Freyr - 1. tbl. 2007 - Landbunadur.is

1. TBL. 2007 103. ÁRG. 

BÚNAÐARÞING 2007 

MEÐAL EFNIS: 

4 

Yfirlit um 

starfsemi BÍ 2006 

10 

Landbúnaðarverðlaunin 

2007 

21 

Ályktanir 

Búnaðarþings 2007 

29 

Eignarhald 

á bújörðum

EFNISYFIRLIT 

6–8 

13–19 

21–24 

26 

L S B 

Lífeyrissjóður bænda 

• Fjölbreytt og MIKILvæg 

störf hjá BÍ 

– viðtöl við starfsmenn 

Bændasamtakanna. 

• Almennar umræður 

Búnaðarþingsfulltrúa 

• Ályktanir 

Búnaðarþings 2007 

• Lífeyrissjóður 

bænda árið 2006. 

Yfirlit um starfsemi Bændasamtaka Íslands 2006................................................................................................................... 4 

Fjölbreytt og mikilvæg störf hjá BÍ – viðtöl við starfsmenn Bændasamtakanna........................................................................ 6 

Landbúnaðarverðlaunin 2007.................................................................................................................................................... 8 

Búnaðarþingsfulltrúar 2007-2009........................................................................................................................................... 10 

Búnaðarþing 2007 – úr fundargerð fyrsta fundar...................................................................................................................... 12 

Starfsnefndir á Búnaðarþingi 2007......................................................................................................................................... 12 

Almennar umræður Búnaðarþingsfulltrúa............................................................................................................................ 13 

Málaskrá Búnaðarþings 2007.................................................................................................................................................. 20 

Ályktanir Búnaðarþings 2007.................................................................................................................................................. 21 

Sjúkrasjóður BÍ.......................................................................................................................................................................... 25 

Starfsmenntasjóður BÍ.............................................................................................................................................................. 25 

Yfirlit um starfssemi Lífeyrissjóðs bænda árið 2006............................................................................................................. 26 

Rekstrarumhverfi landbúnaðarins 2006................................................................................................................................. 27 

Uppskera heys og korns sumarið 2006 ................................................................................................................................. 27 

Framleiðsla og sala ýmissa búvara árið 2006........................................................................................................................ 27 

Inn- og útflutningur búvara árið 2006................................................................................................................................... 28 

Eignarhald á jörðum, framleiðsla og þróun hennar 

– skýrsla Daða Más Kristóferssonar, Ernu Bjarnadóttur og Ómars S. Jónssonar um þróun eignarhalds á bújörðum..................... 29 

FREYR - Búnaðarblað - 103. árgangur - nr. 1, 2007 • Útgefandi: Bændasamtök Íslands • Ritstjóri: Tjörvi Bjarnason (ábm.) • Auglýsingar: Tjörvi Bjarnason • 

Prófarka lestur: Oddbergur Eiríksson og Arnór Hauksson • Umbrot: Prentsnið - Ingvi Magnússon • Útlitshönnun: Blær Guðmundsdóttir • Aðsetur: Bændahöllinni 

v. Hagatorg - Póst fang: Bændahöllinni v. Haga torg, 107 Reykjavík • Ritstjórn, innheimta, afgreiðsla og auglýsingar: Bændahöllinni, Reykjavík, sími: 563-0300, 

bréfsími: 562-3058 • Netfang FREYS: freyr@bondi.is • Netfang auglýsinga: freyr@bondi.is • Ljósmynd á forsíðu: Tjörvi Bjarnason, sumardagur í Trékyllisvík. 

FREYR 2007 3

Yfirlit um starfsemi 

Bændasamtaka 

Íslands 2006 

Bændasamtök Íslands voru stofnuð í ársbyrjun 1995 með sameiningu 

Búnaðarfélags Íslands og Stéttarsambands bænda. Grunneiningar samtakanna 

eru annars vegar 13 búnaðarsambönd, sem eru þverfagleg landshlutasamtök 

bænda, og hins vegar 12 samtök einstakra búgreina. 

Hlutverk 

Bændasamtökin gegna fjölþættu hlutverki 

sem fagleg hagsmunasamtök allra bænda í 

landinu. Meðal helstu verkefna þeirra eru: 

• Að vera málsvari bændastéttarinnar og 

beita sér fyrir bættum kjörum hennar. 

• Að taka þátt í að móta stefnu í málefnum 

bænda og landbúnaðarins í heild. 

• Að veita leiðbeiningaþjónustu forystu 

á sem flestum sviðum landbúnaðar og 

standa fyrir margvíslegri útgáfustarfsemi, 

fræðslu og faglegri þróun. 

• Að vinna að hvers konar framförum 

í landbúnaði er varða ræktun, tækni, 

rekstur og gæðamál. 

• Að vera stjórnvöldum til ráðuneytis. 

• Að hafa með höndum framkvæmd mála 

er Alþingi eða ríkisstjórn felur þeim. 

Stjórn og starfsfólk 

Æðsta vald samtakanna er í höndum 

Búnaðarþings sem kemur saman einu sinni 

á ári. Það er nú skipað 49 fulltrúum sem 

kosnir eru til þriggja ára í senn. Frá búnaðarsamböndum 

eru 29 en 20 frá búgreinasamböndunum. 

Kjörtímabil núverandi stjórnar er frá 

Búnaðarþingi 2007 til Búnaðarþings 2009. 

Stjórnin er þannig skipuð: Aðalstjórn: 

Haraldur Benediktsson bóndi, 

Vestri-Reyni, formaður 

Sveinn Ingvarsson bóndi, 

Reykjahlíð, 1. varaformaður 

Karl Kristjánsson bóndi, 

Kambi, 2. varaformaður 

Jóhannes Sigfússon bóndi, 

Gunnarsstöðum 1 

Sigurbjartur Pálsson bóndi, Skarði 

Svana Halldórsdóttir bóndi, Melum 

Þorsteinn Kristjánsson bóndi, Jökulsá 

Framkvæmdastjóri er 

Sigurgeir Þorgeirsson. 

Í árslok 2006 var alls skipað í 48,6 stöður 

hjá BÍ, auk starfa í matstofu og við ræstingar, 

og skiptast þær þannig: 

Yfirstjórn og skrifstofa 8,0 

Félagssvið 5,0 

Ráðgjafarsvið 13,1 

- Byggingaþjónusta BÍ 1,0 

- Nautastöð BÍ 4,0 

Útgáfu- og kynningarsvið 5,5 

Tölvudeild 12 

Samtals 48,6 

Starfsemi Bændasamtakanna 

Bændasamtökin skiptast upp í fimm starfssvið, 

tvö meginverkefnasvið; félagssvið og 

ráðgjafarsvið og þrjár stoðdeildir; útgáfuog 

kynningarsvið, tölvudeild og fjármál og 

skrifstofa. 

Bændasamtökin eiga aðild að ýmsum 

stjórnum og nefndum á sviði landbúnaðarmála 

og taka þátt í margháttuðu erlendu 

samstarfi. 

Félagssvið 

Hlutverk félagssviðs er í meginatriðum fjórþætt: 

Stjórnsýsluverkefni 

Félagssvið sér m.a. um framkvæmd ýmissa 

laga og reglugerða sem Bændasamtökunum 

eru falin. Fyrst og fremst er um að ræða 

framkvæmd á mjólkursamningi, sauðfjársamningi 

og samningi um starfsskilyrði 

garðyrkjunnar og að halda utan um 

greiðslumarksskrár og réttindi lögbýla til 

þessara greiðslna. Einnig fer félagssvið með 

framkvæmd laga um búfjárhald og fleira 

sem fellur undir BÍ. 

Kjaramál 

Annað meginhlutverk félagssviðs eru verkefni 

á sviði hagfræðilegra verkefna. Sem 

dæmi má nefna undirbúning við gerð 

búvörusamninga og eftirlit með þróun verðlags 

og afkomu bænda. Hjá félagssviði eru 

gerðir útreikningar á ýmsum möguleikum 

og forystumenn aðstoðaðir við að leggja 

mat á þá. 

Alþjóðamál 

Hluti af starfi félagssviðs eru alþjóðasamskipti 

og öflun upplýsinga um landbúnaðarmál 

á erlendri grund. Ísland á aðild 

að miðstjórn Norrænu Bændasamtakanna 

(NBC) og hefur notið góðs af því samstarfi 

á ýmsa lund. 

Félagsleg málefni 

Fjórði þátturinn er ýmis félagsleg mál, svo 

sem tryggingamál, réttindamál gagnvart 

ríkinu, útdeiling á peningum vegna aksturskostnaðar 

dýralækna og fleira. Einnig 

starfar á sviðinu lögfræðingur sem sinnir 

ráðgjöf til stjórnar, bænda og starfsmanna 

þegar upp koma álitaefni við framkvæmd 

stjórnsýsluverkefna. 

Þann 1. janúar 2006 tóku gildi 

lög um Landbúnaðarstofnun, nr. 

80/2005. Með þeim fluttust ýmis verkefni 

frá Bændasamtökum Íslands til 

Landbúnaðarstofnunar. Með samningi 

dagsettum 19. apríl 2006 fól 

LandbúnaðarstofnunBÍ að annast 

áfram framkvæmd flestra þessara verk- 

4 

FREYR 2007

efna á sína ábyrgð, eða til 1. júlí 2007. 

Landbúnaðarstofnun tekur hins vegar allar 

ákvarðanir og svarar fyrir framkvæmdina. 

Í starfsskýrslu er ekki gerður greinarmunur 

á þessum verkefnum og öðrum 

nema það sé tekið fram. Í stuttu máli þýðir 

þessi breyting í reynd að öll umfjöllun 

um álitaefni varðandi skráningu greiðslumarks 

og réttindi til beingreiðslna fluttist 

til Landbúnaðarstofnunar en starfsmenn 

BÍ sinna áfram verklegri framkvæmd við 

viðhald og uppfærslu gagnagrunna varðandi 

greiðslumark og söfnun og úrvinnslu 

búfjárskýrslna. 

Forstöðumaður félagssviðs er Erna 

Bjarnadóttir og stöðugildi á sviðinu eru 

fimm. 

Ráðgjafarsvið 

Ráðgjafarþjónusta Bændasamtaka Íslands 

mótast af ákvæðum í búnaðarlögum nr. 

70/1998 og búnaðarsamningi. 

Í árslok 2006 skiptast áherslur og umfang á 

búgreinar og fagsvið sem hér segir: 

• Jarðrækt, landupplýsingakerfi og nýting 

hlunninda: 2 störf. 

• Ylrækt og garðyrkja: 1 starf. 

• Búfjárrækt: Nautgriparækt(1,5), sauðfjárrækt 

(0,5), hrossarækt (1), svínarækt 

(0,5), alifuglarækt (0,5) og loðdýrarækt 

(0,9) og kynbótamat í búfjárrækt: 4,9 

störf. 

• Byggingar og bútækni: 0,5 störf. 

• Búrekstur og hagfræði: 2 störf. 

• Sviðsstjóri: 1 starf. 

• Atvinnuþróun og nýsköpun: 1 starf. 

• Byggingaþjónusta: 1 starf. 

• Nautauppeldis- og nautastöð: 4 störf. 

Landsráðunautar BÍ hafa umsjón með ráðgjafarstarfi 

hver á sínu sviði, leiða stefnumótun, 

bera ábyrgð á ræktunarstarfi í 

búfjárrækt og eru ráðunautum búnaðarsambandanna 

til aðstoðar og samstarfs. 

Í búgreinum þar sem búnaðarsamböndin 

hafa ekki á að skipa sérhæfðum ráðgjöfum, 

svo sem í garðyrkju, svínarækt, alifuglarækt 

og loðdýrarækt, veita landsráðunautar 

Bændasamtakanna bændum í þessum 

greinum einstaklingsráðgjöf. 

Áhersluþættir í starfseminni eru m. a.: 

• Atvinnuuppbygging og nýsköpun á 

bújörðum. 

• Búrekstrarráðgjöf og áætlanagerð í landbúnaði. 

• Efling bændabókhalds- og hagnýting 

rekstrarupplýsinga, - dkBúbót. 

• Þróun hjálpartækja í ráðgjöf, - uppbygging 

gagnagrunna og skýrsluhald í búfjárrækt. 

• Námskeiðahald fyrir bændur í notkun 

fagforrita BÍ. 

• Einstaklingsmerkingar. 

• Gæðastýring í sauðfjárrækt. 

• Jarðabóta- og þróunarverkefni á bújörðum. 

Innan ráðgjafarsviðs er starfrækt 

Byggingaþjónusta BÍ, sem sinnir hönnun 

landbúnaðarbygginga, svo og Nautastöð 

Bændasamtakanna í Þorleifskoti í Flóa og 

á Hvanneyri. 

Forstöðumaður ráðgjafarsviðs er Gunnar 

Guðmundsson og stöðugildi eru 17,4. 

Útgáfu- og kynningarsvið 

Bændasamtökin gefa út Bændablaðið, sem 

flytur fréttir, skilaboð og leiðbeinandi efni 

og er vettvangur skoðanaskipta um landbúnaðarmál. 

Upplag blaðsins var 17 þúsund 

eintök í árslok en því er dreift um allt 

land. Einnig gefa Bændasamtökin út Frey, 

sem er faglegt tímarit. Á árinu 2006 kom út 

21 tölublað af Bændablaðinu og 8 tölublöð 

af Frey. Önnur útgáfa er m.a. Handbók 

bænda, Hagtölur landbúnaðarins og ýmis 

sérrit um búrekstur og búfjárrækt. 

Útgáfu- og kynningarsvið hefur umsjón 

með vefsíðu Bændasamtakanna, bondi. 

is. Margvíslegt efni er að finna á vefsíðunni 

sem nýtist jafnt bændum og öðrum. 

Stofnanaskrá landbúnaðarins er að finna á 

vefnum og Bændablaðið er þar birt í heild 

sinni. 

Deildin annast einnig fræðslu- og kynningarstarf 

út á við, m.a. fyrir skólabörn. 

Þar eru helstu verkefnin „Dagur með 

bónda“, sem felst í því að starfandi bóndi 

heimsækir nemendur í 7. bekk grunnskóla, 

sveitaheimsóknir barna í leikskólum og 

grunnskólum og heimsóknir 12 ára nemenda 

á bæinn Tannstaðabakka í Hrútafirði 

sem tengist veru þeirra í skólabúðunum á 

Reykjum. 

Forstöðumaður útgáfu- og kynningarsviðs 

er Tjörvi Bjarnason en hjá deildinni 

eru alls 5,5 stöðugildi. 

Tölvudeild 

Verkefnum tölvudeildar má skipta í eftirfarandi 

fjóra verkþætti: Skráningu og uppgjör 

skýrsluhalds og forðagæslu, hugbúnaðarþróun, 

rekstur tölvukerfis og þjónustu 

við notendur forrita. Hugbúnaðarþróun og 

þjónusta við notendur forrita verður fyrirferðarmeiri 

með hverju árinu sem líður. 

Á árinu 2006 var mest áhersla lögð á 

hugbúnaðarþróun hins nýja sauðfjárkerfis, 

www.fjarvis.is. 12 sauðfjárbændur færðu 

skýrsluhald sitt vegna framleiðsluársins 

2006 í kerfinu og síðan var opnað fyrir 

almennan aðgang sauðfjárbænda síðastliðið 

haust fyrir lesaðgang en aðgangsorð eru 

þau sömu og í MARK og www.huppa.is. 

Forstöðumaður tölvudeildar er Jón 

Baldur Lorange en í deildinni starfa alls 

14 manns. 

Fjármál og skrifstofa 

Skrifstofan annast alla daglega fjármálaumsýslu 

og rekstrarstjórn, bókhald samtakanna 

og starfsmannamál. Skrifstofan hefur 

umsjón með fjárreiðum samtakanna og 

gegnir því hlutverki að ávöxtun og varsla 

fjármuna skili hámarksárangri. Skrifstofan 

annast greiðslur samkvæmt búvörusamningum 

í samræmi við fyrirmæli félagssviðs. 

Skrifstofustjóri er Gylfi Þór Orrason og 

stöðugildi voru átta um áramótin. 

Rekstur 

Tekjur Bændasamtaka Íslands eru einkum af 

þrennum toga: 

• Hluti búnaðargjalds, sem er veltutengt 

gjald og er lagt á afurðaverð til bænda. 

• Framlög úr ríkissjóði til reksturs leiðbeininga- 

og fagþjónustu og kynbótastarfsemi. 

• Eigin tekjur af útgáfu, seldri þjónustu og 

eignum. 

Árið 2006 námu heildartekjur samtakanna 

525,1 milljón kr. en rekstrargjöld voru 502,9 

milljónir kr. Þar fyrir utan er rekstur nautastöðvanna 

sem skilaði 39,4 milljóna kr. 

tekjum en gjöldin voru 34,4 milljónir kr.. 

Skýr aðskilnaður er í bókhaldi milli félagslegrar 

starfsemi og leiðbeiningaþjónustu en 

samandregnar niðurstöður úr ársreikningi 

eru sýndar í meðfylgjandi yfirliti. 

Rekstraryfirlit 

Bændasamtaka Íslands 2006 

Sundurliðun tekna 

þús. kr. 

Búnaðargjald 80.543 

Framlag til ráðgjafarþjónustu 172.700 

Framlag til skýrsluhalds 17.523 

Þóknanir vegna 

umsýsluverkefna 

12.435 

Framlög sjóða 23.037 

Tekjur af útgáfustarfsemi og 

vörusölu 

Seld þjónusta, endurgreiddur 

kostnaður o.fl. 

66.636 

64.857 

Útleiga húsnæðis 13.758 

Fjármunatekjur – 

fjármagnsgjöld 

73.620 

Tekjur alls: 525.109 

Gjöld alls: 502.939 


Fjölbreytt 

og mikilvæg 

störf hjá BÍ 

Hjá Bændasamtökunum starfa tæplega 60 

manns víða um landið þó að meginþorrinn sé 

staðsettur í Bændahöllinni í Reykjavík. Þau 

eru fjölþætt störfin sem unnin eru hjá samtökunum, 

allt frá matseld og símavörslu til 

forritunar og hönnunar landbúnaðarbygginga. 

Blaðamaður Freys tók nokkra starfsmenn 

tali og kynnti sér verksvið þeirra. 

Símamærin og skrifstofustúlkan 

Jóhanna Lúðvíksdóttir hefur unnið hjá 

Bændasamtökunum í 19 ár en hún byrjaði 

í tölvudeild þar sem hún sá um skráningu 

í sauðfjár- og nautgriparækt. Síðar breyttist 

vinnufyrirkomulag Jóhönnu þegar hún 

hóf að vinna hálfan daginn í tölvudeildinni 

og hálfan dag í skjalasafni þar sem hún sá 

einnig um vinnuskýrslur starfsfólks. Það var 

síðan fyrr á árinu sem hún kom alfarið upp 

af annarri hæðinni, þar sem tölvudeildin er 

staðsett, og upp á þriðju hæð. Nú heldur 

hún utan um áskriftir, bóksölu og reikninga 

svo fátt eitt sé nefnt. „Mér líkar mjög vel hér 

í Bændahöllinni, síðan bý ég hér nálægt svo 

það er stutt að fara. Mér finnst gaman þegar 

bændur og aðrir hringja og gerast til dæmis 

áskrifendur að Bændablaðinu og spjalla við 

mig í leiðinni og eru jákvæðir um lífið og 

tilveruna.“ 

Auður Oddgeirsdóttir og 

Jóhanna Lúðvíksdóttir 

Þeir sem hringja inn til Bændasamtakanna 

kannast sennilega flestir við rödd Auðar 

Oddgeirsdóttur sem stendur vaktina á símanum 

og leiðbeinir fólki á rétta staði. Hún 

hefur unnið í tvö ár hjá Bændasamtökunum 

en ásamt símavörslunni sér Auður um skráningu 

á til dæmis mjólkurskýrslum og fjárbókum. 

Áður en Auður réð sig hér til starfa vann 

hún í dömudeildinni í Hagkaupum Smáralind 

og þar áður starfaði hún sem sjálfstæður 

atvinnurekandi við ræstingar. Auður segir 

jafnt og þétt hringt inn til Bændasamtakanna 

en þó komi stundum álagstímar: „Allir sem 

eru innan Bændasamtakanna hafa aðgang 

að fundarsölum hér og oft getur verið mikið 

álag í kringum fundi. Einnig ef einhver málefni 

tengd Bændasamtökunum eru í fréttum 

þá er mikið hringt inn, samanber þegar 

ákveðið var að meina klámráðstefnufólki 

aðgang að hótelinu fyrr á árinu. Þá voru 

margir sem hringdu inn og sögðu sína skoðun,“ 

segir Auður og minnist einnig á að oft 

geti verið skemmtilegt að lesa fjárbækur því 

auðlesanlegt sé hversu vænt sauðfjárbændum 

þykir um rollurnar sínar en hér fylgja ein 

skondin ummæli um kind sem fannst dauð 

úti í móa sem Auður ritaði hjá sér og heldur 

upp á: 

„Afvelta, upp í loft, 

snéri austur/vestur, 

útþanin og steindauð 

(án alls gríns). 

„Ánægjulegt að starfa 

fyrir hestamenn‟ 

Hulda G. Geirsdóttir er í hálfu starfi hjá 

Félagi hrossabænda og Félagi tamningamanna 

sem hafa aðstöðu í Norðurálmunni 

á þriðju hæð. Í Félagi tamningamanna eru 

um 400 félagar en rúmlega 1.200 í Félagi 

hrossabænda. Innan Félags hrossabænda 

eru síðan níu aðildarfélög vítt og breitt um 

landið. 

Hulda lauk BA-gráðu í fjölmiðlun og 

sagnfræði frá Colorado State University 

í Bandaríkjunum árið 1992 og hefur verið 

tengd fjölmiðlum síðan en hestabakteríuna 

fékk hún þegar hún var sex ára gömul. 

Hulda er öllum hnútum kunnug hjá Félagi 

Hulda G. Geirsdóttir 

Hrossabænda því þar vann hún á árunum 

1996-2000 en þaðan fór hún til Eiðfaxa þar 

sem hún ritstýrði erlendri útgáfu Eiðfaxa 

og sérritum, t.d. um hrossarækt. „Ég er 

ákaflega ánægð að vera komin heim ef 

svo má segja. Ég er eini starfsmaður þessara 

félaga og það er allt mögulegt sem 

kemur inn á borð til mín. Hér sinni ég til 

dæmis almennri skrifstofuvinnu, vinn 

úr verkefnum fyrir stjórnir og er nokkurs 

konar talsmaður félagsins. Mér finnst 

ótrúlega gaman að starfa fyrir hestamenn, 

þetta er skemmtilegur hópur. Ég hef kynnst 

mörgu fólki og landsvæðum og eignast 

vini í gegnum starfið. Það er gott að vinna í 

Bændahöllinni, hér er gott fólk og gott og 

heimilislegt andrúmsloft.‟ 

Beingreiðslur, gripagreiðslur og 

gæðastýringarálag 

Á félagssviði starfar Ómar Jónsson viðskiptafræðingur 

og sér um beingreiðslur, gripagreiðslur 

og gæðastýringarálag til bænda. 

Hann fluttist yfir til Bændasamtakanna fyrir 

sex árum frá Framleiðsluráði þar sem hann 

vann við ýmis verkefni í 20 ár, síðustu árin 

sem aðalbókari áður en það var aflagt. 

Ómar Jónsson 

„Ég hef líka unnið mikið við viðhald og 

rekstur tölvukerfa í sambandi við skráningu 

framleiðsluupplýsinga, útreikning 

beingreiðslna og ég vinn tölfræðilegar 

samantektir úr þessum kerfum. Við erum 

núna í þróunarvinnu með Helga Hrafni 

Halldórssyni tölvunarfræðingi á nýju tölvukerfi 

sem mun taka við af gamla afurðakerfinu,“ 

segir Ómar og bætir því við að í 

6 


nóvember sé viss álagstími hjá sér því þá 

þarf að gera upp og borga gæðastýringarálagið 

en einnig sé mikið að gera í kringum 

1. október þegar mjólkuruppgjörið fer fram 

og nýtt verðlagsár tekur við. 

Forritar í Oracle-grunnum 

Á annarri hæð Bændahallarinnar er tölvudeildin 

staðsett þar sem níu manns starfa en 

einnig eru þrír starfsmenn deildarinnar starfandi 

fyrir norðan. Þar á meðal er Ingibjörg 

Pétursdóttir kerfisfræðingur. Ingibjörg, sem 

er líffræðingur að mennt, starfaði áður hjá 

Krabbameinsfélaginu þar sem hún vann 

mikið við erfða- og krabbameinsrannsóknir 

en einnig bætti hún tölvunarfræðinni við sig 

og færði sig smátt og smátt úr líffræðinni 

yfir í tölvurnar. 

byrjar á heimsókn til bónda sem hefur sett 

sig í samband við Bændasamtökin eða sitt 

búnaðarsamband. Þá er bóndinn vanalega 

með fastmótaðar hugmyndir og ekki er 

óeðlilegt að hann sé búinn að velta upp 

ýmsum hugmyndum í ár eða svo. Síðan eru 

gerðar tillögur að teikningum sem tekur um 

einn til tvo mánuði og því næst lagt fyrir 

byggingarfulltrúa á hverjum stað,“ útskýrir 

Unnsteinn og segir jafnframt: 

Verkefni Sigurðar eru aðallega þríþætt; 

fyrir landssamtökin, markaðsráðið og síðan 

fyrir Bændasamtökin. 

„Ég held utan um félagsstarf í 

Landssamtökum sauðfjárbænda, sé um 

fundi, gæti hagsmunamála og sé um 

heimasíðu samtakanna, www.saudfe. 

is. Markaðsráð kindakjöts er samráðsverkefni 

sauðfjárbænda og sláturhúsa 

sem snýr að markaðssetningu lambakjöts 

hér innanlands. Við skipulögðum til 

dæmis kjötsúpudaginn sem haldinn var á 

Skólavörðustígnum í lok október. Síðan hef 

ég verið að sjá um nokkur einstök verkefni 

fyrir Bændasamtökin í heild, eins og að 

halda utan um viðhorfskönnun sem er nú 

í gangi og fara yfir mál er varða merkingar 

á búvörum og svona ýmislegt. Þannig að 

það sem ég sé um er hvert úr sinni áttinni 

og allt mjög áhugavert á sinn hátt,“ segir 

Sigurður brosandi. 

Ingibjörg Pétursdóttir 

„Þegar ég vann hjá Krabbameinsfélaginu 

var ég byrjuð að smíða gagnagrunna. Það 

gerðist eiginlega ósjálfrátt að ég færi yfir 

í tölvurnar, það átti einfaldlega best við 

mig.“ 

Starf Ingibjargar hjá Bændasamtökunum 

felst aðallega í forritun í Oracle-grunnum 

og í umsýslu í grunninum. 

„Ég held utan um grunninn og gögn 

en ég hef mikið tekið gömul gögn sem 

hafa legið í skýrsluhaldinu og aðlagað þau 

Oracle-grunnunum. Einnig smíða ég leiðir 

inn og út úr grunni. Starf mitt felur ekki 

í sér samskipti við bændur heldur er ég 

meira í sambandi við ráðunauta og þá aðallega 

varðandi ýmis gögn,“ segir Ingibjörg. 

Mikið framkvæmt í landbúnaði 

Unnsteinn Snorri Snorrason er landsráðunautur 

í bútækni og hóf fullt starf fyrir 

Bændasamtökin í júnímánuði. Áður hafði 

hann verið í hlutastarfi á meðan hann lagði 

lokahönd á lokaritgerð sína við auðlindadeild 

Landbúnaðarháskóla Íslands en verkefni 

hans nefndist; Samanburður á aðferðum 

við fóðrun mjólkurkúa í lausagöngufjósum 

sem hann varði í september. 

„Í mínu námi lagði ég megináherslu á 

fög tengd bútækni og hönnun landbúnaðarbygginga 

og þess vegna hafði ég 

áhuga á þessu starfi. Ferlið í hönnuninni 

Unnsteinn Snorri Snorrason 

„Það er mikið að gera þessa dagana 

og mikið framkvæmt í landbúnaði en það 

sem er sérstaklega áberandi núna eru þessi 

minni og einfaldari verkefni þar sem er til 

dæmis verið að smíða viðbyggingar við fjárhús.“ 

„Skemmtilegt að takast 

á við ný verkefni“ 

Sigurður Eyþórsson réð sig til starfa sem 

framkvæmdastjóri Landssamtaka sauðfjárbænda 

og markaðsráðs kindakjöts í júlí 

síðastliðnum. Þaðan kom hann af skrifstofu 

Framsóknarflokksins þar sem hann hafði 

unnið frá árinu 1994, þar af í fjögur ár sem 

framkvæmdastjóri flokksins. Sigurður er 

fæddur í Kaldaðarnesi í Flóa en flutti þaðan 

til Hveragerðis áður en leiðin lá á höfuðborgarsvæðið. 

Hann býr nú í Hafnarfirði 

ásamt Sigríði Zoëga konu sinni. 

Sigurður Eyþórsson 

„Þetta er mjög ólíkt því að vera í pólitíkinni, 

hér hefur maður meiri tíma til að undirbúa 

sig sem mér finnst gott. Mér líkar vel 

hér, þetta er góður staður og það er alltaf 

gaman að takast á við ný verkefni,“ segir 

Sigurður. 

Situr ekki auðum höndum 

Þorberg Þ. Þorbergsson er annar starfsmanna 

Bændasamtakanna í tölvudeildinni 

sem hefur starfsstöð sína á Akureyri. Hann 

er forritari hjá samtökunum og felst starfið 

aðallega í þróun á vefkerfum Bændasamtaka 

Íslands þ.e. nýsmíði og viðhaldi bæði á vefforritum 

og gagnagrunnum. Honum líkar 

starfið vel og segir ávallt nóg að gera svo 

hann situr ekki auðum höndum. 

Þorberg Þ. Þorbergsson 

„Ég hóf störf í tölvudeild BÍ í júní árið 

2000 þannig að það eru rúm sjö ár síðan 

ég byrjaði. Árið 2002 flutti ég og fjölskylda 

mín til Akureyrar og bauðst mér að flytja 

vinnuna með mér. Í dag er starfstöð mín 

sem sagt á Akureyri í húsnæði Stefnu ehf., 

Hafnarstræti 95 4. hæð,“ útskýrir Þorberg 

og segir jafnframt: 

„Áður starfaði ég hjá Landsbanka Íslands, 

fyrst á Akureyri og síðan í Reykjavík en árið 

1998 lá leið mín í Háskólann í Reykjavík. 

Þar lagði ég stund á nám við kerfisfræði og 

útskrifaðist ég þaðan árið 2000. Í framhaldi 

af því bætti ég svo við mig einu ári og lauk 

B.Sc. við tölvunarfræði.“ 

/ehg 


VIÐURKENNINGAR 

Landbúnaðarverðlaunin 


,,Í ellefta sinn verða hér nú veitt landbúnaðarverðlaun 

við setningu Búnaðarþings, með það að markmiði 

að vekja athygli á því sem vel er gert í búskap, 

ræktun lands og góðri umhirðu, ræktun mannlífs 

í sveitum og varðveislu menningar og menningararfs 

sveitanna. Og ekki síður til að vekja athygli á 

frumkvæði og nýjum hlutum, sem verða mega til að 

efla atvinnulíf og samfélag byggðanna þó ekki teljist 

til landbúnaðar í þrengsta skilningi.” Svo komst 

Guðni Ágústsson landbúnaðarráðherra að orði við 

upphaf afhendingar landbúnaðarverðlaunanna á 

Búnaðarþingi 2007. Þetta var í áttunda sinn sem 

Guðni veitti verðlaunin en hann sagðist vonast til 

þess að hefð væri komin á þessa verðlaunaveitingu 

og að þar yrði ekki breyting á þótt ráðherrar kæmu 

og færu. Ráðherra benti jafnframt á að þeir sem 

hljóta verðlaun hverju sinni eru valdir sem góðir fulltrúar 

bænda. Þeir eru verðugir þessarar viðurkenningar 

en hún er einnig hugsuð öðrum til hvatningar. Hér 

á eftir fara ummæli ráðherra við afhendinguna. 

Syðra-Skörðugil 

Árið 1974 fluttu hjónin Einar Eylert Gíslason 

og Ásdís Sigrún Sigurjónsdóttir að Syðra- 

Skörðugili í Skagafirði og tóku við búskap af 

foreldrum Ásdísar, þeim Sigrúnu Júlíusdóttur 

og Sigurjóni Jónassyni eða Dúdda á 

Skörðugili eins og hann var jafnan kallaður. 

Þar gerðist Einar héraðsráðunautur í hrossaog 

sauðfjárrækt. Um daglegan rekstur búsins 

að Syðra-Skörðugili, sem samanstendur 

af sauðfjár-, hrossaog loðdýrarækt, sá 

Ásdís ásamt sonum þeirra hjóna sem allir 

hafa menntað sig til landbúnaðarstarfa og 

hafa valið sér störf í samræmi við það. 

Þann 1. janúar árið 2000 urðu aftur kynslóðaskipti 

á Skörðugili en þá hættu Ásdís 

og Einar búskap en skiptu jörðinni milli 

tveggja eldri bræðranna. Við sauðfjár- og 

hrossarækt tóku Elvar Eylert Einarsson og 

kona hans, Sigríður Fjóla Viktorsdóttir, en 

við rekstri loðdýrabúsins tók Einar Eðvald 

Einarsson og Sólborg Una Pálsdóttir. Þriðji 

sonurinn, Eyþór Einarsson býr á Skörðugili 

ásamt unnustu sinni, Þórdísi Sigurðardóttur, 

og er nú ráðunautur í sauðfjár- og hrossarækt 

í Skagafirði. Yngsti sonurinn, Sigurjón 

Pálmi, er í dýralæknanámi erlendis. 

Ekki er þar með sagt að Einar eldri hafi 

hætt að vinna við búskap. Hann hefur séð 

um mest alla daglega hirðingu á minkabúinu 

ásamt því að hafa hönd í bagga með 

sauðfjárræktuninni. Í gegnum tíðina hefur 

árangur í búfjárrækt á Skörðugili verið í 

fremstu röð á landsvísu. 

Mikil þátttaka í félagslífi hefur einnig 

verið einkennandi fyrir þá sem á Syðra- 

Skörðugili búa og hefur Einar eldri verið 

þar mjög virkur. Hann var frumkvöðull að 

stofnun Félags sauðfjárbænda og var um 

tíma formaður bæði í Félagi hrossabænda 

og Sambandi íslenskra loðdýrabænda. En 

nú hafa synirnir tekið við og haslað sér völl 

í hinum ýmsu félagsmálum bændastéttarinnar. 

Ásdís hefur einnig setið í ýmsum nefndum 

og ráðum í sveitarfélaginu og verið 

formaður Kvenfélags Seyluhrepps til 

margra ára. Eftir að Einar hætti sem ráðunautur 

í Skagafirði og fór að vera heima á 

búinu hefur Ásdís starfað sem kennari við 

Grunnskólann í Varmahlíð. 

Gestagangur hefur alltaf verið mikill á 

Syðra-Skörðugili og hefur heimilið tekið á 

móti mörgum hópum, bæði innlendum og 

erlendum, á hverju ári sem og einstaklingum 

sem hafa haft löngun til að kynna sér 

búfjárrækt. 

Fyrir myndarbúskap, dugnað og metnað 

fyrir íslenskum landbúnaði og íslenskum 

sveitum er Syðra-Skörðugili veitt landbúnaðarverðlaunin 

2007. 

Stakkhamar 

Á Stakkhamri á Snæfellsnesi hefur um langt 

árabil verið rekinn blandaður búskapur og 

þá fyrst og fremst kúabúskapur, ásamt 

hlunnindum s.s. selveiði á árum áður, dúntekju 

og laxveiði. Árið 1961 hófu hjónin 

Ásta Bjarnadóttir og Bjarni Alexandersson 

búskap sinn þar í félagi við foreldra Bjarna 

sem þar höfðu búið frá 1943. Í stað nútíma 

tölvuvæddra fóðurkerfa náðu þau Ásta og 

Bjarni góðum afurðum með takmarkaðri 

kjarnfóðurnotkun en fóru í fjósið oft á dag 

og bættu við heyi og kjarnfóðri þannig 

að gjöfin dreifðist vel yfir sólarhringinn. 

Við þessum auði tóku dóttir þeirra og 

tengdasonur, Laufey Bjarnadóttir og Þröstur 

Aðalbjarnarson, í júní 2003. 

Ungu hjónin höfðu bæði haft 

áhuga á búskap. Þröstur er alinn upp 

í kringum lagðprúðar kindur í Norður- 

Þingeyjarsýslu og leikskóli Laufeyjar, eins 

og margra annarra sveitabarna, var fjósið 

á Stakkhamri. Bæði héldu þau til náms við 

Bændaskólann á Hvanneyri og luku námi 

frá Búvísindadeildinni. Eftir að námi lauk 

störfuðu þau bæði um hríð sem ráðunautar 

og við ýmis rannsóknastörf. Með þessu 

byggðu þau upp þekkingu og reynslu sem 

hefur reynst þeim gott veganesti í búskapnum. 

Þau Laufey og Þröstur settu sér strax 

það markmið að verða í fremstu röð 

bænda í sinni stétt. Þau stækkuðu búið, 

bættu við básum, keyptu greiðslumark 

og efldu eigin fóðurframleiðslu. Á síðasta 

ári var ráðist í gagngerar endurbætur 

og stækkun á fjósi og er nú komið 

lausagöngufjós fyrir 55 kýr, mjaltabás og 

önnur nútímaaðstaða. Næsti áfangi er að 

setja upp heilfóðurkerfi. Fóðrun og meðferð 

kúnna telja þau lykilatriði við að bæta 

afurðir og þau hafa sýnt og sannað að 

möguleikar íslensku kúnna hafa ekki verið 

tæmdir. Á árinu 2005 var bú þeirra í þriðja 

sæti á landsvísu með 7.137 kg mjólkur 

og á árinu 2006 stóð bú þeirra efst með 

7.896 kg og 3,34% próteininnihald. Þetta 

er hæsta meðalnyt sem náðst hefur á 

íslensku kúabúi á einu ári. 

Í rekstrinum hafa þau notið mikils 

stuðnings foreldra Laufeyjar, þeirra Ástu 

og Bjarna, sem hafa alltaf verið boðin og 

búin að leggja hönd á plóg og miðla af 

sinni reynslu. Árangur Laufeyjar og Þrastar 

er frábært fordæmi fyrir ungt fólk sem er 

nýbyrjað eða hyggur á búskap og undirstrikar 

að menntun er forsenda afburðaárangurs 

í búskap. 

Fyrir áræði og dugnað eru þeim Laufeyju 

og Þresti veitt landbúnaðarverðlaunin 


8 


VIÐURKENNINGAR 

Sigríður Björnsdóttir ásamt föður síðum Birni Sigurðssyni í Úthlíð, Stefán Guðmundsson og 

Katrín Sigurðardótttir minkabúinu Mön, Guðni Ágústsson landbúnaðarráðherra, 

Ásdís Sigrún Sigurjónsdóttir og Einar Eylert Gíslason að Syðra-Skörðugili í Skagafirði 

og Laufey Bjarnadóttir og Þröstur Aðalbjarnarson á Stakkhamri 

Ásaskóli - Mön 

Mön í Gnúpverjahreppi á sér ekki langa 

sögu. Katrín Sigurðardóttir og Stefán 

Guðmundsson störfuðu um árabil við 

tónlistarkennslu og söngiðkun í Reykjavík, 

m.a. við óperusöng í Íslensku óperunni og 

Þjóðleikhúsinu. Menntun þeirra beggja er í 

tónlistinni. Katrín er tónmenntakennari og 

píanóleikari og þau bæði söngkennarar frá 

Söngskólanum í Reykjavík. Auk þess lögðu 

þau stund á framhaldsnám á Ítalíu, í Svíþjóð 

og Bandaríkjunum. 

Katrín er Húsvíkingur og Stefán 

Gnúpverji og því stefndi hugurinn fljótlega 

úr borgarysnum. Árið 1996 fluttu 

þau austur í Ásaskóla, gamla skólahúsið 

í Gnúpverjahreppi, ásamt sonum sínum 

þremur. Mörgum þótti það fífldirfska að 

flytjast út í sveit og ekki síður þegar þau 

réðust í minkarækt eftir hinar miklu þrengingar 

sem greinin hafði mátt þola. Þau hófu 

búskapinn í leiguhúsnæði með 325 líflæður. 

Ári síðar reistu þau nýjan minkaskála og 

stofnuðu þar með minkabúið Mön. Allt frá 

því hefur búið verið að stækka, mest þegar 

hjónin festu kaup á býlinu Hraunbúi í sömu 

sveit árið 2003. Nú búa þau með 4.500 

læður og reka þar með stærsta loðdýrabú 

landsins. 

Frá upphafi hefur áhugi og námsfýsn einkennt 

búskapinn. Þau náðu líka fljótt mjög 

góðri frjósemi og að skipa sér í efstu sæti 

á skinnasýningum. Þau hafa ætíð haft það 

að leiðarljósi að fagleg þekking, markvisst 

ræktunarstarf og samvinna bænda væri 

það eina sem dygði í búskapnum. Þessi 

atriði hafa líka skilað greininni fram á veginn. 

Í því eiga þau Katrín og Stefán drjúgan 

hlut. Árangur af ræktunarstarfinu hefur 

borið góðan ávöxt og skinnin frá Mön 

sóma sér vel á erlendum mörkuðum sem 

hluti af því besta í íslenskri framleiðslu. 

Þau hjónin hafa látið mikið til sín taka í 

félagsmálum loðdýrabænda og hafa sinnt 

ýmsum trúnaðarstörfum fyrir greinina 

frá upphafi. Þau sitja m.a. bæði í stjórn 

Sambands íslenskra loðdýrabænda. 

Það er fyrir áræði, framsækni og takmarkalausan 

áhuga á að efla loðdýrarækt 

í sveitum landsins sem þau Katrín 

Sigurðardóttir og Stefán Guðmundsson 

hljóta landbúnaðarverðlaunin 2007. 

Úthlíð 

Úthlíð í Biskupstungum er landnámsjörð 

og sátu hana niðjar Ketilbjörns sem nam 

Mosfell. Hefur hún verið, og er enn, ein af 

stærstu jörðum landsins. Landstærðin gaf 

möguleika á miklum búskap en auk þess 

taldist birkiskógurinn mikil hlunnindi. 

Árið 1961 hófu þau hjónin Björn 

Sigurðsson og Ágústa Margrét Ólafsdóttir 

frá Hjálmholti í Flóa, félagsbúskap í Úthlíð 

með foreldrum Björns, þeim Sigurði 

Tómasi og Jónínu. Tíu árum seinna tók Jón 

Sigurðsson við hlut foreldra sinna og bjó 

hann ásamt Birni félagsbúi í Úthlíð til 1980 

er hann varð að hætta búskap vegna afleiðinga 

slyss. Björn og Ágústa bjuggu áfram 

en höfðu fram að því haft mikinn bústofn 

eða um 500 fjár og 20-30 kýr. Við þær 

miklu breytingar sem urðu í hefðbundnum 

landbúnaði um 1980 drógu þau verulega 

úr þessum búskap og breyttu til. 

Þegar ferðaþjónusta bænda var stofnuð 

var Björn í stjórn hennar fyrstu þrjú árin og 

síðan formaður félagsins í 3 ár og leiðandi í 

því starfi. Árið 1978 hófu þau hjónin ferðaþjónustu 

í Úthlíð sem fyrir löngu er orðin 

landsþekkt. Fyrir þeim vakti að þjóna áfram, 

en í breyttri mynd, þéttbýlisbúum eins og 

landbúnaðurinn hefur gert og skapa jafnframt 

atvinnugrundvöll fyrir fólk í dreifbýli. 

Landbúnaðurinn hefur þjónað þéttbýlinu í 

tugi ára og þá fyrst og fremst hvað varðar 

matvælaframleiðslu. Í Úthlíð getur fólk 

fengið leigt land undir orlofshús og eru nú 

nær 200 slík á jörðinni og íbúar þeirra telja 

um 1.000 þegar hvað fjölmennast er. Björn 

þjónustar fólkið og annast vegi, vatn, rafmagn 

og annað slíkt sem fólkið þarf. 

Björn gerði sér strax grein fyrir að heita 

vatnið væri forsenda uppbyggingar og 

réðst hann í, ásamt fleiri bændum sveitarinnar. 

að láta bora eftir heitu vatni á 

Efri-Reykjum. Ekki var gefist upp þótt erfiðleikar 

steðjuðu að og það var ekki fyrr en 

eftir að boraðar höfðu verið 23 holur að 

árangur náðist. Eru nú um 500 hús tengd 

veitunni. 

Ekki var nóg að byggja sumarhúsin. 

Eittvað varð fólkið að gera og nú var ráðist 

í byggingu sundlaugar og heitra potta 

auk veitingastaðar í Úthlíð. Til að styrkja 

þetta samfélag var einnig byggður golfvöllur 

og eru nú félagar í klúbbnum um 

140 og mynda náin og sterk kynni. Enn 

var ætlun þeirra hjóna að halda áfram að 

styrkja samfélagið og höfðu þau rætt um 

byggingu kirkju á þessum forna kirkjustað. 

Þessi hugmynd átti eftir að breytast. 

Ágústa veiktist af alvarlegum sjúkdómi 

og lést 20. september 2004. En Björn 

vissi að lífið héldi áfram og ákvað að reisa 

kirkju í minningu konu sinnar og tveimur 

árum síðar, þann 9. júlí 2006, var kirkjan 

fullbúin og vígð. Björn er trúaður maður 

en hann er einnig gleðimaður sem veit að 

hvert samfélag manna þarf félagsaðstöðu. 

Kirkjunni er ætlað slíkt hlutverk og þar fara 

nú fram giftingar, skírnir og fermingar, ekki 

síst tengdar því fólki sem Björn hefur tekið 

að sér að þjóna í Úthlíð. 

Fyrir áræði, dugnað og trú á íslenskar 

sveitir er Birni í Úthlíð veitt landbúnaðarverðlaunin 


Hugmyndasmiðurinn 

Ráðherra gat þess í upphafi ræðu sinnar hver 

það hefði verið sem átt hefði hugmyndina 

að landbúnaðarverðlaununum á sínum tíma 

og hefði æ síðan átt hvað stærstan þátt í 

vali á verðlaunaþegum hverju sinni ásamt 

því að annast framkvæmdina. ,,Þessi ágæti 

maður er Níels Árni Lund, skrifstofustjóri í 

ráðuneytinu, sem er flestum hér að góðu 

kunnur. Vil ég færa Níelsi Árna mínar bestu 

þakkir,” sagði ráðherra. Hann gat þess 

einnig að frá fyrstu tíð hafi verðlaunagripirnir 

verið þeir sömu - veglegir gripir úr silfri 

og íslensku grjóti, hannaðir, handsmíðaðir 

og grafnir af Ívari Björnssyni, gullsmiði og 

leturgrafara. 


BÚNAÐARÞING 

Búnaðarþingsfulltrúar 2007 - 2009 

Frá búnaðarsamböndum: 

Búnaðarsamband Kjalarnesþings 

Aðalm: Guðmundur Davíðsson, bóndi, Miðdal, Kjós. 

Varam: Ásthildur H. Skjaldardóttir bóndi, Bakka, Kjalarnesi. 

Búnaðarsamtök Vesturlands 

Aðalm: Haraldur Benediktsson, bóndi, Vestri-Reyni. 

Varam: Daníel A. Ottesen, bóndi, Ytra-Hólmi 2. 

Aðalm: Sigurgeir Sindri Sigurgeirsson, bóndi, Bakkakoti. 

Varam: Guðrún Sigurjónsdóttir, bóndi, Glitsstöðum. 

Aðalm: Bjarni Ásgeirsson, bóndi, Ásgarði. 

Varam: Hörður Hjartarson, bóndi, Vífilsdal. 

Aðalm: Guðný H. Jakobsdóttir, bóndi, Syðri-Knarratungu. 

Varam: Þröstur Aðalbjarnarson, bóndi, Stakkhamri. 

Búnaðarsamband Vestfjarða 

Aðalm: Karl Kristjánsson, bóndi, Kambi, Reykhólasveit. 

Aðalm: Guðmundur Grétar Guðmunds., bóndi,Kirkjubóli, Dýrafirði. 

Aðalm: Nanna Á. Jónsdóttir, bóndi, Efri-Rauðsdal, Patreksfirði. 

1. varam: Árni Brynjólfsson, bóndi, Vöðlum, Flateyri. 

2. varam: Sigmundur H. Sigmundsson, bóndi, Látrum, Ísafirði. 

3. varam: Halldóra Ragnarsdóttir, bóndi, Brjánslæk, Patreksfirði. 

Búnaðarsamband Strandamanna 

Aðalm: Jóhann Ragnarsson, bóndi, Laxárdal 3. 

Varam: Matthías Lýðsson, bóndi, Húsavík. 

Búnaðarsamband Vestur-Húnavatnssýslu 

Aðalm: Gunnar Þorgeirsson, bóndi, Efri-Fitjum. 

Varam: Ingi Hjörtur Bjarnason, bóndi, Neðri-Svertingsstöðum. 

Búnaðarsamband Austur-Húnavatnssýslu 

Aðalm: Jón Gíslason, bóndi, Stóra-Búrfelli. 

Varam: Anna Margrét Jónsdóttir, bóndi, Sölvabakka. 

Búnaðarsamband Skagfirðinga 

Aðalm: Jóhann Már Jóhannsson, bóndi, Keflavík, Hegranesi. 

Varam: Sævar Einarsson, bóndi, Hamri. 

Aðalm: Rögnvaldur Ólafsson, bóndi, Flugumýrarhvammi. 

Varam: Merete Rabølle, bóndi, Hrauni. 

Búnaðarsamband Eyjafjarðar 

Aðalm: Sigurgeir Hreinsson, bóndi, Hríshóli. 

Aðalm: Svana Halldórsdóttir, bóndi, Melum, Svarfaðardal. 

1. varam: Þórarinn Pétursson, bóndi, Laufási. 

2. varam: Stefán Magnússon, bóndi, Fagraskógi. 

Búnaðarsamband Suður-Þingeyinga 

Aðalm: Jón Benediktsson, bóndi, Auðnum, Laxárdal. 

Aðalm: Sveinbjörn Sigurðsson, bóndi, Búvöllum. 

1. varam: Hávar Sigtryggsson, bóndi, Hriflu. 

2. varam: Geir Árdal, bóndi, Dæli. 

Búnaðarsamband Norður-Þingeyinga 

Aðalm: Einar Ófeigur Björnsson, bóndi, Lóni, Kelduhverfi. 

Varam: Gunnar Guðmundsson, bóndi, Sveinungsvík. 

Búnaðarsamband Austurlands 

Aðalm: Sigríður Bragadóttir, bóndi, Síreksstöðum, Vopnafirði. 

Aðalm: Þorsteinn Kristjánsson, bóndi, Jökulsá, Borgarf. eystra. 

Aðalm: Anna Bryndís Tryggvadóttir, bóndi, Brekku, Fljótsdal. 

1. varam: Lárus Sigurðsson, bóndi, Gilsá. 

2. varam: Sigurbjörn Snæþórsson, bóndi, Gilsárteigi. 

3. varam: Friðbjörn H. Guðmundsson, bóndi, Hauksstöðum. 

Búnaðarsamband Austur-Skaftafellssýslu 

Aðalm: Örn Bergsson, bóndi, Hofi, Öræfum. 

Varam: Sigurbjörn Karlsson, bóndi, Smyrlabjörgum. 

Búnaðarsamband Suðurlands 

Aðalm: Sveinn Ingvarsson, bóndi, Reykjahlíð, Skeiðum. 

Aðalm: Egill Sigurðsson, bóndi, Berustöðum, Ásahreppi. 

Aðalm: Arnar Bjarni Eiríksson, bóndi, Gunnbjarnarholti, 

Skeiða- og Gnúpverjahr. 

Aðalm: Guðni Einarsson, bóndi, Þórisholti. 

Aðalm: Guðrún Stefánsdóttir, bóndi, Hlíðarendakoti. 

Aðalm: (Helga Jónsdóttir, bóndi, Þykkvabæ). 

1. varam: Ágúst Rúnarsson, bóndi, Vestra-Fíflholti, (situr þingið). 

Aðalm: Guðbjörg Jónsdóttir, bóndi, Læk 

2. varam: Helgi Eggertsson, bóndi, Kjarri. 

3. varam: Elín Heiða Valsdóttir, bóndi, Úthlíð. 

4. varam: Jórunn Svavarsdóttir, bóndi, Drumboddsstöðum. 

5. varam: Ólafur Eggertsson, bóndi, Þorvaldseyri. 

6. varam: Ágúst Ingi Ketilsson, bóndi, Brúnastöðum. 

7. varam: Kristinn Guðnason, bóndi, Árbæjarhjáleigu. 

Frá búgreinasamtökum: 

Félag eggjaframleiðanda 

Aðalm: Gísli J. Grímsson, bóndi, Efri - Mýrum, A - Hún. 

Varam: Jón Hermannsson, bóndi, Högnastöðum II. 

Félag ferðaþjónustubænda 

Aðalm: Marteinn Njálsson, bóndi, Suður-Bár, Grundarfirði. 

Varam: Ágúst Sigurðsson, bóndi, Geitaskarði. 

Félag hrossabænda 

Aðalm: Baldvin Kr. Baldvinsson, bóndi, Torfunesi, S - Þing. 

Varam: Sigurbjörn Björnsson, bóndi, Lundum. 

Félag kjúklingabænda 

Aðalm: Jón Magnús Jónsson, bóndi, Reykjum, Mosfellsbæ. 

Varam: Matthías H. Guðmundsson, framkvæmdastjóri, 

Fjallalind 125, Kópavogi. 

Landssamband kúabænda 

Aðalm: Birna Þorsteinsdóttir, bóndi, Reykjum, Skeiðum. 

Aðalm: Gunnar Jónsson, bóndi, Egilsstöðum á Völlum. 

Aðalm: Kristín Linda Jónsdóttir, bóndi, Miðhvammi, Aðaldal. 

Aðalm: Sigurður Loftsson, bóndi, Steinsholti, 

Skeiða- og Gnúpverjahreppi. 

Aðalm: Þórólfur Sveinsson, bóndi, Ferjubakka II, Borgarbyggð. 

1. varam: Jóhannes Æ. Jónsson, bóndi, Espihóli. 

2. varam: Skúli Einarsson, bóndi, Tannstaðabakka. 

3. varam: Pétur Diðriksson, bóndi, Helgavatni. 

4. varam: Valdimar Guðjónsson, bóndi, Gaulverjabæ. 

5. varam: Þórarinn Leifsson, bóndi, Keldudal. 

10 



Búnaðarþing 2007 

Úr fundargerð fyrsta fundar 

Búnaðarþing var sett sunnudaginn 

4. mars 2007. Setningarfundur 

fór fram í Súlnasal Hótel Sögu í 

Bændahöllinni en yfirskrift setningarinnar 

var „Sveit og borg – saman 

í starfi“. Haraldur Benediktsson, 

formaður Bændasamtaka Íslands, 

setti þingið og hélt ræðu. Að lokinni 

ræðu landbúnaðarráðherra Guðna 

Ágústssonar frestaði formaður 1. 

þingfundi til morguns. 

Fyrsta fundi búnaðarþings 2007 var fram 

haldið í Súlnasal Hótel Sögu mánudaginn 

5. mars. 

Í upphafi þingfundar minntist formaður 

látinna félaga, þeirra Skúla Ögmundar 

Kristjánssonar á Svignaskarði, Sigurbjörns 

Stefánssonar á Nesjum, Þorkels Bjarnasonar 

fyrrv. hrossaræktarráðunauts og Sigurðar 

Lárussonar á Gilsá. 

Kosning embættismanna þingsins 

a. Forseti. 

Tillaga kom fram um Aðalsteinn Jónson 

sem forseta þingsins. Aðrar tillögur 

komu ekki fram og var hann því rétt 

kjörinn þingforseti. 

b. 1. og 2. varaforseti. 

Tillaga kom fram um Svönu 

Halldórsdóttur sem 1. varaforseta og 

Bjarna Ásgeirsson sem 2. varaforseta. 

Aðrar tillögur komu ekki fram og þau 

því rétt kjörin í þesari röð sem varaforsetar 

þingsins. 

c. Skrifarar. 

Kosningu hlutu Kristín Linda Jónsdóttir 

og Sigurbjartur Pálsson. 

Skrifstofustjóri búnaðarþings var Magnús 

Sigsteinsson og ritarar gjörðabókar þau 

Erna Bjarnadóttir og Hallgrímur Sveinn 

Sveinsson. 

Kosning kjörbréfanefndar 

Samkvæmt þingsköpum hafði stjórn BÍ áður 

skipað þau Önnu Bryndísi Tryggvadóttur, 

Þórólf Sveinsson og Örn Bergsson til að 

starfa í kjörbréfanefnd. Afgreiðslu kjörbréfa 

var síðan frestað. 

Þingforseti kynnti síðan dagskrá þingsins 

og fór yfir reglur um stjórnarkjör samkvæmt 

þingsköpum búnaðarþings. 

Að svo búnu flutti Haraldur Benediktsson 

skýrslu stjórnar og Sigurgeir Þorgeirsson, 

framkvæmdastjóri, flutti skýrslu um framvindu 

mála frá Búnaðarþingi 2006. 

Eftir skýrslur þeirra kynntu Þorsteinn 

G. Gunnarsson frá KOM og Páll Ásgeir 

Guðmundsson frá Capacent niðurstöður 

skoðanakönnunar sem unnin var fyrir 

Bændasamtökin og var ætlað að kasta ljósi 

á þá hópa sem þyrfti að höfða til í kynningar- 

og ímyndarmálum. 

Afgreiðsla kjörbréfa. 

Örn Bergsson, formaður kjörbréfanefndar, 

gerði grein fyrir áliti kjörbréfanefndar 

sem lagði fram svohljóðandi bókun: 

“Kjörbréfanefnd hefur farið yfir kjörbréf 

þeirra 49 fulltrúa sem kjörnir hafa 

verið til setu á búnaðarþingi 2007-2009. 

Nefndin leggur til að kjörbréfin verði 

samþykkt og þeir fulltrúar sem þar eru 

tilgreindir teljist rétt kjörnir fulltrúar á 

Búnaðarþingi 2007. 

Jafnframt leggur kjörbréfanefnd til að 

ákvæði 3. greinar samþykkta BÍ verði 

endurskoðuð og gerð skýrari. Þessari endurskoðun 

þarf að ljúka á Búnaðarþingi 

2008 þar sem undirbúningur að kosningum 

hefst í ársbyrjun 2009. 

Allir aðalfundarfulltrúar eru mættir eða 

munu mæta, nema Helga Jónsdóttir. Í 

hennar stað kemur Ágúst Rúnarsson.“ 

Tillaga lá fyrir þinginu um skipan starfsnefnda 

og var hún samþykkt óbreytt. 

Fundarstjóri gerði grein fyrir málaskrá 

Búnaðarþings en fyrir þinginu lágu 35 

mál. Málum var síðan vísað til nefnda. 

Starfsnefndir á Búnaðarþingi 2007 

Tillaga framkvæmdastjóra BÍ 

um vísan mála til nefnda var 

samþykkt samhljóða. 

Samkvæmt tillögu sem fram 

kom voru fastanefndir kjörnar 

þannig og þeim ákveðnir 

aðstoðarmenn. 

Allsherjarnefnd 

Baldvin Kr. Baldvinsson 

Bjarni Ásgeirsson 

Jóhann Már Jóhannsson 

Marteinn Njálsson 

Sigríður Bragadóttir 

Sveinn Ingvarsson 

Þórhallur Bjarnason 

Aðstoðarmaður: Árni Snæbjörnsson 

Búfjárræktar- og fagráðanefnd 

Anna Bryndís Tryggvadóttir 

Ágúst Rúnarsson 

Árni Kristjánsson 

Kristín Linda Jónsdóttir 

Sigurður Loftsson 

Sigurgeir Hreinsson 

Svana Halldórsdóttir 

Aðstoðarmaður: Ólafur R. Dýrmundsson 

Félagsmálanefnd 

Birna Þorsteinsdóttir 

Egill Sigurðsson 

Einar Ófeigur Björnsson 

Guðmundur Davíðsson 

Jón Benediktsson 

Sigurgeir Sindri Sigurgeirsson 

Örn Bergsson 

Aðstoðarmaður: Jóhann Ólafsson 

Fjárhagsnefnd 

Arnar Bjarni Eiríksson 

Fanney Ólöf Lárusdóttir 

Gísli Grímsson 

Guðmundur Grétar Guðmundsson 

Þorsteinn Kristjánsson 

Aðstoðarmaður: Gylfi Þór Orrason 

Framleiðslu- og markaðsnefnd 

Guðbjörg Jónsdóttir 

Guðrún Stefánsdóttir 

Gunnar Jónsson 

Jón Magnús Jónsson 

Jóhann Ragnarsson 

Jóhannes Eggertsson 

Jón Gíslason 

Aðstoðarmaður: Sigurður Eiríksson 

Kjaranefnd 

Eva Dögg Þorsteinsdóttir 

Guðný H. Jakobsdóttir 

Jóhannes Sigfússon 

Karl Kristjánsson 

Rögnvaldur Ólafsson 

Sigurbjartur Pálsson 

Þórólfur Sveinsson 

Aðstoðarmaður: Árni Jósteinsson 

Umhverfis- og jarðræktarnefnd 

Edda Björnsdóttir 

Guðni Einarsson 

Gunnar Þorgeirsson 

Jón Benediktsson 

Jónas Helgason 

Nanna Jónsdóttir 

Sveinbjörn Þ. Sigurðsson 

Sædís Guðlaugsdóttir 

Aðstoðarmaður: Borgar Páll Bragason 

12 


Almennar umræður 

Búnaðarþingsfulltrúa 


1 

Þorsteinn Kristjánsson, hóf 

umræður. Hann ræddi það verkefni 

sem forystan hafi staðið í varðandi matarverðsumræðuna. 

Hann kvað það sitt mat 

að vel hefði verið unnið og lýsti sérstakri 

ánægju með niðurstöðu framkominnar 

viðhorfskönnunar. Hann taldi afskaplega vel 

hafa tekist til með þá lausn sem valin hefði 

verið þ.e. að fá kynningarfyrirtækið KOM 

til samstarfs og taldi niðurstöðu skoðanakönnunar 

sýna það. Mikið verk væri samt 

óunnið gagnvart afmörkuðum hópum. 

Hann taldi m.a. merkilegt í niðurstöðunum 

að hátekjufólk virtist sýna neikvæðari 

afstöðu en þeir sem hafa lægri tekjur. 

Af málum sem liggja fyrir búnaðarþingi 

taldi hann mál sem snúa að rétti landeigenda 

mikilvæg, nefndi hann þar til þjóðlendumál. 

Fleiri mál eru fyrir þinginu, s.s. 

forkaupsréttarákvæði í jarðalögum, sbr. 

mál nr. 05-1. Einnig mál nr. 06-1 og 08- 

1. Öll þessi mál einkennast af því að vera 

sameiginleg hagsmunamál flestra bænda 

og allra landeigenda. Hann gerði síðan 

nýgerðan sauðfjársamning að umtalsefni 

sem hann taldi fallinn til að koma á meiri 

einingu meðal sauðfjárbænda. Hann taldi 

hins vegar óvissu um hvernig niðurfelling 

útflutningsskyldu kæmi niður á bændum. 

Hann hvatti búnaðarþing til að gefa 

afurðastöðvum skilaboð og hvatningu til 

að standa í stykkinu varðandi samstarf við 

útflutning á landbúnaðarvörum. 

Hann lýsti því síðan yfir að hann gæfi 

kost á sér til setu í stjórn Bændasamtaka 

Íslands. Þó að hann hafi einkum starfað á 

vettvangi sauðfjárbænda hefur hann einnig 

starfað á vettvangi búnaðarsambands 

Austurlands og setið á búnaðarþingi og því 

vonaðist hann til að geta unnið að hagsmunum 

allra búgreina. 

2 

Sædís Guðlaugsdóttir gróðrarstöðinni 

Gleym-mér-ei, kynnti sig 

en hún er nýr fulltrúi Sambands garðyrkjubænda. 

Hún kvaðst hlakka til að starfa á 

búnaðarþingi sem væri greinilega öflugur 

vettvangur sem garðyrkjubændur geta nýtt 

betur. Hún ræddi síðan þá málsmeðferð 

sem garðyrkjubændur fá meðal ráðamann 

og hún sagði hún mikið vanta á hana. 

Búnaðarþing taldi hún geta styrkt stöðu 

garðyrkjunnar í baráttu hennar. Hún gerði 

einnig upprunamerkingar að umtalsefni 

og taldi þörf á átaki í þeim efnum til að 

gera neytendum betur grein fyrir gæðum 

íslenskrar vöru. Hún hvatti síðan til að í 

stjórn BÍ sætu fulltrúar sem flestra búgreina 

og einnig konur. 

3 

Árni Kristjánsson óskaði bændum 

til hamingju með forystuna og 

hvernig hún hafði tekið á málum í matvælaverðsumræðunni 

í haust. 

4 

Sigríður Bragadóttir kynnti 

skýrslu Lifandi landbúnaðar. Hún 

sagði frá Evrópsku samstarfsverkefni 

sem hreyfingin er þátttakandi í 

ásamt Bændasamtökum Íslands og 

Landbúnaðarháskóli Íslands leiðir. Námskeið 

eru í gangi um heimasölu afurða og landbúnaðartengda 

ferðaþjónustu. Hún vísaði 

einnig til framlagðrar skýrslu um starf 

Lifandi landbúnaðar. 

5 

Guðrún Stefánsdóttir þakkaði 

mjög góðar setningarræður og hátíðahöldin 

í gær. Einnig þakkaði hún fyrir skoðanakönnuna 

sem væri mjög gott að hafa 

sem vegarnesti í umræðunni. Niðurstöður 

hennar sýndu að það væri peningafólk 

með greiðan aðgang að fjölmiðlum sem 

væri neikvæðara en aðrir í garð landbúnaðar. 

Landbúnaðarráðherra ætti einnig hlut 

að máli í jákvæðri niðurstöðu könnunarinnar. 

Hún ræddi síðan að ráðherraábyrgð á 

útflutningsskyldu á kindakjöti fellur niður í 

nýjum sauðfjársamningi. Bændur óttuðust 

afleiðingar þessa mjög, síðasta vonin væri 

að alþingi gripi hér inn í. Þó WTO samningar 

myndu á endanum knýja þetta í gegn 

taldi hún óþarft að vera hér kaþólskari en 

páfinn og skoraði á alþingi að koma hér til 

móts við bændur. 

Guðmundur Davíðsson, Jón Benediktsson og Birna Þorsteinsdóttir. 

Hún ræddi síðan kolefniskvóta og lýsti 

ótta við að tún yrðu í stórum stíl sett undir 

trjárækt. Spár bentu til að matvælaskortur 

gæti orðið í heiminum innan nokkurra 

áratuga. Stefna eigi að því að planta 

skógi í annað land en það sem hentar til 

að taka undir matvælaframleiðslu. Hún 

lagði áherslu á að auknir peningar fengjust 

til verkefnisins „Bændur græða landið“. 

Annað búnaðarþingsmál, stimpilgjöld og 

lántökugjöld nr. 25-1 gerði hún því næst 

að umtalsefni. Þótt vel hafi verið boðið 

þegar Lánasjóður landbúnaðarins var lagður 

niður þá gerðu stimpilgjöld það ókleift 

að skipta um banka kysu menn það síðar. 

Þjóðlendumálin hefðu aldrei átt að fara af 

stað að hennar mati og væru þar að auki 

úr takt við þá stefnu að færa verkefni frá 

ríki til sveitarfélaganna. Hún lýsti því síðan 

yfir að hún vildi sjá fjölgun kvenna í stjórn 

BÍ og vísaði til jafnréttisáætlunar sem samþykkt 

var einróma fyrir tveimur árum. 

6 

Aðalsteinn Jónsson byrjaði á 

að þakka setningarathöfnina og þær 

ræður sem þar voru fluttar, einnig skoðanakönnunina 

og ímyndarstarf sem forystan 

hefur unnið að. Hann ræddi vald fjölmiðla 

og stöðuga glímu við þá þar sem gott starf 

gæti tapast á einni nóttu. Sem dæmi nefndi 

hann að borgarstjórn og Alþingi hefðu 

stjórnast af fjölmiðlum í klámráðstefnumálinu, 

en eftir ákvörðun BÍ hefði umræðan 

snúist við á einni nóttu. 

Hann vék síðan að málefnum Fjar skiptasjóðs 

og benti á að nokkur sveitarfélög hafa 

gert samninga við fjarkskiptafyrirtæki en 

virðast ekki eiga aðgang að endurgreiðslu 



úr Fjarskiptasjóði. Hann taldi nauðsynlegt 

að BÍ héldi vöku sinni að tryggja dreifbýlisbúum 

jafna stöðu á þessu sviði. Hann 

taldi síðan blikur á lofti á kjötmarkaði, 

framleiðsluaukning væri í svína- og alifuglakjöti 

og útflutningsskylda dilkakjöts hefði 

verið of lágt áætluð sl. haust. Innflutningur 

væri einnig vaxandi. Því stefnir í meira 

framboð kjöts en eftirspurn og afleiðingin 

verði verðlækkun til framleiðenda. Það er 

því krefjandi verkefni að halda hér á málum 

þannig að hagur bænda verði tryggður og 

frekari sameiningu afurðastöðva taldi hann 

hluta af lausninni. Til viðbótar kemur svo 

afnám útflutningsskyldu á dilkakjöti 2009, 

sem reynir enn á afurðastöðvar í útflutningi 

og að lokum sagði hann engan veginn 

ásættanlegt hvernig svokölluð Baugsmál 

gengju til í fjölmiðlum en þau ætti að 

reka fyrir dómsstólum og taldi það skipta 

sköpum fyrir siðferði til framtíðar hvernig 

því máli lyktar. Hann taldi síðan að bændur 

hefðu verið blekktir þegar frumvarp til 

þjóðlendulaga kom til umfjöllunar á búnaðarþingi. 

Vitnaði hann þar til eignarréttarákvæða 

í stjórnarskrá. Hann sagði það 

hljóta að vera kröfu okkar að þessu linni og 

skilað verði því landi sem er með þinglýst 

athugasemdalaus landamerki. Málið hefur 

þegar kostað hundruðir milljóna króna 

og líklega myndi kostnaðurinn á endanum 

nema milljörðum króna. Sem dæmi 

nefndi hann afstöðu Skotvís til verðlagningar 

veiðleyfa en þar taldi hann misnotuð 

tengsl félagsmanna við umhverfisráðuneytið. 

Hann ræddi síðan olíugjaldið sem hann 

taldi hreinan og beinan landsbyggðarskatt. 

7 

Karl Kristjánsson þakkaði ágæta 

setningarathöfn og óskaði verðlaunahöfum 

til hamingju. Hann þakkaði stjórn 

BÍ hvernig matvælaverðsumræðunni hefur 

verið mætt. Niðurstöður skoðanakönnunar 

sýndu að þar hefði vel að verki verið staðið. 

Hann ræddi síðan flutningskostnað að 

sláturhúsum, sbr. mál 21-1, og sagði það 

eiga vera stefnu BÍ að honum væri jafnað 

á bændur. Verkefnið ætti því að bjóða út. 

Hann taldi því hæpið að álykta í þá veru 

sem tillagan gerir ráð fyrir. Hann þakkaði 

síðan Baldvin Jónssyni sín störf sem skilaði 

sér í mjög jákvæðri ímyndarsköpun, líka hér 

heima. Hann rifjaði upp ályktun um útflutningsskrifstofu 

landbúnaðaris og taldi nauðsynlegt 

að hrinda því máli í framkvæmd 

þar sem safnað væri þekkingu á markaðsmálum 

erlendis og leitað möguleika til að 

hafa áhrif á sláturleyfishafa. Hann taldi 

matvælaverðsumræðuna einhæfa og taldi 

stofnun markaðsskrifstofu getað hjálpað til 

við að breikka þessa umræðu. Hann sagðist 

tilbúinn til að setjast í stjórn BÍ verði það 

vilji búnaðarþings. 

8 

Guðbjörg Jónsdóttir Þakkaði 

góðar skýrslur og þá bjartsýni sem 

ríkir í þeim. Hún kvaðst sakna þess að hafa 

ekki fengið ársreikning BÍ sendan heim 

með fundargögnum. Í 5. grein þingskapa 

búnaðarþings segir að dreifa eigi honum 

í þingbyrjun, en hún beindi því til stjórnar 

finna leiðir til að bæta úr þessu. 

9 

Jón Magnús Jónsson. 

Guðni Einarsson, hóf mál sitt á að 

ræða kjötmarkaðinn. Hann þakkaði 

einnig glæsilega þingsetningu og formanni 

góða ræðu við setningu. Hann ræddi niðurstöður 

skoðanakönnunar og gerði síðan 

mál nr. 9, reglur orlofssjóðs að umtalsefni. 

Taldi hann rétt að greitt verði úr sjóðnum 

ef menn fara í sannanlegt orlof en ekki 

bara ef gist er á hótelum eða í dýrri gistinu. 

Hann tók undir með Sædísi í umræðu 

um garðyrkjuna. Framleiðendur þurfa að 

sitja undir því ef heildsalar eru ekki sáttir 

við verð framleiðenda, að innflutningur er 

frjáls og innfluttri vöru er blandað saman 

við þá íslensku í hillum verslana. Innflutta 

varan er hins vegar oft ekki mjög ásjáleg 

og meðhöndluð með ýmsu öðru móti. 

Hann hvatti síðan til þess að farið yrði með 

tryggingar bænda í útboð og sagði reynslu 

Sunnlendinga af því góða. Hann sagði ekki 

eiga að gefa olíugjaldið eftir en vel kæmi 

til greina að reyna að nota það sem skiptimynt 

í viðræðum við ríkið um mótframlag 

í lífeyrissjóð. Hann ræddi síðan lífrænan 

landbúnað og vitnaði þar til setningarræðu 

formanns. Lengst væri þessi þróun komin í 

græna geiranum. Hann sagði nauðsynlegt 

að breyta texta í búnaðarlagasamningi 

varðandi framlög til endurræktunar í aðlögun 

að lífrænum búskap. Hann tók undir 

mikilvægi þess að hafa sterka ímynd og 

það yrði til að styrkja hana að vinna stefnumörkun 

í lífrænum búskap. Hann skoraði á 

nýja stjórn að mynda hóp til að gera áætlun 

um að auka lífrænan búskap. Reynsla 

sín væri að íslenska sauðkindin smellpassaði 

inn í þessa ræktun þó að viðbótar kostnaður 

fylgdi aðlögun. Hann sagðist vera í 

kjöri til stjórnar líkt og allir fulltrúar þó að 

hann hefði ekki lýst sérstaklega yfir framboði. 

10 

Egill Sigurðsson þakkaði stjórn 

ágæt viðbrögð í matvælaverðsumræðunni 

og fyrir að hafa haldið vel 

á málum miðað við aðstæður. Hann taldi 

mikilvægt að heildarsamtök bænda kæmu 

fram í þessari umræðu. Hann tók undir 

með framkvæmdastjóra BÍ varðandi hugmyndir 

um að semja um mótframlög til 

lífeyrissjóðs bænda í skiptum fyrir endurgreiðslu 

olíugjalds. 

Hann spurði stjórn hvort skoðað hefði 

verið hvort dómur í máli einstaklings 

gegn olíufélögunum gæti átt við bændur 

ef Hæstaréttardómur fellur á þann veg. 

Hann ræddi stöðu á kjötmarkaði eftir tvö 

ár og spurði hvort samstarf um aftöppun 

af kjötmarkaði félli undir að vera ólöglegt 

samráð nema til kæmi sérstakt ákvæði í 

búvörulögum sem heimilaði slíkt. Síðan 

ræddi hann reglur um markmiðstengdar 

búrekstraráætlanir og taldi að fagráð í hagfræði 

sem að þessu starfaði væri óskilvirkt 

og krafðist þess að formaður og framkvæmdastjóri 

kæmu þessu til betri vegar 

svo að fjármunir, sem til ráðstöfunar eru, 

nýttust. Hann hvatti til að kjarnfóðurgjöld 

verði endanlega afnumin, slíkt væri eðlilegt 

í ljósi matvælaverðsumræðu þar sem allra 

leiða yrði að leita til að lækka rekstrarkostnað. 

Hann nefndi ýmsar kerfisbreytingar svo 

sem í raforkumálum, sem orðið hafa til að 

hækka kostnað, einbeittan vilja þyrfti hjá BÍ 

til að lækka kostnað við búvöruframleiðslu 

og hafna öllum kerfisbreytingum sem leiða 

til aukins kostnaðar. 

11 

Örn Bergsson ræddi starfsemi 

Lífeyrissjóðs bænda en meginverkefnið 

þar er að tryggja mótframlag, þ.e. 

þetta eina prósent, af 8% mótframlagi, 

sem á vantar. Náist það ekki verða bændur 

að greiða það sjálfir. Afkoma sjóðsins á síðasta 

ári var góð þó að sjóðurinn sé alltaf 

með aðeins lægri ávöxtun en stórir sjóðir 

þar sem hann tekur minni áhættu en stærri 

sjóðir, þar sem stutt er í skuldbindingar 

vegna hás meðalaldurs sjóðfélaga. Staða 

sjóðsins er sú að hann á 9-10% umfram 

heildarskuldbindingar. Um leið og komið er 

yfir 10% er hægt að hækka réttindi sjóðfélaga 

og skammt í að það náist. Hann vísaði 

að öðru leyti til ársfundar sjóðsins sem 

haldinn verður á miðvikudag. 

Hann þakkaði síðan stjórn BÍ fyrir 

framlag sem hún hefur veitt til að undirbúa 

kæru Austur-Skaftfellinga til 

Mannréttindadómstóls Evrópu í þjóðlendumálum. 

Fjögur mál úr A-Skaftafellssýslu 

fara fyrir dóminn. Þetta mál mun verða 

mjög dýrt en vilyrði hefur fengist fyrir fjárstuðningi 

víðar og því muni takast að fjármagna 

þetta fyrsta stig, þ.e. að fá skorið úr 

14 



hvort Mannréttindadómstóllinn tekur málið 

fyrir. Þýðingavinna hefur reynst t.d. afar dýr. 

Mjög erfitt er að fá mál tekin fyrir hjá dómstólnum 

og þetta er því ákveðið hálmstrá. 

80.000 mál bíða á undan þessu mál og 2-3 

ár geta liðið áður en úrskurður um hvort 

málið verður tekið fyrir fellur. Grundvöllur 

þess að lagt var í þetta voru þær 2 milljónir 

króna sem BÍ lagði til og endurtók hann 

þakkir fyrir það. 

12 

Sigurður Loftsson, ræddi 

matvælaverðsumræðuna og breytingar 

frá sl. hausti. Hann þakkaði góða 

setningarathöfn og óskaði verðlaunahöfum 

landbúnaðarverðlauna til hamingju. 

Hann þakkaði formanni BÍ og starfsmönnum 

vasklega framgöngu í matvælaverðsumræðunni. 

Hann lýsti ánægju með að 

svarað var fyrir landbúnaðinn í heild og 

tók undir það sem Valdimar Einarsson 

sagði á fundi á Suðurlandi að Haraldur 

Benediktsson væri góður fjölmiðlafulltrúi 

samtakanna. Eins skipti aukin dreifing 

Bændablaðsins máli og sagð að blaðið vekti 

athygli. Ein megin hugmynd þess að koma 

Bændablaðinu á legg á sínum tíma var að 

efla innbyrðis umræðu og efla aðhald að 

þeim sem fara með stjórn á hverjum tíma, 

hann taldi það hins vegar ekki eiga alveg 

samleið með mikilli dreifingu blaðsins. 

Freyr hefur komið út í breyttu formi en á 

sama tíma birt svipað efni og Bændablaðið 

sem væri e.t.v. óþarft. Hann sagði tengsl 

bænda við pólitíkina í landinu skipta miklu 

máli og ræddi tillögur Samfylkingarinnar 

á sl. hausti í því sambandi. Kúabændur 

á Suðurlandi buðu Ingibjörgu Sólrúnu 

Gísladóttur á aðalfund sinn í haust og taldi 

hann athyglisvert að þetta stórt stjórnmálaafl 

fór kæruleysislega með tölur um stuðning 

við landbúnað. Hann taldi það hafa að 

öðru leyti verið af hinu góða að fá formann 

Samfylkingarinnar á þennan fund og það 

væri ekki einkamál BÍ að þreyja þennan 

róður. Hann ræddi gagnrýni á að BÍ væru 

pólitísk og tengdust fyrst og fremst tveimur 

stjórnmálaflokkun. Það væri áskorun um 

að gera betur í að koma út upplýsingum 

og bæta tengsl við aðra flokka. Ákvörðun 

stjórnvalda í haust væri grundvallar breyting 

á því umhverfi sem landbúnaðurinn býr 

við. Verðstöðvun í mjólk væri fyrsta skrefið, 

tollalækkanir nú fyrsta mars væru annað 

skref sem við erum ekki farin að sjá hvert 

leiðir. Þetta mun væntanlega leiða af sér 

harðari kjarabaráttu en undanfarin ár. Við 

getum hæglega lent í erfiðri stöðu kjötgreina 

á ný. Því þarf að beita þeim ráðum 

sem við höfum til að halda samstöðu innan 

stéttarinnar. Hann kvaðst gefa kost á sér í 

stjórn BÍ til að tryggja tengingu kúabænda 

inn í stjórn BÍ í komandi kjarabaráttu og 

umræðum um breytt form á stuðningi við 

búgreinar eins og kúabændur, sem mest 

eiga undir ríkisstuðningi. 

13 

Þórhallur Bjarnason, sagði 

garðyrkjubændur vana að takast á 

við gagnrýni líkt og matvælaverðsumræðan 

er. Hann kvaðst viss um, eftir að hafa tekist 

á við þetta í garðyrkjunni, að þessi gagnrýni 

heldur áfram og Bændasamtök Íslands 

verði áfram að vinna vel að þessu máli. 

Hann kvað upprunamerkingar matvæla 

mjög mikilvægar og sagði að garðyrkjubændur 

væru að vinna að því að fá fánaröndina 

viðurkennda sem eigin vörumerki. 

Hins vegar eru reglur um upprunamerkingar 

mjög fátæklegar og ekki miðaðar við 

allan þann innflutning sem nú er í gangi. 

Í ESB eru þær reglur í gildi að koma skal 

fram frá hvaða landi varan er. Hér á landi 

er þetta ekki skýrt. Búið er að biðja um að 

ESB reglugerðin verði tekin upp hér á landi 

fyrir garðyrkjuafurðir og vel kann að vera 

að þetta eigi einnig við kjötmarkaðinn hér 

á landi. Hann ræddi síðan lækkun tolla og 

sagði garðyrkjubændur vera búna að komast 

að því að nauðsynlegt er að aðgreina 

sig frá markaðnum, þetta er ígildi tolla og 

hann hvatti aðrar búgreinar til að huga að 

þessu. 

14 

Jóhann Már Jóhannsson tók 

undir með þeim sem lýstu ánægju 

með setningarathöfn og því hvernig stjórn 

hefur haldið á matvælaverðsumræðunni 

og ímyndarmálum. Hann lýsti einnig mikilli 

ánægju með tónlistaratriði á setningarathöfn. 

Síðan ræddi hann boð til stjórnmálaflokka 

og hvatti menn til að þiggja boð 

stjórnarandstöðuflokka til að plægja þann 

akur sem þar væri. Hann lýsti síðan yfir að 

hann væri í framboði til stjórnar BÍ. 

15 

Birna Þorsteinsdóttir tók 

undir þakkir til stjórnar fyrir glæsilega 

setningarathöfn og framgöngu undanfarna 

mánuði í kynningarmálum og matvælaverðsumræðu. 

Hún lýsti ánægju með 

niðurstöðu skoðanakönnunar og sagði hér 

skýr skilaboð um hvar væri þörf á að vinna, 

m.a. um að vinna áfram að skólaheimsóknum 

sem eru til umfjöllunar á þinginu. Í 

því sambandi mætti huga að því að dusta 

rykið af verkefninu “Bændur bjóða heim”. 

Bændur gera aldrei of mikið af því að 

tengjast þéttbýlisbúum. Hún fagnaði einnig 

framkominni hugmynd um skoðanakönnun 

meðal bænda um viðhorf til samtakanna og 

skipulags og innra starfs þeirra. Kúabændur 

eru að endurskipuleggja starf sitt og leita 

Sigurður Loftsson, Árni V. Kristjánsson, Sigurgeir Hreinsson, Kristín Linda Jónsdóttir, Anna Bryndís Tryggvadóttir og Svana Halldórsdóttir. 



þarf allra leiða til að lækka framleiðslukostnað 

og annan kostnað tengdan greininni. 

Í því sambandi minnti hún á ófremdarstöðu 

í forritunarmálum fyrir kúabændur 

og að ekki sé til nothæft forrit til að koma 

upplýsingum frá kúabúum í skýrsluhaldi né 

heldur til að sækja upplýsingar á nothæfan 

hátt. Þessi staða sé óþolandi hvaða leið 

sem svo valin verður. Hún nefndi olíugjald 

og raforkuverð og lýsti megnri óánægju 

með þær skipulagsbreytingar sem hafa 

leitt til kostnaðarhækkana hjá bændum. 

Hún tók undir hugmynd Sigurgeirs 

Þorgeirssonar um að nota olíugjaldið sem 

skiptimynt í samningaviðræðum um mótframlag 

í Lífeyrissjóð bænda. Hún tók einnig 

undir með Þórhalli Bjarnasyni um nauðsyn 

skarpari reglna um upprunamerkingar 

matvæla. Hún spurði hvort það væri orðið 

tímaskekkja að gefa Handbók bænda út á 

hverju ári. Hún ræddi komandi stjórnarkjör 

og lýsti megnri óánægju með vinnubrögð 

varðandi það, sem vart hefur orðið við í 

aðdraganda þingsins. 

16 

Marteinn Njálsson sagðist 

ekki vera neitt sérstaklega í framboði 

til stjórnar. Hann sagðist vera með 

fjölþættan búskap en hann er nýr búnaðarþingsfulltrúi 

ferðaþjónustubænda. 

Engin sérstök mál liggja nú fyrir þinginu 

um ferðaþjónustu en eitt mál var afgreitt í 

fyrra um hagtölusöfnun um ferðaþjónustu 

í dreifbýli. Talið er að tekjur af ferðaþjónustu 

nemi 120 milljörðum króna og eru 

þá ótaldar tekjur af samgöngum og farþegaflutningum 

til landsins. Alls eru 35% 

af öllu gistirými utan höfuðborgarsvæðisins 

hjá Ferðaþjónustu bænda og hefur 

vörumerkið fengið ýmis verðlaun og viðurkenningar. 

Mikil þekking á markaðsmálum 

og í að selja íslenskar sveitir er til hjá 

skrifstofu Ferðaþjónustu bænda sem gæti 

nýst í markaðsstarfi fyrir landbúnaðinn. 

Hann nefndi einnig handbók sem búið er 

að gera. Í framhaldi af skoðanakönnun þar 

sem fram koma að tekjuhærra fólk og karlmenn 

eru neikvæðari en aðrir, mætti e.t.v. 

nota verkefnið „Beint frá býli“ til að þróa 

sérstakar vörur sem beint væri að þessum 

hópi. 

17 

Svana Halldórsdóttir byrjaði 

á að ræða niðurstöðu skoðanakönnunar 

Capacent sem væri sérstaklega 

glæsileg eftir alla þá umræðu sem verið 

hefur um verðlag á matvælum. Mikil harka 

er í umfjöllun um málefni í fjölmiðlum, 

helst á sem æsingamestan hátt til að ná 

athygli fólks. Hún hvatti menn til að koma 

á framfæri sem bestum upplýsingum, m.a. 

til Samfylkingarinnar. Hún gerði einnig upprunamerkingar 

að umtalsefni og að mikil 

þörf á að bæta hér verulega úr. Hún taldi 

með ólíkindum hvernig þjóðlendumál hafa 

þróast. Bændur verða að halda áfram að 

berjast þótt á brattann sé að sækja. Hún 

kvaðst gefa kost á sér í stjórnarkjöri og lýsti 

enn fremur stuðningi sínum við þá stjórnarmenn 

sem gefa kost á sér til áframhaldandi 

stjórnarsetu. Hún fagnaði að margir 

gæfu kost á sér en tók fram að hún gæfi 

ekki kost á sér til að sinna afmörkuðum 

málaflokki heldur til að sinna öllum málum, 

búgreinum og landshlutum. 

18 

Eva Dögg Þorsteinsdóttir, 

byrjaði á að segja þingfulltrúum 

sögu af blindri stúlku til að varpa ljósi á 

störf vistforeldra í sveitum. Bændur geta 

verið stoltir af að standa við bakið á velferð 

barna á Íslandi. Rannsóknir hafa sýnt 

að stofnanir eru ekki góður kostur því að 

uppbygging mannlegra tengsla er afar 

mikilvæg auk þess sem vistun í sveit er 

mun ódýrari kostur. Árið 2006 voru 320 

börn í tímabundnu og varanlegu fóstri. 

55% barna í tímabundnu fóstri eru vistuð 

á sveitaheimilum. Verið er að vinna að því 

að koma fósturmálum á eina hendi, þ.e. 

Barnaverndarstofu. Með því verður starfið 

markvissara og eftirlit betra. Einnig geta 

bændur með þessu orðið starfsmenn ríkisins 

og fá með því meiri réttindi. Hún sagði 

það von sína og trú að fósturráðstafanir 

verði fleiri í dreifbýli en þéttbýli. Að lokum 

tók hún undir umræður um merkingar matvæla 

og með Guðna Einarssyni um lífræna 

ræktun og mikilvægi þess að horfa meira á 

gæði landbúnaðar og ná þannig betur til 

hátekjufólksins. Mikil vakning hefur orðið 

fyrir lífrænum vörum og við eigum að 

markaðssetja okkur á þeim grunni. 

19 

Guðný H. Jakobsdóttir þakkaði 

setningarathöfnina í gær og 

einnig sérstaklega fyrir að rektor Háskóla 

Íslands skyldi flytja hátíðarræðu, þar hefði 

ýmislegt sameiginlegt komið í ljós. Hún 

taldi BÍ hafa staðið sig vel í matvælaverðsumræðunni 

sem niðurstöður skoðanakönnunarinnar 

staðfesta. Hún ræddi 

skýrslu Lifandi landbúnaðar og hún sagði 

þetta stórmerkilegt verkefni sem hefði 

skilað miklu og væri mjög framsækið, sbr. 

Evrópuverkefnið sem er í gangi. Þar ber 

Ísland mesta ábyrgð með 47% af fjárhagslegri 

ábyrgð. Hún ræddi mál nr. 16-1 um 

þjónustu dýralækna og kvaðst óttast að 

dýralæknaþjónusta á ýmsum svæðum geti 

lagst af ef ekki verði staðinn vörður um að 

núverandi kerfi verði ekki kollvarpað. Hins 

vegar nefndi hún forritunarmál kúabænda 

en í gangi eru þrjú forrit sem ekki vinna 

saman. Framtíðarsýn hennar er sú að hver 

bóndi hafi eigið vefsvæði þar sem öll samskipti 

við skýrsluhald BÍ geti farið fram. 

Bændur verða að sjá sér hag í að nota 

forritunarþjónustuna. Hún taldi mikilvægt 

að láta fara fram viðhorfskönnun meðal 

bænda sbr. mál nr. 13. Togstreita er í gangi 

milli ýmissa hópa og á henni höfum við ekki 

efni heldur þurfum við að standa saman. 

Að lokum minnti hún á jafnréttisáætlun BÍ 

og hvatti til að fleiri konur kæmu í stjórn. 

20 

Gunnar Sæmundsson sagði í 

upphafi að hann væri hættur sem 

búnaðarþingsfulltrúi og gæfi ekki kost á 

sér í stjórn BÍ. Hann ræddi matvælaverðsumræðuna 

og störf formanns í henni. 

Erfitt hefði verið að koma því öllu til skila 

út um sveitir þar sem barátta hefði verið 

að komast að fyrst um sinn í ríkisfjölmiðlunum. 

Hann ræddi síðan þjóðlendumálin 

sem hann hefur sem stjórnarmaður sinnt 

nokkuð. Það væri eins og fólk vaknaði ekki 

fyrr en skrattinn er kominn yfir það. Búið er 

að stofna Landssamtök landeigenda, þau 

hafa heimsótt þingflokka. Hann mæltist til 

þess að búnaðarþing sendi Áskeli Þórissyni 

kveðjur og þakkir fyrir að hafa mótað 

Bændablaðið. Hann ræddi störf sín í búfjársjúkdómanefnd 

og mæltist til að þingið 

styddi niðurstöður nefndarinnar. Hann 

ræddi samskipti við Samfylkinguna og 

taldi yfirlýsingar framkvæmdastjóra Lifandi 

landbúnaðar, sem er í framboði fyrir hana í 

NV-kjördæmi, vera árás í garð formanns BÍ. 

21 

Edda Björnsdóttir, nýr fulltrúi 

landssamtaka skógarbænda, þakkaði 

stjórn BÍ fagleg vinnubrögð við skoðanakönnun 

og hvatti menn til dáða við að 

halda áfram slíkri vinnu. Hún gerði merkingar 

matvæla að umtalsefni. „Dag með 

bónda“ taldi hún áhugavert verkefni, og 

sagði mikilvægt að ná til efnameira fólks. 

E.t.v. mætti búa til sérstakt verkefni til að 

ná til þess. Hún lýsti ánægju með verkefnið 

“Beint frá býli” sem lýtur að heimavinnslu 

afurða og skýrsla liggur fyrir um á þinginu. 

Hún skoraði á bændaforystuna að halda 

áfram á þeirri braut sem verið er á. 

22 

Kristín Linda Jónsdóttir sagði 

í landbúnaði starfa eldklárt og 

hæft fólk sem hefði fjölbreytta þekkingu, 

slíkt skipti afar miklu fyrir framtíðina. Í dag 

þykir flott og fullnægjandi að byggja ættaróðalið 

með heilsárs frístundavillu en ekki 

að stunda þar landbúnað eða aðra starfsemi. 

Þetta þýðir að landbúnaður stendur 

frammi fyrir aukinni samkeppni um land. 

Ný eftirspurn, ekki aðeins eftir lúxus landi til 

búsetu heldur einnig eftir landi undir ýmsar 

framkvæmdir, heggur skörð í land til landbúnaðar. 

Hún fagnaði framkominni tillögu, 

sbr. mál nr. 8-1, sem væri tímabær. Hún 

ræddi baráttuna við að halda fjármagni inni 

í greininni, æ fleiri huga að því að losa fjármagn 

bundið í landi og öðrum eignum og 

leita ávöxtunar á það eftir öðrum leiðum. 

Landbúnaðurinn býr því við margvíslega 

og mikla samkeppni sem þarf að hafa vakandi 

auga fyrir. Í umræðu um umhverfismál 

má velta fyrir sér hvort það að halda landi 

í rækt sé umhverfismál, halda túnum sem 

16 



túnum, bithögum sem bithögum o.s.frv. 

Það er hlutverk bænda að segja til um það 

hvort halda á við því búsetulandslagi sem er 

hluti af íslenskum auðlindum og umhverfi. 

Bændur þurfa e.t.v. að gera sig gildandi á 

nýjan hátt í umhverfisumræðunni. Því næst 

gerði hún vinnumarkaðinn að umtalsefni. 

Hve vel helst landbúnaði á vinnuafli á komandi 

árum, þar með talið vinnuafli bænda 

sjálfra. Atvinnugreinar landbúnaðarins lifa 

ekki af nema þeim sem við þær starfa líði 

vel, eigi möguleika á að ráða til sín hæft 

starfsfólks til að geta átt frítíma. Í samkeppni 

um land, fjármagn og fólk, hvernig 

er þá afkoman og hvernig stöndum við 

með kostnað. Kostnaður er of hár og við 

höfum ekki verið nógu hörð að taka á 

honum. Þar er til margra þátta að líta sem 

skipta miklu um afkomu og rekstrargrundvöll. 

Henni fannst vanta beinskeyttari tillögur 

sem varða afkomu og rekstrargrundvöll, 

varðandi álögur og gjöld. Vinna þarf 

á mörgum vígstöðvum. Hún lýsti ánægju 

með auglýsingar og kynningarstarf á árinu, 

þar sem margt gott hefði verið gert, og 

þakkaði einnig fyrir Bændablaðið. 

23 

Gunnar Þorgeirsson 

kynnti sig en hann er nýr fulltrúi 

V-Húnvetninga. Hann þakkaði Gunnari 

Sæmundssyni góð störf í þágu bænda. 

Hann lýsti ánægju sinni með setningarathöfnina. 

Hann spurði hvort ekki væri hægt 

að fá eitthvað af þeim gögnum sem dreift 

var í dag fyrir þingið. Hann brýndi menn á 

að ræða þjóðlendumál í boðum til stjórnmálaflokka. 

Staðan í þessum málum er 

óþolandi. Búið er að greiða þinglýsingagjöld 

af kaupsamningum jarða með þinglýstum 

landamerkjum. Hann grunaði að setið væri 

á úrskurði Óbyggðanefndar í Þingeyjasýslu 

fram yfir komandi alþingiskosningar. 

24 

Jóhannes Sigfússon, lýsti 

ánægju með fjölda kvenna á 

þinginu og hve öflugar þær væru. Hann 

endurflutti tillögu sína um að dregið yrði 

um hverjir færu í boð til hvaða þingflokka. 

Hann vék síðan umræðunni að þjóðlendumálum. 

Á stofnfundi Landssamtaka 

landeigenda sagði Ólafur Björnsson lögmaður 

að ef Hæstiréttur hefði dæmt í 

Úthlíðarmálinu á sama veg og í A-Skaft. 

hefði það mál tapast. Það væri áhyggjuefni 

ef Hæstiréttur væri ekki sjálfum sér samkvæmur. 

Hann spurði af hverju eignarlönd 

gætu ekki fallið innan þjóðlendu, líkt og 

þjóðgarða, en menn gætu átt val um að 

þiggja bætur fyrir. 

Sauðfjársamning taldi hann að mörgu 

leyti góðan samning þó að afnám útflutningsskyldu 

ylli óvissu. Samstarf sláturleyfishafa 

skipti þar miklu. Frekari samþjöppun 

gæti hér hjálpað en bændur yrðu að halda 

hér vöku sinni, ekki síst varðandi eignarhald 

afurðastöðva. Áhyggjuefni væri t.d. 

ef sterkur smásöluaðili næði þar sterkum 

tökum. Það væru líka blikur á lofti á kjötmarkaðnum 

og verið er að vinna að því að 

sláturleyfishafar geti flutt út upp í útflutningsskyldu 

komandi árs á því yfirstandandi. 

Hann kvaðst undrandi á því þegar gott 

beitarland, á svæðum sem nánast eru vonlaus 

til skógræktar, er tekið undir skógrækt. 

Furðulega skipulagslaust er hvar opinberu 

fé er varið til skógræktar. Hann tók undir 

umræður um upprunamerkingar, bændur 

þurfa að ganga þar á undan með góðu fordæmi. 

25 

Sveinbjörn Sigurðsson þakkaði 

hlýlegar móttökur sem nýr 

fulltrúi, einnig setningarathöfn og ræðu 

Haraldar Benediktssonar. Hann ræddi síðan 

breytingar á búsetu í sveitum og eignarhald 

jarða. Bændum hefur fækkað og þeir eru 

ekki jafn ráðandi þar og áður. Hann taldi 

ýmsa annmarka á því að aðrir en bændur 

gætu gengið í búnaðarfélög, fulltrúasamsetning 

á búnaðarþingi gæti þá orðið 

með öðrum hætti. Þörf er á að huga að 

skipulagsmálum í sveitum þannig að hægt 

sé að búa þar í sátt. Hann fagnaði nýjum 

sauðfjársamningi og taldi það afrek að ná 

auknum fjármunum úr ríkissjóði. Einnig 

fagnaði hann sameiningu afurðastöðva 

í mjólkuriðnaði. Þetta er grundvöllur þess 

að bændur fái hærra verð fyrir mjólk en 

ella og að sama verð verði greitt um allt 

land. Skuldastöðu kúabænda gerði hann 

að umtalsefni en kúabændur hafa komið 

sér í auknar skuldir að óþörfu vegna kvótakaupa. 

Of seint kann að vera að grípa 

þarna inn í en aðkoma afurðastöðvanna í 

samkeppni um greiðslumark hefur ýtt verðinu 

upp. Hann sagði nauðsynlegt að velta 

fyrir sér hvort þörf væri á kvóta í mjólkurframleiðslunni 

í dag. Þetta gæti þó breyst 

fljótt með innflutningi en brýnt væri að 

standa vörð um eftirlit með innflutningi. 

Aðkallandi er fyrir Bændasamtök Íslands 

að vera leiðandi í umræðu um leiðir til að 

lækka rekstrarkostnað. Hann sagði gott 

framtak hjá BÍ að fara af stað með fundi 

undir þeirri yfirskrift sem valin var í haust. 

Þá hefði verið vel til fundið að fá Kristínu 

Ingólfsdóttur rektor HÍ til að flytja hátíðarræðu. 

26 

Sigurgeir Sindri SIGURGEIRSsyni 

tók undir þakkir til stjórnar BÍ 

fyrir vel unnin störf í matvælaverðsumræðunni. 

Hann lýsti undrun sinni á ummælum 

formanns Svínaræktarfélagsins um nýjan 

sauðfjársamning í nýlegu Bændablaði. 

Hann taldi rétt að formaður eða framkvæmdastjóri 

svaraði þeim aðdróttunum 

sem þar komu fram um að þeir hefðu ekki 

staðið vörð um hagsmuni þeirra. Hann vísaði 

til niðurstöðu skoðanakönnunar sem 

gæfu ekki til kynna að þar hefði neytendum 

verið ofboðið. Hann ræddi síðan 

þjóðlendumál og sagði Búnaðarsamtök 

Vesturlands hafa undirbúið þau mál m.a. 

við að aðstoða bændur við að koma landamerkjum 

á hreint áður en Óbyggðanefnd 

kemur með sínar kröfur. Hann lýsti ánægju 

með hlut kvenna á þinginu en jafnframt 

óánægju með að ekki ætti karlmaður sæti 

í jafnréttisnefnd BÍ. 

27 

Jóhannes Eggertsson þakkaði 

samstarf BÍ og svínabænda. Vissu 

lega hefði kastast í kekki, svínabændum 

líst illa á sauðfjársamninginn en sem aðilar 

að BÍ bera þeir líka ábyrgð á honum. Hann 

Edda Björnsdóttir. 

Guðmundur Grétar Guðmundsson og Fanney Lárusdóttir. 



tók undir spurningar Egils um hvernig leysa 

eigi vanda sem upp kann að koma þegar 

útflutningsskylda dilkakjöts verður afnuminn. 

Búið er að leyfa innflutning á svínakjöti 

sem svarar til mánaðarneyslu þess, þessu 

til viðbótar. Þegar síðast kom upp kreppuástand 

á markaði var gripið til markvissra 

aðgerða til að draga úr framboði. Hann 

taldi 1.000 tonn geta tapast á innlendum 

kjötmarkaði ef innflutningur gengi eftir 

og ef erlendu vinnuafli fækkar hér á landi. 

Eldsneytisframleiðsla úr korni er vaxandi og 

veldur hækkandi kornverði. Hann ræddi 

skýrslu landbúnaðarráðherra um endurskoðun 

á vörnum gegn búfjársjúkdómum. 

Hann sagði frá eigin baráttu gegn salmonellusýkingu. 

Þessu fylgdi erfið sýnataka. 

Hann ræddi hæstaréttardóm í máli sem 

hann höfðaði vegna gjaldtöku fyrir eftirlit 

og í ljósi hans ítrekaði hann að passa þarf 

hvar öll gjöld sem bændur greiða lenda og 

skýrt sé fyrir hvað eru þau greidd. 

28 

Jón Gíslason taldi stjórn BÍ 

hafa staðið sig óvenju vel á síðasta 

ári og þakkaði henni fyrir það. Vandi væri 

því á höndum að velja nýtt fólk í stjórn til 

að halda þessu gengi uppi. Hann ræddi 

síðan fjarskiptamál sem brenna á öllum og 

mæltist til þess að fulltrúar fjarskiptasjóðs 

flyttu mál sitt fyrir allt þingið. Fyrir nokkru 

hefur verið ákveðið að hluti af hagnaði af 

sölu Símans yrði notaður til að bæta þessa 

stöðu úti um land, þar sem einkaframtakið 

haslar sér ekki völl. Sums staðar á landinu 

koma þessi fyrirtæki af fúsum vilja. Annars 

staðar hafa sveitarfélög komi fram með 

fjármuni til að greiða fyrir þessu. Þau taldi 

hann eiga siðferðislega rétt á framlagi úr 

Fjarskiptasjóði. Hann ræddi síðan úttekt á 

kúasæðingum og mæltist til þess að hún 

verði kynnt á þinginu og að nefndin sem 

um þetta fjallar gerði tillögur um jöfnun 

þeirra yfir landið m.a. í ljósi þess að verið 

er að jafna ýmsan annan kostnað s.s. flutning 

á afurðum bænda yfir landið. Mikil mismunun 

væri milli bænda eftir landshlutum 

hvað þetta snertir. 

Þrjú búnaðarsambönd við Húnaflóa sameinuðust 

um sl. áramót. Hann óskaði eftir 

að þingfulltrúar styddu tillögu um óbreyttan 

fjölda þingfulltrúa frá þessu svæði. 

Hugmynd Sigurgeirs varðandi olíugjald taldi 

hann líkt og fleiri fulltrúar, góðra gjalda 

verða. Varðandi sauðfjársamning taldi hann 

að mörgu leyti góðan en lýsti óánægju með 

43 milljónir króna í byggðastyrk sem eru nú 

teknar inn í samninginn en stóð utan hans 

áður. Þar með eru samtök bænda farin að 

bera ábyrgð á úthlutun opinberra fjármuna 

til byggðamála. Sveitarfélagamörk eru sífellt 

að breytast en sú viðmiðun, sem þarna var 

notuð, eru gömul og löngu úrelt. 

29 

Gunnar Jónsson þakkaði fyrir 

ágæta setningu búnaðarþings og 

sérstaklega ræðu formanns við hana, sem 

var hrein og bein og ekkert undan dregið. 

Hann ræddi síðan verðstöðvun sem kúabændur 

tóku á sig á síðasta ári. Ekki hefði 

verið margra kosta völ en steininn tók þó 

ekki úr fyrr en á fundi SAM sl. föstudag þar 

sem Pálmi Vilhjálmsson sýndi hvað gerst 

hafði í smásöluversluninni yfir sl. áramót. 

Kúabændur gáfu eftir 800 milljónir króna 

á ársgrundvelli og voru þær einfaldlega 

færðar yfir til verslunarinnar. Hann taldi 

verðugt verkefni fyrir BÍ að skoða þetta 

mjög nákvæmlega. Pálmi sýndi fram á 

hvernig verslunin hefði með þessu undirbúið 

verðbreytingar nú 1. mars. Hann 

sagðist hafa áhyggjur af því að Baugur er 

kominn í mjólkuriðnað. Hvaða hlutverk er 

þarna verið að spila. Ekkert annað en að 

brjóta upp samstöðu bænda, á sama tíma 

og mjólkuriðnaðurinn hefur verið að sameinast 

til að ná fram kostnaðarlækkunum 

og ávinningi fyrir bænda. Hann tók undir 

áhyggjur manna af þróun kjötmarkaðarins 

á komandi misserum. Staðan væri ágæt 

eins og er en blikur eru á lofti m.a. vegna 

afnáms útflutningsskyldu. Nauðsynlegt er 

að hyggja að viðbrögðum í tíma og sláturleyfishafar 

mega ekki láta verslunina ná 

að spila á þetta. Þetta er verðugt verkefni 

fyrir samtökin að takast á við. Síðan ræddi 

hann viðhorfskönnunina sem niðurstöður 

voru kynntar úr, hún á að vera okkur 

veruleg hvatning og við eigum að nýta 

okkur hana. Þjóðin hlýtur að vera að segja 

okkur að hún vilji íslenskar vörur. Þá þarf 

að tryggja henni að hún fái íslenskar vörur 

þegar hún telur sig vera að kaupa hana. 

Þetta þing verður því að fjalla um og taka 

á upprunamerkingu matvæla. Hann sagðist 

t.d. alltaf horfa eftir hvort gulrætur væru 

íslenskar því að þær væru miklu betri en 

innfluttar. 

30 

Sigríður Bragadóttir tók 

undir með Gunnari Jónssyni með 

völd sláturleyfishafa á kjötmarkaði. Hún 

kynnti síðan könnun sem send var út á 

vegum Jafnréttisnefndar BÍ og landbúnaðarráðuneytisins 

sem heitir “Staða karla 

og kvenna í dreifbýli”. Ekki er búið að 

vinna endanlega úr svörum en hún fór yfir 

nokkur atriði. Sent var út til 2.132 manna 

á öll lögbýli. Í endanlegu úrtaki voru 2034 

en svarhlutfall var rúm 52%. Hún fór yfir 

nokkrar niðurstöður til kynningar en niðurstöður 

verða birtar í skýrslu sem kemur 

fljótlega út. Hún tók undir með Sindra að 

karlmaður ætti að vera í Jafnréttisnefnd. 

Hún lýsti ánægju með hlut kvenna á búnaðarþingi 

og hvatti þingfulltrúa til að kjósa 

konur í þau þrjú sæti sem eru laus í stjórn 

BÍ. 

31 

Fanney Ólöf Lárusdóttir 

lýsti ánægju með að vera komin 

til að taka þátt í störfum búnaðarþings. 

Setningarathöfn var glæsileg. Niðurstaða 

skoðanakönnunar var athyglisverð og kjark 

hefði þurft til að gera hana. Hún lagði til 

að sendur verði góður fulltrúi landbúnaðarins 

í framhaldsskóla landsins með áhugavert 

efni til að kynna landbúnaðinn. Hvað 

er síðan hægt að gera til að fá unga fólkið 

aftur í sveitirnar þegar það hefur menntað 

sig? Hún spurði Harald Benediktsson 

hvort stjórn BÍ hefði sett niður fyrir sér eftir 

fundaferðina í haust, hvað hægt sé að gera 

til að tryggja að áfram verði stundaður 

landbúnaður á Íslandi. 

32 

Jón Benediktsson tók undir 

þakkir til forystu BÍ fyrir viðbrögð 

við matvælaverðsumræðunni. Hann ræddi 

stöðu kvenna í landbúnaði og taldi okkur 

geta verið ánægð með stöðuna í samanburði 

við frændur okkar Dani. Hann bar 

síðan blak af formanni Svínaræktarfélags 

Íslands varðandi gagnrýni á sauðfjársamning. 

Í upphafi virtist sem svo að þær upphæðir 

sem þarna sáust myndu vekja mikla 

gagnrýni. Fyrir fáum árum tóku framleiðendur 

í nokkrum kjötgreinum á sig að 

endurfjármagna Norðlenska. Því miður 

hefur ekki tekist að fá útflutningskvóta á 

ESB fyrir svínakjöt sem grípa mætti til ef 

offramleiðsla yrði. Það hefur valdið sárindum 

og leiðindum að ekki hefur tekist 

að skapa þarna öryggisventil. Hann ræddi 

mál nr. 6 um skattlagningu veiðihlunninda. 

Málið hefur áður verið til umfjöllunar 

en ekki fundist pólitískur vilji til að breyta 

skattalögum í þessu efni. Þetta hefur áhrif 

á möguleika manna sem ætla að stunda 

búrekstur til að keppa um hlunnindajarðir. 

Endurskoðun Hagþjónustu landbúnaðarins, 

mál nr. 15-1, taldi hann þarft mál sem og 

forritunarmál BÍ nr. 17. Varðandi mál nr. 20, 

framkvæmd landbótaáætlana taldi hann 

nauðsynlegt að búnaðarþing legði línurnar 

varðandi reglugerð um gæðastýringu í 

sauðfé þannig að landbótaáætlanir gætu 

gengið hnökralaust. Landnýtingu hér taldi 

hann hafa verið mjög skipulagslitla og gera 

þarf tillögur um það til sveitarfélaga hvers 

konar aðgát þarf að hafa, óskemmtilegt er 

að sjá ræktunarland fara undir mannvirkjagerð 

í miklum mæli. 

33 

Sveinn Ingvarsson taldi engan 

efast um gildi setningarathafnar 

og hún hefði verið glæsileg og íburðarlaus. 

Hann sagði að innst inni hefðum við vonast 

til að niðurstöður skoðanakönnunar yrði á 

þann veg sem hún varð. Máttur fjölmiðla 

hefði hins vegar verið langt kominn með 

að sannfæra okkur um að við værum ekki 

að standa okkur jafn vel og raun ber vitni. 

Niðurstaða stjórnar var að fá kynningarfyrirtæki 

til samstarfs og það hefði, ásamt 

formanni, framkvæmdastjóra og starfsmönnum 

staðið vel að verki. Við þurfum 

síðan að vera stöðugt vakandi og á verð- 

18 



inum að viðhalda þessari ímynd. Eitt verkefnið 

í þessari kynningu voru heimsóknir 

til þingflokka. Mjög fáir í þeirri sveit eigi 

bein tengsl við bændur og sveitirnar. Í 

heimsókn til Samfylkingarinnar taldi hann 

vel hafa komið í ljós að þingmenn þar vissu 

ótrúlega lítið um rekstrarumhverfi landbúnaðar. 

Hann ræddi síðan mál nr. 8, bótarétt 

vegna framkvæmda í almannaþágu. Í 

þjóðfélaginu í dag er mjög breytt afstaða 

til þess hve langt eigi að ganga í þessum 

efnum. Þrjár stórar virkjanir eru nú t.d. 

áformaðar í neðri hluta Þjórsár. Bændur 

hafa m.a. áhyggjur af að vatnsstaða í neðri 

hluta sveitanna muni hækka. Við eigum að 

nýta okkur almenningsálitið til að gera sem 

harðastar kröfur til bóta. Þarna eigi ekki að 

þiggja eina greiðslu heldur gera samning 

um árlegar greiðslur. Þá þurfum við að vera 

vakandi fyrir að finna leiðir til að viðhalda 

jákvæðri ímynd. Hann tók undir með Birnu 

Þorsteinsdóttur um að endurvekja verkefnið 

“Bændur bjóða heim”. Þegar árangur 

starfs á búnaðarþingi er skoðaður veldur 

áhyggjum að mörg mál koma aftur og 

aftur til þings. Hvað veldur? Málin eru mismunandi 

en mál eins og þjóðlendumálin er 

ekki hægt að annað en að taka fyrir meðan 

núverandi landrán stendur yfir. Svo lítur út, 

miðað við ummæli alþingismanna, að það 

sé einhver annar en þeir sem ræður í þessu 

landi. Sveinn situr sem fulltrúi stjórnar BÍ í 

stjórn Framleiðnisjóðs. Staða sjóðsins hefur 

breyst eftir að 80 aura gjald á hráefni var 

afnumið. Hann sagði frá námskeiðum á 

vegum sjóðsins í samstarfi við Impru. 

34 

Anna Bryndís TRYGGVAdóttir 

ræddi þá útkomu úr skoðanakönnuninni 

að yngra fólk virtist hafa 

minna álit á íslenskum landbúnaði en það 

eldra. Fólki fækkar í sveitum og húsmæðraskólar 

hafa verið aflagðir. Húsmæður hafa 

haldið uppi sveitum og kennt fólki matargerð 

og hefðir. Þessi þekking er að týnast 

og yngra fólkið hefur þar af leiðandi minni 

þekkingu á íslenskum mat. Hún taldi rétt 

að skoða hvort ekki þurfa að gera átak í að 

varðveita matargerðarhefðir í sveitum. Til 

að einhver vilji kaupa afurðir okkar þurfa 

þeir að kunna að nota hráefnið. Hún sagðist 

líka velta fyrir sér af því hve fáir læra 

þetta nú af mæðrum sínum og hvort þessa 

fræðslu vanti ekki inn í bændaskólana. 

35 

Nanna Jónsdóttir þakkaði 

ánægjulega setningarathöfn 

og góðar ræður á henni. Hún gerði varðveislu 

lands og skógrækt að umtalsefni og 

tók undir með að passa þyrfti að tún yrðu 

áfram nýtanleg sem tún. Henni fannst 

skógrækt hafa farið svolitlu offari og skipulag 

vanta. Ferðamenn sækjast eftir útsýni 

og víðsýni. Skógrækt, t.d. á Suðurlandi, 

er farin að girða vegi af með trjám, þessu 

hafa ferðamenn sem til hennar koma, 

orð á. Mun meira skipulag þurfi í þessum 

efnum. Framkvæmdir í náttúrlegum skógi 

þurfa að fara í umhverfismat en planta má 

hvar sem er. Varðandi gjöld og álögur, s.s. 

bankakostnað, heilbrigðisgjald o.fl., þarf að 

gera kröfur um að þau hækki ekki látlaust 

á sama tíma og gerðar eru kröfur um lækkun 

kostnaðar. Upprunamerkingu matvæla 

taldi hún mikilvægt mál. 

36 

Sigurgeir Þorgeirsson ræddi 

spurningar þingfulltrúa og tók 

fyrst fyrir hæstarréttarmál gegn olíufélögunum. 

Málið hefði verið skoðað með LÍÚ 

og neytendasamtökum á sínum tíma. Falli 

dómur hæstaréttar einstaklingnum í vil 

kemur til álita að koma bændum til stuðnings 

í þessu. Varðandi markmiðstengdar 

búrekstraráætlanir sagði hann rétt að féð 

hefur ekki gengið út en reglum hefur þó 

verið breytt og slakað á kröfum. Hins vegar 

sé spurning hvort þessi verkefnaflokkur eigi 

rétt á sér með jafn mikið fé og nú er varið 

til hans. Áhugi fyrir alvöru áætlanagerð sé 

takmarkaður og þetta sé forsjárhyggja að 

ýta mönnum út í þetta. Við endurskoðun 

búnaðarlagasamnings hlýtur að koma til 

skoðunar að leita leiða til að nota þetta fé 

betur. 

Fullur vilji er til að setja mikinn kraft í forritunarmál 

nautgriparæktarinnar og koma 

í það form að samskipti verði greið í báðar 

áttir. M.a. verður skoðað hvort nýlegt 

Þorsteinn Kristjánsson og Gylfi Þór Orrason. 

Arnar Bjarni Eiríksson, Haraldur Benediktsson og Sigurgeir Þorgeirsson. 

danskt kerfi megi nota hér. Fjármagn til 

þessa verkefnis er til í þróunarsjóði og ætti 

því ekki að hamla vinnsluhraða. 

Öll fundagögn sem til voru fyrir þingið 

voru þá send út. Reikningar hafa venjulega 

verið kláraðir rétt fyrir búnaðarþingsbyrjun. 

Hægt væri að senda bráðabirgðareikningsyfirlit 

út fyrr, með fyrirvara. 

37 

Haraldur Benediktsson, 

bauð nýja búnaðarþingsfulltrúa 

sérstaklega velkomna til starfa og þakkaði 

góðar umræður. Hann ræddi stöðu 

lífrænnar framleiðslu og lýsti sig sammála 

sjónarmiðum Guðna Einarssonar. Hann 

sagði sér þykja vænt um þakkir fyrir góð 

störf í matvælaverðsumræðu en allt starfsfólk 

BÍ vinnur að þessu verki. Þá sagði hann 

frá að hann hefði verið í útvarpsviðtali fyrr 

um daginn þar sem niðurstöðum skoðanakönnunar 

var snúið upp í að bændur 

hefðu þá ekkert að óttast í umræðu um 

innflutning. Niðurstöðurnar væru líka vegvísir 

að því hvernig þarf að vinna að þessu 

áfram. Þar þurfa allir að leggjast á eitt. Enn 

er eftir að halda nokkra fundi í fundaferð 

BÍ og fullur vilji til að ljúka henni. En hvað 

er hægt að gera í framtíðinni. Er hægt að 

sýna neytendum betur hver hlutur bænda 

er í útsöluverði búvara. Það að tryggja 

framtíð landbúnaðar er sameiginlegt verkefni 

okkar, því lýkur aldrei en verður að 

vinna áfram skref fyrir skref. 



Málaskrá Búnaðarþings 2007 

Nr. máls Heiti máls Nefnd sem vísað er til Afgreiðsla 

Mál nr. 1 Reikningar Bændasamtaka Íslands Fjárhagsnefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 2 Fjárhagsáætlun fyrir árið 2007 Fjárhagsnefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 3 Útgjöld BÍ Fjárhagsnefnd Kom ekki úr nefnd 

Mál nr. 4 Þjóðlendumál Allsherjarnefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 5 Forkaupsréttur ábúenda Allsherjarnefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 6 Skattlagning veiðihlunninda Allsherjarnefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 7 Endurskoðun á vörnum gegn búfjársjúkdómum Búfjárræktar- og fagráðanefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 8 Bótaréttur vegna framkvæmda í almennaþágu Allsherjarnefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 9 Reglur Orlofssjóðs BÍ Félagsmálanefnd Kom ekki úr nefnd 

Mál nr. 10 Skólaverkefni Bændasamtaka Íslands Félagsmálanefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 11 Söluandvirði hótela BÍ Félagsmálanefnd Kom ekki úr nefnd 

Mál nr. 12 

Breyting á samþykktum BÍ vegna sameiningar 

búnaðarsambanda 


Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 13 Úttekt á innra starfi og húsnæðismálum BÍ Félagsmálanefnd Kom ekki úr nefnd 

Mál nr. 14 Viðhorfskönnun meðal bænda Félagsmálanefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 15 Endurskoðun á Hagþjónustu landbúnaðarins Búfjárræktar- og fagráðanefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 16 Þjónusta dýralækna Búfjárræktar- og fagráðanefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 17 Forritamál BÍ Búfjárræktar- og fagráðanefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 18 Úttekt á loðdýrabúum Búfjárræktar- og fagráðanefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 19 Aðgerðaráætlanir gagnvart alvarlegum búfjársjúkdómum Búfjárræktar- og fagráðanefnd Afgreitt með máli nr. 7. 

Mál nr. 20 Framkvæmd landbótaáætlana Framleiðslu- og markaðsnefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 21 Skipulag sláturfjárflutninga Framleiðslu- og markaðsnefnd Kom ekki úr nefnd 

Mál nr. 22 Merking matvæla og jafnræði í heilbrigðiskröfum Framleiðslu- og markaðsnefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 23 Útflutningur íslenskra landbúnaðarvara Framleiðslu- og markaðsnefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 24 Reglubundin birting upplýsinga um innflutning búvara Framleiðslu- og markaðsnefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 25 Lántökukostnaður og stimpilgjöld Kjaranefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 26 Afnám fóðurtolla Kjaranefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 27 Fjarskipti og raforkukostnaður Kjaranefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 28 Matvælaverðsumræðan Kjaranefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 29 Endurgreiðsla olíugjalds Kjaranefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 30 Úttekt á nýtingu úrvinnslugjalds Kjaranefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 31 Verðhækkanir á rekstrarvörum og þjónustu Kjaranefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 32 Varnir gegn sinu- og skógareldum Umhverfis- og jarðræktarnefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 33 Samræming veiða á ref og mink Umhverfis- og jarðræktarnefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 34 Kolefnisbinding gróðurhúsalofttegunda Umhverfis- og jarðræktarnefnd Afgreitt með ályktun 

Mál nr. 35 Lausaganga hunda um beitilönd Umhverfis- og jarðræktarnefnd Afgreitt með ályktun 

20 



Ályktanir Búnaðarþings 2007 

Hér fara á eftir ályktanir Búnaðarþings 2007, raðað eftir nefndum. 

Allsherjarnefnd 

Þjóðlendumál 

Búnaðarþing 2007 lýsir fullum stuðningi við 

ályktun stjórnar Bændasamtaka Íslands frá 

24. október 2006 vegna dóma í þjóðlendumálum. 

Jafnframt skorar Búnaðarþing á 

Ríkisstjórn Íslands að beita sér fyrir breytingum 

á lögum nr. 58/1998 um þjóðlendur 

til samræmis við það sem farið er 

fram á í framangreindri ályktun stjórnar 

Bændasamtaka Íslands. 

Ályktun stjórnar Bændasamtaka 

Íslands frá 24. október 2006 

“Stjórn Bændasamtaka Íslands beinir því til 

Ríkisstjórnar Íslands að beita sér fyrir endurskoðun 

á lögum nr. 58/1998 um þjóðlendur 

með hliðsjón af framkvæmd þeirra. 

Í ljósi nýlegra dóma Hæstaréttar Íslands 

ríkir óvissa um eignarrétt bænda að jörðum 

þeirra. Óvissa þessi veldur bændum margháttuðu 

tjóni og óþægindum. Verðmæti 

jarða rýrnar og lánadrottnar halda að sér 

höndum. Viðskipti með jarðir hafa víða 

lent í sjálfheldu. Mikilvægt er að jafnræðis 

sé gætt þegar eignarréttur er metinn og 

að jarðeigendur á Íslandi sitji allir við sama 

borð. Ljóst er að það var ekki vilji löggjafans 

við setningu þjóðlendulaga að hrófla 

við þeirri aldagömlu skipan sem lögfest var 

með landamerkjalögum frá 1882 að jarðir 

bænda séu háðar beinum eignarrétti þeirra. 

Nú þegar fyrir liggur að dómstólar telja sér 

heimilt að meta gildi hvers landamerkjabréfs 

fyrir sig er nauðsynlegt að tryggja 

réttarstöðu jarðeigenda í þjóðlendulögunum 

með því að í lögunum verði ákvæði 

sem styrki þýðingu þinglýstra landamerkjabréfa. 

Því er nauðsynlegt að setja í lögin 

ákvæði þess efnis að jörð með athugasemdalausum 

þinglýstum landamerkjum 

sé eignarland, sá sem haldi öðru fram hafi 

sönnunarbyrðina fyrir því”. 

Forkaupsréttur ábúenda 

Búnaðarþing 2007 felur stjórn 

Bændasamtaka Íslands að láta gera úttekt 

á því hvort ákvæði jarðalaga um forkaupsrétt 

ábúanda þarfnist endurskoðunar. 

Skattlagning veiðihlunninda 

Búnaðarþing 2007 krefst þess að leigutekjur 

vegna veiðihlunninda verði meðhöndlaðar 

skattalega sem fjármagnstekjur, 

ótengdar rekstri, hjá öllum sem þeirra 

njóta. 

Bótaréttur vegna framkvæmda í 

almannaþágu 

Búnaðarþing 2007 krefst þess að við allar 

framkvæmdir í almannaþágu, svo sem virkjanir, 

vegalagnir, línulagnir og fleira liggi fyrir 

áður en framkvæmdir hefjast, leigusamningur 

um landnotkun og bætur til þeirra 

landeigenda sem viðkomandi framkvæmd 

snertir. Jafnframt krefst Búnaðarþing þess, 

að sú löggjöf sem slíkar framkvæmdir 

varða, verði endurskoðuð. 

Til þess að ná ofangreindum markmiðum 

beinir Búnaðarþing 2007 því til stjórnar 

Bændasantaka Íslands að skipaður verði 

starfshópur sem skili tillögum fyrir árslok 

2007 um fyrirkomulag ofangreindra mála 

til frambúðar. 

Fagráða- og búfjárræktarnefnd 

Endurskoðun á Hagþjónustu land bún að arins. 

Búnaðarþing 2007 beinir því til landbúnaðarráðherra 

að endurskoðuð verði starfsemi 

Hagþjónustu landbúnaðarins með það 

að markmiði: 

• Að efla starfsemi hennar á sviði kennslu 

og leiðbeininga í hagfræði og á rekstrarsviði. 

Slík efling Hagþjónustunnar er 

lykillinn að eflingu kennslu og rannsókna 

á sviði hagfræði við Landbúnaðarháskóla 

Íslands. 

• Að efla almennar hagrannsóknir, bæði 

sem byggja á gögnum sem Hagþjónustan 

hefur safnað gegnum tíðina, jafnframt 

því sem leggja þarf áherslu á aukna 

gagnaöflun, s.s. hvað varðar vinnuframlag 

bænda, framleiðni og arðsemi fjárfestinga. 

• Að skoða hvernig létta má af 

Hagþjónustunni vinnufrekum verkefnum, 

sem hugsanlega væri betur fyrir komið 

hjá öðrum stofnunum landbúnaðarins. 

Úttekt á loðdýrabúum 

Búnaðarþing 2007 samþykkir að vísa þessu 

máli til stjórnar Bændasamtaka Íslands. 

Þjónusta dýralækna 

Búnaðarþing 2007 beinir því til stjórnar 

BÍ að hún skoði framkvæmd á reglum um 

greiðslur á ferða- og aksturskostnaði vegna 

þjónustu dýralækna í dreifðum byggðum. 

Fundin verði leið til að þessi sjóður þjóni 

sem best tilgangi sínum. 

Búnaðarþing 2007 krefst þess að leigutekjur vegna veiðihlunninda verði meðhöndlaðar 

skattalega sem fjármagnstekjur, ótengdar rekstri, hjá öllum sem þeirra njóta. 

Endurskoðun á vörnum gegn búfjársjúkdómum 

Búnaðarþing 2007 hefur fjallað um skýrslu 

nefndar landbúnaðarráðherra frá júlí 2006 

um endurskoðun á vörnum gegn búfjársjúkdómum. 

Þingið felur stjórn BÍ að skipa 

starfshóp er geri tillögur um álitamál sem 

uppi eru og tengjast efni skýrslunnar. Haft 

skal samráð við forystumenn allra búgreinafélaga. 



Starfshópurinn fjalli m.a. um: 

- Flutning á vélum, búnaði og gripum milli 

varnarhólfa 

- Aðgerðaráætlanir og verklagsreglur fyrir 

bændur 

- Eftirlit með framkvæmd garnaveikibólusetninga 

- Skipulag varnarhólfa m.a. tryggja stöðu 

"hreinna svæða" 

- Fyrirkomulag varna gegn loðdýrasjúkdómum. 

Aðgerðaráætlanir gagnvart alvarlegum 

búfjársjúkdómum 

Búnaðarþing 2007 samþykkir að beina því 

til Landbúnaðarstofnunar að gerðar verði 

aðgerðaáætlanir fyrir alvarlega búfjársjúkdóma 

sem upp kunna að koma í landinu. 

Einnig þarf að tryggja að nægt fjármagn 

fáist til að tryggt sé að “bestu leiðir” séu 

farnar við aðgerðir gegn alvarlegum búfjársjúkdómum. 

Greinargerð 

Mikilvægt er að fyrir liggi aðgerðaáætlanir 

ef alvarlegir búfjársjúkdómar koma upp í 

landinu. Það getur haft alvarlegar afleiðingar 

fyrir landbúnað á Íslandi ef ekki liggur 

fyrir hvernig brugðist skuli við ef alvarlegur 

búfjársjúkdómur kemur upp. Þetta á ekki 

síður við þegar ríkisvaldið er nú að opna 

meira fyrir innflutning á hráu kjöti. 

Forritamál BÍ 

Búnaðarþing 2007 leggur ríka áherslu á 

að gerð nauðsynlegra forrita fyrir íslenska 

kúabændur komist í höfn þegar á þessu ári. 

Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum er mælt 

með því að kanna nú þegar til þrautar 

hvort nota megi forrit danskra kúabænda 

hér á landi. Gangi það eftir verði stefnt að 

því að það komist í almenna notkun meðal 

íslenskra kúabænda eigi síðar en á árinu 

2008. 

Búnaðarþing 2007 hvetur BÍ til að kanna 

möguleika á því að stofna vefsvæði einstakra 

búa, "Bændatorg", (sambærilegt við 

heimasvæði í heimabanka). Bændatorgið 

tengi saman vefsvæðin og haldi utan um 

þau forrit og gögn sem hvert bú nýtir í 

sínum rekstri. 

Jafnframt er lögð áhersla á endurbætur 

og framþróun allra þeirra forrita sem 

bændur nýta og eru í umsjá BÍ. 


Skólaverkefni Bændasamtaka Íslands 

Búnaðarþing 2007 hefur kynnt sér drög að 

stefnumótun og áætlun skólaverkefnanna 

næstu þrjú ár. Þingið samþykkir að unnið 

verði eftir þessari áætlun á næstu árum 

og telur að því fé sem varið er til þessarar 

starfsemi sé skynsamlega ráðstafað. 

Breytingar á samþykktum 

Bænda samtaka Íslands 

Búnaðarþing 2007 samþykkir eftirtaldar 

breytingar á samþykktum Bændasamtaka 

Íslands. 

2. grein. Í upptalningu á aðildarsamtökum 

komi “Búnaðarsamband Húnaþings 

og Stranda” í stað “Búnaðarsamband 

Strandamanna”, “Búnaðarsamband Vestur- 

Húnavatnssýslu”, Búnaðarsamband Austur- 

Húnavatnssýslu”. 

10. grein. “Í staðinn fyrir: “ 

Búnaðarsamband Strandamanna 1, 

Búnaðarsamband Vestur-Húnavatnssýslu 1, 

Búnaðarsamband Austur-Húnavatnssýslu 

1” komi: “Búnaðarsamband Húnaþings og 

Stranda 3” 

Viðhorfskönnun meðal bænda 

Búnaðarþing 2007 samþykkir að gerð verði 

víðtæk viðhorfskönnun meðal bænda um 

Bændasamtökin, hlutverk þeirra og starfssemi, 

skipulag félagskerfis bænda, fagþjónustu, 

félagsstarfs og kjarabaráttu. 

Við skipulag könnunarinnar verði sérstaklega 

horft til hliðstæðra kannana, sem 

dönsku bændasamtökin gera reglulega. 

Aðildarfélögum BÍ verði gefinn kostur á að 

taka þátt í undirbúningi slíkrar könnunar. 

Greinargerð 

Nauðsynlegt er að þekkja sem best til 

skoðana bænda á starfssemi og skipulagi 

Bændasamtaka Íslands. Niðurstöður könnunar 

sem þessarar hjálpa okkur að móta 

stefnu til lengri tíma í ýmsum málum 

Bændasamtakanna svo sem húsnæðismálum, 

staðsetningu, kynningarmálum, 

félagsmálum, fagþjónustu og ýmsu fleiru. 

Könnun sem þessi hjálpar okkur einnig að 

bregðast við breytingum á ytri aðstæðum á 

hverjum tíma. Inn í slíka könnun mætti fella 

spurningar um viðhorf bænda til sölu Hótel 

Sögu ehf. og ráðstöfun söluandvirðis. 

Þessa könnun þarf að gera hið allra 

fyrsta, meðal annars vegna húsnæðismála 

Bændasamtaka Íslands. 

Fjárhagsnefnd 

Reikningar Bændasamtaka 

Íslands 2006 

Búnaðarþing 2007 samþykkir reikninga 

Bændasamtaka Íslands, Nautastöðvarinnar 

á Hvanneyri og Þorleifskoti fyrir árið 2006 

eins og þeir liggja fyrir á þingskjali 1. 

Fjárhagsáætlun Bændasamtaka Íslands 

og Nautastöðvar BÍ á Hvanneyri fyrir árið 


Búnaðarþing krefst þess að við allar framkvæmdir í almannaþágu, svo sem virkjanir, vegalagnir, línulagnir og fleira liggi fyrir áður en 

framkvæmdir hefjast, leigusamningur um landnotkun og bætur til þeirra landeigenda sem viðkomandi framkvæmd snertir. 

22 



Búnaðarþing 2007 samþykkir fjárhagsáætlun 

Bændasamtaka Íslands og 

Nautastöðvar BÍ á Hvanneyri eins og þær 

liggja fyrir. 

Útgjöld BÍ 

Álitsgerð 

Fjárhagsnefnd hefur borist til afgreiðslu 

erindi búnaðarþingsfulltrúa á Suðurlandi 

þar sem þess er óskað að nefndin dragi 

sem kostur er úr útgjöldum Bændasamtaka 

Íslands. 

Á liðnum árum hefur nefndin orðið að 

velja og hafna, því beiðnir um fjárheimildir 

hafa alltaf verið mun meiri en tekjur samtakanna 

hafa leyft. 

Það er því skoðun nefndarinnar að hún 

hafi á liðnum árum unnið í samræmi við 

þetta erindi. Reynist það hins vegar vilji 

búnaðarþings að draga meira saman í 

útgjöldum verður þingið að álykta um í 

hvaða verkefnum skuli skorið niður. 

Framleiðslu-, kjara- og 

markaðsnefnd 

Útflutningur íslenskra 

landbúnaðarvara 

Búnaðarþing 2007 skorar á sláturleyfishafa 

og afurðastöðvar í mjólkuriðnaði að vinna 

markvisst að útflutningsmálum íslenskra 

landbúnaðarvara og skoða sérstaklega þau 

tækifæri sem felast í samstarfi útflytjenda 

íslenskra matvæla. 

Reglubundin birting upplýsinga 

um innflutning búvara 

Búnaðarþing 2007 felur Bændasamtökum 

Íslands að birta upplýsingar um innflutning 

búvara með reglubundnum hætti. 

Jafnræði í heilbrigðiskröfum 

Búnaðarþing 2007 beinir því til stjórnvalda 

að heilbrigðiskröfur til innfluttra landbúnaðarvara 

séu eigi lakari en þær kröfur sem 

gerðar eru til innlendrar framleiðslu og 

reglubundin sýnataka tryggi að kröfurnar 

séu uppfylltar. 

Greinargerð 

Það skekkir samkeppnisstöðu innlendra 

framleiðenda ef gerðar eru ríkari heilbrigðiskröfur 

til þeirra framleiðslu en innflutnings. 

Verði samt gerðar ríkari kröfur, verður 

að tryggja að kostnaður verði greiddur með 

opinberu fé en falli ekki á búgreinarnar eða 

einstaka framleiðendur. 

Einnig verður að koma á virkum reglulegum 

sýnatökum á innfluttum landbúnaðarvörum, 

m.a. til að fyrirbyggja krossmengun. 

Kostnaður af þessu verði borinn af heilbrigðiseftirlitinu 

því ekkert er mikilvægara 

en heilbrigði íslensku þjóðarinnar. 

Framkvæmd landbótaáætlana 

Búnaðarþing 2007 skorar á landbúnaðarráðherra 

að tryggja í nýrri reglugerð um 

gæðastýringu í sauðfjárrækt rétt þeirra 

bænda sem vinna eftir gerðum samningum 

um landbótaáætlanir. 

Búnaðarþing 2007 telur einnig brýnt að 

landbúnaðarráðherra taki á þeirri óvissu 

sem í stöku tilfellum ríkir um nýtingarrétt 

og eignarhald á landi sem er í umsjá 

Landgræðslu ríkisins. 

Kjaranefnd 

Fjarskipti og raforkukostnaður 

Búnaðarþing 2007 samþykkir að vísa þessu 

máli til stjórnar Bændasamtaka Íslands. 

Lántökukostnaður og stimpilgjöld 

Búnaðarþing 2007 skorar á Alþingi að 

afnema hið fyrsta stimpilgjöld sem lögð eru 

á veðskuldabréf við þinglýsingu. Umrædd 

stimpilgjöld eru tvímælalaust til þess fallin 

að torvelda lántakendum að færa viðskipti 

sín milli lánastofnana og draga þannig úr 

möguleikum þeirra til að njóta hagstæðustu 

lánskjara á hverjum tíma. 

Endurgreiðsla olíugjalds 

Búnaðarþing 2007 gerir afdráttarlausa 

kröfu til þess að landbúnaðurinn njóti þess 

fjármagns sem áður var endurgreiddur 

þungaskattur. Þingið felur stjórn BÍ að leita 

eftir samningum við ríkisvaldið um nýtingu 

þessara fjármuna. 

Verðhækkanir á rekstrarvörum 

og þjónustu 

1. Búnaðarþing 2007 vekur athygli á miklum 

verðhækkunum á rekstrarvörum 

s.s. áburði og kjarnfóðri. Þingið felur 

stjórn BÍ að láta gera samanburð á verði 

helstu rekstrarvara hér og í nágrannalöndunum. 

Niðurstöðurnar verði birtar 

neytendum og notaðar í baráttunni við 

að ná verðhækkunum til baka. 

2. Búnaðarþing 2007 felur stjórn BÍ að 

taka upp viðræður við stjórnvöld um 

eftirlitsgjöld í landbúnaði með það að 

markmiði að koma í veg fyrir tvíverknað 

og auknar álögur af þessum gjöldum. 

3. Þingið hvetur BÍ og aðildarfélög þess til 

að leita allra leiða til að ná hagkvæmum 

innkaupum með sameiginlegum útboðum. 

Matvælaverðsumræðan 

1. Síðustu mánuði hefur verið mikil og 

oft ósanngjörn umræða um þátt inn- 

Skorað er á sláturleyfishafa og afurðastöðvar í mjólkuriðnaði að vinna markvisst að útflutningsmálum íslenskra landbúnaðarvara og skoða 

sérstaklega þau tækifæri sem felast í samstarfi útflytjenda íslenskra matvæla. 



lendra búvara og tolla í matvælaverði. 

Búnaðarþing þakkar stjórn og starfsfólki 

BÍ fagleg viðbrögð við þessari umræðu. 

2. Nú hafa stjórnvöld lækkað verndartolla 

á kjöti og grænmeti og rýmkað tollkvóta. 

Þá hafa mjólkuriðnaðurinn og 

kúabændur ákveðið tímabundna verðstöðvun 

á mjólkurvörum til neytenda. 

Búnaðarþing 2007 leggur áherslu á að 

stjórnvöld grípi ekki til frekari aðgerða 

sem skerða afkomu bænda. 

Úttekt á nýtingu úrvinnslugjalds 

1. Búnaðarþing 2007 beinir því til stjórnar 

BÍ að hún vinni að breyttri flokkun landbúnaðarplasts 

á þann hátt að það verði 

flokkað sem umbúðir. 

2. Þingið hvetur stjórn BÍ til að gera úttekt 

á því hvernig staða einstakra bænda/ 

landssvæða er gagnvart söfnun rúlluplasts. 

Umhverfis- og jarðræktarnefnd 

Búnaðarþing 2007 vekur athygli á miklum verðhækkunum á rekstrarvörum s.s. áburði og 

kjarnfóðri og hvetur BÍ og aðildarfélög þess til að leita allra leiða til að ná hagkvæmum 

innkaupum með sameiginlegum útboðum. 

Varnir gegn sinu- og skógareldum 

Búnaðarþing 2007 hvetur Brunamálastofnun 

Íslands, í samvinnu við Samband ísl. sveitarfélaga, 

til að skipa starfshóp sem vinni að 

markvissum og fyrirbyggjandi vörnum gegn 

sinu- og skógareldum. 

Greinargerð 

Á síðari árum hefur landnotkun og búseta 

breyst mikið og hafa stór landssvæði verið 

friðuð fyrir beit. Þá hefur sumarhúsum 

fjölgað mjög á vel grónum svæðum. Þessi 

breytta landnotkun kallar á öflugar brunavarnir. 

Kolefnisbinding 

Búnaðarþing 2007 beinir því til stjórnvalda 

að vegna markaðsvæðingar kolefnisbindingar, 

verði jarðeigendum tryggð réttindi 

til markaðsetningar og sölu á kolefniskvóta 

innanlands og /eða hlutdeild í tekjum vegna 

sértækra aðgerða ríkisins. 

Lausaganga hunda 

Búnaðarþing 2007 vekur athygli sveitarfélaga 

og bænda á að í lögum um hollustuhætti 

og mengunarvarnir nr. 7 1998 

er sveitarfélögum veitt vald til að takmarka 

eða banna lausagöngu hunda á ákveðnum 

svæðum. 

Stjórnun refaveiða 

Búnaðarþing 2007 skorar á umhverfisráðherra 

að breyta lögum um veiðar á ref, 

þannig að ríkisvaldið beri 80% kostnaðar 

af þeim. Þá leggur Búnaðarþing áherslu 

á að refastofninum sé haldið niðri um allt 

land, en ekki séu hafðar sérstakar uppeldisstöðvar 

fyrir refi, samanber t.d. friðlandið 

á Hornströndum. 

Mikilvægt er að aðgerðir til fækkunar 

á ref séu samræmdar milli samliggjandi 

sveitarfélaga og skorar Búnaðarþing 2007 á 

Samband ísl. sveitarfélaga að beita sér fyrir 

því, með hvatningu og beinum fjárstuðningi, 

þar sem nauðsyn er á slíku. 

Greinargerð 

Veiðar á ref er verkefni alls samfélagsins og 

það að sveitarfélögin stjórni veiðunum er 

nauðsynlegt til að nýta staðbundna þekkingu, 

á hegðun og útbreiðslu dýranna svo 

og tilfinningu fyrir vandanum á hverjum stað. 

Kostnaðarhluti sveitarfélaganna ætti fyrst og 

fremst að vera til þess að þau hafi þá kostnaðarvitund 

sem nauðsynleg er til að fjárhagslegs 

aðhalds sé gætt. Núverandi fyrirkomulag 

er íþyngjandi fyrir sveitarfélögin sem gerir það 

að verkum að veiðunum er ekki sinnt sem 

skyldi. Sveitarstjórnir sem eru að spara á þessum 

lið til skemmri tíma, velta þar með vandanum 

yfir á önnur sveitarfélög. Lögð hefur 

verið áhersla á það af hálfu bænda að halda 

þurfi refastofninum í skefjum vegna þess 

skaða sem hann veldur á lífríki landsins. 

Búnaðarþing 2007 skorar á Alþingi að afnema hið fyrsta stimpilgjöld sem lögð eru á veðskuldabréf við þinglýsingu. 

Þau séu til þess fallin að torvelda lántakendum að færa viðskipti sín milli lánastofnana og draga þannig úr 

möguleikum þeirra til að njóta hagstæðustu lánskjara á hverjum tíma. 

24 


Sjúkrasjóður BÍ 

Sjúkrasjóður Bændasamtaka Íslands var 

stofnaður eftir samþykkt Búnaðarþings 

2004 og starfar eftir reglum sem settar 

voru af stjórn BÍ. Sjóðurinn er skipaður 

þriggja manna stjórn sem tekur 

ákvarðanir um styrkveitingar. Réttindi til 

greiðslna úr Sjúkrasjóði BÍ hafa þeir félagar 

í Bændasamtökum Íslands og makar þeirra 

sem stunda búrekstur á lögbýlum. Greitt 

skal úr sjóðnum vegna langvarandi veikinda 

og meðfylgjandi tekjutaps og/eða kostnaðar 

af þeirra völdum. Skal miðað við 

að veikindin hafi staðið yfir í a.m.k. tvo 

mánuði. Langvarandi veikindi barna félagsmanna, 

sem sannanlega hafa tekjutap og/ 

eða kostnað í för með sér, geta skapað 

sömu réttindi. Aldrei skal greiða úr sjóðnum 

lægri styrk en sem nemur einum mánuði 

eða hærri styrk en sem nemur þremur 

mánuðum samfleytt og ekki er greitt vegna 

fyrsta veikindamánaðar. Mánaðargreiðslur 

á árinu 2006 gátu að hámarki numið kr. 

100.000 á mánuði fyrir hvern heilan mánuð 

eða hlutfall þar af. Grunnupphæðin tekur 

breytingum árlega miðað við breytingar á 

kaupgjaldsvísitölu í janúar. Greiðslur/bætur 

úr öðrum sjóðum eða opinberu bótakerfi 

umfram kr. 45.000 á mánuði dragast frá 

bótaupphæð samkvæmt þessari grein. Eftir 

að greitt hefur verið fyrir þrjá mánuði skal 

greiðsla falla niður í einn mánuð en heimilt 

er að hefja þá greiðslu á ný og greiða aftur 

í allt að þrjá mánuði ef veikindi vara enn. 

Ekki skal greiða fyrir meira en sex mánuði 

á hverju tólf mánaða tímabili. Heimilt er að 

greiða úr sjóðnum vegna útlagðs kostnaðar 

enda sé framvísað reikningum eða öðrum 

fullnægjandi gögnum. Framkvæmdastjórn 

er heimilt í einstökum tilfellum að taka tillit 

til sérstakra erfiðra aðstæðna umsækjenda. 

Fyrstu þrjú starfsár sjóðsins voru styrkveitingar 

eins og sést í töflu 1. Höfuðstóll 

sjóðsins var 19.817.288 kr. í árslok 2006. 

Tafla 1. 

Ár 

Fjöldi 

styrkja 

Heildarfjárhæð 

kr. 

2004 6 2.404.668 

2005 22 7.276.133 

2006 15 5.042.911 

Starfsmenntasjóður BÍ 

Vorið 2006 samþykkti stjórn Bændasamtaka 

Íslands að stofna starfsmenntasjóð til að 

styrkja endurmenntun bænda og starfsfólks 

þeirra. Var þetta gert að undangengnum 

viðræðum við stjórn Framleiðnisjóðs landbúnaðarins, 

sem hafði lýst áhuga sínum 

á að breyta því með hvaða sniði sjóðurinn 

stæði að því að styrkja endurmenntun 

bændastéttarinnar. Samþykkt var að 

Framleiðnisjóður léti álíka upphæð renna til 

starfsmenntasjóðsins og hann hafði veitt til 

námskeiðahalds fyrir bændur hjá búnaðarskólunum. 

Þeir sem eiga rétt til að fá styrki úr sjóðnum 

eru: 

a) Félagar í BÍ sem hafa fasta búsetu á lögbýli 

b) Starfandi bændur, einstaklingar, hjón 

eða sambúðarfólk, sem stunda búnaðargjaldskyldan 

rekstur 

c) Starfsfólk bænda sem hefur (viðurkenndan) 

ráðningarsamning og 

hyggst starfa hjá viðkomandi bónda 

lengur en eitt ár samfellt. 

Sjóðurinn veitir styrki vegna námskeiðsgjalda 

og ferðakostnaðar og einnig upp í 

fjarskipta-/símakostnað þegar um fjarnám 

er að ræða. 

Umsóknir fóru hægt af stað en á árinu 

2006 voru alls veittir 45 styrkir að upphæð 

samtals 334 þús. kr. 


Yfirlit um starfsemi 

Lífeyrissjóðs bænda 

árið 2006 

L S B 

Lífeyrissjóður bænda 

LÖG OG REGLUR 

Lífeyrissjóður bænda starfar samkvæmt 

lögum nr. 12/1999 um Lífeyrissjóð bænda 

og lögum nr. 129/1997 um skyldutryggingu 

lífeyrisréttinda og starfsemi lífeyrissjóða. 

Nánari reglur um framkvæmd laganna eru 

í samþykktum sjóðsins. Lögum um sjóðinn 

var breytt með lögum nr. 78/2006 þar sem 

þau voru einfölduð, lífeyrisréttindaákvæði 

felld niður til þess að unnt yrði að breyta 

lífeyrisréttindaákvæðum í samþykktum 

sjóðsins til samræmis við aldurstengingu 

réttinda og kafli um eftirlaun til aldraðra í 

Lífeyrissjóði bænda gerður sjálfstæður hluti 

laganna. Í kjölfarið var samþykktum breytt 

og voru þær staðfestar af fjármálaráðuneytinu 

þann 29. desember. Með lögum 

nr. 167/2006 var mótframlag til sjóðsins 

hækkað í 8%. 

FJÖLDI SJÓÐFÉLAGA OG 

IÐGJALDATEKJUR 

Alls greiddu 3.186 sjóðfélagar 123,3 mkr. 

iðgjöld til Lífeyrissjóðs bænda vegna tekjuársins 

2006. Af virkum sjóðfélögum voru 

2.891 bóndi. Heildariðgjöld sjóðfélaga 

voru áætluð samtals 148,3 mkr. á reikningsárinu 

og mótframlög samtals 286,1 mkr. 

Réttindaflutningar námu nettó 2,8 mkr. 

Heildariðgjaldatekjur námu því 437,2 mkr., 

sem var um 4,8% hækkun frá fyrra ári. 

IÐGJÖLD, IÐGJALDSSTOFN 

OG INNHEIMTA 

Iðgjöld sjóðfélaga nema 4% af launum. 

Iðgjaldsstofn bænda er reiknuð laun í landbúnaði 

eða greidd laun þar sem búrekstrarformi 

er þannig háttað. Iðgjöldum þeirra 

bænda sem reikna sér laun og njóta beingreiðslna 

er haldið eftir af beingreiðslunum 

mánaðarlega en iðgjöld annarra 

bænda eru innheimt með greiðsluseðlum. 

Bændur sem reikna sér ekki laun greiða 

iðgjöld sín beint til sjóðsins mánaðarlega. 

Launagreiðendur skila iðgjöldum launþega 

í landbúnaði, ásamt eigin mótframlagi, 

mánaðarlega til sjóðsins og enn fremur 

launagreiðendur þeirra bænda sem hafa 

aðra atvinnu og kjósa að greiða iðgjöld af 

henni til sjóðsins. 

MÓTFRAMLAG BÆNDA 

Lög um sjóðinn kveða á um að mótframlag 

á móti iðgjöldum bænda skuli greitt af sjóðfélögum 

nema samið sé um greiðslu þess úr 

ríkissjóði í búvörusamningi eða með öðrum 

sambærilegum hætti. Ríkissjóður hefur 

greitt mótframlag til sjóðsins vegna sauðfjár- 

og mjólkurframleiðslu. Mótframlag 

ríkissjóðs var nægilega hátt á árinu til þess 

að iðgjöld vegna annarra búgreina væru 

einnig bókuð til fullra réttinda hjá sjóðnum 

án þess að sérstakt mótframlag bærist frá 

bændum. Mótframlag í Lífeyrissjóð bænda 

var hækkað í 8% frá 1. janúar 2007 og 

áætlanir benda til að mótframlag ríkisins, 

skv. fjárlögum 2007, á móti iðgjöldum 

bænda dugi ekki á árinu 2007. 

LÍFEYRISGREIÐSLUR 

Heildarlífeyrisgreiðslur námu 742,5 mkr. til 

3.802 lífeyrisþega, sem var um 5,4% hækkun 

greiðslna frá árinu 2005. Lífeyrisgreiðslur 

skiptust þannig á árinu: Lífeyrir greiddur 

vegna áunninna réttinda í sjóðnum nam 

697,5 mkr., þar af ellilífeyrir 534,4 mkr., 

makalífeyrir 58,8 mkr., örorkulífeyrir 95,1 

mkr. og barnalífeyrir 9,2 mkr. Lífeyrir 

greiddur af ríkissjóði, þ.e. lífeyrir til bænda 

fæddra 1914 og fyrr eða maka þeirra, nam 

samtals 45,1 mkr. 

HREIN EIGN TIL GREIÐSLU LÍFEYRIS, 

RAUNÁVÖXTUN OG STAÐA 

Hrein eign til greiðslu lífeyris nam 20.905 

mkr. í árslok 2006 og hækkaði um 14,6% 

frá fyrra ári. Nafnávöxtun var 16,19% og 

raunávöxtun 8,83%. Hrein raunávöxtun 

nam 8,64%. Meðaltal hreinnar raunávöxtunar 

síðustu 5 ára nemur 5,98% og síðustu 

10 ára 5,21%. Endurmetnar eignir voru 

22,1% hærri en áfallnar skuldbindingar og 

9,8% hærri en heildarskuldbindingar. 

VERÐBRÉFAVIÐSKIPTI 

Verðbréfakaup sjóðsins á árinu 2006 námu 

alls 8,438,5 mkr. Verðbréfakaupin skiptast 

þannig: Skuldabréf 

556,4 mkr.; hlutdeildir í innlendum 

verðbréfasjóðum 5.432 mkr.; hlutdeildir í 

erlendum verðbréfasjóðum 2.205,4 mkr. 

og hlutabréf 232,5 mkr. Lán til sjóðfélaga 

námu 12,2 mkr. Sala og innlausn verðbréfa 

nam alls 7.985,1 mkr. Þar af námu seld 

og innleyst skuldabréf 338,8 mkr., seldar 

hlutdeildir í innlendum verðbréfasjóðum 

5.687,5 mkr., erlendum verðbréfasjóðum 

1.915,5 mkr. og seld hlutabréf 43,3 mkr. 

FJÁRVARSLA 

Á árinu 2006 sáu þrír fjárvörsluaðilar um 

vörslu og ávöxtun eignasafns lífeyrissjóðsins. 

Í árslok voru um 58% af eignum sjóðsins 

hjá Glitni og nam nafnávöxtun þeirra 

15,88%, 20% hjá Landsbankanum og 

nafnávöxtun 17,59% og hjá Kaupþingi 

20% og nafnávöxtun 18,21%. Um 2% 

eignanna voru í vörslu lífeyrissjóðsins, aðallega 

sjóðfélagalán. Einungis þrjú ný sjóðfélagalán 

voru veitt. 

STARFSEMI OG UPPLÝSINGASTARF 

Hjá sjóðnum störfuðu á árinu að meðaltali 

3,68 starfsmenn í fullu starfi. Sjóðurinn 

sendi greiðandi sjóðfélögum yfirlit yfir 

greidd iðgjöld til sjóðsins í apríl og september. 

Að lokinni undirskrift ársreiknings 

2005 var birt auglýsing í Bændablaðinu um 

helstu niðurstöður reikningsins og tryggingafræðilegrar 

úttektar. Í Handbók bænda 

er á hverju ári birt ítarleg grein um sjóðinn. 

Lífeyrissjóður bænda er ásamt fimm aðilum 

í landbúnaði, þar á meðal Bændasamtökum 

Íslands, þátttakandi í sameiginlegri vefsíðu 

íslensks landbúnaðar: "www.landbunadur. 

is". Heimasíða lífeyrissjóðsins er "www.lsb. 

is". Þar má nálgast allar almennar upplýsingar 

um sjóðinn auk efnis sem sjóðurinn 

hefur birt í Bændablaðinu og Handbók 

bænda. Þar er einnig að finna öll nauðsynleg 

umsóknareyðublöð svo sem um lán 

og lífeyri svo og iðgjaldaskilagreinar og 

möguleiki er á rafrænum skilum til sjóðsins. 

Almennt netfang sjóðsins er "lsb@lsb. 

is". Skipt var um auðkenni fyrir sjóðinn í 

lok ársins 2006 og er það nú í samræmi við 

veffang sjóðsins. Ársfundur sjóðsins 2006 

var haldinn í Bændahöllinni 13. júní 2006. 

26 


Rekstrarumhverfi landbúnaðarins 2006 

Verðmæti framleiðslunnar, skipting milli búgreina. 

Nautgripaafurðir (þ.m.t. sala lífdýra og beingreiðslur) 47,55 10.498.039.733 

Sauðfjár- og geitaafurðir (þ.m.t. sala lífdýra og beingreiðslur) 22,89 4.921.459.532 

Hrossaafurðir (þ.m.t. sala lífdýra) 2,83 625.189.165 

Svínaafurðir (þ.m.t. sala lífdýra) 5,25 1.159.821.853 

Alifuglaafurðir, þó ekki egg (þ.m.t. sala líffugla) 4,51 995.340.673 

Egg 2,94 650.013.444 

Kartöflur 1,58 349.392.026 

Gulrófur 0,21 45.286.608 

Annað grænmeti og blóm 9,5 2.096.684.576 

Grávara (þ.m.t. sala lífdýra) 1,34 296.426.125 

Æðardúnn 0,78 172.492.338 

Skógarafurðir (þ.m.t. sala skógarplantna) 0,52 119.680.731 

Heysala og annað 0,66 146.359.541 

Samtals 22.076.186.345 

Heildarverðmæti búvara árið 2005, samkvæmt 

gjaldstofni til búnaðargjalds, var 

22,1 milljarður kr. Meðtaldar eru beinar 

greiðslur til framleiðenda. Mjólk og aðrar 

afurðir nautgripa, þ.m.t. kjöt, vega þyngst 

eða um 47,5% af heildarverðmætum. 

Sauðfjárafurðir nema tæplega 23% og 

þriðja stærsta greinin er garðyrkja með 

9,5%. 

Uppskera heys og korns sumarið 2006 

Uppgjör forðagæsluskýrslna vorið 2007 

sýnir að heyfengur eftir sumarið 2006 var í 

meðallagi miðað við næstliðin ár og svipað 

má segja um kornuppskeru. 

Veðurfar var rysjótt, einkum á sunnanverðu 

landinu, og hluta sumars gekk 

sums staðar illa að þurrka hey. Æ stærri 

hluti heyfengsins er plastpakkaður, mest í 

rúlluböggum, en einnig töluvert í ferböggum. 

Þannig var vothey, mest plastpakkað, 

Fóðuröflun og kornuppskera 

samtals 1.788.960 rúmmetrar en þurrhey 

164.258 rúmmetrar sem sýnir að liðlega 

Framleiðsla og sala 

ýmissa búvara árið 2006 

Framleiðsla, kg 2006 

Fóðuröflun bænda 2002 2003 2004 2005 2006 

Framleitt þurrhey, þús. m3 321 302 257 206 164 

Framleitt vothey, þús. m3 1.854 1.985 1.639 1.762 1.789 

Framleiðsla á korni, tonn 7.585 11.000 10.255 9.773 11.253 

Breyting síðustu 

12 mán. % 

Hlutdeild % 

m.v. 12 mán. 

Alifuglakjöt 6.652.824 15,3 27% 

Hrossakjöt 849.791 11,5 3% 

Kindakjöt * 8.646.738 -1,0 35% 

Nautgripakjöt 3.196.084 -9,7 13% 

Svínakjöt 5.743.745 8,4 23% 

Samtals kjöt 25.089.182 4,1 100% 

Mjólk 117.062.454 7,0 

Sala innanlands, kg 

Alifuglakjöt 6.506.645 7,9 28,0% 

Hrossakjöt 723.762 39 3,1% 

Kindakjöt 7.069.113 -3,6 30,4% 

Nautgripakjöt 3.183.429 -10,7 13,7% 

Svínakjöt 5.744.505 8,4 24,7% 

Samtals kjöt 23.227.454 2,1 100,0% 

* Kindakjöt lagt inn samkv. útflutningsskyldu sem flutt skal á erlenda markaði er meðtalið í framangreindri framleiðslu. 

90% heyfengsins eru verkuð í plöstuðum 

rúllu-og og ferböggum. Vitað er að töluverð 

eftirspurn er eftir þurrheyi í hefðbundnum 

smáböggum fyrir hesta í þéttbýli 

og heyverð hækkaði á liðnum vetri. Þá má 

til fróðleiks geta þess að fyrirspurnir um 

hey bárust frá Evrópulöndum vegna lélegrar 

uppskeru, einkum vegna mikilla þurrka. 

Fyrningar vorið 2007 reyndust ekki miklar 

enda var síðastliðinn vetur býsna gjaffrekur 

þegar á heildina er litið, ekki síst vegna þess 

hve kuldi hamlaði sprettu í maí líkt og oft 

áður. Það er því ljóst, ekki síst í ljósi hækkandi 

kornverðs, að mikill og góður heyfengur 

er gulls ígildi nú sem fyrr og enn er 

hollur heimafenginn baggi þrátt fyrir miklar 

tækniframfarir. Kornræktin, að mestu 

bygg, fer vaxandi, en sveiflast þó nokkuð 

til aftir árferði. Líkt og heyfengurinn var 

kornuppskeran í meðallagi, 11.253 tonn, 

sem ræktað var á samtals 3.078 hekturum. 

Kornhálmur var 19.042 rúmmetrar sem 

mörgum reynist verðmæt aukaafurð. 


Inn- og útflutningur búvara árið 2006 

Mikil aukning varð á kjötinnflutningi árið 

2006 eða nær fjórfjöldun frá fyrra ári þegar 

litið er til nautgripa-, alifugla- og svínakjöts. 

Innflutningur nam 919,9 tonnum eða 

þremur kg á íbúa. Neysla á innfluttu kjöti 

nemur nú 3,8% af heildarkjötneyslu. Í ljósi 

þessa og tollalækkana sést að samkeppni á 

kjötmarkaði fer vaxandi um þessar mundir. 

Tafla 1. sýnir innflutning á kjöti árin 2005 

og 2006. 

Alls voru flutt inn 173.146 kg af ostum 

árið 2006 og 47.501 kg af jógúrti. Töluvert 

er flutt inn til landsins af ýmsu grænmeti 

og sést magn og verðmæti sundurliðað í 

töflu 2. 

Tafla 1. Innflutningur á kjöti í kg. 

2005 2006 

Nautgripakjöt 61.873 548.482 

Svínakjöt 24.045 

Kjúklingakjöt 37.919 200.613 

Annað alifuglakjöt 15.568 8.860 

Reykt, saltað 

svínakjöt 

Unnið kjöt af 

alifuglum 

12.060 29.316 

95.880 70.274 

Unnið kjöt af svínum 9.765 20.463 

Unnið kjöt af 

nautgripum 

639 6.993 

Tafla 3. Útflutningur ýmissa búvara árið 

2006 

Tegund 

Magn 

stk/kg 

Verðmæti 

þús. kr. 

Hross 1.303 426.764 

Kindakjöt 1.149.872 352.299 

Hrossakjöt 183.854 34.982 

Smjör 525.562 72.281 

Ostur 61.757 24.239 

Æðardúnn 1.820 198.113 

Minkaskinn 132.987 552.380 

Refaskinn 8.375 53.214 

Gærur, fullsútaðar 

og pelsgærur 

110.371 

Tafla 2. Innflutningur grænmetis árið 2006, magn og verðmæti 

Magn kg Verðmæti kr. 

Kartöflur og bökunarkartöflur 1.784.731 113.407.751 

Tómatar 521.236 67.644.841 

Nýtt blómkál og hnappað spergilkál 360.702 71.524.120 

Nýtt hvítkál 622.806 17.271.630 

Nýtt rauðkál 42.430 1.542.344 

Nýtt kínakál 206.573 17.772.611 

Nýtt spergilkál 204.598 36.593.669 

Jöklasalat 1.138.086 166.953.569 

Annað nýtt salat 347.150 206.866.969 

Nýjar gulrætur og næpur 764.145 113.803.620 

Nýjar gulrófur 143.946 9.367.236 

Nýjar gúrkur 273.127 38.720.144 

Nýir sveppir 144.208 55.706.546 

Ný paprika 1.110.971 187.360.257 

www.bbl.is 

28 


Eignarhald 

á jörðum, 

framleiðsla og 

þróun hennar 

Eftir Daða Má Kristófersson, Ernu Bjarnadóttur 

og Ómar S. Jónsson, 

Bændasamtökum Íslands 

Á Búnaðarþingi 2006 var samþykkt ályktun þess efnis 

að láta kanna og greina þróun á eignarhaldi á bújörðum 

og meta áhrif hennar á búsetu og byggðaþróun. 

Þessu viðfangsefni var síðan skipt í tvennt. Annars 

vegar var unnin viðhorfskönnun meðal ábúenda á 

lögbýlum sem Rannsóknamiðstöð Háskólans á Bifröst 

annaðist. Niðurstöður hennar birtust í sérstakri skýrslu 

og verða ekki raktar hér frekar. 

Hinn hlutinn var að greina þróun á eignarhaldi 

bújarða. Sá hluti var unninn úr lögbýlaskrá landbúnaðarráðuneytisins 

í samstarfi við ráðuneytið. Enn 

fremur voru samkeyrð við hana gögn um framleiðslu 

og búfjárhald til að greina á milli ábúðarlögbýla og 

lögbýla í búfjárframleiðslu. Með þessu var hægt að 

flokka lögbýli í þrjá flokka til frekari glöggvunar. Þessi 

skýrsla fjallar um niðurstöður þeirrar úrvinnslu, fjölda 

jarða, fjölda eigenda, skiptingu eigenda eftir hvort um 

einstaklinga, lögaðila eða sveitarfélög er að ræða, samþjöppun 

á eignarhaldi og umfang viðskipta með jarðir 

eftir landshlutum. 

Inngangur 

Frá árinu 1980 hafa orðið miklar breytingar 

í landbúnaði og sveitum landsins. Fram að 

þeim tíma voru engar framleiðslutakmarkanir 

í landbúnaði. Verð á mörgum afurðum 

til neytenda var ákvarðað samkvæmt 

búvörulögum og ríkið tryggði fjármagn til 

að niðurgreiða útflutning á mjólkurafurðum 

og kindakjöti. Búmarkskerfið var tekið 

upp 1980 til að draga úr framleiðslu og 

útgjöldum ríkisins. Framleiðslutakmarkanir 

fóru þó fyrst að skila umtalsverðum árangri 

eftir 1985 þegar tekinn var upp svokallaður 

fullvirðisréttur í mjólkur- og kindakjötsframleiðslu. 

Enn var hert á framleiðslutakmörkunum 

árið 1992 þegar útflutningsbætur 

voru afnumdar og greiðslumark 

í mjólkur- og kindakjötsframleiðslu tekið 

upp. Við það dró stórlega úr ríkisútgjöldum 

og framleiðsla á þessum afurðum dróst 

verulega saman. Framleiðslutakmörkunum 

fylgdi óhjákvæmilega fækkun búa og framleiðenda. 

Fjármagni var veitt til að greiða 

bændum fyrir að hætta framleiðslu á mjólk 

og í enn meira mæli kindakjöti. Við þetta 

fækkaði jafnframt lögbýlum sem nýtt voru 

til landbúnaðar. Á sama tíma hafa orðið 

miklar breytingar og uppgangur í íslensku 

efnahagslífi. Eftirspurn eftir landi hefur 


aukist jafnt og þétt og verðið þar með 

hækkað. 

Tækniframfarir eru augljóslega annar 

þáttur sem knýr áfram fækkun og stækkun 

búa. Þær er ekki auðvelt að mæla en þó 

má sjá að framleiðsla á flestum afurðum 

hefur staðið í stað eða aukist um árabil á 

meðan starfandi fólki og framleiðslueiningum 

í landbúnaði fækkar jafnt og þétt. 

Þegar litið er aftur til ársins 1997 voru 

lögbýli með greiðslumark í mjólk alls 1.246 

og meðalinnlegg hvers býlis tæplega 82 

þús. lítrar. Árið 2006 voru býlin orðin 796 

með tæplega 148 þús. lítra meðalinnlegg. 

Á sama hátt voru 2.405 sauðfjárbú með 

greiðslumark árið 1997 og heildarframleiðsla 

kindakjöts var 7.903 tonn. Árið 

2006 voru býlin hins vegar 1.601 og heildarframleiðslan 

komin upp í 8.647 tonn. 

Sífellt færri bú og hendur standa þannig 

undir framleiðslunni sem til viðbótar hefur 

heldur aukist á ný m.a. vegna aukinnar innanlandssölu. 

Tafla 1. Fjöldi lögbýla í ábúð allt landið. 

1980 1990 1994 2000 2006 

Lögbýli í ábúð 5.003 4.754 4.638 4.284 4.257 

Lögbýli í eyði 1.388 1.715 1.836 2.149 2.239 

Samtals 6.391 6.469 6.474 6.433 6.496 

Breyting: -249 -116 -354 -27 

Tafla 2. Fjöldi lögbýla í ábúð eftir landshlutum. 

2001 2002 2003 2004 2005 2006 

Breyting 

% 

Höfuðborgarsvæðið 149 148 137 138 141 141 -5,37% 

Suðurnes 59 53 48 46 47 47 -20,34% 

Vesturland 621 621 619 617 618 620 -0,16% 

Vestfirðir 271 267 264 264 264 263 -2,95% 

Norðurland vestra 650 645 640 643 649 652 0,31% 

Norðurland eystra 816 811 804 805 801 794 -2,70% 

Austurland 498 493 489 490 488 484 -2,81% 

Suðurland 1.204 1.205 1.206 1.214 1.238 1.253 4,07% 

Alls 4.269 4.244 4.208 4.218 4.247 4.255 

Lýsing á gagnagrunnum 

Lögbýlaskrá landbúnaðarráðuneytisins inniheldur 

upplýsingar um landnúmer lögbýlis, 

eigendur, ábúendur og hvort lögbýlið sé í 

ábúð, en það er skráð í eyði sé ekki skráður 

ábúandi á lögbýlinu með lögheimili þar. 

Tiltæk voru gögn úr lögbýlaskrá landbúnaðarráðuneytisins 

fyrir árin 2000 til 2006. 

Á móti hafa Bændasamtök Íslands yfir að 

ráða upplýsingum úr búfjárskýrslum (forðagæsluskýrslum) 

og skýrslum um framleiðslu 

mjólkur og kindakjöts sem eru greinanlegar 

á lögbýli og einstaklinga. 

Á grundvelli landnúmera lögbýla reyndist 

unnt að samkeyra ofangreind gögn til að 

komast að því hvort landbúnaðarstarfsemi 

sem byggir á búfjárrækt er stunduð á viðkomandi 

lögbýli. Lögbýli sem uppfylltu þau 

skilyrði að á þeim væri skráð búfjárhald, 

þ.m.t. alifuglar, svín og loðdýr eða framleiðsla 

mjólkur eða kindakjöts, töldust í 

framleiðslu, að frátöldum þeim býlum þar 

sem eingöngu komu fram færri en 20 hross 

eða færri en 500 alifuglar. Utan þessarar 

talningar falla lögbýli þar sem eingöngu er 

starfsemi í skógrækt og garðyrkju, þ.m.t. 

kartöflurækt, gulrófnarækt, ylrækt o.s.frv. 

Einnig falla utan þessarar talningar lögbýli 

þar sem stunduð er ferðaþjónusta eða 

nýting hlunninda en engin búfjárrækt. Á 

grundvelli ofangreindra gagna voru lögbýlin 

flokkuð í þrjá flokka eftir starfsemi: Lögbýli 

í framleiðslu, lögbýli í ábúð og öll lögbýli, 

þ.e. eyðibýli meðtalin. 

Niðurstöður um eignarhald lögbýla eru 

settar fram án jarðeigna ríkisins, en ríkið 

ásamt undirstofnunum sínum er stærsti 

einstaki jarðeigandinn. Sveitarfélög eru 

hins vegar meðtalin í niðurstöðum en þau 

eiga ein eða ásamt öðrum fjölda lögbýla. 

Tafla 3. Fjöldi lögbýla í búfjárframleiðslu eftir landshlutum. 

Tafla 4. Skipting lögbýla í búfjárframleiðslu eftir búgreinum. 

Ár Sauðfé Kýr Blandað Hross Annað Alls 

2000 1.698 669 409 265 38 3.079 

2001 1.599 667 337 303 44 2.950 

2002 1.609 652 288 290 42 2.881 

2003 1.575 623 280 271 38 2.787 

2004 1.532 627 245 315 34 2.753 

2005 1.507 590 238 355 35 2.725 

2006 1.511 564 207 381 30 2.693 

Tafla 5. Fjöldi eigenda að öllum lögbýlum. 

2001 2002 2003 2004 2005 2006 

Ár Einstaklingar Fyrirtæki Sveitarfélög Samtals 

2000 8.660 248 91 8.999 

2001 8.811 274 89 9.174 

2002 8.943 318 83 9.344 

2003 9.029 370 81 9.480 

2004 9.174 419 76 9.669 

2005 9.336 470 75 9.881 

2006 9.484 544 67 10.085 

Breyting 

% 

Höfuðborgarsvæðið 46 47 45 50 50 48 4,3% 

Suðurnes 7 8 8 10 8 9 28,6% 

Vesturland 462 436 418 402 409 406 -12,1% 

Vestfirðir 208 202 196 194 190 188 -9,6% 

Norðurland vestra 560 553 534 544 540 536 -4,3% 

Norðurland eystra 525 503 502 492 478 472 -10,1% 

Austurland 353 353 336 324 312 302 -14,4% 

Suðurland 789 779 748 737 738 732 -7,2% 

Alls 2.950 2.881 2.787 2.753 2.725 2.693 -8,7% 

30 


Tafla 6. Fjöldi eigenda að lögbýlum í ábúð. 

Ár Einstaklingar Fyrirtæki Sveitarfélög Samtals 

2000 5.433 122 61 5.616 

2001 5.541 136 61 5.738 

2002 5.599 169 57 5.825 

2003 5.546 196 55 5.797 

2004 5.607 228 51 5.886 

2005 5.678 266 50 5.994 

2006 5.717 316 43 6.076 

Tafla 7. Fjöldi eigenda að lögbýlum í framleiðslu. 

Ár Einstaklingar Fyrirtæki Sveitarfélög Heildarfjöldi 

2000 4.187 67 42 4.296 

2001 4.105 68 44 4.217 

2002 4.102 86 38 4.226 

2003 3.981 104 36 4.121 

2004 3.966 122 31 4.119 

2005 3.965 137 28 4.130 

2006 3.930 171 25 4.126 

Tafla 8. Fjöldi jarða í búfjárframleiðslu 

þar sem ábúandi er meðal eigenda. 

Ár 

Fjöldi lögbýla 

Þar af 

ábúandi 

meðal 

eigenda 

2000 3.079 2.340 

2001 2.950 2.236 

2002 2.881 2.191 

2003 2.787 2.108 

2004 2.753 2.050 

2005 2.724 2.017 

2006 2.693 1.977 

Tafla 9. Fjöldi jarða í ábúð þar sem 

ábúandi er meðal eigenda. 

Ár 

Fjöldi 

lögbýla í 

ábúð 

Ábúandi 

meðal 

eigenda 

Hlutfall 

2000 4.284 3.282 76,6% 

2001 4.273 3.235 75,7% 

2002 4.246 3.217 75,8% 

2003 4.205 3.111 74,0% 

2004 4.220 2.995 71,0% 

2005 4.251 2.967 69,8% 

2006 4.257 2.920 68,6% 

í flokknum „annað“ eru bú með svín, alifugla 

og loðdýr en hvorki sauðfé eða kýr. 

Niðurstaðan var sú að árið 2000 voru 

3.079 lögbýli þar sem framleiðsla búfjárafurða, 

þ.m.t. hrossarækt, var stunduð. 

Árið 2006 voru þau 2.693 og hafði því 

fækkað um 386 eða 12,5%. Hrossabúum 

fjölgaði þó umtalsvert eða um 116, á 

meðan lögbýlum með aðra búfjárrækt 

fækkaði alls um 502. (Töflur 3-4). 

Fjöldi eigenda að lögbýlum 

Skoðað var hve margir, einstaklingar, lögaðilar 

og sveitarfélög, væru skráðir eigendur 

að lögbýli, einn eða ásamt fleirum. 

Árið 2006 áttu 10.085 aðilar hlut í lögbýli 

og hafði þeim fjölgað um 1.086 frá árinu 

2000. Þar af hafði einstaklingum fjölgað úr 

8.660 í 9.484 eða um 9,5%. Þeir skiptast 

þannig að 59,3% eru karlar en 40,7% 

konur. Lögaðilum hafði fjölgað úr 248 í 544 

eða um 119%. 

Frá og með árinu 2002 var unnt að 

flytja eignir inn í einkahlutafélag án þess 

að skattskylda skapaðist vegna söluhagnaðar. 

Eitthvað er um að bændur hafi nýtt 

sér þetta, einkum við kynslóðaskipti. Þetta 

var þó ekki kannað sérstaklega en kann að 

skýra hluta af þeirri fjölgun sem um ræðir á 

fjölgun lögaðila meðal eigenda lögbýla. 

Sveitarfélögum sem eiga jarðir fækkaði 

úr 91 í 67 á tímabili en hafa ber í huga að 

sveitarfélögum hefur fækkað verulega á 

þessu tímabili vegna sameiningar. 

Einnig var eignarhald á lögbýlum í ábúð 

og í framleiðslu skoðað og má greina þar 

sömu þróun. (Töflur 5-7). 

Sala ríkisjarða telst hins vegar með þegar 

umfang viðskipta með jarðir er metið. 

Ábúð á lögbýlum 

Milli 1980 og 1990 fækkaði lögbýlum í 

ábúð um 249 eða tæplega 25 á ári. Frá 

1990 til 2000 fækkaði lögbýlum í ábúð hins 

vegar rösklega tvöfalt meira, um 470 eða 

nærri 47 á ári. Enginn vafi er á að skipulagðar 

aðgerðir við að draga úr framleiðslu 

búvara, einkum kindakjöts í upphafi tíunda 

áratugarins, eigi drjúgan hlut að máli. Frá 

2000 til 2006 fækkaði lögbýlum í ábúð 

hins vegar aðeins um 27. Síðan 2003 hefur 

lögbýlum í ábúð þó fjölgað um 52. Rétt er 

að taka fram að nýskráningum í jarðaskrá 

fjölgaði umtalsvert á sama tíma. Frá 1995 

til 2000 voru nýskráningar 53 en frá 2001 

til 2006 voru þær 139. (Tafla 1). 

Frá 2001 til 2006 fækkaði lögbýlum 

í ábúð í öllum landshlutum nema á 

Suðurlandi. Á Norðurlandi vestra breyttist 

fjöldi lögbýla í ábúð einnig lítið. Rétt er 

að hafa í huga fyrrnefnda fjölgun lögbýla 

vegna nýskráningar. (Tafla 2). 

Lögbýli í búfjárframleiðslu 

eftir búgreinum. 

Til frekari glöggvunar voru lögbýli í búfjárframleiðslu 

flokkuð eftir því hvaða búfé 

eða búgrein var ráðandi. Framleiðsla sauðfjár- 

og kúabúa var umreiknuð í ærgildi 

þannig að eitt ærgildi mjólkur samsvarar 

174 lítrum og eitt ærgildi í sauðfé jafngildir 

18,2 kg (kjöts) í annaðhvort mjólkur- eða 

kindakjötsframleiðslu. 

Til blandaðra búa teljast bú með meira en 

20% af framleiðslunni (umreiknað í ærgildi) 

í annaðhvort kindakjöts- eða mjólkurframleiðslu. 

Hreint kúabú er þá með 80% eða 

meira af framleiðslunni í mjólk og tilsvarandi 

fyrir sauðfjárbú. Önnur bú eru flokkuð 

eftir búfé. Bú með meira en 20 hross 

og ekkert annað búfé teljast hrossabú en 

Tengsl eignarhalds og ábúðar 

Skoðað var hvaða breytingar hafa orðið á 

eignarhaldi ábúenda á lögbýlum sem þeir 

sitja. Nokkuð hefur dregið úr að ábúandi sé 

meðal eigenda, bæði að lögbýlum í framleiðslu 

og allra lögbýla í ábúð. Hluti af skýringunni 

er að stofnuð eru einkahlutafélög 

um eignarhald á lögbýlum en ekki var reynt 

að rekja hve stór hluti þessarar breytingar 

ætti sér þann uppruna. (Töflur 8-9). 

Er „jarðasöfnun” raunveruleg? 

Eins og fyrr segir er ríkið stærsti einstaki 

jarðeigandi landsins. Samkvæmt Jarðaskrá 

voru 471 lögbýli í eigu þess árið 2006, þar 

af 302 í ábúð. Um 85% aðila sem eiga 

lögbýli, einir eða ásamt fleirum, eiga aðeins 

í einu lögbýli. Það hlutfall hefur haldist 

svipað á tímabilinu sem skoðað var. Um 

11% eiga í tveimur lögbýlum og tæp 2% 

í þremur lögbýlum. Árið 2000 áttu 0,65% 

í fjórum eða fleiri lögbýlum en 0,78% árið 


2006. Rétt er að hafa í huga að þar sem 

einkahlutafélög eru í vaxandi mæli eigendur 

lögbýla kunna eignatengsl að vera að einhverju 

leyti vantalin. (Tafla 10). 

Töflur 11-12 sýna þessa þróun þegar 

annars vegar er litið til lögbýla í ábúð og 

hins vegar lögbýla í framleiðslu. Þróunin þar 

er svipuð. Þó er nær engin breyting á fjölda 

eigenda að fjórum lögbýlum eða fleirum 

sem eru í búfjárframleiðslu. 

jafnhratt nú í byrjun 21. aldarinnar og var 

á milli áranna 1980 og 2000. Engar sterkar 

vísbendingar koma fram um jarðasöfnun 

þar sem ekki er hægt að greina verulega 

fjölgun í hópi þeirra sem eiga margar jarðir. 

Á hinn bóginn fjölgar mjög jarðeigendum 

sem bendir til þess að deilt eignarhald verði 

stöðugt útbreiddara. 

Umfang viðskipta með lögbýli 

Til að varpa ljósi á hve mörg lögbýli skipta 

um eigendur á ári var eftirfarandi vinnsla 

sett upp: 

Bornar voru saman kennitölur skráðra 

eigenda tvö samliggjandi ár. Lögbýli töldust 

hafa skipt um eiganda/eigendur ef kennitölur 

skráðra eigenda seinni árið komu ekki 

fyrir meðal skráðra eigenda árið á undan. 

Með þessu telst eftirfarandi til sölu: 

– Sala milli einstaklinga – hópa einstaklinga 

þegar enginn nýrra eigenda er í hópi fyrri 

eigenda 

– Sala milli hlutafélaga/lögaðila 

– Sala frá einstaklingum til hlutafélaga/lögaðila 

þ.m.t. stofnun ehf. um eignir þó 

raunverulegt eignarhald breytist ekki 

– Sala frá hlutafélögum/lögaðilum til einstaklinga 

– Ný lögbýli koma fram sem jarðasala 

– Breytingar sem verða við sameiningu 

sveitarfélaga birtast sem jarðasala þar 

sem eignarhald lögbýla flyst af kennitölu 

sveitarfélags sem sameinast öðrum, á 

kennitölu sameinaðs sveitarfélags 

– Sala lögbýla í eigu ríkisins kemur fram 

sem jarðasala 

Með þessu telst ekki til sölu: 

– Ef einstakir eigendur að jörð í dreifðri 

eignaraðild selja sinn hlut 

– Ef eigendum að jörð fjölgar við sölu eða 

vegna erfða 

– Ef eigendum að jörð fækkar við sölu eða 

vegna erfða 

– Ef hlutafélag sem á jörð er selt í heilu lagi 

– Ef hlutir í hlutafélögum sem eiga jörð eru 

seldir. 

Milli 5% og 6% lögbýla töldust skipta 

um eigendur á ári hverju m.v. ofangreindar 

forsendur. Þetta hlutfall var þó heldur 

hærra árið 2006 eða 8%. Viðskipti með 

jarðir í framleiðslu eru ívið minni en í heildina 

allt tímabilið. (Töflur 13-15). 

Niðurstöður: 

Niðurstöður þessarar könnunar sýna að 

hægt hefur á fækkun jarða í ábúð. Ljósin 

á bæjum til sveita virðast fjarri því fækka 

Tafla 10. Skipting eigenda að lögbýlum eftir fjölda jarða sem þeir eiga í. 

Eigendur að 

1 lögbýli 

Tafla 12. Skipting eigenda að lögbýlum í búfjárframleiðslu eftir fjölda lögbýla sem 

þeir eiga. 

Eigendur að 1 

lögbýli 

Eigendur að 

2 lögbýlum 


lögbýlum 

Eigendur að 

3 lögbýlum 

Eigendur að 

4 eða fleiri 

lögbýlum 

Eigendur að 3 eða 

fleiri lögbýlum 

Samtals 

2000 4.161 128 7 4.296 

2001 4.093 118 6 4.217 

2002 4.104 117 5 4.226 

2003 3.992 123 6 4.121 

2004 4.010 103 6 4.119 

2005 4.012 112 6 4.130 

2006 4.023 94 9 4.126 

Samtals 

2000 7.768 1.010 162 59 8.999 

2001 7.916 1.022 176 60 9.174 

2002 8.049 1.055 166 73 9.343 

2003 8.166 1.061 178 75 9.480 

2004 8.306 1.102 185 76 9.669 

2005 8.481 1.119 211 70 9.881 

2006 8.647 1.168 201 79 10.095 

Tafla 11. Skipting eigenda að lögbýlum í ábúð eftir fjölda lögbýla sem þeir eiga. 


lögbýli 


lögbýlum 


lögbýlum 

Eigendur að 

4 eða fleiri 

lögbýlum 

Samtals 

2000 5.305 287 21 13 5.626 

2001 5.413 292 22 11 5.738 

2002 5.488 303 25 9 5.825 

2003 5.444 311 32 10 5.797 

2004 5.536 307 32 11 5.886 

2005 5.633 319 31 11 5.994 

2006 5.700 333 28 15 6.076 

32 


Tafla 13. Viðskipti með allar jarðir, hlutfall af heild. 

2001 2002 2003 2004 2005 2006 

Höfuðborgarsvæðið 10% 3% 9% 5% 9% 12% 

Suðurnes 5% 2% 6% 19% 2% 7% 

Vesturland 5% 4% 5% 6% 6% 8% 

Vestfirðir 5% 5% 5% 6% 4% 5% 

Norðurland vestra 4% 4% 4% 5% 5% 7% 

Norðurland eystra 4% 5% 4% 5% 4% 5% 

Austurland 5% 5% 7% 5% 5% 11% 

Suðurland 6% 7% 7% 5% 6% 11% 

Alls 5% 5% 6% 6% 5% 8% 

Árleg viðskipti með lögbýli, hlutfall af heild 


10% 

9% 

8% 

7% 

6% 

5% 

4% 

3% 

2% 

1% 

0% 


10% 

9% 

8% 

7% 

6% 

5% 

4% 

3% 

2% 

1% 

0% 

2001 2002 2003 2004 2005 2006 

Tafla 14. Viðskipti með jarðir í ábúð, hlutfall af heild. 

2001 2002 2003 2004 2005 2006 

2001 2002 2003 2004 2005 2006 


Suðurnes 8% 2% 6% 20% 6% 9% 

Vesturland 4% 4% 5% 6% 6% 7% 

Vestfirðir 4% 4% 5% 6% 3% 7% 



Austurland 5% 4% 7% 4% 6% 11% 

Suðurland 6% 7% 8% 6% 6% 11% 

Alls 5% 5% 6% 5% 6% 9% 

Öll lögbýli 

Lögbýli í ábúð 

Lögbýli í framleiðslu 

Öll lögbýli 

Lögbýli í ábúð 

Lögbýli í framleiðslu 

Jarðir hafa hækkað í verði þó greining 

á því liggi utan þessarar samantektar. 

Óumdeilt er þó að það hefur auðveldað 

aðgang dreifbýlisins að lánsfé sem aftur 

eykur möguleika til atvinnuuppbyggingar. 

Áðurnefnd niðurstaða um þróun á fjölda 

jarða í ábúð gefur til kynna að önnur 

tækifæri til atvinnu og tekjusköpunar hafi 

komið til og þar með hafi fleiri lögbýli haldist 

byggð en ella. 

• Fjölbreytni í atvinnu í sveitum hefur aukist. 

Þar má nefna vaxandi ferðaþjónustu, 

margvíslega starfsemi tengda íslenska 

hestinum og skógrækt sem miklum fjármunum 

hefur verið varið til. 

• Bættar samgöngur og fjarskipti gera 

mögulegt að búa á lögbýli og stunda 

atvinnu utan þess. 

• Lífsstíll að búa í sveit/eiga jörð. 

Eftirspurn og þróun verðlags á landi 

hefur eflaust einnig breyst með auknu 

verðmæti hlunninda í jörðu eins og vatnsog 

jarðhita og námuréttindum. Umræða 

um verndun náttúru og nýtingu lands 

kann einnig að hafa áhrif, þ.m.t. kolefnisbinding. 

Þá er land lögbýla í vaxandi mæli skipulagt 

undir aðra starfsemi, einkum frístundabyggð. 

Sú spurning hefur vaknað 

hvort þörf sé á að gera einhverjar ráðstafanir 

til að tryggja að ekki verði gengið á 

besta landbúnaðarlandið og það skipulagt 

og tekið undir önnur not. Þessar áhyggjur 

eru ekki séríslenskar. Nefna má að norsku 

bændasamtökin hafa óskað eftir því við 

norsk stjórnvöld að skipuð verði nefnd 

sem fjalli um vernd landbúnaðarlands. Á 

móti kemur eignarrétturinn. Ef takmarka 

á möguleika landeigenda til að selja eða 

skipuleggja land sitt til þeirra nota sem 

gefur þeim mest í aðra hönd verður það 

væntanlega að vera vel rökstutt. 

Sífellt fleiri sækjast eftir að eiga land 

eins og sést af fjölgun eigenda að lögbýlum. 

Ótaldar eru þá breytingar sem orðið 

hafa við að landspildum er skipt út úr 

lögbýlum til margvíslegra nota, þ.á m. frístundanota. 

Lokaorð og þakkir: 

Tafla 15. Viðskipti með jarðir í búfjárframleiðslu, hlutfall af heild. 

2001 2002 2003 2004 2005 2006 


Suðurnes 0% 13% 13% 40% 0% 11% 

Vesturland 3% 3% 5% 3% 6% 5% 

Vestfirðir 4% 4% 3% 4% 3% 5% 



Austurland 5% 4% 5% 3% 4% 10% 

Suðurland 4% 6% 5% 5% 4% 10% 

Alls 4% 5% 5% 4% 4% 7% 

Jóhanna Lind Elíasdóttir, deildarstjóri í landbúnaðarráðuneytinu, 

sá um miðlun gagna 

úr lögbýlaskrá og gaf margar góðar ábendingar 

við texta þessar skýrslu. Þökkum við 

henni gott samstarf. 

Enn er ýmsum spurningum ósvarað um 

þróun á eignarhaldi jarða. Sú mikla fjölgun 

sem hefur t.d. orðið á lögaðilum sem eiga 

í lögbýlum gæti verið áhugverð til frekari 

skoðunar. Kaup fjárfesta á lögbýlum 

og landi er alltént mikið til umræðu víða í 

þjóðfélaginu enda er land, ekki síst landbúnaðarland, 

mikilvæg auðlind sem sífellt 

er gengið á í heiminum. 


Hvít, hyrnd ær 

White, horned ewe 

Svört, kollótt ær 

Black, polled ewe 

Mórauð, kollótt lambgimbur 

Brown, polled ewe lamb 

Móbotnótt, kollótt ær 

Brown mouflon, polled ewe 

Svartkrögubíldótt, kollótt ær 

Black piebald, polled ewe, with 

dark cheeks and a collar 

Móhöttótt, kollótt lambgimbur 

Brown piebald, polled ewe lamb, 

with a hood 

Svört, ferhyrnd ær 

Black fourhorned ewe 

Gul, hyrnd ær 

White, horned ewe, with tan fibres 

Dökkgrá, kollótt ær 

Dark-grey, polled ewe 

Mórauð, hyrnd ær 

Brown, horned ewe 

Svartgolsóttur, hyrndur lambhrútur 

með dökkt í svanga 

Black badgerface, horned ram 

lamb, with a dark flank spot 

Svarthöttótt, hyrnd ær 

Black piebald, horned ewe, 

with a hood 

Móarnhöfðóttur, botnóttur, hyrndur 

lambhrútur 

Brown piebald-mouflon, horned 

ram lamb, with an eagle head 

Svartflekkóttur, ferhyrndur 

lambhrútur 

Black piebald, fourhorned ram 

lamb, with patches 

Hvítur, hyrndur hrútur 

White, horned ram 

Hvítur, kollóttur hrútur 

White, polled ram 

Grámórauður, hyrndur lambhrútur 

Grey-brown, horned ram lamb 

Grágolsótt, hyrnd lambgimbur 

Grey badgerface, horned ewe lamb 

Svarthálsótt, leggjótt, hyrnd ær 

Black piebald, horned ewe, 

with dark outer socks 

Svartbotnóttur, blesóttur, leistóttur, 

hyrndur forystusauður 

Black mouflon-piebald, horned 

leader wether, with a blaze and socks 

Móarnhosótt, hyrnd forystuær með svart- og 

móarnhosóttar lambgimbrar. 

Brown piebald, horned leader ewe with black and brown 

piebald ewe lambs, all with white collars and stockings. 

PRENTSMIÐJAN ODDI HF. 

Gul, kollótt ær með svartan blett 

White, polled ewe, with tan fibres 

and a black spot 

Grá, hyrnd ær 

Grey, horned ewe 

Svartbotnótt, hyrnd ær 

Black mouflon, horned ewe 

Mógolsótt, hyrnd ær 

Brown badgerface, horned ewe 

Svartflekkótt, kollótt ær 

Black piebald, polled ewe, 

with patches 

Golbíldótt, hyrnd gimbur 

Black badgerface-piebald, 

horned ewe lamb 

Svartblesótt, hyrnd forystuær með 

kraga og leista 

Black piebald, horned leader ewe, 

with a blaze, a collar and socks 

Hvítur, hyrndur hrútur með 

svartan kjamma 

White, horned ram, with 

a black cheek 

Arfhrein grá, kollótt ær 

Homozygous grey, polled ewe 

Grábotnótt, hyrnd ær 

Grey mouflon, horned ewe 

Svartbaugótt, hyrnd ær 

Black piebald, horned ewe, with 

dark eyerings only 

Gráflekkótt, hyrnd ær 

Grey piebald, horned ewe, 

with patches 

Mókrúnóttur, leistóttur, 

ferukollóttur hrútur 

Brown piebald polled ram, with a 

head spot and socks, the high crown 

showing the presence of the gene 

for fourhornedness 

Svartleistóttur, hyrndur 

forystuhrútur með krúnu og 

lauf á snoppu 

Black piebald, horned leader ram, 

with socks, head and nose spots 

Ljósmyndir: Jón Eiríksson, Búrfelli 

Ljósrauð 

Light red 

Lyserød 

Hellrot 

Rauðhjálmótt 

Red with white face 

Rød, hvitt ansikt 

Rotvieh mit weißem Kopf 

Bleik 

Dunn 

Rødskjær 

Rotbunt 

Rauðbröndótt 

Red brindle 

Rødbrandet 

Rot gestreift 

Sægrábröndótt, hálfhryggjótt 

Dun, brindle, white posterior 

Grå brandet 

Graubrun gestreift, mit weißer 

Rükenstreifen und Unterbauch 

Svartsíðótt, arfhrein hryggjótt 

Black sided, homozygous 

Svartsidet 

Weiß mit schwarz gesprenkelten 

Seiten und weißem Rückenstreifen 

Rauð 

Red 

Rødt 

Rot 

Rauðkrossótt 

Red with white face markings 

Rød, hvitt ansikt 

Rotvieh mit weißgeschekten Kopf 

Brandskjöldótt 

Brindle pied 

Brandet, botet 

Braunweiß gescheckt – gestreift 

Bröndótt 

Brindle 

Brandet 

Braunschwarz gestreift 

Kolgrá, huppótt 

Brown grey, white inguinal region 

Gråbrun, hvit lyskeflekk 

Dunkelbraun grau mit weißem 

Milchspiegel, Euter und Unterbauch 

Sægrá 

Dun 

Grå 

Graubraun 

Rauðskjöldótt, ljós 

Red pied, light 

Lyserød flekket 

Helles rotbunt 

PRENTSMIÐJAN ODDI HF. 

Svört 

Black 

Svart 

Schwarz 

Svarthuppótt 

Black, with inguinal region 

Svart, lyskeflekk 

Schwarz mit weißem Milchspiegel, 

Euter und Undterbauch 

Grá, steingrá 

Grey, blue roan 

Gråskimlet, mørk 

Grau, blaugrau gesprenkelt 

Hvít 

White 

Hvitt 

Weiß 

Kolótt, ljós 

Brown, light 

Brun, lys 

Hellbraun 

Sægrá, hryggjótt 

Dun, white dorsal line 

Grå, hvit rygglinje 

Graunbraun mit weißer Rükenlinie 

Svartskjöldótt 

Black pied 

Svart flekket 

Schwarzbunt 

Svartskjöldótt, mikið hvít 

Black pied, extensive white 

Svartbotet, mye hvitt 

Schwarzbunt mit viel Wheiß 

Grá 

Grey 

Lys gråskimlet 

Grau 

Rauðgrönótt 

White, red ears and muzzle 

Hvit, rød mule og ører 

Weiß, mit roten Ohren und 

rotem Flotzmaul 

Kolótt, dökk 

Brown, dark 

Brun, mørk 

Dunkelbraun 

Kolhjálmótt, leistótt 

Brown, white face, socks 

Brun, hvitt ansikt 

Braun mit weißem Kopf, Unterbauch 

und weißem Fußgelenken 

Ljósmyndir: Jón Eiríksson, Búrfelli 

Rauðglófext tryppi og rauðjarpt hross heilsast. 

Fuxfärgad unghäst med ljus man och svans hälsar på en rödbrun häst. 

Ein fuchsfarbenes Jungpferd mit hellem Langhaar und ein 

rotbraunes Pferd begrüßen sich. 

Rauðglófext hross að vetri. 

Chestnut horse with a flaxen (light) mane in winter 

Fux med ljus man och svans på vintern. 

Ein fuchsfarbenes Pferd mit hellem Langhaar im Winter. 

Brúnskjótt hross á sumarbeit. 

Piebald horse on summer pasture. 

Svartskäck häst på sommarbete. 

Ein Rappschecke auf der Sommerweide. 

Jarpt tryppi veturgamalt að vetrarlagi. 

Bay yearling in winter. 

Brun åring i vintertid. 

Ein brauner Jährling im Winter. 

Stóðhross í rétt að hausti. 

Stud-horses sorted at a round-up in autumn. 

Avelshästar i fålla på hösten. 

Pferde im Sammelpferch im Herbst. 

Rauð stóðhryssa með rauðu folaldi á miðsumri. 

Chestnut stud-mare with a chestnut foal in mid-summer. 

Fuxfärgat avelssto med sitt fuxfärgade föl vid midsommartid. 

Eine Fuchsstute mit einem fuchsfarbenem Fohlen im Hochsommer. 

Dökkjörplitförótt stóðhryssa með brúnu folaldi að hausti. 

Dark bay-roan stud-mare with a black foal in autumn. 

Mörkbrunt konstantskimmelsto med ett svart föl på hösten 

Eine dunkelbraune Farbwechslerin mit einem Rappfohlen im Herbst. 

Rautt hross á vetrarbeit. 

Chestnut horse grazing in winter. 

Fuxfärgad häst på vinterbete. 

Ein Fuchs auf der Winterweide. 

Grátt hross fullorðið. 

Grey adult horse. 

Äldre skimmel. 

Ein erwachsener Schimmel. 

Rauðtvístjörnótt folald snemmsumars. 

Chestnut foal with star and snip in early summer. 

Fuxföl med stärn och snopp på försommaren. 

Ein fuchsfarbenes Fohlen mit Stern und Schnippe im Frühsommer. 

Rauðskjótt hross á sumarbeit. 

Red skewbald horse on summer pasture. 

Rödskäck på sommarbete. 

Ein Fuchsschecke auf der Sommerweide. 

Jarpvindóttur stóðhestur síðla sumars. 

Silver-dapple bay stallion in late summer. 

Silverbrun hingst på sensommaren. 

Ein braunwindfarbener Hengst im Spätsommer. 

www.bondi.is 

Rauðglófext hross gengur slóð í vetrarsnjónum. 

Chestnut horse with flaxen (light) mane and tail on a snow-track in winter. 

Fux med ljus man och svans på en snötäckt väg i vintertid. 

Ein Fuchs mit hellem Langhaar läuft auf einem Schneepfad im Winter. 

Brúnt hross drekkur úr læk á hásumri. 

Black horse drinking from a brook in mid-summer. 

Svart häst dricker från en bäck vid midsommartid. 

Ein Rappe aus einem Bach trinkend im Hochsommer. 

Rauðblesótt glófext tryppi að sumarlagi. 

Chestnut colt with blaze and flaxen (light) mane in summer. 

Fuxfärgad unghäst med bläs och ljus man och svans i sommartid. 

Ein fuchsfarbenes Jungpferd mit Blesse 

und hellem Langhaar im Sommer. 

Brúnskjótt höttótt folald að sumarlagi. 

Piebald foal with a hood in summer. 

Svartskäckfärgat föl på sommaren. 

Ein Rappscheckfohlen mit dunklem Kopf im Sommer. 

Jörp stóðhryssa að sumri. 

Bay stud-mare in summer. 

Brunt avelssto på sommaren 

Eine braune Stute im Sommer. 

Rauðtvístjörnótt hross með svartan blett í andliti að sumarlagi. 

Chestnut horse with star, snip and a black face patch in summer. 

Fux med stärn och snopp och en svart fläck på huvudet i sommartid. 

Ein Fuchs mit Stern und Schnippe und einem schwarzen Fleck 

auf dem Kopf im Sommer. 

Steingrá stóðhryssa með mósótt folald á sumarbeit. 

Dappled grey stud-mare with a blue-dun foal on summer pasture. 

Mörkt skimmelfärgat avelssto med musblackt föl på sommarbete. 

Eine Grauchimmelstute mit mausfalbenem Fohlen 

auf der Sommerweide. 

Móvindótt stóðhryssa með brúnu folaldi snemmsumars. 

Silver dapple stud-mare with a black foal in early summer. 

Silversvart avelssto med svart föl på försommaren. 

Rappwindfarbene Stute mit einem Rappfohlen im Frühsommer. 

Fífilbleik stóðhryssa með fífilbleiku folaldi að sumri. 

Bleikálótt folald með bleikálóttri móður sinni að sumri. 

Red-dun stud-mare with a red-dun foal in summer. Yellow-dun foal with its yellow-dun mother in summer, both with dorsal stripes. 

Rödblackfärgat avelssto med rödblackt föl på sommaren. 

Brunblackt föl med sin brunblacka mamma på sommaren. 

Eine fuchsfalbene Stute mit fuchsfalbenem Fohlen im Sommer. Ein braunfalbenes Fohlen mit seiner braunfalbenen Mutter im Sommer. 

Rauð stóðhryssa með leirljósu folaldi í sumarhögum. Moldóttur stóðhestur, brún stóðhryssa í hestalátum og moldótt folald að vori. 

Chestnut stud-mare with a palomino foal on summer pasture. Buckskin stallion, a black stud-mare in heat and a buckskin foal in spring. 

Fuxfärgat avelssto med isabellföl på sommarbete. 

Gulbrun hingst, ett svart avelssto i brunst och ett gulbrunt föl på våren 

Eine Fuchsstute mit einem isabellfarbenem Fohlen 

Ein erdfarbener Hengst, eine rossige Rappstute und 

auf der Sommerweide. 

ein erdfarbenes Fohlen im Frühjahr. 

Ljósmyndir: Jón Eiríksson og Friðþjófur Þorkelsson. 

Textar: Guðlaugur Antonsson, Ólafur R. Dýrmundsson, Rebecka Frey og Kristín Halldórsdóttir. 

Stuðningsaðilar: Nordisk Genbank Husdyr og Erfðanefnd landbúnaðarins. 

Prentvinnsla: Oddi 

Veggmyndir af íslensku búfé! 

Bændasamtök Íslands hafa látið framleiða veggmyndir af íslensku búfé. 

Hægt er að fá veggmyndir af sauðfé og nautgripum en nú líka hrossum 

þar sem fram koma helstu litir og litaafbrigði íslensks búfjár. 

Veggmyndirnar eru 88 cm x 61 cm á stærð og með plastáferð til verndunar. 

Verð veggmyndar er 1.000 kr. auk sendingarkostnaðar. 

Hringdu í síma 563-0300 eða sendu tölvubréf á netfangið sth@bondi.is 

til þess að panta veggmynd. Hægt er að greiða með greiðslukorti 

(símgreiðsla) eða með greiðsluseðli. 

Íslenskt sauðfé 

The Iceland Breed of Sheep 

Íslenskir kúalitir 

The Iceland Breed of Cattle 

Íslensk hross 

The Iceland Breed of Horses 

BÆNDASAMTÖK 

ÍSLANDS 

BÆNDASAMTÖK 

ÍSLANDS 

BÆNDASAMTÖK 

ÍSLANDS 

THE FARMERS 

ASSOCIATON OF ICELAND 

34

Freyr - 1. tbl. 2007 - Landbunadur.is

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?