strong> 2 në total u plotësuan 69 Fletë me të Dhëna për Vendbanime për 100% të<br />
vendbanimeve në zonën e studimit, siç tregohet në Tabela 5.1-17.<br />
Tabela 5.1-17 Fletë me të dhëna vendbanimi të plotësuara (Faza 1 <strong>dhe</strong> 2)<br />
Qarku Korçë Qarku Berat Qarku Fier<br />
Devoll Korçë Skrapar Berat Fier Lushnjë Totali<br />
7 11 15 24 12 0 69<br />
Burimi: ERM (2011)<br />
Gjatë Fazave 4 <strong>dhe</strong> 5 total u plotësuan e<strong>dhe</strong> 14 Fletë me të Dhëna për Vendbanime.<br />
Tabela 5.1-18 Fletë me të dhëna vendbanimi të plotësuara<br />
Qarku Korçë Qarku Berat Qarku Fier Qarku<br />
Tiranë<br />
Qarku<br />
Tiranë<br />
Devoll Korçë Skrapar Berat Fier Lushnjë Kavajë Durrës Totali<br />
1 1 3 0 6 0 1 2 14<br />
Burimi: (ERM (2012)<br />
Anketimet në familje<br />
Kutia 5.1-4<br />
Anketimet në familje<br />
Familja: Një familje përkufizohet si një grup individësh që jetojnë së bashku në një banesë <strong>dhe</strong> që kanë ekonomi të<br />
përbashkët. Si rrjedhojë anëtarët e familjes duhet të jenë të pranishëm ose të mungojnë për më pak se sa 12 muaj, por<br />
pritet që ata të kthehen përpara një mungese prej 12 muajsh1<br />
Anketimi në Familje: Studim sasior për të marrë informacion në nivel familje në zonat, përfshirë demografikën,<br />
arsimin, shëndetësinë, infrastrukturën <strong>dhe</strong> aktivitetet ekonomike.<br />
Qëllimi i anketimit në familje ishte që të kapte një panoramë të gjerë përfaqësuese të kontekstit<br />
socio-ekonomik të familjeve në zonën e studimit socio-ekonomik <strong>dhe</strong> të kuptoheshin ndryshimet<br />
1Instituti Shqiptar i Statistikës (Instat)
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 57 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
në kushtet socio-ekonomike në nivelin e familjes si midis familjeve ashtu e<strong>dhe</strong> përgjatë korridorit<br />
të gazsjellësit. Anketimet në shtëpi u kryen vetëm si pjesë e Fazave 1 <strong>dhe</strong> 2.<br />
Pyetësori u zhvillua në linjë me praktikat më të mira ndërkombëtare <strong>dhe</strong> duke marrë parasysh<br />
normat shqiptare të anketimit. Pyetësori u testua në një ushtrim pilot përpara fillimit të punës në<br />
terren për mbledhjen e të dhënave.<br />
Dixhitalizimi i vendbanimeve brenda zonës së studimit siguroi kuadrin e kampionimit për<br />
anketimin në familje. Për gjurmën origjinale në Fazën 1, numri total i familjeve të dixhitalizuara në<br />
korridor ishte 2.047 që rezultoi në një kampion të rënë dakord prej 400 familje. Gjatë Fazës 2 të<br />
anketimit, të kryer në shtator 2011, ishin dixhitalizuar e<strong>dhe</strong> 1.849 familje të tjera në korridorin prej<br />
2 km përgjatë seksionit të ri të gjurmës. U ra dakord për një kampion shtesë prej 153 familjesh<br />
për gjurmëzimin e rin në Korçë.<br />
U përdor një metodë kampionimi pa probabilitet për të zgjedhur numrin e familjeve, me numra të<br />
synuar familjesh që do të anketoheshin, në secilin vendbanim të para përcaktuar si një përqindje<br />
e popullatës. Numëruesve iu kërkua të zgjidhnin familjet një po një jo për vendbanimet brenda<br />
ose të kryqëzuar nga korridori prej 500 m <strong>dhe</strong> një familje në dhjetë të tilla për vendbanimet<br />
brenda ose të kryqëzuara nga korridori prej 2 km. Ky lloj kampionimi është kampionim pa<br />
probabilitet kështu që rezultatet nuk mund të ekstrapolohen për të gjithë popullësinë por ato<br />
pasqyrojnë profilin e 2.290 anëtarëve të familjeve të përshira në anketim. Tabela 5.1-18 tregon<br />
numrin total të anketimeve në familje sipas Qarkut.<br />
Tabela 5.1-189 Anketime në familje të plotësuara<br />
Qarku Korçë Qarku Berat Qarku Fier<br />
Korçë Devoll Skrapar Berat Fier Lushnjë Totali<br />
Totali sipas Qarkut 77 82 82 261 51 0 553<br />
Burimi: ERM (2011)<br />
Intervistat me informatorë kyç<br />
Kutia 5.1-5<br />
Intervistat me informatorë kyç (KII)<br />
Informatorët kyç janë individë të përzgjedhur të cilët kanë njohuri të një lënde specifike ose janë anëtarë të informuar të<br />
komunitetit. Ata përfshijnë përfaqësues të qeverisë, avokatë, udhëheqës vendorë, udhëheqës fetarë, mësues<br />
shkollash, profesionistë të shëndetësisë, OJQ-të, etj.<br />
Qëllimi i këtyre intervistave, të gjitha të ndërmarra gjatë Fazave 1 <strong>dhe</strong> 2, ishte mbledhje e<br />
informacionit nga individë me njohuri të thella ose informacion mbi një lëndë ose fushë tematike<br />
specifike.<br />
Ashtu si e<strong>dhe</strong> me diskutimet në grupet e fokusit, llojet e takimeve u përshtatën për rajonin duke<br />
përdorur të dhëna të mbledhura gjatë studimit të bazuar në zyrë <strong>dhe</strong> përmes njohurive vendore.<br />
Në total u mbajtën 23 Intervista Informative Kyçe me informatorë kyç vendorë <strong>dhe</strong> rajonalë.<br />
Tabela 5.1- tregon llojet <strong>dhe</strong> numrin e intervistave në secilin qark.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 58 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Tabela 5.1-20 Intervista informative kyçe të mbajtura (Faza 1 <strong>dhe</strong> 2)<br />
Lloji i KII-së<br />
Planifikim<br />
Urban<br />
/Zhvillim/<br />
Turizëm<br />
Agronomi<br />
Minoritetet<br />
Etnike<br />
(Romët)<br />
Përmbytje Pyjet Rrugët Arsimi Shëndetësi Punësim Peshkim<br />
7 1 1 2 2 1 3 3 2 1<br />
Burimi: ERM (2011)<br />
Intervistat u kryen si nga ERM-ja ashtu <strong>dhe</strong> nga këshilltarët vendorë. Shënimet nga intervistat me<br />
informatorët kyçë u regjistruan në fletën e të dhënave të vendbanimeve (shih seksionin më<br />
poshtë). Çdo veprim që mund të ndikojë vendimet e Projektit bazuar në gjurmëzimin e<br />
gazsjellësit, për shembull, u regjistruan në Regjistrin e Përfshirjes së Palëve të Interesit në<br />
mënyrë që të hi<strong>dhe</strong>shin në Bazën e të Dhënave të Palëve të Interesit.<br />
Observimet në terren <strong>dhe</strong> vërtetimi i tokës<br />
Kutia 5.1-6<br />
Observimet në terren <strong>dhe</strong> vërtetimi i tokës<br />
Observimet në terren përfshijnë vizita në vende me interes të cilat mund të ndikohen nga Projekti. Observimet<br />
përfshijnë gjithashtu vlerësimin e mjedisit ku të ndikuarit nga Projekti jetojnë sa i përket infrastrukturës, cilësisë së<br />
jetës, etj.<br />
Vende me interes janë zonat që janë veçanërisht të ndjeshme nga një pikëpamje socioekonomike.<br />
Ato përfshijnë vende ku gazsjellësi kalon në afërsi të ndërtesave rezidenciale ose<br />
tregtare, grumbullime shtëpish, kryqëzohet me rrugë <strong>dhe</strong> sistemet e ujitjes si <strong>dhe</strong> zona në<br />
përdorim bujqësor. Ato përfshijnë gjithashtu vende të lidhura me fasilitete si stacionet e<br />
kompresorëve, kampet e ndërtimit <strong>dhe</strong> rrethimet e tubave.<br />
Observimet në terren siguruan mundësinë për të kuptuar si ata që jetojnë <strong>dhe</strong> punojnë përreth<br />
vendodhjes së Projektit, si përdoruesit e tokës, ndër veprojnë me zonat mundësisht të ndikuara<br />
nga Projekti. Për më tepër observimet lejuan një vlerësim të mjedisit/kontekstit brenda<br />
vendbanimeve për të vlerësuar ndjeshmërinë ndaj ndikimeve.<br />
Pikat e referimit GPS u morën në çdo vend në mënyrë që të vërtetoheshin në terren receptorët<br />
kyçë që do të vendoseshin në hartë për shtimin e GIS në VNMS. Ekipi i terrenit gjithashtu<br />
plotësoi një regjistër me pika reference <strong>dhe</strong> foto për të regjistruar emrin e vendit, vendodhjet,<br />
përshkrimin e rrethinave, receptorët kyçë <strong>dhe</strong> rëndësinë për Projektin.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 59 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
5.1.8 Trashëgimia kulturore në tokë<br />
Ekipi i trashëgimisë kulturore identifikoi vendet e trashëgimisë kulturore brenda një korridori me<br />
gjerësi 2 km të përqendruara në gjurmës bazë si një mjet për përcaktimin e kufizimeve nga<br />
trashëgimia kulturore për Projektin. Korridori siguroi një njësi studimi të rëndësishme <strong>dhe</strong> të<br />
menaxhueshme me mundësi për të njohur si kufizimet ashtu e<strong>dhe</strong> zonat pa kufizime në secilin<br />
krah të vijës qendrore. Mbledhja e të <strong>dhe</strong>nve <strong>referuese</strong> u krye në dy faza: studimi në zyrë <strong>dhe</strong><br />
puna në terren. Hulumtimet u përqendruan në tre kategori të përgjithshme trashëgimie kulturore:<br />
vendet arkeologjike, monumentet <strong>dhe</strong> vendet me vlerë të paprekshme trashëgimie kulturore.<br />
Ekipi gjithashtu vlerësoi nivelin e mundshëm të cilësisë/rëndësisë të secilit vend si të lartë, të<br />
mesme <strong>dhe</strong> të ulët. Duhet theksuar, ama, se vendosja e vlerës përfundimtare kulturore ose<br />
shkencore të vendeve është prerogativë e Ministrisë së Kulturës, Turizmit, Rinisë <strong>dhe</strong> Sporteve<br />
<strong>dhe</strong> palëve vendore të interesit.<br />
5.1.8.1 Metodologjia <strong>referuese</strong> e trashëgimisë kulturore<br />
Tabela 5.1-19 liston llojet e vendeve të trashëgimisë të marrë në konsideratë, karakteristikat e<br />
tyre <strong>dhe</strong> aspektet e cilësisë <strong>dhe</strong> rëndësisë.<br />
Tabela 5.1-191 Karakteristikat e vendeve të trashëgimisë kulturore<br />
Lloji i Vendit të<br />
Trashëgimisë<br />
Vend<br />
Arkeologjik<br />
Monument<br />
Historik<br />
Vend me Vlerë<br />
të Paprekshme<br />
Trashëgimie<br />
Kulturore<br />
Përkufizimi/Shembuj<br />
Vende pushtimi gërmadhë <strong>dhe</strong>/ose të mbuluara<br />
nga toka, fortifikime, xhami <strong>dhe</strong> kisha, mbetje ose<br />
gropa magazinimi prehistorike, fshatra ose varreza<br />
antike.<br />
Strukturë e qëndrueshme me vlerë historike<br />
estetike ose monumentale. Shembuj janë<br />
kështjellat, fortifikimet, kishat <strong>dhe</strong> varrezat.<br />
Një strukturë, vend ose tipar i panoramës me<br />
rëndësi të veçantë, shpesh të papritur, për një<br />
komunitet ose grupe më të madh palësh të<br />
interesuara. (shembull: vend kulti informal ose<br />
modern; tipar i vendit ose panoramës lidhur me një<br />
ngjarje të rëndësishme, faltore informale aksidenti;<br />
varreza informale të shënuara <strong>dhe</strong> jo të shënuara<br />
<strong>dhe</strong> vende të supozuara varrimi).<br />
Cilësia/Rëndësia<br />
Vendet kanë informacion shkencor, kulturor<br />
<strong>dhe</strong> historik i cili ka gjithashtu vlerë publike,<br />
si bazë informacioni <strong>dhe</strong> miratim publik i<br />
historisë <strong>dhe</strong> identitetit kombëtar. Vlera<br />
duhet të jetë e njohur formalisht <strong>dhe</strong> e<br />
miratuar nga autoritetet qeveritare.<br />
Vendet përmbajnë vlerë kulturore, artistike,<br />
historike <strong>dhe</strong> estetike bazuar në pamjen e<br />
tyre <strong>dhe</strong> kontributin për pamjen <strong>dhe</strong><br />
ndjesinë e një vendodhjeje të veçantë.<br />
Vlera duhet të jetë e njohur formalisht <strong>dhe</strong> e<br />
miratuar nga autoritetet qeveritare.<br />
Vendet mishërojnë traditat kulturore <strong>dhe</strong><br />
historike vendore që kontribuojnë për<br />
komunitetin <strong>dhe</strong> identitetin e grupit vendor<br />
<strong>dhe</strong> kohezionin. Vlera mund të mos jetë e<br />
miratuar ose e njohur, por si në rastin e<br />
vendeve arkeologjike <strong>dhe</strong> monumenteve,<br />
është e njohur nga standardet<br />
ndërkombëtare akademike <strong>dhe</strong> të ruajtjes<br />
së trashëgimisë.<br />
Burimi: ERM (2011)
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 60 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
5.1.8.2 Rishikim i bazuar në zyrë<br />
Puna kërkimore e bazuar në zyrë u krye për të identifikuar si vendet e trashëgimisë kulturore <strong>dhe</strong><br />
zonat me potencial arkeologjik brenda <strong>dhe</strong> në afërsi të rastit bazë të korridorit, ashtu <strong>dhe</strong> për të<br />
përcaktuar trajtimin e trashëgimisë kulturore sipas legjislacionit kombëtar shqiptar. Studimi<br />
bazuar në zyrë përfshiu mbledhjen <strong>dhe</strong> analizimin e të dhënave të rëndësishme nga agjencitë<br />
qeveritare, bazat e të dhënave, literatura arkeologjike <strong>dhe</strong> historike, hartat historike <strong>dhe</strong><br />
topografike si <strong>dhe</strong> këshillim me ekspertë <strong>dhe</strong> individë të tjerë me njohuri në Shqipëri <strong>dhe</strong> jashtë<br />
saj. Të dhënat nga anketimet e mëparshme të studimit të gjurmëzimit gjithashtu u përfshinë në<br />
rishikimin e bazuar në zyrë <strong>dhe</strong> u përdorën për të planifikimin e punës së mëtejshme në terren.<br />
5.1.8.3 Metodologjia e anketimit të terren<br />
Anketimi në terren, gjatë shtatorit 2011 <strong>dhe</strong> korrikut 2012 përfshiu konfirmimin në teren të<br />
vendeve të njohura <strong>dhe</strong> inspektimin selektiv në këmbë me qëllim të identifikimit të terreneve<br />
shtesë . Anketimi u krye në ekipe të udhëhequra nga arkeologë profesionistë shqiptarë <strong>dhe</strong> ishte<br />
i përbërë nga anketim këmbësor i ndihmuar nga mjete përgjatë rastit bazë të gjurmës <strong>dhe</strong><br />
elementeve shoqëruese të Projektit si: rrugë ndërlidhëse, kantieret e gypave, stacioneve të<br />
kompresorëve, etj. Nuk u përdorën metoda ndërhyrëse, por u mblodhën disa artefakte nga<br />
sipërfaqja si pjesë e anketimeve.<br />
Gjatë anketimit 2011 <strong>dhe</strong> 2012, <strong>dhe</strong> në në mënyrë që të kryhej një anketim efikas në një kohë<br />
relativisht të shkurtër, ekipet në terren u bazuan në punën e mëparshme kërkimore të bazuar në<br />
zyrë <strong>dhe</strong> në terren për të zgjedhur zona të veçantë për anketim. Përzgjedhja e zonave të synuara<br />
u bazua jo vetëm në praninë e vendeve të trashëgimisë kulturore të njohura, por gjithashtu në<br />
potencialin e një zone për të përmbajtur vende të pazbuluara. Aktivitetet në terren ishin shumë<br />
intensive në rajonin e Korçës të rastit bazë të gjurmës për shkak të rëndësisë së ma<strong>dhe</strong><br />
arkeologjike të rajonit. Duke përdorur këtë qasje, rreth 65% e rastit bazë të gjurmës së TAP-it u<br />
mbulua nga një ekip anketimi prej 3 deri 4 arkeologë që ecnin paralel me prerjet e tërthorta rreth<br />
15 m larg, përgjatë një zone rreth 60 m të gjerë të përqendruar në vijën e gjurmës.<br />
Në korrik 2012, hulumtimi në teren ishte lidhur për elementet e caktuara të Projektit si rrugëve<br />
ndërlidhëse, kantieret e gypave <strong>dhe</strong> stacionet e kompresorëve. E gjithë gjurma e Projektit është<br />
hulumtuar përmes një kombinimit të hulumtimit këmbësor <strong>dhe</strong> atij me automjet.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 61 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
5.2 Metodologjia e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
5.2.1 Hyrje<br />
Parimet e përgjithshme që përforcojnë qasjen ndaj vlerësimit të <strong>ndikimit</strong> mund të gjenden në<br />
Seksionin 5, ndërsa kjo Shtojcë detajon të metodologjitë specifike për temë të përdorura për<br />
secilin nga burimet mjedisore, socio-ekonomike <strong>dhe</strong> kulturore të vlerësuara në Seksionin 8,. Një<br />
numër i vlerësimeve duhet lexuar gjithashtu në lidhje me Shtojcën 8 Të Dhënat e Vlerësimit të<br />
Ndikimit që përmban informacion të mëtejshëm teknik – referencat bëhen në tekst sipas nevojës.<br />
Metodologjitë e mëposhtme specifike për temë për përcaktimin e ndikimi, ose aty ku është e<br />
mundur, kriteret e rëndësisë së rrezikut, janë të detajuara:<br />
• Mjedisi Fizik (Seksioni Fehler! Verweisquelle konnte nicht gefunden werden.)<br />
o Cilësia e Ajrit në Ambient (Seksioni 5.2.2.1);<br />
o Zhurma (Seksioni 5.2.2.2);<br />
o Burimet Ujore (Seksioni 5.2.2.3);<br />
o Gjeologjia, Gjeo-Morfologjia <strong>dhe</strong> Cilësia e Dheut (Seksioni 5.2.2.4);<br />
o Panorama <strong>dhe</strong> Komoditeti Vizuel (Seksioni 5.2.2.5);<br />
• Mjedisi Biologjik (Seksioni 5.2.3)<br />
o Ekologjia – Habitatet <strong>dhe</strong> Speciet (Seksionet 5.2.3.1 <strong>dhe</strong> 5.2.3.2);<br />
• Mjedisi Socio-Ekonomik (Seksioni 5.2.4);<br />
• Trashëgimia Kulturore (Seksioni 5.2.5).<br />
Aty ku standardet nuk ishin të disponueshme ose jepnin informacion të pamjaftueshëm në<br />
vetvete për të lejuar vlerësimin e rëndësisë së <strong>ndikimit</strong>, rëndësia është vlerësuar duke marrë në<br />
konsideratë madhësinë e <strong>ndikimit</strong> <strong>dhe</strong> vlerën ose ndjeshmërinë e burimit ose receptorit të<br />
ndikuar.<br />
Madhësia e <strong>ndikimit</strong> është përcaktuar bazuar mbi kombinimin e një numri karakteristikash si<br />
natyra, tipi, shkalla, kohëzgjatja apo frekuenca <strong>dhe</strong> gjasat (për ngjarjet e pa planifikuara)..<br />
Kur kihet parasysh thelbi i ndryshimeve mes burimeve/receptorëve (<strong>dhe</strong> në shumë raste mes<br />
llojeve të ndryshme të ndikimeve ndaj një burimi/receptori të caktuar), definimi i caktimit të<br />
magnitudës (pra, metodat që përdoren për kombinimin e karakteristikave të ndryshme të<br />
ndikimeve <strong>dhe</strong> atyre për përcaktimin e magnitudës), definohen ndryshe në përputhje me<br />
burimit/receptorit (apo lloji i <strong>ndikimit</strong> në fjalë). Këto bazohen në përvojën e ERM-s <strong>dhe</strong> aty ku<br />
kërkohet e<strong>dhe</strong> në gjykimin professional.<br />
Nëse magnituda e <strong>ndikimit</strong> nuk është përcaktuar veçanërisht në Seksionin 8, janë përdorur<br />
përkufizimet e dhëna në Tabela 5.2-1.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 62 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Tabela 5.2-1 Përkufizimi i faktorëve që përcaktojnë madhësinë e <strong>ndikimit</strong><br />
Faktori kontribuues<br />
për përcaktimin e<br />
madhësisë<br />
Përkufizimi i Përgjithshëm<br />
Natyra / Tipi • Negativ – ndikim që është një ndryshim i keq nga baza <strong>referuese</strong> ose fut një element<br />
të padëshiruar në bazën referues;<br />
• Pozitiv – ndikim që konsiderohet të përfaqësojë një përmirësim të bazës ose të fusë<br />
një faktor të ri të dëshirueshëm në bazën <strong>referuese</strong>;<br />
• Direkt – ndikime që vijnë nga ndërveprimi i drejtpërdrejtë midis aktivitetit të Projektit<br />
<strong>dhe</strong> një burimi/receptori; <strong>dhe</strong><br />
• Indirekt – ndikime që vijnë nga aktivitete jo-Projekt të cilat ndodhin si rezultat i<br />
Projektit.<br />
Shkalla • Vendorë – ndikime që ndikojnë burimet vendore ose që janë të kufizuar në zonën e<br />
<strong>ndikimit</strong>;<br />
• Rajonal – ndikime që ndikojnë burime të rëndësishme nga ana rajonale ose që ndihen<br />
në një shkallë rajonale;<br />
• Kombëtar – ndikime që ndikojnë burime të rëndësishme nga ana kombëtare ose që<br />
ndihen në një shkallë kombëtare; <strong>dhe</strong><br />
• Ndërkombëtar – ndikime që ndikojnë burime të rëndësishme ndërkombëtarisht ose që<br />
ndjehen në shkallë ndërkombëtare (p.sh. zona të mbrojtura nga Konventa<br />
Ndërkombëtare) përfshirë ndikime ndërkufitare mbi shoqërinë <strong>dhe</strong> shëndetin.<br />
Kohëzgjatja • E Përkohshme – ndikime të parashikuara për një kohëzgjatje më të shkurtër se ajo e<br />
ndërtimit <strong>dhe</strong>/ose të një natyre të ndërprerë/rastësore;<br />
• Afat shkurtër – ndikime të parashikuara të zgjasin vetëm gjatë ndërtimit;<br />
• Afat mesëm – ndikime të parashikuara të zgjasin për një periudhë afat mesme duke u<br />
shtyrë përtej fundit të ndërtimit;<br />
• Afat gjatë – ndikime të parashikuara të vazhdojnë për një periudhë të zgjatur përtej<br />
mbarimit të ndërtimit; <strong>dhe</strong><br />
• Të përhershme – ndikime që do të vijnë nga ndryshime të pakthyeshme në kushte siç<br />
janë largimi i tipareve<br />
Vlera ose ndjeshmëria e një burimi ose receptori është marrë parasysh, për shembull, përcaktimi<br />
i tij vendor, rajonal, kombëtar <strong>dhe</strong> ndërkombëtar, rëndësia për komunitetin më të gjerë vendor,<br />
funksioni në ekosistem ose vlera ekonomike, sipas përshkrimit në Seksionin 6 <strong>Baza</strong> Referuese<br />
Mjedisore, Socio-Ekonomike <strong>dhe</strong> Kulturore.<br />
Për më tepër, aty ku ishte e mundur, vlerësimi i <strong>ndikimit</strong> merr parasysh kthimin mbrapsht të një<br />
ndikimi. Kjo i aplikohet kryesisht heqjes së bimësisë, aty ku për shembull humbja e bimësisë së<br />
livadhit përmes vendosjes së rripit të ndërtimit është në të shumtën e rasteve e kthyeshme me<br />
rivendosje të përshtatshme të habitatit pas të jetë shtruar gazsjellësi, kurse humbja e habitatit të<br />
pyjeve të vjetra nuk është e kthyeshme, duke qenë së rripi mbrojtës i gazsjellësit (PPS) prej 8 m<br />
nuk lejon rimbjellen e pemëve, <strong>dhe</strong> aty ku pemët mund të ri mbillen jashtë PPS-ës, do të duhen<br />
dekada që ato të maturojnë.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 63 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Përveç ndikimeve faktike të parashikuara, VNMS-ja në përputhje me kriteret ndërkombëtare <strong>dhe</strong><br />
të BERZH-it, raporton gjithashtu mbi rreziqet, pra ngjarjet, të cilat nëse verifikohen mund të<br />
ndikojnë mbi receptorët mjedisorë, socio-ekonomikë ose të trashëgimisë kulturore. Sa i përket<br />
vlerësimit të rreziqeve nga ngjarjet jo-rutinë gjatë operimit, VNMS-ja informohet nga studime të<br />
përkushtuara të menaxhimit të rrezikut. Këto përmbajnë <strong>dhe</strong> diskutojnë identifikimin e rreziqeve<br />
<strong>dhe</strong> skenarët e rëndësishëm, probabilitetin <strong>dhe</strong> vlerësimin e rrezikut. Raporti i VNMS-ës në<br />
Seksionin 8 siguron një përmbledhje të aspekteve të rëndësishme (cilësore ose, aty ku është e<br />
mundur, sasiore). Rreziqet gjatë ndërtimit (p.sh. ndotja e tokës <strong>dhe</strong> ujit nga derdhjet aksidentale<br />
ose përplasjet sociale midis popullatës vendore <strong>dhe</strong> ndërtuesve) adresohen në mënyrë cilësore<br />
duke siguruar plane të përshtatshme parandalimi <strong>dhe</strong> përgjigje.<br />
5.2.2 Mjedisi fizik<br />
Në këtë seksion Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit do të paraqitet për komponentët e<br />
mëposhtëm:<br />
• Cilësia e Ajrit;<br />
• Zhurma;<br />
• Burimet Ujore (Uji Sipërfaqësor <strong>dhe</strong> Nëntokësor, Uji Detar);<br />
• Gjeologjia, Gjeo-Morfologjia, Cilësia e Dheut <strong>dhe</strong> Fundi Detar; <strong>dhe</strong><br />
• Panorama <strong>dhe</strong> Komoditeti Vizuel.<br />
5.2.2.1 Cilësia e ajrit<br />
5.2.2.1.1 Vlerësime të përgjithshme<br />
Ndikimet e fazave të Projektit TAP mbi cilësinë e ajrit janë vlerësuar sipas metodologjive të<br />
pranuara ndërkombëtare <strong>dhe</strong> mbi bazat e standardeve <strong>dhe</strong> udhëzimeve ndërkombëtare për<br />
cilësinë e ajrit.<br />
Të gjitha burimet emetuese të lidhura me ndërtimin e projektit <strong>dhe</strong> fazat e operimit janë<br />
identifikuar <strong>dhe</strong> atje ku ka qenë e mundur faktorët emetues të njohur ndërkombëtare EPA <strong>dhe</strong><br />
sisteme modelimi janë përdorur për të përcaktuar në mënyrë sasiore kontributin e projektit në<br />
cilësinë e ajrit në vend; ky kontribut është krahasuar përkundrejt udhëzimeve Kombëtare në fuqi<br />
<strong>dhe</strong> standardeve të cilësisë së ajrit siç janë ato të Bankës Botërore/ udhëzimeve të Korporatës<br />
Financiare Ndërkombëtare (IFC) <strong>dhe</strong> udhëzimeve të Organizatës Botërore të Shëndetësisë, Për<br />
më tepër, kushti i historikut është shqyrtuar në mënyrë për të vlerësuar ndikimet e grumbulluara.<br />
Shkalla e <strong>ndikimit</strong> është vlerësuar nëpërmjet:<br />
• krahasimit me standardet e cilësisë së ajrit;
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 64 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
• mbulimi në hapësirë i <strong>ndikimit</strong>; <strong>dhe</strong><br />
• distanca nga të ndikuarit .<br />
Ky seksion shpalos kriteret kryesore të përdorura për vlerësimin e <strong>ndikimit</strong> të Projektit mbi<br />
cilësinë e ajrit, duke u fokusuar veçmas mbi fazat ndërtuese të operimit.<br />
5.2.2.1.2 Historiku i cilësisë së ajrit<br />
Njohja e kushteve të historikut të cilësisë së ajrit është e dobishme për të vlerësuar ndikimin e<br />
Projektit mbi cilësinë e ajrit <strong>dhe</strong> për të vlerësuar ndikimet e grumbulluara si rezultat i Projektit plus<br />
<strong>dhe</strong> historikun e nivelit të cilësisë së ajrit.<br />
Të gjithë përqendrimet e ndotësve atmosferik të monitoruar gjatë kryerjes së mostrave janë nën<br />
nivelin e zbuluar përkatës të metodës analitike ose tepër më poshtë se niveli historik për<br />
ekosisteme të përcaktuar nga BE. Ky rezultat pasqyron karakteristikat e zonës në të cilën mostrat<br />
e ajrit u mblodhën meqenëse këto janë zona rurale pa ndonjë burim kryesor për ndotjen e ajrit.<br />
5.2.2.1.3 Ndikimet e mundshme<br />
Emetimet në ajër do të rezultojnë nga një numër burimesh gjatë ndërtimit <strong>dhe</strong> shfrytëzimit.<br />
Gjatë ndërtimit të projektit, ndikimet e mundshme në cilësinë atmosferike janë të lidhura me<br />
aktivitetet në vijim:<br />
• Emetimet e përkohshme të pluhurit nga lëvizja e <strong>dhe</strong>rave, gërmimeve, lëvizja e mjeteve,<br />
stoqeve, sipërfaqet e pashtruara, etj, përgjatë vijës së punës, rrugëve hyrëse, shesheve<br />
<strong>dhe</strong> kampeve.<br />
• Emetimet e përkohshme e gazrave të tubave në atmosferë prej makinerive <strong>dhe</strong> mjeteve<br />
lëvizëse (p.sh. Gjenerator, ekskavator, buldozer, përplasjeve anësore, kamionët, makinat,<br />
kompresorëve për testet hidrike etj.) <strong>dhe</strong> mjeteve lundruese detare.<br />
Gjatë fazës së punimeve, emetime të mundshme mund të prodhohen nga stacionet e<br />
kompresorëve, ndërsa emetime të papërfillshme do të prodhohen nga stacioni i vulvave të<br />
bllokimit <strong>dhe</strong> nga trafiku i mjeteve në lidhje me punimet e mirëmbajtjes së përgjithshme të<br />
gazsjellësit.<br />
Ndotësit kryesor të ajrit të prodhuar gjatë të dyja fazave të projektit janë: dyoksidi nitrogjenit<br />
(NO 2 ), pjesëza pluhuri (PM10) (vetëm gjatë fazës së ndërtimit) <strong>dhe</strong> monoksidi karbonit (CO).<br />
Këto gazra janë shqetësuese për shkak të efektit negative mbi shëndetin e njerëzve <strong>dhe</strong><br />
bimësinë.<br />
Të ndikuarit konsistojnë kryesisht në popullsinë rezidenciale <strong>dhe</strong> vendbanimet e afërta të<br />
punëtorëve, specieve të faunës <strong>dhe</strong> florës, kulturore, historike, <strong>dhe</strong> cilësia e ujit, etj.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 65 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Përveç kësaj, do të ketë emetime të gazrave serë (GHG) si dyoksid karboni (CO 2 ) <strong>dhe</strong> metani<br />
(CH 4 ); çlirimet e këtyre gazrave janë shqetësuese meqenëse ato kontribuojnë në ndryshimet<br />
klimaterike.<br />
5.2.2.1.4 Ndjeshmëria e Burimit/Pësuesit<br />
Në linjë me praktikat më të mira, për sa i përket vlerësimit të <strong>ndikimit</strong> mbi cilësinë e ajrit në vend,<br />
ky vlerësim duhet të kryhet mbi pësuesin më të ndjeshëm (qeniet njerëzore). Si rrjedhim, vlera e<br />
pësuesit gjithmonë konsiderohet e lartë.<br />
5.2.2.1.5 Shkalla e <strong>ndikimit</strong><br />
Shkalla e ndikimeve të shkaktuara nga Projekti mbi cilësinë e ajrit në vend është përcaktuar duke<br />
krahasuar përqendrimin e ndotësve atmosferikë në tokë të shkaktuar nga projekti (gjatë të dyja<br />
fazave të ndërtimit <strong>dhe</strong> punimeve) përkundrejt udhëzimeve normative. Historiku i përqendrimeve<br />
është marrë parasysh për të vlerësuar ndikimet e grumbulluara.<br />
Metodologjia e përdorur është paraqitur në paragrafët në vijim:<br />
• Vlerësimi i emetimeve në ajër gjatë ndërtimit;<br />
• Vlerësimi i emetimeve në ajër gjatë punimeve; <strong>dhe</strong><br />
• Krahasimi me Standardin e cilësisë së ajrit.<br />
Vlerësimi i emetimeve në ajër gjatë ndërtimit<br />
Burimet kryesore të emetimeve të gazrave gjatë përgatitjes së vendit <strong>dhe</strong> ndërtimit do të<br />
konsistojnë në aktivitete që prodhojnë pluhura, gazrat e çliruara nga mjetet e transportit tokësor<br />
<strong>dhe</strong> detar, <strong>dhe</strong> emetime gazesh nga gjeneratorët në vendin e punimeve <strong>dhe</strong> shesh punimeve.<br />
Ashtu siç shpjegohet në Seksionin 8, Emetimet e gazrave nga burime që nuk prodhojnë pluhur<br />
nuk janë nënshtruar një vlerësimi të detajuar.<br />
Vlera e pluhurit të prodhuar <strong>dhe</strong> ndikimet e lidhura me të u kryen duke përdorur faktorët e<br />
emetimit EPA <strong>dhe</strong> mjetet e modeleve të shpërndarjes atmosferike.<br />
Një vlerësim sasior i prodhimit të pluhurit është kryer duke përdorur metodologjinë EPA AP-42<br />
mbi Përpunimi i Grumbulluar <strong>dhe</strong> Stivat e Magazinimit. Sipas kësaj metodologjie, Emetimet e<br />
pluhurit nga faza ndërtuese, duke përfshirë këtu e<strong>dhe</strong> çlirimet për shkak të erës <strong>dhe</strong> nga ngritja<br />
përsëri në ajër e grimcave nga transiti i mjeteve, janë llogaritur mbi bazën e kontribuuesve në<br />
vijim:<br />
• dimensionet e zonës së ndërtimit;<br />
• sasia e <strong>dhe</strong>ut që zhvendoset;
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 66 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
• numri i ditëve të punimeve;<br />
• shpejtësia mesatare e erës; <strong>dhe</strong><br />
• numri i mjeteve të transportit në ditë <strong>dhe</strong> distancës mesatare të përshkruar nga secili mjet.<br />
Vlera e identifikuar e pluhurit të çliruar rrjedhimisht është përdorur si kontribut për modelin e<br />
studimit të shpërhapjes së pluhurit, e kryer me sistemin e modelimit EPA CALMET-CALPUFF<br />
(paraqitur në pjesën në vijim të këtij Seksioni). Studimi i shpërhapjes tregoi përqendrimet e<br />
niveleve të pluhurit të tokës tek pësuesit , duke lejuar vlerësimin e <strong>ndikimit</strong> të fazës së ndërtimit<br />
mbi cilësinë e ajrit në vend për shkak të emetimeve të pluhurit.<br />
Duhet nënvizuar se kjo metodë vlerësimi nuk merr parasysh masat mbrojtëse që kanë si synim<br />
për të ulur emetimet e pluhurit gjatë fazës së ndërtimit. Rrjedhimisht, përqasja e miratuar është<br />
absolutisht konservatore.<br />
Vlerësimi i emetimeve në ajër gjatë punës<br />
Emetimet nga trafiku i mjeteve në ikje janë të vogla nëse krahasohen me emetimet nga stacioni<br />
kompresorit, prandaj emetimet nga këto burime nuk i janë nënshtruar vlerësimeve të detajuara<br />
ndërsa dy modele studimi të dedikuara shpërndarjes në ajër janë kryer në mënyrë për të gjetur<br />
sasinë <strong>dhe</strong> vlerësuar përqendrimet e ndotësve të më<strong>dhe</strong>nj në tokë, të prodhuara gjatë operimit të<br />
CS02 <strong>dhe</strong> CS03.<br />
Emetimet atmosferike të CS02 <strong>dhe</strong> CS03 prodhohen si rezultat i turbinave të gazit; të ndezura<br />
me gaz të ulët <strong>dhe</strong> aktiviteti i tyre nuk do të çliroj lëndë të veçantë ose përqendrime domethënëse<br />
të SO 2 në atmosferë. Prandaj CO <strong>dhe</strong> NO x janë të vetmit ndotës të cilësisë së ajrit <strong>dhe</strong><br />
rrjedhimisht të shqyrtuar në këto modele studimi. Përputhshmëria e emetimeve të CS02 <strong>dhe</strong><br />
CS03 me kufizimet e aplikueshme të emetimeve (Udhëzimet ndërkombëtare (KFN ) <strong>dhe</strong><br />
kufizimet kombëtare Shqiptare rregullojnë emetimet nga fabrikat e vogla me djegie) është<br />
siguruar përpara se të kryheshin këto modele studimi (referohu Shtojcat 8 - Seksioni 8.1).<br />
Shpërndarja atmosferike e emetimeve të prodhuara nga aktivitete që krijojnë pluhur (ashtu siç<br />
është shpjeguar më parë) <strong>dhe</strong> makineritë motorike u modeluan nëpërmjet dy modeleve<br />
studimore të posaçme. Simulime të cilësisë së ajrit u kryen duke përdorur sistemin e modelimit<br />
CALMET– CALPUFF (versioni 5.8) 1 , i miratuar <strong>dhe</strong> rekomanduar nga US-EPA. Sistemi i<br />
modelimit të zgjedhur është një sistem modelimi meteorologjik në gjendje jo të palëvizshme <strong>dhe</strong><br />
cilësie ajri që përfaqëson modelimin më modern Lagriangian me shtëllungë për vlerësimin e<br />
<strong>ndikimit</strong> të transportit me distancë të gjatë i ndotësve të caktuar të ajrit. 2<br />
Sistemi modelimit konsiston në tre komponentë kryesor, duke përfshirë një set programesh parapërpunues<br />
<strong>dhe</strong> pas-përpunues (të cilët detajohen më tej në Kutia 5.2-1): Sistemi para-përpunues<br />
meteorologjik CALMET paraqet fusha tre-dimensionale të ndryshuesve kryesorë meteorologjikë<br />
(temperatura, shpejtësia <strong>dhe</strong> drejtimi i erës), mbi territorin e simuluar. Përpunuesi CALPUFF<br />
1 http://www.epa.gov/ttn/scram/dispersion_prefrec.htm#calpuff<br />
2 Rishikim nga kolegët i Sistemit të Modelimit Calmet/Calpuff, Allwine, Dabberdt, Simmons, 1998.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 67 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
është model në gjendje jo të palëvizshme Lagrangian Gaussian me shtëllungë që përmban<br />
module për efekte komplekse në terren, transportin mbi ujë, efektet e ndërveprimit bregdetar,<br />
lagien e ndërtesave nga uji, zhvendosjet e njoma <strong>dhe</strong> të thata, <strong>dhe</strong> transformimet e thjeshta<br />
kimike. 1 Pas-përpunuesi CALPOST analizon statistikisht të dhënat e nxjerra nga CALPUFF <strong>dhe</strong><br />
prodhon grupe të dhënash të përshtatshme për analiza të mëtejshme.<br />
Sistemi modelit kërkon kontributin e të dhënave në vijim:<br />
• te dhënat e ndryshuesve meteorologjik <strong>dhe</strong> profile lartësisë, për të ndërtuar fushën e erës<br />
tre-dimensionale (me CALMET); <strong>dhe</strong><br />
• karakteristikat e burimit <strong>dhe</strong> të dhënat e Emetimit, për të simuluar shpërhapjen e ndotësve<br />
atmosferik (me CALPUFF).<br />
Të dhënat e nxjerra e mbas përpunimit nga CALPUFF konsistojnë në vlerat e matricave të<br />
përqendrimeve. Pësuesit në terrenin e simuluar mund të jenë të veçantë ose të listuar. Vlerat e<br />
llogaritura në çdo receptor mund ti referohen një ose më shumë burimeve.<br />
Rezultatet mund të përpunohen nga çdo lloj programi GIS (Sistemi informacionit gjeografik<br />
SIGJ), duke krijuar hartat e iso-përqendrimeve.<br />
Kutia 5.2-1<br />
Tiparet e komponentëve të sistemit të modelimit<br />
CALMET është para-përpunues diagnostik, meteorologjik në gjendje të prodhoj fusha tre-dimensionale të<br />
temperaturës, shpejtësisë <strong>dhe</strong> drejtimit të erës, përgjatë fushave dy-dimensionale të parametrave të tjerë që<br />
përfaqësojnë turbulencat atmosferike. CALMET është në gjendje të prodhoj fushat e erës në territore komplekse<br />
orografike të karakterizuara nga lloje të ndryshme të përdorimit të tokës. Fusha finale e erës është arritur<br />
nëpërmjet hapave të njëpasnjëshëm, duke filluar nga një fushë ere fillestare shpesh e marrë nga era gjeo-strofike.<br />
Fusha e erës është e lidhur me orografinë, meqenëse modeli ndërshtien vlerat e monitoruara të stacionit <strong>dhe</strong><br />
aplikon algoritme specifike për të simuluar ndërveprimin ndërmjet erës tokës <strong>dhe</strong> linjave të rrjedhës. Moduli<br />
përmban një modul mikro-meteorologjik që përcakton strukturat <strong>dhe</strong> termale <strong>dhe</strong> mekanike (turbulencat) e<br />
shtresave të ulëta atmosferike.<br />
CALPUFF është një model shpërhapje hibrid (i njohur kryesisht si ‘modeli me shtëllungë’). Është një model shumështresor<br />
<strong>dhe</strong> modeli në gjendje jo të palëvizshme. Ai simulon transportin, shpërhapjen, transformimin <strong>dhe</strong><br />
depozitimin e ndotësve, në kushte meteorologjike që ndryshojnë në kohë <strong>dhe</strong> hapësirë. CALPUFF përdor fushat<br />
meteorologjike të prodhuara nga CALMET, por për simulime të thjeshta një fushë ere e qëndrueshme e jashtme,<br />
me vlera konstante të shpejtësisë <strong>dhe</strong> drejtimit të erës mbi terrenin e simuluar, mund të përdoret si kontribut.<br />
Moduli përmban algoritme të ndryshme për të simuluar procese të ndryshme siç janë; lagien e ndërtesave nga uji,<br />
<strong>dhe</strong> zbritjen e tymrave përgjatë trupit të oxhakut; gërshetimin vertikal të erës; depozitimet e njoma <strong>dhe</strong> të thata;<br />
transformimet kimike atmosferike; orografinë komplekse <strong>dhe</strong> bregdetare.2<br />
Përveç asaj, CALPUFF lejon seleksionimin e gjeometrisë së burimit (pikë, linear ose ajror), duke përmirësuar<br />
kështu saktësinë e kontributit të çlirimeve. Pikat burimore simulojnë emetimet që vijnë nga një zonë e vogël ndërsa<br />
burimet ajrore përshkruajnë një shpërndarje të emetimit që vjen nga një zonë më e gjerë; çlirimet nga burime<br />
lineare janë të shpërndarë përgjatë drejtimeve kryesore (p.sh. rrugët).<br />
CALPOST përpunon CALPUFF të dhënat e nxjerra duke prodhuar një format të dhënash i përshtatshëm për<br />
analiza të mëtejshme. Veçanërisht, ai lejon llogaritjen e parametrave statistikor për tu krahasuar përkundrejt<br />
standardet në fuqi të cilësisë së ajrit (përqindjet e përqendrimeve çdo orë, përqendrimet mesatare vjetore, etj.). Të<br />
dhënat e nxjerra nga CALPOST konsistojnë në matricat e vlerave të përqendrimit të llogaritura në pika të quajtura<br />
receptor. Pësuesit mund të përcaktohen nëpërmjet tabele të rregullt ose të veçantë.<br />
1 Një udhëzues për përdoruesin CALPUFF Model Shpërhapje (Version 5), Scire, Strimaitis, Yamartino 2000<br />
2 Në zonat detare bregdetare, CALPUFF konsideron fenomenin e puhizës në mënyrë për të modeluar në mënyrë<br />
efikase Shtresën e Kufirit të Brendshëm Termal (TIBL) ashtu si në rastin e burimeve bregdetare, TIBL shkakton një<br />
rënie të shpejtë të ndotësve në tokë.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 68 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Përqasja konservatore e studimit<br />
Një përqasje konservatore është ndjekur në studim e karakterizuar nga aspektet kryesore në<br />
vijim:<br />
• NO x i simuluar është konsideruar si NO 2 , por në realitet vetëm një pjesë e NO x konvertohet<br />
në NO 2 në varësi të faktorëve të ndryshëm (p.sh. rrezatimi diellor, temperatura,<br />
përqendrimet e hidro-karbonit në atmosferë). Prandaj, përqendrimet e simuluara të NO 2<br />
rezultojnë të mbivlerësuara.<br />
• Modeli nuk përllogarit depozitimet e njoma <strong>dhe</strong> të thata ose reaksionet foto-kimike të<br />
ndotësve, gjë e cila në realitet ndodh <strong>dhe</strong> redukton përqendrimet e NO x <strong>dhe</strong> CO në<br />
atmosferë. Si rrjedhojë rezultatet mbivlerësojnë kontributin e mundshme aktual të burimit.<br />
Përsëri, përqasja është në anën e sigurt të supozimeve <strong>dhe</strong> jep një tablo konservatore që<br />
maksimizon vlerave e ndotësve të modeleve të përqendruar mbi terrenin e simuluar.<br />
• Vlerësimi i ndikimeve në cilësinë e ajrit nuk përllogariti efektin e masave mbrojtëse që<br />
synonin të reduktonin emetimet atmosferike.<br />
Krahasimi me standardin e cilësisë së ajrit<br />
Rëndësia e ndikimeve të shkaktuara nga projekti mbi kushtet e cilësisë së ajrit në vend është<br />
vlerësuar duke krahasuar përqendrimet e ndotësve në tokë përkundrejt standardeve të cilësisë<br />
së ajrit; këto të fundit janë vendosur në nivel kombëtar <strong>dhe</strong> ndërkombëtar në mënyrë për të<br />
garantuar kushte të pastra të ajrit <strong>dhe</strong> për të shmangur efektet e dëmshme mbi florën <strong>dhe</strong> faunën<br />
<strong>dhe</strong> pësuesit njerëzor që vjen si rrjedhojë e ekspozimit afatshkurtër <strong>dhe</strong> afatgjatë në ajër të<br />
ndotur.<br />
Në nivel kombëtar, Vendimi Shqiptar Nr. 803 lëshuar më 4 Dhjetor 2003, bazuar në nenin 5 të<br />
Ligjit nr. 8897 lëshuar më 16 Maj 2002, përcakton kufirin e vlerave për ndotësit atmosferik. Në<br />
nivel ndërkombëtar, standardet e cilësisë së ajrit janë përcaktuar nga Udhëzimet e Sigurisë <strong>dhe</strong><br />
Shëndetit Mjedisor: Udhëzimet e Përgjithshme EHS: Emetimet në Ajër <strong>dhe</strong> Mjedis <strong>dhe</strong> Cilësia e<br />
Ajrit në Ambient; ky i fundit i referohet Udhëzimeve të Cilësisë së Ajrit të publikuara nga<br />
Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH). Në nivel Evropian, Direktiva 2008/50/EC mbi<br />
cilësinë e ajrit të ambientit <strong>dhe</strong> ajër më të pastër për Evropën përcakton një kuadër të<br />
përgjithshme për cilësinë e ajrit, duke cilësuar standardin mbi cilësinë e ajrit.<br />
Tabelat në vijim Tabela 5.2-2, Tabela 5.2-3, Tabela 5.2-4, Tabela 5.2-5 <strong>dhe</strong><br />
Tabela 5.2-6 përmbledhin kufirin normativ të vlerave të përqendrimit në nivel kombëtar,<br />
ndërkombëtar, <strong>dhe</strong> Evropian për SO 2 , NO 2 , NO x , PM, CO.<br />
Tabela 5.2-2 SO 2 Standardi cilësisë së Ajrit (KFN , BE <strong>dhe</strong> Legjislacioni Shqiptar)<br />
Periudha Mesatarisht<br />
KFN Direktiva e BE 2008/50/EC Vendimi Shqiptar Nr. 803<br />
Vlera Tipi (1) Vlera Tipi<br />
Vlera Tipi<br />
[µg/m³ ]<br />
[µg/m³ ]<br />
[µg/m³ ]
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 69 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
24-orë (3) KFN Direktiva e BE 2008/50/EC Vendimi Shqiptar Nr. 803<br />
Dhjetë minuta 500 udhëzimi - - - -<br />
Një orë<br />
Mos të kalohet më<br />
- 350 shume se 24 herë për 360 -<br />
vit kalendarik<br />
Tre orë rresht 500 Pragu i alarmit - -<br />
objektiv i<br />
Mos të kalohet më<br />
125 përkohshëm 125 shumë se 3 herë për vit 120 -<br />
1<br />
kalendarik<br />
objektiv i<br />
50 përkohshëm - -<br />
2<br />
25 udhëzime - -<br />
Viti kalendarik <strong>dhe</strong> Dimri<br />
(1 Tetor - 31 Mars) - 20 (2) - 35 (2) -<br />
Shënime:<br />
(1) Objektivat e përkohshme janë ofruar për njohjen e nevojës për të pasur një përqasje hap pas hapi për të arritur<br />
udhëzimet e rekomanduara.<br />
(2) Mbrojtja e Bimësisë <strong>dhe</strong> Ekosistemeve natyrale.<br />
(3)Vlerat 24 orë/8 orë nuk duhet të kalohen gjatë 98% të vitit. Sidoqoftë, në pjesën e mbetur 2% ato mund të kalojnë<br />
këto vlera (në total 7 ditë/në vit por jo dy ditë me radhë)<br />
Burimi: ERM (2011)<br />
Tabela 5.2-3 NO 2 Standardi cilësisë së Ajrit (KFN , BE <strong>dhe</strong> Legjislacioni Shqiptar)<br />
Periudha Mesatarisht<br />
KFN Direktiva e BE 2008/50/EC Vendimi Shqiptar Nr. 803<br />
Një orë<br />
Vlera<br />
[µg/m³ ]<br />
Tipi<br />
200 udhëzimi 200<br />
Vlera<br />
[µg/m³ ]<br />
Tipi<br />
Mos të kalohet më<br />
shumë se 18 herë për<br />
vit kalendarik<br />
Vlera<br />
[µg/m³ ]<br />
250 -<br />
Tre orë rresht - - 400 Pragu i alarmit -<br />
Katër orë rresht - - - - 95 -<br />
Viti kalendarik (1) 40 udhëzimi 40 - 60 -<br />
Shënim:<br />
(1)Vit kalendarik: kuptimi aritmetik i minimumit 183 <strong>dhe</strong> maksimumit 360 matje në vit, nga 24 orë secili (duke mbuluar<br />
50 deri në 100 përqind të vitit)<br />
Burimi: ERM (2011)<br />
Tabela 5.2-4 NO x Standardi Cilësisë së Ajrit (KFN , BE <strong>dhe</strong> Legjislacioni Shqiptar)<br />
Tipi<br />
Periudha Mesatarisht<br />
KFN Direktiva e BE 2008/50/EC Vendimi Shqiptar Nr. 803<br />
Vlera<br />
Vlera<br />
Vlera<br />
Tipi )<br />
Tipi<br />
Tipi<br />
[µg/m³ ]<br />
[µg/m³ ]<br />
[µg/m³ ]
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 70 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
KFN Direktiva e BE 2008/50/EC Vendimi Shqiptar Nr. 803<br />
Vit kalendarik (2) - 30 (1) - -<br />
Note:<br />
(1) Mbrojtja e Bimësisë <strong>dhe</strong> Ekosistemeve natyrale<br />
(2) Vit kalendarik: kuptimi aritmetik i minimumit 183 <strong>dhe</strong> maksimumit 360 matje në vit, nga 24 orë secili (duke mbuluar<br />
50 deri në 100 përqind të vitit)<br />
Burimi: ERM (2011)<br />
Tabela 5.2-5 PM10 (KFN , BE <strong>dhe</strong> Legjislacioni Shqiptar)<br />
Periudha<br />
Mesatarisht<br />
KFN Direktiva e BE 2008/50/EC Vendimi Shqiptar Nr. 803<br />
Vlera<br />
[µg/m³ ]<br />
150<br />
100<br />
75<br />
Tipi (1)<br />
objektiv i<br />
50<br />
përkohshëm 1<br />
objektiv i<br />
-<br />
përkohshëm 2<br />
objektiv i<br />
-<br />
përkohshëm 3<br />
Vlera<br />
[µg/m³ ]<br />
Tipi<br />
Mos të kalohet më<br />
shumë se 35 herë<br />
për vit kalendarik<br />
Vlera<br />
[µg/m³ ]<br />
150 -<br />
Tipi<br />
24-orë (2) 50 udhëzimi -<br />
Vit kalendarik (3 )<br />
70<br />
50<br />
30<br />
objektiv i<br />
40 - 60 -<br />
përkohshëm 1<br />
objektiv i<br />
-<br />
përkohshëm 2<br />
objektiv i<br />
-<br />
përkohshëm 3<br />
20 udhëzimi -<br />
Shënime:<br />
(1) Objektivat e përkohshme janë ofruar për njohjen e nevojës për të pasur një përqasje hap pas hapi për të arritur<br />
udhëzimet e rekomanduara<br />
(2) Vit kalendarik: kuptimi aritmetik i minimumit 183 <strong>dhe</strong> maksimumit 360 matje në vit, nga 24 orë secili (duke mbuluar<br />
50 deri në 100 përqind të vitit)<br />
(3) Vlerat 24 orë/8 orë nuk duhet të kalohen gjatë 98% të vitit. Sidoqoftë, në pjesën e mbetur 2% ato mund të kalojnë<br />
këto vlera (në total 7 ditë/në vit por jo dy ditë me radhë)<br />
Burimi: ERM (2011)<br />
Tabela 5.2-6 CO (KFN , BE <strong>dhe</strong> Legjislacioni Shqiptar)<br />
Periudha<br />
Mesatarisht<br />
KFN Direktiva e BE 2008/50/EC Vendimi Shqiptar Nr. 803<br />
Vlera<br />
[mg/m³ ]<br />
Tipi<br />
Vlera<br />
[mg/m³ ]<br />
Tipi<br />
Vlera<br />
[mg/m³ ]<br />
Tipi
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 71 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
1 orë - - - - 40 -<br />
8-orë (1) - - 10 8-orë maksimumi ditor 10 8-orë maksimumi ditor<br />
24 orë (2) - - 10 - 2 -<br />
Shënime:<br />
(1) Vlerat 24 orë/8 orë nuk duhet të kalohen gjatë 98% të vitit. Sidoqoftë, në pjesën e mbetur 2% ato mund të kalojnë<br />
këto vlera (në total 7 ditë/në vit por jo dy ditë me radhë)<br />
(2) Nuk duhet të kalohen gjatë 98% të vitit. Sidoqoftë, në pjesën e mbetur 2% ato mund të kalojnë këto vlera (në total 7<br />
ditë/në vit por jo dy ditë me radhë)<br />
Burimi: ERM (2011)<br />
Përqendrimet e modeluara të ndotësve në tokë janë krahasuar me standardet në fuqi të cilësisë<br />
së ajrit Ndërkombëtare, Evropiane, <strong>dhe</strong> kombëtare për ndotësit e më<strong>dhe</strong>nj të modeluar CO <strong>dhe</strong><br />
NO 2 të treguar në Tabelën e mëparshme<br />
Tabela 5.2-6 <strong>dhe</strong> Tabela 5.2-3 respektivisht.<br />
Shtrirja e ndikimeve të mundshme të cilësisë së ajrit të projektit të lidhura me përqendrimet në<br />
nivelin e tokës afat shkurtër (1 orë, 8 orë <strong>dhe</strong> 24 orë) <strong>dhe</strong> afat gjatë (vjetore) (nga këtu e tutje<br />
referuar GLCs) janë vlerësuar duke ju referuar kritereve ndërkombëtare të vlerësimit. Kriteret e<br />
shtrirjes janë paraqitur në Tabelat në vijim për ndikimet afat shkurtër <strong>dhe</strong> afat gjatë.<br />
Si rregull i përgjithshëm, Emetimet e gazrave nga projekti nuk duhet të kontribuojnë ndjeshëm në<br />
arritjen e udhëzimeve <strong>dhe</strong> standardeve përkatëse të cilësisë së ajrit. Udhëzimet e përgjithshme<br />
EHS të KFN për emetimet në ajër <strong>dhe</strong> cilësia e ajrit në ambient sugjerojnë se vetëm 25% e<br />
ndotësve të standardeve të aplikueshme të cilësisë së ajrit duhen çliruar për të lejuar shtimin,<br />
zhvillimin e qëndrueshëm në të ardhmen të të njëjtit “vend ku ka pasur emetime në ajër”. Si<br />
rezultat, 25% e kriterit u përdor si prag poshtë të cilit ndikimet afat shkurtër janë përcaktuar si jo<br />
domethënëse. Për lëshimet afat shkurtër, diferencat në hapësirë <strong>dhe</strong> ndryshimeve të<br />
përkohshme zakonisht nënkuptojnë se rritja e GLCs, do të dominojnë në pikën e <strong>ndikimit</strong> më të<br />
madh për më shumë se një orë sesa përqendrimet historike të ajrit.<br />
Ndikimet e vogla, mesme, <strong>dhe</strong> të mëdha janë kategorizuar si vijon:<br />
• Një ndikim i vogël zakonisht nuk kërkon masa mbrojtëse.<br />
• Një ndikim i mesëm duhet parë <strong>dhe</strong> disa masa mbrojtëse shtesë mund të jenë të<br />
nevojshme.<br />
• Një ndikim i madh konsiderohet si i papranueshëm duke pasur parasysh se masat<br />
mbrojtëse ekzistuese nuk janë të mjaftueshme; masa të tjera mbrojtëse do të kërkohen për<br />
të ulur nivelin e <strong>ndikimit</strong>.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 72 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Tabela 5.2-7 Kriteret e Rëndësishme për Vlerësimin e Ndikimeve Afat Shkurtra në Cilësinë<br />
e Ajrit<br />
E Papërfillshme<br />
Rëndësishme – Ndikimi i<br />
vogël<br />
Rëndësishme – Ndikim<br />
mesatar<br />
Rëndësishme – Ndikim i<br />
madh<br />
Rritje e parashikuar afat<br />
shkurtër GLCs janë ≤ 25% e<br />
kriterit të vlerësimit (shiko<br />
Shtojcen 8 Seksioni 8.1)<br />
Rritje e parashikuar afat<br />
shkurtër GLCs > 25% por ≤<br />
50% e kriterit të vlerësimit<br />
Rritje e parashikuar afat<br />
shkurtër GLCs > 50% por ≤<br />
75% e kriterit të vlerësimit<br />
1. Rritje e parashikuar afat<br />
shkurtër GLCs > 75% e<br />
kriterit të vlerësimit<br />
OSE<br />
2. Kur i shtohet<br />
përqendrimeve ekzistuese<br />
bazë, përqendrimi total<br />
kalon kriterin e vlerësimit<br />
Tabela 5.2-8 Kriteret e Rëndësishme për Vlerësimin e Ndikimeve Afat Gjata në Cilësinë e<br />
Ajrit<br />
E Papërfillshme<br />
Rëndësishme – Ndikimi i<br />
vogël<br />
Rëndësishme – Ndikim<br />
mesatar<br />
Rëndësishme – Ndikim i<br />
madh<br />
Rritje e parashikuar afat<br />
gjatë GLCs are ≤ 1% e<br />
kriterit të vlerësimit (shiko<br />
Shtojcen 8 Seksioni 8.1)<br />
1. Rritje e parashikuar afat<br />
gjatë GLCs > 1% but ≤ 25%<br />
e kriterit të vlerësimit<br />
OSE<br />
1. Rritje e parashikuar afat<br />
gjatë GLCs > 25% but ≤<br />
50% e kriterit të vlerësimit<br />
OSE<br />
1. Rritje e parashikuar afat<br />
gjatë GLCs > 50% e kriterit<br />
të vlerësimit<br />
OSE<br />
2. Kur i shtohet<br />
përqendrimeve ekzistuese<br />
bazë, përqendrimi total<br />
është < 50% e kriterit të<br />
vlerësimit<br />
2. Kur i shtohet<br />
përqendrimeve ekzistuese<br />
bazë, përqendrimi total<br />
është > 50% por < 100 % e<br />
kriterit të vlerësimit<br />
2. Kur i shtohet<br />
përqendrimeve ekzistuese<br />
bazë, përqendrimi total<br />
kalon kriterin e vlerësimit<br />
Emetimet e gazrave që ndikojnë në efektin Serë<br />
Emetimet e gazit serë janë përcaktuar në mënyrë sasiore sipas normativave tregtare te<br />
emetimeve të BE prandaj vetëm burimet e qëndrueshme, <strong>dhe</strong> si rrjedhim stacionet e<br />
kompresorëve, janë shqyrtuar.<br />
Parashikimi i emetimeve të gazrave serë (GS) është paraqitur si ton të CO 2 ekuivalenti (CO 2 -e),<br />
sipas metodologjisë së Konventës Kuadër të Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimaterike<br />
(UNFCC). Standardi i Performancës KFN 3 për Parandalimin <strong>dhe</strong> Zbutjen e Ndotjes, si <strong>dhe</strong><br />
Kërkesat për Performancën 3 të BERZH për Parandalimin <strong>dhe</strong> Zbutjen e Ndotjes, thekson se<br />
pragu i rëndësishëm është 100,000 ton CO 2 -ekuivalent në vit për një projekt ose projekt zhvillimi<br />
të vetëm
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 73 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
5.2.2.1.6 Vlerësimi i <strong>ndikimit</strong> (klasifikimi)<br />
Siç paraqitet në Seksionin 5.2.5.4 vlerësimi i <strong>ndikimit</strong> në cilësinë e ajrit presupozon pësuesin më<br />
të ndjeshme që preket. Si rrjedhojë, duke aplikuar filozofinë e paraqitur në Figurën 5.7-1 të<br />
Seksionit 5 - Qasja <strong>dhe</strong> <strong>metodologjia</strong> e VNMS; <strong>dhe</strong> <strong>metodologjia</strong> përshkruar në seksionin aktual,<br />
<strong>dhe</strong> vlerësimi i rëndësisë së <strong>ndikimit</strong> është përcaktuar ashtu siç është përmbledhur në Tabelën<br />
në vijim.<br />
Tabela 5.2-9 Vlerësimi i kuptimit të <strong>ndikimit</strong> për cilësinë e ajrit<br />
Shtrirja<br />
I pa<br />
rëndësishëm<br />
E vogël Mesatare E ma<strong>dhe</strong><br />
Ndjeshmëria E lartë I pa rëndësishëm E ulët Moderuar Madhore<br />
ERM (2011)<br />
Duhet thënë se për ndikimet mbi cilësinë e ajrit në vend, klasifikimi i Shkallës së <strong>ndikimit</strong> ofron<br />
një nivel shtesë të Shkallës (“i parëndësishëm”).<br />
5.2.2.2 Mjedisi akustik<br />
5.2.2.2.1 Vlerësime të përgjithshme<br />
Ndikimi potencial i zhurmës për shkak të Projektit TAP është vlerësuar në përputhje me<br />
rregulloret kombëtare si <strong>dhe</strong> standardet ndërkombëtare të njohura përkatëse. (p.sh. Banka<br />
Botërore/KFN <strong>dhe</strong> Organizata Botërorë e Shëndetësisë).<br />
Kontributi i Projektit në akustikën e mjedisit lokal është vlerësuar nëpërmjet analizave sasiore<br />
<strong>dhe</strong> cilësore, duke identifikuar të gjitha burimet potenciale të zhurmës të përfshira gjatë fazave të<br />
ndërtimit <strong>dhe</strong> punimeve të projektit. Shkallë e <strong>ndikimit</strong> të zhurmës është vlerësuar <strong>dhe</strong> krahasuar<br />
me standardet ndërkombëtare në fuqi të zhurmës (KFN <strong>dhe</strong> OBSH).<br />
Kushtet fillestare <strong>dhe</strong> të mëparshme të zhurmës, e vlerësuar gjatë një vëzhgimi të zhurmës tek<br />
pësuesit e ndjeshëm të identifikuar përgjatë gjurmës, janë shqyrtuar në mënyrë për të vlerësuar<br />
ndikimet e mbledhura. Ky seksion synon që të caktoj kriteret kryesore të përdorura për vlerësimin<br />
e <strong>ndikimit</strong> të cilësisë së zhurmës të Projektit, duke u fokusuar në fazat e ndërtimit <strong>dhe</strong> punimeve.<br />
5.2.2.2.2 Historiku i cilësisë akustike të mjedisit<br />
Njohja e niveleve historike të zhurmës është e nevojshme për të vlerësuar ndikimin e projektit<br />
mbi cilësinë e zhurmës.<br />
Informacioni mbi nivelet historike të zhurmës është i dobishëm për të vlerësuar ndikimet e<br />
mbledhura (ndikimet që vijnë si rezultat i Projektit shto këtu <strong>dhe</strong> nivelet historike): për më tepër,
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 74 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
nivelet historike të zhurmës mund të nxjerrin në pah pika kritike ekzistuese për zonën e studimit<br />
që nuk janë të lidhura drejtpërdrejt me projektin.<br />
Në mënyrë për të vlerësuar mjedisin akustik, një vëzhgim mbi zhurmën është kryer në<br />
vendodhjet e stacioneve të kompresorit <strong>dhe</strong> tek pësuesit e ndjeshëm të ndodhur në afërsi të tyre<br />
<strong>dhe</strong> përgjatë gjurmës së gazsjellësit (Referohu gjithashtu Seksionit 5.1.5.2).<br />
Kushtet e zhurmës në det nuk u matën por ato u vlerësuan sipas literaturës ekzistuese.<br />
Mjedisi akustik është një rrjedhojë e karakteristikave të zonave në të cilat mostrat mbi zhurmën u<br />
mblodhën (kryesisht zonat rurale pa ndonjë burim domethënës të ndotjes nga zhurma). Nivelet<br />
me të larta të zhurmës janë monitoruar në afërsi të vendbanimeve <strong>dhe</strong> rrugëve.<br />
5.2.2.2.3 Ndikimet e mundshme<br />
Ndikimet potenciale dalin në dukje nga një numër i ndryshëm burimesh gjatë fazave të ndërtimit<br />
<strong>dhe</strong> punimeve.<br />
Faza e ndërtimit<br />
Për të vlerësuar ndikimet për shkak të fazës së ndërtimit, një vlerësim cilësor i zhurmës është<br />
kryer duke marrë parasysh të gjitha burimet potenciale të zhurmës të përfshira në këtë fazë<br />
specifike të projektit. Gjatë ndërtimit të projektit për realizimin e shtrirjes së tubacionit në tokë,<br />
kampet e punëtorëve, <strong>dhe</strong> Stacionet e Kompresorëve, ndikimet potenciale në cilësinë akustike të<br />
mjedisit janë të lidhura me aktivitetin e makinerive <strong>dhe</strong> mjeteve të transportit siç janë<br />
gjeneratorët, ekskavatorët, vinçat ngarkues, dragat, kamionët, pompat <strong>dhe</strong> kompresorët, <strong>dhe</strong><br />
aktivitet ndërtuese në det <strong>dhe</strong> anijet për pjesën detare.<br />
Bazuar në nivelet e fuqisë së tingullit të burimeve të identifikuar të zhurmës (konstante <strong>dhe</strong> të<br />
lëvizshme), nivelet e zhurmës së monitoruar tek pësuesit janë vlerësuar nëpërmjet një modeli<br />
përhapjeje në fushë të lirë në shumë-drejtime <strong>dhe</strong> gjysmë-sferike. Të gjitha pajisjet supozohet të<br />
jenë në punë në të njëjtën kohë <strong>dhe</strong> të gjendura në qendër të zonës.<br />
Faza e punimeve<br />
Një vlerësim sasior i zhurmës është kryer në mënyrë për të përcaktuar ndikimin gjatë Fazës së<br />
Punimeve. Të gjitha burimet potenciale të zhurmës janë shqyrtuar. Emetimet e zhurmës ka<br />
shumë gjasa të vijnë nga Stacionet e Kompresorëve <strong>dhe</strong> Stacionet e Vulvave të Bllokimit. Të<br />
gjitha pajisjet janë vlerësuar sikur ato të jenë në punë 24-orë vazhdimisht.<br />
Bazuar në nivelet e fuqisë së tingullit të burimeve të identifikuara të zhurmës, nivelet e zhurmës<br />
te pësuesit e monitoruar <strong>dhe</strong> në mjedis, janë vlerësuar nëpërmjet një modeli të përhapjes së<br />
zhurmës. Në modelin e zhurmës, burimet janë simuluar si sipërfaqe, linja, ose pika: fusha<br />
akustike rezultuese varet nga karakteristikat topografike, përthithëse, <strong>dhe</strong> reflektuese të të gjitha<br />
pengesave midis burimit <strong>dhe</strong> pësuesit <strong>dhe</strong> merr parasysh të gjitha zbutjet e tingullit për shkak të<br />
kushteve atmosferike, efekteve të tokës, <strong>dhe</strong> efektet shoshitëse.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 75 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
5.2.2.2.4 Ndjeshmëria e Burimit/Pësuesi<br />
Cilësia e mjedisit akustik mund të vlerësohet duke krahasuar nivelet e zhurmës së vëzhguar,<br />
vlerësuar <strong>dhe</strong> simuluar të përcaktuara nga standardet ndërkombëtare, të vendosura në mënyrë<br />
për të shmangur efektet dëmtuese mbi njerëzit që vijnë si rrjedhojë e ekspozimit afat shkurtër<br />
<strong>dhe</strong> afatgjatë ndaj niveleve të larat të zhurmës.<br />
Rëndësia e ndikimeve të shkaktuara nga projekti mbi mjedisin akustik lokal janë vlerësuar<br />
nëpërmjet krahasimit të niveleve të pritshme të zhurmës me standardet e cilësisë <strong>dhe</strong> normativat<br />
në fuqi.<br />
Për shkak të mungesës së legjislacionit shqiptar për ndotjen nga zhurma, Standardet<br />
Ndërkombëtare (KFN , 2007) mund të përdoren. KFN cakton dy nivele të ndjeshmërisë së zonës<br />
ku projekti do të zbatohet:<br />
• Industriale <strong>dhe</strong> tregtare;<br />
• Qendër banimi, institucionale <strong>dhe</strong> edukuese.<br />
Standardet për ndikimin mbi faunën detare janë 180 dB 1 uPascal (Shërbimi i Peshkimit të<br />
Marinës Kombëtare të SHBA & Southall 2007).<br />
Ndjeshmëria e pësuesve në tokë është konsideruar e lartë sepse ata ndo<strong>dhe</strong>n në qendra banimi.<br />
5.2.2.2.5 Shkalla e <strong>ndikimit</strong><br />
Nivelet e zhurmës janë parashikuar në vendodhjet e pësuesit më të afërt sipas metodave <strong>dhe</strong><br />
standardeve ndërkombëtare të njohura (p.sh. ISO 9613-2: 1996 ( 1 ), BS 5228: 2009 ( 2 )). Nivelet<br />
historike të zhurmës janë marrë në shqyrtim në mënyrë për të vlerësuar ndikimet e grumbulluara<br />
<strong>dhe</strong> vëmendje i është dhënë në veçanti pësuesve si shtëpi, etj.<br />
Metodologjia e përdorur është paraqitur në paragrafët në vijim:<br />
• Vlerësimi i emetimit të zhurmës gjatë ndërtimit;<br />
• Vlerësimi i emetimit të zhurmës gjatë punimeve;<br />
• Krahasimi me Standardin e cilësisë së zhurmës;<br />
Kriteret e vlerësimit të zhurmës gjatë ndërtimit<br />
(1) ISO 9613-2:1996. Akustika – Zbutja e Tingullit gjatë Përhapjes në Mjedis të Hapur - Pjesa 2: Metoda e<br />
përgjithshme e llogaritjes<br />
(2) BS 5228-2: 2009 'Kodi i praktikës për zhurmën <strong>dhe</strong> kontrollin e lëkundjes në vendet e Ndërtimit <strong>dhe</strong> të hapura –<br />
Pjesa 2: Vibracion' BSI.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 76 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Zhurma e ndërtimit karakterizohet kryesisht nga një kohëzgjatje e ndryshueshme <strong>dhe</strong> afat<br />
shkurtër. Nivelet e zhurmës te pësuesit e monitoruar janë vlerësuar nëpërmjet analizave cilësore<br />
duke aplikuar një model përhapjeje në fushë të lirë në shumë-drejtime <strong>dhe</strong> gjysmë-sferike.<br />
Banka Botërore nuk specifikon kufijtë e zhurmës të lidhura me fazën e ndërtimit por vetëm<br />
rekomandon metoda praktike të uljes së zhurmës që duhet të miratohen në mënyrë për të<br />
kufizuar ndikimin përkatës. Është praktikë e përgjithshme ne Evropë/MB për të miratuar një kriter<br />
për ditën LAeq, periudhë 70/75 dB jashtë ndërtesave të banimit <strong>dhe</strong> tregtare. Kështu që,<br />
rëndësia e fazës së ndërtimit gjatë ditës mund të përcaktohet nga kufij absolute të cilësuar nga<br />
orët specifike të punimeve. Në zonat rurale, ku prishja e qetësisë ndodh më pak, niveli 70dB<br />
është i përshtatshëm; në zonat urbane ose afër rrugëve kryesore, <strong>dhe</strong> burime të tjera zhurme ku<br />
ndikimet e zhurmës së ndërtimit janë më domethënëse, një kufi limit i barabartë me 75 dB është<br />
përdorur.<br />
Aktivitetet ndërtimore gjatë natës mund të shkaktojnë problem me gjumin, atë që është<br />
konsideruar si një ndikim mjedisor i madh, përveçse kur ndodh në periudha shumë të shkurtra.<br />
OBSH-ja rekomandon një nivel të kujdesshëm të zhurmës ku LA eq është e barabartë me 45 dB<br />
jashtë zonave të banimit me dritare të hapura për të shmangur shqetësimet me gjumin.<br />
Duke marrë parasysh udhëzimet e shpjeguara sa më sipër, kriteri i rëndësisë së <strong>ndikimit</strong> të<br />
zhurmës së ndërtimit përdorur në këtë ESIA mund të përmbli<strong>dhe</strong>t në tabelën më poshtë.<br />
Tabela 5.2-10 Kriteret e rëndësishme për vlerësimin e <strong>ndikimit</strong> të zhurmës gjatë ndërtimit<br />
Periudha Grupi I vogël I moderuar I madh<br />
Ditën (07:00 -<br />
23:00)<br />
Natën (23:00-<br />
07:00)<br />
Banim <strong>dhe</strong><br />
Industriale<br />
Industriale<br />
Banim<br />
LAeq, periudha < 70dB LAeq, periudha > 70dB<br />
Kohëzgjatja < 4 javë<br />
LAeq, periudha < 55dB LAeq, periudha > 55dB<br />
Kohëzgjatja < 1 javë<br />
LAeq, periudha < 45dB LAeq, periudha > 45dB<br />
Kohëzgjatja < 1 javë<br />
LAeq, periudha > 70dB(1)<br />
Kohëzgjatja > 4 javë<br />
LAeq, periudha > 55dB<br />
Kohëzgjatja > 1 javë<br />
LAeq, periudha > 45dB<br />
Kohëzgjatja > 1 javë<br />
1. Për vetë natyrën e përkohshme, ndikime e mëdha të zhurmës gjatë ditës nuk do të konsiderohen gjithmonë të<br />
papranueshme gjatë ditës, por fokusi kryesor për masat mbrojtëse <strong>dhe</strong> monitoruese do të jetë atje ku ato mund të<br />
ndodhin.<br />
2. Nata është periudha kur shumica e njerëzve janë në gjumë.<br />
Burimi: KFN 2007<br />
Për sa i përket pjesës detare, një vlerësim cilësor i <strong>ndikimit</strong> është kryer bazuar mbi krahasimin e<br />
standardeve të përgjithshme të pranueshme, ashtu siç përmendet 180 dB 1 uPascal (Shërbimi i<br />
Peshkimit të Marinës Kombëtare të SHBA & Southall 2007) për gjitarët e detit.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 77 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Vlerësimi i zhurmës gjatë punimeve<br />
Zhurma gjatë punës karakterizohet kryesisht nga burime që janë vazhdimisht në veprim. Niveli i<br />
zhurmës te pësuesit e monitoruar është vlerësuar nëpërmjet një analizë sasiore sipas një modeli<br />
përhapje të zhurmës. Sipas udhëzimit të Bankës Botërore, zvogëlimi i zhurmës në një mjedis<br />
pune duhet të arrij ose nivelet e specifikuara në Tabelën Tabela 5.2-11 ose një rritje maksimale<br />
të zhurmës në ambient prej 3dB(A) (kjo interpretohet kryesisht si niveli i matur jashtë pronës në<br />
një vend të hapur).<br />
Duke marrë parasysh standardet e mësipërme të KFN , kriteret e mëposhtme të <strong>ndikimit</strong> për<br />
Zhurmën në Punë janë zhvilluar. Tabela tjetër nuk jep vlerat limit për ditën sepse duke marrë<br />
parasysh fazën e punimeve emetimet e vazhdueshme të zhurmës gjate gjithë ditës (24-orë),<br />
përputhshmëria me limitet e natës kërkon respektimin e atyre të ditës.<br />
Tabela 5.2-11 Kriteret e rëndësishme për vlerësimin e <strong>ndikimit</strong> të zhurmës gjate punës<br />
Faza e punës (supozohet<br />
24-orë në vazhdim) – nivelet<br />
e zhurmës te pësuesi<br />
I vogël I mesem I madh<br />
Leq (një orë) 3dB(A) mbi<br />
ambientin – ndikimet kanë<br />
nevojë për masa<br />
përforcuese(1)<br />
5.2.2.2.6 Vlerësimi i <strong>ndikimit</strong> (klasifikimi)<br />
Ashtu siç paraqitet në Seksionin 5.2.2.2.4, KFN paraqet dy grupe të ndryshme me ndjeshmëri<br />
specifike: 1) Industriale <strong>dhe</strong> Tregtare, <strong>dhe</strong> 2) Zona të banuara, Institucionale <strong>dhe</strong> Arsimore).<br />
Rëndësia e ndikimeve është vlerësuar duke përdorur tabelën në Figurën 5.7-1 të Seksionit 5 –<br />
VMNS Qasja <strong>dhe</strong> Metodologjia. Kriteret e paraqitur në Seksionin 5.2.2.2.5 e mëparshëm<br />
paraqesin klasifikimin e <strong>ndikimit</strong> siç është përmbledhur në Tabelën në vijim.<br />
Tabela 5.2-12 Vlerësimi i rëndësisë së <strong>ndikimit</strong> të zhurmës<br />
Shkalla<br />
E vogël Mesatare E ma<strong>dhe</strong><br />
Ndjeshmëri<br />
a<br />
Industriale <strong>dhe</strong> Tregtare E vogël Mesatare E ma<strong>dhe</strong><br />
Qendra banimi, institucionale <strong>dhe</strong><br />
arsimore<br />
E vogël Mesatare E ma<strong>dhe</strong><br />
ERM (2011)
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 78 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
5.2.2.3 Burimet ujore (yjëra të ëmbla – sipërfaqe, në tokë, detare)<br />
5.2.2.3.1 Vlerësime të përgjithshme<br />
Rëndësia e <strong>ndikimit</strong> për burimet ujore rrjedh si funksion i faktorëve në vijim:<br />
• Natyra e <strong>ndikimit</strong>: Ndikimet e përcaktuara si pozitive kanë një ndikim përfitues mbi burimet<br />
e ujërave të ëmbla . Ndikimet të përcaktuar si negative kanë një ndikim jo-përfitues mbi<br />
burimet e ujërave të ëmbla.<br />
• Lloji i <strong>ndikimit</strong>: Ndikimet janë përcaktuar si të drejtpërdrejta (shkaktuar nga aktivitete brenda<br />
fushës së veprimit të projektit) ose indirekte (shkaktuar nga aktivitete jashtë fushës së<br />
veprimit të projektit)<br />
• Shkalla e ndryshimeve në burimet e ujërave të ëmbla në respekt te cilësive të burimeve të<br />
ujërave të ëmbla <strong>dhe</strong> funksioni i ndërmjetëm. Shkalla e <strong>ndikimit</strong> vjen si rezultat i faktorëve<br />
në vijim: Shkalla, Kohëzgjatja, <strong>dhe</strong> Intensiteti. Seksioni 5.2.2.3.4 përshkruan në detaj<br />
përcaktimin e Shkallës, <strong>dhe</strong><br />
• Ndjeshmëria e burimeve të ujërave të ëmbla ndaj aktiviteteve të Projektit. Seksioni<br />
5.2.2.3.3 përshkruan në detaj përcaktimin e ndjeshmërisë.<br />
Vlerësimi i ndikimeve të Projektit TAP mbi burimet ujore është bazuar mbi karakteristikat<br />
specifike të çdo burimi hidrike <strong>dhe</strong> hidro-gjeologjike së bashku me një gjykim profesional <strong>dhe</strong><br />
eksperienca. Rëndësia e <strong>ndikimit</strong> mbi burimet ujore gjithashtu ndihmon në vlerësimin e<br />
ndikimeve dytësore mbi përdoruesit e ujit, specie <strong>dhe</strong> habitat që varen prej tyre.<br />
5.2.2.3.2 Ndikime potenciale<br />
Dy mekanizma kryesore u identifikuan <strong>dhe</strong> që kanë potencial që të ndikojnë ndjeshëm në cilësinë<br />
e burimit të ujërave të ëmbla.<br />
• Degradimi i cilësive kimike të ujit:<br />
• Nga proceset fizike<br />
Këto janë shqyrtuar sa më poshtë.<br />
Ndotja e ujit/ degradimi i cilësive fiziko-kimike të ujit<br />
Një numër aktivitetesh do kryhen gjatë fazave të ndryshme të Projektit që mund të ndikojnë në<br />
cilësitë fiziko-kimike të burimeve ujore (ujëra në sipërfaqe, ujë nëntokësor, <strong>dhe</strong> ujërat detare).<br />
Aktivitetet kyçe për ujërat e rrjedhshëm në sipërfaqe përfshijnë kalimet e lumenjve ku cilësitë<br />
fiziko-kimike mund të ndikohen nga një rritje e ngarkesës së grimcave, lëndët ushqyese ose<br />
metalet e rënda të lëshuara nga sedimentet, riaktivizimi i ndotësve, <strong>dhe</strong> ndotja e baseneve ujore<br />
prej rrjedhjes siç mund të jenë karburantet, vajrat, lubrifikantët, ose tretësit.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 79 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Ujërat nëntokësorë mund të preken nga rrjedhjet aksidentale gjatë fazave të ndërtimit <strong>dhe</strong><br />
çmontimit për shkak të punimeve të një numri të madh kamionësh <strong>dhe</strong> makinerish, etj. Rreziqet<br />
nga rrjedhja gjatë punës ekzistojnë gjithashtu gjatë fazës së punimeve për shkak se karburantet,<br />
vajrat, lubrifikantët, ose tretësit janë magazinuar <strong>dhe</strong> transportuar në Stacionet e Kompresorëve<br />
<strong>dhe</strong> gjithashtu përdoren gjatë mirëmbajtjes së stacioneve të Vulvave Bllokuese. Sidoqoftë, e<strong>dhe</strong><br />
ndërtimi <strong>dhe</strong> parandalimi i rrjedhjes gjatë Punimeve/Mirëmbajtjes (hapësirat e magazinave të<br />
projektuara <strong>dhe</strong> kontenierëve, procedurat e transportit) <strong>dhe</strong> planet e reagimi ndaj për një pastrim<br />
tërësor do të jenë gati në vend.<br />
Efektet fizike mbi basenet ujore<br />
Gjurma e gazsjellësit kalon në një numër relativisht të ulët basenesh ujore nëpër Shqipëri.<br />
Sidoqoftë, atje ku basenet ujore gjenden në afërsi të korridorit të gazsjellësit, mjedisi ujor është i<br />
ekspozuar ndaj ndikimeve të lidhura me fazën ndërtimorë të Projektit <strong>dhe</strong> gërmimet përkatëse,<br />
devijime të rrjedhës që në disa rrethana të caktuara kanë potencialin për efektet e nën-mbledhjen<br />
e ujërave (një i tillë gjendet në Trestenik CS02 do të gjendet).<br />
5.2.2.3.3 Ndjeshmëria e Burimit/ Pësuesit<br />
Paketa e kritereve vlerësuese në vijim, (Tabela 5.2-13) u krijua për të ofruar një mënyrë të<br />
standardizuar të rëndësisë <strong>dhe</strong> ndjeshmërisë të shumë tipareve ujore brenda zonës së studimit,<br />
veçanërisht atje ky ato kryqëzohen me gjurmën e gazsjellësit. Në kontekstin e pjesës së<br />
gazsjellësit në tokë, këtu kritere duhen shqyrtuar në lidhje me ato të Ekologjisë Tokësore<br />
(Seksioni 5.1.6.1) për specie <strong>dhe</strong> habitatet e lidhura me sipërfaqet ujore.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 80 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Tabela 5.2-13 Kriteret vlerësuese për rëndësinë <strong>dhe</strong> ndjeshmërinë e ujit<br />
Matje E ulët Mesatare E lartë<br />
Shtrirja në të cilën burimi ujor luan një<br />
rol mbështetës në ruajtjen e<br />
karakteristikave <strong>dhe</strong> cilësisë së tokës.<br />
Burimi ujor luan pak<br />
ose aspak rol në<br />
ruajtjen e cilësisë së<br />
tokës ose është<br />
efektivisht i izoluar<br />
nga tokat për rreth. .<br />
Burimi ujor luan një farë<br />
roli në ruajtjen e<br />
cilësisë së <strong>dhe</strong>ut në<br />
(p.sh. nëpërmjet<br />
rrjedhjeve periodike në<br />
ultësirat për rreth<br />
lumenjve).<br />
Burimi ujor është jetik për<br />
ruajtjen e strukturës <strong>dhe</strong><br />
cilësisë së tokës për rreth.<br />
Shtrirja në të cilën burimi ujor luan një<br />
rol në ekosistem për sa i përket<br />
mbështetjes për florën <strong>dhe</strong> faunën.<br />
Kjo përfshin rolin e tij si një rrugë<br />
migrimi ose në mbështetje e një cikli<br />
të jetës.<br />
Burimi ujor, për<br />
çfarëdo arsye është i<br />
varfër për sa i përket<br />
interes për florën<br />
<strong>dhe</strong> faunën.<br />
Burimi ujor mbështet<br />
popullatat e florës <strong>dhe</strong><br />
faunës.<br />
Burimi ujor mbështet florën<br />
<strong>dhe</strong> faunën (të mbrojtura,<br />
rëndësie të veçantë,<br />
popullata të mëdha).<br />
Shtrirja në të cilën burimi ujor ofron<br />
një shërbim mbështetës (ujë të<br />
pijshëm, larje <strong>dhe</strong> përdorime të tjera<br />
shtëpiake <strong>dhe</strong> industriale)<br />
komuniteteve <strong>dhe</strong> bizneseve lokale,<br />
ose një rol të rëndësishëm për sa i<br />
përket mbrojtjes së burimeve<br />
kombëtare (synimet <strong>dhe</strong> objektivat)<br />
Burimi ujor ka pak<br />
ose aspak rol në<br />
ofrimin e shërbimeve<br />
mbështesë për<br />
komunitetin lokal.<br />
Burimi ujor ka një<br />
rëndësi për zonën për<br />
sa i përket ofrimit të<br />
shërbimeve, <strong>dhe</strong> ka një<br />
kapacitet të gjerë<br />
<strong>dhe</strong>/ose mundësi të<br />
mjaftueshme për<br />
burime alternative.<br />
Zonat për rreth varen<br />
plotësisht në burimin ujor,<br />
pa alternative të<br />
përshtatshme, ose është i<br />
rëndësishëm në nivel<br />
rajonal ose ndërkufitar për<br />
ofrimin e shërbimeve të tij.<br />
Shtrirja në të cilën burimi ujor ofron<br />
shërbime rregulluese për ciklin hidrik.<br />
Kjo përfshin daljen në ultësirën për<br />
rreth.<br />
Burimi ujor luan pak<br />
ose aspak rol në<br />
rregullimin e ciklit<br />
hidrik në një zonë<br />
tepër të gjendur<br />
Burimi ujor luan një rol<br />
lokal në rregullimin e<br />
cikleve hidrike për sa i<br />
përket mbledhjes,<br />
rrjedhjes <strong>dhe</strong> zbutjeve<br />
të përmbytjeve.<br />
Burimi ujor luan një rol<br />
rregullues rajonal në ciklin<br />
hidrologjik për sa i përket<br />
grumbullimit, rrjedhjes <strong>dhe</strong><br />
zbutjes së përmbytjeve, <strong>dhe</strong><br />
atyre që mund të kenë<br />
efekte ndërkufitare<br />
(ndërkombëtare).<br />
Shtrirja në të cilën burimi ujor ofron<br />
shërbime kulturore (për sa i përket<br />
argëtimeve <strong>dhe</strong> kënaqësisë)<br />
Burimi ujor luan pak<br />
ose aspak rol për sa<br />
i përket këtyre<br />
çështjeve si<br />
përdorimi për<br />
argëtim <strong>dhe</strong><br />
kënaqësi.<br />
Burimi ujor luan një rol<br />
të vogël ose të<br />
rastësishëm, për sa i<br />
përket këtyre çështjeve<br />
si argëtimi <strong>dhe</strong><br />
kënaqësia.<br />
Burimi ujor njihet formalisht<br />
si i rëndësishëm në<br />
përdorimin e tij në<br />
kontekstin e argëtimit <strong>dhe</strong><br />
kënaqësisë.<br />
Burimi: ERM (2011)<br />
Vlerësimi i <strong>ndikimit</strong> ndaj cilësisë së ujit duhet të gjykohet fillimisht përkundrejt standardeve lokale<br />
<strong>dhe</strong> Shqiptare të cilësisë mjedisore për ujërat sipërfaqësore (kanalet kulluese, rrjedhat, <strong>dhe</strong><br />
liqenet) sipas parimeve të BERZH-it. Nëse burimi ujor ka pësues të tjerë shtesë) peshkimi ose<br />
habitat i ndjeshëm, ose kur uji në sipërfaqe përdoret furnizim me ujë të pijshëm, standardet<br />
specifike Shqiptare duhet të aplikohen për përcaktimin e rëndësisë.<br />
Në rastin kur një përbërës nuk është përfshirë në listën e standardeve, lista në vijim e<br />
standardeve ndërkombëtare duhet të kihet parasysh (vlerat e referencës janë përfshirë në<br />
Seksionin 6.5.3 të Raportit kryesor):
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 81 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
• Për ujërat nëntokësor, megjithëse është një kornizë specifike Evropiane për to,<br />
(2006/118/KE) nuk ka vlera për përbërës të përcaktuar nga Direktiva. Vetëm Shtojca 1, e<br />
asaj direktive cakton limitet e përqendrimit për Nitratet <strong>dhe</strong> pesticidet. Është përgjegjësi e<br />
çdo vendi të caktoj listën e ndotësve <strong>dhe</strong> vlerat limit të përqendrimeve për to. Nuk ka<br />
legjislacion specifik në Shqipëri për pjesën më të ma<strong>dhe</strong> të përbërësve <strong>dhe</strong> për këtë shkak,<br />
ERM vendosi të përdori standardet Holandeze (të pranuara gjerësisht në Evropë si norma)<br />
për aq sa uji i dalë nuk përdoret për ujë të pijshëm. Nëse ky ujë që del nga nëntoka<br />
përdoret për të prodhuar ujë të pijshëm, standardet e ujit të pijshëm të OBSH-së duhet të<br />
përdoren si referenca kryesore në mbështetje të standardeve lokale.<br />
• Për ujërat sipërfaqësore,<br />
o Direktiva 2000/60/KE e Parlamentit <strong>dhe</strong> Këshillit të Evropës të 23 Tetorit 2000 duke<br />
përcaktuar një kornizë veprimi për Komunitetin në fushën e politikave të ujërave.<br />
o Direktiva 2006/7/KE e Parlamentit <strong>dhe</strong> Këshillit të Evropës të 15 Shkurtit 2006, për sa i<br />
përket menaxhimit të cilësisë të ujërave për larje në shtëpi <strong>dhe</strong> Direktivës së shfuqizuar<br />
76/160/EEC.<br />
o Direktiva 76/160 e Parlamentit <strong>dhe</strong> Këshillit të Evropës e 8 Dhjetorit 1975 për sa i<br />
përket cilësisë së ujërave që përdoren për larje në shtëpi për vlerat e referencës për<br />
përqendrimet e Bakterit Streptokok, meqenëse në Direktivën 2006/7/KE është<br />
përcaktuar se vlerat e referencës së Direktivës 76/160 mund të konsiderohen të<br />
barabarta me ato të përcaktuara në Direktivën 2006/7/KE (Neni 13).Direktiva<br />
2006/44/KE e Parlamentit <strong>dhe</strong> Këshillit të Evropës e 6 Shtatorit 2006 mbi cilësinë e<br />
ujërave të ëmbla që kanë nevojë për mbrojtje ose përmirësime në mënyrë që të<br />
mbështesë peshqit të jetojnë.<br />
o Klasifikimi i Statusit të Cilësisë për Ushqyesit <strong>dhe</strong> Parametrave të Përgjithshme në<br />
Lumenj, sipas Agjencisë Evropiane të Mjedisit (1995). Sipas Këtij klasifikimi, cilësia e<br />
lumenjve është klasifikuar si vijon:<br />
−<br />
−<br />
Cilësi e mirë: ujë i varfër me ushqyes, nivele të ulëta të masës organike, e<br />
ngopur me O 2 , e pasur me fauna vertebrore, e përshtatshme për peshqit e<br />
klasës së salmonit.<br />
Cilësi e pranueshme: përmbajtje të moderuar të ushqyesve <strong>dhe</strong> ndotjes<br />
organike, Kushte të mira të O 2 , e pasur me florën <strong>dhe</strong> faunën, popullata të<br />
mëdha peshqish.<br />
− Cilësi e dobët, ujë me ndotje të lartë organike, Përqendrime të ulëta të O 2,<br />
vende-vende me mungesë ajri, popullata të vogla peshqish ose aspak, lulëzim<br />
të rastësishëm i organizmave që janë të pandjeshëm ndaj mungesës së O 2 .
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 82 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
−<br />
−<br />
−<br />
−<br />
Cilësi e keqe: ujë me ndotje të tepërt organike, periudha të gjata me nivel<br />
shumë të ulët të O 2 ose një mungesë totale e oksigjenit, sediment me mungesë<br />
ajri, derdhje të mëdha toksike, mungesë peshqish.<br />
NIVA-1997 (Instituti Kërkimeve Mjedisore Norvegjez që merret me monitorimin<br />
<strong>dhe</strong> mbrojtjen e burimeve ujore), duke ofruar një klasifikim të statusit të cilësisë<br />
për ushqyesit <strong>dhe</strong> parametrave të përgjithshëm në lumenj.<br />
Klasifikimi i Statuteve të Cilësisë për Metalet e Rënda në Ujë, Sedimenti <strong>dhe</strong><br />
Peshqit e Institutit Norvegjez të Ujit (NIVA); duke ofruar një klasifikim të statusit<br />
të cilësisë për metalet e rënda në ujë, sediment <strong>dhe</strong> peshqit.<br />
Udhëzime për Kategorizimin e Ujërave të Lumenjve Bazuar në Treguesit e<br />
Cilësisë të Komisionit Ekonomi për Evropën i Kombeve të Bashkuara (UNECE).<br />
Atje ku nuk ekzistojnë standarde të publikuara për një përbërës ndotës specifik, parimi i<br />
përdorimit së praktikave më të mira të mundshme <strong>dhe</strong> teknologjisë më të mirë duhet të aplikohet<br />
si masë mbrojtjeje nga ndotja.<br />
• Për sedimentet: në mënyrë për të vlerësuar cilësinë e mostrave të sedimentit, duke pasur<br />
parasysh mungesën e standardeve mjedisore për sedimentin në legjislacionin Shqiptar ose<br />
në rezultatet Evropiane te analizave kimike për Projektin TAP u krahasuan me standardet<br />
ndërkombëtare në vijim:<br />
o Instituti kërkimeve mjedisore Norvegjez që merret me monitorimin <strong>dhe</strong> ruajtjen e<br />
klasifikimeve të burimeve ujore (NIVA) 1997.<br />
o Konsensus – Rekomandimet Udhëzuese Bazë të Cilësisë së Sedimentit për Përdorim<br />
& Aplikim, Wisconsin, 2003, SHBA (ËDNR).<br />
o<br />
Ministria e Mjedisit e Ontarios <strong>dhe</strong> Udhëzimet e Energjisë për Mbrojtjen <strong>dhe</strong><br />
Menaxhimin e Cilësisë së Sedimenteve Ujorë në Ontario, 1993, Kanada (OMEE).<br />
5.2.2.3.4 Shkalla e ndikimeve<br />
Shkalla është përcaktuar si kombinim i:<br />
• shkallës;<br />
• kohëzgjatjes; <strong>dhe</strong><br />
• intensitetit të një ndikimi.<br />
Në linjë me Figurën 5.7-1 të Seksionit 5 – Qasja <strong>dhe</strong> Metodologjia e VMNS, Shkalla mund të<br />
klasifikohet e ulët, mesatare ose e lartë.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 83 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Shkalla<br />
Shkalla e <strong>ndikimit</strong> 1 është përcaktuar si sipas praktikave në vijim të ERM-s:<br />
• Lokale: i referohet atyre ndikimeve që prekin një zgjatim brenda kilometrit 5 të kufirit të<br />
Projektit ose aktivitetit që shkaktohet nga ndikimi.<br />
• Rajonal: i referohet atyre ndikimeve që prekin një zgjatim midis 5 <strong>dhe</strong> 50 kilometrave të<br />
kufirit të projektit ose aktivitetit që shkaktohet nga ndikimi.<br />
• Kombëtar: i referohet atyre ndikimeve që prekin një zgjatim mbas 50 kilometrave të kufirit<br />
të projektit ose aktivitetit që shkaktohet nga ndikimi, por brenda kufijve të Shqipërisë.<br />
• Ndërkombëtar: i referohet atyre ndikimeve që prekin një zonë jashtë kufijve të Shqipërisë.<br />
Kohëzgjatja<br />
Kohëzgjatja e <strong>ndikimit</strong> është përcaktuar si:<br />
• E Shkurtër: kohëzgjatja e <strong>ndikimit</strong> është më e shkurtër se kohëzgjatja e aktivitetit që e<br />
shkakton atë.<br />
• Mesatare: kohëzgjatja e <strong>ndikimit</strong> është njësoj me kohëzgjatjen e <strong>ndikimit</strong> që e shkakton atë.<br />
• E Gjatë: kohëzgjatja e <strong>ndikimit</strong> është më e gjatë se kohëzgjatja e <strong>ndikimit</strong> që e shkakton<br />
atë.<br />
Intensiteti<br />
Intensiteti i <strong>ndikimit</strong> është përcaktuar në lidhje me kriteret në vijim:<br />
• I Ulët,<br />
o Referuar substancave kimike në ujërat nëntokësor me një përqendrim më poshtë<br />
Vlerës së Synuar Holandeze ose 50% e vlerën e SHBA US EPA Rajoni 3 për ato<br />
përbërës kimik për të cilat Vlera Holandeze nuk është përcaktuar.<br />
o Referuar substancave kimike në ujërat sipërfaqësor, kriteret sasiore të përdorura në<br />
Direktivën 2000/60/KE.<br />
• Mesatare,<br />
o Referuar substancave kimike në ujërat nëntokësor me një përqendrim midis Vlerave të<br />
Synuara Holandeze përkatëse, ose midis 50 <strong>dhe</strong> 100% të vlerës së SHBA EPA Rajoni<br />
3 për ato përbërës kimik për të cilat Vlera Holandeze nuk është përcaktuar.<br />
o Referuar substancave kimike në ujërat sipërfaqësore, kritereve sasiore të përdorura në<br />
Direktivën 2000/60/KE.<br />
1 Shenim: definicioni i “shkalles” ndryshon nga ndikimet e ndryshme ne matriksen tokesore per shkak te tipareve te<br />
ndryshme te mobilizimit mes mediumit tokesor <strong>dhe</strong> atij ujor (per krahasim shiko Seksionin 5.2.2.4.5 ).
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 84 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
• E Lartë,<br />
o Referuar substancave kimike në ujërat nëntokësor me një përqendrim më lartë Vlerës<br />
së Synuar Holandeze ose 100% e vlerën e SHBA US EPA Rajoni 3 për ato përbërës<br />
kimik për të cilat Vlera Holandeze nuk është përcaktuar.<br />
o Referuar substancave kimike në ujërat sipërfaqësor, kritereve sasiore të përdorura në<br />
Direktivën 2000/60/KE.<br />
Në mungesë të kritereve sasiore (ashtu si ne rastin e parametrave më të shumtë të ujërave<br />
sipërfaqësore) intensiteti është përcaktuar nga përshkrimet në vijim:<br />
• I ulët, referuar atyre ndikimeve nga të cilat burimet e ujërave të ëmbla rikuperojnë kushtet<br />
fillestare brenda një kohe të shkurtër (afërsisht një javë ose më pak) menjëherë mbasi<br />
ndalimit të <strong>ndikimit</strong>.<br />
• Mesatar referuar atyre ndikimeve nga të cilat burimet e ujërave të ëmbla rikuperojnë<br />
kushtet fillestare brenda një kohe afat mesme (më shumë se një javë) menjëherë mbasi<br />
ndalimit të <strong>ndikimit</strong>.<br />
• I lartë, referuar atyre ndikimeve nga të cilat burimet e ujërave të ëmbla nuk mund të<br />
rikuperojnë gjendjen e tyre fillestare për një periudhë më shumë se një muaj.<br />
Për vlerësimin e intensitetit të cilësisë së ujërave detare, në veçanti një model matematikor është<br />
përdorur për atë që i referohet si grumbullimi i sedimentit në kolonën e ujit. Modeli studimor është<br />
kryer duke përdorur programin MIKEbyDHI të krijuar nga DHI – Instituti Hidraulik Danez, për të<br />
simuluar grumbullimin e sedimentit nga sediment të përzier nën forcat hidro-dinamike <strong>dhe</strong><br />
veprimeve të jashtme.<br />
Sipas përshkrimit të dhënë nga faktorët e mëparshëm, Shkalla e veprimit është përcaktuar si<br />
vijon:<br />
Tabela 5.2-14 Kriteret e shkallës për ndikimet e burimeve të ujërave të ëmbla<br />
Afat shkurtër<br />
Afat mesëm<br />
Afat gjatë<br />
Shkalla<br />
Lokale Rajonale Kombëtar Ndërkombëta<br />
r<br />
I vogël I vogël I vogël I vogël I Ulët<br />
I vogël Mesatar Mesatar Mesatar Mesatar<br />
I madh I madh I madh I madh I Lartë<br />
I vogël I vogël I vogël I vogël I Ulët<br />
I vogël Mesatar Mesatar Mesatar Mesatar<br />
I madh I madh I madh I madh I Lartë<br />
I vogël I vogël I vogël I vogël I Ulët<br />
I vogël Mesatar I madh I madh Mesatar<br />
I madh I madh I madh I madh I Lartë<br />
Intensiteti<br />
Intensiteti<br />
Intensiteti
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 85 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Shënime: pjesa me të verdhë e Shkallës përcaktohet si e vogël, pjesa me portokalli si e mesme, <strong>dhe</strong> pjesa me të kuqe<br />
si e ma<strong>dhe</strong>.<br />
Ashtu siç tregohet në tabelë, ndikimet me një intensitet të ulët janë përshkruar gjithmonë si<br />
ndikime me Shkallë të vogël. Ndikimet me intensitet të lartë janë përshkruar si ndikime me<br />
Shkallë të ma<strong>dhe</strong>. Ndikimet me intensitet të ulët janë përshkruar si të vogla, mesme, ose të<br />
mëdha në varësi të shkallës <strong>dhe</strong>/ose kohëzgjatjes së <strong>ndikimit</strong>.<br />
5.2.2.3.5 Vlerësimi i <strong>ndikimit</strong> (klasifikimi)<br />
Kriteret e mësipërme janë kombinuar për ujërat e ëmbla të prekura nga aktivitetet e Projektit për<br />
të përcaktuar rëndësinë e <strong>ndikimit</strong>, që varet në ato që janë shqyrtuar në vijim:<br />
• Shkalla e ndjeshmërisë e mjedisit pësues (shih Seksionin 5.2.2.3.3).<br />
• Shkalla e <strong>ndikimit</strong> që shkakton ndryshime në mjedis (Seksioni 5.2.2.3.4).<br />
Vlera e rëndësisë së ndikimi të përftuar është klasifikuar ashtu siç përshkruhet në Figurën 5.7-1<br />
të Seksionit 5 - Qasja <strong>dhe</strong> Metodologjia e VMNS.<br />
5.2.2.4 Gjeologjia, gjeomorfologjia, toka <strong>dhe</strong> cilësitë e shtratit të detit<br />
5.2.2.4.1 Vlerësime të përgjithshme<br />
Sipas përshkrimit të Projektit, gërmimet do të arrijnë deri në një thellësi prej 5 metrash në pjesën<br />
tokësore të Projektit <strong>dhe</strong> në thellësi të ndryshme për pjesën në det. Si rezultat i kësaj, rëndësia e<br />
ndikimeve nga punimeve të Projektit ndaj Gjeologjisë, Gjeomorfologjisë, <strong>dhe</strong> Cilësisë së Tokës<br />
do të ndikojnë kryesisht Cilësinë e Dheut në Tokë <strong>dhe</strong> të Shtratit të Detit.<br />
Masa e <strong>ndikimit</strong> për cilësinë e <strong>dhe</strong>ut në tokë <strong>dhe</strong> shtratit të detit vjen si funksion i faktorëve<br />
kryesore në vijim:<br />
• Natyra e <strong>ndikimit</strong>: Ndikimet e përcaktuara si pozitive kanë një ndikim dobiprurës për<br />
gjeologjinë, gjeomorfologjinë, <strong>dhe</strong> cilësinë e <strong>dhe</strong>ut në tokë <strong>dhe</strong> shtratit të detit. Ndikimet e<br />
përcaktuara si negative kanë një ndikim jo për gjeologjinë, gjeomorfologjinë, <strong>dhe</strong> cilësinë e<br />
<strong>dhe</strong>ut në tokë.<br />
• Lloji i <strong>ndikimit</strong>: Ndikimet janë përcaktuar si të drejtpërdrejta (shkaktuar nga aktivitetet<br />
brenda fushës së veprimit të projektit) ose indirekte (shkaktuar nga aktivitete jashtë fushës<br />
së veprimit të projektit).<br />
• Shkalla e ndryshimit për sa i përket cilësisë së tipareve të tokës <strong>dhe</strong> shtratit të detit. Shkalla<br />
e <strong>ndikimit</strong> vjen nga faktorët në vijim: shkalla, kohëzgjatja, <strong>dhe</strong> intensiteti. Seksioni 5.2.2.4.5<br />
përshkruan në detaj përcaktimin e Shkallës.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 86 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
• Ndjeshmëria e <strong>dhe</strong>ut <strong>dhe</strong> shtratit të detit ndaj aktiviteteve të Projektit. Seksioni 5.2.2.4.4<br />
përshkruan në detaj përcaktimin e ndjeshmërisë.<br />
Vlerësimi i <strong>ndikimit</strong> të Projektit TAP mbi <strong>dhe</strong>un në tokë është bazuar sipas karakteristikave<br />
specifike të profileve të <strong>dhe</strong>ut që u morën si mostra përgjatë gjurmës <strong>dhe</strong> gjykimit profesional <strong>dhe</strong><br />
eksperiencës në lidhje më aktivitetet e Projektit.<br />
5.2.2.4.2 Historiku i gjeologjisë, gjeomorfologjisë <strong>dhe</strong> cilësisë së <strong>dhe</strong>ut/shtratit të detit<br />
Njohja e kushteve të mëparshme rreth zonës së studimit është e nevojshme për të vlerësuar<br />
ndikimin e Projektit mbi mjedisin ekzistues është vlerësuar në një linjë me specifikimet e<br />
paraqitura në Seksionin 5.1.5.4 <strong>dhe</strong> Seksionin 5.1.5.5.<br />
5.2.2.4.3 Ndikimet e mundshme<br />
Mekanizmat që u identifikuan të kishin një potencial që në mënyrë të konsiderueshme të ndikojnë<br />
në cilësinë e <strong>dhe</strong>rave janë si vijon:<br />
• Lëvizja <strong>dhe</strong> degradimi i <strong>dhe</strong>ut për shkak të erozionit, ngjeshjes, ndotjes <strong>dhe</strong> zëvendësimit,<br />
modifikimi i morfologjisë gjatë ndërtimit:<br />
• Ndotja aksidentale e <strong>dhe</strong>rave/shtratit të detit gjatë ndërtimit;<br />
• Zënia e tokave <strong>dhe</strong> sipërfaqeve;<br />
5.2.2.4.4 Ndjeshmëria e Burimit/Pësuesit<br />
Komisioni i BE-së e konsideron tokën si një burim të pa-rinovueshëm që kryen shumë funksione<br />
jetësore: prodhimi i ushqimit <strong>dhe</strong> biomasës, ruajtjen, filtrimin <strong>dhe</strong> transformimin e substancave<br />
përfshi këtu e<strong>dhe</strong> ujin, karbonin, <strong>dhe</strong> nitrogjenin. Dheu luan gjithashtu e<strong>dhe</strong> rolin e një habitati<br />
<strong>dhe</strong> shërben si platformë për aktivitetet njerëzore, panoramën, trashëgiminë, <strong>dhe</strong> vepron si<br />
prodhues i lëndëve të para. Për këto funksione ja vlen që të mbrohet për shkak të rëndësisë<br />
social-ekonomike <strong>dhe</strong> rëndësisë mjedisore (http://ec.Evropa.eu/environment/soil/index_en.htm).<br />
Udhëzimet në vijim janë përdorur për të vlerësuar cilësinë e <strong>dhe</strong>ut duke përfshirë rëndësinë <strong>dhe</strong><br />
ndjeshmërinë:<br />
• Udhëzime për Vlerësimin e Cilësisë së Dheut në Planin Konservues (Shtetet e Bashkuara,<br />
Departamenti i Bujqësisë – 2001) 1 <strong>dhe</strong><br />
Udhëzimet në vijim janë përdorur për të ekzaminuar përdorimin bujqësor të tokës:<br />
1 http://soils.usda.gov/sqi/assessment/files/sq_assessment_cp.pdf
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 87 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
• Strategjia Tematike për Mbrojtjen e Dheut: që konsiston në Komunikimin nga ana e<br />
Komisionit ndaj Institucioneve të tjera Evropiane, një propozim për një Direktivë kornize (ligj<br />
Evropian), <strong>dhe</strong> një Vlerësim Ndikimi; 1<br />
• Udhëzimet e planifikuara të përdorimit të tokës në kontekstin e Nenit 12 të Seveso II<br />
Direktiva – 105/2003/KE Ligji Shqiptar mbi Mbrojtjen Mjedisore – Neni: Plan i Përdorimit të<br />
Hapësirave Rurale.<br />
Kriteret e përcaktimit që u përdorën për vlerësimin e rëndësisë <strong>dhe</strong> Ndjeshmërisë së cilësisë së<br />
<strong>dhe</strong>ut janë treguar në Tabela 5.2-15.<br />
Tabela 5.2-15 Kriteret e vlerësimit për rëndësinë <strong>dhe</strong> ndjeshmërinë e <strong>dhe</strong>ut<br />
Kriteret / Masa E ulët Mesatare E lartë<br />
Struktura e <strong>dhe</strong>ut<br />
<strong>dhe</strong> ndjeshmëria<br />
E fortë ndaj lëvizjeve<br />
fizike <strong>dhe</strong>/ose e<br />
papërshkrueshme nga<br />
ndotja.<br />
E prekshme ndaj lëvizjeve<br />
fizike por në gjendje të<br />
rikuperohet prej masave<br />
përforcuese.<br />
Kulluese në një masë të<br />
moderuar.<br />
Tepër e prekshme ndaj lëvizjeve fizike,<br />
strukturalisht e prirur drejt ngjeshjes<br />
ose erozionit. Tepër kulluese <strong>dhe</strong><br />
mund të ndotet lehtësisht.<br />
Funksioni në<br />
ekosistem – shërbim<br />
mbështetës – flora<br />
<strong>dhe</strong> fauna<br />
Dheu nuk përbën një<br />
nën shtresë të veçantë<br />
të favorshëm për<br />
zhvillimin e habitateve<br />
të florës, vertebrorëve<br />
<strong>dhe</strong> pjesës tjetër të<br />
faunës.<br />
Dheu ofron një nën shtresë<br />
që ka cilësi fizike shkallë<br />
prodhueshmërie të<br />
mbështesë zhvillimin e<br />
specieve të florës <strong>dhe</strong><br />
faunës në numër <strong>dhe</strong> nivele<br />
të ndryshme.<br />
Dheu ofron një nën shtresë që ka<br />
cilësi fizike shkallë prodhueshmërie të<br />
mbështesë zhvillimin specieve të<br />
rëndësishme të florës <strong>dhe</strong> faunës (për<br />
sa i përket konservimit <strong>dhe</strong><br />
përqendrimit të biomasës). Duhet<br />
thënë se një numër i mbrojtur <strong>dhe</strong><br />
habitate natyrore mbështeten në toka<br />
në kufi me nën shtresë <strong>dhe</strong>u të varfër<br />
ose <strong>dhe</strong>ra të ndikuar nga burime nën<br />
ujore.<br />
Rëndësia e burimit<br />
për sa i përket<br />
prodhimit bujqësor<br />
ose alternativa të<br />
‘përkohshme’<br />
përdorimi<br />
Dheu ka pak ose aspak<br />
rëndësi për prodhimin<br />
bujqësor ose si burim<br />
më vete.<br />
Dheu ka një rëndësi të<br />
moderuar për prodhimin<br />
bujqësor ose një rëndësi<br />
përdorimi potenciale ose një<br />
rëndësi të lartë si burim më<br />
vete.<br />
Dheu është një burim tepër i<br />
rëndësishëm me një vlerë bujqësore të<br />
lartë <strong>dhe</strong> numër potencial alternativash<br />
përfituese nga përdorimi.<br />
Funksioni në<br />
ekosistem – shërbim<br />
rregullues – rregullim<br />
i ujit<br />
Dheu luan pak ose<br />
aspak rol në ciklin<br />
hidrologjik ose<br />
rregullimin e ujit.<br />
Dheu ka deri diku kapacitet<br />
për mbajtjen e ujit <strong>dhe</strong><br />
rregullimin <strong>dhe</strong> luan disi rol<br />
në ciklin hidrologjik për sa i<br />
përket shkallës së<br />
rregullimit të ujit <strong>dhe</strong> si nën<br />
shtresës për kanalizimin e<br />
rrjedhjeve.<br />
Dheu është pashmangshmërisht i<br />
lidhur me ciklin hidrologjik; uji është<br />
fundamental për strukturën e tij; <strong>dhe</strong><br />
<strong>dhe</strong>u luan një rol kyç në ekosistem në<br />
rregullimin e ujit.<br />
Funksioni në<br />
ekosistem – shërbim<br />
rregullues –<br />
përthithje karboni<br />
Hartuar ERM (2011)<br />
Dheu luan pak ose<br />
aspak rol në përthithjen<br />
e karbonit.<br />
Dheu luan një rol sasior në<br />
përthithjen e karbonit<br />
Dheu luan një rol të rëndësishme, rol<br />
sasior në përthithjen e karbonit.<br />
1 http://ec.europa.eu/environment/soil/three_en.htm
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 88 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Nuk ekzistojnë standarde lokale në Shqipëri për sa i përket ndotjes së tokës <strong>dhe</strong> mobilizimit të<br />
kontaminimit të trashëguar. Prandaj, udhëzimet ndërkombëtare janë shqyrtuar. E ashtu quajtura<br />
“Vlerat e Ndërhyrjes Holandeze ose Lista e Re Holandeze” është pranuar gjerësisht në Evropë si<br />
një kusht udhëzues për ndotjen e tokës <strong>dhe</strong> rregullimit (Shtojca A e Qarkores së Rregullimit të<br />
Tokës 2009: Vlerat e Objektivit, Vlerat e Ndërhyrjes së Rregullimit të Tokës <strong>dhe</strong> Nivelet Treguese<br />
për Kontaminimet Serioze”). Për ato përbërës kimik për të cilat standardet holandeze nuk ofrojnë<br />
një vlerë, përdorimi i qasjes së KFN , i cili tregon preferencat për metodologjitë me baze risku,<br />
SHBA EPA Rajoni 3 Kriteret ( 1 ) , të cilat janë përcaktuar sipas kësaj metodologjie me bazë risku,<br />
janë përdorur.<br />
Sedimentet detare janë gjithashtu burime të parinovueshme që kryejnë funksione jetësore në<br />
ekosistemin detar: mbështetje për zinxhirin e ushqimit detar, habitate fizike për organizmat<br />
bentike, përmbledhës gjeo-kimik detar, ofrues i lëndëve të para, etj. Kriteret e përdorura për të<br />
vlerësuar rëndësinë <strong>dhe</strong> ndjeshmërinë janë bazuar kryesisht mbi praktika gjerësisht të<br />
pranueshme nga komuniteti shkencor <strong>dhe</strong> teknik, <strong>dhe</strong> fokusuar në shtratin e detit si një<br />
mbështetës për bimësinë detare.<br />
5.2.2.4.5 Shkalla e ndikimeve<br />
Shkalla është përcaktuar nga një kombinim i shkallës, kohëzgjatjes, <strong>dhe</strong> intensitetit të një ndikimi<br />
i klasifikuar si i ulët, mesatar, ose i lartë.<br />
Shkalla<br />
Shkalla e <strong>ndikimit</strong> 2 është përcaktuar sipas praktikave të ERM-s si:<br />
• Lokale, referuar atyre ndikimeve që prekin gjurmën e projektit <strong>dhe</strong> zonën për rreth në një<br />
largësi prek 1 kilometër në çdo anë;<br />
• Rajonale, referuar atyre ndikimeve që prekin një zgjatim nga 1 deri në 10 km nga kufiri i<br />
projektit ose aktiviteti që ka shkaktuar atë ndikim.<br />
• Kombëtare, referuar atyre ndikimeve që shtrihen më larg se 10 km nga kufiri i projektit ose<br />
aktiviteti që ka shkaktuar atë ndikim, por brenda kufijve të Shqipërisë.<br />
• Ndërkombëtare, referuar atyre ndikimeve që prekin një zonë jashtë kufijve të Shqipërisë.<br />
Shënim: përcaktimi i “shkallës” është i ndryshëm për ndikime që ndodhin në një formacion <strong>dhe</strong>u<br />
të caktuar për shkak të mobilizimit të karakteristikave të ndryshme (shiko Seksionin 5.2.2.3.4 për<br />
krahasim).<br />
(1) http://www.epa.gov/reg3hëmd/risk/human/index.htm, http://ëëë.epa.gov/superfund/health/conmedia/soil/index.htm<br />
2 Shënim: përcaktimi i “shkallës” është i ndryshëm për ndikime që ndodhin në një formacion <strong>dhe</strong>u të caktuar për<br />
shkak të mobilizimit të karakteristikave të ndryshme (shiko Seksionin 5.2.2.3.4 për krahasim)
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 89 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Kohëzgjatja<br />
Kohëzgjatja e <strong>ndikimit</strong> është përcaktuar si:<br />
• I shkurtër: kohëzgjatja e <strong>ndikimit</strong> është më e shkurtër se kohëzgjatja e aktivitetit që e<br />
shkakton atë.<br />
• Mesatare: Kohëzgjatja e <strong>ndikimit</strong> është njësoj me atë të aktivitetit që e shkaktoi atë.<br />
• I gjatë: Kohëzgjatja e <strong>ndikimit</strong> është më e gjatë së kohëzgjatja e aktivitetit që e shkaktoi atë.<br />
Intensiteti<br />
Intensiteti i <strong>ndikimit</strong> është përcaktuar në lidhje më kriteret kufi të shqyrtuara:<br />
• I ulët, referuar substancave kimike në <strong>dhe</strong> me një përqendrim poshtë Vlerës së Objektivit<br />
Holandeze përkatëse ose 50% të vlerës së SHBA EPA Rajoni 3 Kriteret për ata përbërës<br />
kimik për të cilat Vlera Holandeze nuk është përcaktuar.<br />
• Mesatare, referuar substancave kimike në <strong>dhe</strong> me një përqendrim midis Vlerës së<br />
Objektivit Holandeze përkatëse ose midis 50% <strong>dhe</strong> 100% të vlerës së SHBA EPA Rajoni 3<br />
Kriteret për ata përbërës kimik për të cilat Vlera Holandeze nuk është përcaktuar.<br />
• E Lartë, referuar substancave kimike në <strong>dhe</strong> me një përqendrim sipër Vlerës së Objektivit<br />
Holandeze përkatëse ose sipër 100% të vlerës së SHBA EPA Rajoni 3 Kriteret për ata<br />
përbërës kimik për të cilat Vlera Holandeze nuk është përcaktuar.<br />
Në mungesë të kritereve sasiore, intensiteti është përcaktuar nga përshkrimet treguese në vijim:<br />
• I ulët, referuar atyre ndikimeve nga të cilat <strong>dhe</strong>u rikuperon kushtet fillestare brenda një<br />
kohe të shkurtër (rreth një vit ose më pak) menjëherë mbasi origjina nga vjen ndikimi ka<br />
ndaluar.<br />
• Mesatare, referuar atyre ndikimeve nga të cilat <strong>dhe</strong>u rikuperon kushtet fillestare brenda një<br />
kohe mesatare (nga një deri në tre vjet) menjëherë mbasi origjina nga vjen ndikimi ka<br />
ndaluar.<br />
• E lartë, referuar atyre ndikimeve nga të cilat <strong>dhe</strong>u nuk mund të rikuperoj kushtet fillestare<br />
ose kur ato janë rikuperuar mbas një kohe më të gjatë se tre vjet.<br />
Sipas përshkrimit të dhënë ndaj çdo ndikimi për faktorët e mëparshëm, Shkalla e <strong>ndikimit</strong> është<br />
përcaktuar si vijon:<br />
Tabela 5.2-16 Përmbledhja e shkallës së ndikimeve<br />
Shkalla<br />
Lokale Rajonale Kombëtare Ndërkombëtare
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 90 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Afat shkurtër<br />
E vogël E vogël E vogël E vogël I ulët<br />
E vogël<br />
Mesatare Mesatare Mesatare<br />
Mesatare<br />
Mesatare Mesatare E Ma<strong>dhe</strong> E Ma<strong>dhe</strong> I lartë<br />
Intensiteti<br />
Afat mesme<br />
E vogël E vogël E vogël Mesatare I ulët<br />
E vogël Mesatare Mesatare Mesatare Mesatare<br />
Mesatare Mesatare E Ma<strong>dhe</strong> E Ma<strong>dhe</strong> I lartë<br />
Intensiteti<br />
Mesatare Mesatare E Ma<strong>dhe</strong> E Ma<strong>dhe</strong> I ulët<br />
Afat gjatë<br />
Mesatare E Ma<strong>dhe</strong> E Ma<strong>dhe</strong> E Ma<strong>dhe</strong> Mesatare<br />
Mesatare E Ma<strong>dhe</strong> E Ma<strong>dhe</strong> E Ma<strong>dhe</strong> I lartë<br />
Intensiteti<br />
Duration<br />
Ashtu siç tregohet në tabelë, ndikimet me një intensitet të ulët janë përshkruar gjithmonë si<br />
ndikime me Shkallë të vogël. Ndikimet me intensitet të lartë janë përshkruar si ndikime me<br />
Shkallë të ma<strong>dhe</strong>. Ndikimet me intensitet të ulët janë përshkruar si të vogla, mesme, ose të<br />
mëdha në varësi të shkallës <strong>dhe</strong>/ose kohëzgjatjes së <strong>ndikimit</strong>.<br />
5.2.2.4.6 Vlerësimi i <strong>ndikimit</strong> (klasifikimi)<br />
Kriteret e mësipërme janë kombinuar për <strong>dhe</strong>rat e ndikuar nga aktivitetet e Projektit për të<br />
përcaktuar rëndësinë e <strong>ndikimit</strong> që varet mbi shqyrtimet që vijojnë:<br />
• Shkalla e ndjeshmërisë të mjedisit marrës (shiko Seksionin 5.2.2.4.4).<br />
• Shkalla e <strong>ndikimit</strong> që shkakton ndryshime në mjedis (Seksioni 5.2.2.4.5).<br />
Vlera e rëndësisë <strong>ndikimit</strong> të marrë është klasifikuar ashtu siç përshkruhet në Seksionin 5 - Qasja<br />
<strong>dhe</strong> Metodologjia e VMNS (shiko Figurën 5.7-1).<br />
5.2.2.5 Panorama <strong>dhe</strong> komoditeti vizuel<br />
5.2.2.5.1 Vlerësime të përgjithshme<br />
Vlerësimi i ndikimeve të Projektit TAP mbi panoramën <strong>dhe</strong> komoditetin vizuel u ndërmor sipas<br />
metodologjive të pranuara të përftuara nga udhëzimet praktike më të mira. Qasja mori parasysh<br />
parimet e përgjithshme për mbrojtjen e panoramës të përcaktuar në Konventën Evropiane të<br />
Panoramës 1 .<br />
1 http://www.coe.int/t/dg4/cultureheritage/heritage/Landscape/default_en.asp
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 91 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Në mungesë të publikimeve të udhëzimeve mbi panoramës <strong>dhe</strong> vlerësimin e <strong>ndikimit</strong> pamor në<br />
Greqi <strong>dhe</strong> Shqipëri, vlerësimi u krye duke ju referuar Udhëzimeve për Panoramën <strong>dhe</strong> Vlerësimit<br />
të Ndikimit Pamor 1 (MB) që është në mënyrë të ngjashme i aplikuar nga vende të tjera Evropiane.<br />
Disa parime që udhëheqin procesin e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong> pamor <strong>dhe</strong> të panoramës janë<br />
paraqitur më poshtë. Rëndësia e <strong>ndikimit</strong> për panoramën <strong>dhe</strong> komoditetin vizuel është arritur<br />
përgjithësisht mbi bazat e faktorëve në vijim:<br />
• Cilësia/ rëndësia e panoramës/komoditetit vizuel si një burim/funksion që është<br />
potencialisht i prekur;<br />
• Ndjeshmëria e panoramës/komoditetit vizuel përkundrejt aktiviteteve të Projektit;<br />
• Shkalla e ndryshimit të përftuar të panoramës <strong>dhe</strong> komoditetit vizuel si rezultat i Projektit.<br />
Vlerësimi i <strong>ndikimit</strong> të Projektit TAP mbi panoramën <strong>dhe</strong> komoditetin vizuel është bazuar mbi një<br />
gjykim profesional <strong>dhe</strong> eksperiencës në lidhje me aktivitetet e Projektit.<br />
5.2.2.5.2 Historiku i panoramës <strong>dhe</strong> komoditetit vizuel<br />
Njohja e kushteve historike mbi zonën e studimit është e nevojshme për të vlerësuar ndikimin e<br />
Projektit mbi mjedisin ekzistues <strong>dhe</strong> është vlerësuar në të njëjtën linjë me specifikimet e<br />
paraqitura ne Seksionin 5.1.5.6.<br />
5.2.2.5.3 Ndikimet e mundshme<br />
Ndikimet potenciale mbi panoramën ndahen në dy kategori të mëdha. Ndikimet e drejtpërdrejta<br />
li<strong>dhe</strong>n me ndryshimet fizike që dalin në pah si rezultat i propozimit. Këtu përfshihet humbja e<br />
elementëve të panoramës, siç janë bimësia <strong>dhe</strong> ato që janë mbi tokë, duke përfshirë humbjen e<br />
habitatit që nevojitet për të akomoduar propozimin <strong>dhe</strong> paraqitjen fizike të strukturave të reja në<br />
atë panoramë.<br />
Ndikimet indirekte mbi panoramën li<strong>dhe</strong>n me ndryshimet në karakterin e panoramës që del në<br />
dukje si rezultat i dukshmërisë së strukturave të reja të lidhura me propozimin.<br />
Ndikimet vizuel do të dalin në pah nga punimet e gazsjellësit në vitet e para të punimeve<br />
meqenëse panoramëa është rivendosur por akoma jo i plotësuar për sa i përket bimësisë <strong>dhe</strong> ato<br />
që janë mbi tokë. Ndikimet vizuel do të dalin gjithashtu në pah nga dukshmëria e strukturave të<br />
qëndrueshme siç janë, Stacionet e Kompresorëve <strong>dhe</strong> stacionet e vulvave të bllokimit, së bashku<br />
me rrugët e reja hyrëse.<br />
1 The Landscape Institute and the Institute of Environmental Assessors (Second Edition) 2002. Guidelines for<br />
Landscape and Visual Impact Assessment.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 92 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Ndikimet vizuel do të vijnë si rezultat i ndryshimeve të majave të maleve për shkak të<br />
modifikimeve të kreshpave.<br />
5.2.2.5.4 Ndjeshmëria e Burimit/Pësuesit<br />
Cilësia e panoramës li<strong>dhe</strong>t me kushtet, pacënueshmërisë <strong>dhe</strong> gjendjes fizike të një panoramëa<br />
ndërsa vlera e panoramës ka të bëjë me rëndësinë që i jepet një panoramëa <strong>dhe</strong> bazat për<br />
përcaktimin e tij. Këto terma u përcaktuan në kushtet fillestare të metodologjisë. Cilësia <strong>dhe</strong><br />
rëndësia e panoramës janë faktorë kyç në përcaktimin e panoramës ndaj ndryshimit të<br />
propozuar.<br />
Ndjeshmëria e një panoramëa është gjykuar bazuar në shtrirjen në të cilën mund të pranoj<br />
ndryshimin e një lloji të veçantë <strong>dhe</strong> shkalle pa efekte të kundërta në karakterin e tij. Ndjeshmëria<br />
ndryshon sipas llojit të ndryshimit të propozuar <strong>dhe</strong> natyrës së panoramës siç mund të jenë<br />
element individuale, karakteristika kyçe (përdorimi i tokës, formati <strong>dhe</strong> shkalla e panoramës,<br />
mbyllja <strong>dhe</strong> hapja e tij), cilësitë e trashëguara, kushtet, prezenca e elementëve tërheqës, (p.sh.<br />
shtyllat elektrike), vlera <strong>dhe</strong> kapaciteti për të pranuar ndryshimin <strong>dhe</strong> çdo vlerë specifike siç mund<br />
të jenë përcaktime, që aplikohen. Shkallët e ndjeshmërisë mund të përcaktohen si të ulëta,<br />
mesatare, <strong>dhe</strong> të larta <strong>dhe</strong> janë përcaktuar si vijon:<br />
• E ulët – Një panoramë me vlerë të ulët, ose ky karakteri i tij, përdorimi i tokës, formati <strong>dhe</strong><br />
shkalla ka kapacitetin të pranoj llojin e ndryshimit të parashikuar;<br />
• Mesatare – Një panoramë i vlerësuar në mënyrë të moderuar, ndoshta një panoramë<br />
lokale i rëndësishëm. Ose ku karakteri i tij, përdorimi i tokës, formati <strong>dhe</strong> shkalla mund të<br />
kenë kapacitetin të pranoj një shkallë të llojit të ndryshimit të parashikuar; <strong>dhe</strong><br />
• E lartë – Një panoramë i mbrojtur nga përcaktim rajonal (plan strukture) ose kombëtar<br />
<strong>dhe</strong>/ose e njohur gjerësisht për vlerën <strong>dhe</strong> cilësinë e tij; një panoramë me një karakter të<br />
dallueshëm <strong>dhe</strong> kapacitet të ulët të pranoj llojin e ndryshimit të propozuar.<br />
Ndjeshmëria e këndvështrimit varet nga një numër faktorësh duke përfshirë <strong>dhe</strong> kontekstin e<br />
këndvështrimit, okupacionin aktual (banorë, vizitorë për argëtim, kalimtarë, punëtorë) <strong>dhe</strong> duke<br />
pare mundësinë e grupeve të njerëzve në shqyrtim <strong>dhe</strong> numrin e njerëzve që preken.<br />
Ndjeshmëria e një këndvështrimi varet mbi shtrirjen për të cilën shikuesi përfaqëson janë prekur<br />
nga ndryshimet në pikëpamjen e tyre së bashku me cilësinë e pamjes ekzistuese. Kjo merr<br />
parasysh cilësinë e pamjes ekzistuese <strong>dhe</strong> llojin e shikuesit. Shkallët e ndjeshmërisë mund të<br />
përcaktohen si të ulëta, mesatare, <strong>dhe</strong> të larta <strong>dhe</strong> janë përcaktuar si vijon:<br />
• E ulët – Numër i vogël vizitorësh me interes në atë që i rrethon ata. Shikuesit me një<br />
interes kalimtar nuk fokusohen specifikisht për panoramën p.sh. punëtorët ose ata që<br />
udhëtojnë për të shkuar në punë. Cilësia e pamjes ekzistuese, për aq sa mund të<br />
perceptohet nga shikuesi, është vlerësuar si e ulët;
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 93 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
• Mesatare – Numër i vogël banorësh <strong>dhe</strong> një numër i moderuar vizitorësh me një interes për<br />
mjedisin e tyre. Numër më i madh përdoruesish të rrugës për argëtim. Cilësia e pamjes<br />
ekzistuese, për aq sa mund të perceptohet nga shikuesi, është vlerësuar si mesatare; <strong>dhe</strong><br />
• E lartë – Numër i madh shikuesish <strong>dhe</strong>/ose ata me interesa të veçanta <strong>dhe</strong> me mundësi<br />
shikimi të zgjatura siç janë banorët <strong>dhe</strong> përdoruesit e hapësirave të mirë përdorura<br />
zbavitëse. Cilësia e pamjes ekzistuese, për aq sa mund të perceptohet nga shikuesi, është<br />
vlerësuar si e lartë.<br />
Shkallët e panoramës <strong>dhe</strong> ndjeshmëria e këndvështrimit janë paraqitur më lartë si një udhëzim.<br />
Janë treguar vetëm nivelet e ndjeshmërisë. Çdo rast është vlerësuar në bazë të meritave të tij<br />
duke përdorur gjykim profesional <strong>dhe</strong> eksperiencë, <strong>dhe</strong> nuk ka një kufi të përcaktuar midis<br />
niveleve të ndikimeve.<br />
5.2.2.5.5 Shkalla e ndikimeve<br />
Shkalla e <strong>ndikimit</strong> (Shkalla e Ndryshimit) i është referuar zakonisht si Shkallë e ndryshimit të<br />
panoramës në terma vizuel. Shkalla e ndryshimit që prek panoramën ose pësuesit pamor varet<br />
nga natyra, shkalla, <strong>dhe</strong> kohëzgjatja e ndryshimit të veçantë që është parashikuar në panoramë<br />
<strong>dhe</strong> efektin e përgjithshëm mbi një pamje të veçantë. Në një panoramë, kjo do të kërkojë<br />
shqyrtimin e humbjes ose ndryshimit të çdo karakteristike të rëndësishme ose tipar të<br />
panoramës, proporcionin e panoramës që preket, <strong>dhe</strong> çdo ndryshim në sfond të pamjes nga,<br />
panoramëa që prek karakterin e tij.<br />
Shkalla e ndryshimit në pamje do të varet mbi shkallën e zhvillimit <strong>dhe</strong> distancën nga<br />
këndvështrimi, këndin e pamjes të zënë nga zhvillimi, shtrirja a mbulimit nga tiparet ndërhyrëse,<br />
shkallën e ndërprerjes së tipareve ekzistuese, <strong>dhe</strong> shkallën e kontrastit me pamjen ekzistuese,<br />
<strong>dhe</strong> frekuencën ose kohëzgjatjen e shikueshmërisë.<br />
Shkalla e ndryshimit e shkaktuar nga propozimi ashtu siç është eksperimentuar nga një pikë<br />
vështrimi e dhënë është ilustruar në foto montazhe.<br />
Nivelet e Shkallës së ndryshimit janë përcaktuar më poshtë për panoramën si vijon;<br />
• E Padukshme – Një ndryshim i padukshëm, ndryshim i rrallë ose mezi i dukshëm në<br />
karakteristikat e panoramës;<br />
• E vogël – Një ndryshim i vogël në karakteristikat e panoramës rreth një zone të gjerë ose<br />
ndryshim të moderuar ose mbi një zonë të ndaluar ose mbi një zonë të dalluara rrallë.<br />
• Mesatare – Një ndryshim i moderuar në karakteristikat e panoramës, shpesh ose<br />
vazhdimisht <strong>dhe</strong> rreth një zonë të gjerë ose qartësisht e dukshme ose mbi zonë të ndaluar<br />
ose mbi një zonë të dalluar rrallë;<br />
• E ma<strong>dhe</strong> – Një ndryshim i qartë i dukshëm shpesh/vazhdim në karakteristikat e panoramës<br />
që prekin një zonë të gjerë.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 94 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
Dhe në mënyrë të ngjashme, Shkallë e ndryshimit në pamje është përcaktuar si vijon:<br />
• E Padukshme – Ndryshim që mezi duket nga distance të largëta, ose të dukshme për një<br />
kohëzgjatje shumë të shkurtër, ndoshta në një kënd të pjerrët, ose që përzihet me pamjen<br />
ekzistuese;<br />
• E vogël – Ndryshime të vogla në pamje, nga distance të largëta, ose të dukshme për një<br />
kohëzgjatje shumë të shkurtër, ndoshta në një kënd të pjerrët, ose që përzihet deri në<br />
njëfarë shkalle me pamjen ekzistuese;<br />
• Mesatare – Pamje të dalluara shpejt, ndryshime të pamjes nga distance mesatare, duke<br />
rezultuar në një element të ri të dallueshëm në një pjesë specifike të pamjes, ose një game<br />
më të gjerë, ndryshim më pak i përqendruar në një zonë më të gjerë;<br />
• E Ma<strong>dhe</strong> – Ndryshime të mëdha në pamje nga distance të afërta, që prek një pjesë<br />
kryesore të pamjes, vazhdimisht e dukshme për një periudhë të gjatë, ose duke ndërprerë<br />
pjesë kryesore të elementëve të rëndësishëm të pamjes.<br />
5.2.2.5.6 Vlerësimi i ndikimeve (klasifikimi)<br />
Vlerësimi i panoramës <strong>dhe</strong> ndikimeve vizuel është bazuar në tre faza:<br />
• Klasifikimi i ndjeshmërisë së panoramës ose pësuesve pamor ndaj llojit të zhvillimit të<br />
propozuar;<br />
• Parashikimi i Shkallës së ndryshimit në panoramë ose në pamjen e vendit që rezulton nga<br />
zhvillimi, duke llogaritur masat e ngulitura <strong>dhe</strong> mbrojtjen e përkushtuar; <strong>dhe</strong><br />
• Vlerësimi i rëndësisë së panoramës të mbetur <strong>dhe</strong> ndikimeve vizuel që varen mbi<br />
ndjeshmërinë e shikuesit të ndryshimit <strong>dhe</strong> Shkallës së ndryshimit.<br />
Vlera e rëndësisë së <strong>ndikimit</strong> është klasifikuar sipas filozofisë në Figurën 5.7-1 të Seksionit 5 –<br />
VMNS Qasja <strong>dhe</strong> Metodologjia. Në rastin e Panoramës, Tabela 5.2-17 ndryshon pak për shkak<br />
të nivelit shtesë të Shkallës (“e padukshme”) që është prezantuar me synimin për të dalluar midis<br />
efekteve që mezi duken <strong>dhe</strong> atyre që janë të padukshme.<br />
Tabela 5.2-17 Vlerësimi i <strong>ndikimit</strong> të rëndësisë për panoramën <strong>dhe</strong> komoditetin vizuel<br />
Shkalla<br />
Ndjeshmëria<br />
E padukshme E vogël Mesatare E ma<strong>dhe</strong><br />
E ulët Parëndësishme Parëndësishme E vogël E vogël Ose<br />
Mesatare<br />
Mesatare Parëndësishme E vogël Mesatare Mesatare Ose e ma<strong>dhe</strong>
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 95 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
E lartë Parëndësishme E<br />
vogël<br />
Ose<br />
Mesatare<br />
Mesatare E ma<strong>dhe</strong> E ma<strong>dhe</strong><br />
ERM (2011)<br />
Gjykimi profesional <strong>dhe</strong> eksperienca janë aplikuar rast mbas rasti në mënyrë për të identifikuar<br />
nivelet e gjera të rëndësisë për secilin pësues. Çdo rast është vlerësuar mbi meritat e tij si faktorë<br />
unik ndaj çdo rrethane që ka nevojë të shqyrtohet.<br />
Për të mbështetur panoramën <strong>dhe</strong> vlerësimin e <strong>ndikimit</strong> pamor të TAP-it, një hartë e një zonë<br />
teorike vizuel (ZTV) u krijua për elementët e propozimit që mund të priten të shkaktojnë efekte të<br />
konsiderueshme të panoramës <strong>dhe</strong> pamjes për rreth një zone të ma<strong>dhe</strong> (shiko Seksionin 8.9 te<br />
Seksionit 8 Vlerësimi i Ndikimeve <strong>dhe</strong> Masat Mbrojtëse). Një zonë vizuel teorike (ZTV) bën<br />
hartën e zonës brenda së cilës një zhvillim i propozuar mund të ketë influencë ose efekt mbi<br />
komoditetin vizuel <strong>dhe</strong> është përdorur si mjet për të zgjedhur pika të ndjeshme për një vlerësim<br />
sa më të detajuar. Zonat vizuel teorike u llogaritën duke përdorur formën e tokës bazuar mbi<br />
SRTM 90 m Digital Elevation Data 1 .<br />
Dy çështje duhen pasur parasysh në interpretimin e ZTV-ve:<br />
• ZTV-të e paraqitura në këtë raport janë teorike <strong>dhe</strong> ato nuk marrin parasysh ndërhyrjen e<br />
bimësisë, ndërtesave ose ndryshimeve të vogla në topografi, siç janë kryqëzimet e rrugëve.<br />
Atje ku këto tipare ndërhyjnë midis shikuesit <strong>dhe</strong> propozimit, ky shqyrtim pamor lokal do të<br />
reduktoj shikueshmërinë e propozimit; <strong>dhe</strong><br />
• ZTV-ja tregon ku shikueshmëria mund të jetë e mundur kudo brenda një kuadrati 90 m<br />
(rezolucioni GRID është 90 m).<br />
ZTV-të u krijuan për Stacionet e Kompresorëve, CS02 në pjesën fundore lindore <strong>dhe</strong> për CS03 të<br />
pjesa fundore perëndimore të shtrirjes. Këto do të jenë prezent në panoramë si struktura të një<br />
shkalle të ma<strong>dhe</strong>, <strong>dhe</strong> si rrjedhojë një zonë studimi për ZTV u përcaktua me një rreze prej 15<br />
kilometrash nga qendra e secilit stacion kompresori në mënyrë që të kapte efektet e rëndësishme<br />
të mundshme.<br />
Në mënyrë të ngjashme, ZTV-të u krijuan gjithashtu vendodhje ku modifikimet e kreshtave janë<br />
propozuar. Ky aspekt i propozimit do të përsëritet përgjatë kreshtave në një lartësi që mund të<br />
rezultojë në panoramë të rëndësishëm <strong>dhe</strong> efektet vizuel <strong>dhe</strong> si rrjedhojë, një zonë me një rreze<br />
prej 30 km u përzgjodh për përgatitjen e ZTV. ZTV-të u përgatitën për vendodhjen e<br />
modifikimeve të kreshtave në vijim: Kp 82-85; Kp 88-96; Kp 110-115; <strong>dhe</strong> Kp 119-125.<br />
Këndvështrimet e zgjedhura për vlerësimin e <strong>ndikimit</strong> pamor të stacioneve të kompresorit <strong>dhe</strong><br />
modifikimeve të kreshtave u zgjodhën duke përdorur të dhënat e ZTV. Disa nga këto u zgjodhën<br />
për ilustrim si foto montazh në mbështetje të vlerësimit. Foto montazhet u përgatitën për një<br />
1 Burimi: Digital Terrain USGS SRTM (Të dhëna nga Anketimi Gjeologjik i SHBA-së nga Misioni Topografik i Radarit të<br />
Shatëllit të NASA-s) - http://srtm.csi.cgiar.org/
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 96 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
këndvështrim në secilin stacion kompresori <strong>dhe</strong> në tre pika pamjeje që tregojnë modifikimet e<br />
propozuara të kreshtave<br />
Në interpretimin e foto montazheve, dy aspekte te rëndësishme duhen pasur parasysh.<br />
• Ka një element gjykimi të qenësishëm në përfaqësimin e ndryshimeve të treguara në foto<br />
montazh. Kur të dhënat burimore janë tepër faktike, ose të bazuara mbi gjykimin e treguar<br />
profesionistëve të pavarur, imazhi i përfunduar është ajo çfarë zhvilluesi <strong>dhe</strong> këshilluesi<br />
besojnë të jetë mbresë pamorë në mënyrë të arsyeshme të saktë të propozimit të<br />
kompletuar në kushte të ngjashme.<br />
• Çdo foto montazh përmban dritën që shihet në fotografinë bazë. Si rrjedhojë përfaqëson<br />
me vërtetësi pamjen e propozimit se si do të ishte shfaqur në atë kohë <strong>dhe</strong> në atë ditë.<br />
Dallueshmëria e ndryshimeve <strong>dhe</strong> karakteri pamor i elementeve të propozimit do të<br />
ndryshojnë pa asnjë mëdyshje nën kushte të ndryshme moti ose drite.<br />
5.2.3 Mjedisi biologjik<br />
Në këtë seksion Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit është paraqitur për përbërësit në vijim:<br />
• Habitatet Ekologjike;<br />
• Speciet Ekologjike.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 97 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
5.2.3.1 Ekologjia – habitatet<br />
5.2.3.1.1 Vlerësime të përgjithshme<br />
Ky seksion përmbledh kriteret që u përdoren për vlerësimin e e <strong>ndikimit</strong> të Projektit mbi habitatet,<br />
duke u fokusuar veçmas mbi fazat e ndërtimit <strong>dhe</strong> punimeve.<br />
5.2.3.1.2 Historiku i cilësisë së ekologjisë<br />
Njohja e kushteve historike mbi zonën e studimit është e nevojshme për të vlerësuar ndikimin e<br />
Projektit mbi mjedisin ekzistues <strong>dhe</strong> që është vlerësuar në të njëjtën linjë me specifikimet e<br />
prezantuara në Seksionin 5.1.6.<br />
5.2.3.1.3 Ndikimet potenciale<br />
Ndikimet potenciale ndaj habitateve do të vijnë fillimisht nga gjurmët e përkohshme <strong>dhe</strong><br />
permanente të Projektit. Ndikime të tjera potenciale për sa i përket degradimit të habitatit mund të<br />
ndodhin për shkak të ndryshimeve të lokalizuara të ciklit hidrologjik (për pjesën tokësore) <strong>dhe</strong><br />
ndryshimeve të proceseve bregdetare afër bregut në mjedisin detar.<br />
Ndikimet potenciale ndaj habitateve mund të ndodhin si rezultat i ndikimeve të nxitura që<br />
rezultojnë nga zhvillimi i rrjetit rrugor duke lejuar një liri hyrje më të lehtë për shfrytëzimin e<br />
habitateve (për prerjen e druve, <strong>dhe</strong> kullotja e bagëtive) si <strong>dhe</strong> shfaqjen e mundshme të specieve<br />
të huaja.<br />
Rëndësia e këtyre ndikimeve potenciale është vlerësuar sipas cilësisë ose rëndësisë të<br />
habitateve të përfshira <strong>dhe</strong> Shkallës së ndikimeve të parashikuara që do të kaloj.<br />
5.2.3.1.4 Ndjeshmëria e Burimit/Pësuesit<br />
Kriteret u zhvilluan për të përcaktuar cilësinë e përgjithshme <strong>dhe</strong> / ose rëndësinë e habitateve të<br />
ndryshme <strong>dhe</strong> specieve të pranishme (Tabela 5.2-18). Kriteret u zhvilluan në respekt të BERZH<br />
PR 6: Konservimi i Biodiversitetit <strong>dhe</strong> Menaxhimi i Qëndrueshëm i Burimeve Natyrore të Jetesës.<br />
Kriteret janë ngritur mbi një numër burimesh duke përfshirë:<br />
• 12 parime <strong>dhe</strong> 5 udhëzime operuese të përmbajtura në “Qasjen ndaj Ekosistemit” (EA),<br />
“kuadrin primar” i zhvilluar për implementimin e Konventës mbi Diversitetin Biologjik (CBD)<br />
(e cila është ratifikuar nga Shqipëria);<br />
• Qasjet <strong>dhe</strong> kriteret e mbështetura nga Iniciativa e Energjisë <strong>dhe</strong> Bio-diversitetit, një<br />
bashkëpunim midis industrisë së energjisë <strong>dhe</strong> organeve ndërkombëtare për ruajtjen e<br />
natyrës (Konservimi Ndërkombëtar <strong>dhe</strong> Unioni Botëror i Konservimit - IUCN) mbi qasjet<br />
ndaj mbrojtjes së bio-diversitetit <strong>dhe</strong> menaxhimit: <strong>dhe</strong>
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS Shqipëri Aneksi 5- <strong>Baza</strong> <strong>referuese</strong> <strong>dhe</strong><br />
<strong>metodologjia</strong> e vlerësimit të <strong>ndikimit</strong><br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 98 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at01<br />
• Manual i interpretimit të Habitateve të Bashkimit Evropian (Komisioni Evropian DG Mjedisi,<br />
2007) i cili ofron një udhëzim për të identifikuar Habitatet Parësore Evropiane që janë ato<br />
habitate në rrezik zhdukjeje <strong>dhe</strong> natyra e të cilave shtrihet brenda territorit Evropian.<br />
Vlerësimi për secilin kriter Tabela 5.2-18 paraqet përshkrimet të asaj se çfarë e përbën një<br />
cilësi/rëndësi të ulët, mesatare, ose të lartë.<br />
Cilësia e habitatit ose rëndësia për çdo kriter është vlerësuar bazuar në të dhënat bazë, njohjen<br />
shkencore, gjykimin profesional <strong>dhe</strong> pikëpamja e palës së interesuar. Bazuar mbi vlerësimin e<br />
ulët, mesatare, ose e lartë kriteri është vendosur <strong>dhe</strong> nxjerr në pah përkatësisht me informacionin<br />
shtesë <strong>dhe</strong> një shpjegimi logjik të shkurtër për vendimin.<br />
Në mungesë të të dhënave, të dhënave të pamjaftueshme, ose kur ka një pasiguri të dukshme,<br />
një qasje e matur është miratuar. Klasifikimet për secilin kriter është përdorur atje ku është<br />
dashur për tu fokusuar mbi masat lehtësuese. Për shembull, kur një habitati i është dhënë një<br />
klasifikim i ulët ose mesatar, por kur është klasifikuar i lartë përkundrejt një kriteri të veçantë ose<br />
më shumë se një kriteri, atëherë masa lehtësuese specifike <strong>dhe</strong> të përshtatshme janë zhvilluar<br />
kur Shkalla e <strong>ndikimit</strong> e garanton këtë.<br />
Vlerësimi i përgjithshëm i habitatit (Prioritet i lartë, mesatar, ose i ulët) është bazuar nga kërkesa<br />
individuale e klasifikimit për secilin kriter. Ky proces përfshiu një aplikim ose gjykim profesional<br />
për sa i përket vendosjes së disa kritereve më lartë se sat ë tjerë kur është e përshtatshme <strong>dhe</strong><br />
gjithashtu vëren nëse habitati është në gjendje kritike ose jo.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 99 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at05<br />
Tabela 5.2-18 Kriteret për tu përdorur në vlerësimin e rëndësisë <strong>dhe</strong> ndjeshmërisë së habitatit<br />
Kriteri<br />
Status i Konservimit <strong>dhe</strong> Mbrojtjes<br />
1. Status ii Mbrojtjes<br />
Shtrirja në të cilën habitati është mbrojtur: Zonat e Mbrojtura (PA); Zonat Parësore të Konservimit ose Zonat e Mbrojtura të Propozuara që nuk janë aktualisht nën mbrotje ligjore (CPA);<br />
<strong>dhe</strong> Pjesa Tjetër e Botës (RoW).<br />
• PA: ato zona ose toka <strong>dhe</strong> / ose det veçanërisht dedikuar mbrojtjes <strong>dhe</strong> mirëmbajtjes së diversitetit biologjik, <strong>dhe</strong> të natyrës së lidhur me burimet kulturore, <strong>dhe</strong> të menaxhuar<br />
nëpërmjet mjeteve ligjore <strong>dhe</strong> të tjera efektive p.sh. International - Ramsar, Natyra 2000 vendet <strong>dhe</strong> Vendet e Trashëgimisë Botërore <strong>dhe</strong> Kombëtare (Kategoritë nga IUCN) –<br />
Rezervatet Strikt të Natyrës (Kat I), Parqet Kombëtare (Kat II), Monumentet natyrale (Kat III), Rezervat e Menaxhuara natyrore (Kat IV), Panoramë i Mbrojtur (Kat V) <strong>dhe</strong> Zonat e<br />
Mbrojtura të Burimeve të menaxhuara (Kat VI).<br />
• CPA: ato zona që nuk janë aktualisht nen statusin e mbrojtjes por të identifikuara me një prioritet të larte konservimi nga qeveritë <strong>dhe</strong> /ose komunitetet shkencore ose konservuese<br />
p.sh. Zonat e Propozuara të Interesit të Veçante të Konservimit (Emerald Sites- Vendet Smeraldi), Zonat e rëndësishme të zogjve, Zonat me Interes Konservimi (biotopet CORINE)<br />
<strong>dhe</strong> habitatet Evropian.<br />
• RoW: zonat që mbeten jo specifikisht të përfshira në PAs ose CPA, të cilat mund të përmbajnë një cilësi të lartë ose rëndësi <strong>dhe</strong> që janë akoma për tu identifikuar ose për shembull<br />
janë të rëndësishme për nivelin lokal. Shtrirja në të cilën habitati është menaxhuar aktivisht me konservimin e natyrës duke pasur në mendje konservimin e natyrës <strong>dhe</strong> me objektiva<br />
menaxhimi specifik në zbatim.<br />
Struktura e Ekosistemit <strong>dhe</strong> Funksionimi<br />
2. Natyraliteti<br />
‘Natyraliteti’ i habitatit duhet vlerësuar. Mjediset e modifikuara janë mjedise në të cilat aktiviteti njerëzor ka modifikuar funksionet parësore ekologjike të zonës, p.sh. nëpërmjet peshkimit<br />
ose shfaqjes së specieve të huaja..<br />
Shënim: Kjo përcakton shtrirjen në të cilën habitati është ‘natyral’ ose ‘i modifikuar’ sipas BERZH PR6.<br />
3. Brishtësia<br />
Brishtësia <strong>dhe</strong> ndjeshmëria e habitatit <strong>dhe</strong> aftësia e tij për të rikuperuar (ose në mënyrë të natyrshme ose me modifikim) nga çrregullimet, duke përfshirë pushtimin nga specie e huaja që<br />
duhet vlerësuar.<br />
4. Përfaqësimi<br />
Shtrirja në të cilën habitati është konsideruar si një shembull i shkëlqyer llojeve të bimësisë së rëndësishme ose gjysmë natyrore për sa i përket komunitetit të florës (<strong>dhe</strong> faunës të lidhur<br />
me të) që përmban.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 100 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at05<br />
Kriteri<br />
5. Struktura <strong>dhe</strong> Funksioni<br />
Shtrirja në të cilën habitati ofron një strukturë të rëndësishme ose i shërben një funksioni të rëndësishëm. Kjo përfshin:<br />
• Përbëhet nga një korridor ekologjik midis habitateve të tjerë të izoluar me rëndësi ekologjike;<br />
• Rëndësi në kontekstin e migrimeve të specieve të faunës; ose<br />
• Rëndësinë në kontekstin e cikleve jetësore (shumimi, rritja ose bazat ushqyese).<br />
6. Lidhjet e specieve – Mbështetja<br />
Shtrirja në të cilën habitati përmban <strong>dhe</strong> mbështetet nga përqendrimet e specieve që janë:<br />
• Tipike për atë vend ose me gamë të kufizuar;<br />
• Të rrallë në nivel Kombëtar <strong>dhe</strong> Lokal (veçanërisht Libri i Kuq i specieve ose atyre të mbrojtura sipas legjislacionit kombëtar ose ndërkombëtar ose të listuara nga IUCN (shiko<br />
Tabela 5.2-21 Kategoritë e Listës së Kuqe të IUCN për Speciet);<br />
• Speciet baze mbi të cilat specie e tjera mund të mbështeten për mbijetesë;<br />
• Pësimi i një ulje serioze në nivel kombëtar <strong>dhe</strong> lokal;<br />
• Në cep të gamës së tyre;<br />
• Prezent në popullata të veçanërisht të mëdha;<br />
• Ansambël unik i specieve të lidhura me procese kyç të evolucionare; ose<br />
• Të pazakonshme ose të kërcënuara në një kontekst më të gjerë.<br />
Nëse specie u vlerësuan nga IUCN, klasifikimet në vijim duhet të aplikohen.<br />
Për Florën (Vangjeli, et al., 1995) <strong>dhe</strong> Fauna (REC, 1997; Misja, 2006) respektivisht Librat e Kuq Shqipëria ju referua për statusin Kombëtar të specieve.<br />
7. Diversiteti<br />
Diversiteti i habitateve <strong>dhe</strong> pasurisë së tyrë individuale me specie <strong>dhe</strong> diversiteti (duke përfshirë diversitetin gjenetik) janë të rëndësishme. Në përgjithësi, sa më i madh numri total i<br />
specieve të regjistruara, aq më i madh interesi për konservimin e zonës.<br />
Shërbimet e Ekosistemit<br />
8. Shërbimet Mbështetëse<br />
Shtrirja në të cilën habitati ofron shërbime mbështetëse siç janë prodhimi primar, formacioni i tokës, <strong>dhe</strong> riciklimi ushqyes.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 101 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-1007<br />
Rev.: 02 / at05<br />
Kriteri<br />
9. Sigurimi i Shërbimeve<br />
Shtrirja në të cilën habitati ofron sigurimin e shërbimeve,’ (p.sh. produkte ose mallra) siç janë ushqimet (nga peshkimi, gjuetia, ose grumbullimet), fibrat, materialet e ndërtimit natyrore,<br />
burimet ujore <strong>dhe</strong> gjenetike.<br />
10. Shërbimi Rregullues<br />
Shtrirja në të cilën habitati është i rëndësishëm për <strong>dhe</strong> / ose ofron shërbime rregulluese (p.sh. funksione <strong>dhe</strong> procese rregulluese) si mbrojtja bregdetare, ndreqjet nga përmbytjet,<br />
thatësira, klima/mikro-klima, <strong>dhe</strong> sëmundjet.<br />
11. Shërbimet Kulturore<br />
Shtrirja në të cilën habitati ofron shërbime kulturore (përfitime jo-materiale) siç janë ato zbavitëse (duke përfshirë eko turizmin) panorame të rëndësishme kulturore, përfitime shpirtërore<br />
<strong>dhe</strong> fetare. Interesi i kërkimit <strong>dhe</strong> potencial edukues i i vendit ose historisë së regjistruar të vendit (p.sh. vëzhgime, studime shkencore, teza të publikuara). Humbja e të dhënave të<br />
pazëvendësueshme biologjike mund të jetë veçanërisht e rëndësishme.<br />
Vlerësim i Përgjithshëm: Prioritet i larte, mesatar, ose i ulët bazohet në kërkesat e klasifikimeve individuale të klasifikimeve për secilin nga kriteret e sipër përmendur.<br />
Burimi: ERM 2011 ‘
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 102 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-0001<br />
Rev.: 0l / at05<br />
5.2.3.1.5 Ndjeshmëria e burimeve ujore/ Pësuesit<br />
Për të vlerësuar rëndësinë ose ndjeshmërinë e rrjedhave ujore brenda zonës së influencës së<br />
Projektit TAP të njëjtat kritere të përcaktuara më sipër në Tabela 5.2-18 janë përdorur.<br />
Meqenëse vlerësimi i përgjithshëm merr në konsideratë rëndësinë e specieve kjo ka ofruar një<br />
vlerësim të mirë të përgjithshëm për rëndësinë e rrjedhave ujore <strong>dhe</strong> ashtu si me tre kategoritë e<br />
seksionit tokësor janë përdorur: rrjedha ujore e vogël, Mesatare, <strong>dhe</strong> e Ma<strong>dhe</strong> që korrespondojnë<br />
me Ndjeshmëri të ulët, mesatare, <strong>dhe</strong> të ma<strong>dhe</strong>.<br />
Për shkak të numrit të rrjedhave ujore që do të kalohen, një protokoll specifik që përdor një<br />
Matricë të Klasifikimit të Ndjeshmërisë së Lumit <strong>dhe</strong> një Matricë e Vendimit të Kalimit të Lumit<br />
është zhvilluar <strong>dhe</strong> udhëzon procesin e vendimit teknik të kalimit për rrjedhat ujore të klasifikuara<br />
(shiko Shtojcan 8.6).<br />
5.2.3.1.6 Shkalla e <strong>ndikimit</strong><br />
Shkalla e <strong>ndikimit</strong> është një kombinim i një sërë faktorësh, duke përfshirë:<br />
• Shtrirjen hapësinore në të cilën ndikimi është pësuar;<br />
• Kohëzgjatja e <strong>ndikimit</strong> <strong>dhe</strong>/ose shtrirja në të cilën është përsëritur;<br />
• Shkalla në të cilën ndodh fragmentimi i habitatit;<br />
• Nëse është një humbje totale e gjurmës së Projektit ose një zaptim i përkohshëm që mund<br />
të ndreqet;<br />
• Shtrirja e ndryshimeve të tjera fizike (p.sh. ndaj ciklit hidrologjik), shtrirja e ndryshimit; <strong>dhe</strong><br />
• Madhësia e gjurmës në kontekstin e një zone më të gjerë të habitatit që ekziston.<br />
Kutia 5.2-2<br />
Kriteret e shkallës për vlerësimin e <strong>ndikimit</strong> të habitateve/ekosistemeve<br />
Ndikim me Shkallë të Ma<strong>dhe</strong>: Projekti (ose i vetëm ose së bashku me projekte të tjerë) mund të preki në mënyrë të<br />
kundërt integritetin e një habitati duke ndryshuar në mënyrë tërësore tiparet ë tij ekologjike, strukturat <strong>dhe</strong> funksionet<br />
në një plan afat gjatë, pothuajse në të gjithë ose pjesën më të ma<strong>dhe</strong> të zonës së tij, e cila e lejon atë të mbaj habitatin,<br />
tërësinë e habitateve <strong>dhe</strong> / ose nivelet e popullatës të specieve që e bëjnë atë të rëndësishëm.<br />
Ndikim me Shkallë Mesatare: integriteti i habitatit nuk do të preket në mënyrë të kundërt në një plan afat mesëm por<br />
efekti ka gjasa të jetë i rëndësishëm në plan afat shkurtër ose afat mesëm për disa, nëse asnjë, të tipareve të tij<br />
ekologjike, strukturës <strong>dhe</strong> funksionit. Habitati mund të jetë në gjendje të rikuperoj, nëpërmjet rigjenerimit <strong>dhe</strong><br />
rikuperimit natyra, në gjendjen e tij në kohën e kushteve fillestare.<br />
Ndikim me Shkallë të Ulët: asnjë nga ato sa më sipër nuk aplikohet, por disa ndikime të vogla me një shtrirje të<br />
kufizuar, ose të disa elementëve të habitatit, janë parashikuar por habitati do të jetë i gatshëm të rikuperohet nëpëmrjet<br />
rigjenerimit natyral.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 103 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-0001<br />
Rev.: 0l / at05<br />
5.2.3.1.7 Vlerësimi i <strong>ndikimit</strong> (klasifikimi)<br />
Kriteret e mësipërme janë kombinuar për të përcaktuar rëndësinë e <strong>ndikimit</strong>.<br />
Vlera e rëndësisë së <strong>ndikimit</strong> të marrë është përshkruar në Seksionin 5 – Qasja <strong>dhe</strong> Metodologjia<br />
e VNMS.<br />
Tabela 5.2-19 Vlerësimi i rëndësisë se <strong>ndikimit</strong> për ekologjinë-habitatet<br />
Shkalla<br />
E vogël Mesatare E ma<strong>dhe</strong><br />
Ndjeshmëria<br />
E ulët E parëndësishme E vogël Mesatare<br />
Mesatare E vogël Mesatare E ma<strong>dhe</strong><br />
E lartë Mesatare E ma<strong>dhe</strong> E ma<strong>dhe</strong><br />
Burimi: ERM (2011)<br />
5.2.3.2 Ekologjia – Speciet<br />
5.2.3.2.1 Vlerësime të përgjithshme<br />
Ky seksion synon të caktoj kriteret kryesore të përdorura për vlerësimin e <strong>ndikimit</strong> të Projektit mbi<br />
florën <strong>dhe</strong> specie e faunës, duke u fokusuar veçmas për fazën e ndërtimit <strong>dhe</strong> punimeve.<br />
5.2.3.2.2 Historiku i cilësisë së ekologjisë<br />
Njohja e kushteve historike mbi zonën e studimit është e nevojshme për të vlerësuar ndikimin e<br />
Projektit mbi mjedisin ekzistues <strong>dhe</strong> që është vlerësuar në të njëjtën linjë me specifikimet e<br />
prezantuara në Seksionin 5.1.6.<br />
5.2.3.2.3 Ndikimet e mundshme<br />
Ndikimet potenciale ndaj specieve të florës <strong>dhe</strong> faunës do të përfshijnë shkallë të ndryshme të<br />
çrregullimit si rezultat i ndërtimit <strong>dhe</strong> punimeve të Projektit, duke përfshirë zhurmat, lëvizjet e<br />
njerëzve <strong>dhe</strong> lëvizjet e makinave <strong>dhe</strong> mjeteve lundruese <strong>dhe</strong> atom und të shkaktojnë dëm direkt<br />
fizik.<br />
Flora <strong>dhe</strong> fauna do të ndikohen gjithashtu nga një humbje <strong>dhe</strong> fragmentim i habitatit mbi të cilin<br />
ato mbështeten ose përdorin tërësisht <strong>dhe</strong> nga prezantimi i barrierave ndaj lëvizjes.<br />
Flora <strong>dhe</strong> fauna do të ndikohen gjithashtu nga ndryshimet ndaj mjedisit të tyre duke përfshirë:<br />
• Zhurma, drita <strong>dhe</strong> efektet vizuel, (gjatë ndërtimit <strong>dhe</strong> në një shkalle më të ulët gjatë<br />
punimeve);
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 104 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-0001<br />
Rev.: 0l / at05<br />
• Përkeqësimi i cilësisë së ujit;<br />
• Përkeqësimi i <strong>dhe</strong>ut;<br />
• Efektet e barrierave (gjatë ndërtimit)<br />
• Fragmentimi i habitatit;<br />
• Humbje direkte rastësorë e specieve të faunës gjatë ndërtimit (nga aksidentet rrugore ose<br />
të tjera);<br />
• Ndryshime fizike të strukturës së <strong>dhe</strong>ut <strong>dhe</strong> ciklit hidrologjik lokal; <strong>dhe</strong><br />
• Depozitimi i pluhurit <strong>dhe</strong> ekspozimi ndaj ndotësve atmosferik.<br />
Ndikimit dytësore mund të vijnë nga një rritje e mundësive hyrëse (nga përmirësimi i rrugëve) që<br />
rezultojnë që rezultojnë më bjë shqetësim në rritje ose zhvendosje nga habitati. Për më tepër,<br />
shfaqja e specieve të huaja <strong>dhe</strong>/ose patogjenëve të dëmshëm mund të kenë ndikime më të gjera<br />
dytësore nëse këto ndikime ndodhin.<br />
Rëndësia e këtyre ndikimeve potenciale është vlerësuar sipas rëndësisë së specieve të përfshira<br />
<strong>dhe</strong> Shkallës së <strong>ndikimit</strong> që është parashikuar të pësoj.<br />
5.2.3.2.4 Ndjeshmëria e Burimit/Pësuesit<br />
Rëndësia e specieve është vlerësuar sipas kritereve të pranueshme siç janë rrallësia <strong>dhe</strong><br />
shkalla në të cilën ato janë në rrezik. Rëndësia e specieve ndaj komuniteteve ekologjike më të<br />
gjera <strong>dhe</strong> ekosistemit (p.sh. lidhjet grabitqar/preja) është shqyrtuar gjithashtu, <strong>dhe</strong> shkalla e<br />
mbrojtjes së specieve sipas legjislacionit Shqiptar <strong>dhe</strong> Ndërkombëtar është marrë parasysh<br />
gjithashtu. Tabela 5.2-20 paraqet disa kritere për të vendosur mbi rëndësinë e specie individuale.<br />
Kategorizimi i IUCN në një nivel kombëtar <strong>dhe</strong> global u përdor si metoda parësore për të<br />
identifikuar speciet parësore atje ku kjo konsiderohet e përshtatshme. Për referencën ndaj<br />
statusit IUCN shiko Tabela 5.2-21.<br />
Kur Listat e Kuqe Mes<strong>dhe</strong>tare IUCN u vunë në dispozicion për peshqit (Smith, et al., 2006),<br />
gjitarët (Temple <strong>dhe</strong> Cuttelod, 2009), amfibët <strong>dhe</strong> zvarranikët (Cox, et al., 2006), Këto kategori të<br />
Listës së Kuqe rajonale u përdorën meqenëse ato kishin dhënë detaje më specifike mbi nivelin e<br />
kërcënimit të specieve në Mes<strong>dhe</strong> <strong>dhe</strong> Euro-Azi. Kategoritë e kërcënimit të IUCN janë miratuar<br />
plotësisht nga legjislacioni shqiptar <strong>dhe</strong> janë reflektuar në Librin e Kuq të të Dhënave kombëtare<br />
të kafshëve (REC, 1997; Misja, 2006) <strong>dhe</strong> speciet bimore (Vangjeli, et al., 1995).
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 105 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-0001<br />
Rev.: 0l / at05<br />
Tabela 5.2-20 Kriteret e vlerësimit të specieve<br />
Rëndësia: E ulët Mesatare E lartë<br />
Kriteret<br />
Status i<br />
Mbrojtjes<br />
Status i<br />
Konservimit<br />
Diversiteti<br />
Gjenetik<br />
Funksionimi<br />
Ekosistemit:<br />
Shërbimet e<br />
ekosistemit–<br />
shërbime<br />
mbështetëse<br />
E pa mbrojtur ose<br />
listuar Të<br />
shfaqura ose<br />
specie të huaja.<br />
Zakonshëm/<br />
mjaftueshëm<br />
Diversitet i lartë<br />
gjenetik të shumta<br />
në numër me<br />
popullata tepër të<br />
ndërlidhura<br />
Jo në masë kritike<br />
ndaj funksioneve<br />
të ekosistemit.<br />
Aspak ose rol<br />
minimal për sa i<br />
përket qenies<br />
ikonë, ose e<br />
rëndësishme për<br />
arsye zbavitëse<br />
ose kulturore.<br />
• Listuar si Ekspozuar ndaj<br />
Rrezikut (VU), Në varësi të<br />
ruajtjes (CD), Pothuajse të<br />
kërcënuara (NT) ose më pak<br />
shqetësuese (LC) në Listën e<br />
Kuqe Globale të IUCN.<br />
• Specie të mbrojtura në nivel<br />
kombëtar<br />
• Shtojca III specie të listuara në<br />
Konventën e Bernës<br />
• Listuar si VU, NT, LC, në Librin e<br />
Kuq të të Dhënave Shqiptare.<br />
• Specie të listuara si Të dhëna të<br />
pamjaftueshme (DD), ose të<br />
Papërcaktuara NE) në nivel<br />
Global ose Kombëtar për të cilat<br />
ka gjasa të kërkohet ruajtja.<br />
• Specie të zakonshme në nivel<br />
global por të rralla në këtë pjesë<br />
të Shqipërisë<br />
• Rrallë ose popullatë në rënie.<br />
• Specie tipike lokale ose nën<br />
popullata të veçanta vendore.<br />
• Në limitin e gamës së tyre.<br />
• Specie nën një program<br />
menaxhimi aktiv.<br />
• Grupe që kanë qenë ose janë<br />
nënshtruar studimeve aktive<br />
shkencore.<br />
• Specie që kanë lidhje të kufizuara<br />
ndërmjet popullatave.<br />
• Specie që kanë madhësi<br />
mesatare të popullatës.<br />
• Specie me pjellori të ulët<br />
Një nga një sërë speciesh që luajnë<br />
një rol në funksionet e ekosistemit.<br />
Specie kulturore ikonë për popullatat<br />
njerëzore lokale; specie që luajnë një<br />
rol të rëndësishëm në aktivitete<br />
zbavitëse; specie të rëndësishme për<br />
kulturën lokale, specie të caktuara<br />
ose grupe të konsideruara me vlerë<br />
specifike ndaj publikut në përgjithësi<br />
thjesht për virtytin e ekzistencës së<br />
tyre<br />
• Listuar si Tepër të rrezikuara (CR) ose<br />
Rrezikuara (EN) ose në listën globale<br />
të IUCN ose në Listën e Kuqe<br />
Kombëtare;<br />
• Numër në rënie i specieve të listuara si<br />
VU ose më ulët në Librin e Kuq të të<br />
Dhënave Shqiptar.<br />
• Listuar si i Rrallë, Kërcënuar, ose<br />
Rrezikuar nga IUCN.<br />
• Shtojca I, II specie të listuar në<br />
Konventën e Bernës<br />
• Shtojca II, IV specie të listuara sipas<br />
Direktivave të Habitateve të BE-së<br />
• Shtojca I listuar specie të Direktivës së<br />
Zogjve<br />
• Mbrojtur si më sipër<br />
• Specie me lidhje të kufizuara ose<br />
aspak ndërmjet popullatave.<br />
• Popullatat janë në numër të vogël.<br />
• Speciet kanë pjellori të ulët <strong>dhe</strong><br />
prodhojnë numër të vogël të vegjlish<br />
që janë të varur për një numër vitesh.<br />
Specie bazë tepër të rëndësishme (1) ose<br />
rregullues ekosistemi (2) ndaj funksioneve<br />
të ekosistemit.<br />
Specie kulturore ikonë për popullatat<br />
vendase, kombëtare <strong>dhe</strong>/ose<br />
ndërkombëtare (p.sh. lloje të caktuara<br />
zogjsh grabitqar ose ariu i murrmë); specie<br />
esenciale për aktivitetet zbavitëse <strong>dhe</strong> me<br />
një rëndësi kulturore kombëtare.<br />
Shënim:<br />
(1) Një specie bazë është një specie që luan një rol kritik në mirëmbajtjen e strukturës së një komuniteti ekologjik <strong>dhe</strong><br />
ndikimi it ë cilave mbi komunitetin është më i madh se nga ajo që mund të pritet bazuar në mjaftueshmërinë përkatëse<br />
<strong>dhe</strong> biomasës totale.<br />
(2) Një specie që modifikon gatishmërinë e burimit për anëtarë të tjerë të komunitetit nëpërmjet modifikimeve të<br />
habitatit.<br />
Burimi: ERM (2011)
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 106 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-0001<br />
Rev.: 0l / at05<br />
Tabela 5.2-21 Kategoritë e Listës së Kuqe të IUCN<br />
Lista e Specieve të Kërcënuara (Lista e Kuqe e IUCN) e Unionit Ndërkombëtar për Konservimin e Natyrës)<br />
(IUCN) njihet gjerësisht si një qasje globale për vlerësimin e statusit të konservimit të specieve të bimëve <strong>dhe</strong><br />
kafshëve. Ajo ofron <strong>dhe</strong> shpërndan informacione mbi taksonominë (popullatat) statusin e konservimit të speciet<br />
taksonomike që përballen me një rrezik të lartë zhdukjeje globale. Specie janë të kategorizuara si:<br />
• *Tepër të Rrezikuara (CR): Një takson është Tepër i Rrezikuar kur konsiderohet se përballet me një rrezik të<br />
lartë ekstrem zhdukjeje në natyrë;<br />
• *Rrezikuar (EN): ): Një takson është i Rrezikuar kur konsiderohet se përballet me një rrezik të shumë të lartë<br />
zhdukjeje në natyrë<br />
• *Ekspozuar (VU): ): Një takson është i Ekspozuar kur konsiderohet se përballet me një rrezik të lartë zhdukjeje<br />
në natyrë;<br />
• Pothuajse të Kërcënuara (NT): Një takson është Pothuajse i Kërcënuar kur u vlerësua përkundrejt kritereve por<br />
nuk kualifikohet për Tepër të Rrezikuara, të Rrezikuara, ose Ekspozuara por është afër për tu kualifikuar në<br />
kategorinë e të kërcënuarave në të ar<strong>dhe</strong>n e afërt;<br />
• Më Pak Shqetësuese (LC): Një takson është më pak Shqetësues kur është vlerësuar përkundrejt kritereve <strong>dhe</strong><br />
nuk kualifikohet për kategoritë e mësipërme. Përhapja e gjerë <strong>dhe</strong> popullatat e mjaftueshme janë përfshirë në<br />
këtë kategori.;<br />
• Kategori të tjera që përfshijnë Varësinë ndaj Konservimit (CD), të Dhëna të Pamjaftueshme (DD) <strong>dhe</strong> të<br />
Pavlerësuara (NE) u është referuar gjithashtu megjithëse këto kategori nuk janë të një rëndësie kyçe kur bëhet<br />
vlerësimi i specieve në këtë Projekt.<br />
Shënim: Nën-kategoritë CR, EN <strong>dhe</strong> VU nuk janë listuar plotësisht në këtë dokument <strong>dhe</strong> për detaje më të hollësishme<br />
duhet referuar Kategorive të Listës së Kuqe të IUCN <strong>dhe</strong> Kritereve (Version 3.1) (IUCN, 2001).<br />
Të gjitha statuset me * (CR, EN, VU) janë grupuar si të Kërcënuara kur i referohet specieve (ashtu siç jepet për të<br />
gjitha tabelën e Pasurisë së Specieve në Seksionin 6.7.1).<br />
Burimi: Kategorive të Listës së Kuqe të IUCN <strong>dhe</strong> Kritereve (Version 3.1) (2001)<br />
Në disa raste të dyja statuset e kërcënimit kombëtare <strong>dhe</strong> ndërkombëtare të specieve janë<br />
njësoj, por në shumicën e rasteve, këto statuse ndryshojnë nga njëri tjetri.<br />
Mbrojtja e specieve të faunës <strong>dhe</strong> florës në Republikën e Shqipërisë është rregulluar nga një<br />
numër ligjesh, akte nënligjore, <strong>dhe</strong> rregullore, ku disa nga më të rëndësishmet janë:<br />
• Ligji mbi Mbrojtjen e Bio diversitetit (nr. 9587, datë 20.07.2006);<br />
• Ligji mbi Mbrojtjen e Faunës <strong>dhe</strong> Gjuetisë (nr. 7875, datë 23.11.1994) i ndryshuar nga Ligji<br />
nr. 9219, datë 08.04.2004 <strong>dhe</strong><br />
• Ligji nr. 9867, datë 31.01.2008 “Mbi rregullat <strong>dhe</strong> procedurat për Tregtinë Ndërkombëtare<br />
të specieve të Rrezikuara të Faunës <strong>dhe</strong> të Florës”.<br />
Si një vend që synon të futet në BE <strong>dhe</strong> të jetë në përputhje me normat mjedisore të BE-së,<br />
statusi Evropian i mbrojtjes së specieve të faunës së egër të dhëna në Konventën e Bernës<br />
është shqyrtuar. Bazuar në filozofinë e Konventës, mbrojtja e bio diversitetit ka nevojë të bazohet<br />
mbi 2 parime: (1) mbrojtja e specieve të synuara të faunës <strong>dhe</strong> florës <strong>dhe</strong> (2) mbrojtja e të gjithë<br />
habitateve. Bazuar mbi këtë qasje një numër Aneksesh janë integruar në Konventë:<br />
• Shtojca 1: Specie të florës të mbrojtura në mënyrë strikte;<br />
• Shtojca 2: Specie të faunës të mbrojtura në mënyrë strikte’<br />
• Shtojca 3: Specie të faunës të mbrojtura të cilat mund të shfrytëzohen nëse numri i<br />
popullatës së tyre e lejon; <strong>dhe</strong>
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 107 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-0001<br />
Rev.: 0l / at05<br />
• Shtojca 4: Masat e ndaluara <strong>dhe</strong> metodat e vrasjes, kapjes, <strong>dhe</strong> formave të tjera të<br />
shfrytëzimit.<br />
Për këtë studim, shënime janë bërë kur specie janë listuar në Anekset e mësipërme të<br />
Konventës së Bernës.<br />
Përveç kësaj, mbrojtja e specieve në lidhje me Direktivat e Habitateve (për gjitarët zvarranikët,<br />
amfibët, <strong>dhe</strong> vertebrorët) <strong>dhe</strong> sipas Direktivës për Zogjtë (për speciet e zogjve) janë dhënë<br />
gjithashtu në përputhje me seksionet e gjurmës së gazsjellësit që kalon nëpër Itali <strong>dhe</strong> Greqi.<br />
Mbrojtja sipas Direktivës së Habitateve është si vijon:<br />
• Shtojca II: Specie që kanë interesin e komunitetit <strong>dhe</strong> që konservimi i tyre kërkon caktimin<br />
e Zonave Speciale të Konservimit.<br />
• Shtojca IV: Specie që kanë interesin e komunitetit <strong>dhe</strong> kanë nevojë për një mbrojtje strikte;<br />
<strong>dhe</strong><br />
• Shtojca V: Specie që shfrytëzimi i tyre në natyrë mund të jetë subjekt i masave të<br />
menaxhimit.<br />
Nga këto Anekse, II <strong>dhe</strong> IV janë kyç në lidhje me mbrojtjen e specieve <strong>dhe</strong> në vlerësimin e<br />
specieve në një kontekst Evropian.<br />
Mbrojtja sipas Direktivës së Zogjve si vijon:<br />
• Shtojca I: Zogj që janë subjekt të masave konservuese për sa i përket habitatit në mënyrë<br />
për të siguruar mbijetesën e tyre <strong>dhe</strong> riprodhimin. Nëse duhet, Zona të Veçanta Mbrojtjeje<br />
mund te krijohen për të ndihmuar në Masat Konservuese.<br />
• Shtojca II a: Zogj që mund të gjuhen potencialisht sipas legjislacionit kombëtar brenda<br />
zonës gjeografike <strong>dhe</strong> detare ku Direktiva aplikohet.<br />
• Shtojca II b: Zogj që mund të gjuhen sipas legjislacionit vendas vetëm në Vende Anëtare të<br />
specifikuara.<br />
Nga këto, Shtojca I është kyç në lidhje me mbrojtjen e specieve <strong>dhe</strong> në vlerësimin e specieve në<br />
një kontekst Evropian.<br />
Si përmbledhje, për specie nga të gjitha kriteret vlerësuese në të dyja mjediset tokësore <strong>dhe</strong><br />
ujore, <strong>dhe</strong> për vlerësimin e <strong>ndikimit</strong> në të ardhmen specie janë klasifikuar si<br />
• Specie me Prioritet të Lartë – Specie të listuara ose në nivel kombëtar ose ndërkombëtar<br />
nën (Tepër të rrezikuara ose të rrezikuara) listuar sipas Shtojcat 1 ose 2 të Konventës së<br />
Bernës ose mbi Direktivat e Habitateve (Shtojca II <strong>dhe</strong> IV) ose Direktiva e Zogjve (Shtojca<br />
I)
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 108 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-0001<br />
Rev.: 0l / at05<br />
• Specie me Prioritet Mesatar – Speciet të listuara si të Ekspozuara, Pothuajse të<br />
kërcënuara, të dhëna jo të plota ose të mbrojtura në nivel kombëtar, listuar sipas Shtojcat 3<br />
të Konventës së Bernës ose listuar sa më sipër sipas mbrojtjes kombëtare; <strong>dhe</strong><br />
• Specie me Prioritet të Ulët – Këto specie që nuk janë listuar më sipër sipas ndonjërit prej<br />
kritereve të listuara më parë.<br />
5.2.3.2.5 Shkalla e <strong>ndikimit</strong><br />
Shkalla e <strong>ndikimit</strong> është një kombinim i një sërë faktorësh, duke përfshirë:<br />
• Shtrirjen në hapësirë mbi të cilën ndikimi është pësuar;<br />
• Shtrirjen në të cilën në habitatin ku mbështeten specie është ndikuar (ashtu siç vlerësohet<br />
nga ‘Habitatet’ më sipër);<br />
• Popullata ose një pjesë e tyre e prekur;<br />
• Kohëzgjatja e <strong>ndikimit</strong> <strong>dhe</strong> / ose shtrirja në të cilën ai përsëritet;<br />
• Shkalla e aspektit (zhurmë, dritë, numri i mjeteve të transportit që lëvizin);<br />
• Masa e gjurmës në kontekstin e një gamë më të gjerë mbi të cilën specie jetojnë;<br />
• Shkalla e ndryshimit të shkaktuar p.sh. ndaj cilësisë së ujit; <strong>dhe</strong><br />
• Shtrirja në të cilën një tipar fizik ose kimik është shfaqur në mjedis p.sh. masa e një<br />
strukture ose vlera toksike e një kimikati.<br />
Përcaktimi i Shkallës është zakonisht një kombinim i sasisë së ndryshimit <strong>dhe</strong> aplikimin e gjykimit<br />
profesional <strong>dhe</strong> eksperiencat në të kaluarën. Kriteret që u përdoren për të vlerësuar Shkallën e<br />
ndikimeve ekologjike (bazuar mbi Duinker and Beanlands, 1986) janë paraqitur ne Kuadratin<br />
Kutia 5.2-3 më poshtë:
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 109 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-0001<br />
Rev.: 0l / at05<br />
Kutia 5.2-3<br />
Kriteret e shkallës<br />
Një Ndikim me Shkallë të Lartë prek të gjithë popullsinë ose speciet në një Shkallë të mjaftueshme të shkaktoj një<br />
rënie të mjaftueshmërisë <strong>dhe</strong>/ose ndryshim në shpërndarje përtej së cilës rekrutimi natyral (riprodhimi, migrimi nga<br />
zonat e paprekura) nuk do ta kthej atë popullatë ose specie, ose ndonjë popullatë ose specie që varet në të në nivelet<br />
e mëparshme brenda një sërë brezash*. Një ndikim me Shkallë të lartë ndaj një specie mund të ndikoj në mënyrë të<br />
kundërt integritetin e vendit, habitatit ose ekosistemit. Një ndikim dytësor me Shkallë të lartë mund të preki jetesën ose<br />
përdorimin tregtar të burimit (p.sh. peshkimi) në atë shkallë sa mirëqenia e përdoruesit preket për një periudhë të gjatë.<br />
Ndikimi me Shkallë Mesatare prek vetëm një pjesë të popullatës <strong>dhe</strong> mund të sjelli ndryshime në mjaftueshmërinë<br />
<strong>dhe</strong>/ose shpërndarjen për një ose me shumë gjenerata*, por nuk kërcënon integritetin e asaj popullate ose ndonjë<br />
popullatë tjetër që varet në të. Një ndikim me Shkallë mesatare mund të preki funksionet ekologjike të vendit, habitatit,<br />
ose ekosistemit por jo duke prekur në mënyrë të kundërt integritetin e përgjithshëm. Masat e pasojave janë<br />
rrjedhimisht të rëndësishme. Një efekt afat shkurtër mbi mirëqenien e përdoruesit mund të përbëj një ndikim dytësor<br />
mesatar.<br />
Një Ndikim me Shkallë të Ulët prek një grup specifik të individëve lokal brenda një popullatë për një periudhë të<br />
shkurtër (një gjeneratë * ose më pak) por nuk prek nivelet e tjera trofike ose popullatën në vetvete. *Këto janë<br />
gjenerata të kafshëve/bimëve nën shqyrtim <strong>dhe</strong> jo gjenerata njerëzore.<br />
5.2.3.2.6 Vlerësimi i <strong>ndikimit</strong> (klasifikimi)<br />
Kriteret e mësipërme janë kombinuar për të përcaktuar rëndësinë e <strong>ndikimit</strong>.<br />
Vlera e rëndësisë së <strong>ndikimit</strong> të nxjerrë është klasifikuar ashtu siç përshkruhet në Seksionin 5 –<br />
VMNS Qasja <strong>dhe</strong> Metodologjia.<br />
Tabela 5.2-22 Vlerësimi i rëndësisë së <strong>ndikimit</strong> për ekologjinë – habitatet<br />
Shkalla<br />
E vogël Mesatare E ma<strong>dhe</strong><br />
Ndjeshmëria<br />
E ulët E parëndësishme E vogël Mesatare<br />
Mesatare E vogël Mesatare E ma<strong>dhe</strong><br />
E lartë Mesatare E ma<strong>dhe</strong> E ma<strong>dhe</strong><br />
ERM (2011)<br />
5.2.4 Mjedisi social-ekonomik<br />
5.2.4.1 Vlerësime të përgjithshme<br />
Ky Seksion ofron metodologjinë e përdorur për të vlerësuar ndikimet sociale-ekonomike <strong>dhe</strong><br />
ndikimet shëndetësore ndaj njerëzve <strong>dhe</strong> komuniteteve. Gjithashtu, zbërthehen në detaj hapat<br />
kyçe gjatë vlerësimit, përfshirë:<br />
• Përcaktimin e ekspozimit të njerëzve, individëve ose komuniteteve që është një<br />
karakteristikë qendrore e ndjeshmërisë të tyre të ndryshimeve sociale-ekonomike.;<br />
• Përcaktimin e Shkallës së ndikimeve;<br />
• Vlerësimin e rëndësisë së ndikimeve.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 110 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-0001<br />
Rev.: 0l / at05<br />
5.2.4.2 Historiku i kontekstit social-ekonomik<br />
Karakteristikat e kontekstit social-ekonomik në nivel kombëtar, rreth, komunë <strong>dhe</strong> qendër banimi<br />
në zonën e studimit është përcaktuar nga studimet fillestare që u përgatitën nëpërmjet<br />
kombinimit të burimeve dytësore të të dhënave <strong>dhe</strong> puna e fokusuar në terren. Kjo është<br />
paraqitur në Seksionin 5.1.7. Rezultatet e përfshirjes së palëve të interesuar janë gjithashtu<br />
qendrore në përcaktimin e kontekstit social-ekonomik, për sa i përket rëndësisë që pala e<br />
interesuar i jep aspekteve të ndryshme në kontekstin social-ekonomik <strong>dhe</strong> gjithashtu në kuptimin<br />
e asaj sesi ata që janë prekur drejtpërdrejt kanë mundësi të perceptojnë, të preken nga <strong>dhe</strong> tu<br />
përgjigjen ndryshimeve që rrjedhin nga Projekti.<br />
5.2.4.3 Ndikimi i mundshëm<br />
Ndikimet e mundshme social-ekonomike mund të dalin nga çdo ndryshim të lidhur me Projektin<br />
që prek atë që është referuar si korniza jetësore e individëve, banorëve, komuniteteve, <strong>dhe</strong><br />
shoqërive. Kjo tregohet ne Figura 5.2-1.<br />
Figura 5.2-1 Korniza jetësore<br />
Fizik-Kapital<br />
“infrastrukturë <strong>dhe</strong><br />
pajisje”<br />
Social-Kapital<br />
“rrjete sociale <strong>dhe</strong><br />
organizata, kulturë,<br />
fe”<br />
Natyral-<br />
Kapital<br />
“ujë, bujqësi, pyje,<br />
<strong>dhe</strong> burime të tjera<br />
natyrore”<br />
Njerëzor-<br />
Kapital<br />
“zotësi, arsim,<br />
shëndetësi <strong>dhe</strong><br />
aftësi njerëzore”<br />
Ekonomik-<br />
Kapital<br />
“kursime, para në<br />
dorë, të ardhura, etj”<br />
Burimi: Kuadri i Vulnerabilitetit të Jetesës, përshtatur nga ERM për Projektin TAP në 2012<br />
Ndikimet ndaj njerëzve mund të jenë direkte, indirekte, ose të shkaktuara ashtu si vijon:<br />
• Ndikimet direkte janë rezultat i drejtpërdrejt i aktiviteteve të projektit. Një shembull është<br />
toka e marrë nga projekti mbi të cilën një familje mbështetej. Zakonisht projekti ka një<br />
kontroll të qenësishëm për sa i përket shmangies ose në të kundërt lehtësimin e ndikimeve<br />
të drejtpërdrejta.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 111 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-0001<br />
Rev.: 0l / at05<br />
• Ndikimet indirekte social-ekonomike ndodhin kur cilësia e mjedisit preket nga aktivitetet e<br />
projektit gjë e cila shkakton ndikime në njerëz. Për shembull, shëndeti i atyre njerëzve që<br />
kanë vuajtur më pare me probleme të frymëmarrjes mund të përkeqësohet nëse cilësia e<br />
ajrit bie si rezultat i pluhurit të shkaktuar gjatë ndërtimit. Ndikimet indirekte ndaj njerëzve<br />
janë marrë parasysh në kriteret e vlerësimit për ndikimin e drejtpërdrejt mjedisor. (p.sh.<br />
cilësia e ajrit, zhurma, etj)<br />
• Ndikimet e shkaktuara social-ekonomike janë ato qe nuk shkaktohen drejtpërdrejt nga<br />
projekti por që janë nxitur nga projekti. Një shembull potencial është ardhja e atyre që<br />
migrojnë në zonë për të kërkuar punësim në këtë projekt. Normalisht, një projekt nuk është<br />
në gjendje to kontrolloj plotësisht ndikimet e shkaktuara, megjithëse masa lehtësuese<br />
mund të aplikohen për të zvogëluar shkallën e <strong>ndikimit</strong>.<br />
Ndikimet social-ekonomike mund të jenë pozitive. Ndikimet pozitive përfshijnë punësimin<br />
potencial, zhvillimin e aftësive, përmirësimet në infrastrukturë <strong>dhe</strong> kontributin ekonomik në<br />
ekonomi. Është e rëndësishme të identifikohen <strong>dhe</strong> vlerësohen ndikimet pozitive <strong>dhe</strong> të<br />
identifikohet nëse projekti është në gjendje të marri masa për të rritur natyrën pozitive të këtyre<br />
ndikimeve.<br />
5.2.4.4 Ndjeshmëria e Burimit/Pësuesit/Ekspozimi<br />
Ekspozimi i njerëzve ndaj ndikimeve social-ekonomike është kuptuar si aftësia e tyre për tu<br />
përshtatur me ndryshimin social-ekonomik/kulturor ose bio-fizik. Individët e ekspozuar do të kenë<br />
prirje për të pasur një shkallë në rritje të dyshimit ndaj ndikimeve negative ose një aftësi të<br />
kufizuar për të përfituar nga ndikimet pozitive. Është një status që është bërë më parë <strong>dhe</strong> që<br />
është i pavarur nga Projekti nën-shqyrtim.<br />
Ekspozimi në rritje mund të reflektohet nga një nivel i ulët ekzitues i aksesit ndaj burimeve kyçe<br />
social-ekonomike/kulturore/ ose mjedisore ose një status i ulët në disa tregues socialekonomik/kulturor.<br />
Tabela 5.2-23 identifikon aspekte që mund të përdoren si tregues ekspozimi, nëse hasen në<br />
veçoritë social-ekonomike të komuniteteve përgjatë gjurmës së gazsjellësit.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 112 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-0001<br />
Rev.: 0l / at05<br />
Tabela 5.2-23 Karakteristikat që përforcojnë ekspozimin<br />
Aksesi / Statusi Aspekte për tu konsideruar Treguesit e ndjeshmërisë<br />
Aksesi i Pësuesve Njerëzor (individualët, grupet, banorët, komunitetet etj) ndaj:<br />
Jetesa • Diversiteti jetesës<br />
• Ligjshmëria e jetesës<br />
• Prodhueshmëria e jetesës<br />
Burimet • Uji<br />
• Prodhime jo-drusore pylli<br />
• Toka<br />
Shërbimet <strong>dhe</strong> Infrastruktura • Shëndeti<br />
• Edukimi<br />
• Transporti<br />
• Zbavitja<br />
• Kursimet <strong>dhe</strong> rrjete mbështetëse<br />
• Mbajtje e drejtë nën kontroll <strong>dhe</strong><br />
siguria<br />
• Shërbimet (uji i pijshëm,<br />
Pjesëmarrja në Institucione<br />
Politike <strong>dhe</strong> Civile Vendim<br />
marrëse<br />
Komuniteti <strong>dhe</strong> Përfshirja<br />
Sociale <strong>dhe</strong> Kohezioni<br />
kanalizimet,energjia<br />
etj.)<br />
• Liria e Pjesëmarrjes<br />
• Liria nga korrupsioni<br />
elektrike,<br />
• Siguria<br />
• Liria nga kohezioni komunitetit<br />
Statusi i Pësuesve Njerëzor (individualët, grupet, banorët, komunitetet etj):<br />
Shëndeti • Statusi i shëndetit përfshi<br />
kequshqyerjen, sëmundjet<br />
ngjitëse, paaftësitë, etj.<br />
Njohuria, Aftësitë, <strong>dhe</strong> Edukimi • Nivelet e njohurisë <strong>dhe</strong> aftësisë<br />
<strong>dhe</strong> edukimi<br />
• Aftësia për të marrë pjesë në<br />
sisteme sociale <strong>dhe</strong> ekonomike<br />
normale.<br />
Burimet Financiare • Sigurimi i të ardhurave<br />
• Kursimet<br />
Identiteti Kulturor i Pavarur • Dëshira për të ruajtur një identitet<br />
të fortë kulturor.<br />
• Dëshira për të shmangur të gjitha<br />
ndryshimet social-kulturore<br />
• Mbështetje në jetesë me një parim<br />
• Jetesat sipas parimeve janë<br />
relativisht jo prodhimtare<br />
• Jetesat sipas parimeve janë të<br />
paqëndrueshme, të dobëta ose të<br />
jashtë ligjshme.<br />
• Akses i kufizuar ndaj pak burimeve<br />
• Mungesat e burimeve janë të<br />
shpeshta <strong>dhe</strong> serioze<br />
• Burimet në dispozicion janë të<br />
mbrojtura ligjërisht <strong>dhe</strong> përdorimi i<br />
tyre është i jashtëligjshëm<br />
• Akses minimal ndaj shërbimeve kyç<br />
<strong>dhe</strong> infrastrukturë<br />
• Ofrimi i shërbimeve kyç <strong>dhe</strong><br />
infrastruktura është e varfër.<br />
• Aftësi minimale për të marrë pjesë<br />
në qeverisje formale <strong>dhe</strong> sistemet<br />
vendim marrëse<br />
• Subjekt i niveleve të larta të<br />
korrupsionit<br />
• Kufizime në të drejtën për të marrë<br />
pjesë në organizata, aftësia për të<br />
marrë pjesë lirshëm në qeverisje<br />
• Subjekt i margjinalizimit <strong>dhe</strong><br />
diskriminimit.<br />
• Subjekt ndaj dhunës <strong>dhe</strong> konfliktit.<br />
• Sëmundje akute<br />
• Sëmundje kronike<br />
• Vdekshmëria e nënave<br />
• Vdekshmëria foshnjore.<br />
• Edukimi<br />
• Pjesëmarrja në shkollë<br />
• Nivelet e arsimit të arritur<br />
• Nivelet e të ardhurave në lidhje me<br />
shpenzimet<br />
• Aftësia për të paguar për ushqim,<br />
shërbime kyçe, burime, <strong>dhe</strong><br />
infrastrukturë
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 113 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-0001<br />
Rev.: 0l / at05<br />
Aksesi / Statusi Aspekte për tu konsideruar Treguesit e ndjeshmërisë<br />
Të Drejtat e Punës • Puna e detyruar<br />
• Puna e fëmijëve<br />
• E drejta për pjesëmarrje në<br />
organizata<br />
• Standardet e SH&S<br />
• Paga minimale, etj.<br />
Burimi: ERM (2011)<br />
5.2.4.5 Shkalla e ndikimeve<br />
Shkalla e <strong>ndikimit</strong> social-ekonomik është përcaktuar duke vlerësuar:<br />
• Shkalla e ndryshimit që do të pësojnë individët e prekur, banuesit, <strong>dhe</strong> shoqëritë;<br />
• Shtrirjen në të cilën ndikimet fillestare rezultojnë në ndryshime të tjera dytësore ose tw<br />
dorës së tretë që mund të mos jenë menaxhueshme; <strong>dhe</strong><br />
• Shtrirjen e përkohshme të <strong>ndikimit</strong>: kohëzgjatjen e tij, frekuencën, mundësinë e kthimit, etj.<br />
Numri i njerëzve <strong>dhe</strong> shtrirja gjeografike e ndryshimit janë shpjeguar veçmas meqenëse ndikimet<br />
që mund të jenë të ashpra për disa banorë kërkojnë një nivel të lartë vëmendje nga vendim<br />
marrësit.<br />
Përcaktimi i Shkallës së çdo ndikimi është ndërmarrë duke përdorur Figure 5.2-2. Përcaktuesit<br />
kyç të Shkallës së <strong>ndikimit</strong> janë përshkruar <strong>dhe</strong> nëpërmjet një kombinimi duke vlerësuar nga ana<br />
sasiore ndryshimin <strong>dhe</strong> duke aplikuar një gjykim profesional, është vlerësuar Shkalla e një<br />
ndikimi.<br />
Fillimisht, vlerësimi i <strong>ndikimit</strong> është vlerësuar për popullatën në përgjithësi. Vlerësimi merr<br />
parasysh nëse një nga grupet e identifikuara të ekspozuara do të ndikohen në mënyrë të<br />
ndryshme. Nëse kjo është çështja, ndikimi mbi këtë grup është shqyrtuar specifikisht.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 114 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-0001<br />
Rev.: 0l / at05<br />
Figure 5.2-2 Vlerësimi i shkallës së ndikimeve social-ekonomike <strong>dhe</strong> shëndetësore<br />
SHKALLA E NDIKIMIT (NDIKIM NEGATIV)<br />
SHKALLA E NDIKIMIT (NDIKIM POZITIV)<br />
I ULET<br />
I LARTE<br />
I ULET<br />
I LARTE<br />
Shqetësim i shkaktuar,<br />
por pa pasoja afatgjata<br />
Bezdisje, dëmtim i lehtë<br />
ose sëmundje që kërkon<br />
trajtim<br />
Ndikime të Ndryshme<br />
Parësore <strong>dhe</strong> Dytësore me<br />
gjasa thuajse të<br />
pamundshme kthimi ose të<br />
kompensueshme<br />
Humbje e jetës, dëmtime të<br />
rënda ose sëmundje kronike<br />
që kërkojnë shtrim në spital<br />
Përfitime në rritje<br />
Përfitime për një numër<br />
familjesh<br />
Përmirësime të dukshme<br />
të cilësisë së jetës <strong>dhe</strong><br />
jetesës<br />
Përfitime në të gjitha<br />
komunitetet e ndikuara<br />
<strong>dhe</strong> më tej<br />
Afat shkurtër<br />
Afat gjata <strong>dhe</strong> të<br />
pakthyeshme<br />
Afat shkurtër<br />
Të pakthyeshme<br />
Të ndikuarit janë përgjithësisht të<br />
aftë të përshtaten me ndryshimet<br />
me lehtësi relative <strong>dhe</strong> të ruajnë<br />
jetesën, kulturën, cilësinë e jetës<br />
<strong>dhe</strong> shëndetësinë përpara<br />
<strong>ndikimit</strong>.<br />
Të ndikuarit përgjithësisht<br />
kalojnë përkeqësim afat gjatë<br />
të jetesës, kulturës, cilësisë së<br />
jetës <strong>dhe</strong> shëndetit.<br />
Përfituesit do të gëzojnë<br />
mirëqenie në rritje, por komuniteti<br />
në tërësi ose përfitmet në shkallë<br />
më të gjerë janë më të vështirë<br />
për t’u perceptuar.<br />
+Marrja në Konsideratë e Grupeve Vulnerabël<br />
Përfitime të prekshme për<br />
jetesën, kulturën, cilësinë e<br />
jetës <strong>dhe</strong>/ose shëndetin në<br />
shkallë komuniteti ose më<br />
gjerë.<br />
Burimi: ERM (2011)<br />
5.2.4.6 Vlerësimi i <strong>ndikimit</strong> (klasifikimi)<br />
Në mënyrë për të vlerësuar rëndësinë e ndikimeve, ndikimi është reflektuar brenda kuadrit të<br />
referencës së veçorive lokale ashtu siç thuhet në politikat e theksuara ose objektivat e zhvillimit<br />
<strong>dhe</strong> / ose pikëpamjet e banorëve lokal. Për shembull, komunitetet me norma të forta kulturore<br />
mund të shqetësohen më shumë nga shqetësimet që vijnë nga forca punëtore jo e atij vendi sesa<br />
njerëzit që jetojnë në zona metropolitane.<br />
Në këtë mënyrë pikëpamjet e palëve të interesuar mbi ndikimet janë shprehur qartësisht në këtë<br />
vlerësim, për shembull duke referuar politikat zhvillimore <strong>dhe</strong> planet <strong>dhe</strong> / ose duke raportuar<br />
rezultatet e seminareve të palëve të interesuara, duke përfshirë citime nga konsultimet, etj.<br />
Vlera e rëndësisë së <strong>ndikimit</strong> të marrë është klasifikuar sipas filozofisë në Figurën 5.7-1 të<br />
Seksionit 5- VMNS Qasja <strong>dhe</strong> Metodologjia. Sidoqoftë në rastin e ndikimeve social-ekonomike,<br />
rëndësia e <strong>ndikimit</strong> është vlerësuar nëpërmjet shqyrtimit të Shkallës së <strong>ndikimit</strong> <strong>dhe</strong> rëndësisë së<br />
dhënë <strong>ndikimit</strong> nga palët e interesuara. Kjo është paraqitur në Figura 5.2-3.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 115 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-0001<br />
Rev.: 0l / at05<br />
Figura 5.2-3 Vlerësimi i rëndësisë se ndikimeve social-ekonomike<br />
Magnitude<br />
Shkalla of<br />
e Impact<br />
Ndikimit<br />
Negative<br />
Positive<br />
Negative<br />
Pozitive<br />
Stakeholder Rëndësia e Importance Palëve të Interesit<br />
I Low Ulët Mesatar Medium I Lartë High I Low Ulët Medium Mesatar High I Lartë<br />
Low<br />
I Ulët<br />
Medium Mesatar<br />
High I Lartë<br />
Significance Rëndësia për to palët<br />
local<br />
Stakeholders vendore të interesit<br />
as<br />
siç është formuluar<br />
articulated directly<br />
drejtpërsëdrejti<br />
through përmes local politikave policies <strong>dhe</strong><br />
and planeve plansvendore.<br />
Pa rëndësi<br />
MINOR Të ulëta<br />
MODERATE Mesatare<br />
Të Larta<br />
NOT SIGNIFICANT<br />
MAJOR<br />
Pa NOT rëndësi<br />
SIGNIFICANT<br />
MINOR Të ulëta<br />
MODERATE Mesatare<br />
Të Larta<br />
MAJOR<br />
Burimi: ERM (2011)<br />
Ashtu siç tregohet në Figura 5.2-3, rëndësia e ndikimeve positive është vlerësuar duke llogaritur<br />
faktorë të ngjashëm si ndikime negative, por me “minore” “moderuar” <strong>dhe</strong> ‘madhore” që<br />
përfaqësojën përfitimet e mjedisit social-ekonomik.<br />
Është normale për publikun të ketë perceptimin se një ndikim është i ndryshëm (i ulët apo i lartë)<br />
nga ai që është në të vërtetë. Kësaj i është referuar kryesisht si ndikim i perceptuar. Ndikimet e<br />
perceptuara janë mbledhur, por qartësisht të ndarë nga ndikimet e vlerësuar më sipër.<br />
5.2.5 Trashëgimia kulturore<br />
5.2.5.1 Vlerësime të përgjithshme<br />
Rëndësia e <strong>ndikimit</strong> ndaj trashëgimisë kulturore është matur si një produkt i një vendi specifik të<br />
trashëgimisë kulturore <strong>dhe</strong> Shkallës së <strong>ndikimit</strong> për atë vend. Rëndësia e <strong>ndikimit</strong>, përveç<br />
ndikimeve të prekshme të trashëgimisë, është gjykuar bazuar mbi ruajtjen e trashëgimisë<br />
ndërkombëtare <strong>dhe</strong> standardeve akademike <strong>dhe</strong> duhet të jetë e pranuar nga autoritetet e duhura<br />
kombëtare <strong>dhe</strong> nga palët e interesuar të komunitetit lokal. Ndikimet e drejtpërdrejta fizike janë<br />
kryesisht të pakthyeshme <strong>dhe</strong> të veçanta në shtrirje.<br />
5.2.5.2 Ndikimet potenciale<br />
Vendet e trashëgimisë kulturore janë tepër të ekspozuara <strong>dhe</strong> të ndjeshme ndaj aktiviteteve të<br />
Projektit, veçanërisht ndaj punimeve të ndërtimit. Aktivitetet e Projektit mund prodhojnë ndikime<br />
që mund të prekin cilësinë, karakterin, funksionin, ose pamjen e vendeve të trashëgimisë<br />
kulturore. Katër mekanizma që kanë potencial të ndikojnë në mënyrë të dukshme vendet e<br />
trashëgimisë kulturore janë:<br />
• Shqetësime direkte fizike ndaj vendit gjatë ndërtimit;
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 116 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-0001<br />
Rev.: 0l / at05<br />
• Ndikime indirekte fizike, siç janë dridhjet <strong>dhe</strong> ndotja nga 1) aktivitetet gjatë ndërtimit siç janë<br />
përplasjet ose goditjet me çekiç, 2) lëvizja e mjeteve të rënda të transportit <strong>dhe</strong> pajisjet, <strong>dhe</strong><br />
3) efektet negative në veçoritë <strong>dhe</strong> ambientin e vendeve të trashëgimisë kulturore gjatë fazës<br />
së punimeve (p.sh. zhurma nga stacionet e kompresorëve afër vendeve të kultit);<br />
• Bllokimi i hyrjes së përdoruesve në vend; <strong>dhe</strong><br />
• Efektet negative mbi veçoritë <strong>dhe</strong> ambientin e vendeve.<br />
5.2.5.2.1 Ndikimet e drejtpërdrejta fizike<br />
Çrregullimet fizike kanë gjasa të ndodhin si rezultat i aktiviteteve të lëvizjes së tokës gjatë<br />
ndërtimit. Këto ndikime janë në shtrirje të veçantë <strong>dhe</strong> kryesisht të pakthyeshme. Ky lloj ndikimi<br />
mund të eliminoj ose zhduk vlerat shkencore, kulturore, ose historike të një vendi duke<br />
çrregulluar strukturat <strong>dhe</strong> artefaktet. Ndikimet fizike do të komprometojnë integritetin e lidhjes<br />
stratigrafike të artefakteve në hapësirë, tiparet <strong>dhe</strong>/ose panoramën e vendit. Këto ndikime mund<br />
të shkaktohen nga gërmime të shkujdesura ose shkallëzimin e vendit nga kompresimi ose<br />
shtrembërimin e vendit për sa i përket trafikut të mjeteve të rënda, veçanërisht në kushtet e një<br />
toke tepër të lagur. Artefaktet nga pjesa e çrregulluar e një vendi të tillë, e<strong>dhe</strong> nëse rikuperohet<br />
me njëherë, do të reduktohet gjerësisht vlera shkencore. Dëmtime ndaj monumenteve ose<br />
vendeve me vlerat të ICH mund të shkaktojnë ngritjen e çështjes së miratimit nga palët e<br />
interesuara <strong>dhe</strong> /ose qeveria.<br />
5.2.5.2.2 Ndikimet indirekte fizike<br />
Ky lloj ndikimi është i aplikueshëm ndaj vendeve me tipare sipër tokës ose struktura të ngritura,<br />
siç janë muret, ndërtesat, monumente të ngritura. Ndikimet indirekte fizike, siç janë dridhjet <strong>dhe</strong><br />
ndotja, mund të eliminoj ose zhduk vlerat shkencore, historike ose estetike të një vendi duke<br />
prekur gjendjen e ruajtjes <strong>dhe</strong> të cilësisë së vendit. Dridhjet <strong>dhe</strong> ndotja mund të shkaktohet nga<br />
lëvizja e mjeteve të rënda <strong>dhe</strong> pajisjet <strong>dhe</strong> teknika të caktuar ndërtimi siç janë shpërthimet ose<br />
goditjet me çekanë. Për shembull, nëse një mjet i tonazhit të rëndë <strong>dhe</strong> trafiku i këtyre mjeteve<br />
kalon afër një vendi, dridhjet <strong>dhe</strong> ndotja aty afër nga pajisjet <strong>dhe</strong> mjetet lëvizëse mund të<br />
ndikojnë cilësinë, pamjet <strong>dhe</strong> ruajtjen e një vendi.<br />
5.2.5.2.3 Bllokimi i hyrjes së përdoruesve<br />
Ky lloj ndikimi është i aplikueshëm ndaj vendeve me vlera të prekshme të trashëgimisë kulturore<br />
(ICH), monumenteve, <strong>dhe</strong> vendeve të gërmimeve arkeologjike që vizitohen nga publiku.<br />
Aktivitetet ndërtuese të Projektit ose vendet e logjistikës mund që potencialisht të bllokojnë hyrjen<br />
e kalimtarëve në vendet e trashëgimisë kulturore që janë të rëndësishme për banorët lokalë <strong>dhe</strong><br />
vizitorët ndërkombëtar.<br />
5.2.5.2.4 Efektet negative mbi veçoritë <strong>dhe</strong> ambientin e vendit<br />
Ky lloj ndikimi është i aplikueshëm ndaj vendeve me vlera të prekshme të trashëgimisë kulturore<br />
(ICH), monumenteve, <strong>dhe</strong> vendeve të gërmimeve arkeologjike që vizitohen nga publiku. Aktivitet
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 117 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-0001<br />
Rev.: 0l / at05<br />
ndërtuese të Projektit ose vendet e logjistikës mund të ndërhyjnë me karakterin e veçorisë me<br />
zhurmën, pluhurin <strong>dhe</strong> lëvizjen e mjeteve, pajisjeve, <strong>dhe</strong> personelit. Projekti ka gjithashtu<br />
potencialin të ndryshoj pamjen fizike të panoramës për rreth vendeve të trashëgimisë kulturore, e<br />
cila mund zbriten nga vlera e vendit.<br />
5.2.5.3 Përcaktimi i rëndësisë së vendeve të trashëgimisë kulturore<br />
Kriteret e zhvilluan për të përcaktuar vlerën e përgjithshme të vendeve të ndryshme të<br />
trashëgimisë kulturore që gjenden në zonën e Studimit, të përfaqësuara me klasifikim sipas<br />
rëndësisë. Klasifikimi i rëndësisë së vendeve të trashëgimisë kulturore në zonën e Studimit u<br />
zhvilluan si pjesë e inventarit të studimit fillestar të vendeve të njohura të trashëgimisë. Rëndësia<br />
e vendeve është gjykuar bazuar mbi ruajtjen e trashëgimisë ndërkombëtare <strong>dhe</strong> standardet<br />
akademike <strong>dhe</strong> duhet të pranohen nga autoritetet e duhura kombëtare <strong>dhe</strong> nga palët e interesuar<br />
në komunitetin lokal. Kriteret janë treguar në Tabela 5.2-24.<br />
Tabela 5.2-24 Kriteret e rëndësisë së vendit të trashëgimisë kulturore<br />
Vend arkeologjik<br />
Monument<br />
E ulët Mesatare E lartë<br />
Vlerë e kufizuar informative<br />
<strong>dhe</strong>/ose rëndësia kulturore<br />
bazuar mbi përmbajtjen <strong>dhe</strong><br />
kushtet e vendit.<br />
Interes i kufizuar pamor,<br />
përkujtimor, ose historik arti<br />
bazuar mbi stilin arkitekturor<br />
ose shkallën e ruajtjes.<br />
Vlerë të moderuar informative<br />
<strong>dhe</strong>/ose rëndësia kulturore<br />
bazuar mbi përmbajtjen <strong>dhe</strong><br />
kushtet e vendit.<br />
Interes i moderuar pamor,<br />
përkujtimor, ose historik arti<br />
bazuar mbi stilin arkitekturor<br />
ose shkallën e ruajtjes.<br />
Vlerë informative të<br />
jashtëzakonshme <strong>dhe</strong>/ose<br />
rëndësi kulturore bazuar mbi<br />
përmbajtjen <strong>dhe</strong> kushtet e<br />
vendit. Plotëeson kriteret si<br />
Trashëgimia Kulturore<br />
Vendimtare 1 ose Trashëgimia<br />
Kulturore e Papërsëritshme siç<br />
përcaktohet nga PS8 2 .<br />
Interes i jashtëzakonshëm<br />
pamor, përkujtimor, ose historik<br />
arti bazuar mbi stilin arkitekturor<br />
ose shkallën e ruajtjes.<br />
Plotëson kriteret si Trashëgimia<br />
Kulturore Vendimtare 3 ose<br />
Trashëgimia Kulturore e<br />
Papërsëritshme siç përcaktohet<br />
nga PS8.<br />
(PS8) përcakton Trashëgiminë Kulturore Vendimtare si një nga këto<br />
1 Korporata Financiare Ndërkombëtare (IFC) Standardi Performancës 8<br />
të dyja: “(i) trashëgimia e njohur ndërkombëtarisht e komuniteteve që përdorin, ose kanë përdorur në memorien e gjallë trashëgiminë kulturore për qëllime<br />
kulturore për<br />
një kohë të gjatë; ose (ii) zona të trashëgimisë kulturore të mbrojtura me ligj, duke përfshirë ato të propozuara nga<br />
qeveritë pritëse për këto projektime . “<br />
2<br />
Korporata Financiare Ndërkombëtare (KFN) Standardi Performancës 8 (PS8) përcakton Trashëgiminë Kulturore të<br />
Papërsëritshme sit ë lidhur me ‘kushtet sociale, ekonomike, kulturore, mjedisore, <strong>dhe</strong> klimaterike të njerëzve në të<br />
kaluarën, evoluimin e ekologjisë së tyre, strategjitë përshtatëse, <strong>dhe</strong> forma e hershme të menaxhimit të mjedisit ku<br />
trashëgimia kulturore ishte unike ose përkatësisht unike në lidhjen midis një sërë periudhash në të njëjtin vend.”<br />
(PS8) përcakton Trashëgiminë Kulturore Vendimtare si një nga këto<br />
3 Korporata Financiare Ndërkombëtare (KFN) Standardi Performancës 8<br />
të dyja: “(i) trashëgimia e njohur ndërkombëtarisht e komuniteteve që përdorin, ose kanë përdorur në memorien e gjallë trashëgiminë kulturore për qëllime<br />
kulturore për<br />
një kohë të gjatë; ose (ii) zona të trashëgimisë kulturore të mbrojtura me ligj, duke përfshirë ato të propozuara nga<br />
qeveritë pritëse për këto projektime . “
Faqja 118 nga 119<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-0001<br />
Rev.: 0l / at05<br />
Vend me Vlerë<br />
Konkrete të<br />
Trashëgimisë<br />
Kulturore (ICH)<br />
E ulët Mesatare E lartë<br />
Rëndësi të kufizuar kulturore<br />
ose fetare për përdoruesit e<br />
vendit bazuar mbi kriteret e<br />
përdoruesve.<br />
Rëndësi të moderuar kulturore<br />
ose fetare ndaj përdoruesve të<br />
vendit bazuar mbi kriteret e<br />
përdoruesve. Plotëson kriteret<br />
si Trashëgimia Kulturore<br />
Vendimtare siç përcaktohet nga<br />
PS8.<br />
Rëndësi të jashtëzakonshme<br />
kulturore ose fetare ndaj<br />
përdoruesve të vendit bazuar<br />
mbi kriteret e përdoruesve.<br />
Plotëson kriteret si Trashëgimia<br />
Kulturore Vendimtare siç<br />
përcaktohet nga PS8, <strong>dhe</strong> është<br />
i njohur ose në nivel rajonal ose<br />
kombëtar si një simbol i kulturës<br />
<strong>dhe</strong> identitetit, ose si një vend i<br />
rëndësishëm unik për një grup<br />
të veçantë (komunitet, grup<br />
etnik, grupe minoritare fetare,<br />
etj...)<br />
Burimi: ERM (2012)<br />
5.2.5.4 Shkalla e ndikimeve<br />
Shkalla e ndikimeve ndaj trashëgimisë kulturore është përcaktuar sipas mënyrave në vijim:<br />
Për dëmtimet fizike ndaj një vendi arkeologjik, Shkalle do të përcaktohet nga ajo pjesë e atij<br />
vendi që është prekur në krahasim me zonën e të gjithë vendit. Kjo do të aplikohet kryesisht për<br />
ndikimet fizike ndaj vendeve të trashëgimisë kulturore nga pajisjet mekanike. Artefaktet e marra<br />
nga një vend i prekur do të lehtësojnë dëmtimin në një masë të vogël meqenëse artefaktet do të<br />
humbasin kontekstin e besueshmërisë arkeologjike. Nuk është e mundur të rikuperosh një vend<br />
ky kryhen gërmime arkeologjike ose ky janë bërë gërmime arkeologjike.<br />
Për dëmtimet fizike ndaj monumenteve <strong>dhe</strong> vendeve me vlera të trashëgimisë kulturore<br />
ndërkombëtare (ICH), Shkalle do të matet nga shtrirja strukturore e dëmtimit. Riparimi i<br />
monumenteve të dëmtuara historike është tepër i vështirë <strong>dhe</strong> i shtrenjtë, në mos i pamundur.<br />
Për ndikimet jo-fizike, bllokimi i hyrjes së përdoruesve <strong>dhe</strong> ndikimet mbi veçoritë <strong>dhe</strong> ambientin e<br />
vendeve, Shkalle është përcaktuar nga ashpëria <strong>dhe</strong> kohëzgjatja e shqetësimit, <strong>dhe</strong> shkalla në të<br />
cilën aktivitetet e Projektit do të ndërhyjnë me kuptimin, karakterin, <strong>dhe</strong> mundësinë hyrëse të<br />
vendit ndaj përdoruesve të tij.<br />
5.2.5.5 Rëndësia e ndikimeve<br />
Rëndësia e ndikimeve mbi vendet e trashëgimisë kulturore është matur si produkt i rëndësisë<br />
specifike të një vendi të trashëgimisë kulturore <strong>dhe</strong> Shkallës së <strong>ndikimit</strong> për atë vend. Kriteret e<br />
rëndësishme janë paraqitur në Seksionin 5.2.5.3 <strong>dhe</strong> Shkalla e <strong>ndikimit</strong> është shqyrtuar në<br />
Seksionin 5.2.5.4. të mëparshëm. Në rastin kur ndikimi nuk është fizik, atëherë rëndësia është<br />
matur si një produkt i rëndësisë së atij vendi <strong>dhe</strong> kohëzgjatjes <strong>dhe</strong> ashpërisë së shqetësimit ndaj<br />
funksionit <strong>dhe</strong> përdorimit të vendit.<br />
Metoda e përdorur për të llogaritur ndikimet mbi vendet e trashëgimisë kulturore është<br />
përmbledhur në Tabela 5.2-25.
Titulli i Projektit:<br />
Titulli i<br />
Dokumentit<br />
Gazsjellësi Trans Adriatik – TAP<br />
VNMS për Shqipërinë Aneksi 5 - <strong>Baza</strong> Referuese <strong>dhe</strong><br />
Metodologjia e Vlerësimit të Ndikimit<br />
Kodi i<br />
Zonës<br />
Faqja 119 nga 119<br />
Kodi i<br />
Komp.<br />
Kodi i<br />
Sistemit<br />
Kodi<br />
Disc.<br />
Dok. –<br />
Lloji<br />
Nr. Ser.<br />
AAL00-ERM-641-Y-TAE-0001<br />
Rev.: 0l / at05<br />
Tabela 5.2-25 Rëndësia e ndikimeve mbi trashëgiminë kulturore<br />
Vlera e burimit të trashëgimisë kulturore<br />
Papërfillshme<br />
E ulët<br />
Mesatare<br />
E lartë<br />
Përcaktimi<br />
Burimi nuk njihet<br />
nga banorët lokal<br />
ose palët e jashtme<br />
që të ketë vlera për<br />
komunitetin ose për<br />
kërkimet shkencore<br />
<strong>dhe</strong> kulturore<br />
Burimi njihet nga<br />
njerëzit në atë zonë<br />
të ketë vlera për<br />
traditat <strong>dhe</strong><br />
kulturën vendore<br />
ose ka pak interes<br />
për kërkime<br />
Burimi është tepër i<br />
rëndësishëm për<br />
zonën, njihet në një<br />
zonë më të gjerë<br />
(rajonal <strong>dhe</strong><br />
kombëtar) ose ka<br />
një interes mesatar<br />
për kërkime<br />
Burimi është<br />
esencial për<br />
mënyrën e jetesës<br />
ose identitetin, ose<br />
ka një interes të<br />
madh për kërkime<br />
Burimi: ERM (2012)<br />
Shkalla e <strong>ndikimit</strong><br />
Papërfillshme E vogël Mesatare E ma<strong>dhe</strong><br />
Asnjë ndryshim<br />
kushtesh, mundësi<br />
hyrje ose sfondin e<br />
burimit<br />
Pjesë e vogël e<br />
burimit ka humbur<br />
ose dëmtuar ose<br />
hyrja është penguar<br />
nga rritja e<br />
distancës, ose<br />
përvoja ndryshon<br />
përkohësisht gjë që<br />
prek rolin/funksionin<br />
e perceptuar<br />
Një pjesë e<br />
dukshme e burimit<br />
ka humbur, ose i<br />
gjithë burimi është<br />
dëmtuar, ose hyrja e<br />
burimit nuk është<br />
më e hapur për<br />
përdoruesit aktual,<br />
ka ndryshim afat<br />
gjatë në sfond<br />
Burimi ka humbur i<br />
gjithi ose sfondi<br />
është ndryshuar<br />
përgjithmonë sa që<br />
roli/funksioni i tij ka<br />
humbur<br />
E parëndësishme E parëndësishme E parëndësishme E parëndësishme<br />
E parëndësishme Rëndësi e vogël Rëndësi e vogël Rëndësi mesatare<br />
E parëndësishme Rëndësi e vogël Rëndësi mesatare Rëndësi e Ma<strong>dhe</strong><br />
E parëndësishme Rëndësi mesatare Rëndësi e Ma<strong>dhe</strong> Rëndësi Tepër e<br />
Ma<strong>dhe</strong>
Trans Adriatic Pipeline AG – Albania (Branch Office)<br />
Torre Drin, Rruga Abdi Toptani<br />
Tirana, Albania<br />
Tel.: + 355 44 306 937<br />
Fax: + 355 42 265 685<br />
esia-comments@tap-ag.com<br />
www.tap-ag.com<br />
Data 01/2013<br />
Copyright Rezervuara: Ky dokument nuk mund të kopjohen, treguar ose të vendosura në dispozicion të palëve të treta pa pëlqimin paraprak të TAP<br />
AG. Versioni i fundit i dokumentit është regjistruar në bazën e të dhënave Projekti TAP-së.<br />
Copyright Reserved: This document may not be copied, shown to or placed at the disposal of third parties without prior consent of TAP AG.<br />
The latest version of the document is registered in the TAP Project's Database.