Strategia Rozwoju Gminy Starachowice na lata 2011-2020 Projekt v ...

III.4
Starachowice miastem uczącym się
W związku, z tym, iż za główną oś rozwoju strategicznego Starachowic na następnych blisko 10 lat
przyjęto koncepcję miasta uczące się, należy ją w tym miejscu przybliżyć.
Od końca XIX w. ludzie poszukują wizji nowoczesnego miasta przyszłości, urbanistycznej utopii a la
modern. Praktycy i teoretycy zaobserwowali już wówczas niedostosowanie formy organizmów miejskich do
wymagań współczesności, głównie spowodowanych gwałtowną industrializacją oraz rozwojem motoryzacji.
Co ciekawe – i ważne w kontekście dalszych rozważań – modele rozwoju miast wyłoniły się z fizyki. W XIX
w. grupa socjologów, która przeszła do historii pod nazwą boosters, dowodziła, że miasta przyciągają ludzi i
handel dzięki sile, która przypomina siłę grawitacji a urbanistyka – jako nauka o rozwoju miasta jest
mechanistyczna i deterministyczna, jak prawa Newtona. Pogląd ten dzisiaj jest również dość częsty. Z
drugiej strony na progu XXI w. miasta stają wobec nowych – dotąd nie występujących problemów i wyzwań.
A ich szanse rozwoju kształtują coraz to inne wewnętrzne i zewnętrzne czynniki i zjawiska społecznopolityczne,
gospodarcze, kulturowe i religijne.
Od z górą 15 lat mamy do czynienia w całym świecie zachodnim i tym samym w naszym kraju, ze
zjawiskiem deindustrializacji (z życia publicznego praktycznie znikła tzw. arystokracja industrialna). Ma to
ścisły związek z przekształcaniem gospodarki z etapu produkcyjnego do usługowego, opartego na wiedzy.
Rosnące koszty siły roboczej doprowadziły do migracji produkcji do Meksyku, Indii i przede wszystkim do
Chin i na Daleki Wschód.
Wolny rynek sprawił, że miasto jest niejako zbiorowiskiem coraz bardziej mobilnych i dynamicznych
jednostek. Nie współpracują one ze sobą ale wręcz konkurują. Więzi społeczne zwłaszcza w większych
ośrodkach ulegają degradacji i sprowadzają się do „bycia obok”. Idea współtworzenia dobra wspólnego
obejmuje tylko najbardziej świadome grupy głównie związane z trzecim sektorem. Strefy życia prywatnego
anektują coraz więcej przestrzeni publicznej. Najlepszym tego przykładem są powstające osiedla zamknięte
– coraz bardziej samowystarczalne miasta w mieście.
Synonimem rozwoju miast stała się ideologia modernizacji. W uproszczony sposób tłumaczy wartość
nowości, pospiesznej zmiany i ilościowego wzrostu. Ciekawym trendem jest proces suburbanizacji – centra
miast przestają pełnić swoją dotychczasową funkcję (grozi to ich degradacją) a rozwój – często chaotyczny
– ma miejsce na obrzeżach. Rewolucja sposobu życia w mieście, za sprawą dużych rotacji miejsc pracy i
szybkich, zasadniczych zmian w kulturze i stylu życia, rosnącej indywidualizacji zachowań, potrzeb i wielkiej
mobilności ludzi obnażyła niezdolność historycznego miasta do nadążania za tymi przekształceniami, w
zadawalającym tempie i skali transformacji. Takie zjawiska rodzą pytanie o przyszły kształt miast. W 2003
roku Europejska Rada Urbanistów przyjęła Nową Kartę Ateńską. Stwierdza ona m.in.: Pod wieloma
względami miasto przyszłości istnieje już dzisiaj. Współczesne miasto ma wiele cech, które cenimy i
pielęgnujemy i chcemy przekazać przyszłym pokoleniom. Jaki jest zatem podstawowy problem istniejących
miast? W naszym przekonaniu, jest nim brak spójności, nie tylko w sensie fizycznym, ale również w
odniesieniu do ciągłości w czasie; brak który rzutuje na struktury społeczne i różnice kulturowe. Chodzi tu
nie tylko o utrzymanie charakteru środowiska miejskiego, ale również o ciągłość tożsamości miasta,
będącej istotną wartością, wymagającą umocnienia w dynamicznie rozwijającym się świecie. Natomiast
myśląc o przyszłości miast, należy podkreślać ideę „miasta w sieci”; miasta włączonego w rożne
policentryczne sieci miast, z których wiele przekracza w nowej Europie granice państwowe. 1
1 Europejska Rada Urbanistów powstała w 1985 roku. Jest to organizacja zrzeszająca stowarzyszenia urbanistów z
39