Wywiad z Prezesem Swegon Polska Witoldem Levén

Z wizytą w firmie
Swegon sp. z o.o. – jeden z liderów rynku
klimatyzacji i wentylacji w Polsce – obchodzi
w tym roku 20-lecie swojej działalności.
O jej początkach i sposobie pracy, umożliwiającym
dynamiczny rozwój, rozmawiamy
z Witoldem Levénem – założycielem
i prezesem Swegon Polska.
SUKCES TWORZĄ LUDZIE
Magdalena Buczek: Gratuluję 20-lecia działań
Swegonu w Polsce. Tworzył Pan firmę od
podstaw w zupełnie innych realiach gospodarczych
i społecznych. Jak ocenia Pan ten proces?
Witold Levén: Ciężka, ale fascynująca praca
doprowadziła nas do punktu, w którym obecnie
jesteśmy. Patrząc wstecz, jestem zadowolony.
Przede wszystkim udało nam się stworzyć bardzo
dobry zespół, zgraną, doświadczoną załogę, która
liczy ponad 70 osób, a przy tym młodą, bo średnia
wieku pracowników w naszej firmie wynosi
obecnie 36 lat. Mimo to prawie połowa załogi
pracuje u nas ponad 10 lat.
MB: Sukces tworzą ludzie. Jak ich znaleźć?
WL: Nie było to na początku łatwe, czasami
wydawało się, że jest to wręcz niemożliwe. Mieszkam
w Szwecji i gdy przyjeżdżałem ponad 20 lat
temu do Polski, szukałem ludzi, mając już określone
wymagania. To musieli być fachowcy w dziedzinie
wentylacji, ale również ludzie doświadczeni
w biznesie. W Polsce bowiem nie produkujemy,
a jedynie jesteśmy odpowiedzialni za dystrybucję
urządzeń Swegonu. Trzecim warunkiem była
znajomość języka angielskiego. Po kilku spotkaniach
stwierdziłem, że sprostanie tym wymaganiom
jest totalnie niemożliwe. Największym
problemem była nieznajomość języka. A przecież
komunikacja w Szwecji była dla nas warunkiem
niezbędnym… Początki były trudne.
MB: Czy ważne było również wdrożenie
technologii i przekonanie ludzi w Polsce, że
wentylacja i klimatyzacja to istotne elementy
architektury?
WL: Tak, to również nie było proste. Na
początku lat 90. zaczynaliśmy od podstaw tworzyć
system działania naszej firmy, począwszy od
poszerzania świadomości potencjalnych klientów,
na przekonywaniu ich, jak ważna jest wentylacja,
skończywszy.
MB: Że nie jest to zbędny luksus, lecz
potrzeba...
WL: …potrzeba, która w wielu przypadkach
musi zostać spełniona. Wiele fabryk i szpitali nie
może funkcjonować bez systemu klimatyzacji
i wentylacji. Proces technologiczny wymaga
w takich obiektach zapewnienia określonych
temperatur i mikroklimatu wnętrz. Często, w trakcie
prelekcji i spotkań z projektantami, które
organizowałem w tamtym czasie, po pięciu minutach
mojej wypowiedzi doznawałem wrażenia,
że słuchacze nie wszystko rozumieją. Postanowiłem
wówczas obniżyć stopień skomplikowania
mojego wywodu, kładąc większy nacisk na
konieczność stosowania tego typu instalacji, a nie
na szczegóły techniczne jej rozwiązań.
MB: Czy istnieje coś takiego jak „uwarunkowany
kulturowo sposób myślenia”, różny
w społeczeństwie polskim i szwedzkim?
WL: Jak najbardziej. W Szwecji zakres
codziennych problemów, z którymi mamy do
czynienia, jest w wielu wypadkach zupełnie inny
niż w Polsce. W latach 80. nikt się tam nie zastanawiał,
czy gdy wychodzi z samochodu, to musi
wyciągnąć kluczyk i zamknąć drzwi. U nas jest to
oczywiste, a tam tego nie ma. Obcokrajowcy
przyjeżdżają do Polski i pytają, dlaczego Polacy są
tacy smutni, dlaczego się nie uśmiechają. Obecnie
na szczęście trochę się to zmienia. Kiedy
otworzyliśmy biuro w 1991 r. w Poznaniu, rozmawiałem
z ludźmi o ich problemach, trochę
również o tych domowych, takich jak cieknący
kran i trudności w znalezienia hydraulika. Ludzie
przychodzili do pracy, a myśleli o nierozwiązanych
problemach, które zostawili w domu. W Szwecji
ten temat nie istniał, dzwoniło się po hydraulika
i jechało do pracy. Te różnice są nadal
widoczne, choć nie tak drastycznie jak kiedyś.
W Szwecji panuje uczciwość ludzka i biznesowa.
Podanie sobie dłoni jest wiążące, nawet
zbyt dużo umów tam się nie podpisuje. Każdy
robi wszystko, by z obietnic wywiązać się we
właściwy i uczciwy sposób. Szwedzi są w tym
wszystkim trochę, powiedzmy, naiwni. Firmy
w Polsce przeskoczyły ich w sposobie myślenia,
stały się bardziej agresywne – w pozytywnym
sensie tego słowa. Tam jest wszystko od dawna
jakoś poukładane, w pewnym sensie jest już
stagnacja, wielu ludzi mówi: wystarczy mi to, co
mam, po co mam się wysilać?
MB: Czy Pana zdaniem trudna sytuacja
zdolnych ludzi w Polsce mobilizuje ich, co
przekłada się na sukces w biznesie?
WL: Tak. Wielu polskich architektów, lekarzy,
murarzy i wykonawców innych zawodów potrafi
dużo więcej niż ludzie na Zachodzie.
MB: Skąd wziął się pomysł na tego typu
biznes? Nie wchodził Pan ze swoją firmą na
rynek, tylko go tworzył.
WL: Widziałem pewne możliwości. Rozmawiałem
wiele razy z kolegą, który pracował w firmie
budowlanej NCC. To było pod koniec lat
80. Ceny produktów budowlanych w Szwecji
były bardzo wysokie, a terminy dostaw długie.
Zapytał mnie, czy nie można by sprowadzać
produktów z Polski. Postanowiliśmy założyć firmę.
Jego działką było kupowanie produktów budowlanych
w Polsce i sprzedaż w Szwecji. Ja pracowałem
już wtedy od 10 lat dla jednego z największych
producentów urządzeń wentylacyjnych
PM-Luft jako konstruktor, a później również jako
pracownik działu rozwoju, i miałem potrzebę
robienia czegoś innego w branży wentylacyjnej.
Potrzebowałem nowych wyzwań. Postanowiłem
oferować szwedzką wentylację w Polsce. Tak to
się zaczęło.
Po dwóch latach mój kolega mocno zaangażował
się w politykę, wybrano go na burmistrza.
Wykupiłem więc 50% jego udziałów. Pierwszą
placówkę w Polsce otworzyłem w 1991 r., kolejną
w 1996 r. Na jej lokalizację wybrałem Warszawę.
Był to duży skok. Zatrudniliśmy tam kompetentnego
szefa oddziału i innych pracowników,
z pomysłami i wiedzą. Ten sposób postępowania
powieliliśmy później w Krakowie w 1998 r.
MB: Kto tworzył strategię?
WL: Ja i kilku współpracowników.
MB: Na początku działalności reprezentowaliście
interesy dwóch szwedzkich firm – PM
Luft i Stifab Farex, które po 15 latach połączyły
się i powstał koncern Swegon. Jak na działalność
firmy wpłynęła ta fuzja? Trzeba było przecież
stworzyć podstawy rozpoznawalności nowej
marki. Czy było to trudne?
WL: Nasza organizacja tworzyła na bieżąco
plan działania. Polski rynek różni się od skandynawskiego
pod wieloma względami. W 2005 r.,
po połączeniu się dwóch fabryk w Szwecji,
powstała marka Swegon. Postanowiliśmy przenieść
tę nazwę – pod którą byliśmy już znani
w Szwecji – również do naszego kraju. Tu natomiast
musieliśmy udowodnić, że wciąż jesteśmy
• Centrala Gold 120
tą samą firmą, z tą samą obsadą. Teraz jesteśmy
już rozpoznawalni pod nazwą Swegon. Nikt już
nie wraca do nazwy PM Luft.
MB: Jak w tej chwili działa Pana firma?
WL: Obecnie w Szwecji obroty koncernu
wynoszą ponad 350 mln euro. Pracuje tam ponad
1200 ludzi, znajdują się tam trzy spośród naszych
pięciu fabryk. Oprócz nich posiadamy fabryki
w Finlandii i we Włoszech. Trzeba być elastycznym
i dostosowywać się do potrzeb rynku. Na
początku naszej działalności w Polsce nasze urządzenia
dostarczaliśmy m.in. do banków, które
budowały wtedy nowe siedziby. Tam kierowanych
było ok. 70% dostaw. Później był okres rozwoju
zakładów przemysłowych, także z kapitałem
zagranicznym. Po wejściu Polski do Unii Europejskiej
realizowaliśmy wiele zamówień dla
uczelni, które dostawały dotacje na rozwój swojej
infrastruktury. Obecnie jest duże zapotrzebowanie
w służbie zdrowia, choć tam, niestety, cały
czas brakuje pieniędzy. Poza tym nadal sporo jest
szkół podstawowych i średnich, spośród których
około 95% nie ma w dalszym ciągu odpowiedniej
wentylacji.
MB: Czy Państwa oferta skierowana jest
również do prywatnego inwestora?
WL: Dostarczaliśmy nasze produkty do
domów jednorodzinnych, ale były to obiekty
o powierzchni 600-800 m 2 . Obecnie nie mamy
w ofercie takich rozwiązań, które nadawałyby się
do mniejszych domów. W 2012 r. będziemy
wprowadzać na rynek tego typu urządzenia
pochodzące z fińskiej fabryki Swegon.
MB: Czyli realizują Państwo w dalszym
ciągu plan poszerzania zakresu oferty handlowej.
W Szwecji 96% domów jest obecnie
wyposażonych w urządzenia klimatyzacyjne.
Czy w Polsce właściciele domów jednorodzinnych
stanowią dla Państwa potencjalną grupę
docelową?
100 101

WL: W Polsce klimatyzacji w dalszym ciągu
nie ma w większości domów. Obecnie wprowadzamy
produkty, które wypełniają ten segment
rynku w Polsce. W 2010 r. Swegon
postawił przed sobą ambitne zadanie, tzw.
Challenge 2015, polegające na potrojeniu
obrotów do roku 2015 z 200 do 600 mln
euro. Właśnie wprowadzenie do naszej oferty
urządzeń przeznaczonych dla indywidualnych
odbiorców jest jednym z elementów umożliwiających
zrealizowanie tego planu.
MB: Dlaczego Państwa fabryk nie ma
w Polsce?
WL: Jest kilka powodów. Pierwszy to konserwatyzm
Szwedów. Drugi to znikoma
oszczędność, wynikająca z możliwości obniżenia
kosztów produkowanych urządzeń. W ich
produkcji koszty pracy stanowią tylko ok. 8%.
Gdyby udało się je zmniejszyć o połowę, to
końcową kwotę zmniejszamy jedynie o 4%.
To nie jest dla nas obecnie opłacalne.
MB: Czy Swegon planuje ekspansję na inny
kontynent?
WL: Tak, otworzyliśmy biuro w Stanach Zjednoczonych.
W ostatnich latach zorganizowaliśmy
przedstawicielstwa handlowe poza Europą, m.in.
w Dubaju, Afryce Południowej i Nowej Zelandii.
MB: Jakie trendy można zaobserwować
w rozwoju urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych?
WL: Energooszczędność. Należy tak dobrać
i skonfigurować urządzenie, aby zużywało jak
najmniej energii. Następnie trzeba w taki sposób
dobrać system, aby całość pracowała w nim maksymalnie
energooszczędnie. Cena zakupu urządzenia
staje się coraz mniej istotna w stosunku
do kosztu jego eksploatacji. Instalacja wentylacyjna
powinna być planowana na minimum 20 lat.
MB: To chyba nie jest branża, która się
dynamicznie zmienia?
WL: Ważna jest świadomość, że jeśli zainstalujemy
urządzenie źle dobrane, to użytkownik
będzie się z nim męczył przez wiele lat.
Mnóstwo produktów, takich jak samochód czy
meble, można zmienić po roku lub dwóch,
z wentylacją jest zupełnie inaczej. Ona nie może
być atrakcyjna tylko dziś. System wentylacyjny,
który jest ważnym elementem dobrego budynku,
musi spełniać nasze oczekiwania nie tylko dzisiaj,
ale również za dziesięć czy piętnaście lat. Jeśli
w tym hotelu, w którym obecnie jesteśmy
[w czasie przeprowadzania wywiadu – przyp.
red.], wentylacja nie będzie pomyślana przyszłościowo,
a po drugiej stronie ulicy powstanie
za kilka miesięcy nowy hotel, który będzie lepiej
funkcjonował, to wartość naszego hotelu znacząco
spadnie ze względu na nienowoczesny
system instalacji – w tym wentylacyjnych.
MB: Czy systemy z oferty Swegonu są projektowane
w sposób umożliwiający ich łatwą
rozbudowę i adaptację?
WL: Tak, jak najbardziej. Istnieje możliwość
ich rozbudowy, ale często wiąże się to z dodatkowymi
kosztami. Dlatego tak istotny jest odpowiedni
dobór urządzeń. Mamy w naszej ofercie
urządzenia, które są wyposażone w odpowiednio
skonfigurowany system sterowania, umożliwiający
rozbudowę instalacji bez konieczności
ponoszenia dodatkowych, zbędnych kosztów.
MB: Cykl spotkań organizowanych przez
Swegon pod nazwą „Air Academy” porusza
tematykę systemów klimatyzacji w budownictwie
ekologicznym. Domy pasywne opierają
się na redukcji energii, tymczasem klimatyzacja
ją zużywa…
WL: Trzeba znaleźć balans. Jeśli chcemy zrobić
klimatyzację, spełniającą wszystkie wymagania,
musimy wypracować kompromis m.in. z architektem.
Sprawę należy przemyśleć już na etapie
koncepcji… Być może kanały wentylacyjne przewidziane
w projekcie muszą być większe? Architekt
zwykle mówi, że nie ma na nie miejsca.
W czasie trwania wczorajszej konferencji ktoś
opowiadał o realizacji obiektu projektowanego
przez architekta, który miał wizję, by budynek
był przeszklony w 90%. Ze względów na
potrzebę energooszczędności należało przeszklić
budynek maksymalnie w 40%, bo im bardziej
przeszklony obiekt, tym większa wymiana ciepła.
Na skutek prowadzonej dyskusji osiągnięto kompromis:
elewacja została przeszklona w 60%.
Ważne, by współpracować z architektem już na
etapie koncepcji. Zarówno projektant, jak i architekt
muszą rozumieć potrzeby użytkowe.
MB: Czy Państwo wspierają edukację wśród
architektów?
WL: Współpracujemy z nimi, rozumiemy ich
potrzeby i wizje, ale pewnych praw fizyki, ilości
dostarczanego i rozprowadzanego powietrza nie
da się zignorować. Jeśli architekt nie dopuszcza
możliwości wprowadzenia do danego lokalu
kanału, to zrobienie wentylacji oznacza dla nas
mission impossible. Nie każdy architekt musi się
znać na różnych sposobach doprowadzania
powietrza do pomieszczeń. My jesteśmy od tego,
żeby przedstawić mu istniejące w tym zakresie
możliwości. Jesteśmy otwarci na rozmowy – to
jest podstawa sukcesu. Chcemy, żeby nasze
produkty funkcjonowały w dobrych, nowoczesnych
budynkach.
MB: Które z realizacji, wykorzystujących
Państwa systemy, są dla Pana najistotniejsze?
WL: Współpracujemy z wieloma pracowniami
architektonicznymi. Kraków, Warszawa, Poznań,
Wrocław, Łódź to tylko kilka z miast, w których
powstają bardzo ciekawe projekty. Jesteśmy zadowoleni,
gdy klient ponownie do nas przychodzi
i proponuje, byśmy podjęli się zrobienia kolejnego
obiektu. Mamy takich inwestorów. Zaufali nam,
a my spełniliśmy ich oczekiwania.
MB: Co może Pan poradzić młodym przedsiębiorcom
w Polsce, którzy stawiają pierwsze
kroki w biznesie związanym z branżą architektoniczną?
WL: Ważną rzeczą jest determinacja, postawienie
na jakość, nowoczesność. W wielu wypadkach
to też kosztuje, ale na dłuższą metę się
opłaca. Aby odnieść sukces, trzeba stworzyć
skutecznie funkcjonujące struktury, otaczać się
fachowcami, szukać ciekawych rozwiązań. Nie
należy obawiać się krytyki, trzeba umieć dostrzegać
błędy i przyznawać się do nich. Nie wszystko
się w życiu udaje.
MB: Swegon był wielokrotnie nagradzany.
Które z wyróżnień było szczególnie istotne?
WL: To sprzed trzech lat – za najdynamiczniej
rozwijającą się i osiągającą dobre rezultaty
firmę średniej wielkości, czyli taką, której obroty
roczne wynoszą od 50 do 200 mln złotych.
Byliśmy w tej klasyfikacji na trzecim miejscu
w Wielkopolsce i na dwunastym w Polsce.
Wciąż się rozwijamy.
MB: I tego Państwu życzę. Dziękuję za
rozmowę.
Fot. archiwum Swegon
• Fabryka central wentylacyjnych w Kvänum (Szwecja)
102 103