Jóla-Vísbending 2006.pdf

Friedman erindi um, hversu langt væri frá, að aukin ríkisafskipti á
Vesturlöndum hefðu náð yfirlýstum tilgangi sínum, og hvað því ylli,
og svaraði hann að því loknu fjölda fyrirspurna.
Félag frjálshyggjumanna tók 1980 að gefa út tímaritið Frelsið, og
kom það út í níu ár. Þar var frjálshyggja kynnt af miklum krafti í
greinum, viðtölum og athugasemdum. Meðal annars birtust þar erindi
Hayeks, Buchanans og Friedmans og viðtal Hannesar Hólmsteins
Gissurarsonar við heimspekinginn Karl Popper. Hannes var ritstjóri
fyrstu sex árin, en síðan Guðmundur Magnússon sagnfræðingur. Í
ritnefnd voru Gísli Jónsson, Ólafur Björnsson, Jónas H. Haralz,
Matthías Johannessen og Þorsteinn Sæmundsson. Félagið gaf einnig
út nokkrar bækur, þar á meðal greinasöfnin Einstaklingsfrelsi og
hagskipulag eftir Ólaf Björnsson og Velferðarríki á villigötum eftir
Jónas H. Haralz. Árið 1983 var einnig hrundið af stað Stofnun
Jóns Þorlákssonar, en hún starfaði í nokkur ár, og var Hannes H.
Gissurarson framkvæmdastjóri hennar. Hún var kennd við þann
mann, sem hafði með gleggstum rökum mælt fyrir atvinnufrelsi
að því að breyta Bæjarútgerð Reykjavíkur í einkafyrirtæki, en hún
hafði verið rekin með stórtapi næstu ár á undan. Var Grandi hf.
stofnaður við sameiningu Bæjarútgerðarinnar og útgerðarfyrirtækis
í einkaeigu og hlutabréf í honum síðan seld á frjálsum markaði. Það
er skemmtileg tilviljun, að hinn nýi forstjóri þessa fyrsta einkavædda
fyrirtækis, Brynjólfur Bjarnason (úr Eimreiðarhópnum), varð síðar
forstjóri Símans, sem var einkavæddur sumarið 2005 og var síðasta
fyrirtækið sem var einkavætt í formannstíð Davíðs Oddssonar.
Ríkisstjórn Gunnars Thoroddsens skildi eftir sig 100% verðbólgu
sumarið 1983 og mjög óstöðugt atvinnulíf, og eftir þingkosningar
mynduðu sjálfstæðismenn ríkisstjórn með Framsóknarflokknum.
Steingrímur Hermannsson var forsætisráðherra, en langflest
mikilvægustu ráðherraembættin voru í höndum sjálfstæðismanna.
Albert Guðmundsson varð fjármálaráðherra og seldi strax hlutabréf
ríkisins í Eimskipafélaginu og Flugleiðum. Matthías Á. Mathiesen
varð viðskiptaráðherra og beitti sér fyrir ýmsum breytingum í
frjálsræðisátt. Það hafði eflaust sín áhrif á það, hversu ákveðinni
Fjandskapur í garð
athafnamanna var miklu
algengari á níunda
áratug en nú. Hér skrifar
Alþýðublaðið gegn Hannesi
H. Gissurarsyni fyrir að leyfa
sér að afsaka Hafskipsmenn.
Það sýni best barnaskap
„nýfrjálshyggjumanna“.
Þetta kosningablað kom út í
42 þúsund eintökum.
á öndverðri tuttugustu öld á Íslandi, en Hannes skrifaði einnig
ævisögu Jóns, sem kom út 1992. Í framkvæmdaráði Stofnunar Jóns
Þorlákssonar voru ýmsir áhugasamir forvígismenn úr atvinnulífinu,
svo sem Sigurður Gísli Pálmason, Pétur Björnsson, Ingimundur
Sigfússon, Brynjólfur Bjarnason og Ragnar Halldórsson. Stofnunin
gaf meðal annars út bókina Lausnarorðið er frelsi, þar sem prentuð
voru erindi Hayeks, Buchanans og Friedmans ásamt viðtölum við
Karl Popper og fleiri.
Kynslóðaskipti í Sjálfstæðisflokknum
Eftir kynslóðaskipti í Sjálfstæðisflokknum tóku gerðir að fylgja
orðum. Kynslóðaskiptin gerðust ekki baráttulaust. Í varaformannskjöri
á landsfundi 1981 sigraði Friðrik Sophusson Ragnhildi Helgadóttur.
Í prófkjöri sjálfstæðismanna fyrir borgarstjórnarkosningar 1982
sigraði Davíð Oddsson Albert Guðmundsson naumlega. Undir
forystu Davíðs endurheimtu sjálfstæðismenn síðan meiri hlutann
í borgarstjórn. Davíð varð borgarstjóri og hóf þegar undirbúning
stefnu var fylgt í fjármálum og viðskiptamálum, að Geir H. Haarde
var aðstoðarmaður Alberts og Hreinn Loftsson aðstoðarmaður
Matthíasar. Jafnvel Sverrir Hermannsson, sem hafði áður gagnrýnt
unga sjálfstæðismenn harðlega og gerðist nú iðnaðarráðherra, tók
þátt í sölu ríkisfyrirtækja, meðal annars Landsmiðjunnar.
Þorsteinn Pálsson hafði náð kjöri á Alþingi fyrir Suðurland í
þingkosningunum sumarið 1983. Fyrir landsfund Sjálfstæðisflokksins
þá um haustið tilkynnti Geir Hallgrímsson, að hann gæfi ekki lengur
kost á sér sem formaður Sjálfstæðisflokksins. Þorsteinn bauð
sig þá fram til formanns með stuðningi Geirs og fulltingi Davíðs
Oddssonar, sem einnig hafði komið sterklega til greina í stöðuna,
en þeir Birgir Ísl. Gunnarsson og Friðrik Sophusson voru líka í
framboði. Skrifaði Þjóðviljinn þá, að „Eimreiðarklíkan“ væri að taka
öll völd í Sjálfstæðisflokknum, en hana yrði að stöðva. Birti blaðið
á forsíðu myndir af þeim Þorsteini, Davíð, Kjartani Gunnarssyni og
Magnúsi Gunnarssyni. Náði Þorsteinn kjöri á landsfundinum, en
Friðrik Sophusson varð varaformaður eins og verið hafði síðustu
formannsár Geirs. Þegar Þorsteinn varð fjármálaráðherra 1985, beitti
10