Jóla-Vísbending 2006.pdf

JÓLAKVÆ‹I TRÚLEYSINGJANS
Ljó‹: STEPHAN G. STEPHANSSON
Svo lítil frétt var fæing hans
Ljóð: Stephan G. Stephansson.
Lag: bj
Svo lít - il frétt va-ar fæð- ing hans í fjár - hús jöt - u -u hirð - ingj - ans að
dag og ár- tal eng - inn reit, um ald - ur hans ei nokk - ur veit. Um
ald - ur hans ei nokk - ur sál - a veit.
Og jafnvel samtíð okkar enn
sér ekki sína bestu menn,
en bylting tímans birtir allt
og bætir sumum hundraðfalt.
Og bætir sumum aftur hundraðfalt.
Því mótmælt hefði hans eigin öld,
að afmælið hans sé í kvöld,
og tengt þann atburð ársins við,
að aftur lengist sólskinið.
Að aftur fer að lengja sólskinið.
En alltaf getur góða menn,
og guðspjöll eru skrifuð enn.
Hvert líf er jafnt að eðli og ætt
sem eitthvað hefur veröld bætt.
Sem eitthvað hefur veröldina bætt.
Stephan G. Stephansson var trúleysingi en hafði þaullesið biblíuna og kunni hana öðrum mönnum
betur. Hann sendi jólakvæði í nýársblað Heimskringlu árið 1899. Í því er viss þversögn að trúleysingi
yrki jólakvæði enda kom á daginn að kvæðið var ekkert sérstaklega jólalegt. Hann nefndi það
Eloi lamma Sabakhtani! en þetta eru orð Krists á krossinum: „Guð minn, hví hefur þú yfirgefið mig?“
Stephani finnst þessi orð eins geta átt við sig. Enda er umfjöllunin um boðskap Krists og hliðstæðuna
við skáldið og bóndann.
Með laginu hér að ofan eru gefin fjögur erindi og þannig gæti
það í sjálfu sér staðið sem jólakvæði við jólalag. Þess ber að geta
að lagsins vegna var bætt við einni línu neðst sem er heldur lengri
endurtekning á síðustu línu Stephans.
Kvæðið byrjar sakleysislega á fæðingu frelsarans, litlum og
hversdagslegum atburði sem enginn veitti athygli á þeim tíma. Strax
í öðru erindi er vísun í samtímann: „[S]amtíð okkar enn sér ekki
sína bestu menn.“ Stephan var farinn að nálgast fimmtugt og fannst
líklega að samferðamennirnir veittu honum ekki þá eftirtekt sem vert
væri. Eins og trúleysingja er háttur minnir hann á að jól voru haldin
hátíðleg í heiðnum sið.
Hér eru birt fyrst þrjú erindin og fyrsta erindi þriðja hluta. Alls
er kvæðið 27 erindi. Smám saman verður Stephan beittari: „Um
okurkarl og aurasöfn hans orð ei vóru gælunöfn.“ Í næsta erindi segir:
„Og bókstafs þræl og kredduklerk hann kærði fyrir myrkraverk.“
Undir lokin víkur hann að hlutskipti skáldsins:
Og skáldið hreppir hlutfall það,
sem hversdagslífið þrengir að,
sem hnígur undir önn og töf
með öll sín bestu ljóð í gröf.
4