Jóla-Vísbending 2006.pdf

Bankakreppa
Eftir ítrekuð varnaðarorð um að
gengi hlutabréfa og krónunnar
kynni að vera býsna hátt kom allt í
einu skellur úr óvæntri átt. Erlendir
matsaðilar lýstu yfir ótta og Danski
banki greip þá tækifærið:
Morgunblaðinu er legið á hálsi að
magna upp ótta um bankakerfið.
Kannski hefur blaðið ætlað að bæta
úr því og gefa bankamönnum góð
ráð með fyrirsögninni: „Sæki um mat
hjá S&P“ Ég get ekki að því gert að
mér datt í hug bankastjóri sem stendur
álútur eins og Ólíver Tvist með
framrétta lófa fyrir framan forstjóra
S&P og stynur upp: „Herra, get ég
fengið mat?“
17. mars. Nú gerist margt í senn.
Það voru hins vegar ekki slíkar
rökræður sem stöðvuðu rallíið á
hlutabréfamarkaðinum heldur ótti við
fjármálakrísu, eða öllu heldur áhyggjur
útlendinga af íslenskri fjármálakrísu.
Áhrifin voru hins vegar þau sömu
og þegar einhver stingur títuprjóni
í blöðruna, loftið fór úr henni með
ýlfri og látum og á tveimur og hálfum
mánuði hafði úrvalsvísitalan lækkað
um 23%.
5. maí. EÍJ: Í óöryggi markaðarins.
Jón Sigurðsson, fyrrverandi
ráðherra og bankastjóri við NIB,
tók að sér að kynna staðreyndir um
bankakerfið:
Þótt öllu þessu sé til skila haldið breytir
það ekki því að varnaðarmerkin eru
greinileg og felast þau í viðskiptahalla
og verðbólgu. Það eru vondu fréttirnar.
Góðu fréttirnar eru að íslenska
hagkerfið og stjórnkerfið hafa sýnt og
sannað að þau hafa burði til þess að
kljást við vanda af þessu tagi.
23. júní. Jón Sigurðsson: Vaxandi
áhrif banka og sparisjóða.
,,Niðurstaðan er hinn villtasti tryllir,
en bersýnilega sannur,“ segir Extra
Bladet. Fyrstu viðbrögð flestra eru
eflaust að láta sem ekkert sé. En bæði
hér og í Danmörku munu einhverjir
spyrja: „Ætli sé ekki eitthvað til í
þessu?“ Og þá er tilganginum náð.
27. október. Something is rotten in the
state of Denmark.
Skattamál
Ólíkir aðilar hér á landi hafa ályktað
að eðlilegt sé að skattur sé flatur.
Viðskiptaráðið, BSRB og Vísbending hafa
öll lagt þetta til:
Persónuafsláttur er vinsæll vegna þess að
almennt vill fólk ekki þurfa að láta frá sér
peninga sem það hefur aflað. Lágtekjufólki
finnst það græða á því að fá afsláttinn því
að ráðstöfunartekjurnar eru mun meiri en
þær væru ef skattur legðist á allar tekjur.
Stundum virðist málflutningur hjá einstaka
hagsmunahópum ganga út á það að það sé
einstakt lán að vera skattlaus. Þetta er að
sjálfsögðu firra. Það sem skiptir einstaklinginn
máli er ekki að vera skattlaus heldur að
ráðstöfunartekjur hans séu sem mestar.
7. júlí. 20% flatur skattur.
Flatir skattar virðast ekki njóta mikils fylgis
meðal þeirra sem hafa rætt um tekjur og skatta
að undanförnu. Þvert á móti virðist svo sem
stórir hópar telji að það markmið skattheimtu
að afla tekna fyrir sameiginlegar þarfir vegi
mun minna en áhrif skatta til tekjujöfnunar.
Að vísu hefur sá galli verið á umræðunni að
hún hefur snúist mjög um misrétti launa þegar
tölur sýna ... að í raun er dreifing launa nú
mjög svipuð og fyrir áratug. Hins vegar hafa
fjármagnstekjur allra aukist en mjög ójafnt eins
og sást í sömu grein. Fyrir nokkrum árum var
tekinn upp flatur 10% fjármagnstekjuskattur
hér á landi. Á áratug hafa fjármunatekjur
ellefufaldast að raunvirði.
25. ágúst. Flatir skattar: Áhrif á
launagreiðendur.
Þegar álagningarskrá var lögð fram
kom fram árleg reiðialda yfir því að
sumir fá meira en aðrir. En útreikningar
Vísbendingar sýndu enn einu sinni að
jöfnuður í launum er svipaður og verið
hefur í áratug. Fjármagnstekjur skiptast
hins vegar mjög ójafnt:
Þessi athugun bendir til þess að hér á landi
sé tiltölulega lítill mismunur milli launatekna
hinna ýmsu tekjuhópa og að sá munur hafi
verið stöðugur í um áratug þrátt fyrir að
rauntekjur hafi aukist mikið. Þetta sýnir að
tekjuaukningin hafi skilað sér tiltölulega
vel til allra tekjuhópa. Á sama tíma
margfaldast vægi fjármunatekna. Þær aukast
hjá öllum tekjuhópum, en miklu meira
hjá þeim tekjumeiri. Öruggt er að þennan
mikla vöxt megi rekja til þeirra breytinga í
frjálsræðisátt sem Íslendingar hafa notið,
einkum eftir að landið varð aðili að Evrópska
efnahagssvæðinu árið 1993.
28. júlí. Kjarabót, jöfnuður og bræðralag?
Steingrímur talar um misrétti í þjóðfélaginu
en mismunandi tekjuskiptingu ætti að vera
hægt að ræða af skynsemi vegna þess að til
er tölulegur mælikvarði á slíka skiptingu,
Gini-stuðullinn. En hér verður Steingrími
á að rugla saman launum og tekjum. Laun
eru það sem greitt er fyrir vinnu einstaklinga
og þrátt fyrir að laun nokkurra einstaklinga
hafi hækkað mjög mikið hefur Gini-stuðull
vegna launa verið nær óbreyttur í áratug
eins og komið hefur fram hér í Vísbendingu.
Hins vegar er mikil og vaxandi misskipting
í fjármunatekjum. Steingrími er reyndar
vorkunn þar sem fræðimenn við Háskóla
Íslands hafa ekki gert skýran greinarmun
á þessu tvennu. Steingrímur segir: „Hér
birtist með ótvíræðum hætti hvað stóraukinn
launamunur í þjóðfélaginu og ekki síður
minnkandi tekjujöfnunargildi skattkerfisins
og samneyslunnar hefur haft í för með sér.“
17. nóvember. Við öll. Hugsanir Steingríms J.
Sigfússonar.
Við og útlendingarnir. Frumkvöðlar og útrás.
Íslenskir athafnamenn vöktu athygli erlendis en ekki alltaf hrifningu. Útrásin var oft til
umfjöllunar í blaðinu:
Margt er kennt í háskólum og fyrir nokkrum árum kom hópur háskólastúdenta í heimsókn
á Frjálsa verslun. Nemendurnir höfðu orð á því að þeir sem væru útnefndir menn ársins
af blaðinu færu yfirleitt á hausinn fljótlega. Þetta sögðust þeir hafa eftir kennurum sínum.
Ritstjóranum brá að vonum við þessi tíðindi því að hann hafði talið sig vera að velja rjómann
úr atvinnulífinu.
6. október. Verða menn ársins gjaldþrota?
Íslenska útrásin hefur byggst á ofurtrú á þeirri framtíðarsýn og viðskiptamódelum sem íslenskir
fjárfestar ganga með í maganum. Það sem hefur hins vegar verið þeim til framdráttar er að
þetta eru tiltölulega einföld viðskiptamódel sem skapa fókus.
14. júlí. EÍJ: Endir á ástarævintýri.
16