peÅna wersja do pobrania - Protetyka Stomatologiczna
peÅna wersja do pobrania - Protetyka Stomatologiczna
peÅna wersja do pobrania - Protetyka Stomatologiczna
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
M. Magdziak i inni<br />
Wstęp<br />
Zaburzenia czynnościowe w obrębie układu<br />
ruchowego narządu żucia (z.c.u.r.n.ż) określane<br />
również jako schorzenia skroniowo-żuchwowe<br />
(ang. temporomandibular disorders, TMD) to<br />
przypadki kliniczne, które <strong>do</strong>tyczą mięśni żucia,<br />
stawu skroniowo– żuchwowego oraz struktur<br />
otaczających (1). Uznaje się, że etiologia TMD<br />
jest wieloczynnikowa. Rozważany jest wpływ:<br />
urazów, czynników anatomicznych, patofizjologicznych<br />
oraz psychospołecznych. Spośród<br />
czynników miejscowych na pierwszym miejscu<br />
jest rozpatrywana okluzja, chociaż jej rola<br />
nie jest <strong>do</strong> końca jasna i wciąż wywołuje wiele<br />
kontrowersji (2).<br />
Pierwsze <strong>do</strong>niesienia na temat związku okluzji<br />
i zaburzeń w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego<br />
przedstawił Costen w 1934 roku.<br />
Zasugerował on, że zmiany w uzębieniu tj. obniżenie<br />
wysokości zwarcia z powodu braków<br />
zębowych lub wady zgryzu w postaci zgryzu<br />
głębokiego są odpowiedzialne za występowanie<br />
objawów usznych oraz bólu głowy, mięśni<br />
w obrębie twarzy oraz stawu skroniowo-żuchwowego<br />
(3). Hipoteza Costena oparta była<br />
na 11 przypadkach, jednak mimo to zaczęto leczyć<br />
pacjentów ze stwierdzonym tzw. syndromem<br />
Costena. Stosowano aparaty podnoszące<br />
zwarcie oraz zmieniano wysokość zwarcia uzupełnień<br />
protetycznych.<br />
Kolejne prace badawcze <strong>do</strong>tyczą problemu<br />
przeszkód zwarciowych jako czynników ryzyka<br />
rozwoju TMD. Według badań Ramfjorda<br />
z 1961 roku głównym czynnikiem wywołującym<br />
bruksizm są przeszkody zwarciowe, będące<br />
najczęściej wynikiem dyskrepancji między<br />
relacją centralną a zwarciem centralnym<br />
(4). Korekta zwarcia miała przywracać równowagę<br />
mięśniową oraz eliminować bruksizm.<br />
Bruksizm rozpatrywany był jako odpowiedź<br />
organizmu na przeszkody zwarciowe, prowadzące<br />
<strong>do</strong> przerostu mięśni żucia, ich bólu i tkliwości<br />
palpacyjnej oraz objawów dźwiękowych<br />
w stawach skroniowo-żuchwowych podczas<br />
ruchów żuchwy (5).<br />
Wady zgryzu a TMD<br />
Jednym z pierwszych orto<strong>do</strong>ntów, który objął<br />
kręgiem swoich zainteresowań badawczych<br />
problematykę zaburzeń stawu skroniowo-żuchwowego<br />
był Thompson (6). Zaobserwował,<br />
że pacjenci z obniżoną wysokością zwarcia są<br />
bardziej podatni na zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego.<br />
Zaznaczył konieczność ustalenia<br />
prawidłowej wysokości zwarcia oraz likwidacji<br />
przeszkód zwarciowych, aby umożliwić<br />
swobodne ruchy żuchwy. Badania epidemiologiczne<br />
i niektóre badania pośmiertne<br />
pokazują silniejszy związek między pewnymi<br />
typami zaburzeń okluzji a rozwojem TMD (wady<br />
II klasy Angla, w tym zwiększony nagryz<br />
poziomy, wady III klasy Angla, zgryz krzyżowy<br />
oraz zgryz otwarty) (7, 8). Można to wytłumaczyć<br />
mniej stabilnymi kontaktami zębów w<br />
danych wadach zgryzu i tym samym większym<br />
pobudzeniem mięśni. Często w tych wadach<br />
charakterystyczną cechą jest zwiększony kąt<br />
nachylenia płaszczyzny podstawy żuchwy (steep<br />
mandibular plane angle). McNamara i wsp.<br />
(7) wyróżniają pięć czynników okludalnych,<br />
które zwiększają ryzyko wystąpienia zaburzeń<br />
skroniowo-żuchwowych. Należą <strong>do</strong> nich:<br />
zgryz otwarty częściowy przedni, tyłozgryz z<br />
nagryzem poziomym większym niż 6-7 mm,<br />
poślizg z <strong>do</strong>tylnej <strong>do</strong> międzyguzkowej pozycji<br />
zwarciowej większy niż 4 mm, obustronny<br />
zgryz krzyżowy oraz brak co najmniej pięciu<br />
zębów bocznych. Trzy pierwsze czynniki uznawane<br />
są wręcz za predysponujące <strong>do</strong> rozwoju<br />
artropatii stawów skroniowo-żuchwowych.<br />
Henrikson i wsp. (8) stwierdzili częstsze występowanie<br />
objawów dysfunkcji narządu żucia<br />
w grupie osób z tyłozgryzem w porównaniu<br />
<strong>do</strong> grupy kontrolnej z prawidłowymi<br />
warunkami zwarciowymi. Zaobserwowano<br />
częstsze występowanie <strong>do</strong>legliwości bólowych<br />
głowy, trzasków w obrębie stawów<br />
50 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2013, LXIII, 1
Change language