Jóla-Vísbending 2006.pdf

hann sér fyrir margvíslegum umbótum í ríkisfjármálum og naut þá
aðstoðarmanns síns, Geirs Haardes. Þessi árin varð líka til vísir að
kvótakerfi í sjávarútvegi fyrir frumkvæði útgerðarmanna og með
lögum frá Alþingi. Hafði Hannes H. Gissurarson þegar vorið 1983
skrifað um það í breska tímaritið Economic Affairs, að slíkt kerfi
væri Íslendingum nauðsynlegt.
Skömmu eftir að Milton Friedman fór frá Íslandi haustið 1984,
skall á hart verkfall opinberra starfsmanna. Féllu þá niður útsendingar
Ríkisútvarpsins, bæði hljóðvarps og sjónvarps. Um sama leyti fóru
prentarar í verkfall. Landið var því fjölmiðlalaust um skeið. Þá
hófu þeir Kjartan Gunnarsson og
Formannskjör 1991
Það var frjálslyndu fólki í Sjálfstæðisflokknum lyftistöng og hvatning,
að þessi árin stjórnaði Margrét Thatcher Bretaveldi og Ronald
Reagan Bandaríkjunum, en bæði höfðu þau lært margt af Hayek
og Friedman og fylgdu þeirri hægri stefnu, sem best verður lýst
með lágum sköttum og traustum vörnum. En Sjálfstæðisflokkurinn
klofnaði vorið 1987, þegar Albert Guðmundsson gekk úr honum og
stofnaði Borgaraflokkinn. Í þingkosningunum þá um sumarið galt
flokkurinn afhroð. Geir Haarde settist á þing það ár og skipaði sér
þar óðar á bekk með frjálshyggjumönnunum Þorsteini Pálssyni og
Friðrik Sophussyni. Misjafnlega
Hannes H. Gissurarson ásamt öðru
tókst þó til í ríkisstjórn þeirri, sem
áhugafólki útsendingar á útvarpsefni. Höfðað var opinbert mál gegn Sjálfstæðisflokkurinn myndaði
Kölluðu þeir útvarpsstöð sína Frjálst þeim Kjartani, Hannesi Hólmsteini undir forystu Þorsteins með
útvarp. Þeir vildu með því mótmæla
Framsóknarflokki og Alþýðuflokki
einokun ríkisins í útvarpsrekstri, og Eiríki Ingólfssyni fyrir hlut þeirra sumarið 1987, og hrökklaðist
gegna eðlilegu öryggishlutverki að ólöglegum útvarpsrekstri (en af hún frá eftir eitt og hálft ár. Eitt
útvarps og tryggja lýðræðislega
umdeildasta verk stjórnarinnar
skoðanamyndun í fjölmiðlalausu einhverjum ástæðum ekki gegn var, þegar Birgir Ísl. Gunnarsson
landi. Á fréttastofu Frjáls útvarps forráðamönnum hinnar
menntamálaráðherra skipaði
störfuðu meðal annarra þau Björn
Hannes Hólmstein Gissurarson,
Bjarnason og Elín Hirst. Einnig útvarpsstöðvarinnar), og voru þeir sem þá var kominn til Íslands
sendu nokkrir blaðamenn DV út efni sakfelldir í Sakadómi og
með doktorspróf í stjórnmálafræði
frá annarri stöð. Eftir útsendingar
frá Oxford-háskóla, lektor í
í átta daga lokaði lögreglan
Hæstarétti.
stjórnmálafræði í félagsvísindadeild
útvarpsstöðvunum tveimur 10.
Háskóla Íslands þvert á vilja
október 1984. Það vakti mikla gremju í röðum sjálfstæðismanna,
og gerðu þeir það að skilyrði fyrir áframhaldandi stjórnarsamstarfi,
að einkaréttur ríkisins til útvarpsreksturs yrði afnuminn. Hafði
Ragnhildur Helgadóttir menntamálaráðherra forystu í málinu, en
aðstoðarmaður hennar, Inga Jóna Þórðardóttir, vann einnig að því.
Margir framsóknarmenn greiddu þó atkvæði gegn frumvarpi að
nýjum útvarpslögum og einnig ýmsir stjórnarandstæðingar, en þó
ekki þingmenn Bandalags jafnaðarmanna. Höfðað var opinbert mál
gegn þeim Kjartani, Hannesi Hólmsteini og Eiríki Ingólfssyni fyrir
hlut þeirra að ólöglegum útvarpsrekstri (en af einhverjum ástæðum
ekki gegn forráðamönnum hinnar útvarpsstöðvarinnar), og voru
þeir sakfelldir í Sakadómi og Hæstarétti. Ekki þótti brot Kjartans
þó ámælisverðara en svo, að hann var skipaður fyrsti formaður
útvarpsréttarnefndar, sem framfylgja átti nýjum útvarpslögum. Hóf
fyrsta einkaútvarpsstöðin, Bylgjan, útsendingar snemma árs 1986, en
deildarmanna. Myndaði Steingrímur Hermannsson ríkisstjórn
Framsóknarflokks, Alþýðuflokks, Alþýðubandalags og Borgara flokks
haustið 1988. Davíð Oddsson borgarstjóri vann á sama tíma góða
sigra í borgarstjórnarkosningunum 1986 og 1990. Hann gaf kost á
sér sem varaformaður Sjálfstæðisflokksins 1989, og dró Friðrik
Sophusson sig til baka. Margir sjálfstæðismenn höfðu áhyggjur
af því, að flokkur þeirra yrði áfram áhrifalaus og utan stjórnar, og
skoruðu á Davíð að taka að sér formennsku í flokknum á landsfundi
1991. Hann ákvað eftir nokkra umhugsun að gefa kost á sér, og var
kosið milli hans og Þorsteins Pálssonar á landsfundinum. Davíð var
kjörinn formaður og Friðrik Sophusson varaformaður. Leiddu þeir
flokkinn til sigurs í þingkosningunum vorið 1991, og myndaði Davíð
ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Alþýðuflokks, þar sem Friðrik varð
fjármálaráðherra og Þorsteinn sjávarútvegs- og dómsmálaráðherra.
Hófst þá hið langa umbótaskeið, sem enn stendur.
fyrsta einkasjónvarpsstöðin, Stöð tvö, þá um haustið.
11