peÅna wersja do pobrania - Protetyka Stomatologiczna

More documents

Recommendations

Info

M. Magdziak i inni Leczenie ortodontyczne a TMD Zaburzenia skroniowo-żuchwowe mogą występować zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Największa liczba przypadków notowana jest w drugiej dekadzie życia. Na ten okres przypada również około 30% przypadków leczenia ortodontycznego w krajach Europy Zachodniej, co może sugerować, że za występowanie TMD odpowiada leczenie ortodontyczne (16). Aparaty ortodontyczne są stosowane w stomatologii w celu poprawy ustawienia zębów oraz relacji pionowej szczęk. Ich zastosowanie może nieść jednak za sobą wiele komplikacji w postaci: wzrostu ilości płytki nazębnej prowadzącej do chorób jamy ustnej i zębów, redukcji podparcia kostnego oraz możliwej resorpcji korzeni zębów (17). Możliwym ryzykiem jest również rozwój zaburzeń czynności stawu skroniowo– żuchwowego. Celem leczenia ortodontycznego jest uzyskanie prawidłowej okluzji, która jest w harmonii z czynnością narządu żucia. W trakcie leczenia ortodontycznego następują zmiany w okluzji i często powstają przeszkody zwarciowe, które mogą prowadzić do wystąpienia zaburzeń skroniowo-żuchwowych. Zbyt szybkie zmiany okluzji mogą zostać niezaadaptowane przez układ mięśniowy. Zaburzenia skroniowo-żuchwowe mogą pojawić się w trakcie leczenia ortodontycznego lub po jego zakończeniu (18, 19, 20). W przypadku, gdy zaburzenia skroniowo-żuchwowe pojawiają się w aktywnej fazie leczenia ortodontycznego, należy po ustaleniu diagnozy wyeliminować czynniki zaostrzające dolegliwości i wstrzymać aktywną fazę leczenia. Siły działające na zęby za sprawą aparatu ortodontycznego mogą powodować ból i dyskomfort. Kolejnym krokiem jest leczenie zachowawcze bólu za pomocą farmakoterapii, terapii behawioralnej, fizykalnej oraz ćwiczeń. Może zaistnieć konieczność zastosowania szyny zgryzowej. Leczenie ortodontyczne może być kontynuowane dopiero po ustąpieniu dolegliwości bólowych (20). W związku z dużą powszechnością występowania zaburzeń skroniowo-żuchwowych oraz pojawiającymi się skargami pacjentów związanymi z leczeniem ortodontycznym, powstało wiele prac, które badają wpływ leczenia ortodontycznego na rozwój TMD i próbują odpowiedzieć na pytanie, czy leczenie ortodontyczne może być odpowiedzialne za rozwój zaburzeń skroniowo-żuchwowych. Istotny jest przyjęty plan leczenia oraz zastosowane techniki leczenia– aparat stały czy ruchomy, kapa bródkowa, headgear czy aparat czynnościowy. Pierwsze badania na temat związku miedzy leczeniem ortodontycznym a TMD zostały przeprowadzone w 1980 roku przez Sadowky i Begole (21). Ocenie poddano występowanie TMD oraz status okluzji funkcjonalnej wśród osób, które zostały poddane leczeniu w ciągu ostatnich 10 lat. Zebrano grupę 75 osób leczonych ortodontycznie w wieku dorosłym na Uniwersytecie Illinois i porównano z grupą 75 osób z nieleczoną wadą zgryzu. W wynikach nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic miedzy grupami leczoną i nieleczoną. Dibbets i van der Weele (22) przeprowadzili długoterminowe badania 171 pacjentów leczonych różnymi technikami: 75 osób techniką Begga (leczenie ekstrakcyjne), 66 osób aktywatorami, a 30 osób za pomocą kapy bródkowej. Dokumentacja sprzed leczenia wykazała silną zależność między występowaniem objawów i symptomów w zależności od wieku: objawy wzrosły z 10% do 30% w wieku 10 lat, a symptomy wzrosły do 40% w wieku 15 lat. Zaobserwowano także zwiększony odsetek obiektywnych symptomów u osób leczonych aparatami stałymi w porównaniu z grupą leczoną aparatami czynnościowymi. Pacjenci byli monitorowani przez 20 lat. Obserwacja pokazała brak zależności między leczeniem ortodontycznym a objawami TMD. Wcześniej do podobnych wniosków doszli również Janson i Hasund (23). Twierdzenie, że leczenie ortodontyczne jest czynnikiem ryzyka rozwoju TMD 52 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2013, LXIII, 1
Dysfunkcje u.r.n.ż. nie uzyskało poparcia także w pracy Luther’a (24). Kontrowersyjny pozostaje problem ekstrakcji zębów przedtrzonowych, często wchodzących w skład planu leczenia ortodontycznego, głównie wady klasy II z retruzją, czyli wady zgryzu, która może predysponować do wystąpienia TMD. Sugeruje się, że ekstrakcje zębów przedtrzonowych w górnym łuku mogą powodować dotylne położenie wyrostka kłykciowego w dole stawowym, co z kolei może wywołać objawy dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego (25), szczególnie że tyłozgryz nierzadko już występuje z dotylnym położeniem głowy żuchwy w dole stawowym. Dostępne dane z piśmiennictwa nie są jednak jednoznaczne w kwestii wpływu leczenia z ekstrakcjami lub bez ekstrakcji zębów na rozwój i leczenie zaburzeń w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych. Paquette i wsp. (26) porównali efekty leczenia ekstrakcyjnego oraz leczenia bezekstrakcyjnego za pomocą techniki edgewise u 65 pacjentów z klasą II, podgrupą 1(tyłozgryz z retruzją). Nie stwierdzili znaczących różnic między grupą poddaną leczeniu ekstrakcyjnemu i grupą, w której ekstrakcje nie były wykonane, pod względem symptomów i objawów charakterystycznych dla zaburzeń skroniowo-żuchwowych. Podobne wyniki otrzymali Luppanapornlarp i Johnston (27). Dibetts i van der Weele (28) poddali 15 letniej obserwacji 111 przypadków z Groningen. W badanej grupie 34% stanowiły przypadki bezekstrakcyjne, 29%– ekstrakcje czterech zębów przedtrzonowych a 37% stanowiły pozostałe przypadki. U 39% pacjentów zastosowano aparaty czynnościowe, u 44% aparaty stałe, a u 17% kapy bródkowe. Po 4 latach obserwacji objawy przeskakiwania i trzeszczenia wzrosły z 23% do 36%. W ciągu pierwszych 10 lat nie stwierdzono różnic pomiędzy wszystkimi grupami, jednakże po 15 latach objaw przeskakiwania częściej występował u osób z przeprowadzonymi ekstrakcjami. Autorzy podkreślili jednak, że objaw przeskakiwania występował przed rozpoczęciem leczenia ortodontycznego, więc przyczyną występujących dolegliwości nie był protokół leczenia, włączający ekstrakcje zębów przedtrzonowych, a najprawdopodobniej niekorzystny wzorzec wzrostu. Po 20– letniej obserwacji nie stwierdzono różnic miedzy poszczególnymi grupami. Ogółem liczba objawów z biegiem czasu wzrosła, jednakże w późniejszym badaniu nie stwierdzono objawów wśród dzieci, u których występowały symptomy TMD przed leczeniem. Staggers (29) zbadał wpływ ekstrakcji, będących elementem leczenia ortodontycznego, na wysokość zwarcia. W badaniu wzięło udział 38 osób z klasą I Angla, u których wykonano ekstrakcje pierwszych zębów przedtrzonowych i 45 pacjentów z klasą I Angla, leczonych bezekstrakcyjnie. Wysokość zwarcia oceniano na podstawie zdjęć cefalometrycznych wykonanych przed i po leczeniu. Nie stwierdzono różnic miedzy 2 grupami badawczymi. W obu grupach zanotowano podniesienie wysokości zwarcia. Powszechny pogląd, że przemieszczenie krążka stawowego wiąże się z dotylnym położeniem wyrostka kłykciowego jest podważany. Okazuje się bowiem że położenie wyrostka kłykciowego jest sprawą indywidualną. Zaobserwowano, że u osób bez objawów TMD, położenie może być różne: dotylne, centralne bądź doprzednie (30). Zależności między leczeniem ortodontycznym a położeniem wyrostków kłykciowych zbadali Artun i wsp. (31). Do badania włączyli 63 pacjentki leczone za pomocą aparatów stałych: 34 osoby leczone bezekstrakcyjnie, 29 leczone z ekstrakcjami. Zmierzono procentowo anterio– i posteriorotacje żuchwy za pomocą tomogramów. Różnice wynikały z występowania anteriorotacji w grupie nieekstrakcyjnej. Jednak nieznana była pozycja wyrostka kłykciowego przed leczeniem ortodontycznym. Badacze zanotowali także, że wyrostki kłykciowe u pacjentów PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2013, LXIII, 1 53
Page 1 and 2: PROTET. STOMATOL., 2013, LXIII, 1,
Page 3: Dysfunkcje u.r.n.ż. skroniowo-żuc
Page 7 and 8: Dysfunkcje u.r.n.ż. celem była oc
Page 9 and 10: Dysfunkcje u.r.n.ż. ustalenia stab
Page 11: Dysfunkcje u.r.n.ż. 34. Mohlin B.,

peÅna wersja do pobrania - Protetyka Stomatologiczna

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

peÅna wersja do pobrania - Protetyka Stomatologiczna