JÃ³la-VÃsbending 2006.pdf

More documents

Recommendations

Info

Siðgæði í viðskiptum og stjórnmálum Vísbending er óþreytandi í því að ræða um siðgæði í viðskiptum manna á milli, jafnt athafnamanna sem pólitíkusa: Hversu algengt er samráð um verðlag? Rannsóknir sýna að samráð er býsna algengt. Samkvæmt könnunum telur meira en helmingur forstjóra í 1000 stærstu fyrirtækjum Bandaríkjanna samráð í viðskiptalífinu algengt. 10. mars. Helgi Gunnlaugsson. Afbrot hinna efnameiri. Sé þetta rétt túlkun á viðskiptalegum tilgangi eru öll önnur lán til stjórnenda en þau sem veitt eru í þessum tilgangi óheimil og gildir þá einu hvernig til þeirra var stofnað. Staða á viðskiptareikningi sem á sér mótbókun í handbæru fé eða öðrum eignum er því andstæð hlutafélagalögum. 31. mars. Stefán Svavarsson. Lán og lagasmíði. Enron-málið er fullflókið til þess að menn geti dregið af því lærdóm. Enn og aftur hefur sést að eftirlit þarf að vera í lagi og framkvæmdastjórar mega ekki hafa endurskoðendur í vasanum. Það var aftur á móti erfitt í tilviki Enrons, eins og víðar, vegna þess að endurskoðendurnir vissu að þeir gátu átt á hættu að missa margvísleg verkefni fyrir fyrirtækið ef þeir væru með múður vegna reikninganna. Allir höfðu því hag af því að taka þátt í leikritinu. 2. júní. Enron-málið. Davíð Oddsson lagði fram þá hugmynd að banna framlög einkaaðila til stjórnmálaflokka. Sú tillaga hefur aldrei verið rædd sem skyldi. Á henni má eflaust bæði finna kost og löst. Aðalatriði er að ljóst sé hver borgar brúsann, en það getur alltaf eitrað umræðuna ef ekki liggur fyrir hver fjármagnar framboð. 1. september. Þakkarskuldin. Yfirleitt hefur ekki þurft að kenna Íslendingum hvernig á að fara fram hjá lögum, einkum ef þeir geta hagnast á tiltækinu. Ein helsta röksemd fyrir breytingunum er að með því sé verið að tryggja að alþingismenn sem fari með mörg hundruð milljarða af almannafé séu ekki keyptir. Þannig mátti skilja málflutning Helga Hjörvars í Kastljósi 21. nóvember. En auðvitað fjallar frumvarpið ekkert um það. Þeir alþingismenn sem eru til sölu verða áfram keyptir þó að það verði kannski ekki gegnum prófkjör eða kosningar. 24. nóvember. Lýðræði til sölu. Úr einu í annað Blaðinu er fátt óviðkomandi eins og eftirfarandi upptalning sýnir. Herinn fór öllum að óvörum. Árum saman hafa menn rembst við að halda honum en á endanum virðist tapið af brottförinni lítið: Alls gæti þá brottför varnarliðsins kostað Íslendinga sex til sjö milljarða til skamms tíma en nær fjórum til fimm ef litið er til lengri tíma. Á móti kemur að líklegt er að upp byggist arðbærari starfsemi á svæðinu til frambúðar og því gæti frjáls markaður verið fljótur að vinna upp skammtímatapið. 24. mars. Varnirnar og veskið. Frelsi, réttlæti og fagleg vinnubrögð eru mörgum pennum Vísbendingar umhugsunarefni: Lífeyriskerfi Íslendinga er um margt til fyrirmyndar en þar bíða óleyst verkefni. Lífeyriskerfið er ekki aðeins reist á samningum og löggjöf heldur einnig óskrifuðum samfélagssáttmála. Forsenda hans er jafnrétti í lífeyriskjörum landsmanna. Veikist sú forsenda er vegið að undirstöðum kerfisins. 30. júní. Ólafur Ísleifsson: Hræringar í lífeyriskerfinu. Skipun nýs Seðlabankastjóra fyrir skömmu kann að marka þáttaskil í baráttunni gegn verðbólgu. Margir bjuggust við að fráfarandi forsætisráðherra hlyti stöðuna, en þess í stað var starfsmaður bankans skipaður. 4. ágúst. Sigurður Jóhannesson: Breytt peningastefna? Vísbending hefur oft birt greinar sem hafa verið gagnrýnar á það hversu lítil arðsemi er af virkjun við Kárahnjúka. Talsmenn andstæðra sjónarmiða þáðu ekki boð um að birta greinar í ritinu. En blaðið féllst ekki á örvæntingarfullar tilraunir andstæðinga virkjunarinnar á elleftu stundu: En nú er framkvæmdunum nær lokið og það er kjánalegt að halda áfram að berjast gegn þeim eins og hópur útlendinga gerir enn. Síðast bættist þar í hópinn undarleg kona sem segist vera amerískur verkfræðiprófessor. Ég sé að bornar eru brigður á styrk mannvirkja og undirstaða, en þótt rétt væri; hvernig getur hún sagt til um þetta eftir að hafa verið hér í örfáa daga? Háskólapróf veitir enga tryggingu fyrir því að fólk sé skynsamt eða heiðarlegt. 18. ágúst. Lítils virði. Vísbending hefur talið evruna góðan kost fyrir Íslendinga en blaðið er opið fyrir ýmsum sjónarmiðum: Að ígrunduðum kostum og göllum sem fylgja aðild að myntbandalagi Evrópu annars vegar og núverandi peningastefnu hins vegar er það niðurstaða okkar að Íslendingum sé betur borgið með núverandi fyrirkomulag í gengismálum en með því að taka upp fastgengisstefnu og ganga í evrópska myntsamstarfið. 27. janúar. Gylfi Zoëga og Tryggvi Þór Herbertsson: Fyrirkomulag gengismála á Íslandi. Ekki fer illa á því að enda á heilræði sem menn geta gert að áramótaheiti: Nýlega hlýddi ég á erindi merks læknis hér á landi sem sagði frá stórum rannsóknum á heilsu fólks. Meðal helstu niðurstaðna var að menn ættu að drekka tvö til fjögur glös af rauðvíni á dag, stunda fjörugt kynlíf, kjósa hægriflokka og fara oft í óperuna. 10. febrúar. Táp og fjör. 18
FRÁ SÉR NUMIN FIJÓ‹ EYFIÓR ÍVAR JÓNSSON Eyjaskeggjar Íslands eru með merkilegri þjóðum heims – sérstaklega ef þeir sjálfir segja frá. Þeir eiga það sameiginlegt að ýkja allverulega sögur, ekki síst afrekssögur af sjálfum sér. Hugsanlega hefur það hjálpað þeim að búa til hina „raunverulegu“ sögu þjóðarinnar. Sagan er merkileg vegna þess að fámenn þjóð, í landi sem jafnan hefur þótt óbyggilegt, hefur unnið sig frá örbirgð til auðsældar. Hvernig eyjaskeggjum tókst þetta er umdeilt og flestar útskýringar í besta falli gróf einföldun og misvísandi eftir því frá hvaða bæjardyrum er horft. 1 Sú sögutúlkun sem sett er hér fram, er tilgáta um að upptök stökkbreytingar þjóðarinnar og breyttra efnahagslegra aðstæðna hennar megi að einhverju leyti, ef ekki að miklu leyti, finna í þeim atburði þegar þjóðin var hernumin, frá sér numin, af erlendum öflum. Hernumið land Sagan hefur verið sögð ótal sinnum, en aldrei eins og hún er sögð hér. Lítil þjóð í nafla alheimsins, alls staðar og hvergi, var enn á ný fótum troðin af útlendingum, sem vildu þjóðinni vel og tóku völdin í sínar hendur. Nú var það ekki til þess að bjarga þjóðinni frá sjálfri sér þó óljóst sé hverju lýðurinn hefði tekið upp á ef hann hefði verið látinn afskiptalaus í geðveikum heimi. Nú var verið að bjarga þjóðinni frá illsku alheimsins, blóðrauðum kommúnisma og vægðarlausum nasisma. Jafnvel þó að fylgismenn þessara tveggja stefna léku lausum hala á dimmbláu og veðurblásnu skerinu í hversdagslegu þunglyndi var hættan sú að erlend átrúnaðargoð þeirra uppgötvuðu mikilvægi eyjunnar í heildarstríðsmyndinni. Ísland var vitinn á Atlantshafinu. Árið var 1940, dagurinn 10. maí. Ísland var hernumið í fyrsta skipti. Breska konungsveldið sýndi mátt sinn og megin. Eyjarskeggjar höfðu þó ekki verið sjálfs síns herrar í sjö hundruð ár eða allt frá því að þeir gengu undir verndarvæng Noregskonungs. Þá var það vegna þess að klíkuskapur eylendinga og stríð þeirra á milli stefndi í borgarastyrjöld. Þegar hér var komið sögu var lýðurinn hins vegar undir verndarvæng danska konungsins. Eyjaskeggjar réðu þó innanríkismálum og töldu sig fullvalda. Bretar voru engu að síður að hrifsa völdin af Dönum þar sem Íslendingar voru ekki sjálfstæð þjóð og voru danskættaðir eyjarskeggjar handteknir ásamt Þjóðverjum og sendir af landi brott. Mótspyrnan við hernámið var lítil. Heimastjórnin var samþykk hernáminu enda átti hún ekki annarra kosta völ. Einhverjir eyjarskeggjar steyttu hnefa og mótmæltu yfirganginum harðlega. Allt kom fyrir ekki, orrustan var fyrir fram töpuð. Þeir áttu þó síðar eftir að hefna sín rækilega á stórveldinu, í „stríði“ sem var háð á hentugri velli, á sæ úti, og hafði meira gildi, þorskígildi. Eyjaskeggjar voru þó fljótir að sjá að það borgaði sig að vinna með hernámsliðinu. Bretar voru aldrei sérstaklega velkomnir á Íslandi þó að sumir landsmenn væru fegnir því að þeir yrðu á undan Þjóðverjum sem voru í miklum útrásarham á þessum árum. Síðar kom í ljós að Hitler og hyski hans hafði augastað á landinu fyrir og eftir að Bretar hertóku það. Segja sagnfræðingar að það hafi einungis verið happ að áætlun Þjóðverja – sem kölluð var „Íkarus“ – um að ráðast inn frá vesturströnd Íslands, hafi ekki orðið að veruleika. Af hverju þýsku hugmyndafræðingarnir völdu heitið Íkarus er óljóst en það er kaldhæðni örlaganna að notuð var tilvísun í hinn unga Íkarus, úr grískri goðafræði, sem flaug á heimatilbúnum vængjum of nálægt sólinni svo að vaxið sem hélt fuglafjöðrum við líkama hans bráðnaði og hann féll bjargarlaus í sjóinn og endaði þar með ævi sína. Viðvera Breta gerði Þjóðverjum erfiðara fyrir og tafði árásina á Ísland sem varð að lokum að engu vegna annarra stríðsaðgerða Hitlers. „Sólin“ var of heit fyrir metnað nasismans. Bretar urðu aldrei frelsishetjur á Íslandi. Þeir hlutu litlar þakkir fyrir að aldrei varð stríð á Íslandi sem hefði verið óumflýjanlegt ef Þjóðverjar hefðu orðið fyrri til. Bretar stöldruðu stutt við á landinu. Skipt var inn á árið 1941. Þá kom Kaninn og þjóðin varð frá sér numin. Amerískasti útkjálki Evrópu Mynd: Geir Ólafsson Eyþór Ívar Jónsson rekur hér hugmyndir sínar um hvað hafi skipt mestu um efnahagsþróun á Íslandi síðari hluta 20. aldar. Árið 2006 yfirgaf bandaríski herinn flugvöllinn í Keflavík og skildi eftir tóma og afgirta „borg“ á Suðurnesjum. Höfðu bandarískir hermenn þá verið hér á landi í 65 ár. Eyjaskeggjar sögðu brottförina sviksemi, rétt eins og þegar hjónaband byggt á venju frekar en ást brestur. Í upphafi voru þó eyjaskeggjar yfirsig ástfangnir. Þegar Kaninn kom hingað, þann 7. júlí árið 1941, virðist sem hann hafi átt greiðari leið í fiðurmjúkan faðm þjóðarinnar en Bretar. Íslendingar höfðu líka beðið Bandaríkjamenn um að koma sér til verndar þar sem þörf var fyrir breska setuliðið annars staðar á þessum styrjaldartímum. Bandaríkjamenn, sem á þeim tíma tóku ekki þátt í stríðinu, voru því miklu meiri bjargvættir þjóðarinnar en Bretar. Koma bandaríska hersins markaði tímamót, því að hvorki Ísland né Bandaríkin voru hlutlaus í stríðinu eftir samkomulag um hervernd Bandaríkjanna. Hið nýja herlið þurfti ekki að hlusta á ákúrur eyjarskeggja eða horfa upp á steytta hnefa. Aðdáunin var bæði dulin og ljós. Þetta var upphafið á ástarævintýri. Nútíminn hafði gert innrás á Íslandi. Sveitamenning og tómleiki sjávarþyrpingarinnar vék fyrir popp-kultúr og neyslugleði. Íslendingar litu aldrei til baka og fyrirheitna landið varð fyrirmyndin og markmiðið. Þröngsýnir eyjarskeggjar voru táldregnir með glitri glingursins. Amerísku hermennirnir urðu vinsælli en hinir bresku þar sem þeir áttu sand af seðlum í samanburði við aðþrengda Breta sem voru farnir að sætta sig við fyrstu ölframleiðslu Egils Skallagrímssonar. Íslenska þjóðin varð aldrei hin sama. 19
Page 1 and 2: Vikurit um viðskipti og efnahagsm
Page 3 and 4: ÍSLENSKA / SIA.IS / ICE 35339 12/0
Page 5 and 6: ÆVIMINNINGAR JÓHANNESAR ZOËGA J
Page 7 and 8: Það hefur aukist um allan heim, e
Page 9 and 10: Gissurarson um útgáfuna með aðs
Page 11 and 12: hann sér fyrir margvíslegum umbó
Page 13 and 14: ákvarða gengi. Löggjöfin er dag
Page 15 and 16: ÁRI‹ 2006 Í VÍSBENDINGU Margt
Page 17: Ég heiti Baldvin, Jón Baldvin Nj
Page 21 and 22: Til forna var vel skilgreind fríst
Page 23 and 24: Að vera eða ekki Íslensk gengism
Page 25 and 26: Um slíkar hugmyndir, sem Skipulags
Page 27 and 28: í efnahagsmálum. Þegar fulltrúi
Page 29 and 30: Móðirin var vön svörum af þess
Page 31 and 32: og Skúla Magnússonar fógeta vir
Page 33 and 34: Voru verkföll ill nauðsyn? Verkal
Page 35: EDDUVERÐLAUNAÞÁTTURINN Jón Óla

JÃ³la-VÃ­sbending 2006.pdf

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

JÃ³la-VÃsbending 2006.pdf