Strategia Rozwoju Gminy Starachowice na lata 2011-2020 Projekt v ...
Strategia Rozwoju Gminy Starachowice na lata 2011-2020 Projekt v ...
Strategia Rozwoju Gminy Starachowice na lata 2011-2020 Projekt v ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Załącznik do uchwały nr ….................................. Rady Miejskiej w Starachowicach<br />
z dnia …......................................................<br />
<strong>Strategia</strong> <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong><br />
<strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong><br />
<strong>Projekt</strong> v.1.0<br />
Opracowanie:<br />
Zespół Zadaniowy<br />
pod kierunkiem Adama Brzezińskiego<br />
<strong>Starachowice</strong>, 15 marca <strong>2011</strong> r.<br />
1
SPORZĄDZAJĄCY<br />
Prezydent Miasta <strong>Starachowice</strong><br />
Wojciech Ber<strong>na</strong>towicz<br />
Zastępca Prezydenta Miasta <strong>Starachowice</strong><br />
Sylwester Kwiecień<br />
Zastępca Prezydenta Miasta <strong>Starachowice</strong><br />
Małgorzata Szlęzak<br />
Skarbnik Miasta<br />
Hali<strong>na</strong> Piwnik<br />
Sekretarz Miasta<br />
Wojciech Wiśnios<br />
Dyrektor Urzędu Miejskiego<br />
Aleksander Łącki<br />
Pełnomocnik Prezydenta Miasta ds. Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong><br />
Adam Brzeziński<br />
Koordy<strong>na</strong>tor Wdrażania Strategii<br />
Adam Brzeziński<br />
Zespół zadaniowy ds. opracowania Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong><br />
Adam Brzeziński<br />
Maciej Kiciński<br />
Jacek Przepióra<br />
Rafał Piwnik<br />
Longi<strong>na</strong> Struży<strong>na</strong><br />
Justy<strong>na</strong> Zapała<br />
KONSULTANCI<br />
Marcin Bed<strong>na</strong>rczyk<br />
Agata Bo<strong>na</strong><br />
Grzegorz Chabik<br />
Janusz Fabrowski<br />
Magdale<strong>na</strong> Fudala<br />
Aleksander Gillner<br />
Rafał Miernik<br />
Gabriel Pak<br />
Lucjan Paszkiewicz<br />
Zdzisław Skuza<br />
i inni.<br />
2
OPINIUJĄCY I UCHWALAJĄCY<br />
Przewodniczący Rady Miejskiej w Starachowicach<br />
Zbigniew Rafalski<br />
Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej w Starachowicach<br />
Jarosław Nowak<br />
Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej w Starachowicach<br />
Robert Sowula<br />
Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej w Starachowicach<br />
Tomasz Walendziak<br />
Radni Rady Miejskiej w Starachowicach<br />
Mirosław Adamus<br />
Tomasz Jarosław Capała<br />
Agnieszka Cheda<br />
Lidia Dziura<br />
Joan<strong>na</strong> Główka<br />
Tadeusz Klepacz<br />
Danuta Krępa<br />
Andrzej Krukowicz<br />
Elżbieta Kucy<br />
Jadwiga Maciejczak<br />
Piotr Nowaczek<br />
Dorota Nowakowska-Boska<br />
Marcin Pocheć<br />
Paweł Rdzanek<br />
Krzysztof Różycki<br />
Michał Sendecki<br />
Waldemar Tuz<br />
Michał Walendzik<br />
Krzysztof Zuba<br />
3
SPIS TREŚCI<br />
str.<br />
I WPROWADZENIE …………………………………………………………………………………. 5<br />
I.1 Założenia metodologiczne ………………………………………………………………………… 6<br />
I.2 Przyjęty schemat planowania strategicznego …………………………………………………… 8<br />
I.3 Słownik pojęć ……………………………………………………………………………………….. 10<br />
II. OCENA SYTUACJI ………………………………………………………………………………... 14<br />
II.1 A<strong>na</strong>liza SWOT ……………………………………………………………………………………… 16<br />
II.2 A<strong>na</strong>liza Kluczowych Czynników Sukcesu miasta ………………………………………………. 19<br />
II.3 Diagnoza strategicz<strong>na</strong> – główne problemy i wyzwania ………………………………………… 26<br />
• sfera gospodarcza ………………………………………………………………………… 26<br />
• sfera społecz<strong>na</strong> …………………………………………………………………………… 28<br />
• sfera przestrzenno-ekologicz<strong>na</strong> …………………………………………………………. 31<br />
III KONTEKST ROZWOJOWY ……………………………………………………………………… 32<br />
III.1 Nawiązanie do strategicznych dokumentów dotyczących rozwoju przestrzenno-społecznogospodarczego<br />
miasta, powiatu i regionu ………………………………………………………..<br />
32<br />
III.2 Tendencje i uwarunkowania rozwoju średnich miast w Polsce do roku <strong>2020</strong> ……………….. 36<br />
III.3 Wnioski i rekomendacje dla Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong> ….. 38<br />
III.4 <strong>Starachowice</strong> miastem uczącym się ……………………………………………………………... 39<br />
IV PLAN STRATEGICZNY …………………………………………………………………………… 52<br />
IV.1 Wizja <strong>Rozwoju</strong> Miasta ……………………………………………………………………………… 52<br />
IV.2 Misja <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> …................................................................................................. 52<br />
IV.3 Mapa Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong> ……………………………. 54<br />
IV.4 Priorytet 1 …………………………………………………………………………………………… 55<br />
IV.5 Priorytet 2 …………………………………………………………………………………………… 65<br />
IV.6 Priorytet 3 …………………………………………………………………………………………… 79<br />
IV.7 Cel specjalny ………………………………………………………………………………………... 87<br />
V WDRAŻANIE STRATEGII ………………………………………………………………………… 88<br />
V.1 Instrumenty wdrażania strategii …………………………………………………………………... 88<br />
V.2 Mierniki i wskaźniki ………………………………………………………………………………… 90<br />
V.3 Monitoring, oce<strong>na</strong>, aktualizacja …………………………………………………………………... 92<br />
V.4 Komunikacja społecz<strong>na</strong> ……………………………………………………………………………. 93<br />
V.5 Rekomendacje wdrożeniowe ……………………………………………………………………… 94<br />
VI ZAŁĄCZNIKI ……………………………………………………………………………………….. 96<br />
Sprawozdanie z konsultacji społecznych ………………………………………………………… 96<br />
4
I<br />
WPROWADZENIE<br />
Współczesne czasy charakteryzują się bardzo dużym tempem i zakresem zmian. Obejmują swoim<br />
zasięgiem m.in. zjawiska społeczne, polityczne, demograficzne, kulturowe, religijne, gospodarcze,<br />
technologiczne. Globalizacja, innowacje technologiczne, przekształcanie całych gałęzi gospodarki, rynki<br />
pracy wymagające mobilności, reformy prawa, systemów opieki zdrowotnej i społecznej, wymogi odnośnie<br />
ochrony środowiska <strong>na</strong>turalnego sprawiają, że krajobraz społeczny ulega stałym przeobrażeniom. U<br />
przeciętnego obserwatora aktualnych wydarzeń nieobce jest wrażenie zawirowań a <strong>na</strong>wet chaosu.<br />
Poczucie stabilizacji ustępuje miejsca niepewności, co przyniesie jutro. Tak opisa<strong>na</strong> rzeczywistość jest z<br />
jednej strony problemem a z drugiej wyzwaniem z którym musimy sobie poradzić. Wymaga to porzucenia<br />
biernego oczekiwania <strong>na</strong> wyroki losu <strong>na</strong> rzecz aktywnego tworzenia przyszłości. W przypadku organizacji –<br />
zwłaszcza o charakterze biznesowym, ale nie tylko – wzrasta świadomość potrzeby rozwijania myślenia<br />
strategicznego i planowania o kilkuletnim horyzoncie czasowym. W szczególny sposób dotyczy to miast <strong>na</strong><br />
progu XXI w., których szanse rozwoju kształtują coraz to inne czynniki wewnętrzne i zewnętrzne. Bieżące<br />
zarządzanie współczesnym miastem powinno być funkcją przemyślanej, długofalowej strategii rozwoju.<br />
Rada Miejska Starachowic przyjęła w 2000 roku Uchwałą Nr VIII/1/2000 z dnia 6 listopada 2000 r.<br />
dokument strategiczny pod <strong>na</strong>zwą <strong>Strategia</strong> <strong>Rozwoju</strong> Starachowic <strong>na</strong> <strong>lata</strong> 2000-2010. Był on aktualizacją<br />
opracowanego już w 1996 r., lecz ostatecznie nie uchwalonego Strategicznego Programu <strong>Rozwoju</strong><br />
Starachowic. W opracowaniu przyjęto trzy sce<strong>na</strong>riusze rozwoju miasta z odpowiadającymi im celami<br />
strategicznymi oraz projektami realizacyjnymi w perspektywie do roku 2010: 1) <strong>Starachowice</strong> z<strong>na</strong>czącym<br />
ośrodkiem rozwoju gospodarczego o zróżnicowanym przemyśle, 2) <strong>Starachowice</strong> jako ośrodek<br />
po<strong>na</strong>dlokalny, 3) <strong>Starachowice</strong> jako ośrodek turystyczno-krajoz<strong>na</strong>wczy. Po upływie 10 lat, zmiany<br />
zachodzące w samym mieście oraz jego bliższym i dalszym otoczeniu w pełni uzasadniają inicjatywę<br />
opracowania nowego, całościowego dokumentu strategicznego, który wskaże priorytety i kierunki<br />
rozwojowe oraz operacyjne cele strategiczne <strong>na</strong> kolejną dekadę. Tym bardziej, że poprzedni dokument nie<br />
zawierał metodycznie opracowanej wizji rozwoju Starachowic oraz misji miasta. Dokument powinien<br />
zawierać nową, inspirującą wizję rozwoju oraz sposób jej realizacji (misja miasta). Niniejsze opracowanie<br />
stanowi projekt Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong>. Jest ono owocem<br />
kilkumiesięcznych prac zespołu zadaniowego powołanego w Urzędzie Miejskim, które trwały od lipca 2010<br />
r. do marca <strong>2011</strong> r., przy współpracy z ekspertami zewnętrznymi. Najważniejsze elementy<br />
przedstawionego dokumentu były konsultowane z mieszkańcami Starachowic, oraz ich różnymi<br />
środowiskami i grupami. Prezentowany projekt powstał w oparciu o założenia metodyczne zgodne ze<br />
współczesnym dorobkiem teorii i praktyki zarządzania strategicznego, dopasowanym do specyfiki miasta.<br />
Tym samym spełnia wymogi profesjo<strong>na</strong>lnego budowania strategii rozwoju. Należy jednocześnie zaz<strong>na</strong>czyć,<br />
że w trakcie całego procesu planowania zdawano sobie sprawę, że <strong>Starachowice</strong> osiągną sukces nie tyle<br />
dzięki posiadaniu dobrej strategii, lecz poprzez sprawne i skuteczne jej wdrażanie. Należy zaz<strong>na</strong>czyć, że<br />
<strong>Strategia</strong> <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong> powstała dzięki wsparciu środków unijnych w<br />
ramach projektu pod <strong>na</strong>zwą „Profesjo<strong>na</strong>lne zarządzanie <strong>na</strong>jwiększym potencjałem Urzędu Miejskiego w<br />
Starachowicach” współfi<strong>na</strong>nsowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach<br />
Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet V, Działanie 5.2, Podziałanie 5.2.1.<br />
5
I.1 Założenia metodologiczne<br />
U podstaw metodologii opracowania nowej strategii rozwoju <strong>Gminy</strong> do roku <strong>2020</strong> poczyniono<br />
założenie, że zadanie jest realizowane przez specjalnie powołany w Urzędzie Miejskim zespół zadaniowy.<br />
W związku z potrzebą przeprowadzenia pogłębionej a<strong>na</strong>lizy aktualnego stanu <strong>Gminy</strong> wyłoniono <strong>na</strong> drodze<br />
przetargu publicznego firmę zewnętrzną. W celu przygotowania wzmiankowanego zespołu do prac <strong>na</strong>d<br />
formułowaniem strategii miasta, przeprowadzono również dwa szkolenia: jednodniowe dla szerszego gro<strong>na</strong><br />
pracowników Urzędu Miejskiego <strong>na</strong> temat planowania strategicznego w jednostkach samorządu<br />
terytorialnego oraz trzydniowe szkolenie w formie praktycznych warsztatów dla członków zespołu<br />
zadaniowego do spraw opracowania strategii rozwoju <strong>Gminy</strong> poświęcone metodyce planowania i<br />
wdrażania strategii rozwoju miasta. Celem tego drugiego szkolenia było takie przygotowanie jego<br />
uczestników, aby potrafili samodzielnie zrealizować postawione przed nimi zadanie opracowania a także<br />
późniejszego wdrażania strategii.<br />
Celem opracowania Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong> roku jest: Określenie<br />
aktualnych i przyszłych, długookresowych potrzeb rozwojowych miasta i jego mieszkańców.<br />
1. Wyz<strong>na</strong>czenie kluczowych kierunków trwałego i zrównoważonego rozwoju miasta.<br />
2. Zainspirowanie i zmotywowanie społeczności lokalnej <strong>na</strong> rzecz działań prorozwojowych.<br />
3. Dostosowanie miasta do szybko zachodzących zmian w jego otoczeniu.<br />
4. Wzmocnienie i rozwinięcie atrakcyjności inwestycyjnej.<br />
5. Poszerzenie możliwości pozyskiwania środków zewnętrznych <strong>na</strong> rozwój.<br />
Najważniejsze zasady i założenia metodologiczne przyjęte w procesie opracowywania projektu Strategii<br />
<strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong> r.:<br />
1. Samorządność terytorial<strong>na</strong> zakładająca skuteczne prawo samorządu lokalnego do samodzielnego<br />
kreowania polityki prowadzącej do poprawy sytuacji mieszkańców oraz jawność, akceptacja i kontrola<br />
wszelkich działań publicznych w zakresie strategii rozwoju miasta.<br />
2. Długa perspektywa czasowa – <strong>Strategia</strong> <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> zakłada rok <strong>2020</strong> jako horyzont<br />
urzeczywistnienia wizji i misji. Konkretne programy i projekty służące realizacji celów strategicznych, w<br />
zależności od ich charakteru i zakresu przedmiotowego, mogą mieć krótszy horyzont czasowy.<br />
3. Podejście diagnostyczno-planistyczne do formułowania strategii, która jest wynikiem połączenia<br />
diagnozy stanu istniejącego wszystkich obszarów funkcjonowania miasta oraz elementów planistycznych<br />
wynikających z wizji miasta, ekstrapolacji trendów i niepewności w otoczeniu Starachowic.<br />
4. Horyzontalny wymiar strategii – we wszystkich elementach opracowanego dokumentu strategicznego<br />
odnoszono się do powszechnie uz<strong>na</strong>nych wyzwań wynikających z trendów zachodzących w otoczeniu,<br />
takich jak: postępująca globalizacja, zmiany demograficzne, wzrost z<strong>na</strong>czenia ekologii, mechanizmy<br />
gospodarcze i rynkowe, potrzeby osób niepełnosprawnych, itd.<br />
5. Otwarty charakter Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> wynikający z założenia dużej dy<strong>na</strong>miki zmian<br />
w otoczeniu Starachowic, co wymaga systematycznego monitorowania i aktualizowania strategii w trakcie<br />
jej wdrażania.<br />
6. Tutaj byłoby wskazane opracowanie w niedalekiej przyszłości sce<strong>na</strong>riuszów rozwoju miasta i jego<br />
otoczenia, co pozwoli <strong>na</strong> przetestowanie opracowanej strategii rozwoju pod kątem jej odporności <strong>na</strong><br />
6
możliwe do zaistnienia zjawiska w otoczeniu oraz przygotować system wczesnego ostrzegania o<br />
pojawiających się w czasie szansach i zagrożeniach dla Starachowic. Wartością dodaną takiego projektu<br />
jest wyzwolenie tzw. konwersacji strategicznych uruchamiających proces integracji społeczności lokalnych<br />
wokół prac <strong>na</strong> pogłębianiem wspólnej wizji przyszłości miasta.<br />
7. Ewolucja i ciągłość – zakłada się podejście ewolucyjne, które umożliwia wykorzystanie zdobytych<br />
wcześniej doświadczeń dla sprawniejszego i bardziej efektywnego zarządzania strategicznego miastem.<br />
8. Ogólny zakres kompetencyjny strategii nie ograniczony do obszarów zarządzanych przez samorząd<br />
terytorialny. Uwzględnia się potrzeby mieszkańców i osób przyjezdnych, a także organizacji działających w<br />
mieście i poza nim, a mających wpływ <strong>na</strong> funkcjonowanie miasta oraz obszary podlegające innym<br />
jednostkom samorządu terytorialnego.<br />
9. Kompromis i wybory – strategia jest sztuką kompromisu i wyboru obszarów, które w sposób szczególny<br />
mają wpływ <strong>na</strong> realizację wizji; nie obejmuje wszystkich działań związanych z funkcjonowaniem miasta, ale<br />
wybrane, będące siłą <strong>na</strong>pędową jego rozwoju.<br />
10. Elastyczność – zaproponowane programy i projekty będzie moż<strong>na</strong> realizować w zależności od<br />
możliwości budżetowych i priorytetów w zakresie rozwoju miasta oraz uwarunkowań prawnych.<br />
11. Stała ewaluacja opracowanej strategii – założenia zawarte w STRATEGII <strong>na</strong>leży systematycznie<br />
kontrolować; przewiduje się weryfikację STRATEGII w cyklu minimum czteroletnim, przy czym w<br />
uzasadnionych przypadkach okres ten może być krótszy i obejmować wybrane zakresy STRATEGII.<br />
12. Konsultacje społeczne – w toku prac <strong>na</strong>d STRATEGIĄ wzięto pod uwagę opinie i sugestie<br />
mieszkańców Starachowic (spotkania z różnymi grupami społecznymi oraz możliwość zgłaszania uwag<br />
drogą elektroniczną).<br />
13. Nadrzędność Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> w stosunku do innych dokumentów miejskich.<br />
Przyjęcie tych zasad prowadzi do pełnego i zrównoważonego rozwoju zgodnego z zapisami Agendy 21.<br />
Przez zrównoważony i trwały rozwój rozumie się tutaj harmonijny rozwój osobisty mieszkańców, przestrzeni<br />
miejskiej z jej infrastrukturą, gospodarczy z potrzebami w sferze społecznej przy zachowaniu i ochronie<br />
sfery ekologiczno-przestrzennej, uwzględniający potrzeby dzisiejszych mieszkańców i mający <strong>na</strong> uwadze<br />
interesy przyszłych pokoleń. Oz<strong>na</strong>cza to, że z jednej strony we wszystkich działaniach będą uwzględniane<br />
skutki społeczne i ekologiczne, z drugiej zaś strony będzie prowadzony dialog społeczny i działania w<br />
sferze ekologiczno-przestrzennej, pozwalające rozwijać aktywność gospodarczą w mieście i jego<br />
otoczeniu.<br />
7
I.2 Przyjęty schemat planowania strategicznego<br />
W pracach <strong>na</strong>d planowaniem strategii miasta odstąpiono od tradycyjnego podejścia linearnego<br />
(realizacja krok po kroku kolejnych, zamkniętych etapów planowania). Z uwagi <strong>na</strong> zasyg<strong>na</strong>lizowaną już<br />
niespotykaną wcześniej dy<strong>na</strong>mikę zmian w świecie, uz<strong>na</strong>no, że korzystniejsze będzie podejście procesowe<br />
do tworzenia nowej strategii rozwoju miasta. Pozwala to <strong>na</strong> bardzo cenne dla tego typu projektu literacje<br />
(powtórzenia) wcześniejszych etapów. Każde z powtórzeń z reguły wnosi cenne uzupełnienia. Oczywiście<br />
nie może to się ciągnąć w nieskończoność, w przeciwnym bowiem razie nie powstałby żaden dokument<br />
końcowy. Osoba kierująca zespołem strategicznym w umiejętny sposób zarządza ograniczeniami<br />
czasowymi i decyduje o ewentualnym „wyczerpaniu” danego etapu procesu i przejście do kolejnego<br />
zadania.<br />
Wykorzystany schemat planowania Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong> – etapy:<br />
3) Zamiary strategiczne:<br />
- potencjały rozwojowe Miasta<br />
- ambicje mieszkańców, grup społecznych, władz<br />
- aspiracje kluczowych graczy<br />
- sformułowanie wizji rozwoju<br />
- sformułowanie misji miasta<br />
2) Przyszłe otoczenie miasta:<br />
- kluczowe siły <strong>na</strong>pędowe<br />
- trendy rozwojowe<br />
- niepewności<br />
- nieuniknione niespodzianki<br />
4) Formułowanie<br />
priorytetów i kierunków<br />
rozwojowych:<br />
- a<strong>na</strong>liza i oce<strong>na</strong><br />
- priorytety i selekcja<br />
1) A<strong>na</strong>liza strategicz<strong>na</strong>:<br />
Diagnoza Społeczno_Ekonomicz<strong>na</strong><br />
<strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong><br />
- makro i mikrootoczenie<br />
- środowisko społeczne<br />
- infrastruktura .<br />
- struktura przestrzen<strong>na</strong><br />
- gospodarka<br />
5) <strong>Strategia</strong> <strong>Rozwoju</strong> Miasta:<br />
- oce<strong>na</strong> sytuacji<br />
- kontekst rozwojowy<br />
- imperatywy zmian,<br />
- cele strategiczne i kierunkowe<br />
- wybrane programy i projekty<br />
- organizacja wdrożenia strategii.<br />
Etap 1) A<strong>na</strong>lizy strategiczne (etap diagnostyczny)<br />
Punktem wyjścia całego procesu było przeprowadzenie a<strong>na</strong>lizy strategicznej aktualnej sytuacji<br />
Starachowic. Wyniki a<strong>na</strong>lizy wyko<strong>na</strong>nej przez Świętokrzyskie Centrum Fundacji <strong>Rozwoju</strong> Demokracji<br />
Lokalnej zawiera Diagnoza Społeczno-Ekonomicz<strong>na</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong>. Niniejszy projekt strategii<br />
zawiera wyciąg <strong>na</strong>jważniejszych wyników diagnozy. Tworzy on tzw. duży obraz aktualnej sytuacji, zasobów<br />
oraz szerszego otoczenia miasta. Dla potrzeb planistycznych <strong>na</strong>jważniejsze jest tutaj wyselekcjonowanie<br />
mocnych i słabych stron Starachowic, szans i zagrożeń oraz a<strong>na</strong>liza tzw. Kluczowych Czynników Sukcesu<br />
miasta, która pozwala <strong>na</strong> wykrycie luki strategicznej.<br />
Etap 2) A<strong>na</strong>lizy przyszłego otoczenia miasta (etap prognostyczny) Kolejnym krokiem było zdefiniowanie<br />
przyszłego otoczenia Starachowic. Zespół strategiczny przeprowadził a<strong>na</strong>lizę trendów, które oddziaływają<br />
<strong>na</strong> miasto i wyselekcjonowania tych o <strong>na</strong>jwiększej sile oddziaływania (kluczowe siły <strong>na</strong>pędowe). Wiele<br />
uwagi poświęcono również rozważaniom, które z dających się zaobserwować dzisiaj zjawisk i procesów,<br />
mogą być zahamowane i jak to wpłynie <strong>na</strong> miasto, a z drugiej strony jakie elementy mogą się pojawić w<br />
przyszłości, których dzisiaj nie bierze się pod uwagę. W tym ostatnim przypadku uwzględnia się także<br />
możliwość zaistnienia wydarzeń o charakterze niespodziankowym (nieprzewidywalnym), które mogłyby w<br />
istotny sposób wpłynąć <strong>na</strong> bieg wydarzeń.<br />
8
Etap 3) Zamiary strategiczne<br />
Na podstawie danych z a<strong>na</strong>lizy strategicznej oraz a<strong>na</strong>lizy przyszłości, Zespół Strategiczny rozpoczął prace<br />
<strong>na</strong>d wizją rozwoju miasta. W praktyce poświęcono temu zadaniu bardzo dużo czasu. Osoby<br />
zaangażowane w formułowanie wizji rozwoju Starachowic zdawały sobie sprawę, że z punktu widzenia<br />
kolejnych etapów planowania strategicznego, jest to odpowiedzialne i ważne zadanie. Podobnie jak opis<br />
misji miasta, czyli sposobów realizacji wizji rozwoju. Oba sformułowania wytyczają główny kierunek<br />
dalszego rozwoju Starachowic <strong>na</strong> blisko dziesięć lat.<br />
Etap 4) Formułowanie priorytetów i kierunków rozwojowych Przyjęcie wizji rozwoju i misji miasta pozwoliło<br />
rozpocząć prace <strong>na</strong>d określaniem priorytetów, kierunków rozwojowych oraz celów strategicznych. Ten etap<br />
prac był bardzo żmudny, gdyż miał charakter wielu iteracji, czyli tworzenia i weryfikowania kolejnych wersji<br />
planu strategicznego tak, by ostatecznie otrzymać kompletny, logiczny i spójny katalog celów<br />
strategicznych i wybranych projektów operacyjnych.<br />
Etap 5) Sformułowanie projektu Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong> Po zakończeniu<br />
wszystkich prac diagnostyczno-planistycznych i wypracowaniu wstępnych projektów strategii rozwoju<br />
miasta, konieczne jest przeprowadzenie procesu konsultacji z jak <strong>na</strong>jszerszymi gremiami mieszkańców.<br />
Zgłoszone w ich trakcie uwagi i sugestie pozwalają opracować projekt dokumentu, który powinien być<br />
przekazany do konsultacji samorządu lokalnego, tj. radnym Rady Miejskiej w Starachowicach. Powinni<br />
mieć wystarczającą ilość czasu <strong>na</strong> przemyślenie i przedyskutowanie strategii w komisjach samorządowych<br />
oraz poszczególnych klubach. Uwagi i zalecenia zgłoszone do zespołu strategicznego pozwolą <strong>na</strong><br />
opracowanie ostatecznej wersji dokumentu, która powin<strong>na</strong> być <strong>na</strong>stępnie przyjęta w formie uchwały Rady<br />
Miejskiej a jej wyko<strong>na</strong>nie powierzone Prezydentowi Miasta.<br />
9
I.3 Słownik pojęć<br />
<strong>Strategia</strong> rozwoju – to opisowa koncepcja działania zmierzającego do trwałego i zrównoważonego rozwoju<br />
miasta, przedstawio<strong>na</strong> w formie zwartego, syntetycznego dokumentu <strong>na</strong> poziomie ogólności<br />
ograniczającym ryzyko jego przedwczesnej dezaktualizacji, zawierającego syntetyczną diagnozę stanu<br />
istniejącego, a<strong>na</strong>lizę słabych i mocnych stron, szans i zagrożeń, określenie deklaracji strategicznych – wizji i<br />
misji, strategiczne i operacyjne obszary działań, cele strategiczne i cele operacyjne.<br />
Zrównoważony i pełny rozwój – rozwój, który zapewnia zaspokojenie potrzeb obecnej generacji, nie<br />
przekreślając możliwości przyszłych pokoleń. (definicja Komisji Brundtland). Jego celem jest<br />
zrównoważenie szans dostępu do środowiska <strong>na</strong>turalnego. Oz<strong>na</strong>cza to dążenie do zapewnienia wszystkim<br />
żyjącym obecnie ludziom i przyszłym pokoleniom dostatecznie wysokich standardów ekologicznych,<br />
ekonomicznych i społeczno-kulturowych w granicach tolerancji <strong>na</strong>tury przez wprowadzanie w życie zasady<br />
sprawiedliwości wewnątrzpokoleniowej i międzypokoleniowej. Szczegól<strong>na</strong> odpowiedzialność spoczywa <strong>na</strong><br />
jednostkach samorządu terytorialnego, które powinny kierować się interesem społecznym. Reasumując:<br />
harmonijny rozwój osobisty mieszkańców, przestrzeni miejskiej z jej infrastrukturą, gospodarczy z<br />
potrzebami w sferze społecznej przy zachowaniu i ochronie sfery ekologiczno-przestrzennej,<br />
uwzględniający potrzeby dzisiejszych mieszkańców i mający <strong>na</strong> uwadze interesy przyszłych pokoleń.<br />
Agenda 21, to zestaw zaleceń i kierunków działań jakie powinniśmy podejmować <strong>na</strong> rzecz<br />
zrównoważonego i pełnego rozwoju w perspektywie XXI wieku. Jest jednym z podstawowych<br />
dokumentów Konferencji Narodów Zjednoczonych Środowisko i Rozwój (Szczyt Ziemi), jaka miała miejsce<br />
w Rio de Janeiro, w czerwcu 1992 roku. Opiera się <strong>na</strong> 27 zasadach tzw. Karty Ziemi i powstał w oparciu o<br />
porozumienie podpisane przez 179 państw.<br />
Wizja rozwoju miasta – przedstawia wyobrażenie przyszłego stanu miasta i jego miejsca w otoczeniu oraz<br />
zarysowuje priorytetowe kierunki rozwoju. Wizja odnosi się do głównych wyzwań stojących przed miastem i<br />
wyraża zamiary i aspiracje bez szczegółowego określenia sposobów i środków osiągania celów. Deklaracja<br />
powin<strong>na</strong> być sformułowa<strong>na</strong> syntetycznie i krótko. Wizja miasta w hierarchii celów strategicznych jest<br />
odpowiednikiem celu strategicznego pierwszego stopnia.<br />
Misja miasta – jest deklaracją Samorządu podejmującego realizację wizji miasta i opisuje przyjmowane<br />
zasady i wartości oraz podstawowy sposób urzeczywistniania zamiarów strategicznych. Jest to ujęcie wizji<br />
rozwoju miasta <strong>na</strong> potrzeby zarządzania. Odpowiada <strong>na</strong> pytania: co? Dla kogo? Jak? Gdzie? Dlaczego?<br />
Priorytet rozwojowy – odpowiada celowi strategicznemu drugiego stopnia i określa w ogólny sposób stan<br />
miasta, jaki chce ono osiągnąć w roku <strong>2020</strong> przez zrealizowanie kierunków rozwojowych i celów<br />
operacyjnych. Ma charakter kwalitatywny, czyli odnosi się do kwestii jakościowych bez podawania<br />
konkretnych mierników.<br />
Kierunek rozwoju – odpowiada celowi strategicznemu trzeciego stopnia i jest podporządkowany<br />
priorytetowi rozwojowemu, wyz<strong>na</strong>cza główne kierunki lub stany docelowe w obszarach zdefiniowanych<br />
przez cele operacyjne. Ma charakter kwalitatywny ale mogą też pojawić się elementy kwantytatywne, czyli<br />
ilościowe w postaci mierników zakładanych zmian.<br />
Cel strategiczny – cel określający wycinek strategii przekładający się <strong>na</strong> konkretne projekty i działania<br />
realizacyjne z założonymi miernikami.<br />
<strong>Projekt</strong> – zestaw ukierunkowanych działań prowadzących do realizacji celu operacyjnego. Powinien<br />
zawierać zakres prac, pożądany efekt, ramowy harmonogram realizacji, przybliżone koszty, źródła<br />
fi<strong>na</strong>nsowania oraz wskazywać osobę lub komórkę administracyjną odpowiedzialną za realizację i <strong>na</strong>dzór –<br />
kierownika projektu. Dokument Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong> zawiera wiele<br />
projektów, których – z uwagi <strong>na</strong> odległy horyzont czasowy – nie moż<strong>na</strong> jeszcze bardzo dokładnie<br />
sparametryzować. W związku z tym ich szczegółowy opis nie jest możliwy. Przy otwartej formule strategii<br />
uwzględniającej pojawianie się zmian i elastyczne nimi zarządzanie <strong>na</strong> poziomie operacyjnym, po przyjęciu<br />
10
projektu strategii w trybie uchwały, <strong>na</strong>leży powołać Biuro Strategii Miasta, którego zadaniem będzie<br />
zarządzanie koordy<strong>na</strong>cja wdrażania portfela projektów strategicznych.<br />
<strong>Projekt</strong>y inwestycyjne – to kompleksowe przedsięwzięcia złożone z szeregu działań, mające szczególne<br />
z<strong>na</strong>czenie dla realizacji celów strategicznych i operacyjnych; wyodrębnia się je ze względu <strong>na</strong> szczególną<br />
złożoność, międzysektorową rolę oraz z<strong>na</strong>czenie dla realizacji strategii; powinny być szczegółowo opisane<br />
w Wieloletnim Programie Inwestycyjnym (WPI).<br />
Zadanie – to konkretne, zamknięte działanie, które w całości przybliża realizację celów strategicznych i<br />
operacyjnych określonych w strategii, dla realizacji których mogą być tworzone programy operacyjne, albo<br />
są podejmowane w ramach projektów miejskich, wśród nich szczególnie z<strong>na</strong>czenie mają zadania<br />
strategiczne o decydującym z<strong>na</strong>czeniu dla rozwoju miasta.<br />
Program – zbiór projektów powiązanych ze sobą i odnoszących się do jednego lub kilku obszarów<br />
funkcjonowania miasta mający realizować jeden lub kilka celów zapisanych w strategii i warunkujących ich<br />
osiągnięcie.<br />
Program operacyjny – zbiór konkretnych zadań tworzony dla jednego lub kilku obszarów funkcjonowania<br />
miasta (sektora wydzielonego organizacyjnie lub dziedziny jednolitej merytorycznie), realizujący jeden lub<br />
kilka celów zapisanych w strategii.<br />
Region – tutaj obszar województwa świętokrzyskiego<br />
Miernik / wskaźnik – podstawowe <strong>na</strong>rzędzie pomiaru osiągnięcia celu strategicznego, realizacji projektu<br />
lub zadania. Umożliwia przeprowadzenie systematycznego monitoringu wdrażania strategii.<br />
Monitoring – proces systematycznego zbierania i a<strong>na</strong>lizowania wskaźników, którego celem jest<br />
zapewnienie zgodności realizowanych zadań, programów i projektów z założeniami zawartymi w strategii.<br />
Ewaluacja – jest to systematycz<strong>na</strong> obiektyw<strong>na</strong> oce<strong>na</strong> realizacji strategii – zaplanowania, wdrożenia i<br />
rezultatów; jej celem jest określenie adekwatności i stopnia osiągnięcia celów, efektywności, skuteczności,<br />
wpływu i trwałości.<br />
A<strong>na</strong>liza SWOT – technika oceny wewnętrznych (mocne i słabe strony miasta) i zewnętrznych (szanse i<br />
zagrożenia przed którymi stoi miasto) czynników mogących mieć wpływ <strong>na</strong> powodzenie realizacji strategii,<br />
umożliwiająca ocenę zasobów i otoczenia miasta oraz określenia priorytetów.<br />
Turystyka studyj<strong>na</strong> – turystyka będąca odmianą turystyki kulturowej i tzw. podróży studyjnych. Jest formą<br />
podróżowania do z jakichś względów wyjątkowych miejsc i poz<strong>na</strong>wania wybranych, często bardzo<br />
specjalistycznych obiektów, zjawisk lub miejsc. Z reguły w tego typu wyjazdach biorą udział prawdziwi<br />
fascy<strong>na</strong>ci, hobbyści, lub osoby, które z powodów zawodowych lub <strong>na</strong>ukowych poszukują określonych<br />
informacji. Jest bardzo popular<strong>na</strong> np. w Niemczech, USA i Ka<strong>na</strong>dzie.<br />
Klaster przemysłowy lub biznesu (ang. cluster, inne <strong>na</strong>zwy to grono, wiązka przemysłowa, lokalny system<br />
produkcyjny, biegun kompetencji) – przestrzennie skoncentrowa<strong>na</strong> grupa przedsiębiorstw, instytucji i<br />
organizacji powiązanych siecią pionowych i poziomych zależności, często o charakterze nieformalnym,<br />
która poprzez skupienie szczególnych zasobów pozwala osiągnąć tym przedsiębiorstwom trwałą przewagę<br />
konkurencyjną. Charakterystyczną cechą klastrów przemysłowych jest to, że przedsiębiorstwa w nich<br />
skupione konkurują ze sobą, ale jednocześnie współpracują w tych obszarach, gdzie możliwe jest<br />
wyzwolenie efektów synergicznych wspólnych działań (np. wspólne prace badawczo-rozwojowe).<br />
Konkurencja nie wyklucza wzajemnych, korzystnych interakcji z innymi firmami, a może stać się motorem<br />
ich rozwoju. W języku angielskim sytuację taką określa się słowem co-opetition (od cooperation i<br />
competition). Taka sytuacja jest możliwa, gdy koncentracja specyficznych w danym sektorze zasobów i<br />
kompetencji osiągnie masę krytyczną, przy której klaster staje się atrakcyjnym ośrodkiem i przyciąga dalsze<br />
zasoby.<br />
11
Kluczowe Czynniki Sukcesu (w skrócie KCS) – grupa kryteriów, które uważamy za <strong>na</strong>jważniejsze<br />
(kluczowe) w decydowaniu o pozycji konkurencyjnej i możliwościach rozwoju organizacji, gminy, regionu,<br />
kraju. A<strong>na</strong>liza kluczowych czynników sukcesu – to a<strong>na</strong>liza mocnych i słabych stron, zasobów i umiejętności<br />
organizacji, miasta, regionu. U podstaw tej a<strong>na</strong>lizy leży reguła „80-20” mówiąca o tym że zaledwie 20%<br />
zdarzeń decyduje o 80% efektów i odwrotnie.<br />
Kapitał intelektualny – fundament dla zapewnienia trwałego rozwoju. Przejawia się myśleniem<br />
długoterminowym, gotowością do uczenia się, zaufaniem do mechanizmów rynkowych i otwarciem <strong>na</strong><br />
globalną konkurencję, a także sprawnym rządzeniem. Składa się z <strong>na</strong>stępujących komponentów:<br />
• Kapitał ludzki: potencjał zgromadzony we wszystkich mieszkańcach gminy / regionu / kraju<br />
wyrażający się w ich wykształceniu, doświadczeniu życiowym, postawach, umiejętnościach i mogący służyć<br />
poprawie aktualnego i przyszłego dobrobytu społecznego.<br />
• Kapitał strukturalny: potencjał zgromadzony w <strong>na</strong>macalnych elementach infrastruktury<br />
przedsiębiorstw, systemów edukacji i innowacji. Jednostka może mieć wysoki poziom zdolności<br />
intelektualnych, ale jeżeli organizacja posiada kiepskie systemy gromadzenia oraz korzystania z jej działań i<br />
wiedzy, ogólny kapitał intelektualny nie osiągnie swojego pełnego potencjału.<br />
• Kapitał społeczny: potencjał zgromadzony w społeczeństwie w postaci obowiązujących norm<br />
postępowania, zaufania i zaangażowania, które wspierając współpracę i wymianę wiedzy przyczyniają się<br />
do wzrostu dobrostanu gminy/regionu/kraju.<br />
• Kapitał relacyjny : potencjał związany z wizerunkiem gminy, regionu, kraju <strong>na</strong> zewnątrz, poziomem<br />
integracji z globalną gospodarką, atrakcyjnością dla jej zagranicznych „klientów” – partnerów handlowych,<br />
inwestorów, turystów oraz patriotyzmu lokalnego.<br />
Streetworker – od ang. streetwork w dosłownym tłumaczeniu to praca <strong>na</strong> ulicy, praca ulicz<strong>na</strong>. Jest to<br />
specyficz<strong>na</strong> metoda mająca <strong>na</strong> celu dotarcie do konkretnej grupy odbiorców poprzez bezpośrednie<br />
spotkanie w miejscach <strong>na</strong>jczęściej przez nich odwiedzanych. Streetwork jest formą pracy socjalnej<br />
polegającą <strong>na</strong> pracy z podopiecznymi w ich środowisku. Streetworkerzy pracują zatem często <strong>na</strong> ulicach,<br />
dworcach kolejowych, w parkach, <strong>na</strong> tere<strong>na</strong>ch ogródków działkowych, wszędzie tam gdzie mogą przebywać<br />
osoby potrzebujące pomocy. To, w jakiej formie i w jaki sposób streetworker będzie pomagał, zależy od<br />
specyfiki grupy odbiorców, ich środowiska i potrzeb. Często bywa tak, że ludzie nie chcą, bądź nie umieją<br />
korzystać z pomocy instytucjo<strong>na</strong>lnej. Najczęściej żywią różnorakie obawy, nie mają zaufania, boją się.<br />
Dlatego też streetworker powinien dostosować swoją pomoc do danej grupy docelowej – jej zwyczajów,<br />
sposobu życia.<br />
Produkt Turystyczny – wszystko, co zostało przez turystę zakupione oraz wrażenia związane z odbytą<br />
podróżą (transport, nocleg, wyżywienie, dostęp do atrakcji) a także całość przeżyć i doświadczeń zdobytych<br />
przez turystę w trakcie jego podróży – od momentu wyjazdu do powrotu do domu.<br />
Markowy Produkt Turystyczny – orygi<strong>na</strong>l<strong>na</strong> kompozycja różnych dóbr turystycznych (walorów i atrakcji)<br />
oraz wszelkich usług umożliwiających ich turystyczne wykorzystanie w trakcie podróży lub pobytu, która<br />
dzięki odpowiedniej filozofii funkcjonowania odróżnia się <strong>na</strong> tle konkurencji dostarczając specyficznych<br />
korzyści motywujących konsumenta do zakupu. Elementem wspierającym taki produkt jest odpowiednia<br />
<strong>na</strong>zwa, logo oraz System Identyfikacji Wizualnej oraz sposób promocji.<br />
III Sektor – Trzeci sektor to <strong>na</strong>zwa, której używa się wobec ogółu organizacji pozarządowych. Określenie<br />
to, przeniesione z języka angielskiego, <strong>na</strong>wiązuje do podziału dzielącego aktywność społecznogospodarczą<br />
nowoczesnych państw demokratycznych <strong>na</strong> trzy sektory. Według tej typologii pierwszy sektor<br />
to administracja publicz<strong>na</strong>, określa<strong>na</strong> też niekiedy jako sektor państwowy. Drugi sektor to sfera biznesu,<br />
czyli wszelkie instytucje i organizacje, których działalność jest <strong>na</strong>stawio<strong>na</strong> <strong>na</strong> zysk, <strong>na</strong>zywany też sektorem<br />
prywatnym. Trzeci sektor to ogół prywatnych organizacji, działających społecznie i nie dla zysku, czyli<br />
organizacje pozarządowe (organizacje non-profit) .<br />
OPP – ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie z 2003 r. wprowadziła pojęcie organizacji<br />
pożytku publicznego w odniesieniu do organizacji, które prowadzą działalność społecznie użyteczną w<br />
sferze zadań publicznych określonych w tej ustawie.<br />
NGO – między<strong>na</strong>rodowa <strong>na</strong>zwa określająca organizację pozarządową: NGO , będąca skrótem angielskiego<br />
non-governmental organization (w odniesieniu do ogółu organizacji: NGOs).<br />
12
Hot-Spot – to miejsce, w którym moż<strong>na</strong> bezprzewodowo podłączyć się do Internetu w technologii WLAN.<br />
Składa się z serwera, który się łączy z Internetem, punktu dostępowego (Access Point) oraz anteny. Zasięg<br />
może sięgać <strong>na</strong>wet kilkuset metrów. Najczęściej spotykane lokalizacje usługi to hotele, restauracje, centra<br />
handlowe, lotniska, biura oraz miejsca publiczne. Najczęściej możemy korzystać z hotspotów przy pomocy<br />
laptopa, palmtopa, PDA lub telefonu komórkowego.<br />
Ekonomia społecz<strong>na</strong> – Pojęcie ekonomii społecznej jest bardzo szerokie i dotyka wielu sfer życia<br />
społecznego. Jed<strong>na</strong>k, chcąc z<strong>na</strong>leźć wspólny mianownik, moż<strong>na</strong> powiedzieć, że kluczową zasadą w tej idei<br />
jest prymat działania <strong>na</strong> rzecz ludzi (członków, podopiecznych) <strong>na</strong>d maksymalizacją zysku. Oz<strong>na</strong>cza to, że<br />
dla jednostek ekonomii społecznej istotne z<strong>na</strong>czenie – obok celu gospodarczego – ma misja społecz<strong>na</strong>.<br />
Podmioty ekonomii społecznej, zaspokajając potrzeby swoich członków lub podopiecznych, często<br />
wykonują zadania, z których ani państwo, ani inne podmioty gospodarcze nie wywiązują się w sposób<br />
wystarczająco skuteczny. Ekonomia społecz<strong>na</strong> oparta <strong>na</strong> wartościach solidarności, partycypacji i<br />
samorządności, odgrywa kluczową rolę w społecznym rozwoju lokalnym. Pozwala wykorzystywać zasoby<br />
ludzkie w sposób komplementarny do sektora prywatnego i publicznego, zapobiega wykluczeniu<br />
społecznemu i łagodzi <strong>na</strong>pięcia społeczne. Mówiąc szerzej: ekonomia społecz<strong>na</strong> wspomaga proces<br />
budowania społeczeństwa obywatelskiego.’<br />
13
II. OCENA SYTUACJI<br />
W celu uzyskania dokładnego i w miarę pełnego wglądu w sytuację gospodarczą i społeczną <strong>Gminy</strong><br />
przeprowadzono tzw. diagnozę ex ante. Zadanie to powierzono do wyko<strong>na</strong>nia konsultantom zewnętrznym<br />
wyłonionym w wyniku postępowania zamówień publicznych. Zwycięską ofertę przedstawił Świętokrzyskie<br />
Centrum Fundacji <strong>Rozwoju</strong> Demokracji Lokalnej z siedzibą w Kielcach. Zadanie realizowane było w okresie<br />
od sierpnia do września 2010 r., zaś efektem jest opracowanie o <strong>na</strong>zwie Diagnoza społeczno-gospodarcza<br />
<strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong>. Zgromadzone w niej dane są bardzo szczegółowe i obejmują wszystkie obszary<br />
funkcjonowania <strong>Gminy</strong> i to nie tylko według stanu <strong>na</strong> dzień opracowywania Diagnozy, ale 10 lat wstecz.<br />
Dzięki temu istnieje możliwość doko<strong>na</strong>nia a<strong>na</strong>lizy historycznej, czyli wszechstronnego porów<strong>na</strong>nia poziomu<br />
rozwoju <strong>Gminy</strong> <strong>na</strong> przestrzeni ostatnich kilku lat. Godnym uwagi jest oce<strong>na</strong> realizacji celów strategicznych<br />
zawartych w Strategii <strong>Rozwoju</strong> Starachowic <strong>na</strong> <strong>lata</strong> 2000-2010. Wyniki przedstawia poniższa tabela:<br />
Co udało się zrealizować w ramach Strategii <strong>Rozwoju</strong><br />
Starachowic <strong>na</strong> <strong>lata</strong> 2000-2010?<br />
Utworzenie Powiatu Starachowickiego.<br />
Peł<strong>na</strong> telefonizacja Miasta.<br />
Utworzenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej<br />
z 6,91% udziałem <strong>Gminy</strong>, jej rozwój<br />
i stworzenie podstref w innych miejscowościach regionu.<br />
Stymulowanie rozwoju sektora MŚP<br />
poprzez lokalne projekty i programy,<br />
a w tym Agencji <strong>Rozwoju</strong> Lokalnego, Fundacja Agencja<br />
<strong>Rozwoju</strong> Regio<strong>na</strong>lnego, Inkubator Przedsiębiorczości,<br />
Akademia Przedsiębiorczości.<br />
Systemowy rozwój infrastruktury technicznej:<br />
zaopatrzenie w wodę, sieć wodociągowo-ka<strong>na</strong>lizacyj<strong>na</strong>,<br />
ciepłownictwo i sieć gazowa.<br />
Poprawa warunków mieszkaniowych<br />
poprzez prywatyzację mieszkań komu<strong>na</strong>lnych, utworzenie<br />
efektywnych wspólnot mieszkaniowych.<br />
Poprawa infrastruktury drogowej (nowe <strong>na</strong>wierzchnie,<br />
bezkolizyjne skrzyżowania, syg<strong>na</strong>lizacje świetlne).<br />
Poprawa bezpieczeństwa Miasta (w tym jego pełen<br />
monitoring).<br />
Budowa hali targowej, basenu i hali sportowej.<br />
Pozyskanie inwestora dla zakładów STAR.<br />
Czego nie udało się zrealizować w ramach<br />
Strategii <strong>Rozwoju</strong> Starachowic <strong>na</strong> <strong>lata</strong><br />
2000-2010?<br />
Niezagospodarowanie <strong>na</strong> cele<br />
sportowo-turystyczne trzech miejskich<br />
zbiorników wodnych.<br />
Brak konkretnych i programowych<br />
działań zwiększających potencjał i ofertę<br />
turystyczną.<br />
Inwestycje drogowe nie zapewniły<br />
systemowej poprawy drożności<br />
starachowickich dróg.<br />
Ograniczo<strong>na</strong> realizacja<br />
wielorodzinnego budownictwa<br />
mieszkaniowego w tym socjalnego.<br />
Nieutworzenie lokalnej szkoły wyższej<br />
(działa kilka filii uczelni).<br />
Słaba polityka architektonicz<strong>na</strong> w<br />
zakresie estetyki budynków i miejsc<br />
zielonych.<br />
Słaba współpraca z sektorem<br />
organizacji pozarządowych.<br />
Słaba współpraca pomiędzy Gminą a<br />
Powiatem.<br />
14
Ciekawą może być także a<strong>na</strong>liza czynników egzogennych (zewnętrznych), które pomogły wdrożyć cele<br />
strategiczne sformułowane w 2000 roku oraz tych, które w tym procesie przeszkadzały. Wyniki prezentuje<br />
poniższa tabela:<br />
SZANSE<br />
Jakie czynniki zewnętrzne pomagały wdrożyć<br />
Strategię?<br />
ZAGROŻENIA<br />
Jakie czynniki zewnętrzne przeszkadzały wdrożyć<br />
Strategię?<br />
Pojawienie się możliwości korzystania ze<br />
środków fi<strong>na</strong>nsowych UE w ramach polityki<br />
regio<strong>na</strong>lnej i strukturalnej<br />
Reforma samorządowa, zwiększenie<br />
kompetencji gmin i utworzenie powiatów<br />
(<strong>Starachowice</strong> lokalnym ośrodkiem wzrostu)<br />
Zwiększenie dochodów gmin poprzez wzrost<br />
udziału gmin w podatku dochodowym od osób<br />
fizycznych (PIT)<br />
Niezrealizowanie modernizacji drogi krajowej nr<br />
42 przebiegającej przez <strong>Starachowice</strong> oraz kilku<br />
innych inwestycji drogowych, w tym drugiej nitki<br />
wiaduktu <strong>na</strong>d torami kolejowymi (połączenie północpołudnie)<br />
Ograniczenie wykorzystania drogi kolejowej nr<br />
25 przebiegającej przez <strong>Starachowice</strong> (brak jej<br />
modernizacji)<br />
Powstanie powiatu i przejęcie kompetencji w<br />
zakresie szkolnictwa średniego oraz szpitalnictwa<br />
Trwałe zjawisko niewystarczającej współpracy<br />
pomiędzy Miastem a Powiatem<br />
Od 2007 r. kryzys gospodarczy skutkujący<br />
zmniejszoną aktywnością inwestycyjną<br />
Trendy demograficzne<br />
Diagnoza społeczno-gospodarcza pokazuje także pewne trendy rozwojowe i jest podstawą do obiektywnej,<br />
opartej <strong>na</strong> faktach, oceny możliwości dalszego rozwoju Miasta i <strong>Gminy</strong>. Dla potrzeb projektu Strategii<br />
<strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong> przytacza się <strong>na</strong>jistotniejsze z punktu widzenia<br />
planowania strategicznego wyniki a<strong>na</strong>lizy SWOT, oraz listę głównych problemów i wyzwań rozwojowych.<br />
15
II.1<br />
Wyniki a<strong>na</strong>lizy SWOT<br />
Mocne strony miasta (ang. Strengths)<br />
Słabe strony miasta (ang. Weaknesses)<br />
1. Funkcjonowanie Specjalnej Strefy<br />
Ekonomicznej „<strong>Starachowice</strong>”.<br />
2. Dobra infrastruktura drogowa, wodociągowoka<strong>na</strong>lizacyj<strong>na</strong><br />
i telekomunikacyj<strong>na</strong>.<br />
3. Pełny monitoring Miasta.<br />
4. Walory turystyczne Miasta (unikatowość<br />
Wielkiego Pieca, malownicze położenie, dobre<br />
obiekty hotelarskie dla turystyki biznesowej).<br />
5. Opracowany Program Rewitalizacji Rynku.<br />
6. Oddanie do użytku nowoczesnej hali targowej.<br />
7. Rewitalizacja obszaru Wielkiego Pieca.<br />
Unikatowe zasoby kultury materialnej – Muzeum<br />
Przyrody i Techniki.<br />
8. Dobrze wykształcone społeczeństwo.<br />
9. Współpraca w ramach Trójmiasta <strong>na</strong>d<br />
Kamienną.<br />
10. Nowe obiekty sportowe: hala sportowa, basen i<br />
boiska z Programu „Orlik”.<br />
11. Dobra baza hotelowa dla turystyki biznesowej.<br />
12. Dobry klimat dla przedsiębiorczości.<br />
1. Zwiększo<strong>na</strong> ilość właścicieli pojazdów <strong>na</strong><br />
ulicach.<br />
2. Ograniczo<strong>na</strong> przepustowość lokalnego systemu<br />
dróg.<br />
3. Brak ścieżek rowerowych i innych obiektów<br />
turystyki aktywnej.<br />
4. Niewielka <strong>na</strong>dwyżka budżetowa i problemy z<br />
zapewnieniem wkładu własnego do inwestycji<br />
współfi<strong>na</strong>nsowanych przez Unii Europejskiej.<br />
5. Z<strong>na</strong>czne zadłużenie Miasta.<br />
6. Migracje młodzieży do większych ośrodków<br />
miejskich i za granicę.<br />
7. Spadek liczby mieszkańców.<br />
8. Mała aktywność społecz<strong>na</strong> mieszkańców.<br />
9. Słaba współpraca samorządu z organizacjami<br />
pozarządowymi.<br />
10. Niezagospodarowane 3 miejskie zbiorniki<br />
wodne.<br />
11. Niedosko<strong>na</strong>łości sieci drogowej <strong>na</strong> terenie<br />
Miasta: brak modernizacji drogi krajowej nr 42, brak<br />
wiaduktu w zachodniej części Miasta.<br />
12. Słaba współpraca pomiędzy Gminą a Powiatem.<br />
13. Słabość lokalnej oferty turystycznej.<br />
14. Zbyt mała liczba inwestycji w budownictwie<br />
mieszkaniowym, w tym komu<strong>na</strong>lnym.<br />
15. Brak gminnego programu ochrony zabytków.<br />
16. Duża ilość niezagospodarowanych terenów <strong>na</strong><br />
obszarze Miasta.<br />
17. Słabe średnie szkolnictwo zawodowe.<br />
Szanse dla miasta (ang. Opportunities)<br />
Zagrożenia dla miasta (ang. Threats)<br />
1) Możliwość korzystania ze środków polityki<br />
regio<strong>na</strong>lnej i strukturalnej Unii Europejskiej (wobec<br />
niewystarczającej <strong>na</strong>dwyżki budżetowej Miasta).<br />
1. Kryzys gospodarczy.<br />
2. Dalsze opóźnienia modernizacji drogi krajowej<br />
nr 42 i drogi kolejowej nr 25.<br />
16
2) Walory turystyczne <strong>na</strong>jbliższej okolicy Miasta<br />
(Wąchock, Góry Świętokrzyskie).<br />
3) Przedłużenie funkcjonowania Specjalnej Strefy<br />
Ekonomicznej „<strong>Starachowice</strong>”.<br />
4) Planowa<strong>na</strong> modernizacja drogi krajowej nr 42 i<br />
drogi kolejowej nr 25.<br />
3. Wykorzystanie z<strong>na</strong>czącej części środków<br />
fi<strong>na</strong>nsowych z polityki regio<strong>na</strong>lnej UE<br />
przewidzianych dla województwa świętokrzyskiego<br />
<strong>na</strong> <strong>lata</strong> 2007-2013.<br />
4. Trwałe zjawisko niewystarczającej współpracy<br />
pomiędzy Miastem a Powiatem .<br />
5. Trendy demograficzne.<br />
W celu pogłębienia a<strong>na</strong>lizy SWOT skorzystano z pomocy ekspertów zewnętrznych, którzy dodatkowo<br />
doko<strong>na</strong>li uzupełnienia oczywistych braków oraz hierarchizacji poszczególnych czynników metodą średnich<br />
ważonych. Dzięki temu powstała lista rankingowa czynników o szczególnym z<strong>na</strong>czeniu dla miasta. Zostały<br />
one oz<strong>na</strong>czone w poniższej tabeli kolorem żółtym. Oce<strong>na</strong> 1-10 pokazuje <strong>na</strong> ile jest to sil<strong>na</strong> lub słaba stro<strong>na</strong><br />
a waga hierarchizuje między sobą silne i słabe strony.<br />
SILNE strony<br />
Oce<strong>na</strong>:<br />
1 - 10<br />
Waga:<br />
0 - 1<br />
(skok<br />
co 0,1)<br />
Średnia<br />
ważo<strong>na</strong><br />
Funkcjonowanie Specjalnej Strefy Ekonomicznej „<strong>Starachowice</strong>” S.A. 10,0 0,13 1,30<br />
Walory turystyczne Miasta – tj. położenie geograficzne "Północne Wrota<br />
Gór Świętokrzyskich" i bliskie położenie atrakcji turystycznych regionu 10,0 0,12 1,20<br />
oraz unikalne zasoby gatunków roślin i zwierząt.<br />
Opracowany Program Rewitalizacji Rynku oraz widocz<strong>na</strong> poprawa<br />
5,0<br />
wyglądu Starachowic.<br />
0,05 0,25<br />
Ciekawe zasoby geologiczne w Starachowicach i okolicach (<strong>na</strong>jstarsze<br />
góry w Polsce, Skałki, osuwiska) oraz Góry Świętokrzyskie jako dom 10,0 0,10 1,00<br />
dinozaurów.<br />
Rewitalizacja obszaru Wielkiego Pieca. Unikatowe zasoby kultury<br />
9,0<br />
materialnej – Muzeum Przyrody i Techniki.<br />
0,15 1,35<br />
Współpraca w ramach Trójmiasta <strong>na</strong>d Kamienną. 5,0 0,10 0,50<br />
Historia i tradycje gospodarcze miasta w ramach Staropolskiego Okręgu<br />
Przemysłowego (<strong>na</strong>jwiększy i <strong>na</strong>jstarszy okręg przemysłowy w Polsce)<br />
10,0<br />
oraz bogate tradycje związane z przemysłem, głównie wydobywczym i<br />
0,11 1,10<br />
przetwórczym surowców mineralnych i metali (kopalnie) .<br />
Duża liczba inwestycyjnych terenów miejskich oraz niskie ceny mieszkań<br />
5,0<br />
i ziemi.<br />
0,05 0,25<br />
Dogod<strong>na</strong> pozycja geograficz<strong>na</strong> regionu w otoczeniu dy<strong>na</strong>micznie<br />
rozwijających się aglomeracjami (warszawska, łódzka, śląska, 5,0 0,05 0,25<br />
krakowska) co może sprzyjać aktywizacji przestrzeni ekonomicznej.<br />
Nowe obiekty sportowe: hala sportowa, basen i boiska z Programu<br />
5,0<br />
„Orlik”.<br />
0,01 0,05<br />
Funkcjonowanie nowoczesnej hali targowej. 1,0 0,01 0,01<br />
Sil<strong>na</strong> władza wyko<strong>na</strong>wcza (druga kadencja obecnego Prezydenta<br />
7,0<br />
Miasta).<br />
0,04 0,28<br />
Pełny monitoring Miasta. 3,0 0,02 0,06<br />
Bliskość z<strong>na</strong>czących centrów turystyki sakralnej (Kałków, Wąchock,<br />
6,0<br />
Święty Krzyż).<br />
0,01 0,06<br />
Unikal<strong>na</strong> w skali kraju obróbka bazaltu. 10,0 0,05 0,50<br />
SUMA wag 1,00<br />
17
SŁABE strony<br />
Oce<strong>na</strong>:<br />
1 - 10<br />
Waga:<br />
0 - 1<br />
(skok<br />
co 0,1)<br />
Średnia<br />
ważo<strong>na</strong><br />
Migracje młodzieży do większych ośrodków miejskich i zagranicę (brak<br />
10,0<br />
perspektyw, mały rynek pracy).<br />
0,14 1,40<br />
Niewielka <strong>na</strong>dwyżka budżetowa i problemy z zapewnieniem wkładu<br />
własnego do inwestycji współfi<strong>na</strong>nsowanych przez UE oraz z<strong>na</strong>czne 9,0 0,11 0,99<br />
zadłużenie miasta.<br />
Duża ilość niezagospodarowanych terenów <strong>na</strong> obszarze Miasta. 9,0 0,12 1,08<br />
Słabość lokalnej oferty turystycznej i brak strategii rozwoju turystyki. 9,0 0,15 1,35<br />
Niepełne zagospodarowanie i wykorzystanie terenów Specjalnej Strefy<br />
7,0 0,13 0,91<br />
Ekonomicznej „<strong>Starachowice</strong>”.<br />
Mała aktywność społecz<strong>na</strong> mieszkańców. 7,0 0,05 0,35<br />
Słaba współpraca samorządu z organizacjami pozarządowymi. 7,0 0,10 0,70<br />
Relatywnie niskie dochody ludności przy wysokich ce<strong>na</strong>ch. 5,0 0,05 0,25<br />
Niezagospodarowane 3 miejskie zbiorniki wodne i słaba jakość wód. 3,0 0,01 0,03<br />
Niska zdolność przedsiębiorstw do tworzenia i wdrażania nowych<br />
8,0<br />
technologii.<br />
0,13 1,04<br />
Niedosko<strong>na</strong>łości sieci drogowej <strong>na</strong> terenie Miasta: brak modernizacji<br />
drogi krajowej nr 42, brak wiaduktu w zachodniej części Miasta oraz 10,0 0,10 1,00<br />
trudność dojazdu z zewnątrz.<br />
Zwiększo<strong>na</strong> ilość właścicieli pojazdów <strong>na</strong> ulicach/ograniczo<strong>na</strong><br />
1,0<br />
przepustowość lokalnego systemu dróg.<br />
0,00 0,00<br />
Słaba współpraca pomiędzy Gminą a Powiatem. 10,0 0,05 0,50<br />
Brak żłobków i przedszkoli. 7,0 0,01 0,07<br />
Zbyt mała liczba inwestycji w budownictwie mieszkaniowym, w tym<br />
4,0<br />
komu<strong>na</strong>lnym.<br />
0,02 0,08<br />
Brak gminnego programu ochrony zabytków. 5,0 0,01 0,05<br />
Brak spójnego wizerunku i silnych stron marki <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> tle<br />
10,0<br />
województwa, kraju.<br />
0,10 1,00<br />
Brak uczelni wyższej. 5,0 0,01 0,05<br />
SUMA wag 1,04<br />
II.2<br />
A<strong>na</strong>liza Kluczowych Czynników Sukcesu miasta<br />
18
W lutym <strong>2011</strong> r. Zespół ds. Strategii doszedł do wniosku, że konieczne jest doprecyzowanie, które<br />
czynniki mogą mieć <strong>na</strong>jwiększe z<strong>na</strong>czenie w przyszłym rozwoju Starachowic. W celu zrealizowania tego<br />
zamysłu wykorzystano <strong>na</strong>rzędzie o <strong>na</strong>zwie „A<strong>na</strong>liza Kluczowych Czynników Sukcesu”.<br />
Kluczowe Czynniki Sukcesu (dalej KCS) miasta są to te elementy w szeroko pojętej przestrzeni miejskiej,<br />
które muszą być realizowane dobrze, aby całe miasto osiągało dobre wyniki. Wszystko inne moż<strong>na</strong> robić<br />
<strong>na</strong> poziomie przeciętnym, ale to, co jest Kluczowym Czynnikiem Sukcesu, musi być robione<br />
dosko<strong>na</strong>le. A<strong>na</strong>liza KCS opiera się w dużym stopniu <strong>na</strong> zasadzie Pareto: 20:80 (np. 20% wysiłków<br />
przynosi 80% efektów). Zgodnie z nią nie ma potrzeby badania wszystkich czynników sukcesu, a jedynie<br />
wybrać spośród nich 20% tych <strong>na</strong>jistotniejszych, bo tylko one będą w decydujący sposób, bo aż w 80%,<br />
odpowiadać za sukces czy porażkę miasta. To właśnie te czynniki powinny stać się przedmiotem dokładnej<br />
a<strong>na</strong>lizy. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że miasto degraduje się lub rozwija w zależności od podejścia<br />
jego włodarzy i mieszkańców do Kluczowych Czynników Sukcesu. Ich zidentyfikowanie, zrozumienie i<br />
poświęcenie uwagi jest receptą <strong>na</strong> wzmocnienie działań prorozwojowych oraz doko<strong>na</strong>niem strategicznej<br />
transformacji miasta do określonego, zadowalającego stanu (pokonywanie luki rozwojowej, czyli tych<br />
aspektów i obszarów, w których miasto odbiega od zadowalającego stanu).<br />
Zasta<strong>na</strong>wiając się <strong>na</strong>d listą uniwersalnych czynników mających istotny wpływ <strong>na</strong> rozwój miasta jako<br />
systemu społecznego, gospodarczego, terytorialnego, moż<strong>na</strong> wymienić:<br />
Kluczowy czynnik<br />
sukcesu<br />
Kapitał ludzki o<br />
wysokich<br />
umiejętnościach i<br />
zaangażowany<br />
kapitał społeczny<br />
Dostępność<br />
komunikacyj<strong>na</strong> i<br />
atrakcyjne położenie<br />
geograficzne<br />
Potencjał czynnika sukcesu<br />
Identyfikowany jako jeden z<br />
<strong>na</strong>jważniejszych czynników<br />
sukcesu innowacyjnego rozwoju<br />
lokalnego miast / regionów /<br />
organizacji. Dobre wyniki edukacji<br />
młodzieży w obowiązkowym i<br />
<strong>na</strong>dobowiązkowym systemie<br />
<strong>na</strong>uczania oraz zaangażowanie w<br />
aktywne podnoszenie kwalifikacji i<br />
umiejętności pracowników.<br />
Kluczowy czynnik który<br />
odzwierciedla potrzeby biznesowe<br />
łatwego dostępu do wiedzy,<br />
rynków, przemieszczania towarów i<br />
pracowników oraz klientów (np. w<br />
19<br />
Co jest szczególnie istotne?<br />
1 Uczenie się indywidualnie i rozwój<br />
osobisty.<br />
2 Infrastruktura zapewniająca łatwość<br />
dostępu do istniejącej wiedzy oraz<br />
możliwość tworzenia nowej wiedzy.<br />
3 Utylizacja i wykorzystanie<br />
umiejętności kapitału ludzkiego w<br />
produkcji towarów i usług.<br />
4 Umiejętność dialogu społecznego<br />
oraz pobudzanie i umiejętne<br />
wykorzystywanie zaangażowania<br />
społecznego.<br />
5 Kompleksowa i efektyw<strong>na</strong> polityka<br />
rodzin<strong>na</strong> oraz aktywizacja młodzieży i<br />
seniorów.<br />
6 Sąsiedztwo dużej aglomeracji<br />
miejskiej i wykorzystanie efektu skali<br />
7 Pełnienie roli ważnego węzła<br />
komunikacyjnego<br />
8 Dobry poziom skomunikowania
turystyce). Zasoby <strong>na</strong>turalne oraz<br />
atrakcyjne położenie mogą<br />
stanowić o wyróżnialności i<br />
konkurencyjności obszaru<br />
wewnętrznego<br />
9 Szybkość i łatwość dojazdu<br />
Wysoka<br />
innowacyjność firm i<br />
organizacji oraz<br />
mieszkańców<br />
Ekonomicz<strong>na</strong><br />
aktywność,<br />
wyróżnialność i<br />
dywersyfikacja<br />
przedsiębiorczości<br />
Strategiczne<br />
myślenie<br />
-umiejętność<br />
wdrażania<br />
długofalowych<br />
strategicznych<br />
planów rozwoju<br />
Umiejętność firm i organizacji<br />
tworzenia i wykorzystywania<br />
nowych produktów, procesów i<br />
struktur. Ważne jest połączenie<br />
pomiędzy bazą wiedzy,<br />
przemysłem i sieciami biznesowymi<br />
oraz kapitałem ludzkim – czyli<br />
system innowacji – w którym<br />
organizacje zaangażowane są w<br />
proces, tworzenia dyfuzji oraz<br />
utylizacji innowacji oraz utylizacji<br />
relacji między nimi.<br />
Rozwój gminy jest bezpośrednio<br />
związany z jej aktywnością<br />
gospodarczą oraz inwestycjami<br />
zewnętrznymi. Ważne w osiąganiu<br />
trwałego rozwoju jest wyróżniająca<br />
się specjalizacja (w tym<br />
wykorzystywanie nisz rynkowych),<br />
wykorzystanie unikalnych własnych<br />
zasobów, inwestycja w usługi oraz<br />
dywersyfikacja strategicznych<br />
gałęzi gospodarki – która zapewnia<br />
większe bezpieczeństwo rozwoju.<br />
Jasne cele i strategia budowane i<br />
wdrażane dzięki silnemu<br />
przywództwu i dzięki współpracy z<br />
partnerami strategicznymi i<br />
społecznemu zaangażowaniu<br />
20<br />
10 Umiejętność absorpcji wiedzy przez<br />
firmy i organizacje.<br />
11 Stymulowanie uczenia<br />
organizacyjnego i tworzenia kapitału<br />
strukturalnego.<br />
12 Sprawny system innowacji.<br />
13 Infrastruktura technicz<strong>na</strong><br />
wspomagająca przepływy wiedzy i<br />
informacji i procesów uczenia się.<br />
14 Niskie bariery rozwoju<br />
przedsiębiorczości (w tym szczególnie<br />
MŚP)<br />
15 Występowanie cennych zasobów<br />
<strong>na</strong>turalnych<br />
16 Występowanie cennych i atrakcyjnych<br />
turystycznie walorów <strong>na</strong>turalnych lub<br />
kulturowych<br />
17 Posiadanie i rozwijanie wyróżniającej<br />
się marki miasta wspartej <strong>na</strong><br />
konkurencyjnych zasobów i walorach<br />
18 Aktywność inwestorów zewnętrznych<br />
19 Rozwinięta sfera wyróżniających się<br />
usług (nowoczesnych, specjalistycznych).<br />
20 oraz rozwój miejsc pracy o wysokiej<br />
wartości dodanej (innowacje).<br />
21 Efektywny proces formułowania i<br />
wdrażania strategii rozwoju lokalnego<br />
22 Zaangażowanie i wkład odpowiednich<br />
aktorów procesu rozwoju lokalnego w<br />
proces konstrukcji i wdrażania strategii,<br />
23 Aktywność i zaangażowanie lokalnych<br />
władz w promocje i rozwój gminy<br />
24 Strategicz<strong>na</strong> i owoc<strong>na</strong> współpraca <strong>na</strong><br />
poziomie lokalny, regio<strong>na</strong>lnym, krajowym,
między<strong>na</strong>rodowym<br />
25 Zapewnienie długofalowego kapitału i<br />
możliwości fi<strong>na</strong>nsowych gminy<br />
Wysoka jakość życia<br />
Infrastruktura<br />
miejska<br />
Zbiór wielu różnorodnych<br />
czynników, które determinują<br />
atrakcyjność miasta jako miejsca<br />
do życia, rozwoju, pracy oraz<br />
prowadzenia biznesu. Szczególnie<br />
waż<strong>na</strong> dla przyciągania wysoko<br />
wykształconych pracowników i<br />
biznesu.<br />
Dostępność, koszty jakość<br />
przestrzeni inwestycyjnej i<br />
pracowników. Szybkość i<br />
elastyczność oraz jakość obsługi<br />
biznesu przez administrację.<br />
Klucz do rozwoju lokalnych<br />
inwestycji<br />
Tereny inwestycyjne i podejście<br />
pro-biznesowe władz<br />
26 Łatwy i szybki dostęp do potrzebnych<br />
informacji i wiedzy<br />
27 Estetycz<strong>na</strong> i przyjaz<strong>na</strong> mieszkańcom<br />
przestrzeń miejska<br />
28 Możliwości samorealizacji<br />
mieszkańców (sport, kultura,<br />
bezpieczeństwo)<br />
29 Dostęp do wysokiej jakości<br />
infrastruktury miejskiej (służba zdrowia,<br />
edukacja infrastruktura komu<strong>na</strong>l<strong>na</strong>)<br />
30 Patriotyzm lokalny i otwarta postawa<br />
mieszkańców<br />
31 Przyjazny stosunek władz do<br />
mieszkańców i biznesu oraz stopień<br />
akceptacji władz przez mieszkańców<br />
32 Dobre wyposażenie w infrastrukturę<br />
techniczną, komu<strong>na</strong>lną i społeczną<br />
33 Wysoka jakość lokalnego prawa,<br />
procedur i infrastruktury dla biznesu<br />
34 Posiadanie aktualnych dokumentów<br />
planistycznych.<br />
35 Atrakcyjne ulgi i ułatwienia dla<br />
inwestorów.<br />
36 Wolne i dobrze wyposażone tereny<br />
inwestycyjne.<br />
37 Atrakcyjne ulgi i ułatwienia dla<br />
inwestorów.<br />
38 Wolne i dobrze wyposażone tereny<br />
inwestycyjne<br />
39 Atrakcyj<strong>na</strong> baza i infrastruktura<br />
turystycz<strong>na</strong><br />
Jak widać jest to siedem grup czynników, które <strong>na</strong>leży uwzględnić w trakcie a<strong>na</strong>liz:<br />
21
KCS dla poszczególnych obszarów w mieście i w jego otoczeniu zadaniowym określamy odpowiadając <strong>na</strong><br />
<strong>na</strong>stępujące pytania:<br />
Co jest ważne dla poszczególnych elementów funkcjonowania miasta?<br />
Które czynniki są wrażliwe (<strong>na</strong>rażone) <strong>na</strong> kryzys?<br />
Które czynniki są <strong>na</strong>jważniejsze <strong>na</strong> obecnym etapie rozwoju miasta?<br />
Które czynniki będą <strong>na</strong>jważniejsze <strong>na</strong> kolejnym etapie rozwoju miasta?<br />
Które czynniki są <strong>na</strong>jważniejsze w stosunku do całkowitej wartości dodanej miasta?<br />
Które czynniki skłaniają różne grupy docelowe do wchodzenia w dobrowolne relacje z miastem?<br />
Na podstawie a<strong>na</strong>liz SWOT oraz zewnętrznych studiów <strong>na</strong>d rozwojem miast w Polsce moż<strong>na</strong> przyjąć dla<br />
Starachowic <strong>na</strong>stępującą listę pogrupowanych Kluczowych Czynników Sukcesu:<br />
22
Kapitał ludzki o wysokich umiejętnościach i zaangażowany kapitał społeczny<br />
Podaż pracowników o wysokich kwalifikacjach zawodowych<br />
Społeczeństwo aktywne, uczące się i przedsiębiorcze<br />
Wykorzystanie umiejętności kapitału ludzkiego <strong>na</strong> lokalnym rynku pracy<br />
Dostępność komunikacyj<strong>na</strong> i atrakcyjne położenie geograficzne<br />
Pełnienie roli ważnego węzła komunikacyjnego (łatwy dostęp komunikacyjny z zewnątrz)<br />
Dobry poziom skomunikowania wewnętrznego (stan dróg, komunikacja miejska)<br />
Sąsiedztwo dużej aglomeracji miejskiej i wykorzystanie efektu skali<br />
Wysoka innowacyjność firm i organizacji oraz mieszkańców<br />
Stymulowanie uczenia organizacyjnego i tworzenia kapitału intelektualnego<br />
Sprawny system innowacji (organizacje zaangażowane w proces tworzenia, dyfuzji oraz<br />
wykorzystania innowacji)<br />
Infrastruktura technicz<strong>na</strong> wspomagająca przepływy wiedzy i uczenia się (e-autostrada, e-learning, e-<br />
usługi)<br />
Ekonomicz<strong>na</strong> aktywność, wyróżnialność i dywersyfikacja przedsiębiorczości<br />
Niskie bariery rozwoju przedsiębiorczości (w tym szczególnie MŚP)<br />
Wykorzystanie cennych i atrakcyjnych turystycznie walorów <strong>na</strong>turalnych lub kulturowych<br />
Posiadanie wyróżnialnej się marki miasta wspartej <strong>na</strong> konkurencyjnych zasobach i walorach<br />
Atrakcyjne i konkurencyjne warunki dla inwestorów zewnętrznych<br />
Rozwinięta sfera wyróżniających się usług (nowoczesnych, specjalistycznych)<br />
Strategiczne myślenie - umiejętność wdrażania długofalowych strategicznych planów rozwoju<br />
Jasne cele i strategia rozwoju gminy / funkcjo<strong>na</strong>lne strategie rozwoju kluczowych obszarów<br />
Zaangażowanie i wkład odpowiednich aktorów w proces konstrukcji i wdrażania strategii<br />
Aktywność i zaangażowanie lokalnych władz w promocję i rozwój gminy<br />
Strategicz<strong>na</strong> i owoc<strong>na</strong> współpraca (lokal<strong>na</strong>, regio<strong>na</strong>l<strong>na</strong>, krajowa, między<strong>na</strong>rodowa)<br />
Posiadanie długofalowego kapitału i możliwości fi<strong>na</strong>nsowych gminy<br />
Wysoka jakość życia<br />
Łatwy i szybki dostęp do informacji i wiedzy (centralne zasoby wiedzy o mieście, infrastruktura<br />
technicz<strong>na</strong>)<br />
Estetycz<strong>na</strong> i przyjaz<strong>na</strong> mieszkańcom przestrzeń miejska<br />
Możliwości samorealizacji mieszkańców wszystkich grup mieszkańców (sport, kultura,<br />
bezpieczeństwo)<br />
Kompleksowa i efektyw<strong>na</strong> polityka rodzin<strong>na</strong> oraz aktywizacja młodzieży i seniorów<br />
Przyjazny stosunek władz do mieszkańców i biznesu ( oraz stopień akceptacji władz przez<br />
mieszkańców)<br />
Infrastruktura miejska<br />
Dobry stan oraz dostęp do infrastruktury komu<strong>na</strong>lnej i społecznej<br />
Jas<strong>na</strong> i łatwo dostęp<strong>na</strong> dla wszystkich polityka planowania przestrzeni miejskiej<br />
Atrakcyjne i konkurencyjne ulgi i ułatwienia dla inwestorów<br />
Wolne i dobrze wyposażone tereny inwestycyjne<br />
Atrakcyj<strong>na</strong> baza i infrastruktura turystycz<strong>na</strong><br />
Rozwój lokalny gminy jest niezwykle skomplikowanym systemem, dlatego lista Kluczowych Czynników<br />
Sukcesu jest dłuższa niż w przypadku podobnej a<strong>na</strong>lizy dla przedsiębiorstwa. Jed<strong>na</strong>k tylko a<strong>na</strong>lizując<br />
23
kompletną listę kluczowych czynników sukcesu moż<strong>na</strong> wskazać czynniki które decydują o konkurencyjności<br />
i możliwościach rozwojowych gminy.<br />
Następnie pozostaje ustalenie układu odniesienia. W tym wypadku jest to niejako idealne miasto, które<br />
posiada wszystkie Kluczowe Czynniki Sukcesu <strong>na</strong> poziomie zadowalającym. Pozwoli to pokazać, czego<br />
Starachowicom „brakuje” do ideału, czyli gdzie występuje luka strategicz<strong>na</strong> w rozwoju miasta.<br />
Przeprowadzone badanie wskazało <strong>na</strong> istniejącą lukę rozwojową Starachowic, czyli obszary wymagające<br />
podjęcia konkretnych, długofalowych interwencji, w celu elimi<strong>na</strong>cji barier rozwoju lokalnego.<br />
Czynniki z<strong>na</strong>cznie odbiegające od stanu zadowalającego <strong>na</strong> które miasto i jego mieszkańcy nie mają<br />
wpływu lub ten wpływ jest ograniczony:<br />
1) Pełnienie roli ważnego węzła komunikacyjnego oraz łatwy i szybki dostęp do Starachowic z<br />
zewnątrz.<br />
Szeroko pojęta dostępność komunikacyj<strong>na</strong> jest jed<strong>na</strong>k <strong>na</strong> tyle kluczowym czynnikiem sukcesu dla rozwoju<br />
lokalnego, że <strong>na</strong>leży nieustannie podejmować wysiłki i działań oraz inicjować współpracę w celu<br />
maksymalnego zbliżenia się do stanu zadowalającego.<br />
Czynniki z<strong>na</strong>cznie odbiegające od stanu zadowalającego <strong>na</strong> które miasto i jego mieszkańcy mogą mieć<br />
wpływ:<br />
1. Wykorzystanie umiejętności kapitału ludzkiego <strong>na</strong> lokalnym rynku pracy<br />
2. Stymulowanie uczenia organizacyjnego (zespołowego) i tworzenia kapitału intelektualnego<br />
3. Posiadanie wyróżniającej się marki miasta wspartej <strong>na</strong> konkurencyjnych zasobach i walorach<br />
4. Rozwinięta sfera wyróżniających się usług<br />
24
5. Społeczeństwo aktywne, uczące się i przedsiębiorcze<br />
6. Dobry stan skomunikowania wewnętrznego (stan dróg, komunikacja miejska)<br />
7. Wykorzystanie cennych i atrakcyjnych turystycznie walorów <strong>na</strong>turalnych i kulturowych<br />
8. Strategicz<strong>na</strong> i owoc<strong>na</strong> współpraca (lokal<strong>na</strong>, regio<strong>na</strong>l<strong>na</strong>, krajowa, między<strong>na</strong>rodowa)<br />
9. Elastycz<strong>na</strong> i przyjaz<strong>na</strong> mieszkańcom przestrzeń miejska<br />
10. Komplet<strong>na</strong> oraz efektyw<strong>na</strong> polityka rodzin<strong>na</strong> oraz aktywizacja młodzieży i seniorów<br />
11. Jas<strong>na</strong> i łatwo dostęp<strong>na</strong> dla wszystkich polityka planowania przestrzeni miejskiej<br />
12. Atrakcyj<strong>na</strong> baza i infrastruktura turystycz<strong>na</strong><br />
Rozpoz<strong>na</strong>nie Kluczowych Czynników Sukcesu miasta pozwala m. in. <strong>na</strong> wyz<strong>na</strong>czenie <strong>na</strong>jważniejszych<br />
kierunków rozwoju miasta. Należy podkreślić, że <strong>na</strong>jważniejszą przesłanką a<strong>na</strong>lizy KCS jest<br />
zidentyfikowanie tych kilku, kilku<strong>na</strong>stu cech miasta, które pozwalają osiągnąć sukces. Wyz<strong>na</strong>czają one te<br />
obszary, <strong>na</strong> których Gmi<strong>na</strong> powin<strong>na</strong> skupić szczególną uwagę. A<strong>na</strong>liza uwidacznia też bardziej<br />
jednoz<strong>na</strong>cznie, które z czynników sukcesu stanowią atuty miasta i powinny być rozwijane, by osiągnąć<br />
trwały i zrównoważony rozwój. Pominięcie dziesiątek innych czynników jest tutaj celowe, gdyż <strong>na</strong>dmiar<br />
szczegółów z reguły nie pomaga, lecz wręcz zamazuje obraz całościowy.<br />
25
II.3 Diagnoza strategicz<strong>na</strong> – główne problemy i wyzwania<br />
Diagnozę społeczno-gospodarczą <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> opracowała Świętokrzyska Fundacja<br />
<strong>Rozwoju</strong> Demokracji Lokalnej z Kielc. Celem diagnozy było uzyskanie dokładnego wglądu w sytuację<br />
gospodarczą i społeczną <strong>Gminy</strong>. Diagnoza pokazuje także pewne trendy rozwojowe i jest podstawą do<br />
obiektywnej, opartej <strong>na</strong> faktach, oceny możliwości dalszego rozwoju <strong>Gminy</strong>.<br />
Sfera gospodarcza<br />
Niezaprzeczalnym atutem Starachowic jest położenie miasta w stosunkowo porównywalnych odległościach<br />
od dużych miast województw sąsiadujących z województwem świętokrzyskim. Takie położenie miasta daje<br />
dobre możliwości kooperacji np. przedsiębiorców lub organizacji pozarządowych z podmiotami w innych<br />
częściach kraju. Problemy komunikacyjne jakie się tu pojawiają, czyli brak drogi krajowej północ-południe<br />
przebiegającej przez miasto lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie nie są zależne od władz samorządowych<br />
(zarówno w kwestiach lokalizacji takich dróg, jak również w kwestii fi<strong>na</strong>nsowania, z którym samorząd nie<br />
byłby w stanie sobie poradzić). Należy mieć jed<strong>na</strong>k <strong>na</strong> względzie, że ogólnie układ dróg w rejonie <strong>na</strong>leży<br />
uz<strong>na</strong>ć za zadowalający.<br />
Kolejnym atutem miasta wynikającym z jego położenia jest atrakcyjność turystycz<strong>na</strong> i rekreacyj<strong>na</strong> gminy.<br />
Niezaprzeczalne atuty jakimi są Góry Świętokrzyskiego, otoczenie lasów (obszar leśny zajmuje około 24%<br />
powierzchni gminy) oraz trzy zbiorniki wodne dają podstawę do rozbudowy i wykorzystania tego potencjału<br />
dla dobra miasta i jego mieszkańców. Lokalizacja w dolinie rzeki Kamiennej z jej tarasową budową i<br />
unikatowym w skali kraju ukształtowaniem terenu miasta sprawia, iż <strong>Starachowice</strong> posiadają olbrzymi<br />
potencjał do zagospodarowania. Konieczne jest stworzenie kompleksowego programu promocji i budowy<br />
wizerunku miasta jako miasta nowoczesnego, ale i spokojnego, z dala od wielkomiejskiego hałasu i chaosu,<br />
przyjaznego w codziennym życiu (tereny rekreacyjne, dobre szkoły dla dzieci, ciekawe wydarzenia<br />
kulturalne), w którym i z którego dodatkowo moż<strong>na</strong> prowadzić firmy/interesy. Po<strong>na</strong>dto <strong>Starachowice</strong> mogą<br />
być dosko<strong>na</strong>łym miejscem do wypoczynku, turystyki i wypadów turystycznych w województwie<br />
świętokrzyskim. W powyższą koncepcję dosko<strong>na</strong>le wpisuje się działanie „Trójmiasto <strong>na</strong>d Kamienną” –<br />
olbrzymi potencjał, który <strong>na</strong>leży wykorzystać i który może się stać siłą pociągową całego miasta i regionu<br />
(markowy produkt turystyczny). Niestety są także widoczne bardzo duże braki, które mogą utrudniać<br />
realizację w/w działań, choćby słabo rozwinięta baza noclegowa <strong>na</strong> niższym i średnim poziomie cenowym.<br />
Dwa hotele o wysokim standardzie zabezpieczają zapotrzebowanie <strong>na</strong> turystykę biznesową. Kolejną<br />
kwestią jest bardzo mała ilość ścieżek rowerowych i w związku z tym brak możliwości rozwoju turystyki<br />
rowerowej, która z roku <strong>na</strong> rok zyskuje coraz większe rzesze zwolenników. Ścieżki rowerowe wpływają <strong>na</strong><br />
wzrost atrakcyjności miasta zarówno dla turystów, jak i mieszkańców. Należy pokreślić dobry stan bazy<br />
sportowej w Starachowicach, który także jest niewątpliwym atutem miasta. Nie <strong>na</strong>leży również zapomi<strong>na</strong>ć o<br />
zasobach z<strong>na</strong>jdujących się w zarządzie Starostwa Powiatowego, a które mogą stanowić o sile oferty<br />
Starachowic, wymienić tu <strong>na</strong>leżałoby przede wszystkim Muzeum Przyrody i Techniki.<br />
Niezaprzeczalnym atutem Starachowic jest funkcjonowanie Specjalnej Strefy Ekonomicznej „<strong>Starachowice</strong>”.<br />
Należy mieć jed<strong>na</strong>k <strong>na</strong> względzie, iż Strefa będzie funkcjonowała jedynie do <strong>2020</strong> roku. Oparcie rozwoju<br />
miasta jedynie <strong>na</strong> przedsiębiorczości ulokowanej w Strefie może spowodować zapaść miasta w <strong>lata</strong>ch po<br />
likwidacji strefy. Bardzo ważny jest zrównoważony rozwój miasta i oparcie się o atuty oraz zasoby, które<br />
26
miasto posiada niejako w <strong>na</strong>turalny sposób. Strefa <strong>na</strong> pewno takim zasobem nie jest, ale w zaistniałych<br />
okoliczności daje miastu szansę <strong>na</strong> przygotowanie się do funkcjonowania w nowych, prawdopodobnie<br />
jeszcze trudniejszych warunkach. <strong>Starachowice</strong> muszą opracować koncepcję rozwoju (strategię) opartą o<br />
inne zasoby niż Strefa. Okres funkcjonowania planowanej strategii, czyli <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong> musi być<br />
wykorzystany do budowy i przygotowania Starachowic do funkcjonowania bez Strefy. Najpoważniejszym<br />
problemem jaki może spowodować rok <strong>2020</strong> oraz <strong>lata</strong> kolejne może być gwałtowny wzrost bezrobocia i tym<br />
samym świadczeniobiorców pomocy społecznej. Chwila obec<strong>na</strong> jest dosko<strong>na</strong>łym momentem do<br />
opracowania nowych koncepcji rozwoju miasta, w tym także planów zatrzymania czy też pozyskiwania<br />
nowych inwestorów. Dobrze funkcjonujące instytucje wspierające rozwój działalności gospodarczej:<br />
Fundacja Agencja <strong>Rozwoju</strong> Regio<strong>na</strong>lnego, Regio<strong>na</strong>l<strong>na</strong> Izba Gospodarcza, Akademia Przedsiębiorczości<br />
Sp. z o.o. Stanowią dosko<strong>na</strong>łych partnerów do dyskusji o nowych rozwiązaniach i możliwych kierunkach<br />
rozwoju. Niepokojąca jest słabość lokalnych organizacji pozarządowych oraz ich stosunkowa nie duża ilość.<br />
Świadczy to zarówno o małej aktywności obywatelskiej mieszkańców Starachowic, ale również o<br />
warunkach lub ich braku do rozwoju takich postaw. Miasto jednoz<strong>na</strong>cznie powinno się starać tworzyć<br />
warunki do kształtowania postaw obywatelskich, do wyłaniania i kształtowania liderów społecznych.<br />
Organizacje pozarządowe nie dość, że stanowią wizytówkę miasta, to jeszcze poprzez swoją działalność<br />
mogą rozwiązywać wiele jego problemów, w dodatku czyniąc to za pomocą środków fi<strong>na</strong>nsowych<br />
pozyskanych <strong>na</strong> zewnątrz gminy. Każde zewnętrzne środki fi<strong>na</strong>nsowe pozyskane przez organizacje<br />
pozarządowe z dotacji, grantów, funduszy Unii Europejskiej to dla miasta „darmowe” pieniądze<br />
przez<strong>na</strong>czane przez NGO'S <strong>na</strong> cele społeczne, oświatowe, kulturalne. A trzeba mieć <strong>na</strong> względzie, że<br />
możliwości pozyskiwania środków są bardzo duże, niepewność budzi jedynie nowy okres budżetowania<br />
Unii Europejskiej, czyli <strong>lata</strong> 2014-<strong>2020</strong>, i kierunek jaki przyjmą nowe wytyczne i grupy/obszary preferowane.<br />
Bardzo dobrym rozwiązaniem mogą być partnerstwa gminy z organizacjami pozarządowymi, przy wiodącej<br />
roli tych ostatnich. Nierzadko otwierałoby to perspektywy pozyskania dużych środków fi<strong>na</strong>nsowych z<br />
zerowym wkładem własnym.<br />
Należy również docenić działania gminy w sferze wspierania przedsiębiorców tworzących nowe miejsca<br />
pracy. Po<strong>na</strong>dto widoczne są efekty coraz lepszego funkcjonowania spółek prawa handlowego, w których<br />
gmi<strong>na</strong> posiada udziały.<br />
Problemy<br />
- Zadłużenie gminy w związku z pozyskiwaniem<br />
wkładu własnego w projektach unijnych.<br />
- Słaba infrastruktura turystycz<strong>na</strong>.<br />
- Brak wysoko-wykwalifikowanej młodej, zdolnej<br />
kadry.<br />
- Słabo rozwinięta sfera wyróżniających się usług<br />
(nowoczesnych, specjalistycznych) oraz miejsc<br />
pracy o wysokiej wartości dodanej.<br />
Wyzwania<br />
- Utrzymanie przez gminę dogodnych warunków<br />
rozwoju gospodarczego (Strefa Ekonomicz<strong>na</strong>, ulgi,<br />
tereny inwestycyjne).<br />
- Przyciąganie inwestycji z obszaru gospodarki<br />
wiedzy i innowacji.<br />
- Rozwój Specjalnej Strefy Ekonomicznej po roku<br />
<strong>2020</strong>.<br />
- Wykorzystanie ruchu turystycznego do rozwoju<br />
gospodarki.<br />
27
Sfera społecz<strong>na</strong><br />
Infrastruktura to podstawowe urządzenia, budynki użyteczności publicznej i instytucje usługowe, których<br />
istnienie jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania m.in. gospodarki, ale bardziej wskazanym w tym<br />
aspekcie byłoby podkreślenie społeczeństwa. Bez odpowiedniej infrastruktury nie jest możliwy rozwój i to<br />
zarówno <strong>na</strong> płaszczyźnie gospodarczej, społecznej, kulturalnej czy zdrowotnej. Należy zwrócić uwagę <strong>na</strong><br />
bardzo wysoki wskaźnik zwodociągowania oraz ska<strong>na</strong>lizowania miasta. Celem władz samorządowych<br />
powinno być jak <strong>na</strong>jszybsze pełne ska<strong>na</strong>lizowanie miasta lub doprowadzenie do stanu porównywalnego ze<br />
zwodociągowaniem, tym bardziej, że <strong>na</strong> terenie miasta pracuje miejska oczyszczalnia ścieków, której<br />
przepustowość jest nie w pełni wykorzysta<strong>na</strong>. Z kolei <strong>Starachowice</strong> bardzo dobrze rozwiązały kwestię<br />
gospodarki odpadami i przejęły pełny obowiązek od mieszkańców w zakresie pozbywania się odpadów<br />
komu<strong>na</strong>lnych. Należy jedynie zwrócić uwagę, iż ta wysoce rentow<strong>na</strong> gałąź gospodarki opanowa<strong>na</strong> jest<br />
przez firmy spoza gminy (zarówno odbiór odpadów, jak i segregacja, odzysk i unieszkodliwianie). Należy<br />
zwrócić uwagę <strong>na</strong> rezerwy mocy energii elektrycznej dostępnej w Starachowicach, choć występuje<br />
konieczność modernizacji sieci przesyłowych we wschodniej i południowej części miasta. Również <strong>na</strong><br />
dobrym poziomie jest telefonizacja gminy (telefonia stacjo<strong>na</strong>r<strong>na</strong> oraz mobil<strong>na</strong>). Niezwykle istotnym<br />
elementem infrastruktury technicznej mającym wpływ <strong>na</strong> rozwój wspólnot lokalnych jest układ i stan dróg<br />
lokalnych oraz możliwość sprawnego i szybkiego przemieszczania się, zarówno <strong>na</strong> terenie gminy, jak i poza<br />
nią. W dalszym ciągu widocz<strong>na</strong> jest konieczność modernizacji dróg gminnych, ale także dróg powiatowych<br />
<strong>na</strong> terenie miasta. Inwestycje drogowe muszą usprawniać ruch oraz podnosić bezpieczeństwo podróżnych i<br />
pieszych. Niestety komunikacja publicz<strong>na</strong> nie spełnia w sposób zadowalający zadania transportu<br />
osobowego mieszkańców regionu. W szczególności dotyczy to PKP oraz PKS. W wyniku działań MZK w<br />
ostatnich kilku <strong>lata</strong>ch <strong>na</strong>stąpiła poprawa komunikacji wewnątrz miasta.<br />
Niestety w Starachowicach widocz<strong>na</strong> jest z roku <strong>na</strong> rok malejąca liczba mieszkańców. Powodem takiego<br />
stanu rzeczy jest zarówno ujemny przyrost <strong>na</strong>turalny, ale również ujemne saldo migracji. Bardzo<br />
niepokojący jest zestawienie danych obrazujących ludność Starachowic w podziale <strong>na</strong> grupy wiekowe.<br />
Wyraźnie widać proces starzenia się społeczeństwa (większa liczba ludności w wieku poprodukcyjnym, niż<br />
w wieku przedprodukcyjnym). Tendencję tą widać już w roku 2006, <strong>na</strong>tomiast w 2009 r. jest już o<strong>na</strong> bardzo<br />
wyraź<strong>na</strong>. Jest to bardzo istotne z punktu funkcjonowania gminy, szczególnie w obszarach oświaty (coraz<br />
mniej dzieci i młodzieży w szkołach) oraz pomocy społecznej (zwiększenie zapotrzebowania <strong>na</strong><br />
świadczenia i usługi opiekuńcze). Z kolei pozytywnym zjawiskiem jest w miarę stała liczba mieszkańców w<br />
wieku produkcyjnym. Istotnym problemem w Starachowicach jest bezrobocie. Jest to problem dotyczący<br />
rynku pracy, ale powoduje on niekorzystne konsekwencje w wielu innych dziedzi<strong>na</strong>ch życia i<br />
funkcjonowania zarówno samych mieszkańców, jak i całego miasta. Bardzo niepokojąca jest liczba<br />
bezrobotnych do 25 roku życia. Po<strong>na</strong>dto liczba długotrwale bezrobotnych – około 34% z ogółu<br />
bezrobotnych wskazuje de facto liczbę osób, które już są lub będą w niedalekiej przyszłości beneficjentami<br />
pomocy społecznej. Osoby te mają w bardzo niewielkim stopniu szansę <strong>na</strong> powrót <strong>na</strong> rynek pracy.<br />
Zasoby mieszkaniowe będące w posiadaniu gminy wymagają inwestycji i remontów. Po<strong>na</strong>dto gmi<strong>na</strong> boryka<br />
się z niedoborem lokali socjalnych, które powin<strong>na</strong> posiadać w swoim zasobie. Mając <strong>na</strong> względzie to, iż w<br />
określonych sytuacjach gmi<strong>na</strong> jest zobowiąza<strong>na</strong> do zapewniania takich lokali, ponoszenie kosztów <strong>na</strong><br />
utrzymanie takich mieszkań wydaję się być niezbędne. <strong>Starachowice</strong> konsekwentnie realizują politykę<br />
pomocy mieszkaniowej dla <strong>na</strong>juboższych poprzez wypłacanie dodatków mieszkaniowych. Na przestrzeni lat<br />
2004-2009 widać wyraźną tendencję do zmniejszania liczby oraz kwot wypłacanych dodatków, z liczby<br />
28
po<strong>na</strong>d 24 tys. w 2004 roku, do około 11,5 tys. w roku 2009. Wskazuje to <strong>na</strong> poprawę sytuacji bytowej<br />
mieszkańców miasta <strong>na</strong> przestrzeni ostatnich lat, jed<strong>na</strong>kże odsetek ludności wciąż korzystających z tej<br />
formy pomocy samorządu jest zatrważająco duży.<br />
Edukacja, kultura, sport i rekreacja są to dziedziny życia bardzo wyraźnie kształtujące oraz budujące<br />
wizerunek samorządu. W Starachowicach podejmuje się bardzo dużo działań w tym zakresie, widoczny jest<br />
olbrzymi potencjał, jed<strong>na</strong>kże potrzeba jeszcze sprawniejszego wykorzystywania możliwości, które miasto<br />
już sobie stworzyło, lub może dopiero stworzyć. Bardzo widoczny i zarazem odczuwalny w mieście jest brak<br />
żłobków (zarówno samorządowych, jak i prywatnych). Jest to <strong>na</strong>turalny hamulec dla młodych małżeństw,<br />
przed posiadaniem potomstwa oraz zachęta do z<strong>na</strong>lezienie bardziej przyjaznego środowiska życia. Dla<br />
młodych, nowoczesnych ludzi praca i zawodowy rozwój obojga rodziców wydają się być rzeczą <strong>na</strong>turalną.<br />
Nie chcąc przy tym tracić możliwości posiadania rodziny, niezbęd<strong>na</strong> staje się pomoc państwa, samorządu<br />
lub rodziny. Stworzenie przyjaznego środowiska dla wychowania i rozwoju dzieci będzie budowało<br />
atmosferę i wizerunek miasta. Prowadzenie takiej działalności przez miasto <strong>na</strong> pewno będzie pociągało za<br />
sobą duże koszty fi<strong>na</strong>nsowe, jed<strong>na</strong>kże nie moż<strong>na</strong> nie dostrzegać korzyści jakie w perspektywie<br />
długookresowej będą skutkami takiej polityki. Należy stwierdzić, że może to być jeden z elementów, który<br />
przyczynia się do systematycznego spadku liczby mieszkańców Starachowic. Brak żłobka wpisuje się w<br />
krąg zależności: czemu nie ma żłobka – bo nie ma dzieci, czemu nie ma dzieci – bo nie ma żłobka. Jest to<br />
uproszczenie, jed<strong>na</strong>kże brak choćby jednego żłobka w mieście tej wielkości co <strong>Starachowice</strong> wydaje się być<br />
błędem. Jest to dosko<strong>na</strong>ły obszar do zagospodarowania przez prywatne osoby i prywatne żłobki. Podob<strong>na</strong><br />
sytuacja – brak prywatnej inicjatywy, dotyczy prywatnych przedszkoli, które <strong>na</strong> terenie gminy nie<br />
funkcjonują. Bardzo ważnymi kwestiami, <strong>na</strong> które gmi<strong>na</strong> zwraca uwagę jest możliwość wykorzystania<br />
zewnętrznych środków fi<strong>na</strong>nsowych <strong>na</strong> edukację młodzieży. Chodzi tu głównie o wykorzystanie dostępnych<br />
środków z EFS, które pozwalają <strong>na</strong> dokształcanie młodzieży i przekazywanie im nowej wiedzy i<br />
doświadczeń. W dzisiejszych czasach, w których dominująca rolę odgrywa wiedza i informacja gmi<strong>na</strong><br />
powin<strong>na</strong> w dalszym ciągu realizować działania w celu pozyskiwania nowych możliwości kształcenia i<br />
przekazywania wiedzy miejscowej młodzieży m.in. poprzez wymiany między<strong>na</strong>rodowe, kontynuację<br />
realizowanych projektów. Dobra baza szkolnictwa podstawowego oraz średniego zderza się niestety z<br />
brakiem możliwości studiowania w mieście <strong>na</strong> kierunkach prowadzonych przez renomowane szkoły wyższe.<br />
Specjalistyczne i rzadkie kierunki studiów (techniczne) w połączeniu z zapotrzebowaniem lokalnego rynku<br />
pracy spowodowałby zatrzymanie odpływu młodzieży ze Starachowic, a <strong>na</strong>wet mogłyby przyciągnąć<br />
zainteresowane osoby z całego województwa świętokrzyskiego.<br />
Bardzo ciekawie i obiecująco wygląda działalność kultural<strong>na</strong> miasta. Bardzo szeroka oferta wydarzeń<br />
kulturalnych powoduje, iż każdy mieszkaniec z<strong>na</strong>jdzie ofertę dla siebie. Należy mieć jed<strong>na</strong>k <strong>na</strong> względzie, iż<br />
działalność kultural<strong>na</strong> oprócz zaspokajania potrzeb mieszkańców, może i powin<strong>na</strong> spełniać także inne<br />
funkcje: promocyjną oraz wizerunkową. Wskazane byłoby podzielenie oferty kulturalnej <strong>na</strong> wydarzenie o<br />
charakterze lokalnym i wydarzenia o charakterze regio<strong>na</strong>lnym, a <strong>na</strong>wet ogólnopolskim. Bardzo waż<strong>na</strong> jest<br />
kwestia promocji miasta, która do tej pory głównie opiera się <strong>na</strong> promocji Specjalnej Strefy Ekonomicznej<br />
oraz promocji gospodarczej miasta. Wydaje się, że promocja ofert inwestycyjnych i promocja gospodarcza<br />
miasta jest niewystarczająca w dzisiejszych czasach. Brak jest wyraźnego określenie strategii<br />
marketingowej miasta, konieczne jest określenie jaki wizerunek miasto chce budować, jak ma być<br />
postrzegane w otoczeniu, jaką „marką” jest lub chce być. Należy mieć <strong>na</strong> względzie, że Specjal<strong>na</strong> Strefa<br />
Ekonomicz<strong>na</strong> jest atutem Starachowic, ale jest to tzw. gwiazda schodząca (kończąca swój żywot).<br />
29
Pomoc społecz<strong>na</strong> w Starachowicach jest realizowa<strong>na</strong> głównie przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej.<br />
Zwraca uwagę dość duży odsetek mieszkańców miasta, którzy korzystają z pomocy społecznej – około<br />
10% mieszkańców, co jed<strong>na</strong>k w porów<strong>na</strong>niu z rokiem 2000 – po<strong>na</strong>d 15%, obrazuje spadek tej liczby. Na<br />
taki obraz wpływa zarówno migracja ze Starachowic <strong>na</strong> zewnątrz (otwarcie granic UE i w związku z tym<br />
łatwiejsza możliwość z<strong>na</strong>lezienia pracy) oraz poprawa warunków materialnych osób zamieszkujących<br />
<strong>Starachowice</strong>. Ostatnie trzy <strong>lata</strong> jest to okres utrzymywania się tego wskaźnika <strong>na</strong> podobnym poziomie.<br />
Wskaźnik ten budują zarówno stali klienci pomocy społecznej, jak również osoby, które do systemu trafiły w<br />
wyniku niepowodzeń w realizacji planów życiowych, i które ten system stosunkowo szybko opuszczą. Za<br />
główny powód przyz<strong>na</strong>wania pomocy <strong>na</strong>leży uz<strong>na</strong>ć bezrobocie, długotrwałą chorobę, bezradność w<br />
sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa oraz niepełnosprawność. Instytucje<br />
pomocy społecznej powinny koncentrować się <strong>na</strong>d aktywizacją osób z grup bezrobocia oraz bezradności w<br />
sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa. Są to te grupy osób, z którymi moż<strong>na</strong><br />
prowadzić pracę socjalną i starać się włączyć w rynek pracy, w życie społeczne, itd. Często są to osoby<br />
wykluczone z rynku pracy, ale poprzez trafienie do systemu pomocy społecznej, paradoksalnie wykluczają<br />
się z życia społecznego, obywatelskiego, kulturalnego. Jest to problem nie tylko Starachowic, ale całego<br />
systemu pomocy społecznej. Wskazane by było zintensyfikowanie działań służb pomocy publicznej poprzez<br />
działania aktywizacyjne oraz wczesne i aktywne przeciwdziałanie biedzie dziedziczonej. Coraz większe<br />
możliwości i <strong>na</strong>dzieje wiąże się z funkcjonowanie spółdzielni socjalnych, których próby tworzenia w<br />
Starachowicach są jak <strong>na</strong>jbardziej wskazane.<br />
<strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong>leży uz<strong>na</strong>ć za stosunkowo bezpieczne miasto, z coraz lepiej funkcjonującą Policją (coraz<br />
większa wykrywalność przestępstw) oraz z coraz większym bezpieczeństwem <strong>na</strong> drogach. Po<strong>na</strong>dto dobrze<br />
układa się współpraca gminy z KPP – służby po<strong>na</strong>dnormatywne oraz <strong>na</strong>leży podkreślić funkcjonowanie w<br />
mieście Straży Miejskiej.<br />
Gmi<strong>na</strong> <strong>Starachowice</strong> nie ma w swoich zasobach podstawowej opieki zdrowotnej. Z jednej strony powoduje<br />
to brak kosztów generowanych <strong>na</strong> jej obsługę, remonty, itd., z drugiej pozbawia miasta bezpośredniego<br />
wpływu <strong>na</strong> kształtowanie infrastruktury ochrony zdrowia. Niestety opieka zdrowot<strong>na</strong> w odczuciach<br />
mieszkańców jest bardzo słabo postrzega<strong>na</strong>. Może to mieć negatywne konsekwencje dla samej gminy,<br />
gdyż mieszkańcy nie muszą kojarzyć „kto” w mieście odpowiada za opiekę zdrowotną. Z kolei sama gmi<strong>na</strong><br />
rok rocznie przez<strong>na</strong>cza z budżetu miasta środki <strong>na</strong> promocję zdrowego stylu życia, m.in. badania<br />
przesiewowe wad postawy u dzieci, szczepionki przeciwko pneumokokom. Po<strong>na</strong>dto gmi<strong>na</strong> systematycznie<br />
umarza podatek od nieruchomości Powiatowemu Zespołowi Opieki Zdrowotnej.<br />
Na szczegól<strong>na</strong> uwagę zasługuje funkcjonowanie w mieście Młodzieżowej Rady Miasta, która funkcjonuje od<br />
2007 roku. Po<strong>na</strong>dto Urząd Miejski podejmuje szereg działań w kierunku usprawnienia i podniesienia jakości<br />
obsługi interesantów. Są to bardzo cenne i ważne działania.<br />
Problemy<br />
- Odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym<br />
przekracza odsetek ludności w wieku<br />
przedprodukcyjnym – trend migracyjny.<br />
- Wysoki wskaźnik odpływu z miasta ludzi młodych<br />
i wykształconych.<br />
- Systematyczne malenie liczby mieszkańców.<br />
- Brak szkół wyższych,<br />
- Starzenie się społeczeństwa<br />
- Wysoki ujemny wskaźnik przyrostu <strong>na</strong>turalnego w<br />
2009 roku<br />
Wyzwania<br />
- Zapewnienie infrastruktury przystosowanej do<br />
zaspokajania potrzeb osób starszych i<br />
niepełnosprawnych<br />
- Przeko<strong>na</strong>nie mieszkańców Starachowic do<br />
zaangażowania w proces transformacji<br />
strategicznej miasta.<br />
30
Sfera przestrzenno-ekologicz<strong>na</strong><br />
Miasto <strong>Starachowice</strong> posiada Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania<br />
przestrzennego uchwalone w 2008 roku, czyli dokument moż<strong>na</strong> uz<strong>na</strong>ć za aktualny. W Starachowicach<br />
widoczny jest brak przestrzeni publicznych, i to zarówno w skali całego miasta, jak również w skali osiedli.<br />
Po<strong>na</strong>dto brak jest w mieście wykształconego centrum, które spełniałoby rolę ośrodka usługowego, a być<br />
może również rekreacyjnego. Niestety, miasto nie posiada planów zagospodarowania przestrzennego dla<br />
większości obszaru miasta. Jed<strong>na</strong>kże plany pokrywające obszar całej gminy są kluczowe z punktu widzenia<br />
inwestorów, właścicieli działek, osób rozpoczy<strong>na</strong>jących poszukiwania miejsca dla własnego domu, a także<br />
biur i agentów nieruchomości. Brak planu zagospodarowania przestrzennego pokrywającego cały obszar<br />
gminy niestety determinuje opracowywanie planów dla poszczególnych obszarów miasta, które w<br />
konsekwencji mogą nie być ze sobą spójne i nie powodują uporządkowania przestrzeni miasta.<br />
Na zakończenie trzeba podkreślić stosunkowo dobry stan środowiska <strong>na</strong>turalnego w samych<br />
Starachowicach oraz w jego otoczeniu.<br />
Problemy<br />
- Mała ilość terenów objętych miejscowym planem<br />
zagospodarowania przestrzennego.<br />
- Niska jakość dróg w obrębie miasta.<br />
- Nie ustalone kierunki rozwoju miasta.<br />
Wyzwania<br />
- Atrakcyjne położenie przyrodnicze.<br />
- Korzystne walory turystyczno-krajobrazowe.<br />
- Wysoki udział terenów zielonych w ogólnej<br />
powierzchni miasta.<br />
- Mały stopień skażenia środowiska,.<br />
31
III. KONTEKST ROZWOJOWY<br />
III.1 Nawiązanie do strategicznych dokumentów dotyczących<br />
rozwoju przestrzenno-społeczno-gospodarczego miasta, powiatu i<br />
regionu<br />
<strong>Strategia</strong> <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong> jest ściśle skorelowa<strong>na</strong> z kluczowymi<br />
dokumentami planistycznymi w skali krajowej, regio<strong>na</strong>lnej i lokalnej.<br />
Poziom krajowy<br />
<strong>Strategia</strong> <strong>Rozwoju</strong> Kraju 2007-2015<br />
Jest to podstawowy dokument strategiczny określający cele i priorytety rozwoju społeczno-gospodarczego<br />
Polski oraz warunki, które ten rozwój powinien zapewnić. <strong>Strategia</strong> jest <strong>na</strong>drzędnym, wieloletnim<br />
dokumentem strategicznym, stanowiącym odniesienie dla innych strategii i programów rządowych, jak i<br />
samorządowych. SRK spaja wszelkie działania rozwojowe podejmowane <strong>na</strong> rzecz poprawy warunków<br />
społeczno-gospodarczych.<br />
Celem głównym strategii jest podniesienie poziomu i jakości życia mieszkańców Polski: poszczególnych<br />
obywateli i rodzin.<br />
Priorytety:<br />
• wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki,<br />
• poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej,<br />
• wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości,<br />
• budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwa,<br />
• rozwój obszarów wiejskich,<br />
• rozwój regio<strong>na</strong>lny i podniesienie spójności terytorialnej.<br />
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013<br />
Dokument określa kierunki wsparcia ze środków fi<strong>na</strong>nsowych dostępnych z budżetu Unii Europejskiej w<br />
ramach Europejskiego Funduszu <strong>Rozwoju</strong> Regio<strong>na</strong>lnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, oraz<br />
Funduszu Spójności. Ramy są instrumentem odniesienia dla przygotowania programów operacyjnych,<br />
uwzględniając jednocześnie zapisy Strategii <strong>Rozwoju</strong> Kraju <strong>na</strong> <strong>lata</strong> 2007-2015.<br />
Celem strategicznym Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia dla Polski jest tworzenie warunków dla<br />
wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej <strong>na</strong> wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost<br />
zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej.<br />
Celami horyzontalnymi Ram Odniesienia są:<br />
• poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa,<br />
• poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej,<br />
32
• budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe z<strong>na</strong>czenie dla<br />
wzrostu konkurencyjności Polski,<br />
• podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora<br />
wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług,<br />
• wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich margi<strong>na</strong>lizacji społecznej,<br />
gospodarczej i przestrzennej,<br />
• wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych <strong>na</strong> obszarach wiejskich.<br />
Krajowa <strong>Strategia</strong> <strong>Rozwoju</strong> Regio<strong>na</strong>lnego 2010-<strong>2020</strong>: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie<br />
Dokumentem określający cele i sposób działania podmiotów publicznych, w szczególności rządu<br />
i samorządów województw, w odniesieniu do polskiej przestrzeni dla osiągnięcia strategicznych celów<br />
rozwoju kraju. KSRR wyz<strong>na</strong>cza cele polityki rozwoju regio<strong>na</strong>lnego, w tym wobec obszarów wiejskich i<br />
miejskich, oraz definiuje ich relacje w odniesieniu do innych polityk publicznych<br />
o wyraźnym terytorialnym ukierunkowaniu.<br />
Celem strategicznym polityki regio<strong>na</strong>lnej, określonym w KSRR, jest efektywne wykorzystywanie<br />
specyficznych regio<strong>na</strong>lnych oraz terytorialnych potencjałów rozwojowych dla osiągania celów rozwoju kraju<br />
– wzrostu, zatrudnienia i spójności w horyzoncie długookresowym.<br />
Cele szczegółowe do <strong>2020</strong> roku:<br />
• wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów,<br />
• budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie procesom margi<strong>na</strong>lizacji <strong>na</strong> obszarach<br />
problemowych,<br />
• tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych<br />
ukierunkowanych terytorialnie.<br />
<strong>Strategia</strong> <strong>Rozwoju</strong> Społeczno-Gospodarczego Polski Wschodniej do roku <strong>2020</strong><br />
Polska Wschodnia została określo<strong>na</strong> jako obszar obejmujący pięć województw: Lubelskie, Podkarpackie,<br />
Podlaskie, Świętokrzyskie oraz Warmińsko-Mazurskie. Jest to pięć regionów zaliczanych do<br />
<strong>na</strong>jbiedniejszych we Wspólnocie, bowiem produkt krajowy brutto <strong>na</strong> mieszkańca, mierzony parytetem siły<br />
<strong>na</strong>bywczej, w żadnym z nich nie przekracza obecnie 40% średniej Unii Europejskiej. Celem strategicznym<br />
określonym w dokumencie jest wzrost poziomu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej całej<br />
Polski Wschodniej i każdego z jej województw w rozszerzonej Unii Europejskiej z uwzględnieniem zasady<br />
trwałego i zrównoważonego rozwoju.<br />
Dążenie do osiągnięcia celu strategicznego będzie <strong>na</strong>stępowało poprzez realizację kluczowych pakietów<br />
działań:<br />
• oddziaływanie <strong>na</strong> poprawę jakości kapitału ludzkiego,<br />
• budowanie społeczeństwa informacyjnego opartego <strong>na</strong> wiedzy,<br />
• wspieranie gospodarki, wspieranie funkcjonowania MSP,<br />
• zwiększenie dostępności komunikacyjnej Polski Wschodniej poprzez rozwijanie infrastruktury<br />
transportowej,<br />
33
• wykorzystanie położenia przy zewnętrznej granicy Unii Europejskiej, rozwój współpracy trans<br />
granicznej,<br />
• wsparcie funkcji metropolitalnych miast Polski Wschodniej,<br />
• konserwacja i wykorzystanie zasobów środowiska przyrodniczego oraz ochro<strong>na</strong> różnorodności<br />
biologicznej.<br />
Poziom regio<strong>na</strong>lny<br />
<strong>Strategia</strong> <strong>Rozwoju</strong> Województwa Świętokrzyskiego do <strong>2020</strong> roku<br />
<strong>Strategia</strong> stanowi całościową koncepcję rozwoju województwa w kilku<strong>na</strong>stoletnim horyzoncie czasowym (do<br />
<strong>2020</strong> r.) wskazując cele oraz identyfikują programy służące jej realizacji.<br />
Nadrzędną funkcją strategii rozwoju regionu – misją strategii – jest: Podniesienie poziomu i jakości życia<br />
mieszkańców województwa świętokrzyskiego.<br />
Celem generalnym jest „Wzrost atrakcyjności województwa fundamentem zintegrowanego rozwoju w sferze<br />
społecznej, gospodarczej i przestrzennej”, który zostanie osiągnięty poprzez realizację celów<br />
warunkujących:<br />
• przyspieszenie rozwoju bazy ekonomicznej i wzrostu innowacyjności województwa,<br />
• rozwój zasobów ludzkich,<br />
• ochro<strong>na</strong> i racjo<strong>na</strong>lne wykorzystanie zasobów przyrody i dóbr kultury,<br />
• wzmocnienie potencjału instytucjo<strong>na</strong>lnego województwa,<br />
• rozwój systemów infrastruktury technicznej i społecznej,<br />
• aktywizacja rolnictwa i wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich.<br />
Regio<strong>na</strong>l<strong>na</strong> <strong>Strategia</strong> Innowacji Województwa Świętokrzyskiego <strong>na</strong> <strong>lata</strong> 2005-2013<br />
Regio<strong>na</strong>l<strong>na</strong> <strong>Strategia</strong> Innowacji ma <strong>na</strong> celu wspomaganie władz lokalnych we wdrażaniu efektywnego<br />
systemu wspierania innowacyjności w regionie, budowanie partnerstwa i współpracy pomiędzy jednostkami<br />
<strong>na</strong>ukowymi i przemysłem oraz wzmocnienie i wykorzystanie potencjału regio<strong>na</strong>lnego sektora<br />
akademickiego i <strong>na</strong>ukowo-badawczego dla rozwoju przedsiębiorczości i wzmocnienia konkurencyjności<br />
województwa.<br />
Misją Regio<strong>na</strong>lnej Strategii Innowacji jest podniesienie konkurencyjności regionu oraz tworzenie nowych,<br />
stałych miejsc pracy poprzez zwiększenie zdolności przedsiębiorstw i podmiotów <strong>na</strong>ukowo-badawczych do<br />
innowacyjności, absorpcji i inicjowania nowych technologii.<br />
Cel strategiczny: tworzenie Regio<strong>na</strong>lnego Systemu Innowacji – trwałego partnerstwa między przemysłem,<br />
instytucjami otoczenia biznesu, jednostkami <strong>na</strong>ukowo-badawczymi, administracją rządową oraz<br />
samorządami mieszkańców dla zdy<strong>na</strong>mizowania działań innowacyjnych w regionie. Cel strategiczny<br />
zostanie osiągnięty poprzez realizację celów warunkujących:<br />
• dosko<strong>na</strong>lenie systemu edukacji kształtującego postawy otwarte, innowacyjne i przedsiębiorcze,<br />
• rozwój działalności badawczej <strong>na</strong> rzecz wyzwalania wewnętrznych czynników rozwoju regionu,<br />
• budowa infrastruktury społeczeństwa informacyjnego,<br />
34
• rozwój instytucji otoczenia biznesu,<br />
• budowa instytucjo<strong>na</strong>lnych form współpracy środowiska akademickiego, władz regio<strong>na</strong>lnych i<br />
gospodarki,<br />
• optymalne wykorzystanie funduszy Unii Europejskiej dla realizacji strategii innowacji.<br />
Poziom lokalny<br />
<strong>Strategia</strong> <strong>Rozwoju</strong> Gospodarczego Powiatu Starachowickiego<br />
Wizja rozwoju: podniesienie atrakcyjności powiatu dla przedsiębiorców, inwestorów i mieszkańców poprzez<br />
stworzenie klimatu dla rozwoju przedsiębiorczości, pełne wykorzystanie możliwości Specjalnej Strefy<br />
Ekonomicznej „<strong>Starachowice</strong>”, poprawę dostępności komunikacyjnej, modernizacje i rozbudowę<br />
infrastruktury technicznej, wysoką sprawność usług publicznych oraz wykorzystanie potencjału<br />
turystycznego.<br />
Cele strategiczne:<br />
• współdziałanie podmiotów lokalnych w tworzeniu klimatu i warunków dla rozwoju działalności<br />
gospodarczej,<br />
• rozwój lokalnej przedsiębiorczości,<br />
• poprawa stanu infrastruktury technicznej i dostępności komunikacyjnej powiatu,<br />
• poprawa jakości i dostępności usług publicznych,<br />
• podniesienie atrakcyjności turystycznej powiatu starachowickiego.<br />
35
III.2 Tendencje i uwarunkowania rozwoju średnich miast w<br />
Polsce do <strong>2020</strong> roku<br />
Polityka miejska ze swej <strong>na</strong>tury jest interdyscypli<strong>na</strong>r<strong>na</strong> i dotyczy wielu dziedzin sektorowych.<br />
Po<strong>na</strong>dto wpływ <strong>na</strong> rozwój miast mają działania władz publicznych <strong>na</strong> wszystkich szczeblach administracji –<br />
centralnej, regio<strong>na</strong>lnej i lokalnej.<br />
Rozwój każdej wielkości miast, w tym także Starachowic, jest w dużej mierze zależny od polityki rozwoju<br />
prowadzonej przez władze samorządowe w ramach kompetencji i <strong>na</strong> podstawie strategii rozwoju. Właśnie<br />
taką strategią, wyz<strong>na</strong>czającą politykę rozwoju jest <strong>Strategia</strong> <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<br />
<strong>2020</strong>. Należy zauważyć, że projekt Strategii jest ściśle skorelowany z politykami rozwoju, które realizują<br />
samorząd Powiatu Starachowickiego oraz samorząd Województwa Świętokrzyskiego.<br />
Należy mieć świadomość, iż polityka rozwoju realizowa<strong>na</strong> przez władze samorządowe każdego szczebla<br />
jest uwarunkowa<strong>na</strong> tendencjami ogólnymi w skali kraju artykułowanymi w polityce rozwoju prowadzonej<br />
przez Radę Ministrów.<br />
W jednym zdaniu politykę rozwoju moż<strong>na</strong> opisać jako zespół wzajemnie powiązanych działań<br />
podejmowanych i realizowanych w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju, spójności<br />
społeczno-gospodarczej, regio<strong>na</strong>lnej i przestrzennej, podnoszenia konkurencyjności gospodarki oraz<br />
tworzenie nowych miejsc pracy w skali krajowej, regio<strong>na</strong>lnej i lokalnej.<br />
Należy również podkreślić dość szczególną sytuację miast w województwie świętokrzyskim – małe miasta<br />
położone poza strefami bezpośredniego oddziaływania obszarów metropolitalnych, którym towarzyszy<br />
zmniejszanie liczby ludności. Po<strong>na</strong>dto do niskiego poziomu rozwoju gospodarczego, doszło, od 2004 roku,<br />
wzmocnienie peryferyjnego położenia – <strong>na</strong> peryferiach Unii Europejskiej.<br />
Możliwości rozwoju średnich miast do <strong>2020</strong> roku nie da się prognozować bez a<strong>na</strong>lizy kluczowych<br />
dokumentów strategicznych w skali kraju. Te dokumenty to:<br />
- Krajowa <strong>Strategia</strong> <strong>Rozwoju</strong> Regio<strong>na</strong>lnego <strong>na</strong> <strong>lata</strong> 2010-<strong>2020</strong>: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie,<br />
- Raport Wprowadzający MRR <strong>na</strong> potrzeby przygotowania Przeglądu OECD krajowej polityki miejskiej w<br />
Polsce, część I oraz część II,<br />
- projekt dokumentu rządowego przez<strong>na</strong>czonego do konsultacji - Koncepcja Przestrzennego<br />
Zagospodarowania Kraju 2030 (z dnia 25 stycznia <strong>2011</strong> roku).<br />
Ostatni z wymienionych dokumentów jest w trakcie konsultacji społecznych i może jeszcze ulec zmianie,<br />
tym niemniej <strong>na</strong>leży domniemywać, iż ogól<strong>na</strong> koncepcja dokumentu, zagadnień w nim poruszonych i<br />
planowanych rozwiązań nie powin<strong>na</strong> ulec zmianie.<br />
Bardzo istotną kwestią z punktu widzenia polityki rozwoju, jest wprowadzony w KSRR model polaryzacyjnodyfuzyjny.<br />
Zakłada on pełne wykorzystanie <strong>na</strong>turalnych procesów koncentracji i przepływów kapitału, osób<br />
oraz wiedzy, które ogniskują się w węzłach policentrycznej sieci osadniczej, przy jednoczesnym<br />
wzmacnianiu potencjału do absorpcji i dyfuzji procesów rozwojowych <strong>na</strong> obszarach położonych poza<br />
funkcjo<strong>na</strong>lnymi obszarami miast wojewódzkich.<br />
W skrócie polityka regio<strong>na</strong>l<strong>na</strong> oddziaływać będzie <strong>na</strong> czynniki rozwojowe w miastach, koncentrując się <strong>na</strong>:<br />
wzmacnianiu funkcji metropolitalnych miast wojewódzkich oraz ich obszarów funkcjo<strong>na</strong>lnych, tworzenie<br />
warunków dla rozprzestrzeniania się i absorpcji procesów rozwojowych <strong>na</strong> obszary położone poza<br />
obszarami funkcjo<strong>na</strong>lnymi miast wojewódzkich.<br />
36
Zgodnie z projektem dokumentu Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 w skład<br />
policentrycznej metropolii sieciowej w roku 2030 wchodzą:<br />
• rdzeń metropolii sieciowej, który tworzy Warszawa oraz <strong>na</strong>stępujące ośrodki metropolitalne: Konurbacja<br />
Górnośląska (Katowice wraz z miastami wchodzącymi w skład Górnośląskiego Obszaru Metropolitalnego),<br />
Kraków, Łódź, Trójmiasto, Poz<strong>na</strong>ń, Wrocław, Bydgoszcz i Toruń, Szczecin, Lublin, Białystok oraz Rzeszów,<br />
• współtworzące ją miasta (wraz z obszarami funkcjo<strong>na</strong>lnymi) o z<strong>na</strong>czeniu regio<strong>na</strong>lnym czyli pozostałe<br />
miasta wojewódzkie: Kielce, Olsztyn, Opole, Zielo<strong>na</strong> Góra, Gorzów Wielkopolski oraz: Płock, Koszalin,<br />
Słupsk, Bielsko-Biała, Częstochowa, Radom, Rybnik.<br />
Do policentrycznej metropolii sieciowej dowiąza<strong>na</strong> jest sieć ośrodków subregio<strong>na</strong>lnych i lokalnych.<br />
Funkcjo<strong>na</strong>lne połączenie tych ośrodków z rdzeniem metropolii sieciowej ma wzmocnić potencjał samej<br />
metropolii sieciowej, a także dać impuls rozwojowy obszarom słabszym ekonomicznie i społecznie,<br />
położonym peryferyjnie w stosunku do głównych ośrodków życia społeczno-gospodarczego kraju. Właśnie<br />
w tym miejscu <strong>na</strong>leży umiejscowić m.in. województwo świętokrzyskie, jako część Polski Wschodniej.<br />
W <strong>na</strong>stępstwie postępującego procesu metropolizacji to w głównych węzłach systemu osadniczego oraz <strong>na</strong><br />
ich obszarach funkcjo<strong>na</strong>lnych będą się skupiać inwestycje oraz nowoczes<strong>na</strong> działalność gospodarcza,<br />
wspiera<strong>na</strong> potencjałem ośrodków uniwersyteckich i badawczych.<br />
Miasta stanowiące rdzeń metropolii sieciowej mają się stać motorem rozwoju kraju, a równocześnie dobrym<br />
miejscem do życia (dostęp do terenów zielonych czy przestrzeni rekreacyjnej oraz do wszelkich usług<br />
publicznych).<br />
Integracja <strong>na</strong> obszarach funkcjo<strong>na</strong>lnych mniejszych ośrodków miejskich, niepełniących z<strong>na</strong>czących funkcji<br />
krajowych bądź charakteryzujących się specjalizacją funkcjo<strong>na</strong>lną, będzie się dokonywała dzięki<br />
koncentracji przestrzennej procesów urbanizacyjnych oraz rozbudowie wewnętrznych powiązań<br />
transportowych i komunikacyjnych.<br />
Integrację przestrzenną <strong>na</strong> poziomie lokalnym <strong>na</strong> obszarach położonych poza zurbanizowanymi tere<strong>na</strong>mi<br />
funkcjo<strong>na</strong>lnymi dużych i średnich miast zapewnią powiązania lokalne w obrębie obszarów wiejskich.<br />
Centrami tych obszarów będzie około 150 średniej wielkości miast powiatowych, zapewniających <strong>na</strong><br />
obszarze całego kraju jednolity standard dostępu do podstawowych usług i dóbr publicznych, w<br />
szczególności w zakresie wychowania przedszkolnego, edukacji <strong>na</strong> poziomie podstawowym i średnim,<br />
zdrowia (w zakresie podstawowym), transportu publicznego, wyposażenia w infrastrukturę wodnoka<strong>na</strong>lizacyjną,<br />
komunikacyjną, teleinformatyczną, ochrony przed zagrożeniami społecznymi (policja) i<br />
<strong>na</strong>turalnymi (straż pożar<strong>na</strong>), usług niezbędnych dla obsługi działalności gospodarczej oraz<br />
administracyjnych i związanych z sądownictwem.<br />
W okresie do 2030 ma <strong>na</strong>stępować koncentracja osadnictwa w strefach otaczających główne ośrodki<br />
miejskie oraz w dy<strong>na</strong>micznie rozwijających się ośrodkach subregio<strong>na</strong>lnych i lokalnych. Na pozostałych<br />
obszarach odczuwalnie zmniejszy się liczba ludności wskutek odpływu migracyjnego i ujemnego salda<br />
ruchu <strong>na</strong>turalnego.<br />
37
III.3<br />
Wnioski i rekomendacje dla Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong><br />
<strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong><br />
Przeprowadzo<strong>na</strong> a<strong>na</strong>liza mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń (SWOT), ustalenie<br />
kluczowych czynników sukcesu i ustalenie luk strategicznych umożliwiło wyz<strong>na</strong>czyć priorytety rozwojowe<br />
dla Starachowic, czyli celów strategicznych drugiego stopnia.<br />
W wyniku przeprowadzonych prac diagnostycznych a w szczególności a<strong>na</strong>lizy SWOT (słabe i mocne<br />
strony, szanse i zagrożenia), ustaleniu Kluczowych Czynników Sukcesu i zdefiniowaniu luk strategicznych<br />
Zespół zadaniowy ds. opracowania Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>1-<strong>2020</strong><br />
zarekomendował trzy priorytety strategiczne (Zasadnicze Obszary Problemowe):<br />
1. Wzmocnienie konkurencyjności gospodarczej Starachowic<br />
2. Podniesienie jakość życia mieszkańców<br />
3. Wzmocnienie atrakcyjności i funkcjo<strong>na</strong>lności przestrzeni miejskiej Zrównoważony i pełny rozwój w<br />
tych obszarach pozwoli <strong>na</strong> zrealizowanie wizji miasta w <strong>2020</strong> r. Do poszczególnych priorytetów zostaną<br />
przypisane kierunki rozwoju, precyzujące cele strategiczne trzeciego stopnia. Cele strategiczne<br />
zdefiniowane dla poszczególnych kierunków będą realizowane poprzez konkretne projekty, których lista<br />
może być aktualizowa<strong>na</strong> w trakcie realizacji strategii, w zależności od zmieniających się warunków<br />
zewnętrznych i wewnątrz miasta.<br />
Proponowa<strong>na</strong> kolejność priorytetów wyz<strong>na</strong>cza jednocześnie ich hierarchię. Należy jeszcze raz bardzo<br />
mocno zaz<strong>na</strong>czyć, że proponowany układ jest wynikiem przeprowadzonych badań, a<strong>na</strong>liz i konsultacji<br />
społecznych. Wskazują one wyraźnie <strong>na</strong> bardzo silny trend demograficzny związany ze starzeniem się<br />
społeczeństwa oraz migracjami osób młodych i wykształconych. Zjawisko to jest nieuchronne i dotyka w<br />
szczególny sposób Starachowic. Pewnym jest, że <strong>na</strong>wet jeśli w z<strong>na</strong>czący sposób podniesio<strong>na</strong> zostanie<br />
jakość życia mieszkańców, lecz w mieście nie będzie atrakcyjnych miejsc pracy i słabe warunki do ich<br />
tworzenia, wspomniany trend <strong>na</strong>dal będzie w istotny sposób wpływał <strong>na</strong> miasto a właściwie prowadził do<br />
jego degradacji.<br />
38
III.4<br />
<strong>Starachowice</strong> miastem uczącym się<br />
W związku, z tym, iż za główną oś rozwoju strategicznego Starachowic <strong>na</strong> <strong>na</strong>stępnych blisko 10 lat<br />
przyjęto koncepcję miasta uczące się, <strong>na</strong>leży ją w tym miejscu przybliżyć.<br />
Od końca XIX w. ludzie poszukują wizji nowoczesnego miasta przyszłości, urbanistycznej utopii a la<br />
modern. Praktycy i teoretycy zaobserwowali już wówczas niedostosowanie formy organizmów miejskich do<br />
wymagań współczesności, głównie spowodowanych gwałtowną industrializacją oraz rozwojem motoryzacji.<br />
Co ciekawe – i ważne w kontekście dalszych rozważań – modele rozwoju miast wyłoniły się z fizyki. W XIX<br />
w. grupa socjologów, która przeszła do historii pod <strong>na</strong>zwą boosters, dowodziła, że miasta przyciągają ludzi i<br />
handel dzięki sile, która przypomi<strong>na</strong> siłę grawitacji a urbanistyka – jako <strong>na</strong>uka o rozwoju miasta jest<br />
mechanistycz<strong>na</strong> i deterministycz<strong>na</strong>, jak prawa Newto<strong>na</strong>. Pogląd ten dzisiaj jest również dość częsty. Z<br />
drugiej strony <strong>na</strong> progu XXI w. miasta stają wobec nowych – dotąd nie występujących problemów i wyzwań.<br />
A ich szanse rozwoju kształtują coraz to inne wewnętrzne i zewnętrzne czynniki i zjawiska społecznopolityczne,<br />
gospodarcze, kulturowe i religijne.<br />
Od z górą 15 lat mamy do czynienia w całym świecie zachodnim i tym samym w <strong>na</strong>szym kraju, ze<br />
zjawiskiem deindustrializacji (z życia publicznego praktycznie znikła tzw. arystokracja industrial<strong>na</strong>). Ma to<br />
ścisły związek z przekształcaniem gospodarki z etapu produkcyjnego do usługowego, opartego <strong>na</strong> wiedzy.<br />
Rosnące koszty siły roboczej doprowadziły do migracji produkcji do Meksyku, Indii i przede wszystkim do<br />
Chin i <strong>na</strong> Daleki Wschód.<br />
Wolny rynek sprawił, że miasto jest niejako zbiorowiskiem coraz bardziej mobilnych i dy<strong>na</strong>micznych<br />
jednostek. Nie współpracują one ze sobą ale wręcz konkurują. Więzi społeczne zwłaszcza w większych<br />
ośrodkach ulegają degradacji i sprowadzają się do „bycia obok”. Idea współtworzenia dobra wspólnego<br />
obejmuje tylko <strong>na</strong>jbardziej świadome grupy głównie związane z trzecim sektorem. Strefy życia prywatnego<br />
anektują coraz więcej przestrzeni publicznej. Najlepszym tego przykładem są powstające osiedla zamknięte<br />
– coraz bardziej samowystarczalne miasta w mieście.<br />
Synonimem rozwoju miast stała się ideologia modernizacji. W uproszczony sposób tłumaczy wartość<br />
nowości, pospiesznej zmiany i ilościowego wzrostu. Ciekawym trendem jest proces suburbanizacji – centra<br />
miast przestają pełnić swoją dotychczasową funkcję (grozi to ich degradacją) a rozwój – często chaotyczny<br />
– ma miejsce <strong>na</strong> obrzeżach. Rewolucja sposobu życia w mieście, za sprawą dużych rotacji miejsc pracy i<br />
szybkich, zasadniczych zmian w kulturze i stylu życia, rosnącej indywidualizacji zachowań, potrzeb i wielkiej<br />
mobilności ludzi ob<strong>na</strong>żyła niezdolność historycznego miasta do <strong>na</strong>dążania za tymi przekształceniami, w<br />
zadawalającym tempie i skali transformacji. Takie zjawiska rodzą pytanie o przyszły kształt miast. W 2003<br />
roku Europejska Rada Urbanistów przyjęła Nową Kartę Ateńską. Stwierdza o<strong>na</strong> m.in.: Pod wieloma<br />
względami miasto przyszłości istnieje już dzisiaj. Współczesne miasto ma wiele cech, które cenimy i<br />
pielęgnujemy i chcemy przekazać przyszłym pokoleniom. Jaki jest zatem podstawowy problem istniejących<br />
miast? W <strong>na</strong>szym przeko<strong>na</strong>niu, jest nim brak spójności, nie tylko w sensie fizycznym, ale również w<br />
odniesieniu do ciągłości w czasie; brak który rzutuje <strong>na</strong> struktury społeczne i różnice kulturowe. Chodzi tu<br />
nie tylko o utrzymanie charakteru środowiska miejskiego, ale również o ciągłość tożsamości miasta,<br />
będącej istotną wartością, wymagającą umocnienia w dy<strong>na</strong>micznie rozwijającym się świecie. Natomiast<br />
myśląc o przyszłości miast, <strong>na</strong>leży podkreślać ideę „miasta w sieci”; miasta włączonego w rożne<br />
policentryczne sieci miast, z których wiele przekracza w nowej Europie granice państwowe. 1<br />
1 Europejska Rada Urbanistów powstała w 1985 roku. Jest to organizacja zrzeszająca stowarzyszenia urbanistów z<br />
39
Dla tworzących strategię i programy rozwoju konkretnego miasta fundamentalne jest z<strong>na</strong>lezienie idei<br />
kształtowania dobrego, nowoczesnego miasta, które sprostałoby wyzwaniom przyszłości bazując przy tym<br />
<strong>na</strong> swojej historycznej tożsamości (jest o<strong>na</strong> prawdziwym bogactwem). Należy przy tym pamiętać, że<br />
fundamentalne oczekiwania wobec miasta są niezmienne od czasów greckich miast-państw: ma być takie,<br />
by chciało i dało się w nim żyć i rozwijać. Szczęśliwie i bezpiecznie. Na przestrzeni lat zmieniają się tylko:<br />
skala potrzeb i problemów, siły wzajemnego oddziaływania uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych<br />
implikujących intensywność problemów występujących w miastach oraz szanse dla ich sensownego<br />
rozwiązania.<br />
Miasto zawsze istnieje w konkretnym, możliwym do zdefiniowania i zdiagnozowania otoczeniu systemowym<br />
(kontekst funkcjonowania miasta). Wraz ze swoim otoczeniem tworzy pewną skomplikowaną całość<br />
złożoną z wielu powiązanych ze sobą podsystemów i elementów wchodzących we wzajemne relacje i<br />
oddziaływania. Jeśli mielibyśmy podać jedną cechę dzisiejszego otoczenia miasta, <strong>na</strong>leżałoby wskazać <strong>na</strong><br />
zawirowania – niespotykane, permanentne i trudne do wyeliminowania. Globalizacja, innowacje<br />
technologiczne, zmiany prawa, zmiany demograficzne, wymogi podyktowane ochroną środowiska,<br />
wymagania i kaprysy „inwestorów”. Obok łatwych do uchwycenia trendów zaczy<strong>na</strong>ją dominować elementy<br />
nieprzewidywalne a <strong>na</strong>wet wręcz niespodziankowe, zaskakujące. Osoby odpowiedzialne z wyboru i urzędu<br />
za rozwój miasta zauważają te zmiany o charakterze turbulencji ale niewiele potrafią zrobić w tym kierunku,<br />
by miasto potrafiło lepiej sobie z nimi radzić. Tym bardziej, że w przeciwieństwie do organizacji biznesowej,<br />
wpływ <strong>na</strong> głównych graczy – mieszkańców jest z<strong>na</strong>cznie ograniczony a opór przed proponowanymi<br />
zmia<strong>na</strong>mi proponowanymi przez włodarzy – uwarunkowany historycznymi doświadczeniami – jest wpisany<br />
w polską <strong>na</strong>turę, Tymczasem miasto: jego mieszkańcy – jednostki i grupy społeczne będąc<br />
zorganizowanym systemem musi umieć mądrze dostosowywać się do wymogów współczesności. Nie<br />
załatwi tego odgórne zarządzanie, utrwalanie postaw roszczeniowych mieszkańców a <strong>na</strong>wet osiągnięcie<br />
dosko<strong>na</strong>łości w wybranych procesach zarządzania miastem. Na początku drugiej dekady XXI w. postulaty<br />
Nowej Karty Ateńskiej wymagają modernizacji nie tyle przestrzeni miejskiej, co raczej stymulowania refleksji<br />
modernizacyjno-rozwojowej, służącej wspólnemu kształtowaniu przyszłości miasta. Włączenie<br />
w ten proces jak <strong>na</strong>jwiększej liczby osób może stymulować rozwój kapitału społecznego miasta, czyli<br />
jednego z kluczowych czynników jego sukcesu.<br />
Powyższe założenie zwraca uwagę <strong>na</strong> ideę organizacji uczącej się. Jest o<strong>na</strong> trwale obec<strong>na</strong> w refleksji <strong>na</strong>d<br />
rozwojem organizacji głównie biznesowych od 1990 r., gdy ukazało się pierwsze wydanie książki Petera<br />
Senge „Piąta dyscypli<strong>na</strong>. Teoria i praktyka organizacji uczących się.” Źródłem opracowania były<br />
poszukiwania przez autora nowego paradygmatu rozwoju w erze postindustrialnej. Koncepcja organizacji<br />
uczącej się wywodzi się właśnie z ciągłej potrzeby dostosowywania sposobów zarządzania organizacją do<br />
zmian zachodzących w jej [rynkowym] otoczeniu i potrzeby osiągania przewagi konkurencyjnej. Coraz<br />
więcej firm i organizacji a także państw (por. Finlandia) zauważyło – czasem w bardzo bolesny dla siebie<br />
sposób, jak np. koncern IBM – że kluczowym czynnikiem rozwoju jest już nie tylko technologia ale<br />
wypracowanie organizacji rozwijającej się przez wspólne uczenie się.<br />
krajów <strong>na</strong>leżących do Unii Europejskiej. Rada jest zarejestrowa<strong>na</strong> w Brukseli, a jej Sekretariat z<strong>na</strong>jduje się w<br />
Londynie. Reprezentuje po<strong>na</strong>d 25 000 europejskich urbanistów. Nowa Karta Ateńska została przyjęta w 2003<br />
r. cytat pochodzi ze str. 7.<br />
40
Podstawową umiejętnością okazało się tutaj <strong>na</strong>uczenie się myślenia systemowego. Tym mianem Senge<br />
określa tzw. piątą dyscyplinę Pozwala o<strong>na</strong> <strong>na</strong> zrozumienie i dosko<strong>na</strong>lenie każdej organizacji i stanowi<br />
syntezę czterech dyscyplin podstawowych:<br />
• dosko<strong>na</strong>lenie umiejętności (zawodowych)<br />
• ujawnianie i wyjaśnianie myślowych modeli działania ludzi i organizacji<br />
• tworzenie wspólnej wizji przyszłości<br />
• umiejętność uczenia się i dosko<strong>na</strong>lenia w zespole<br />
WSPÓLNA<br />
WIZJA<br />
ZESPOŁOWE<br />
UCZENIE SIĘ<br />
ORGANIZACJA<br />
UCZĄCA SIĘ<br />
ROZWÓJ<br />
OSOBISTY<br />
MODELE<br />
MYŚLOWE<br />
MYŚLENIE<br />
SYSTEMOWE<br />
Koncepcje systemowe pojawiły się w <strong>na</strong>ukach ścisłych i przyrodniczych po drugiej wojnie światowej. W<br />
<strong>na</strong>uce i praktyce cywilizacji zachodniej, od starożytnej Grecji ale szczególnie od Oświecenia do I połowy XX<br />
w. powszechnie panowały kierunki myślenia określane mianem redukcjonizmu i izolacjonizmu.<br />
Fundamentalnym podejściem <strong>na</strong>ukowym w tym okresie było wyabstrahowanie, odosobnienie danego<br />
zjawiska i badanie praw nim rządzących w tymże odosobnieniu. Koncentracja <strong>na</strong> odizolowaniu tego, co<br />
wydawało się nieistotne w badanym zjawisku, i <strong>na</strong> z<strong>na</strong>lezieniu fundamentalnej, prostej zależności typu<br />
przyczy<strong>na</strong>-skutek. Najlepiej w postaci zgrabnej formuły matematycznej. W ślad za <strong>na</strong>ukowcami podejście to<br />
rozwijali inżynierowie. Ponieważ odnosili spektakularne sukcesy – metoda umacniała się jeszcze bardziej i<br />
przenikała co całego zachodniego systemu oświaty i <strong>na</strong>uki.<br />
W <strong>lata</strong>ch trzydziestych XX w. roku biolog Ludwig von Bertalanffy zaobserwował, że złożone obiekty, takie<br />
jak żywy organizm, miasto, państwo lub społeczeństwo, są skomplikowanymi systemami, których nie<br />
moż<strong>na</strong> izolować od otoczenia i redukować do prostych łańcuchów przyczynowo-skutkowych. Zaowocowało<br />
to sformułowaniem ogólnej teorii systemów. Wg niej systemy złożone <strong>na</strong>leży badać w ich oddziaływaniu z<br />
otoczeniem, a nie w izolacji, a<strong>na</strong>lizując ich wewnętrzne relacje i sprzężenia oraz wielokierunkowe<br />
oddziaływania wewnętrzne i zewnętrzne. P. Senge wyrósł z tej tradycji udosko<strong>na</strong>lonej przez prof. Jay<br />
Forrestera z Massachusetts Institute of Technology.<br />
Wg Senge’go organizacje uczące się, to organizacje, które są zdolne do samopoz<strong>na</strong>nia, zrozumienia<br />
swoich problemów i stałego samodosko<strong>na</strong>lenia, które po prostu umieją się uczyć zarówno <strong>na</strong> własnych<br />
błędach, jak i <strong>na</strong> sukcesach. Bardzo łatwo to <strong>na</strong>pisać, nieporów<strong>na</strong>nie trudniej stworzyć w praktyce. Służyć<br />
ma temu pięć dyscyplin jako sposób <strong>na</strong> systematyczną transformację ułomnych i niedosko<strong>na</strong>łych<br />
organizacji. Stanowią one praktyczne i co ważniejsze sprawdzone, techniki samodosko<strong>na</strong>lenia się tych<br />
organizacji. Kluczem w tym procesie jest „piąta dyscypli<strong>na</strong>”, czyli myślenie systemowe. Wychodzi o<strong>na</strong> z<br />
założenia, że rzeczy skomplikowane <strong>na</strong>leży badać w ich skomplikowaniu. Zważywszy <strong>na</strong> to, że miasto jest<br />
41
ardzo skomplikowanym systemem i choć organizacją niejednorodną, niemożliwe jest jego zrozumienie i<br />
rozwijanie poprzez linearne myślenie przyczynowo-skutkowe, choć jest to nieodparta pokusa. Wspomniany<br />
prof. Jay Forrester zez<strong>na</strong>jąc w 1970 r. przed komisją Kongresu USA <strong>na</strong> temat z<strong>na</strong>nych z objawów, ale<br />
bardzo niejasnych co do przyczyny zjawisk katastrofalnego upadku wielkich miast amerykańskich, mówił o<br />
antyintuicyjnym charakterze zachowania wielkich systemów, reagujących <strong>na</strong> rozwiązania, które<br />
podpowiedziała intuicja lub zdrowy rozsądek, wprost przeciwnie, niż tego oczekiwano. Redukcjonizm,<br />
uz<strong>na</strong>ny za jedyną słuszną metodologię ludzkiego rozumowania, przez tysiąclecia miał monopol <strong>na</strong>prawdę,<br />
dlatego niezwykle głęboko zakorzenił się w <strong>na</strong>szym sposobie myślenia. Od dzieciństwa uczono <strong>na</strong>s<br />
rozkładać każdy problem, a zarazem świat, <strong>na</strong> czynniki pierwsze. Ujęcia systemowe <strong>na</strong>tomiast liczą sobie<br />
zaledwie 60 lat, co tłumaczy dlaczego tak <strong>na</strong>m trudno zmienić tradycyjne sposoby myślenia i podejmowania<br />
decyzji zakorzenione w redukcjonizmie i intuicji. Skutki są takie, że tracimy wtedy z oczu konsekwencje<br />
<strong>na</strong>szych działań i wewnętrzne poczucie powiązania danego problemu z większą całością. Ale świat złożony<br />
z oddzielnych, niepowiązanych ze sobą sił jest de facto złudzeniem. Wyzbywając się tej iluzji, mamy szansę<br />
budować organizacje (i miasta) uczące się w których ludzie ciągle rozszerzają swoje możliwości osiągania<br />
<strong>na</strong>prawdę pożądanych rezultatów, w których powstają nowe wzorce śmiałego myślenia i swobodnie<br />
rozwijają się aspiracje zespołów i grup. Gdzie ludzie stale uczą się, jak się wspólnie uczyć. To nie jest<br />
utopia nie tylko dlatego, że uczenie się leży w <strong>na</strong>szej <strong>na</strong>turze, ale też dlatego, że UWIELBIAMY SIĘ<br />
UCZYĆ. Problemem jest to, że – niestety – w większości wypadków szkoła zabija to już od pierwszych dni<br />
<strong>na</strong>uki dziecka.<br />
Organizacja, która potrafi się uczyć idzie do przodu<br />
Jack Welch<br />
DEFINICJE<br />
Uczące się społeczności takie, jak miasto lub region, mobilizują wszystkie swoje zasoby w każdym<br />
sektorze, aby rozwijać i wzbogacać cały potencjał ludzki do wspierania osobistego rozwoju, zachowania<br />
spójności społecznej i tworzenia dobrobytu.<br />
Norman Longworth<br />
Miasto uczące się jest jednym z planów i strategii wsparcia dla tworzenia bogactwa, rozwoju osobistego i<br />
spójności społecznej poprzez rozwój potencjału ludzkiego wszystkich obywateli.<br />
OECD<br />
Miasto uczące się zaspokaja potrzeby edukacyjne lokalnej społeczności <strong>na</strong> drodze partnerstwa.<br />
Wykorzystuje silne relacje społeczne i instytucjo<strong>na</strong>lne w celu doprowadzenia do zmian kulturowych w<br />
postrzeganiu wartości ludzkiego uczenia się. Miasto uczące się otwarcie wykorzystuje uczenie się jako<br />
sposób promowania spójności społecznej, regeneracji i rozwoju gospodarczego, które obejmują wszystkie<br />
grupy społeczne. Przez szereg połączonych zasobów, miasto uczące się może zapewnić lokalne<br />
rozwiązania lokalnych problemów.<br />
Learning City Network (Sieć miast uczących się)<br />
42
U podstaw miasta i społeczności uczącej się leży kilka podstawowych pojęć, które powinny być<br />
indywidualnie przepracowane przez każdą społeczność:<br />
• uczenie się przez całe życie (ang. lifelong learning)<br />
• uczenie się uczenia się, od-uczanie się, cykliczne uczenie się<br />
• uczenie zintegrowane<br />
• uczenie innowacyjne<br />
• uczenie się sytuacyjne<br />
• uczenie się zespołowe<br />
• uczenie się rozproszone i w sieci<br />
• wspólnotowe uprawomocnienie<br />
• potencjał ludzki, godność ludzka, duchowość<br />
KLUCZOWE SPOSTRZEŻENIA<br />
Debata <strong>na</strong> temat miasta uczącego się (dalej MUS) i społeczeństwa uczącego się może być łatwo<br />
zdominowa<strong>na</strong> a <strong>na</strong>wet podważo<strong>na</strong> przez technokratów, przedstawicieli sektora badawczo-rozwojowego,<br />
„ilościowców”, ekonometrów. Zwłaszcza, że <strong>na</strong>jważniejsza dla tych grup kategoria: wymiarowanie, czyli<br />
poszukiwanie i stosowanie wskaźników liczbowych dla miasta uczącego się <strong>na</strong> etapie kształtowania jego<br />
koncepcji może być bardzo trudne. Na tym etapie bardzo potrzebny jest głos socjologów, antropologów<br />
kulturowych, historyków. Bardziej niż kiedykolwiek przedtem.<br />
Władze miasta odwołującego się do prezentowanej koncepcji tworzą, rozwijają i wspierają wizję miasta<br />
uczącego się. Tworzony jest klimat zachęcający do uczenia się.<br />
Miasto uczące się jest otwarte <strong>na</strong> szeroko pojęte otoczenie, nieustannie się uczy, jak tworzyć lepsze<br />
środowisko i usługi dla mieszkańców, organizacji biznesu (inwestorów), jak dosko<strong>na</strong>lić w ramach Urzędu<br />
Miejskiego procesy i procedury oraz jak powiększać dostępny, otwarty zasób wiedzy. Takie miasto zmienia<br />
się <strong>na</strong> wszystkich szczeblach funkcjonowania. Proces uczenia się i zmiany nigdy nie wejdzie w fazę<br />
końcową, tzn. stale będzie trwał. W mieście uczącym się uczenie się ma wartość strategiczną i jest<br />
zintegrowane z wszystkimi procesami i funkcjami miejskimi.<br />
Miasto uczące się jest zdolne do samopoz<strong>na</strong>nia, zrozumienia swoich problemów i dosko<strong>na</strong>lenia się. Jako<br />
złożony system potrafi wypracować mechanizmy i programy uczenia się w grupach i zespołowo. Zarówno<br />
<strong>na</strong> własnych błędach, jak i <strong>na</strong> sukcesach.<br />
Miasto uczące się (<strong>na</strong> podstawie Griffi<strong>na</strong>) dzięki odpowiedniej strukturze, funkcjonuje tak, aby ułatwić<br />
wszystkim mieszkańcom permanentne zdobywanie wiedzy, osobisty rozwój, jednocześnie ciągle się<br />
przekształca, aby sprostać zmieniającym się potrzebom i wymaganiom. Dąży do upraszczania szczebli w<br />
swoich strukturach oraz redukowania barier – elementów mających wpływ <strong>na</strong> jakość i skuteczność<br />
komunikacji wszystkich ze wszystkimi.<br />
43
Miasto uczące się zachęca swoich mieszkańców i stwarza okazje oraz możliwości do uczenia się i rozwoju<br />
indywidualnego i społecznego a jego struktury sprzyjają komunikacji i procesowi uczenia się <strong>na</strong> różnych<br />
poziomach. Dąży do redukcji zniekształcania informacji i blokowania ka<strong>na</strong>łów informacyjnych. Pomaga<br />
rozwijać umiejętności komunikacyjne mieszkańców takie, jak: aktywne słuchanie, zadawanie pytań,<br />
dociekanie, udzielanie informacji zwrotnej, zarządzanie konfliktem etc. Bardzo często władze miasta<br />
inwestują w… szkolenia (warsztaty) dla mieszkańców rozwijające myślenie systemowe i całościowe: jak się<br />
uczyć całe życie, kreatywność, rozwiązywanie problemów, etc.<br />
Miasto uczące się ukierunkowane jest o<strong>na</strong> <strong>na</strong> <strong>na</strong>stępujące działania: zarządzanie chaosem i<br />
nieokreślonością, spłaszczanie hierarchicznych struktur miasta, decentralizację, pracę w zespołach i<br />
tworzenie wielofunkcyjnych zespołów, sieci wzajemnych relacji i współpracy, wdrażanie w mieście<br />
technologii ułatwiających przepływ wiedzy i idei, oraz <strong>na</strong> wprowadzanie nowych form mentoringu i<br />
przywództwa. W ramach formalnych i nieformalnych zespołów i sieci kontaktów formalnych i osobistych<br />
mieszkańcy dzielą się wiedzą i wymieniają informacjami. Poprzez proces indywidualnego i zbiorowego<br />
uczenia przekształcają siebie oraz środowisko, w którym żyją, mieszkają, pracują.<br />
Miasto uczące się jest bardziej związane z kulturą niż z ekonomią. Ale w dłuższej perspektywie może to<br />
zapewnić miastu dobrobyt ekonomiczny i harmonijny dobrostan miasta, ponieważ wzrośnie jego kapitał<br />
społeczny – kapitał decydujący m.in. o atrakcyjności inwestycyjnej.<br />
Ale trzeba jednocześnie pamiętać, że rozwój społeczeństwa uczącego się odbywa się pod wpływem<br />
rozwoju technologii i zmian ekonomicznych a konkretnie rynkowych. Tutaj może mieć miejsce sprzężenie<br />
zwrotne, które może prowadzić do <strong>na</strong>pięć. Niektóre grupy interesu mogą próbować powstrzymać bieg<br />
historii broniąc starych struktur.<br />
Miasto uczące się w obszarze gospodarczym jest zdominowane przez sektor usług – <strong>na</strong>leży promować ten<br />
sektor, gdyż wymaga on NIEUSTANNEGO uczenia się (miękkiego i twardego) i jest alter<strong>na</strong>tywą dla sektora<br />
produkcji wymagającego z<strong>na</strong>czących <strong>na</strong>kładów <strong>na</strong> środki produkcji.<br />
Najistotniejszym czynnikiem sukcesu miasta uczącego się jest chęć mieszkańców do uczenia się z innymi i<br />
dzielenia się wiedzą z innymi. W imię czego mieliby tego chcieć? To może być głów<strong>na</strong> bariera<br />
upowszechnienia tej idei. Warto zatem zacząć od… <strong>na</strong>jmłodszych mieszkańców (wtedy jest to program<br />
rozłożony <strong>na</strong> <strong>lata</strong> a <strong>na</strong>wet <strong>na</strong> pokolenia).<br />
Miasto uczące się stawia WSZYSTKO <strong>na</strong> nieustanne dosko<strong>na</strong>lenie, rozwijanie i inwestowanie w edukację /<br />
oświatę dzieci i młodzieży (mierzenie wyników w <strong>na</strong>uce, wyposażanie szkół, stypendia dla uzdolnionych<br />
dzieci, kooperacja w uczelniami wyższymi, <strong>na</strong>leżyte docenienie i dowartościowanie <strong>na</strong>uczycieli)<br />
Miasto uczące się rozwija inteligencję organizacyjną poprzez dosko<strong>na</strong>lenie posługiwania się danymi,<br />
nowoczesnymi <strong>na</strong>rzędziami podejmowania decyzji, informacjami, słabymi syg<strong>na</strong>łami, wiedzą jawną i ukrytą.<br />
Nie wystarczy posiadać i gromadzić dane, a <strong>na</strong>wet je zinterpretować tworząc z nich pakiety informacji, lecz<br />
że trzeba je wykorzystywać jako wiedzę w procesach decyzyjnych – rozwija <strong>na</strong> szeroką skalę zarządzanie<br />
wiedzą jako <strong>na</strong>jważniejszym procesem w mieście.<br />
44
Miasto uczące się jest innowacyjne (stawia <strong>na</strong> innowacyjność poczy<strong>na</strong>jąc od planowania przestrzennego po<br />
obsługę mieszkańców – np. głosowanie w referendum poprzez Internet).<br />
Jest zdolne do autorefleksji – <strong>na</strong> porządku dziennym jest prowadzenie konsultacji społecznych zwłaszcza<br />
wtedy, gdy np. ze względu <strong>na</strong> temat, moż<strong>na</strong> spodziewać się ostrej krytyki. MUS jest ODWAŻNE w<br />
konfrontacji różnych poglądów. Jest gotowe i otwarte <strong>na</strong> wprowadzanie zmian oraz ponoszenia ryzyka. Ale<br />
uwaga! Zespołowe uczenie się wymagając otwartej komunikacji, debaty i stawiające <strong>na</strong> konsultacje<br />
społeczne może prowadzić do konfliktów. Nie <strong>na</strong>leży ich wypierać ale twórczo wykorzystywać przez<br />
umiejętne zarządzanie konfliktami.<br />
Miasto uczące się stawia <strong>na</strong> wysuwanie własnych pomysłów, idei. „Wy<strong>na</strong>gradza” ludzi z inicjatywą.<br />
W mieście uczącym się ma miejsce monitorowanie trendów <strong>na</strong> zewnątrz miasta i badany jest ich wpływ <strong>na</strong><br />
miasto, wykorzystanie benchmarkingu, <strong>na</strong>jlepszych praktyk, uczestnictwo w konferencjach, a<strong>na</strong>lizowanie<br />
publikowanych badań. Rozwija się nowe strategie i mechanizmy sprzyjające dzieleniu się wiedzą.<br />
Do realizacji tych celów może być utworzony Instytut <strong>Rozwoju</strong> Miasta.<br />
Pięć dyscyplin w kontekście miasta uczącego się:<br />
Wspól<strong>na</strong> wizja<br />
Wizja odpowiada <strong>na</strong> pytanie: „Co ?”, dając obraz jej przyszłości, jaką chce kreować.<br />
Jak twierdzi P. Senge: „posiadanie wspólnej wizji jest niezbędne dla organizacji uczącej się, ponieważ<br />
właśnie owa wizja stanowi centrum koncentracji wysiłków i energii w działaniu. Podczas gdy adaptacyjne<br />
uczenie się jest możliwe bez posiadania wizji, uczenie twórcze <strong>na</strong>stępuje tylko wtedy, gdy ludzie walczą o<br />
doko<strong>na</strong>nie czegoś, co głęboko ich dotyczy”.<br />
Wizja rozwoju typowego miasta w Polsce <strong>na</strong>jczęściej opiera się <strong>na</strong> historycznym dziedzictwie i jest<br />
<strong>na</strong>rzuco<strong>na</strong> z góry przez władze miejskie. Jest zdefiniowa<strong>na</strong> i zamknięta. W mieście uczącym się wizja<br />
zakłada nowe możliwości, nie kwestionując historycznego dziedzictwa – jest otwarta. W procesie tworzenia<br />
i wdrażania wizji uczestniczą wszyscy mieszkańcy.<br />
Jeżeli mieszkańcy będą czuli, że współtworzą swoje miasto lub <strong>na</strong>wet tylko dzielnicę, to z większym<br />
zaangażowaniem będą włączali się w działania prospołeczne, miastotwórcze, zmierzające do osiągnięcia<br />
celów, przybliżających ich do „miasta marzeń”.<br />
Wizja rozwoju jest fundamentem każdej strategii. Ustalenie jej dla miasta wyz<strong>na</strong>cza pożądany azymut<br />
transformacji. „Odda<strong>na</strong>” w ręce mieszkańców pozwala w zasadzie wszystkim jednostkom i grupom<br />
społecznym podążać w tym samym kierunku, pozostawiając wolność w interpretacji i kształtowaniu<br />
kierunkowych i konkretnych rozwiązań. Tym samym strategia rozwoju miasta przestaje być zamkniętym<br />
dokumentem, sztywną mapą drogową a <strong>na</strong>biera charakteru otwartego <strong>na</strong> ciągłego dosko<strong>na</strong>lenie i<br />
uściślanie.<br />
45
Mistrzostwo osobiste<br />
Głównymi celami mistrzostwa osobistego są: utrzymanie u mieszkańców twórczego <strong>na</strong>pięcia (luka między<br />
wizją rozwoju a rzeczywistością będąca źródłem energii twórczej), pogłębianie wizji przyszłości, obiektywne<br />
obserwowanie rzeczywistości, kształcenie cierpliwości.<br />
Mieszkaniec powinien być przeko<strong>na</strong>ny, że ma wpływ <strong>na</strong> otoczenie. W większym stopniu <strong>na</strong> bliższe (tam,<br />
gdzie ma szansę <strong>na</strong> wchodzenie w relacje), w mniejszym <strong>na</strong> dalsze (kontekstowe, systemowe) i, że może<br />
kształtować własne metody działania. A miasto powinno stwarzać mu odpowiednie warunki do rozwoju<br />
osobistego, np. nie ograniczać <strong>na</strong>dmierną ilością procedur, standardów i limitów. Nadmier<strong>na</strong> ilość<br />
ograniczeń, jaką funduje miasto swoim mieszkańcom, może być hamulcem <strong>na</strong> drodze poszukiwania przez<br />
niego nowych, twórczych rozwiązań.<br />
Dyscypli<strong>na</strong> osobistego mistrzostwa może być główną siłą <strong>na</strong>pędową kształtowania miasta jako społeczności<br />
jednostek. Tutaj <strong>na</strong>jszybciej i <strong>na</strong>jłatwiej będzie dostrzec ludziom ich indywidualne korzyści w postaci<br />
autentycznego samorozwoju. A to jest źródło radości i satysfakcji, czyli koło zamachowe rozwoju.<br />
Zespołowe uczenie się<br />
Jak twierdzi P. Senge, „zespołowe uczenie się jest procesem ukierunkowania zespołu i rozwoju jego<br />
możliwości uzyskiwania wyników, których jego członkowie <strong>na</strong>prawdę pragną.”<br />
Kluczowe jest tutaj praktykowanie (uczenie) dialogu i debaty publicznej. Miasto ma szansę stać się forum<br />
dialogu społecznego o niespotykanej sile oddziaływania.<br />
Trzeba zaz<strong>na</strong>czyć, że indywidualne uczenie się ludzi różni się istotnie od procesu uczenia się całej<br />
organizacji, ale to dzięki niemu kształtuje się <strong>na</strong>wyk uczenia się. Dopiero gdy „uczą się zespoły i grupy,<br />
powstają unikalne mikro-światy stymulujące z kolei uczenie się całego miasta”.<br />
Zespołowe uczenie się w kontekście MUS powinno prowadzić do wyzwalania w mieszkańcach innowacji.<br />
Jeszcze sto czy pięćdziesiąt lat sądzono, że dobrobyt państwa zależy w dużej mierze od jego zasobów<br />
<strong>na</strong>turalnych takich jak ziemia, surowce lub siła robocza, dzięki którym dany kraj zdobywa przewagę<br />
komparatywną <strong>na</strong>d innymi krajami o mniej korzystnym usytuowaniu. W gospodarce opartej <strong>na</strong> wiedzy<br />
organizacje, przedsiębiorstwa ale i jednostki mogą w tani i efektywny sposób pozyskiwać zasoby z<br />
dowolnego miejsca, co sprawia, że wartość tych zasobów maleje. Stopa życiowa rośnie tylko w tych<br />
państwach, w których organizacje zwiększają produktywność w dzięki poszukiwaniu nowych sposobów<br />
zdobywania przewagi <strong>na</strong> polu wiedzy, inwestycji oraz innowacyjności.<br />
Ponieważ sama innowacyjność jest procesem spontanicznym, miasto dla jej wspierania powinno raczej<br />
skoncentrować się <strong>na</strong> programach likwidacji barier dla innowacyjności.<br />
Miasto powinno wspierać wszystkie przestrzenie w których może dochodzić do uczenia się i wymiany<br />
poglądów (biblioteka przyszłości, cyberpark, technopolis, laboratoria miejskie, kawiarnie dyskusyjne etc.).<br />
Jeszcze istotniejsze wydaje się zwiększenie innowacji w edukacji. Nie chodzi jed<strong>na</strong>k wcale o „globalne”,<br />
lecz zadaniowe inwestycje. Dwa <strong>na</strong>jważniejsze zadania dla Polski to:<br />
46
a) opracowanie programów rozwoju uczniów uzdolnionych, b) istotną poprawą jakości zajęć dla uczniów<br />
szkół podstawowych. Kolejnym etapem może być budowa w MUS alter<strong>na</strong>tywnych ośrodków <strong>na</strong>ukowych od<br />
podstaw (tak postąpiono w <strong>lata</strong>ch 1960-tych w Wielkiej Brytanii. Np. w niewielkim mieście Brighton w<br />
hrabstwie Sussex istnieją obok siebie dwa duże Uniwersytety, jeden „stary” a drugi „młody”). Same<br />
ułatwienia dla rozwoju młodych <strong>na</strong>ukowców, szybkie ścieżki kariery dla młodych w starych strukturach<br />
niewiele pomogą.<br />
Prawdziwe inwestycje w <strong>na</strong>ukę rozpoczy<strong>na</strong>ją się, gdy do kraju są sprowadzani światowej klasy eksperci.<br />
Innowacyjność, jeśli nie moż<strong>na</strong> jej pobudzić wewnętrznie może zostać importowa<strong>na</strong>.<br />
W kontekście MUS i zespołowego uczenia się <strong>na</strong>leży pamiętać o zagrożeniach, Należą do nich: myślenie<br />
stadne, kiedy bardziej zaczy<strong>na</strong> się liczyć spójność grupy i solidarność między jej członkami, niż realizm<br />
pracy i tworzonych pomysłów, czego rezultatem może być pomijanie istotnych faktów i podejmowanie<br />
błędnych decyzji; trudności komunikacyjne, których źródłem są niedopracowane systemy przekazywania<br />
informacji, brak otwartości <strong>na</strong> argumenty innych, szumy informacyjne, negatywne emocje; próżniactwo<br />
społeczne.<br />
Rozpoz<strong>na</strong>nie modeli myślowych<br />
Modele myślowe (paradygmaty) to przede wszystkim <strong>na</strong>wyki, stereotypy i schematy, które służą<br />
zrozumieniu otaczającej rzeczywistości, jak i podejmowaniu działań. W przełamywaniu modeli myślowych<br />
ogromną rolę pełni umiejętność i wprawa w patrzeniu <strong>na</strong> dany problem z różnych perspektyw i przy<br />
uwzględnieniu wielu, równie prawdopodobnych wariantów. Bardzo pomocne w rozpoz<strong>na</strong>waniu<br />
paradygmatów jest myślenie sce<strong>na</strong>riuszowe, czyli przyjmowanie w sposób ustrukturyzowany,<br />
zdyscyplinowany i logiczny różnych wariantów przyszłych zdarzeń. Jest to kolejny temat do uczenia się<br />
przez mieszkańców (organizacja projektu Sce<strong>na</strong>riusze <strong>Rozwoju</strong> Miasta w który włączone byłyby szerokie<br />
gremia mieszkańców).<br />
Myślenie systemowe<br />
Myślenie systemowe jest <strong>na</strong>rzędziem i elementem wiedzy pomocnym w wyjaśnianiu dy<strong>na</strong>micznych zjawisk i<br />
zdarzeń systemowych, a nie pojedynczych, statycznych.<br />
Polega <strong>na</strong> wnikliwym a<strong>na</strong>lizowaniu i rozumieniu sieci relacji i powiązań między różnymi zdarzeniami, <strong>na</strong><br />
widzeniu przyszłych konsekwencji, dzisiaj podejmowanych decyzji i działań, dostrzeganiu i ocenie sprzężeń<br />
zwrotnych. Tym bardziej, że większość przyszłych skutków obarczo<strong>na</strong> jest sporą dozą niepewności.<br />
Wymaga to odejścia od prostego, liniowego schematu <strong>na</strong> rzecz złożonej sieci wzajemnych powiązań w<br />
której odległe z pozoru zjawiska warunkują inne (por. efekt motyla).<br />
Myślenie liniowe charakteryzuje się modelem przyczynowo-skutkowym, czyli jeśli zaistnieje przyczy<strong>na</strong> to<br />
ma miejsce i skutek. W myśleniu systemowym mamy do czynienia z myśleniem wielopoziomowym, które<br />
pozwala zbadać zachowanie złożonych systemów. Zachodzi tutaj <strong>na</strong>stępstwo: przyczy<strong>na</strong> to skutek to<br />
przyczy<strong>na</strong> (cykl zamknięty).<br />
47
Przyczy<strong>na</strong><br />
Skutek<br />
W MUS myślenie systemowe powinno służyć identyfikacji prawdziwych oddziaływań, które decydują o<br />
problemie, a nie koncentracji <strong>na</strong> sztywnych, wewnętrznych podziałach miejskich<br />
Pozwala ono <strong>na</strong> twórcze opisanie problemu, zgodnie z teoretyczną zasadą, która mówi, że „jeżeli wszystko<br />
zawiedzie, spróbuj czegoś wbrew intuicji”, lub „zrób coś zaskakującego”.<br />
Przykłady miast uczących się;<br />
Cottbus (Niemcy)<br />
Tampere (Finlandia)<br />
Kakegawa (Japonia)<br />
Udaipur (Indie)<br />
Podsumowując dotychczasowe rozważania <strong>na</strong>leży zaz<strong>na</strong>czyć, że w kontekście pięciu dyscyplin,<br />
adaptowanych <strong>na</strong> potrzeby nowoczesnego miasta, różnica pomiędzy miastem uczącym się, a miastem<br />
opartym wyłącznie <strong>na</strong> autorytecie i odgórnym sterowaniu tkwi w tym, że mieszkańcy starają się osiągnąć<br />
mistrzostwo osobiste w poszczególnych dyscypli<strong>na</strong>ch.<br />
<strong>Starachowice</strong> jako miasto uczące się<br />
<strong>Starachowice</strong> z całym swoim dziedzictwem historycznym i kulturowym, zasobami ludzkimi,<br />
materialnymi i <strong>na</strong>turalnymi oraz uwarunkowaniami geograficzno-przyrodniczymi i lokalizacyjnymi staje<br />
dzisiaj przed niepowtarzalną szansą a zarazem koniecznością zdefiniowania się w nowy sposób.<br />
Główne czynniki miastotwórcze, które zdeterminowały powstanie Wierzbnika a później jeszcze osady<br />
fabrycznej <strong>Starachowice</strong> i dzisiejszych Starachowic to historycznie rzecz ujmując:<br />
- rzeka Kamien<strong>na</strong><br />
- złoża rud żelaza: rozwój przemysłu wydobywczego i przetwórczego (czynnik wygasł w 1968 r.)<br />
- rozwój ośrodka przemysłowego, czego kulmi<strong>na</strong>cją było przekształcenie Zakładów Starachowickich w<br />
Fabrykę Samochodów Ciężarowych „Star” (czynnik wygasł w <strong>lata</strong>ch 90. ub. wieku).<br />
Miasto liczące wg spisu ludności z 2008 r. 55.126 mieszkańców, opierające jeszcze 20 lat temu swój rozwój<br />
<strong>na</strong> przemyśle samochodowym, poszukuje dzisiaj nowego impulsu rozwojowego. Powstanie w 2000 r.<br />
Specjalnej Strefy Ekonomicznej „<strong>Starachowice</strong>” są, wykorzystującej tereny poprzemysłowe Fabryki<br />
Samochodów Ciężarowych Star, wydaje się umożliwiać kontynuację dotychczasowego parametru rozwoju<br />
jakim jest produkcja przemysłowa. Jednocześnie, w świetle wstępnych rozważań niniejszego opracowania,<br />
<strong>na</strong>leży zadać sobie pytanie czy jest to parametr wystarczający w kontekście globalnych trendów<br />
gospodarczych, ekonomicznych czy przede wszystkim demograficznych. Nie wydaje się bowiem, by w<br />
perspektywie wieloletniej gospodarka industrial<strong>na</strong> była wystarczającym czynnikiem miastotwórczym dla<br />
48
Starachowic. Przemawia za tym nie tylko kwestia przenoszenia produkcji do Azji, ale także sama lokalizacja<br />
miasta <strong>na</strong> uboczu głównych szlaków komunikacyjnych, co ma kolosalne z<strong>na</strong>czenie zważywszy <strong>na</strong> kwestie<br />
logistyki – królowej współczesnej produkcji, czy możliwości konsumowania wytworów produkcji w<br />
<strong>na</strong>jbliższym otoczeniu miasta. Należy zatem poszukiwać innych, ale zgodnych ze współczesnymi trendami<br />
sił <strong>na</strong>pędowych Starachowic bliższych gospodarce postindustrialnej. Założenie, że to byłby właściwy<br />
kierunek rozwoju, pozwala odważnie spojrzeć <strong>na</strong> koncepcję Starachowic jako miasta uczącego się i tym<br />
samym rozwijającego swój kapitał ludzki i społeczny. Celem byłoby zwiększenie szans rozwojowych miasta<br />
w nowej gospodarce opartej <strong>na</strong> wiedzy i usługach, przez co uniezależnionej od zasobów <strong>na</strong>turalnych oraz<br />
położenia geograficznego. Czynnikiem, który wówczas zadecyduje o sukcesie są sami starachowiczanie.<br />
W tym miejscu <strong>na</strong>leży zdefiniować dwa kluczowe dla <strong>na</strong>szych rozważań pojęcia:<br />
Kapitał ludzki – wiedza, umiejętności, kompetencje i cechy ludzi, które przyczyniają się do osobistego,<br />
społecznego i gospodarczego dobrobytu. 2<br />
Kapitał społeczny – sieci i powiązania społeczne ze wspólnie uz<strong>na</strong>wanymi normami, wartościami i<br />
zrozumieniem, które ułatwiają współpracę w grupach i między grupami. 3 Decyduje on o budowaniu relacji<br />
międzyludzkich, zaufania i, co <strong>na</strong>jważniejsze, zaangażowania społecznego.<br />
Jednym ze wskaźników pomiaru jakości kapitału ludzkiego jest poziom wykształcenia społeczeństwa.<br />
Wykształcenie i kwalifikacje formalne z czasem ulegają dezaktualizacji (współcześnie bardzo szybko) i<br />
przestają odpowiadać wymogom rynku pracy. Kluczowe staje się więc pojęcie kompetencji. Te zaś<br />
zdobywa się poprzez doświadczenie, kształcenie nieformalne i przy<strong>na</strong>leżność do grupy. Oz<strong>na</strong>cza to, że<br />
każdy z <strong>na</strong>s stoi dzisiaj przed koniecznością i nieuchronnością uczenia się nowych rzeczy, oduczania<br />
starych rzeczy, przez całe życie,<br />
Oparcie strategii rozwoju Starachowic <strong>na</strong> idei miasta uczącego się byłoby prawdziwym skokiem<br />
jakościowym w przyszłość. W ciągu <strong>na</strong>jbliższych 7-10 lat w istotny sposób wzrosłaby konkurencyjność<br />
miasta i prawdopodobnie zminimalizowany byłby trend starzenia się miasta. Ale paradoksalnie, gdyby<br />
zrealizował się jeden ze sce<strong>na</strong>riuszy Narodowej Rady Wywiadu USA „Świat w 2025 roku” o <strong>na</strong>zwie „BRIC:<br />
kłótnia w rodzinie”, zakładający konflikt <strong>na</strong> tle zasobów między Indiami i Chi<strong>na</strong>mi, konsekwencją byłby<br />
powrót produkcji przemysłowej do Europy. W lokalizacji nowych fabryk uprzywilejowane byłyby regiony o<br />
<strong>na</strong>jwiększym kapitale społecznym i potencjale zasobów przestrzennych. Taka niespodzianka dawałaby<br />
znowu szanse Starachowicom w budowaniu nowego potencjału industrialnego.<br />
Warunki istotne dla rozwinięcia regionu uczącego się:<br />
- obecność infrastruktury, w szczególności infrastruktury wiedzy oraz infrastruktury instytucjo<strong>na</strong>lnej, i<br />
technicznej zapewniającej dostęp do wiedzy formalnej oraz umożliwiającej kreowanie wiedzy<br />
niekodyfikowanej (milczącej). Szczególnie ten drugi typ wiedzy, reprezentowany przez różne formy<br />
zbiorowego uczenia się (uczenie się przez interakcje, uczenie się przez działanie itp.), potrafi zapewnić<br />
2<br />
Brian Keely, Human Capital, How what you know shapes your life, OECD, Paris 2007<br />
3<br />
Jw.<br />
49
trwałą zdolność regionu do dostosowywania się do zmieniającego się otoczenia. W regio<strong>na</strong>ch uczących się<br />
dokonuje się międzypokoleniowy przekaz wiedzy, doświadczeń i umiejętności, obecne są integralnie<br />
przeszłość, teraźniejszość i przyszłość.<br />
- wykształcenie procesów uczenia zbiorowego, które może odbywać się nieskrępowanie, gdy istnieją różnie<br />
sposoby komunikowania się jednostek i organizacji oraz istnieje wiele sposobów i możliwości pozyskiwania<br />
informacji i wymiany doświadczeń.<br />
- intensywność układów sieciowych w regionie, wielość sieci, ich przenikliwość, korzystanie przez nie z<br />
zasobów regionu<br />
Jednym z kluczowych celów miasta uczącego się jest osiągnięcie wysokiej jakość miejsc pracy. Stają się<br />
one bowiem źródłem dużej ilości miejsc pracy i produktywności oraz tworzą wartość dodaną i wyższą<br />
jakość życia. Wizją rozwoju miasta uczącego powinno być przekształcenia kapitału ekonomicznego,<br />
ludzkiego, organizacyjnego, społecznego i kulturowego w zintegrowany kapitał przedsiębiorczy<br />
społeczności i gospodarki miasta oparty <strong>na</strong> wiedzy i przekładający się fi<strong>na</strong>lnie <strong>na</strong> wzrost konkurencyjności i<br />
atrakcyjności miasta. Aby to osiągnąć <strong>na</strong>leży konsekwentnie skupiać się <strong>na</strong> inwestowaniu w strategiczne<br />
kierunku dla rozwoju miasta uczącego się:<br />
- edukacja i szkolenia<br />
- badania i rozwój<br />
- wymia<strong>na</strong> informacji i współpraca<br />
- środowiska i działalności kulturalne<br />
Na pierwszym etapie budowania miasta uczącego się bardzo istotne jest zapewnienie pewnej „bazy do<br />
dalszego rozwoju” tj:<br />
- drożności informacyjnej wewnątrz gminy oraz w relacjach z otoczeniem<br />
- wzrostu kontaktów międzyludzkich, międzypokoleniowych i międzyorganizacyjnych wewnątrz miasta i <strong>na</strong><br />
zewnątrz<br />
- przekazu i zapamiętywania wiedzy, doświadczanie i kompetencji regionu<br />
Zasady budowania miasta uczącego się:<br />
- Zasada rozwijania efektywnego, indywidualnego uczenia przez całe życia <strong>na</strong> podstawie podaży wysokiej<br />
jakości usług edukacyjnych w mieście.<br />
- Zasada realizacji pełnych korzyści indywidualnego uczenia się dzięki umiejętnej koordy<strong>na</strong>cji podaży i<br />
popytu w zakresie kapitału ludzkiego o wysokich kompetencjach.<br />
- Zasada wykorzystania interaktywnych sieci współpracy wewnątrz miasta i z jego globalnym otoczeniem.<br />
- Zasada systematycznego rozpoz<strong>na</strong>wania i oceny zasobów miasta stanowiących barierę jego rozwoju<br />
gospodarczego lub mogących okazać się użytecznymi dla rozwijania strategii innowacyjnych<br />
- Zasada pozytywnej reakcji <strong>na</strong> pojawiające się nowe warunki gospodarcze i społecznie i „oduczanie”<br />
mieszkańców zachowań rutynowych<br />
- Zasada koordy<strong>na</strong>cji projektów strategicznych w mieście oraz posługiwanie się skutecznymi procedurami<br />
koordy<strong>na</strong>cji decyzji i działań władz publicznych różnych poziomów<br />
- Zasada strategicznego wzmacniania różnych form kapitału społecznego w mieście jako podstawy<br />
organizacyjnego uczenia się i innowacji<br />
50
- Zasada ciągłej ewaluacji współzależności zachodzących miedzy uczestnictwem mieszkańców miasta w<br />
indywidualnym uczeniu się, procesami innowacyjnymi w firmach i zmia<strong>na</strong>mi zachodzącymi <strong>na</strong> regio<strong>na</strong>lnym<br />
rynku pracy<br />
- Zasada społecznej legitymizacji strategii uczenia się i innowacji w mieście.<br />
Aby wejść <strong>na</strong> poziom wyższy budowania miasta uczącego się które staje się również centrum innowacji (np.<br />
klastrów badawczych) szczególnie w rejo<strong>na</strong>ch słabo rozwiniętych muszą zostać spełnione poniższe<br />
warunki:<br />
- instytucje badawcze są zainteresowane wspieraniem rozwoju miasta i jego otoczenia<br />
- przedsiębiorstwa są skłonne do współpracy mimo konkurowania <strong>na</strong> rynku<br />
- występują sieci informacji i wiedzy<br />
- istnieje odpowiednia infrastruktura informatycz<strong>na</strong><br />
- są ludzie o odpowiednich zdolnościach i chęciach, by stać tzw. liderami zmian<br />
Oce<strong>na</strong> szans i zagrożeń:<br />
Szanse operacyjne<br />
Zagrożenia operacyjne<br />
- kreowanie wysokiej jakości miejsc pracy<br />
- stworzenie wyjątkowego ośrodka rozwojowego w<br />
skali kraju<br />
- brak spójności i konsekwencji we wdrażania zasad i<br />
działań budujących podstawy miasta uczącego się<br />
- utrata szerokiej perspektywy w budowaniu, ocenie i<br />
wdrażaniu działań<br />
- brak podstawy do budowania uczących się sieci<br />
społecznych (brak ludzi i infrastruktury do budowania<br />
miasta uczącego się)<br />
- inwestycja głownie w klastyczną edukacją które nie<br />
eliminuję problemu dezaktualizacji wiedzy i nowych<br />
wyzwań czy potrzeb nowych zawodów<br />
Szanse strategiczne<br />
Zagrożenia strategiczne<br />
- uzyskanie wizerunku miasta inteligentnego i<br />
innowacyjnego<br />
- stworzenie wyróżniającego się <strong>na</strong> tle województwa i<br />
kraju kapitału ludzkiego – stanowiącego magnes dla<br />
biznesu i mieszkańców pragnących samorozwoju<br />
- otwarcie <strong>na</strong> zewnątrz i czerpanie z wiedzy globalnej<br />
w celu budowania przewagi konkurencyjnej<br />
- brak perspektyw zarobkowych – dalszy odpływ<br />
mieszkańców<br />
- mniejsza zdolność społeczności do adaptacji do<br />
nowych wyzwań<br />
- niezdolność do zbudowania postaw pro aktywnych i<br />
postaw uczenia się<br />
- niewykorzystanie szans rozwojowych i<br />
niedostateczne otwarcie się <strong>na</strong> świat<br />
- stanie się miastem <strong>na</strong>śladującym, nie<br />
wyróżniającego się czymś szczególnym (nudnym)<br />
- zamknięcie się do wewnątrz w procesie uczenia się -<br />
zdanie się wyłącznie <strong>na</strong> własne siły<br />
- brak możliwości wykorzystania <strong>na</strong>bytej wiedzy przez<br />
mieszkańców i MŚP i przekształcenia jej w<br />
innowacyjne usługi, produkty,<br />
- zbyt ogólne umiejętności nie przekładające się <strong>na</strong><br />
atrakcyjność pracowników dla firm<br />
51
IV PLAN STRATEGICZNY<br />
IV.1 Wizja rozwoju Miasta (<strong>Starachowice</strong> w <strong>2020</strong> r.)<br />
<strong>Starachowice</strong> – północ<strong>na</strong> brama Gór Świętokrzyskich – są miastem<br />
uczącym się, gdzie każdy mądrze wykorzystuje swoje możliwości i szanse<br />
do partnerskiego rozwoju i sukcesu osobistego, społecznego i<br />
gospodarczego.<br />
IV.2<br />
Misja <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong><br />
Gmi<strong>na</strong> <strong>Starachowice</strong> ułatwia realizowanie innowacyjnej wizji miasta uczącego się, która stwarza<br />
możliwość uczenia się przez całe życie dla wszystkich mieszkańców i grup społecznych.<br />
Jest to możliwe dzięki tworzeniu sprzyjających warunków do prowadzenia dialogu społecznego, a także<br />
ułatwianiu tworzenia innowacji, transferu wiedzy i nowych technologii do miasta.<br />
Prowadzi to do długofalowej transformacji Starachowic i regionu, w którym każdy ma szansę osiągnąć<br />
sukces, gdyż rozwój kapitału społecznego i intelektualnego sprzyja nowym inwestycjom i tworzeniu miejsc<br />
pracy oraz mądremu wykorzystaniu własnych zasobów, a szeroki dostęp do dóbr kultury i rekreacji<br />
sprawia, że czuje się szczęśliwy i bezpieczny.<br />
Plan strategiczny <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> w układzie hierarchicznym opracowano wg <strong>na</strong>stępującej struktury:<br />
Oz<strong>na</strong>czenie w liście<br />
numerowanej Wizja rozwoju miasta<br />
(przykładowo)<br />
Cel strategiczny pierwszego stopnia 1. Priorytet rozwojowy<br />
Cel strategiczny drugiego stopnia 1. 1. Kierunek rozwoju<br />
Cel strategiczny trzeciego stopnia 1. 1. 1. Cel operacyjny<br />
Konkretny projekt lub zadanie do realizacji 1. 1. 1. 1. <strong>Projekt</strong> / Działanie / Zadanie<br />
Na podstawie przeprowadzonych a<strong>na</strong>liz, badań, konsultacji społecznych i zgromadzonych w wyniku tego<br />
danych oraz w wyniku procesu planowania wyz<strong>na</strong>czono trzy główne priorytety rozwojowe dla Starachowic w<br />
perspektywie do <strong>2020</strong> roku:<br />
Dla poszczególnych priorytetów i celów strategicznych podane zostały uzasadnienia, zaś do priorytetów<br />
miary realizacji. <strong>Projekt</strong>y, działania i zadania nie są opisywane szczegółowo z racji charakteru<br />
operacyjnego. Zgodnie ze teorią i praktyką zarządzania projektami oraz wybraną metodologią, będą<br />
dokonywali tego <strong>na</strong> etapie akceptacji i uruchomienia danego projektu, jego Kierownicy (metodologia zgod<strong>na</strong><br />
z zarządzaniem projektami).<br />
52
Zakres ilościowy zaproponowanych inicjatyw strategicznych prezentują poniższe tabele: Priorytet nr 1<br />
(obszar: gospodarka)<br />
Kierunki rozwoju (nr) 1.1 1.2 1.3<br />
Cele operacyjne (ilość) 2 3 7<br />
<strong>Projekt</strong>y (ilość) 13 21 21<br />
Łącznie w priorytecie nr 1 sformułowano 12 celów operacyjnych i zaproponowano 55 projektów do<br />
realizacji.<br />
Priorytet nr 2 (obszar: jakość życia)<br />
Kierunki rozwoju (nr) 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6<br />
Cele operacyjne (ilość) 12 4 8 3 2 1<br />
<strong>Projekt</strong>y (ilość) 8 18 1 17 10 6<br />
Łącznie w priorytecie nr 2 sformułowano 30 celów operacyjnych i zaproponowano 60 projektów do<br />
realizacji.<br />
Priorytet nr 3 (obszar: ład przestrzenny)<br />
Kierunki rozwoju (nr) 3.1 3.2 3.3<br />
Cele operacyjne (ilość) 3 5 2<br />
<strong>Projekt</strong>y (ilość) 14 29 13<br />
Łącznie w priorytecie nr 3 sformułowano 10 celów operacyjnych i zaproponowano 56 projektów do<br />
realizacji.<br />
Podsumowując prezentowany plan strategiczny zawiera: 3 priorytety rozwojowe<br />
12 kierunków rozwoju<br />
52 cele operacyjne<br />
171 projektów<br />
Układ blokowy przyjętych priorytetów i kierunków rozwojowych prezentuje kolejny schemat.<br />
53
IV. 3 Mapa Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong><br />
Wizja<br />
rozwoju<br />
miasta<br />
Misja<br />
miasta<br />
<strong>Starachowice</strong><br />
– północ<strong>na</strong> brama Gór Świętokrzyskich –<br />
są miastem uczącym się, gdzie każdy mądrze wykorzystuje<br />
swoje możliwości i szanse do partnerskiego rozwoju i sukcesu osobistego, społecznego i gospodarczego.<br />
Gmi<strong>na</strong> <strong>Starachowice</strong> ułatwia realizowanie innowacyjnej wizji miasta uczącego się, która stwarza możliwość uczenia się przez całe życie dla wszystkich mieszkańców i grup społecznych.<br />
Jest to możliwe dzięki tworzeniu sprzyjających warunków do prowadzenia dialogu społecznego, a także ułatwianiu tworzenia innowacji, transferu wiedzy i nowych technologii do miasta.<br />
Prowadzi to do długofalowej transformacji Starachowic i regionu, w którym każdy ma szansę osiągnąć sukces, gdyż rozwój kapitału społecznego i intelektualnego sprzyja<br />
nowym inwestycjom i tworzeniu miejsc pracy oraz mądremu wykorzystaniu własnych zasobów, a szeroki dostęp do dóbr kultury i rekreacji sprawia, że czuje się szczęśliwy i bezpieczny.<br />
Priorytety<br />
rozwojowe<br />
miasta<br />
(cele<br />
strategiczne<br />
pierwszego<br />
stopnia)<br />
1 GOSPODARKA<br />
Wzmocnienie<br />
konkurencyjności gospodarczej<br />
Starachowic<br />
2 JAKOŚĆ ŻYCIA<br />
Podnoszenie jakości<br />
życia mieszkańców oraz<br />
rozwój kapitału intelektualnego<br />
3 ŁAD PRZESTRZENNY<br />
Podnoszenie atrakcyjności<br />
i funkcjo<strong>na</strong>lności<br />
przestrzeni miejskiej<br />
Kierunki<br />
rozwoju<br />
miasta<br />
(cele<br />
strategiczne<br />
drugiego<br />
stopnia)<br />
1.1<br />
Tworzenie korzystnych warunków<br />
dla inwestycji biznesowych<br />
w SSE „<strong>Starachowice</strong>” SA<br />
1.2<br />
Wspieranie prowadzenia i rozwoju<br />
działalności gospodarczej<br />
w Starachowicach<br />
1.3<br />
Budowanie wyróżniającej się<br />
atrakcyjności turystycznej miasta<br />
oraz Ziemi Starachowickiej<br />
w kraju i zagranicą<br />
2.1<br />
Tworzenie optymalnych warunków do<br />
rozwoju edukacji i kapitału ludzkiego<br />
zgodnie z ideą miasta uczącego się<br />
2.2<br />
Wspieranie rodziny w rozwoju<br />
2.3<br />
Kreowanie miejskiej przestrzeni<br />
społecznej dla rozwoju<br />
społeczeństwa obywatelskiego<br />
2.4<br />
Wspieranie rozwoju kultury<br />
2.5<br />
Promocja sportu<br />
i aktywnego wypoczynku<br />
3.1<br />
Stworzenie atrakcyjnego<br />
i funkcjo<strong>na</strong>lnego miasta<br />
poprzez osiągnięcie trwałego<br />
ładu przestrzennego.<br />
3.2<br />
Rozwój kompleksowej<br />
infrastruktury miejskiej<br />
służącej bezpośrednio mieszkańcom.<br />
3.3<br />
Rozwój infrastruktury związanej<br />
z szeroko pojętym<br />
skomunikowaniem Starachowic.<br />
Cel specjalny:<br />
Utworzenie<br />
Instytutu <strong>Rozwoju</strong><br />
Starachowic<br />
2,6<br />
Budowanie rozpoz<strong>na</strong>walnej marki<br />
miasta <strong>Starachowice</strong><br />
w skali krajowej i między<strong>na</strong>rodowej<br />
Cele operacyjne, programy i projekty realizacyjne<br />
54
PRIORYTET<br />
1 Wzmocnienie konkurencyjności gospodarczej Starachowic.<br />
UZASADNIENIE:<br />
Wzmocnienie konkurencyjności gospodarczej miasta będzie wyrażać się w kreowaniu działań mających<br />
<strong>na</strong> celu budowę silnego i konkurencyjnego ośrodka gospodarczego i usługowego w skali powiatu<br />
Starachowickiego, województwa i kraju. Gospodarka konkurencyj<strong>na</strong> w warunkach wolnego handlu i<br />
swobodnego przepływu czynników wytwórczych (w tym w szczególności kapitału) może relatywnie<br />
szybko wzrastać i rozwijać się w długim okresie. Najwyższy, wzrostowy poziom zdolności konkurencyjnej<br />
posiada gospodarka oparta <strong>na</strong> innowacjach. Jest <strong>na</strong>jbardziej odpor<strong>na</strong> <strong>na</strong> wahania koniunktury i działania<br />
czynników zewnętrznych. Współczesne tendencje w gospodarce wskazują <strong>na</strong> rosnącą rywalizację<br />
ośrodków miejskich w staraniach o przyciągnięcie innowacyjnych przedsiębiorstw. Efekty globalizacji<br />
spowodują, iż tendencje te będą się <strong>na</strong>silać. Należy zatem zintensyfikować działania mające <strong>na</strong> celu<br />
wzrost atrakcyjności inwestycyjnej Starachowic. Gmi<strong>na</strong> będzie inicjować działania <strong>na</strong> rzecz budowy<br />
gospodarki innowacyjnej poprzez wspieranie rozwoju firm innowacyjnych – Starachowicki Park<br />
Technologiczny. Dobrze rozwinięty lokalny sektor gospodarczy będzie bezpośrednim źródłem<br />
pomyślności mieszkańców gminy, zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i w skali całej lokalnej<br />
społeczności. Efektem wzrostu lokalnego sektora gospodarczego powinien być wzrost liczby miejsc<br />
pracy. Opracowanie i wdrożenie strategii rozwoju turystyki powinno być dodatkowym bodźcem wzrostu<br />
ekonomicznego.<br />
MIARY REALIZACJI PRIORYTETU:<br />
• liczba patentów (wzorów przemysłowych) i praw własności intelektualnej, które zgłaszane są do<br />
ochrony, przeliczane w relacji do liczby mieszkańców. Wskaźnik odzwierciedla stopień<br />
innowacyjności gospodarki i proces tworzenia nowych technologii,<br />
• liczba małych i średnich przedsiębiorstw w gminie w podziale <strong>na</strong> branże<br />
• zmia<strong>na</strong> w liczbie nowych miejsc pracy w podziale <strong>na</strong> branże<br />
• liczba konferencji i spotkań biznesowych i okołobiznesowych,<br />
• liczba obiektów o charakterze turystycznym, w tym nowych, rewitalizowanych<br />
• liczba połączeń transportowych turystycznych (również sezonowych) oraz zmia<strong>na</strong> liczby pasażerów<br />
• liczba turystów odwiedzających <strong>Starachowice</strong> w rozbiciu powód odwiedzin, rodzaj odwiedzonych<br />
atrakcji oraz miejsce zamieszkania<br />
• liczba miejsc noclegowych w obiektach turystycznych, oraz liczba udzielonych noclegów w podziale<br />
<strong>na</strong> miejsce zamieszkania<br />
• liczba przeprowadzonych turystycznych akcji promocyjnych i reklamowych, liczba publikacji w<br />
mediach oraz publikacjach turystycznych i przewodnikach, liczba wydanych map i materiałów<br />
informacyjnych<br />
• oce<strong>na</strong> jakości atrakcji infrastruktury turystycznej oraz jakości obsługi przez turystów<br />
• liczba kilometrów profesjo<strong>na</strong>lnie wytyczonych i oz<strong>na</strong>kowanych tras turystycznych wg określonych<br />
standardów jakości<br />
• liczba nowo zarejestrowanych podmiotów w branży turystycznej, wzrost zatrudnienia i inwestycji<br />
około turystycznych oraz sprzedaży turystycznych produktów lokalnych<br />
• liczba projektów wdrażanych przez NGO w branży turystycznej<br />
• wzrost rozpoz<strong>na</strong>walności marki <strong>Starachowice</strong> oraz Markowych Produktów Turystycznych.<br />
55
KIERUNEK<br />
1.1 Tworzenie korzystnych warunków dla inwestycji biznesowych w Specjalnej Strefie<br />
Ekonomicznej.<br />
W okresie ostatnich 20 lat transformacji systemowej Miasto <strong>Starachowice</strong> podejmowało wiele inicjatyw<br />
zmierzających do podniesienia atrakcyjności gospodarczej swojego terenu. Do <strong>na</strong>jważniejszych moż<strong>na</strong><br />
zaliczyć utworzenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej „<strong>Starachowice</strong>” S.A. Miasto <strong>Starachowice</strong> będzie<br />
prowadzić politykę wspierania rozwoju Strefy celem tworzenia nowych miejsc pracy, przyciągania<br />
innowacyjnych przedsiębiorstw i umożliwiania transferu technologii do miasta.<br />
CELE OPERACYJNE / PROJEKTY / DZIAŁANIA / ZADANIA<br />
1.1.1 Tworzenie korzystnych warunków dla lokowania kapitału inwestycyjnego w Specjalnej<br />
Strefie Ekonomicznej „<strong>Starachowice</strong>” S.A.<br />
Miasta <strong>Starachowice</strong> będzie aktywnie współdziałać z władzami Specjalnej Strefy Ekonomicznej celem<br />
tworzenia korzystnych warunków dla lokowania kapitału inwestycyjnego w Strefie. Gmi<strong>na</strong> <strong>Starachowice</strong><br />
stosuje i będzie stosować pakiet skutecznych zachęt do inwestowania, które przybierają formę m.in.<br />
zwolnień podatkowych np. przy tworzeniu nowych miejsc pracy i zwiększaniu innowacyjności całej gminy<br />
oraz rozwoju działalności badawczo-rozwojowej. Ulgi podatkowe służące realizacji przyjętych w tym<br />
zakresie priorytetów, stanowią istotny instrument wspierający tworzenie nowych miejsc pracy w mieście.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
1.1.1.1. Diagnoza, oce<strong>na</strong> i likwidacja barier występujących <strong>na</strong> styku samorząd – strefa (np.<br />
inwestycje infrastrukturalne, komunikacja).<br />
1.1.1.2. Wzmocnienie i udosko<strong>na</strong>lanie dotychczasowego pakietu zachęt inwestycyjnych (m.in. ulgi,<br />
zwolnienia, obsługa) pod kątem intensywnego rozwoju innowacji oraz działalności<br />
badawczo-rozwojowej.<br />
1.1.1.3. Wspól<strong>na</strong> strategia i koordy<strong>na</strong>cja działań Zarządu Specjalnej Strefy Ekonomicznej<br />
„<strong>Starachowice</strong>” S.A. i Kierownictwa Urzędu Miejskiego w Starachowicach w celu uzyskania<br />
efektu synergii i większej efektywności w pozyskiwaniu inwestorów.<br />
1.1.1.4. Zbadanie parametrów atrakcyjności inwestowania w Starachowicach: dostępność danych<br />
do przeprowadzenia a<strong>na</strong>liz biznesowych, jakość rynku pracy (podaż wykwalifikowanej siły<br />
roboczej), klimat społeczny, szybkość, elastyczność, doświadczenie i jakość obsługi<br />
administracji, infrastruktura technicz<strong>na</strong> (telekomunikacja, ICT), infrastruktura otocznia<br />
biznesu, koszt rozpoczęcia biznesu, możliwości i przewagi komunikacyjne, aktywność<br />
marketingowa władz, podaż powierzchni produkcyjnych, biurowych, podatki, zachęty,<br />
subwencje (poziom <strong>na</strong>rodowy), bliskość kooperantów danej branż i możliwości współpracy,<br />
rynek zbytu w regionie, instytuty badawcze, korzyści mieszkaniowe, szkoły, oferta<br />
kultural<strong>na</strong>, możliwości wypoczynkowe.<br />
1.1.1.5. Opracowanie funkcjo<strong>na</strong>lnej Strategii Marketingu i Promocji Inwestycji w Specjalnej Strefie<br />
Ekonomicznej „<strong>Starachowice</strong>” oraz aktywne wdrażanie programu wynikającego z tej<br />
strategii.<br />
1.1.1.6. Marketing i promocja Starachowic oraz Specjalnej Strefy Ekonomicznej „<strong>Starachowice</strong>”<br />
zarówno w kraju, jak i za granicą zgodnie ze spójną strategią marki miasta <strong>Starachowice</strong>.<br />
1.1.1.7. Opracowanie listy preferencji sprzyjających pozyskiwaniu nowych inwestorów, co pomoże<br />
w tworzeniu listy firm preferowanych w Specjalnej Strefy Ekonomicznej „<strong>Starachowice</strong>”.<br />
56
1.1.2. Działania <strong>na</strong> rzecz wzmocnienia relacji z dotychczasowymi inwestorami Specjalnej Strefy<br />
Ekonomicznej „<strong>Starachowice</strong>”.<br />
W Polsce w coraz większym stopniu rośnie świadomość faktu, że firmy muszą odgrywać aktywną i<br />
pozytywną rolę w społeczeństwie. Gmi<strong>na</strong> <strong>Starachowice</strong> będzie koordynować działania mające <strong>na</strong> celu<br />
budowanie wizerunku firm poprzez zaangażowanie przedsiębiorstw działających w Specjalnej Strefie<br />
Ekonomicznej „<strong>Starachowice</strong>” w konkretne projekty <strong>na</strong> styku biznes samorząd lokalny. Gmi<strong>na</strong> będzie<br />
szczególne wspierać projekty ukierunkowane <strong>na</strong> długofalowe budowanie innowacyjności gminy i<br />
realizacji wizji miasta uczącego się. <strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
1.1.2.1. Organizacja regularnych spotkań przedstawicieli inwestorów Specjalnej Strefy<br />
Ekonomicznej „<strong>Starachowice</strong>” z Prezydentem Miasta.<br />
1.1.2.2. Konsultacje z przedstawicielami inwestorów <strong>na</strong> temat zapotrzebowania <strong>na</strong> określone<br />
kwalifikacje i zawody pracowników oraz plany utworzenia wyższej szkoły zawodowej o<br />
profilach <strong>na</strong> które istniałoby zapotrzebowanie rynku pracy.<br />
1.1.2.3. Organizacja praktyk w firmach ulokowanych w Specjalnej Strefie Ekonomicznej<br />
„<strong>Starachowice</strong>” dla studentów ze Starachowic.<br />
1.1.2.4. Wspólne stypendium Specjalnej Strefy Ekonomicznej „<strong>Starachowice</strong>”, Urzędu Miejskiego i<br />
firm funkcjonujących w strefie dla szczególnie uzdolnionych starachowickich uczniów i<br />
studentów.<br />
1.1.2.5. Włączenie się w programy własne CSR (Corporate Social Responsibility – społecz<strong>na</strong><br />
odpowiedzialność biznesu: <strong>na</strong>rzędzie budowania wizerunku firm poprzez programy i<br />
projekty związane z jej zaangażowaniem społecznym i <strong>na</strong> rzecz społeczności lokalnych)<br />
firm ulokowanych w Specjalnej Strefie Ekonomicznej „<strong>Starachowice</strong>”.<br />
1.1.2.6. Wspieranie wraz z instytucjami otoczenia biznesu, rozwoju jednostek rozwojowych,<br />
jednostek obsługi <strong>na</strong>uki, jednostek badawczo rozwojowych.<br />
57
KIERUNEK<br />
1.2 Wspieranie prowadzenia i rozwoju działalności gospodarczej w Starachowicach.<br />
Głównym celem działań o charakterze gospodarczym jest generowanie dochodów w sektorze<br />
przedsiębiorstw, sektorze gospodarstw domowych oraz w sektorze administracji publicznej (budżet<br />
gminy). Dobrze rozwinięty i konkurencyjny lokalny sektor gospodarczy jest bezpośrednim źródłem<br />
pomyślności mieszkańców gminy, zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i w skali całej lokalnej<br />
społeczności. Efektem wzrostu lokalnego sektora gospodarczego powinien być wzrost liczby miejsc<br />
pracy. Z tego powodu dbałość o dobrą kondycję tego sektora będzie jednym z przedmiotów szczególnej<br />
uwagi i troski lokalnych władz samorządowych.<br />
CELE OPERACYJNE / PROJEKTY / DZIAŁANIA / ZADANIA<br />
1.2.1 Opracowanie Strategii <strong>Rozwoju</strong> Gospodarczego Starachowic jako uzupełnienie strategii<br />
rozwoju miasta.<br />
<strong>Strategia</strong> <strong>Rozwoju</strong> Gospodarczego będzie dokumentem umożliwiającym bieżące zarządzanie rozwojem<br />
gospodarczym miasta. Funkcjonując jako uszczegółowienie zapisów Strategii <strong>Rozwoju</strong> Miasta, określa<br />
cele ukierunkowane <strong>na</strong> realizację wybranych projektów z zakresu rozwoju sfery gospodarczej. Dzięki<br />
określonym strukturom zarządzania oraz uwzględnieniu partnerów istotnych z punktu widzenia<br />
osiągnięcia założonych celów, dokument ten stanowi efektywne <strong>na</strong>rzędzie w dy<strong>na</strong>mizacji wzrostu<br />
gospodarczego miasta i poprawie bytu jego mieszkańców. Po<strong>na</strong>dto posiadanie przez miasto Strategii<br />
<strong>Rozwoju</strong> Przedsiębiorczości stanowi dodatkowy atut przy wnioskowaniu o środki pomocowe z Unii<br />
Europejskiej.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
1.2.1.1 Audyt barier i potrzeb przedsiębiorców, strategii rozwoju <strong>na</strong>jwiększych<br />
podmiotów oraz wyzwań gospodarczych specyficznych dla Starachowic – konsultacje<br />
społeczne z sektorem przedsiębiorców.<br />
1.2.1.2 A<strong>na</strong>liza profili kształcenia zawodowego w Starachowicach i regionie pod<br />
kątem zapotrzebowania przedsiębiorców <strong>na</strong> wykwalifikowanych pracowników.<br />
1.2.1.3 Opracowanie funkcjo<strong>na</strong>lnej Strategii <strong>Rozwoju</strong> Gospodarczego <strong>na</strong> bazie<br />
sce<strong>na</strong>riuszy rozwoju biznesu w regionie.<br />
1.2.1.4 Opracowanie długofalowego programu wsparcia i zachęt MŚP za pomocą<br />
instrumentów zwolnień podatkowych.<br />
1.2.1.5 Prowadzenie przez miasto skutecznego marketingu programu wsparcia i<br />
zachęt dla sektora MŚP.<br />
1.2.1.6 Opracowanie listy preferencji do programu rozwoju gospodarczego<br />
Starachowic.<br />
1.2.2 Wspieranie rozwoju i funkcjonowania instytucji otoczenia biznesu działających <strong>na</strong> rzecz<br />
sektora MŚP.<br />
Instytucje otoczenia biznesu odgrywają istotną rolę w rozwoju przedsiębiorczości i działalności<br />
innowacyjnej. Poprzez zapewnienie przedsiębiorstwom dostępu do wysokiej jakości świadczonych<br />
usług, pobudzają i wzmacniają ich współpracę w zakresie transferu technologii, wdrażania<br />
innowacyjnych rozwiązań, a także podnoszą dostępność firm do kapitału zewnętrznego. Z tego powodu<br />
planuje się poszerzenie zakresu usług i poprawę jakości funkcjonowania już istniejących instytucji<br />
otoczenia biznesu (Fundacja Agencja <strong>Rozwoju</strong> Regio<strong>na</strong>lnego w Starachowicach i Inkubator<br />
Przedsiębiorstw) oraz ułatwienie dostępu do informacji dla przedsiębiorców.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
1.2.1.1 Promocja i rozwijanie edukacji ekonomicznej: opracowanie i wdrażanie<br />
58
Lokalnego Programu Przedsiębiorczości dla Młodzieży poprzedzone konsultacjami z<br />
przedsiębiorcami ze Starachowic.<br />
1.2.1.2 Opracowanie i uruchomienie programu, którego celem będzie zatrzymanie<br />
odpływu oraz motywowanie do powrotu młodych, wykształconych ludzi do Starachowic<br />
przez wskazanie perspektyw rozwoju, pracy, rozwijania przedsiębiorstw i stworzenie<br />
pakietu zachęt adresowanych specjalnie do tej grupy odbiorców.<br />
1.2.1.3 Doroczny Konkurs Przedsiębiorczości dla Młodzieży – <strong>na</strong>grodą jest<br />
stypendium fundowane np. przez firmy ulokowane w Starachowicach.<br />
1.2.1.4 Uruchomienie wspólnego portalu informacyjno-edukacyjnego starachowickich<br />
instytucji około biznesowych dla sektora MŚP. Wykorzystywanie nowych technologii w<br />
dzieleniu się wiedzą: e-learning, webi<strong>na</strong>r, webcast, blogi, aukcje usług, e-przetargi.<br />
1.2.1.5 Ułatwienie zakładania lokalnych klubów biznesu oraz Świętokrzyskiego Klastra<br />
MŚP z siedzibą w Starachowicach w celu tworzenia konkurencyjnej i innowacyjnej<br />
gospodarki Starachowic z wykorzystaniem <strong>na</strong>turalnych zasobów miasta i jego <strong>na</strong>turalnego<br />
otoczenia.<br />
1.2.1.6 Starachowickie Forum Biznesu: organizacja regularnych, np. raz <strong>na</strong> kwartał spotkań<br />
środowisk przedsiębiorców z Prezydentem Miasta w celu wymiany poglądów, oceny<br />
sytuacji, zgłaszania postulatów etc.<br />
1.2.3 Zwiększenie możliwości absorpcji rozwiązań innowacyjnych rozwoju gospodarki opartej <strong>na</strong><br />
wiedzy przez starachowickie przedsiębiorstwa.<br />
Innowacyjność to jeden z czynników mających zasadniczy wpływ <strong>na</strong> poziom konkurencyjności<br />
gospodarki. Rozumia<strong>na</strong> jest jako zdolność i motywacja przedsiębiorców do ciągłego poszukiwania i<br />
wykorzystywania w praktyce wyników badań <strong>na</strong>ukowych i prac rozwojowych, nowych koncepcji,<br />
pomysłów i wy<strong>na</strong>lazków. Oz<strong>na</strong>cza więc dążenie do uzyskania przewagi konkurencyjnej dzięki<br />
zwiększaniu efektywności produkcji, dystrybucji bądź wprowadzaniu nowych produktów. Głównym celem<br />
miasta <strong>Starachowice</strong> będzie utworzenie Starachowickiego Inkubatora Technologicznego. Inkubator<br />
będzie inspiratorem współpracy <strong>na</strong> rzecz przede wszystkim poszukiwa<strong>na</strong> innowacyjnych rozwiązań,<br />
produktów i usług, zarówno między przedsiębiorstwami a sferą <strong>na</strong>uki, jak i między samymi<br />
przedsiębiorstwami. Jego główne funkcje obejmą swoim zakresem wspomaganie rozwoju nowo<br />
powstałych przedsiębiorstw poprzez pomoc w pozyskiwaniu środków fi<strong>na</strong>nsowych, w tym pożyczek,<br />
poręczeń i głównie dotacji <strong>na</strong> innowacyjne inwestycje oraz ułatwienie kontaktów z instytucjami<br />
badawczo-rozwojowymi. Miarą sukcesu przyjętych założeń strategicznych będzie uruchomienie<br />
pokładów kreatywności młodego pokolenia mieszkańców <strong>Starachowice</strong>, która przełoży się <strong>na</strong><br />
przebudowę charakteru obecnej struktury gospodarczej miasta. Budowa innowacyjnej gospodarki<br />
opartej <strong>na</strong> wiedzy i zasobach <strong>na</strong>turalnych Starachowic pozwoli <strong>na</strong> zahamowanie procesów odpływu<br />
mieszkańców miasta oraz wzmocni konkurencyjność gminy w skali kraju.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
1.2.3.1 Opracowanie funkcjo<strong>na</strong>lnej Strategii Innowacji <strong>na</strong> bazie sce<strong>na</strong>riuszy rozwoju<br />
innowacji w regionie.<br />
1.2.3.2 Opracowanie pakietu zachęt dla przedsiębiorstw innowacyjnych (np. zmniejszenie<br />
stawki podatku od nieruchomości i zwolnienia związane z tworzeniem nowych,<br />
innowacyjnych miejsc pracy).<br />
1.2.3.3 Utworzenie Starachowickiego Inkubatora Technologicznego (SIT) o roboczej<br />
<strong>na</strong>zwie Technopolis. Głównym celem inkubatora technologicznego jest pomoc<br />
nowopowstałej, innowacyjnej firmie (typu start-up) w osiągnięciu dojrzałości i zdolności do<br />
samodzielnego funkcjonowania <strong>na</strong> rynku. Możliwe ulokowanie SIT w Specjalnej Strefie<br />
59
Ekonomicznej „<strong>Starachowice</strong>” w wydzielonej Strefie Start-up.<br />
Działania w projekcie 1.2.3.3:<br />
1.2.3.3.1 Powołanie zespołu do opracowanie koncepcji funkcjonowania SIT<br />
Technopolis przy udziale samorządu Starachowic, instytucji okołobiznesowych i Specjalnej<br />
Strefy Ekonomicznej – <strong>na</strong>stawienie <strong>na</strong> technologie IT (oprogramowanie użytkowe,<br />
webdesign, e-commerce, e-rozrywka, technologie mobilne).<br />
1.2.3.3.2 Strefa Start-up: opracowanie studium wyko<strong>na</strong>lności<br />
ulokowania przedsięwzięć start-up w Specjalnej Strefie Ekonomicznej.<br />
1.2.3.3.3 Nawiązanie współpracy przy rozwoju SIT Technopolis z wiodącym/<br />
wiodącymi parkami <strong>na</strong>ukowo-technologicznymi.<br />
1.2.3.4 Utworzenie w ramach Inkubatora Technopolis Laboratorium Technopolis –<br />
nowoczesnego centrum multimedialnego z dostępem (możliwością wy<strong>na</strong>jmowania) do<br />
hardwaru i softwaru; pozyskanie do współpracy w formule PPT liderów rynku IT.<br />
1.2.3.5 Promocja idei utworzenia SIT Technopolis poprzez kształtowania proinnowacyjnej<br />
świadomości i proaktywnego <strong>na</strong>stawienia społeczeństwa (uczniowie szkół gim<strong>na</strong>zjalnych,<br />
średnich) w formie m.in. specjalnych warsztatów w Laboratorium Technopolis.<br />
1.2.3.6 Opracowanie programu wsparcia i zachęt dla absolwentów powracających do<br />
Starachowic po ukończeniu studiów i planujących otworzyć swoją firmę.<br />
1.2.3.7 Import innowacji do Starachowic: organizacja corocznego Forum Innowacji z<br />
udziałem lokalnych przedsiębiorców oraz zaproszonych gości, innowatorów, autorytetów z<br />
Polski i zagranicy, którego celem jest wymia<strong>na</strong> myśli, idei oraz inkubator i giełda pomysłów<br />
oraz współpracy sieciowej. Organizatorem jest SIT Technopolis.<br />
1.2.3.8 Organizacja raz <strong>na</strong> dwa <strong>lata</strong> podróży studyjnej dla przedstawicieli<br />
Starachowic do <strong>na</strong>jbardziej innowacyjnych miejsc świata (firm, organizacji, laboratoriów;<br />
dotacje <strong>na</strong> podróże studyjne z puli Ministerstwa Gospodarki).<br />
60
KIERUNEK<br />
1.3 Rozwój konkurencyjnych markowych produktów turystycznych w celu uzyskania<br />
rozpoz<strong>na</strong>walności marki miasta <strong>Starachowice</strong> w skali krajowej i między<strong>na</strong>rodowej.<br />
Potencjał Gór Świętokrzyskich, unikalnych zasobów przyrody i zabytków kultury we względnie bliskim<br />
otoczeniu i dziedzictwa historycznego samych Starachowic – obecnie nie w pełni wykorzystywany –<br />
może stanowić kluczowy bodziec do rozwoju ekonomicznego miasta, kreowania nowych miejsc pracy,<br />
usług i konkurencyjnej przedsiębiorczości lokalnej oraz estetyki miasta. <strong>Starachowice</strong> z uwagi <strong>na</strong> swoje<br />
położenie i osiągniętą dy<strong>na</strong>mikę rozwoju mogłyby stać się jednym z regio<strong>na</strong>lnych centrów turystycznych<br />
z odpowiednią infrastrukturą materialną i informacyjną: Północ<strong>na</strong> Brama Gór Świętokrzyskich – tu się<br />
wszystko zaczy<strong>na</strong>. Wymaga to długofalowego i spójnego programu rozwoju oraz inwestycji i promocji<br />
lokalnych markowych produktów turystycznych, wyróżniających się <strong>na</strong> tle kraju i województwa. Rozwój<br />
turystyczny <strong>Gminy</strong> ma się przyczynić do podniesienia poziomu edukacji kulturalnej, ekologicznej,<br />
historycznej oraz wzrostu zaangażowania mieszkańców i patriotyzmu lokalnego oraz stworzenia<br />
atrakcyjnej bazy wypoczynkowej dla inwestorów strategicznych.<br />
CELE OPERACYJNE / PROJEKTY / DZIAŁANIA / ZADANIA<br />
1.3.1 Audyt i opracowanie kompletnej bazy istniejących oraz potencjalnych produktów<br />
turystycznych, potrzeb i wizji rozwoju jako punkt wyjściowy do definiowania strategii turystycznej<br />
Starachowic oraz Markowych Produktów Turystycznych.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
1.3.1.1 Identyfikacja istniejących szeroko pojętych dóbr turystycznych miasta (historia,<br />
zabytki <strong>na</strong>turalne, geologiczne i historyczne, słynni mieszkańcy, osobliwości, kult<br />
religijny, legendy, klimat itp.) oraz okolic wraz ze strategicznymi dla Starachowic<br />
atrakcjami Gór Świętokrzyskich, ze szczególnym uwzględnieniem:<br />
- Góry Świętokrzyskie, <strong>na</strong>jstarsze pasmo górskie w Polsce, Staropolski Okręg Przemysłowy, Szlak<br />
Cystersów jako potencjalne osie priorytetowe produktów turystycznych.<br />
- Północ<strong>na</strong> Brama: <strong>Starachowice</strong> północną bramą w Góry Świętokrzyskie – tu się wszystko zaczy<strong>na</strong><br />
- Skałki oraz okoliczne atrakcje geologiczne: lekcje i warsztaty geologii dla szkół i hobbystów.<br />
- Piesze i rowerowe szlaki turystyczne.<br />
- Kamien<strong>na</strong>: szlakiem spływu kajakowego<br />
- Zielo<strong>na</strong> Doli<strong>na</strong> „Starachowicki Obszar Tradycji i Aktywnego Wypoczynku”<br />
- Lasy: szlaki spacerowe i turystyczne; promowanie <strong>na</strong>zwy Puszcza Iłżecka / Starachowicka<br />
- Park Miejski jako atrakcja turystycz<strong>na</strong> (wykorzystanie istniejących planów zagospodarowania)<br />
- Santa Barbara: Wykorzystanie i szerzenie kultu Św. Barbary patronki miasta, górników i tradycji<br />
niepodległościowych oraz partyzanckich – zawiązanie Konfederacji Miast Św. Barbary, powstanie<br />
Europejskiego Szlaku Św. Barbary, Jarmark Św. Barbary.<br />
- STAR: pojazdy, parada ciężarówek, między<strong>na</strong>rodowy rajd<br />
- Salva Historii: Europejski Zajazd Miłośników Artylerii, Militariów<br />
- Kule Batorego: potrwa regio<strong>na</strong>l<strong>na</strong><br />
- Woda Stefa<strong>na</strong>: ze źródeł w Trębowcu (zmienić <strong>na</strong>zwę <strong>na</strong> np. Batorowy Smug)<br />
- Ogólnopolski Festiwal Dźwiękowców<br />
- Przegląd Piosenki XX-lecia Międzywojennego i Partyzanckiej.<br />
- Austeria górnicza: rekonstrukcja <strong>na</strong> Rynku<br />
- Rynek i przyległe uliczki: rewitalizacja <strong>na</strong>wiązująca do tradycji<br />
- Muzeum Scyzoryków w budynku dworcowym w Wierzbniku<br />
61
1.3.2 Opracowanie funkcjo<strong>na</strong>lnej strategii rozwoju turystyki zawierającej koncepcje lokalnych<br />
markowych produktów turystycznych spójnych z wizją marki <strong>Starachowice</strong><br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
1.3.2.1 Przeprowadzenie a<strong>na</strong>lizy strategicznej: atrakcyjność turystycz<strong>na</strong><br />
Starachowic <strong>na</strong> tle regionu, województwa i Europy oraz sformułowanie strategicznych<br />
kierunków rozwoju turystyki.<br />
1.3.2.2 Sformułowanie wizji i celów strategicznych rozwoju turystycznego<br />
Starachowic .<br />
1.3.2.3 Opracowanie architektury Markowych Produktów Turystycznych<br />
Starachowic oraz opisanie konceptów marketingowych produktów i ich wizji rozwoju.<br />
1.3.2.4 Zawiązanie lokalnego partnerstwa <strong>na</strong> rzecz turystycznego rozwoju subregionu<br />
starachowickiego.<br />
1.3.2.5 Stworzenie Centrum <strong>Rozwoju</strong> Markowych Produktów Turystycznych.<br />
1.3.3 Wzmacnianie potencjału infrastruktury turystycznej gminy pod kątem faktycznie<br />
rozpoz<strong>na</strong>nych potrzeb turystów.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
1.3.3.1 Audyt oraz inwentaryzacja szeroko pojętych dóbr turystycznych miasta (historia,<br />
zabytki <strong>na</strong>turalne i historyczne, słynni mieszkańcy, osobliwości, kult religijny, legendy,<br />
klimat itp.) oraz infrastruktury turystycznej ze szczególnym uwzględnieniem bazy<br />
noclegowej <strong>Gminy</strong>.<br />
- Promowanie i certyfikowanie taniej bazy noclegowej: hotele i pensjo<strong>na</strong>ty,<br />
agroturystyka, kwatery prywatne.<br />
- Rozwinięcie certyfikowanego programu „wolne pokoje” w celu zapewnienia<br />
szybkiej podaży miejsc noclegowych.<br />
- Działania <strong>na</strong> rzecz powstania nowoczesnego campingu i pola <strong>na</strong>miotowego<br />
w atrakcyjnym położeniu.<br />
1.3.3.2 Audyt i stworzenie listy kluczowych „Punktów Kontaktu z Turystą” oraz<br />
zaprojektowanie i wyko<strong>na</strong>nie odpowiednich oz<strong>na</strong>kowań informacyjno-turystycznych,<br />
osiągnięcie wysokiego standardu obsługi ruchu turystycznego i dostosowanie do potrzeb<br />
osób niepełnosprawnych<br />
1.3.3.3 Stworzenie nowoczesnego systemu sprawnej i przyjaznej informacji turystycznej w<br />
Starachowicach o z<strong>na</strong>czeniu regio<strong>na</strong>lnym w tym uruchomienie nowoczesnej i przyjaznej<br />
strony internetowej informującej o atrakcjach: Markowych Produktach Turystycznych oraz<br />
bazie turystycznej<br />
1.3.3.4 Przeprowadzenie akcji promocyjnych Starachowic dla inwestorów z branży<br />
turystycznej w celu pozyskania strategicznego inwestora.<br />
1.3.3.5 Opracowanie wytycznych do modernizacji i rozwoju infrastruktury miejskiej w<br />
harmonii z krajobrazem <strong>na</strong>turalnym i w sposób eksponujący walory geograficzno-<br />
62
przyrodnicze miasta<br />
1.3.3.6 Opracowanie i wdrożenie programu poprawy estetyki miasta w zakresie zależnym<br />
od samych mieszkańców (czystość i porządek, wygląd posesji).<br />
1.3.4 Intensyfikacja działań <strong>na</strong> rzecz istniejącej oferty turystycznej.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
1.3.4.1 Promowanie i wykorzystanie potencjału Muzeum Przyrody i Techniki Ekomuzeum<br />
im. Ja<strong>na</strong> Pazdura jako głównego markowego produktu turystycznego Starachowic.<br />
1.3.4.2 Promowanie i wykorzystanie potencjału Muzeum Przyrody i Techniki Ekomuzeum<br />
im. Ja<strong>na</strong> Pazdura Stworzenie nowoczesnej koncepcji rozwoju Muzeum oraz planów<br />
inwestycyjnych we współpracy ze Starostwem Powiatowym.<br />
1.3.4.3 A<strong>na</strong>liza potencjału współpracy regio<strong>na</strong>lnej i rozwoju<br />
turystyki w ramach promocji turystycznej Staropolskiego Okręgu Przemysłowego z Wielkim<br />
Piecem jako główną atrakcją<br />
1.3.4.4 Zabieganie o uz<strong>na</strong>nie Wielkiego Pieca jako<br />
strategicznego produktu turystycznego województwa i kraju i pozyskanie wsparcia <strong>na</strong> rzecz<br />
rozwoju i promocji .<br />
1.3.4.5 Nawiązanie między<strong>na</strong>rodowej współpracy z regio<strong>na</strong>mi<br />
o podobnych tradycjach przemysłowo-historycznych w celu edukacji i promocji turystyki.<br />
1.3.4.6 Opracowanie koncepcji rozwoju turystyki szkolno-edukacyjnej Dotknij Historii<br />
(rekonstrukcje) przy współpracy ze szkołami.<br />
1.3.4.7 Rewitalizacja i promocja istniejących szlaków turystycznych.<br />
1.3.4.8 Pełne zagospodarowanie pod kątem wypoczynku i relaksu trzech starachowickich<br />
zbiorników wodnych (por. projekty w ramach celu 3.2.5.4) oraz stworzenie koncepcji<br />
atrakcyjnej specjalizacji każdego z nich.<br />
1.3.5 Opracowanie specjalnego pakietu atrakcji wypoczynkowych i turystycznych interesujących z<br />
punktu widzenia inwestorów ze Specjalnej Strefy Ekonomicznej „<strong>Starachowice</strong>” we współpracy z<br />
Zarządem Strefy oraz klientami Strefy.<br />
1.3.6 Rozwijanie współpracy kulturalnej w ramach „Trójmiasta <strong>na</strong>d Kamienną”.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
1.3.6.1 Dopracowanie koncepcji marketingowej oraz celów i strategii współpracy<br />
„Trójmiasta <strong>na</strong>d Kamienną” w ramach budowy strategii i koncepcji Markowych Produktów<br />
Turystycznych (z uwzględnieniem pkt 1.3.2.4).<br />
1.3.6.2 Opracowanie rocznych programów współpracy „<strong>Starachowice</strong> – Skarżysko-<br />
Kamien<strong>na</strong> – Ostrowiec Świętokrzyski”.<br />
1.3.6.3 Wspólne pozyskiwanie środków pozabudżetowych <strong>na</strong> ciekawe projekty i<br />
wydarzenia.<br />
1.3.6.4 Organizacja dorocznego Zjazdu Miast – wspólny festiwal kulturalny.<br />
63
1.3.7 Profesjo<strong>na</strong>lizacja promocji każdego z lokalnych markowych produktów turystycznych wg<br />
zasad marketingu turystycznego.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
1.3.7.1 Opracowanie strategii komunikacji, wyjątkowych koncepcji kreatywnych oraz<br />
planów promocji Markowych Produktów Turystycznych zgodnych ze strategią budowania<br />
marki miasta i stworzonych z zaangażowaniem ekspertów i społeczności lokalnej.<br />
1.3.7.1.1 Rozpoz<strong>na</strong>nie potrzeb i specyfiki komunikacji do<br />
różnych grup docelowych oraz stworzenie dokumentu strategii komunikacji Markowych<br />
Produktów Turystycznych.<br />
1.3.7.1.2 Stworzenie spójnych przekazów komunikacyjnych i<br />
projektów kreatywnych (reklam).<br />
1.3.7.1.3 Wybór strategicznych ka<strong>na</strong>łów komunikacji i<br />
stworzenie długofalowego planu komunikacji Markowych Produktów Turystycznych.<br />
1.3.7.2 Prowadzenie konsekwentnej i spójnej kampanii promocyjnej Markowych Produktów<br />
Turystycznych w celu rozwoju ruchu turystycznego oraz monitorowanie wyników.<br />
1.3.7.3 Wzbudzanie zaangażowanie społeczności lokalnej <strong>na</strong> każdym etapie budowania i<br />
promowania Markowych Produktów Turystycznych.<br />
1.3.7.4 Zawiązanie lokalnego partnerstwa <strong>na</strong> rzecz turystycznego rozwoju i promocji<br />
turystyki w województwie, a szczególnie w sąsiedztwie Starachowic oraz w celu promocji<br />
Markowych Produktów Turystycznych.<br />
64
PRIORYTET<br />
2 Podnoszenie jakości życia mieszkańców oraz rozwój kapitału ludzkiego.<br />
UZASADNIENIE:<br />
W budowaniu długofalowej przewagi konkurencyjnej gminy kluczowa jest inwestycja w edukację oraz<br />
wszechstronne rozwijanie kapitału ludzkiego, intelektualnego i społecznego. Jednym z <strong>na</strong>jwiększych<br />
potencjałów rozwoju dla gminy jest siła jej mieszkańców, dlatego stworzenie swoistego „silnego ruchu<br />
społecznego mieszkańców Starachowic” poprzez aktywizację, zaangażowanie, budowanie patriotyzmu<br />
lokalnego oraz rozwój społeczeństwa obywatelskiego jest bardzo ważnym celem rozwoju gminy <strong>na</strong><br />
<strong>na</strong>stępne <strong>lata</strong>.<br />
MIARY REALIZACJI PRIORYTETU – wskaźniki jakości życia, m.in.:<br />
• wyniki egzaminów szkolnych <strong>na</strong> tle regionu i kraju,<br />
• liczba osób szkolonych w celu uzyskania nowych kwalifikacji,<br />
• <strong>na</strong>kłady <strong>na</strong> kulturę w budżecie miasta,<br />
• liczba osób i podmiotów „tworzących” kulturę,<br />
• liczba osób uczestniczących w wydarzeniach kulturalnych,<br />
• liczba imprez sportowych,<br />
• liczba osób uczestniczących w imprezach sportowych masowych,<br />
• liczba obiektów sportowych i ścieżek rowerowych,<br />
• badanie kosztów życia.<br />
• badania poziomu i cen świadczonych usług i towarów z „koszyka dóbr”, <strong>na</strong> który składa się katalog<br />
potrzeb społecznych (badania siły <strong>na</strong>bywczej Mercera)<br />
• liczba mieszkańców Starachowic,<br />
• liczba mieszkań,<br />
• liczba rodzin objętych różnymi formami opieki, w tym liczba nowo zarejestrowanych podmiotów,<br />
• frekwencja wyborcza w wyborach i referendach ogólnopolskich, miejskich i osiedlowych,<br />
• wybrane wskaźniki dotyczące poczucia bezpieczeństwa oraz poziomu przestępczości, jakości i<br />
skuteczności podejmowanych interwencji przez służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo w<br />
mieście,<br />
• liczba osób korzystających z e-Muzeum<br />
• wzrost rozpoz<strong>na</strong>walności marki <strong>Starachowice</strong> oraz zmia<strong>na</strong> percepcji marki<br />
• liczba oraz zasięg przeprowadzonych akcji promocyjnych i reklamowych, liczba publikacji w<br />
mediach oraz wydanych materiałów informacyjnych<br />
65
KIERUNEK<br />
2.1 Tworzenie optymalnych warunków do rozwoju edukacji i kapitału ludzkiego zgodnie z ideą<br />
miasta uczącego się.<br />
Edukacja odgrywa z<strong>na</strong>czącą rolę w rozwoju młodego człowieka. Rozbudza zainteresowania,<br />
przygotowuje <strong>na</strong> szybko zachodzące zmiany. Efektyw<strong>na</strong> edukacja ma wpływ <strong>na</strong> rozwój społecznogospodarczy<br />
miasta i służy podnoszeniu standardu życia. Inwestowanie w wykształcenie w dużym<br />
stopniu będzie miało wpływ <strong>na</strong> przyszłe życie. Jakość, dostępność oraz otwartość edukacji warunkuje<br />
rozwój społeczeństwa obywatelskiego i służy podniesieniu standardu życia. System edukacji musi<br />
reagować <strong>na</strong> zmiany zachodzące w świecie, stale się rozwijać i dosko<strong>na</strong>lić. Winien każdemu umożliwiać<br />
realizację aspiracji i stwarzać jak <strong>na</strong>jlepsze warunki rozwoju. Jednocześnie <strong>na</strong>leży mieć <strong>na</strong> uwadze, że<br />
współczesny człowiek stoi przed wyzwaniem uczenia się przez całe życie. Wymagają tego szybko<br />
zmieniające się rynki pracy, wymuszające zdobywanie nowych kwalifikacji i kompetencji oraz innowacje<br />
technologiczne. Po<strong>na</strong>dto konkurencyjność ośrodków miejskich wyz<strong>na</strong>cza dzisiaj pojęcie kapitału<br />
ludzkiego i intelektualnego. Przedsiębiorcy podejmują decyzje inwestycyjne kierując się m.in.<br />
dostępnością wykwalifikowanych pracowników. Zważywszy <strong>na</strong> fakt, że stworzenie programu<br />
ułatwiającego uczenie się przez życie, oraz inicjatyw rozwijających kapitał społeczny – efekt budowania<br />
społeczeństwa obywatelskiego – nie wymaga ogromnych <strong>na</strong>kładów inwestycyjnych, <strong>Starachowice</strong> stoją<br />
przed ogromną szansą unikatowego w skali regionu i kraju, postawienia <strong>na</strong> budowania swojej przewagi<br />
konkurencyjnej w oparciu o ideę miasta uczącego się zaczerpniętą z coraz popularniejszej idei<br />
organizacji uczących się. Jak pokazuje a<strong>na</strong>liza z<strong>na</strong>komitej większości przypadków takiej reorientacji<br />
rozwoju, prowadzą one do sukcesu jednostek i całych społeczności. Oczywiście jest jedno „ale”. Proces<br />
ten ma charakter długofalowy.<br />
CELE OPERACYJNE / PROJEKTY / DZIAŁANIA / ZADANIA<br />
2.1.1 Podniesienie poziomu kształcenia w szkołach starachowickich – zajęcie czołowej lokaty w<br />
województwie Świętokrzyskim.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
2.1.1.1 Przeprowadzenie badań umiejętności uczniów PISA (program OECD) i <strong>na</strong><br />
tej podstawie opracowanie programu wspierania i rozwoju uczniów i <strong>na</strong>uczycieli szkół<br />
starachowickich. <strong>Projekt</strong> ten powinien obejmować wszystkie poziomy kształcenia, a więc<br />
szkoły podstawowe, gim<strong>na</strong>zjalne i licealne. W tym ostatnim przypadku koniecz<strong>na</strong> jest<br />
współpraca ze Starostwem Powiatowym w Starachowicach jako podmiotem prowadzącym.<br />
2.1.2 Modernizacja obiektów oświatowych: przedszkoli, szkół podstawowych i gim<strong>na</strong>zjalnych,<br />
oraz dostosowanie ich do potrzeb osób niepełnosprawnych.<br />
Jednym z warunków prawidłowego funkcjonowania placówek oświatowych jest baza material<strong>na</strong>. W<br />
pierwszej kolejności winny być prowadzone prace remontowe likwidujące zagrożenie dla życia i zdrowia<br />
użytkowników obiektów, a <strong>na</strong>stępnie prace mające wpływ <strong>na</strong> wysokość kosztów eksploatacji budynków.<br />
Konieczne też jest podniesienie estetyki obiektów oświatowych, co będzie miało pozytywny wpływ <strong>na</strong><br />
wygląd miasta.<br />
2.1.3 Doinwestowanie obiektów oświatowych w nowoczesny sprzęt informatyczny i<br />
audiowizualny.<br />
Współczes<strong>na</strong> edukacja wspiera<strong>na</strong> jest przez nowoczesne środki dydaktyczne (tablice interaktywne,<br />
sprzęt komputerowy, oprogramowanie dydaktyczne). Wskazane jest wykorzystywanie w większym<br />
stopniu komputerów w procesie <strong>na</strong>uczania przedmiotów nieinformatycznych. Jednocześnie nie moż<strong>na</strong><br />
zapomi<strong>na</strong>ć d rozwijaniu kompetencji językowych i dostępie do książek, audiobooków i czasopism.<br />
Ideałem byłoby wyposażenie każdego <strong>na</strong>uczyciela starachowickich szkół w służbowy laptop z dostępem<br />
66
do Internetu. Szkoły powinny też rozwijać dzienniki lekcyjne w formie elektronicznej, dostępnej on-line<br />
dla uczniów i rodziców.<br />
2.1.4 Promocja kultury fizycznej i zdrowego trybu życia wśród uczniów.<br />
Inwestowanie w sportowe zajęcia dzieci i młodzieży jest jednym z <strong>na</strong>jskuteczniejszych środków<br />
wychowawczych i metod przeciwdziałaniu patologiom społecznym. Udział w zajęciach sportowych ma<br />
wpływ <strong>na</strong> prawidłowy rozwój fizyczny dzieci, integruje środowisko uczniowskie, zagospodarowuje wolny<br />
czas. Zakres i formy zajęć muszą odpowiadać potrzebom uczniów w różnym wieku i wynikać ze<br />
z<strong>na</strong>jomości środowiska. Szkoła win<strong>na</strong> się stać osiedlowym centrum sportu.<br />
2.1.5 Zapewnienie bezpieczeństwa w szkołach.<br />
Uczeń winien się czuć w szkole bezpiecznie. Szkoła win<strong>na</strong> dawać zarówno poczucie bezpieczeństwa<br />
fizycznego jak i psychicznego. Szkoła bezpiecz<strong>na</strong> to taka szkoła, która zapewnia uczniom i pracownikom<br />
bezpieczne warunki <strong>na</strong>uki i pracy. Ogromną rolę spełniają w tym procesie psycholodzy i pedagodzy<br />
szkolni.<br />
2.1.6 Wyrów<strong>na</strong>nie szans edukacyjnych uczniów.<br />
Wszystkie dzieci niezależnie od pochodzenia społecznego, posiadanych niepełnosprawności, statusu<br />
materialnego muszą mieć dostęp do edukacji. Zaspokajanie potrzeb dzieci mających specyficzne<br />
problemy w uczeniu się jest ważnym zadaniem dla osób odpowiedzialnych za edukację. Brak działań w<br />
tym zakresie powoduje wzrost liczby dzieci <strong>na</strong>uczanych indywidualnie, a także wypadanie dzieci <strong>na</strong><br />
margines systemu szkolnego.<br />
2.1.7 Rozwinięcie programów pracy z uczniem zdolnym.<br />
Praca ze zdolnym uczniem wymaga specyficznego postępowania ze strony <strong>na</strong>uczyciela. W tym celu<br />
<strong>na</strong>leży dosko<strong>na</strong>lić <strong>na</strong>uczycieli pod kątem pracy z dzieckiem zdolnym. Należy stworzyć jak <strong>na</strong>jlepsze<br />
warunki dla uczniów szczególnie uzdolnionych. Korzystne może być tutaj stwarzanie okazji do kontaktu z<br />
<strong>na</strong>uczycielami akademickimi. Z drugiej strony poza dbaniem o rozwijanie wrodzonych talentów,<br />
koniecz<strong>na</strong> jest pomoc tym dzieciom w rozwijaniu kompetencji społecznych.<br />
2.1.8 Racjo<strong>na</strong>lizacja sieci szkół i przedszkoli.<br />
Jak wynika z prognozy demograficznej liczba dzieci w szkołach podstawowych i gim<strong>na</strong>zjach będzie<br />
ulegała zmniejszeniu. W związku z tym <strong>na</strong>leży ustalić optymalną liczbę szkół i przedszkoli umożliwiającą<br />
realizację obowiązku szkolnego i zapewniającą wszystkim chętnym możliwość korzystania z edukacji<br />
przedszkolnej. Należy liczyć się z faktem, że wszelkie działania podejmowane w tym zakresie będą<br />
budzić opór dyrekcji, <strong>na</strong>uczycieli i części rodziców. Dlatego wszelkie działania podejmowane w tym<br />
zakresie winny być poprzedzone wnikliwą a<strong>na</strong>lizą skutków zmian jak również szeroką konsultacja<br />
społeczną.<br />
2.1.9 Wspieranie rozwoju prywatnych instytucji oświatowych.<br />
Głównie chodzi tu o rozwój prywatnych żłobków i przedszkoli, których w chwili obecnej bardzo brakuje.<br />
Na dzień dzisiejszy miasto nie posiada żadnego przedszkola niepublicznego. Więcej miejsc w<br />
przedszkolach stworzyłoby szansę <strong>na</strong> pracę dla młodych matek.<br />
67
2.1.10 Program wspierania rodziców i <strong>na</strong>uczycieli w pracy wychowawczej<br />
2.1.11 Poszerzenie zakresu dostępności edukacji dla wszystkich grup wiekowych (uczenie się<br />
przez całe życie).<br />
Utworzenie w Starachowicach szkoły wyższej stworzyłoby szansę <strong>na</strong> rozwój Starachowic. Mogłoby<br />
przyciągnąć do miasta młodych ludzi, co pociągnęłoby za sobą rozwój ekonomiczny. Miasto mogłoby<br />
tylko <strong>na</strong> tym zyskać. Nastąpiłoby ożywienie nie tylko ekonomiczne ale i kulturalne. Staranny wybór<br />
uczelni mógłby także stać się filarem zinstytucjo<strong>na</strong>lizowanej działalności badawczo-rozwojowej i<br />
innowacyjności miasta oraz przyczyni się do budowania wyróżniającej się specjalizacji gminy/regionu <strong>na</strong><br />
tle województwa i kraju.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
2.1.11.1 Stworzenie filii renomowanej szkoły wyższej uczelni państwowej, lub samodzielnej<br />
Działania w projekcie 2.1.11.1<br />
wyższej uczelni zawodowej.<br />
• Przeprowadzenie wśród uczniów i rodziców badań dotyczących celowości utworzenia<br />
szkoły wyższej.<br />
• Z<strong>na</strong>lezienie i zaadaptowanie odpowiedniej bazy lokalowej.<br />
• Określenie nowatorskich kierunków kształcenia dopasowanych do potrzeb lokalnego i<br />
regio<strong>na</strong>lnego rynku pracy.<br />
2.1.11.2 Stworzenie warunków do rozwoju szkół i placówek niepublicznych w obszarze<br />
szkolnictwa zawodowego, będących alter<strong>na</strong>tywą kształcenia dla uczniów: stworzenie<br />
klastra firm technologicznych dla edukacji przyszłości.<br />
2.1.11.3 Intensyfikacja współpracy miasta z organizacjami promującymi idee kształcenia przez<br />
całe życie. Miasto wspierać będzie wszelkie formy edukacyjne podejmowane przez<br />
pokolenie określane mianem „50+” takie, jak np. Uniwersytet III Wieku.<br />
2.1.12 Rozwinięcie współpracy między<strong>na</strong>rodowej w dziedzinie edukacji.<br />
Udział w różnych projektach wspólnotowych oraz partnerstwa z miastami Europy pozwala <strong>na</strong> wymianę<br />
uczniów, <strong>na</strong>uczycieli, doświadczeń i sprzyja podnoszeniu jakości kształcenia, stwarza okazję do<br />
poz<strong>na</strong>wania różnych systemów i metod edukacji. Uczniowie poz<strong>na</strong>ją kulturę, historię i tradycje innych<br />
<strong>na</strong>rodów, a jednocześnie rozbudzają swoją świadomość <strong>na</strong>rodową. Rosną umiejętności językowe<br />
uczniów i <strong>na</strong>uczycieli.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
2.1.12.1 Podejmowanie i wspieranie inicjatyw zmierzających do <strong>na</strong>wiązania współpracy i<br />
wymiany uczniów (Gim<strong>na</strong>zja) z placówkami z miast partnerskich Starachowic.<br />
2.1.12.2 Wspieranie udziału szkół w między<strong>na</strong>rodowych programach, projektach i konkursach<br />
edukacyjnych.<br />
2.1.12.3 Podnoszenie kompetencji językowych uczniów i <strong>na</strong>uczycieli (orygi<strong>na</strong>lne i twórcze<br />
innowacje dydaktyczne, wykorzystanie nowych technologii w <strong>na</strong>uczaniu;<br />
przedstawienia i konkursy językowe, dni kultury danego języka).<br />
2.1.12.4 Szkolenie <strong>na</strong>uczycieli w zakresie wdrażania projektów wspólnotowych i edukacji<br />
europejskiej.<br />
68
KIERUNEK<br />
2.2 Wspieranie rodziny w rozwoju.<br />
Badanie funkcji starachowickiej rodziny przedstawia potrzebę systemowych rozwiązań w zakresie jej<br />
wsparcia mieszczących się w formule połączonych działań, szczególnie związanych ze sferą edukacji,<br />
wychowania, mieszkaniową, egzystencjalną. Priorytetem jest tu próba wyjścia przez tradycyjny schemat<br />
typowego pojmowania rodziny, który nie będzie pozbawiony badań faz jej rozwoju i specyfiki potrzeb z<br />
nimi związanych. Uszczegółowienie tego priorytetu poprzez dokładne zaplanowanie wszystkich działań,<br />
<strong>na</strong>wet tych <strong>na</strong>jmniejszych pozwoli osiągnąć oczekiwany efekt tj. systemowe myślenie o rodzinie.<br />
CELE OPERACYJNE / PROJEKTY / DZIAŁANIA / ZADANIA<br />
2.2.1 Poprawa sytuacji rodzin (zwłaszcza zagrożonych patologią) poprzez rozwój profilaktyki.<br />
Rozbudowa i zmodyfikowanie systemu świadczeń rodzinnych. Rozwój poradnictwa rodzinnego oraz<br />
pedagogiczno-psychologicznego. Wyrównywanie szans dzieci i młodzieży poprzez rozwój usług<br />
społeczno-opiekuńczych.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
2.2.1.1 Diagnoza sytuacji rodzin <strong>na</strong> terenie miasta i ustalenie zhierarchizowanej listy<br />
potrzeb.<br />
2.2.1.2 Udrożnienie komunikacji między wszystkimi instytucjami samorządowymi i<br />
organizacjami pozarządowymi zajmującymi się sprawami rodzin.<br />
2.2.1.3 Opracowanie i wdrożenie programu edukacji i poradnictwa Akademia Rodzin<strong>na</strong>:<br />
Jak sobie radzić z wychowaniem? Jak zapobiegać i skutecznie rozwiązywać konflikty? Jak<br />
być autorytetem dla dzieci? Jak lepiej zrozumieć swoje dziecko w jego poszczególnych<br />
fazach rozwojowych?<br />
2.2.1.4 Wspierać rodziny poprzez różne formy dodatkowej opieki: świetlice środowiskowe,<br />
zajęcia dodatkowe, kluby sportowe.<br />
2.2.1.5 Integracja i edukacja pracowników socjalnych i innych grup wsparcia zajmujących<br />
się pomocą rodzinie.<br />
2.2.1.6 Rozwój poradnictwa dla rodzin w kryzysie.<br />
2.2.1.7 Przywrócenie w szkołach funkcji wychowawczej – konkretne działania a nie hasła w<br />
szkolnych programach wychowawczych.<br />
2.2.2 Rozwój profilaktyki społecznej oraz zdrowotnej.<br />
Opracowanie systemów niwelujących negatywne skutki wynikające z migracji zarobkowych poprzez<br />
udrożnienie komunikacji pomiędzy ośrodkami pomocy społecznej, kuratorami sądowymi, poradniami<br />
międzyszkolnymi, pedagogami szkolnymi. Kierowanie pomocy prawnej, alimentacyjnej, pobudzenie<br />
wrażliwości społecznej <strong>na</strong> zjawisko eurosieroctwa, uruchomienie ruchu wolontariackiego w różnych<br />
środowiskach dla opieki <strong>na</strong>d rodzi<strong>na</strong>mi i osobami dotkniętymi tym zjawiskiem. Budowa lokalnego<br />
partnerstwa w celu zmniejszenia i przeciwdziałania dziedziczenia nierówności i biedy (nominowanie<br />
LIDERA, który kierowałby powstaniem lokalnego partnerstwa). Wypracowanie perfekcyjnego systemu<br />
monitorowania ubóstwa\biedy nie tylko <strong>na</strong> poziomie miast ale <strong>na</strong>wet dzielnic osiedli.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
2.2.2.1 Opracowanie i wdrożenie programu przeciwdziałania zjawisku eurosieroctwa –<br />
powołanie pedagogów rodzinnych pomagających środowiskom dotkniętym tym zjawiskiem<br />
(postulat środowisk oświatowych).<br />
2.2.2.2 Rozwiązanie kwestii pomocy osobom spoza miasta zwracającym się do Miejskiego<br />
Ośrodka Pomocy Społecznej.<br />
69
2.2.2.3 Opracowanie i wdrożenie programu partnerstwa lokalnego przeciwdziałania<br />
zjawisku dziedziczenia biedy.<br />
DZIAŁANIA W PROJEKCIE 2.2.2.2<br />
• Opracowanie programu stałego monitorowanie ww. zjawiska.<br />
• Stworzenie sprawnego systemu informacji między MOPS a szkołami.<br />
• Opracowanie i wdrożenie programu partnerstwa lokalnego <strong>na</strong> rzecz profilaktyki ww.<br />
zjawiska.<br />
2.2.2.4 Program (1 raz w roku) akcji bezpłatnych badań profilaktycznych (np. badań<br />
gęstości kości, mammograficznych, ciśnienia tętniczego, cholesterolu, poziomu cukru) <strong>na</strong><br />
pikniku dla mieszkańców miasta. Ma to <strong>na</strong> celu promocję profilaktyk, zdrowego trybu życia<br />
oraz szerzenie wiedzy o nowościach w dziedzinie badań i leków prewencyjnych.<br />
2.2.2.5 Opracowanie i wdrożenie programu promocji zdrowego trybu życia.<br />
2.2.2.6 Program darmowych szczepień przeciw chorobom zakaźnym dla dzieci<br />
pochodzących z <strong>na</strong>juboższych rodzin.<br />
2.2.3 Wsparcie dla rodzin wielodzietnych 3+, w tym rodzin zastępczych i rodzinnych domów<br />
dziecka.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
2.2.3.1 Ułatwienia dla rodzin 3+ w dostępie do wszelkich obiektów komu<strong>na</strong>lnych:<br />
Starachowickie Centrum Kultury, kino, biblioteka miejska, Internet, boiska, pływalnia,<br />
komunikacja miejska, itp.<br />
2.2.3.2 Program wsparcia rodzin 3+ przez podmioty gospodarcze: system zniżek, upustów,<br />
rabatów itp. przy zakupach produktów lub usług.<br />
2.2.4 Skrócenie okresu oczekiwania <strong>na</strong> mieszkania socjalne.<br />
Ważnym kierunkiem działań <strong>Gminy</strong> w <strong>na</strong>jbliższych <strong>lata</strong>ch musi być, oprócz działań zmierzających do<br />
przyrostu lokali socjalnych, szczegól<strong>na</strong> troska o posiadaną już substancję mieszkaniową. Odciążenie<br />
<strong>Gminy</strong> poprzez zaangażowanie prywatnych przedsiębiorców przy realizacji celów publicznych.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
2.2.4.1 Przeprowadzenie audytu potrzeb mieszkaniowych do zaspokojenia w trybie<br />
socjalnym.<br />
2.2.4.2 Opracowanie wieloletniego programu inwestycyjnego w zakresie remontów i<br />
modernizacji mieszkań socjalnych pozostających w zasobach miasta.<br />
2.2.4.3 Stworzenie partnerstwa publiczno-prywatnego <strong>na</strong> rzecz budowy i adaptacji<br />
mieszkań socjalnych (np. w systemie modułowym).<br />
70
KIERUNEK<br />
2.3 Kreowanie miejskiej przestrzeni społecznej dla rozwoju społeczeństwa obywatelskiego.<br />
Cel ten ma za zadanie zmienić diametralnie świadomość mieszkańców Starachowic. Chodzi o to by<br />
sami mieszkańcy zauważali że istnieją jako społeczeństwo oraz że wspólnie są w stanie zmieniać swoje<br />
otoczenie. Światli obywatele świadomi swych praw i obowiązków, zaangażowani <strong>na</strong> rzecz dobra<br />
wspólnego, to cel budowania społeczeństwa obywatelskiego. Kreowanie przestrzeni społecznej polega<br />
<strong>na</strong> aranżowaniu i dawaniu możliwości do pełnego wykorzystania własnych pomysłów, umiejętności i<br />
wiedzy dla dobra całej społeczności lokalnej. Wymaga to myślenia w kategoriach systemu zależności<br />
między wieloma czynnikami wpływającymi <strong>na</strong> <strong>na</strong>sze życie.<br />
CELE OPERACYJNE / PROJEKTY / DZIAŁANIA / ZADANIA<br />
2.3.1 Stworzenie komórki (jednoosobowe stanowisko pracy) w Urzędzie Miejskim odpowiedzialnej<br />
za komunikację społeczną oraz współpracę z organizacjami pozarządowymi.<br />
Zadania komórki:<br />
• Stworzenie bazy organizacji pozarządowych w Starachowicach.<br />
• Prowadzenie konsultacji społecznych: Starachowickiej Komisji Dialogu Społecznego.<br />
• Wyszukiwanie projektów Unii Europejskiej, pomoc w pisaniu wniosków projektowych i<br />
rozliczaniu projektów.<br />
• Tworzenie porozumień między Urzędem Miejskim, organizacjami i sektorem prywatnym dla<br />
realizacji konkretnych projektów społecznych.<br />
• Stworzenie platformy internetowej z informacjami, np.: baza organizacji pozarządowych w<br />
Starachowicach, baza projektów Unii Europejskiej dla starachowickich organizacji<br />
pozarządowych, informacje o konsultacjach społecznych, informacja o spotkaniach<br />
Starachowickiej Komisji Dialogu Społecznego, ankiety społeczne.<br />
2.3.2 Rozwinięcie celu operacyjnego 2.3.1, we współpracy z organizacjami pozarządowymi, w<br />
Starachowickie Centrum Dialogu Społecznego.<br />
Cele robocze Centrum:<br />
- Podniesienie jakości życia oraz atrakcyjności i funkcjo<strong>na</strong>lności przestrzeni miejskiej.<br />
- Kreowanie miejskiej przestrzeni społecznej dla wspierania i rozwoju społeczeństwa<br />
obywatelskiego.<br />
- Rozwój aktywności i samorządności obywatelskiej.<br />
- Wdrażanie wartości miasta uczącego się<br />
Zadania Centrum, m.in.:<br />
- Współpraca organizacji pozarządowych i uzyskiwania przez nie efektu synergii –<br />
tworzenie doraźnych partnerstw i konsorcjów do realizacji wspólnych projektów, m.in.:<br />
Organizacja czasu pozaszkolnego dla starachowickiej młodzieży. Organizacja czasu<br />
wolnego dla starachowickich seniorów. Organizacja imprez kulturalnych i sportowych.<br />
- Stworzenie platformy współpracy Urzędu Miejskiego, organizacji pozarządowych, sektora<br />
prywatnego.<br />
- Wsparcie merytoryczne starachowickich organizacji pozarządowych.<br />
- Prowadzenie platformy internetowej poświęconej starachowickim organizacjom<br />
pozarządowym.<br />
71
- Inspirowanie do tworzenia nowych organizacji pozarządowych poprzez wskazywanie<br />
obszarów, wymagających takiej formy aktywności społecznej.<br />
- Szkolenia dla członków organizacji pozarządowych.<br />
- Stworzenie miejsca spotkań młodych / starszych osób (zajęcia tematyczne).<br />
- Stworzenie miejsca publicznej przestrzeni informacji w oparciu o tradycyjne i nowe<br />
techniki przepływu informacji.<br />
- Stworzenie kawiarenki miejskiej.<br />
- Udzielanie wsparcia we wszystkich prowadzonych w mieście konsultacjach społecznych.<br />
2.3.3 Utworzenie Starachowickiej Akademii Liderów STAR<br />
W celu efektywnej realizacji statutowych zadań organizacje pozarządowe muszą posiadać sprawnych<br />
liderów, którzy pociągną za sobą innych. Z<strong>na</strong>czącą pomocą dla tych osób, będzie zindywidualizowany<br />
program rozwoju ich wiedzy i umiejętności, przydatnych w prowadzeniu działań <strong>na</strong> rzecz społeczności.<br />
Cel ten moż<strong>na</strong> osiągnąć poprzez organizowanie cykli szkoleniowych i warsztatów przygotowywanych <strong>na</strong><br />
podstawie a<strong>na</strong>lizy potrzeb rozwojowych; staże, praktyki, wizyty studyjne w doświadczonych<br />
organizacjach pozarządowych i innych instytucjach oraz firmach; konsultacje z ekspertami z różnych<br />
dziedzin związanych z rozwojem lokalnym, jako pomoc w rozwiązaniu konkretnych problemów (np.<br />
fi<strong>na</strong>nse, księgowość, prawo czy zarządzanie organizacją). Możliwość wykorzystania <strong>na</strong>bytych<br />
umiejętności w praktyce zapewni wewnętrzny konkurs grantowy, dzięki któremu moż<strong>na</strong> uzyskać środki<br />
<strong>na</strong> realizację projektu przez swoją organizację.<br />
2.3.4 Utworzenie sieci świetlic środowiskowych (osiedlowych lub parafialnych) prowadzonych<br />
przez organizacje pozarządowe <strong>na</strong> podstawie wygranych konkursów i udzielonych zamówień z<br />
<strong>Gminy</strong>.<br />
Świetlice środowiskowe to bardzo ważny element budowania aktywności społecznej, bezpieczeństwa i<br />
zaufania społecznego. To miejsca, gdzie mieszkańcy <strong>na</strong>jbliższej okolicy (ulicy, osiedla, parafii) mogą<br />
spędzić wolny czas, poczytać prasę, przeglądać internet, pograć w gry planszowe, uczestniczyć w<br />
bezpłatnych korepetycjach, kołach dyskusyjnych, uzyskać pomoc wolontariuszy, itp.). Wszystko to <strong>na</strong><br />
bezpiecznym terenie pod opieką osób prowadzących świetlicę.<br />
2.3.5 Rozwój aktywności i samorządności obywatelskiej <strong>na</strong> poziomie miasta i osiedli.<br />
Aktywność obywatelska w skali ulicy, osiedla i miasta stanowi świadectwo dojrzałości społeczeństwa. To<br />
o<strong>na</strong> współtworzy kapitał społeczny miasta i może stać się w skali kilku – kilku<strong>na</strong>stu lat źródłem<br />
„bogactwa” Starachowic i z<strong>na</strong>cząco zredukować wydatki samorządu <strong>na</strong> infrastrukturę społeczną.<br />
Wychowanie społeczeństwa (od przedszkolaka po emeryta) zredukuje skalę patologii społecznych,<br />
obniży lub <strong>na</strong>wet wyeliminuje wandalizm, którego skutki są bardzo kosztowne dla samorządu, poprawi<br />
komfort i zwiększy radość życia, zmniejszy drobną przestępczość i tym podobne zagrożenia .<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
2.3.5.1 Utworzenie sieci Lokalnych Punktów Aktywności (w skrócie LPA) <strong>na</strong> bazie świetlic<br />
środowiskowych.<br />
Celem działania LPA jest wsłuchiwanie się w potrzeby mieszkańców, a także koordynowanie takich<br />
działań, aby było one właściwie zarządzane. LPA jest organem, do którego mieszkańcy mogą zgłaszać<br />
swoje problemy i petycje. Dodatkowo, jako jednostka społecz<strong>na</strong> ma możliwość pracy i wspólnego<br />
działania z różnymi podmiotami, działającymi <strong>na</strong> niwie społecznej od dłuższego czasu, jak i krótko.<br />
Społeczność lokal<strong>na</strong> budowa<strong>na</strong> jest przez skoordynowane i przemyślane działania obywateli.<br />
72
2.3.6 Wspieranie ekonomii społecznej i biznesu w trzecim sektorze<br />
Ekonomia społecz<strong>na</strong> odnosi się do wszelkich form aktywności społecznej (a więc <strong>na</strong>kierowanych <strong>na</strong><br />
społeczny cel), związanych z działalnością ekonomiczną. Przedsięwzięcia ekonomii społecznej mają<br />
wyróżniać się <strong>na</strong>stępującymi cechami: prymat celów społecznych <strong>na</strong>d zyskiem ekonomicznym,<br />
demokratyczność – przestrzeganie spółdzielczej zasady „jeden członek, jeden głos”, elastyczność,<br />
innowacyjność – zdolność do dostosowywania się do zmieniających się potrzeb społecznych i<br />
uwarunkowań ekonomicznych, dobrowolne uczestnictwo: oparcie <strong>na</strong> wolontariacie, członkostwie i innych<br />
formach społecznego zaangażowania. Organizacje pozarządowe dysponujące takim kapitałem mogą w<br />
z<strong>na</strong>czący sposób wspierać lokalny biznes będąc: przestrzenią informacji czy bankiem<br />
wykwalifikowanych pracowników.<br />
73
KIERUNEK<br />
2.4 Wspieranie rozwoju kultury.<br />
Inspirowanie działalności kulturalnej podnosi jakość życia, zaangażowanie społeczne oraz patriotyzm<br />
lokalny wśród mieszkańców. Działania idealnie powinny wpasowywać się w wizję marki miasta oraz<br />
strategię turystyczną tak, by wszelkie inicjatywy w tym zakresie składały się <strong>na</strong> budowanie<br />
jednoz<strong>na</strong>cznych, silnych skojarzeń marki miasta. Wobec braku wyraźnej i spójnej polityki historycznej<br />
państwa gmi<strong>na</strong> musi wypracować własne, unikalne rozwiązania dot. Polityki Historycznej Starachowic<br />
oraz programu i <strong>na</strong>rzędzia realizacji programu ochrony dziedzictwa <strong>na</strong>rodowego.<br />
CELE OPERACYJNE / PROJEKTY / DZIAŁANIA / ZADANIA<br />
2.4.1 Opracowanie raportu <strong>na</strong> temat dziedzictwa historycznego Starachowic – Starachowickie<br />
Studia Historyczne.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
2.4.1.1 Powołanie zespołu roboczego składającego się z historyków i regio<strong>na</strong>listów oraz<br />
opracowanie koncepcji Raportu<br />
2.4.1.2 Zdefiniowanie i usystematyzowanie kluczowych pojęć dotyczących „Dziedzictwa<br />
Historycznego Starachowic”<br />
2.4.1.3 Opracowanie wizji promocji oraz wykorzystania wyników raportu <strong>na</strong> rzecz<br />
budowania zaangażowanej społeczności lokalnej oraz rozwoju turystycznego miasta.<br />
2.4.2 Umożliwienie łatwiejszego dostępu do dóbr kultury oraz wzbogacenie kapitału<br />
kulturowego o nowe wartości, wzory, oraz podniesienie jakości oferty kulturalnej.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
2.4.2.1 Współuczestnictwo <strong>Gminy</strong> w opracowaniu, wspólnie z Dyrektorem<br />
Starachowickiego Centrum Kultury i Społeczną Radą Kultury, funkcjo<strong>na</strong>lnej Strategii<br />
<strong>Rozwoju</strong> Starachowickiego Centrum Kultury jako animatora i koordy<strong>na</strong>tora wydarzeń<br />
kulturalnych, zgodnie z marką <strong>Starachowice</strong> i koncepcją miasta uczącego się.<br />
2.4.2.2 Intensywniejsze wspieranie rozwoju Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Adolfa<br />
Dygasińskiego wraz z filiami. Wykreowanie nowych form działalności odwołujących się do<br />
idei miasta uczącego się. Modernizacja placówek ukierunkowa<strong>na</strong> <strong>na</strong> multimedia.<br />
2.4.2.3 Stworzenie internetowego Centrum Informacji Kulturalnej (informacje o wszystkich<br />
wydarzeniach kulturalnych w jednym miejscu).<br />
2.4.2.4 Stwarzanie i promowanie innowacyjnych rozwiązań w systemie organizacji<br />
działalności kulturalnej i upowszechnia kultury. np. Swap Party (wymia<strong>na</strong> książka za<br />
książkę/magazyn za magazyn/program za program etc.).<br />
2.4.2.5 Aktywizacja środowisk twórczych poprzez wspieranie organizacji pozarządowych<br />
działających w zakresie kultury. Promocja i współorganizacja przez Gminę nowych zjawisk<br />
kulturalnych: street art., public art., warsztaty uliczne, oraz współpracy krajowej i<br />
między<strong>na</strong>rodowej.<br />
2.4.2.6 Współpraca ze środowiskiem osób niepełnosprawnych, m.in. w celu<br />
przezwyciężania barier architektonicznych w obiektach kulturalnych i zapobieganiu zjawisku<br />
wykluczenia społecznego i stwarzaniu tym osobom możliwości pełnego uczestniczenia w<br />
wydarzeniach kulturalnych.<br />
2.4.2.7 Rewitalizacja i modernizacja gminnych obiektów instytucji kultury (general<strong>na</strong><br />
74
odnowa, przebudowa i modernizacja) oraz wdrażanie systemów poprawy jakości pracy.<br />
2.4.3 Promowanie nowoczesnego patriotyzmu we współpracy z rodzi<strong>na</strong>mi, <strong>na</strong>uczycielami i<br />
organizacjami społecznymi.<br />
Gmi<strong>na</strong> powin<strong>na</strong> pełnić rolę inicjatora i koordy<strong>na</strong>tora promowania nowoczesnego patriotyzmu.<br />
Wykorzystanie Raportu <strong>na</strong> temat Dziedzictwa Historycznego Starachowic powinno stanowić punkt<br />
wyjściowy do opracowania polityki historycznej, która ma szansę pełnić ważną rolę w kształtowaniu<br />
świadomości historycznej i budowaniu zaangażowania mieszkańców oraz patriotyzmu lokalnego.<br />
Kluczowe jest również rozwijanie nowych form organizacji uroczystości i aktywizowania mieszkańców w<br />
nowoczesny, unikalny i pasjonujący sposób z wykorzystaniem wartości miasta uczącego się.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
2.4.3.1 Wymaga to opracowania Polityki Historycznej Starachowic oraz programu i<br />
<strong>na</strong>rzędzi jej realizacji, w tym programu ochrony dziedzictwa <strong>na</strong>rodowego.<br />
2.4.3.2 Utworzenie wirtualnego e-Muzeum historii Starachowic (powiązane ze<br />
Starachowickimi Studiami Historycznymi).<br />
Działania w ramach projektu:<br />
2.4.3.2.1 Powołanie zespołu specjalistów oraz lokalnych pasjo<strong>na</strong>tów, do oprac.<br />
koncepcji muzeum zgodnie z misją miasta uczącego się.<br />
2.4.3.2.2 Zbieranie, selekcja i uporządkowanie wszelkich dostępnych materiałów<br />
(informacje, artefakty, źródła, zdjęcia, pamiątki rodzinne nie w celu ich<br />
gromadzenia ale dokumentacji, opisu, sporządzenia kopii i fotografii) dotyczących<br />
historii ziemi starachowickiej w oparciu o szeroką akcję współpracy i aktywizacji<br />
mieszkańców i osób związanych ze Starachowicami.<br />
2.4.3.2.3 Wybór optymalnej i funkcjo<strong>na</strong>lnej koncepcji wirtualnego muzeum.<br />
2.4.3.2.4 Promocja koncepcji e-muzeum wśród mieszkańców, a zwłaszcza<br />
młodzieży.<br />
2.4.3.2.5 Prowadzenie badań <strong>na</strong>ukowych we współpracy z wybranymi instytutami<br />
historycznymi, uczelniami, bibliotekami, muzeami oraz współpraca w zakresie<br />
promocji muzeum.<br />
2.4.3.2.6 Wirtualne rekonstrukcje <strong>na</strong>jważniejszych wydarzeń historycznych z<br />
dziejów ziemi starachowickiej.<br />
2.4.3.2.7 Wypracowanie części e-learningowej e-Muzeum, gdzie każdy mógłby<br />
przejść lekcje z historii.<br />
2.4.3.3 Opracowanie przy współudziale starachowickich <strong>na</strong>uczycieli i seniorów<br />
<strong>na</strong>uczycieli, atrakcyjnej koncepcji obchodów uroczystości i świąt państwowych i lokalnych z<br />
aktywnym udziałem młodzieży i mieszkańców, z wykorzystaniem sce<strong>na</strong>riuszy<br />
uwzględniających <strong>na</strong>jnowocześniejsze środki przekazu, np. inscenizacje, street art., gry<br />
miejskie, itp.<br />
2.4.3.4 Opracowanie koncepcji nowoczesnego, regio<strong>na</strong>lnego dodatku do<br />
podręczników historii.<br />
2.4.3.5 Opracowanie miejskich ścieżek edukacyjnych np. przemysłowej,<br />
partyzanckiej, papieskiej zgodnie z założeniami miasta uczącego się.<br />
2.4.3.6 Estetyczne i funkcjo<strong>na</strong>lne oz<strong>na</strong>kowanie miejsc pamięci <strong>na</strong>rodowej,<br />
75
pomników, obiektów i miejsc związanych z lokalną historią.<br />
2.4.3.7 Inspirowanie środowiska <strong>na</strong>uczycieli m.in. poprzez przygotowanie,<br />
opracowanie sce<strong>na</strong>riuszy historii regio<strong>na</strong>lnej oraz podejmowanie z uczniami badań i<br />
studiów <strong>na</strong>d dziejami Starachowic.<br />
76
KIERUNEK<br />
2.5 Promocja sportu i aktywnego wypoczynku.<br />
Sport pomaga w zwalczaniu zjawisk określanych powszechnie mianem patologii społecznej i stanowi<br />
swoiste antidotum <strong>na</strong> plagę <strong>na</strong>rkomanii czy alkoholizmu. Jest czynnikiem stymulującym prawidłowy<br />
rozwój młodych ludzi i sprzyja kształtowaniu pozytywnych cech osobowości oraz takich wartości jak:<br />
odpowiedzialność, wytrwałość, koleżeńskość, obowiązkowość, odporność <strong>na</strong> stres, systematyczność,<br />
ambicja, chęć bycia lepszym. Daje szansę utalentowanej młodzieży wybicia się, z<strong>na</strong>lezienia swojego<br />
miejsca w życiu.<br />
CELE OPERACYJNE / PROJEKTY / DZIAŁANIA / ZADANIA<br />
2.5.1 Wspieranie rozwoju sportu wyczynowego.<br />
Sport wyczynowy cieszy się dużą popularnością wśród społeczeństwa <strong>na</strong>szego miasta. W oparciu o<br />
kadrę szkoleniową, bazę sportowo – rekreacyjną, tradycję, potencjał ludzki gwarantują sukces. Wyniki<br />
sportowe przysparzają <strong>na</strong>szemu miastu splendoru <strong>na</strong> arenie krajowej oraz między<strong>na</strong>rodowej.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
2.5.1.1 Upowszechnianie wychowania fizycznego i sportu wśród dzieci i młodzieży<br />
szkolnej.<br />
Działania w ramach projektu:<br />
2.5.1.1.1 Stworzenie systemu miejskich lig szkolnych w wybranych dyscypli<strong>na</strong>ch sportu w<br />
ramach Szkolnych Igrzysk Sportowych.<br />
2.5.1.1.2 Tworzenie klas sportowych w szkołach podstawowych i gim<strong>na</strong>zjalnych.<br />
2.5.1.2 Rozwój dyscyplin sportu mających szczególne z<strong>na</strong>czenie dla miasta <strong>Starachowice</strong>:<br />
piłka noż<strong>na</strong>, lekkoatletyka, pływanie, strzelectwo i koszykówka.<br />
2.5.1.3 Założenie i rozwijanie klubu szachowego.<br />
2.5.2 Promowanie zdrowego stylu życia wśród mieszkańców.<br />
Sport moż<strong>na</strong> uprawiać w dowolnym wieku i w różnych formach odpowiadającym potrzebom jednostki, jej<br />
możliwościom i zainteresowaniom. Prowadzone badania wskazują <strong>na</strong> pogarszający się stan zdrowia i<br />
sprawności <strong>na</strong>szego społeczeństwa. Brak <strong>na</strong>wyków aktywnego spędzania czasu wolnego nie tylko przez<br />
dzieci i młodzież ale również przez osoby dorosłe. Sport służy podtrzymaniu zdrowia, sprawności<br />
fizycznej oraz dobrego samopoczucia w konsekwencji podnoszeniu stanu zdrowia społeczeństwa.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
2.5.2.1 Rozwój programu „Sportowe podwórka”.<br />
2.5.2.2 Promowanie zdrowego stylu życia wśród dzieci i młodzieży w miejscu zamieszkania<br />
(streetworkerzy).<br />
2.5.2.3 Stworzenie pod patro<strong>na</strong>tem Prezydenta Miasta podwórkowej ligi, np. koszykówki,<br />
piłki nożnej.<br />
2.5.2.4 Wspieranie imprez sportowo-rekreacyjnych adresowanych dla mieszkańców<br />
Starachowic (np. Marszobieg Rodzin, Maraton Pływacki).<br />
2.5.2.5 Zapewnienie osobom niepełnosprawnym lepszego dostępu do bazy sportowej.<br />
77
KIERUNEK<br />
2.6 Budowanie rozpoz<strong>na</strong>walnej marki miasta <strong>Starachowice</strong> w skali krajowej i między<strong>na</strong>rodowej.<br />
Należycie sformułowa<strong>na</strong> i spójnie promowa<strong>na</strong> marka miasta ma zadanie zbudować silne i pozytywne<br />
oraz wyróżniające się skojarzenia ze Starachowicami w umysłach mieszkańców, sąsiadów, turystów,<br />
inwestorów. Marka powin<strong>na</strong> powstać <strong>na</strong> styku wizji rozwoju miasta uczącego się, Markowych Produktów<br />
Turystycznych oraz wizji strategicznego rozwoju gospodarczego.<br />
CELE OPERACYJNE / PROJEKTY / DZIAŁANIA / ZADANIA<br />
2.6.1 Powołanie Grupy Roboczej do prac <strong>na</strong>d strategią i promocją miasta <strong>Starachowice</strong><br />
składającej się z przedstawicieli Urzędu Miejskiego, gospodarki, kultury, <strong>na</strong>uki, sportu i<br />
mediów.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
2.6.1.1 A<strong>na</strong>liza wyjściowego postrzegania miasta i wyłonienie kluczowych grup docelowych marki<br />
<strong>Starachowice</strong>.<br />
- Badanie percepcji marki <strong>Starachowice</strong> wśród mieszkańców oraz kluczowych grup odbiorców<br />
- A<strong>na</strong>liza słabych i mocnych stron miasta z pomocą ekspertów i lokalnych liderów opinii<br />
- Opracowanie mapy głównych potrzeb do zaadresowania i barier do poko<strong>na</strong>nia w budowaniu wyróżniającej<br />
się marki miasta oraz wizji percepcji idealnej marki miasta<br />
2.6.1.2 Opracowanie funkcjo<strong>na</strong>lnej strategii Marki Miasta <strong>Starachowice</strong>.<br />
- Opracowanie koncepcji marki miasta (osobowość, styl, wartości, kluczowe korzyści, uzasadnienie, esencja<br />
marki).<br />
- Opracowanie kluczowego, jednolitego i spójnego przekazu promocyjnego oraz jego wizualizacji<br />
używanego do budowy marki miasta.<br />
- Opracowanie i upowszechnienie Księgi Marki Miasta <strong>Starachowice</strong> (kolorystyka, logo, hasła, styl,<br />
czcionka, wzory dokumentów i sposób ekspozycji marki, sposób mówienia, główny przekaz, przekazy<br />
uzupełniające).<br />
- Dostosowanie i skoordynowanie wszystkich przekazów składających się <strong>na</strong> budowanie percepcji miasta<br />
tak by były spójne z koncepcja marki miasta (turystka, inwestorzy, media).<br />
2.6.1.3 Opracowanie kompleksowego programu promocji marki „STARachowice” wśród<br />
mieszkańców i kluczowych grup odbiorców.<br />
2.6.1.4 Promocja i budowanie zaangażowania mieszkańców <strong>na</strong> wszystkich etapach prac<br />
koncepcyjnych i promocji marki miasta.<br />
2.6.1.5 Stworzenie Grupy Ambasadorów – grupy wpływowych i opiniotwórczych osób –<br />
zaangażowanych w promocję i budowanie marki miasta <strong>Starachowice</strong>.<br />
2.6.1.6 Prowadzenie konsekwentnej i spójnej kampanii marki w celu osiągnięcia zamierzonej<br />
percepcji oraz monitorowanie wyników.<br />
78
PRIORYTET<br />
3 Podnoszenie atrakcyjności i funkcjo<strong>na</strong>lności przestrzeni miejskiej.<br />
UZASADNIENIE:<br />
Priorytet trzeci zawiera działania <strong>Gminy</strong> polegające <strong>na</strong> tworzeniu instrumentów prawnych i działań<br />
wspierających zrównoważony rozwój miasta, poprawie stanu technicznej infrastruktury miejskiej<br />
(technicznej i społecznej) dotyczącej zarówno poprawie bezpieczeństwa, zaspokajania potrzeb<br />
mieszkaniowych, wzmocnienia miejskiej bazy wspierającej opiekę i rozwój dziecka oraz wspomagającej<br />
rozkwit życia społecznego starachowiczan. Uwzględniając potrzeby społeczne, gospodarcze<br />
przyrodnicze i kulturowe <strong>Starachowice</strong> będą miejscem przyjaznym, otwartym i innowacyjnym dla<br />
mieszkańców, inwestorów i turystów oraz wszystkich podmiotów w nim działających. Odpowiedni ład<br />
przestrzenny i estetyka miasta, oprócz podwalin dla biznesu decydują o tym czy <strong>Starachowice</strong> będą<br />
przyjaznym miejscem do pracy, życia czy zwiedzania.<br />
MIARY REALIZACJI PRIORYTETU:<br />
• liczba i jakość inwestycji związanych z planowaniem przestrzennym (w tym przewidziane<br />
inwestycje rewitalizacyjne),<br />
• powierzchnia terenów przygotowanych do zainwestowania, w ha,<br />
• liczba i jakość inwestycji drogowych,<br />
• Zwiększenie prędkości przemieszczania się pomiędzy poszczególnymi częściami miasta oraz<br />
dojazdu do miasta z kluczowych miejsc województwa i kraju w minutach<br />
• kilometry wybudowanych dróg,<br />
• liczba mieszkań (w szczególności mieszkań komu<strong>na</strong>lnych),<br />
• liczba nowo oddanych obiektów opieki <strong>na</strong>d dziećmi (żłobki, przedszkola) oraz liczba prywatnych<br />
przedsięwzięć z zakresu usług opieki <strong>na</strong>d dziećmi<br />
• liczba i wartość inwestycji w modernizację infrastruktury miejskiej,<br />
• poprawa jakości wód oraz % ścieków przemysłowych i komu<strong>na</strong>lnych oczyszczonych<br />
odprowadzanych do wód lub do ziemi<br />
• ilość odpadów wytworzonych w ciągu roku poddanych odzyskowi/unieszkodliwieniu<br />
• liczba zagospodarowanych terenów zielonych<br />
• liczba przestępstw i wskaźnik wykrywalności oraz liczba wykroczeń szczególnie przeciwko<br />
ustawy o wychowaniu w trzeźwości<br />
• ilość użytkowników infrastruktury sportowej i rekreacyjnej<br />
• liczba przedsiębiorstw i domów korzystające ze źródeł energii od<strong>na</strong>wialnej<br />
• ilość mieszkańców i przedsiębiorstw mających dostęp i korzystających z sieci internetowej, ilość<br />
użytkowników oraz miejsc korzystania z bezpłatnego Internetu<br />
• liczba osób korzystających z bazy danych e-formularzy <strong>na</strong> stronie internetowej Urzędu<br />
Miejskiego oraz wysoka oce<strong>na</strong> jakości obsługi elektronicznej przez inter<strong>na</strong>utów<br />
79
KIERUNEK<br />
3.1 Stworzenie atrakcyjnego i funkcjo<strong>na</strong>lnego miasta poprzez osiągnięcie trwałego ładu<br />
przestrzennego.<br />
CELE OPERACYJNE / PROJEKTY / DZIAŁANIA / ZADANIA<br />
3.1.1 Kształtowanie ładu przestrzennego miasta.<br />
<strong>Starachowice</strong> poprzez harmonijne uporządkowanie przestrzeni, <strong>na</strong>stawione <strong>na</strong> zaspokajanie potrzeb<br />
mieszkańca i uwzględniające dobro ogólnospołeczne oraz zrównoważony i trwały rozwój, powinny dążyć<br />
do stworzenia ładu ogólnego, który dotyczy wszelkich dziedzin życia i działalności człowieka.<br />
Kształtowanie przestrzeni Starachowic <strong>na</strong>leży tak realizować, aby plany zagospodarowania stały się<br />
autentycznym instrumentem realizacji wizji rozwoju Miasta opartej <strong>na</strong> innowacji, wiedzy i koncepcji<br />
miasta uczącego się, a jednocześnie zapewniły możliwe <strong>na</strong>jskuteczniejsze warunki do realizacji<br />
procesów inwestycyjnych poprzez łatwy i szybki dostęp do kompleksowych i zrozumiałych informacji <strong>na</strong><br />
temat dostępności i jakości terenów inwestycyjnych.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
3.1.1.1 Określenie potrzeb i a<strong>na</strong>liza potencjału przestrzennego Starachowic oraz<br />
określenie spójnej wizji rozwoju przestrzennego miasta.<br />
Działania w ramach projektu:<br />
3.1.1.1.1 Stworzenie Programu ochrony dziedzictwa kulturowego, przyrodniczego i<br />
zabytkowej substancji miasta oraz wizji wymagań estetyczno-architektonicznych<br />
<strong>na</strong>jbardziej reprezentacyjnych części miasta.<br />
3.1.1.1.2 Zapobieganie pogarszania estetyki przestrzeni miejskiej związanej z<br />
postępującym procesem żywiołowego i chaotycznego rozwoju (bez<br />
poszanowania przestrzeni publicznej).<br />
3.1.1.2 Priorytetowe opracowanie i uchwalenie miejscowych planów<br />
zagospodarowania przestrzennego, obejmujących całe miasto.<br />
3.1.1.3 Aktywne pozyskiwanie terenów pod zabudowę mieszkaniową,<br />
administracyjną i usługową zgodnych z wizją rozwoju przestrzennego miasta.<br />
3.1.1.4 Opracowanie projektów modernizujących i porządkujących<br />
zagospodarowaną przestrzeń śródmiejską.<br />
3.1.1.5 Wykorzystanie krajobrazowego położenia pomiędzy dwoma wielkimi<br />
kompleksami leśnymi, jako czynnik rozwoju zrównoważonego przestrzeni miejskiej.<br />
3.1.1.6 Podjęcie decyzji co do kierunków i działań zmierzających do rozszerzenia<br />
granic administracyjnych miasta.<br />
3.1.2 Kreacja centrum jako reprezentacyjnej wizytówki miasta.<br />
Centrum miasta, jako główny ośrodek administracyjno-usługowy, skupiający <strong>na</strong>jważniejsze obiekty służące<br />
mieszkańcom Starachowic z zakresu zarządzania, obsługi gospodarki i obsługi ludności oraz kultury, z<br />
wyeksponowaną ogólnodostępną reprezentacyjną przestrzenią publiczną. Centrum stanie się bezpiecznym<br />
i atrakcyjnym miejscem spotkań, którego wyróżnikiem będą walory istniejącej przyrody.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
3.1.2.1 Opracowanie i realizacja koncepcji utworzenia centrum miasta wraz z powiązaniami<br />
w strefie śródmiejskiej.<br />
3.1.2.2 Rewitalizacja przestrzeni publicznej placu Rynek wraz z przyległymi ulicami.<br />
3.1.2.3 Opracowanie koncepcji utworzenia centrum administracyjnego miasta przy Pasażu<br />
80
Staszica.<br />
3.1.2.4 Rewitalizacja placu po byłym targowisku Manhattan.<br />
Działania w ramach ww. projektów<br />
• Opracowanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jako instrumentu do<br />
wprowadzenia planowanych przedsięwzięć wraz z tere<strong>na</strong>mi przyległymi.<br />
• Dostosowanie mechanizmów i warunków sprzyjających tym przekształceniom.<br />
• Opracowanie połączeń sieciowych i przestrzennych centrum miasta z tere<strong>na</strong>mi przyległymi.<br />
• Uzupełnianie centrum miasta zabudową wielofunkcyjną (usługową i mieszkaniową) z<br />
uwzględnieniem wymogów wynikających z ochrony wartości przyrodniczych obszaru.<br />
3.1.3 Ochro<strong>na</strong> i kształtowanie środowiska przyrodniczego.<br />
Jednym z unikalnych walorów Gór Świętokrzyskich, uważanych za jedne z <strong>na</strong>jczystszych rejonów Polski,<br />
a także Starachowic jest częste występowanie chronionych i niespotykanych gatunków roślin i zwierząt<br />
oraz formacji i zabytków geologicznych. Mimo przeszłości przemysłowej Starachowic <strong>na</strong>szym celem jest<br />
budowanie percepcji miasta jako miejsca umiejętnego łączenia rozwoju ekonomicznego, ekorozwoju i<br />
eksponowania unikalnych walorów przyrodniczych. Świadome podejmowanie działań zmierzających do<br />
przywrócenia równowagi przyrodniczej poprzez ochronę dziedzictwa przyrodniczego i kształtowanie<br />
postaw proekologicznych wśród mieszkańców daje możliwość zabezpieczenia środowiska<br />
przyrodniczego dla przyszłych pokoleń<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
3.1.3.1 Zdiagnozowanie terenów cennych przyrodniczo i przyjęcie priorytetów<br />
wspierania tych terenów.<br />
3.1.3.2 Opracowanie koncepcji spójnej struktury przestrzennej terenów zielonych w<br />
mieście eksponującej walory krajobrazowe i środowiskowe oraz zharmonizowanie ich z<br />
tkanką miasta.<br />
3.1.3.3 Dążenie do poprawy stanu czystości wód, gleb i powietrza: budowa i rozwój<br />
infrastruktury sprzyjającej ochronie środowiska poprzez dosko<strong>na</strong>lenie i rozwój istniejącego<br />
systemu ka<strong>na</strong>lizacji, wodociągów, oczyszczalni ścieków.<br />
3.1.3.4 Opracowanie spójnej koncepcji powiązania terenów zielonych, sportowych i<br />
wypoczynkowych.<br />
3.1.3.5 Rewitalizacja Parku Miejskiego i Szlakowiska zgodnie z potrzebami<br />
mieszkańców i wizją Miasta, ze szczególnym uwzględnieniem:<br />
- budowy nowych ciągów pieszych i systemu ścieżek rowerowych,<br />
- budowy nowoczesnego oświetlenia parkowego,<br />
- budowy ogrodu jordanowskiego (koncepcja edukacyjnego placu zabaw),<br />
- budowy toru saneczkowego/rowerowego/crossowego,<br />
- budowy amfiteatru.<br />
3.1.3.6 Podniesienie i kształtowanie świadomości ekologicznej mieszkańców.<br />
Działania w ramach ww. projektu:<br />
3.1.3.6.1 Zaplanowanie i organizacja cyklicznych imprez promujących ochronę<br />
środowiska.<br />
3.1.3.6.2 Opracowanie Miejskiego Programu Edukacji Ekologicznej.<br />
3.1.3.6.3 Promocja i wspieranie inicjatyw pozyskiwania energii ze źródeł od<strong>na</strong>wialnych i<br />
czystych ekologicznie.<br />
81
KIERUNEK<br />
3.2 Rozwój kompleksowej infrastruktury miejskiej służącej bezpośrednio mieszkańcom.<br />
Dobrze rozwinięta infrastruktura technicz<strong>na</strong> sprzyja właściwemu rozwojowi wszystkich dziedzin życia<br />
gospodarczego i społecznego. <strong>Starachowice</strong> poprzez rozwój nowoczesnej i sprawnej infrastruktury<br />
technicznej będą miejscem, w którym wszyscy mieszkańcy będą mieli dostęp do dóbr cywilizacyjnych.<br />
CELE OPERACYJNE / PROJEKTY / DZIAŁANIA / ZADANIA<br />
3.2.1 Dostosowanie standardów wyposażenia w infrastrukturę dzielnic peryferyjnych do<br />
pozostałej części miasta.<br />
<strong>Starachowice</strong> powinny stanowić spójny organizm. Podstawą do osiągnięcia tego celu jest rozwój<br />
zarówno infrastruktury drogowej łączącej dzielnice północy i południa jak również intensywny rozwój<br />
infrastruktury w dzielnicach peryferyjnych (transport, sieci łączności elektronicznej, ka<strong>na</strong>lizacja i<br />
wodociągi, miejsca do rekreacji i wypoczynku) tak, by rozwijały się one <strong>na</strong> równi z centrum i eliminowały<br />
negatywne różnice poziomu życia mieszkańców.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
3.2.1.1 Zdiagnozowanie dysproporcji rozwojowych poszczególnych dzielnic miasta.<br />
3.2.1.2 Opracowanie i wdrożenie stałego monitoringu potrzeb komu<strong>na</strong>lnych mieszkańców.<br />
3.2.1.3 Opracowanie planów zapewnienia dostępu do infrastruktury komu<strong>na</strong>lnej wszystkim<br />
mieszkańcom.<br />
3.2.1.4 Przebudowa i budowa ulic w południowej części miasta ze scentralizowanym<br />
rozwiązaniem gospodarki wodno-ściekowej.<br />
3.2.1.5 Pozyskiwanie i wykorzystywanie terenów pod jednorodzinne i wielorodzinne<br />
budownictwo mieszkaniowe.<br />
DZIAŁANIA PLANOWANE W PROJEKCIE 3.2.1.5<br />
3.2.1.5.1 Uzbrojenie terenów.<br />
3.2.1.5.2 Budowa dróg, chodników oraz oświetlenia.<br />
3.2.1.5.3 Skomunikowanie nowych terenów z centrum.<br />
3.2.1.5.4 Tworzenie miejsc do lokalnej rekreacji i wypoczynku<br />
mieszkańców.<br />
3.2.2 Wzmocnienie infrastruktury miejskiej wspierającej opiekę <strong>na</strong>d dziećmi.<br />
Wybudowanie żłobka w Starachowicach z<strong>na</strong>cznie poprawiłoby sytuację w wielu aspektach życia<br />
gospodarczego i społecznego mieszkańców. Budowa żłobka jest swego rodzaju ekonomicznym<br />
przymusem gdyż z<strong>na</strong>cznie poprawiłaby sytuację materialną rodzin, dając możliwość pracy obojgu<br />
rodzicom. Do czasu wybudowania publicznego żłobka w Starachowicach, Gmi<strong>na</strong> będzie wspierać<br />
inicjatywę budowania prywatnych żłobków. Bardzo ważną rzeczą jest Porozumienie <strong>Gminy</strong> ze<br />
wspólnotami mieszkaniowymi i spółdzielniami w sprawie budowy placów zabaw dla dzieci.<br />
Zabezpieczenie środków budżetowych oraz stworzenie planu budowy placów zabaw pozwoli <strong>na</strong><br />
stopniową realizację tego przedsięwzięcia. Plac zabaw dla <strong>na</strong>jmłodszych to trening umiejętności<br />
społecznych takich jak: współpraca, kreatywność, współzawodnictwo oraz budowa relacji z innymi<br />
rówieśnikami. Place zabaw to wspaniała zabawa, która uczy i rozwija.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
3.2.2.1 Opracowanie listy potrzeb <strong>na</strong> podstawie ankietowego badania potrzeb rodziców<br />
przy współpracy z organizacjami pozarządowymi.<br />
3.2.2.2 Budowa nowoczesnego żłobka dla dzieci.<br />
3.2.2.3 Zwiększenie dostępności opieki przedszkolnej.<br />
82
3.2.2.4 Wspieranie inicjatyw prywatnych w obszarze usług opieki <strong>na</strong>d dziećmi<br />
przedszkolnymi.<br />
3.2.2.5 Budowa edukacyjnych placów zabaw dla dzieci.<br />
3.2.3 Zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych w zakresie budownictwa komu<strong>na</strong>lnego.<br />
Ograniczo<strong>na</strong> dostępność do zasobów mieszkaniowych powoduje konieczność a<strong>na</strong>lizy potrzeb oraz<br />
dążenie do poprawy jakości życia mieszkańców. Planowanie i monitoring potrzeb komu<strong>na</strong>lnych daje<br />
podstawy do wyeliminowania dalszych zagrożeń poprzez przygotowanie odpowiedniej infrastruktury<br />
społecznej (rewitalizacja istniejących zasobów mieszkaniowych, pozyskiwanie terenów do inwestowania<br />
w nowe budownictwo).<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
3.2.3.1 Audyt potrzeb mieszkaniowych do zaspokojenia w trybie komu<strong>na</strong>lnym.<br />
3.2.3.2 Opracowanie wieloletniego programu inwestycyjnego w zakresie remontów i<br />
modernizacji mieszkań komu<strong>na</strong>lnych pozostających w zasobach miasta.<br />
3.2.3.3 Stworzenie partnerstwa publiczno-prywatnego <strong>na</strong> rzecz budowy i adaptacji<br />
mieszkań komu<strong>na</strong>lnych (np. w systemie modułowym).<br />
3.2.3.4 Skrócenie okresu oczekiwania <strong>na</strong> mieszkania komu<strong>na</strong>lne.<br />
3.2.3.5 Poszukiwanie alter<strong>na</strong>tywnego rozwiązania problemu zapotrzebowania <strong>na</strong><br />
mieszkania komu<strong>na</strong>lne.<br />
3.2.4 Zwiększenie bezpieczeństwa publicznego.<br />
Opracowanie kierunków działań poprawiających poczucia bezpieczeństwa starachowiczan.<br />
Zapobieganie występowaniu sytuacji kryzysowych oraz unicestwianie ich <strong>na</strong>stępstw. Sprawne<br />
zarządzanie miastem w czasie normalnego funkcjonowania jak i w momentach krytycznych.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
3.2.4.1 Zaplanowanie i rozbudowa obecnego systemu monitoringu miejskiego.<br />
3.2.4.2 Wprowadzenie dwutorowego systemu sieci monitoringu.<br />
3.2.4.3 Poprawa stanu oświetlenia miejskiego.<br />
3.2.4.4 Opracowanie i wdrożenie programu współpracy między Urzędem Miejskim, Strażą<br />
Miejską i Policją.<br />
3.2.4.5 Współdziałanie Miasta ze wspólnotami mieszkaniowymi we wprowadzeniu<br />
lokalnych systemów monitoringu.<br />
3.2.4.6 Współpraca z Policją: fi<strong>na</strong>nsowanie służb po<strong>na</strong>dnormatywnych, spotkania z<br />
rodzicami i dziećmi w zakresie działań profilaktycznych przeciwdziałania demoralizacji,<br />
przestępczości nieletnich, alkoholizmowi i <strong>na</strong>rkomanii, przestępczości przeciwko mieniu i<br />
życiu, poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym.<br />
83
3.2.5 Modernizacja i rozwój infrastruktury sportowo-rekreacyjnej.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
3.2.5.1 Stworzenie listy priorytetowych inwestycji pod kątem realizacji<br />
<strong>na</strong>jpilniejszych potrzeb mieszkańców.<br />
3.2.5.2 Modernizacja Stadionu Miejskiego.<br />
3.2.5.3 Zagospodarowanie nieużytków, starych boisk, placów pod kątem rekreacji.<br />
3.2.5.4 Opracowanie planów zagospodarowania trzech miejskich zbiorników<br />
• Modernizacja terenów rekreacyjno-wypoczynkowych przy zalewie Lubianka.<br />
• Zagospodarowanie terenu przy zalewie Piachy.<br />
• Rewitalizacja „stawu” – zbiornika Pasternik.<br />
3.2.5.5 Budowa hali sportowej w północnej części miasta.<br />
3.2.5.6 Wytyczenie i budowa ścieżek rowerowych oraz miejsc do biegania.<br />
84
KIERUNEK<br />
3.3 Rozwój infrastruktury związanej z szeroko pojętym skomunikowaniem Starachowic.<br />
Szeroko pojęta „komunikacyjność” to jeden z kluczowych czynników sukcesu odpowiedzialnych za<br />
konkurencyjność miasta i podnoszenia jakość życia (tzw. czynnik miastotwórczy). Przy sieciach<br />
transportowych tworzą się strefy i korytarze intensywnego rozwoju. Dostępność komunikacyj<strong>na</strong> jest<br />
niestety „piętą achillesową” Starachowic. Dlatego celem długofalowym jest dążenie wszystkimi<br />
dostępnymi środkami do maksymalnego poprawienia skomunikowania Starachowic ze strategicznymi<br />
ośrodkami województwa i kraju oraz zagranicy. Dy<strong>na</strong>miczny rozwój systemów informacyjnych i<br />
telekomunikacyjnych jest podstawą do wzrostu innowacyjności Starachowic i realizacji wizji miasta<br />
uczącego się oraz alter<strong>na</strong>tywną e-autostradą, która może połączyć w nowoczesny sposób miasto<br />
zresztą świata zanim poprawi się system tradycyjnych dróg dojazdowych do miasta<br />
CELE OPERACYJNE / PROJEKTY / DZIAŁANIA / ZADANIA<br />
3.3.1 „Wszystkie drogi prowadzą do Starachowic” – modernizacja infrastruktury<br />
drogowej.<br />
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
3.3.1.1 Studium uwarunkowań rozwoju infrastruktury dróg dojazdowych do miasta oraz wewnątrz miasta;<br />
szczególnie ułatwiających realizację kluczowych dla rozwoju Starachowic kierunków w ramach Priorytetu 1,<br />
tj. wzmocnienia konkurencyjności gospodarczej miasta.<br />
- Połączenie dzielnic północy i południa miasta (wiadukt zachodni wraz z<br />
połączeniem z drogą krajową nr 42).<br />
- Lobbing miasta <strong>na</strong> rzecz budowy drogi krajowej nr 42 i dostosowania drogi<br />
krajowej nr 9 do parametrów drogi ekspresowej – z możliwą zmianą jej<br />
przebiegu bliżej miasta.<br />
3.3.1.2 Audyt i studium potencjału oraz możliwości aktywacji lub rozwoju połączeń<br />
alter<strong>na</strong>tywnych do dróg: autobusowych, kolejowych, lotniczych i wykorzystania strategicznej<br />
współpracy z miastami sąsiedzkimi (Kielce, Skarżysko-Kamien<strong>na</strong>) w poprawieniu<br />
skomunikowania Starachowic, szczególnie z uwzględnieniem:<br />
- Możliwości rozwoju szybkiej linii komunikacyjnej z <strong>na</strong>jbliższymi lotniskami<br />
(Kraków, Warszawa, Radom, Masłów) – szczególnie pod kątem<br />
maksymalnego ułatwienia realizacji kierunków rozwoju 1.1 oraz 1.3.<br />
- Współpracy partnerskiej z Gminą Skarżysko-Kamien<strong>na</strong> <strong>na</strong> rzecz<br />
wykorzystania istniejącej infrastruktury kolejowej <strong>na</strong> rzecz lepszego<br />
skomunikowania Starachowic.<br />
- Zmniejszenia odległości i poprawienia szybkości komunikacji z Kielcami w<br />
celu czerpania maksymalnych korzyści jako prężne miasto satelickie stolicy<br />
województwa.<br />
3.3.1.3 Poprawa jakości transportu miejskiego i lepsze skomunikowanie miasta dla<br />
mieszkańców i lokalnej przedsiębiorczości.<br />
3.3.2 Cyber-Polis: zapewnienie nowoczesnych systemów szybkiego dostępu do Internetu<br />
Skoro <strong>Starachowice</strong> omijają autostrady i drogi szybkiego ruchu, w celu uniknięcia peryferyzacji i<br />
wykluczenia, wysiłki <strong>na</strong>leży skoncentrować <strong>na</strong> budowie wewnątrz miasta e-autostrad łączących nie tylko<br />
z „Warszawą” ale z całym światem. Już dzisiaj może mieć to większe z<strong>na</strong>czenie dla rozwoju miasta, niż<br />
tylko wygodne drogi dojazdowe. Ale oczywiście nie rezygnujemy z budowy i starań o te drugie. Nazwa<br />
Cyber-Polis ma charakter marketingowy i oz<strong>na</strong>cza tworzenie „cyfrowego miasta”.<br />
85
<strong>Projekt</strong>y przewidziane do realizacji w ramach planowanego celu:<br />
3.3.1.1 Konsultacje z ekspertami w celu wyboru <strong>na</strong>jbardziej optymalnej technologii<br />
ICT <strong>na</strong> <strong>na</strong>stępne 20-30 lat<br />
3.3.1.2 Zaprojektowanie infrastruktury teleinformatycznej w oparciu o sieć<br />
światłowodową (tzw. ring miejski i podringi) pokrywającą całe miasto.<br />
3.3.1.3 Zapewnienie bezpłatnego dostępu do Internetu w strategicznych punktach<br />
miasta oraz stworzenie mapy rozszerzenia bezpłatnego dostępu do Internetu <strong>na</strong> całe<br />
miasto<br />
3.3.1.4 Promocja, stymulowanie i popularyzacja umiejętności korzystania z nowych<br />
technologii wśród wszystkich mieszkańców miasta.<br />
3.3.1.5 Działania <strong>na</strong> rzecz stworzenia <strong>na</strong>jnowocześniejszego w województwie/kraju<br />
E-Centrum <strong>na</strong> bazie Laboratorium Technopolis (zob. cel operacyjny 1.2.3.4)<br />
zaprojektowanego do poz<strong>na</strong>wania, kształcenia i nowych technologii, w tym szczególnie<br />
Internetu.<br />
3.3.1.6 Stworzenie Programu Wspierania E-działań prowadzących do promowania,<br />
rozwoju i stania się uz<strong>na</strong>nym ośrodkiem e-usług: biznesu elektronicznego (e-business),<br />
<strong>na</strong>uczania <strong>na</strong> odległość (e-learning), elektronicznych usług medycznych, kultury<br />
elektronicznej (e-culture).<br />
3.3.1.7 Uzyskanie przez Urząd Miasta tytułu lidera usług elektronicznych<br />
administracji w celu maksymalnego ułatwienia i skrócenia procesu obsługi mieszkańców,<br />
przedsiębiorców i inwestorów.<br />
3.3.1.8 Stworzenie kompleksowej i przejrzystej bazy danych (kluczowych<br />
dokumentów, przepisów oraz e-formularzy), udostępnienie jej <strong>na</strong> portalu Urzędu Miejskiego<br />
i stałe aktualizowanie.<br />
3.3.1.9 Stworzenie przyjaznego dla przedsiębiorców i inwestorów systemu<br />
rejestracji działalności gospodarczej przez Internet<br />
86
CEL SPECJALNY:<br />
Założenie Instytutu <strong>Rozwoju</strong> Starachowic<br />
Opracowany projekt Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong> nie jest sztywnym<br />
zapisem, lecz ma charakter otwarty i może być zmienia<strong>na</strong> pod wpływem oddziaływania <strong>na</strong> miasto<br />
czynników zewnętrznych i bodźców wewnętrznych. Wraz z przyjęciem wizji miasta uczącego się, rozwój<br />
jest traktowany jako stale trwający, dy<strong>na</strong>miczny proces uczenia się całej wspólnoty mieszkańców. Dzięki<br />
temu wdrażanie przyjętych priorytetów i kierunków rozwojowych pozwoli <strong>na</strong> wprowadzanie w ich strukturze<br />
zmian i ulepszeń. Wartością dodaną dialogicznego charakteru przyjętej idei będzie możliwość<br />
uwzględniania relatywnie szerokiego spektrum poglądów, koncepcji, perspektyw i punktów widzenia.<br />
Oczywistym jest fakt, że nie wszyscy mieszkańcy Starachowic od razu zechcą aktywnie włączyć się w<br />
planowaną transformację. Ważne jest w związku z tym stopniowe przekonywanie i przełamywanie<br />
<strong>na</strong>turalnych oporów.<br />
Skala przedsięwzięcia i perspektywa blisko 10 lat wskazują <strong>na</strong> potrzebę jego mądrej koordy<strong>na</strong>cji. Natural<strong>na</strong><br />
jest tutaj rola Urzędu Miejskiego jako inicjatora i twórcy głównych założeń do Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong><br />
<strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong>. Niezbędne wydaje się utworzenie samodzielnego Biura Strategii Miasta<br />
podległego bezpośrednio Prezydentowi Miasta. Jako komórka administracyj<strong>na</strong> umożliwiłaby sprawne<br />
podejmowanie decyzji, usprawnienie lokalnego procesu legislacyjnego oraz stały monitoring wdrażania<br />
projektu. Jednocześnie z uwagi <strong>na</strong> uwarunkowania pracy samorządowej Biuro może mieć ograniczone<br />
możliwości wdrażania wielu planowanych, rozwijanych i modyfikowanych jednocześnie przedsięwzięć.<br />
Po<strong>na</strong>dto zmonopolizowanie wszystkich prac przez urzędników ograniczy angażowanie się mieszkańców i<br />
tym samym rozwijanie kapitału społecznego miasta. Tym samym proponuje się utworzenie Instytutu<br />
<strong>Rozwoju</strong> Starachowic.<br />
Mieszkańcy<br />
Instytut <strong>Rozwoju</strong><br />
Starachowic<br />
Przestrzeń<br />
Gospodarka<br />
Byłby on alter<strong>na</strong>tywą wobec tradycyjnych instytucji <strong>na</strong>ukowo-badawczych co wszakże nie wyklucza<br />
współpracy z nimi. Wymaga to powołania Zespołu ds. <strong>Rozwoju</strong> złożonego z przedstawicieli samorządu<br />
miejskiego, radnych, przedstawicieli przedsiębiorców, mediów, kultury, organizacji samorządowych i<br />
lokalnych liderów opinii. Warto rozważyć włączenie osób spoza miasta oraz <strong>na</strong>wiązanie partnerstwa z<br />
instytucjami pracującymi <strong>na</strong> rzecz transformacji społecznej w Polsce np. Polskiego Forum Obywatelskiego.<br />
Możliwa forma praw<strong>na</strong> to niedochodowa spółka prawa handlowego z Gminą <strong>Starachowice</strong>, jako<br />
większościowym udziałowcą.<br />
Celem Instytutu <strong>Rozwoju</strong> Starachowic byłoby tworzenie i koordy<strong>na</strong>cja programów i projektów służących<br />
rozwojowi Starachowic w zdefiniowanych obszarach pełnego i zrównoważonego rozwoju miasta.<br />
87
V. WDRAŻANIE STRATEGII<br />
V.1 Instrumenty wdrażania strategii<br />
Podstawowym instrumentem wdrażania Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong><br />
jest Plan Strategiczny (cz. IV niniejszego opracowania) wraz ze wskaźnikami i miernikami osiągania<br />
założonych celów. Ponieważ strategia posiada bardzo odległy horyzont czasowy, konkretne projekty<br />
realizacyjne powinny być planowane i realizowane wg harmonogramu zgodnego z wieloletnim planem<br />
inwestycyjnym Starachowic a jednocześnie co roku <strong>na</strong>leży sporządzać szczegółowe harmonogramy dla<br />
projektów przewidzianych do realizacji <strong>na</strong> dany rok budżetowy.<br />
Schemat ogólny implementacji strategii rozwoju miasta:<br />
TAKTYKA STRATEGIA<br />
Zarządzanie<br />
operacyjne<br />
STRATEGIA ROZWOJU<br />
MIASTA<br />
(uchwała rady miasta)<br />
Określenie uwarunkowań<br />
organizacyjnych<br />
Identyfikacja przeszkód<br />
i ryzyk<br />
Określanie mierników<br />
i systemów kontroli<br />
Wdrażanie projektów<br />
(zarządzanie zmianą)<br />
Monitorowanie realizacji projektów<br />
i aktualizowanie strategii (programów)<br />
A<strong>na</strong>lizy i prognozowanie<br />
fi<strong>na</strong>nsów Miasta<br />
Wieloletnie programy<br />
inwestycyjne<br />
Aktywne<br />
gospodarowanie<br />
mieniem komu<strong>na</strong>lnym<br />
Wdrażanie strategicznych planów działania Planowanie<br />
Procedura przyjęcia i wdrożenia strategii rozwoju lokalnego<br />
Prezydent Miasta przedkłada Radzie Miejskiej projekt uchwały w sprawie strategii rozwoju miasta,<br />
przygotowanej przez zespół zadaniowy ds. opracowania strategii, oraz konsultantów zewnętrznych.<br />
Rada Miejska podejmuje uchwałę w sprawie przyjęcia strategii rozwoju lokalnego oraz powierza jej<br />
wyko<strong>na</strong>nie Prezydentowi Miasta.<br />
W celu realizacji uchwały Rady Miejskiej Prezydent Miasta powołuje z gro<strong>na</strong> wybranych pracowników<br />
Urzędu Biuro Strategii Miasta, wyz<strong>na</strong>czając jednocześnie jego Kierownika.<br />
Do kompetencji Biura Strategii Miasta <strong>na</strong>leży m.in.:<br />
• koordynowanie realizacji Strategii,<br />
• monitorowanie realizacji Strategii,<br />
• prowadzenie komunikacji społecznej i public relations Strategii.<br />
88
Ogólny schemat planowania i wdrażania strategii i projektów do realizacji <strong>na</strong> poziomie Urzędu<br />
Miejskiego:<br />
A<strong>na</strong>liza i planowanie strategiczne<br />
Zarządzanie operacyjne: projekty i zadania<br />
Kierownicy<br />
<strong>na</strong>jwyższego<br />
szczebla<br />
I<br />
Formułowanie<br />
celów<br />
głównych<br />
II<br />
A<strong>na</strong>liza sytuacji<br />
i prognozowanie<br />
IV<br />
Konsolidacja<br />
planów<br />
wydziałowych<br />
z pla<strong>na</strong>mi gł.<br />
VI<br />
Koordy<strong>na</strong>cja<br />
planów<br />
wydziałowych<br />
VIII<br />
Integracja<br />
budżetów<br />
wydziałowych<br />
Kierownicy<br />
średniego<br />
szczebla<br />
III<br />
Opracowanie<br />
planów<br />
wydziałowych<br />
V<br />
Opracowanie<br />
szczegółowych<br />
planów<br />
wydziałowych<br />
VII<br />
Opracowanie<br />
budżetów<br />
wydziałowych<br />
Kierownicy<br />
<strong>na</strong>jniższego<br />
szczebla<br />
Opracowanie<br />
szczegółowych<br />
planów zadań<br />
wydziałowych<br />
Opracowanie<br />
budżetów<br />
wydziałowych<br />
89
V.2 Mierniki i wskaźniki<br />
Priorytet 1<br />
GOSPODARKA<br />
• liczba patentów (wzorów przemysłowych) i praw własności intelektualnej, które zgłaszane są do<br />
ochrony, przeliczane w relacji do liczby mieszkańców. Wskaźnik odzwierciedla stopień innowacyjności<br />
gospodarki i proces tworzenia nowych technologii,<br />
• liczba małych i średnich przedsiębiorstw w gminie w podziale <strong>na</strong> branże<br />
• zmia<strong>na</strong> w liczbie nowych miejsc pracy w podziale <strong>na</strong> branże<br />
• liczba konferencji i spotkań biznesowych i około biznesowych,<br />
• liczba obiektów o charakterze turystycznym, w tym nowych, rewitalizowanych<br />
• liczba połączeń transportowych turystycznych (również sezonowych) oraz zmia<strong>na</strong> liczby pasażerów<br />
• liczba turystów odwiedzających <strong>Starachowice</strong> w rozbiciu powód odwiedzin, rodzaj odwiedzonych<br />
atrakcji oraz miejsce zamieszkania<br />
• liczba miejsc noclegowych w obiektach turystycznych, oraz liczba udzielonych noclegów w podziale <strong>na</strong><br />
miejsce zamieszkania<br />
• liczba przeprowadzonych turystycznych akcji promocyjnych i reklamowych, liczba publikacji w mediach<br />
oraz publikacjach turystycznych i przewodnikach, liczba wydanych map i materiałów informacyjnych<br />
• oce<strong>na</strong> jakości atrakcji infrastruktury turystycznej oraz jakości obsługi przez turystów<br />
• liczba kilometrów profesjo<strong>na</strong>lnie wytyczonych i oz<strong>na</strong>kowanych tras turystycznych wg określonych<br />
standardów jakości<br />
• liczba nowo zarejestrowanych podmiotów w branży turystycznej, wzrost zatrudnienia i inwestycji około<br />
turystycznych oraz sprzedaży turystycznych produktów lokalnych<br />
• liczba projektów wdrażanych przez NGO w branży turystycznej<br />
• wzrost rozpoz<strong>na</strong>walności marki <strong>Starachowice</strong> oraz Markowych Produktów Turystycznych<br />
Priorytet 2<br />
JAKOŚĆ ŻYCIA<br />
• wyniki egzaminów szkolnych <strong>na</strong> tle regionu i kraju,<br />
• liczba osób szkolonych w celu uzyskania nowych kwalifikacji,<br />
• <strong>na</strong>kłady <strong>na</strong> kulturę w budżecie miasta,<br />
• liczba osób i podmiotów „tworzących” kulturę,<br />
• liczba osób uczestniczących w wydarzeniach kulturalnych,<br />
• liczba imprez sportowych,<br />
• liczba osób uczestniczących w imprezach sportowych masowych,<br />
• liczba obiektów sportowych i ścieżek rowerowych,<br />
• badanie kosztów życia,<br />
• badania poziomu i cen świadczonych usług i towarów z „koszyka dóbr”, <strong>na</strong> który składa się katalog<br />
potrzeb społecznych (badania siły <strong>na</strong>bywczej Mercera),<br />
• liczba mieszkańców Starachowic,<br />
90
• liczba mieszkań,<br />
• liczba rodzin objętych różnymi formami opieki, w tym liczba nowo zarejestrowanych podmiotów,<br />
• frekwencja wyborcza w wyborach i referendach ogólnopolskich, miejskich i osiedlowych,<br />
• wybrane wskaźniki dotyczące poczucia bezpieczeństwa oraz poziomu przestępczości, jakości i<br />
skuteczności podejmowanych interwencji przez służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo w mieście,<br />
• liczba osób korzystających z e-Muzeum,<br />
• wzrost rozpoz<strong>na</strong>walności marki <strong>Starachowice</strong> oraz zmia<strong>na</strong> percepcji marki,<br />
• liczba oraz zasięg przeprowadzonych akcji promocyjnych i reklamowych, liczba publikacji w mediach<br />
oraz wydanych materiałów informacyjnych.<br />
Priorytet 3<br />
ŁAD PRZESTRZENNY<br />
• liczba i jakość inwestycji związanych z planowaniem przestrzennym (w tym przewidziane inwestycje<br />
rewitalizacyjne),<br />
• powierzchnia terenów przygotowanych do zainwestowania w ha,<br />
• liczba i jakość inwestycji drogowych,<br />
• Zwiększenie prędkości przemieszczania się pomiędzy poszczególnymi częściami miasta oraz dojazdu<br />
do miasta z kluczowych miejsc województwa i kraju w minutach,<br />
• kilometry wybudowanych dróg,<br />
• liczba mieszkań (w szczególności mieszkań komu<strong>na</strong>lnych),<br />
• liczba nowo oddanych obiektów opieki <strong>na</strong>d dziećmi (żłobki, przedszkola) oraz liczba prywatnych<br />
przedsięwzięć z zakresu usług opieki <strong>na</strong>d dziećmi,<br />
• liczba i wartość inwestycji w modernizację infrastruktury miejskiej,<br />
• poprawa jakości wód oraz % ścieków przemysłowych i komu<strong>na</strong>lnych oczyszczonych odprowadzanych<br />
do wód lub do ziemi,<br />
• ilość odpadów wytworzonych w ciągu roku poddanych odzyskowi/unieszkodliwieniu,<br />
• liczba zagospodarowanych terenów zielonych,<br />
• liczba przestępstw i wskaźnik wykrywalności oraz liczba wykroczeń szczególnie przeciwko ustawy o<br />
wychowaniu w trzeźwości,<br />
• ilość użytkowników infrastruktury sportowej i rekreacyjnej,<br />
• liczba przedsiębiorstw i domów korzystające ze źródeł energii od<strong>na</strong>wialnej,<br />
• ilość mieszkańców i przedsiębiorstw mających dostęp i korzystających z sieci internetowej, ilość<br />
użytkowników oraz miejsc korzystania z bezpłatnego Internetu,<br />
• liczba osób korzystających z bazy danych, e-formularzy <strong>na</strong> stronie internetowej Urzędu Miejskiego oraz<br />
wysoka oce<strong>na</strong> jakości obsługi elektronicznej przez inter<strong>na</strong>utów.<br />
91
V.3.<br />
Monitoring, oce<strong>na</strong>, aktualizacja strategii<br />
Monitoring społeczny obejmuje zbieranie informacji poprzez:<br />
• gromadzenie opinii i wniosków przekazywanych do władz miasta z inicjatywy mieszkańców,<br />
• przeprowadzanie, opracowywanie i udostępnianie wyników badań prowadzonych wśród<br />
mieszkańców przez lub <strong>na</strong> zlecenie Prezydenta Miasta,<br />
• zbieranie opinii wśród mieszkańców w ramach bezpośrednich spotkań,<br />
• zbieranie opinii wśród mieszkańców w ramach spotkań prowadzonych przez zespoły<br />
zadaniowe i projektowe w trakcie przygotowywania, realizacji i oceny przedsięwzięć realizowanych przez<br />
miasto lub z jej udziałem.<br />
Wskaźniki monitorowania<br />
Procedura monitorowania obejmuje:<br />
• zdefiniowanie wskaźników dla poszczególnych części Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong><br />
<strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong>,<br />
• określenie procedury monitorowania,<br />
• wyz<strong>na</strong>czenie referatów i osób odpowiedzialnych za pozyskiwanie, przetwarzanie i<br />
udostępnianie poszczególnych grup wskaźników,<br />
• koordynowanie przez Kierownika Biura Strategii Miasta procesu monitorowania i<br />
administrowania bazą danych.<br />
Tabela 1 . Zakresy odpowiedzialności – monitorowanie wskaźników<br />
Lp.<br />
Grupa wskaźników<br />
Odpowiedzialny<br />
(osoba, referat)<br />
Proces monitorowania, oceny i wykorzystania wyników:<br />
1) pozyskiwanie i dokumentowanie danych<br />
2) weryfikacja danych<br />
3) edycja wskaźników i porów<strong>na</strong>nie z planowanymi<br />
4) wnioskowanie <strong>na</strong> podstawie wskaźników<br />
5) formułowanie rekomendacji<br />
6) udostępnianie<br />
7) wykorzystanie wniosków i rekomendacji<br />
Punkty 1 – 5 obejmują właściwe monitorowanie.<br />
92
V.4 Komunikacja społecz<strong>na</strong><br />
Zarządzanie Gminą ma charakter służebny wobec mieszkańców i wymaga szerokiego uwzględnienia<br />
konsultacji społecznych.<br />
1) Cele komunikacji społecznej:<br />
• Zwiększenie udziału społeczności w działaniach <strong>na</strong> rzecz rozwoju miasta i poprawy warunków<br />
życia mieszkańców.<br />
• Zwiększenie poczucia tożsamości mieszkańców z miastem.<br />
• Zbieranie opinii i wniosków niezbędnych przy podejmowaniu decyzji przez władze miasta.<br />
• Wysoki poziom zaufania mieszkańców do działań podejmowanych przez władze miasta.<br />
• Formy komunikacji społecznej:<br />
• spotkania konsultacyjne, warsztaty projektowe,<br />
• Starachowickie Centrum Dialogu Społecznego,<br />
• spotkania otwarte władz z mieszkańcami,<br />
• konferencje, semi<strong>na</strong>ria,<br />
• imprezy promocyjne,<br />
• ankiety,<br />
• stro<strong>na</strong> internetowa.<br />
93
V.5 Rekomendacje wdrożeniowe<br />
Uwagi końcowe stanowią ogólne podsumowanie procesu pracy <strong>na</strong>d strategią oraz zawierają rekomendacje<br />
dotyczące działań związanych z wdrożeniem i monitorowaniem programów wynikających z opracowanego<br />
dokumentu.<br />
Uwagi i rekomendacje:<br />
1. Zawartość dokumentu stanowi uporządkowaną logicznie, kompletną i uzupełnioną prezentację:<br />
• wyników prac zespołu opracowującego strategię,<br />
• wyników przeprowadzonej konsultacji społecznej,<br />
• wyników prac zespołu konsultantów.<br />
2. Uczestnicy projektu, członkowie zespołu opracowującego strategię, biorący udział w szkoleniach i<br />
warsztatach diagnostyczno-planistycznych wnieśli duży wkład merytoryczny do strategii, wykazując przy<br />
tym bardzo duże zaangażowanie w sprawy rozwoju miasta.<br />
3. Sposób opracowania i konsultowania Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong> z<br />
udziałem partnerów społecznych <strong>Gminy</strong> w pełni upoważnia do uz<strong>na</strong>nia jej za opracowaną metodą<br />
uczestniczącą, tj. realizującą zasadę polityki strukturalnej Unii Europejskiej – zasadę partnerstwa.<br />
4. Realizacja strategii będzie wymagała zastosowania szeregu <strong>na</strong>rzędzi zarządzania, do których <strong>na</strong>leżą:<br />
• wieloletni plan inwestycyjny,<br />
• miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego,<br />
• budżet miasta,<br />
• konkretne projekty i programy,<br />
• aplikacje o zewnętrzne źródła dofi<strong>na</strong>nsowania,<br />
• system monitorowania zawierający a<strong>na</strong>lizę wskaźnikową stanu miasta,<br />
• polityki szczegółowe miasta (stanowiące zbiór spójnych zasad odnoszących się do określonej<br />
dziedziny życia/funkcjonowania miasta), pozwalające podejmować powtarzalne decyzje według tych<br />
samych kryteriów,<br />
• zadania wyz<strong>na</strong>czane urzędnikom gminy i jednostkom podległym miastu.<br />
5. Ważnym <strong>na</strong>rzędziem realizacji strategii rozwoju miasta do roku 2015 będą kolejne elementy planu<br />
realizacyjnego.<br />
6. Niezbędne jest wdrożenie co <strong>na</strong>jmniej uproszczonej wersji a<strong>na</strong>lizy wskaźnikowej do monitorowania<br />
stanu miasta i postępu realizacji projektów.<br />
7. Praktycz<strong>na</strong> zdolność codziennej współpracy pomiędzy miastem a partnerami lokalnymi wymaga<br />
dalszego rozwoju.<br />
8. Istnieje duża potrzeba współpracy władz miasta i partnerów społecznych przy realizacji strategii.<br />
9. Należy uruchomić dalsze prace związane z opracowaniem szczegółowym wybranych projektów.<br />
10. Niezbędne jest rozwinięcie grupy specjalistów z zakresu zarządzania projektami, przygotowywania<br />
wniosków o fi<strong>na</strong>nsowanie zewnętrzne, prowadzenia i rozliczania projektów.<br />
94
Arkusz wdrożeniowy: KARTA PROJEKTU do realizacji w ramach Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> Starachowic <strong>na</strong><br />
<strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong><br />
Symbol projektu Kierownik <strong>Projekt</strong>u Data rozpoczęcia Data zakończenia<br />
I. Tytuł <strong>Projekt</strong>u<br />
II.<br />
Jednostka realizująca/koordynująca <strong>Projekt</strong><br />
III. Opis <strong>Projekt</strong>u (krótki opis stanu istniejącego, problemów i potrzeb)<br />
IV. Charakterystyka przedsięwzięcia (cele projektu, przewidywane zadania do wyko<strong>na</strong>nia, osoby<br />
realizujące)<br />
V. Harmonogram fi<strong>na</strong>nsowy<br />
Rok <strong>2011</strong> 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 <strong>2020</strong><br />
Nakłady JST<br />
Dotacja<br />
Razem (PLN)<br />
VI. Wskaźniki osiągnięcia celów projektu<br />
Wskaźnik<br />
produktu<br />
Jedn.<br />
miary<br />
Lata<br />
rok "0" 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 <strong>2020</strong><br />
Wskaźnik<br />
rezultatu<br />
Jedn.<br />
miary<br />
Lata<br />
rok "0" 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 <strong>2020</strong><br />
VII. Efekty niemierzalne <strong>Projekt</strong>u<br />
95
ZAŁĄCZNIKI<br />
1 Sprawozdanie z konsultacji społecznych projektu Strategii<br />
<strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong>.<br />
<strong>Strategia</strong> rozwoju gminy jest <strong>na</strong>jważniejszym dokumentem przygotowywanym przez samorząd<br />
miasta <strong>Starachowice</strong>, określającym cele i priorytety polityki rozwoju, prowadzonej <strong>na</strong> terenie <strong>Gminy</strong>. Z<br />
chwilą uchwalenia strategia stanie się podstawowym i <strong>na</strong>drzędnym dokumentem formułującym politykę<br />
rozwoju miasta. <strong>Strategia</strong> realizowa<strong>na</strong> jest w ramach projektu „Profesjo<strong>na</strong>lne zarządzanie <strong>na</strong>jwiększym<br />
potencjałem Urzędu Miejskiego w Starachowicach” realizowanego w ramach Programu Operacyjnego<br />
Kapitał Ludzki, Priorytet V Dobre Rządzenie, Działanie 5.2 Wzmocnienie potencjału administracji<br />
samorządowej, Poddziałanie 5.2.1 Modernizacja zarządzania w administracji samorządowej.<br />
Organizacja konsultacji społecznych<br />
Konsultacje społeczne są formą dialogu władzy samorządowej z mieszkańcami. Jest to proces<br />
zakładający dobrowolność udziału. Uczestnicy konsultacji nie byli grupą reprezentatywną w sensie<br />
statystycznym, a jedynie grupą osób zainteresowanych tematem – w tym przypadku Strategią <strong>Rozwoju</strong><br />
<strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong>. Z tego powodu bardzo ważne było, aby informacja o konsultacjach<br />
dotarła do możliwie <strong>na</strong>jwiększej liczby potencjalnie zainteresowanych odbiorców, a także by zastosowane<br />
metody umożliwiały udział w konsultacjach <strong>na</strong> różne sposoby, dopasowane do różnych stylów życia<br />
mieszkańców. Informacje o prowadzonych konsultacjach przekazywane były za pośrednictwem lokalnego<br />
radia, billboardów LED, informacji prasowych, strony internetowej www.starachowice.eu, ulotek, oraz<br />
indywidualnych zaproszeń. Na każdym spotkaniu konsultacyjnym oraz w Biurze Obsługi Mieszkańców<br />
udostępnio<strong>na</strong> była papierowa książka wpisów. <strong>Projekt</strong> dokumentu udostępniony jest <strong>na</strong> portalu miejskim<br />
www.starachowice.eu, w zakładce „<strong>Strategia</strong> <strong>Rozwoju</strong> Starachowic <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong>”. Konsultacje oparte były o<br />
zasadę jawności, której podstawową cechą jest możliwie swobodny dostęp do dokumentów i danych.<br />
Miały charakter publiczny i oparte były o zasadę równości i otwartości, co oz<strong>na</strong>cza, że uczestniczyć w<br />
nich mogli wszyscy zainteresowani obywatele. Odbywały się w sali konferencyjnej „Olimpia” w Urzędzie<br />
Miejskim w Starachowicach przy ulicy Radomskiej 45. W konsultacjach wzięli udział przedstawiciele<br />
młodzieży, środowisk oświatowych, mediów, organizacji pozarządowych i środowisk społecznych, seniorzy<br />
i kombatanci, organizacje i instytucje pomocy społecznej, mieszkańcy miasta, <strong>na</strong>jwięksi pracodawcy w<br />
gminie oraz pracodawcy sektora małych i średnich przedsiębiorstw.<br />
Cele konsultacji społecznych<br />
Celem konsultacji, przeprowadzonych w okresie 24 lutego do 4 marca <strong>2011</strong> roku było<br />
poinformowanie społeczeństwa o przygotowywanej przez Urząd Miejski w Starachowicach Strategii<br />
<strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong>, oraz uzyskanie opinii różnych środowisk i grup społecznych <strong>na</strong> temat<br />
proponowanych celów i priorytetów polityki rozwoju w perspektywie <strong>na</strong>jbliższych lat. Rezultatem<br />
podejmowanych działań miało być uzyskanie akceptacji społecznej, co do głównych celów i priorytetów<br />
96
strategii rozwoju gminy. Niniejsze sprawozdanie stanowi udokumentowanie procesu konsultacji<br />
społecznych Strategii <strong>Rozwoju</strong> <strong>Gminy</strong> <strong>Starachowice</strong> <strong>na</strong> <strong>lata</strong> <strong>2011</strong>-<strong>2020</strong>. Jego celem jest podsumowanie<br />
przebiegu tego procesu i zgłoszonych w jego trakcie uwag, sugestii i opinii, jak również poinformowanie o<br />
sposobie ich uwzględnienia w Strategii.<br />
Wnioski z konsultacji społecznych<br />
Odbyły się <strong>na</strong>stępujące spotkania środowiskowe:<br />
24 lutego, godzi<strong>na</strong> 15.00 – młodzież<br />
25 lutego, godzi<strong>na</strong> 10.00 – media lokalne<br />
26 lutego, godzi<strong>na</strong> 15.00 – środowiska oświatowe<br />
26 lutego, godzi<strong>na</strong> 17.00 – organizacje pozarządowe i środowiska społeczne<br />
28 lutego, godzi<strong>na</strong> 16.00 – mieszkańcy północnej części miasta<br />
1 marca, godzi<strong>na</strong> 12.00 – seniorzy, kombatanci<br />
1 marca, godzi<strong>na</strong> 14.00 – organizacje oraz instytucje pomocy społecznej<br />
2 marca, godzi<strong>na</strong> 16.00 – mieszkańcy południowej części miasta<br />
3 marca, godzi<strong>na</strong> 16.00 – <strong>na</strong>jwięksi pracodawcy w Gminie<br />
4 marca, godzi<strong>na</strong> 16.00 – pracodawcy sektora małych i średnich przedsiębiorstw<br />
Opinie poszczególnych środowisk<br />
Młodzież:<br />
1. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> zły stan dróg w mieście.<br />
2. Zaproponowano darmowy Internet dla wszystkich mieszkańców miasta.<br />
3. Zaproponowano unowocześnienie stadionu miejskiego (m. in. pod kątem lekkiej atletyki).<br />
4. Zaproponowano modernizację Parku Miejskiego (budowa amfiteatru).<br />
5. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> organizowanie wolnego czasu młodzieży (bezpieczne kluby, kawiarnie, dyskoteka,<br />
ścieżki rowerowe i miejsca do biegania, zagospodarowanie zbiorników wodnych).<br />
6. Zaproponowano mniejsze ceny za bilety MZK oraz darmowe dojazdy do placówek szkolnych.<br />
7. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> modernizacja infrastruktury komu<strong>na</strong>lnej.<br />
8. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> brak w mieście miejsc pracy dla kobiet i zaproponowano zabieganie o tworze -<br />
nie nowych miejsc pracy, co tworzy perspektywę do osiedlenia się i życia w mieście.<br />
9. Zaproponowano utworzenie wykwalifikowanego zespołu do spraw pozyskiwania środków unijnych.<br />
10. Zaproponowano stworzenie systemu zachęt do pozostania w mieście i/lub powrotu po studiach.<br />
11. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> brak programu rozwoju <strong>na</strong>ukowego i kulturalnego miasta.<br />
12. Wyrażono pozytywną opinię o stypendiach dla zdolnych uczniów/studentów ze Starachowic, konkursie<br />
przedsiębiorczości, możliwości odbywania dobrych praktyk zawodowych, utworzenia filii renomowanej<br />
szkoły wyższej, stworzeniu dostępu (zajęcia) do nowoczesnego laboratorium multimedialnego, oraz<br />
programów ułatwiających praktyczną i skuteczną <strong>na</strong>ukę języków obcych.<br />
97
Media lokalne:<br />
1. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> zły stan dróg w mieście.<br />
2. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> brak ścieżek rowerowych.<br />
3. Zaproponowano budowę sieci szerokopasmowego Internetu.<br />
4. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> brak zewnętrznej promocji Muzeum Przyrody i Techniki (np. tablic przydrożnych).<br />
5. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> niskie dochody z działalności Starachowickiego Centrum Kultury i nie pełne<br />
wykorzystanie potencjału (za mało komercyjnych koncertów).<br />
6. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> brak terenów inwestycyjnych Specjalnej Strefy Ekonomicznej w mieście.<br />
7. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> zmniejszającą się liczbę mieszkańców miasta <strong>na</strong> skutek negatywnych trendów<br />
demograficznych.<br />
8. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> potrzebę „zatrzymania” młodzieży w mieście.<br />
9. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> brak turystycznych „magnesów” Starachowic.<br />
Środowiska oświatowe:<br />
1. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> koszty, jakie poniesie miasto w związku z adaptacją budynku dla tworzonej<br />
technicznej uczelni wyższej.<br />
2. W ramach upowszechnienia sportu zaproponowano by zorganizować klub szachowy.<br />
3. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> brak boisk przy niektórych placówkach oświatowych oraz brak informacji <strong>na</strong><br />
temat uprawiania sportu przez osoby niepełnosprawne.<br />
4. Zaproponowano utworzenie baz danych z informacjami <strong>na</strong> temat możliwości rekreacji – mapa sportu<br />
Starachowic.<br />
5. Zaproponowano powołanie (przywrócenie) pedagogów rodzinnych zajmujących się między innymi<br />
problemem eurosieroctwa.<br />
Organizacje pozarządowe i środowiska społeczne:<br />
1. Wyrażono pozytywną ocenę wizji rozwoju Starachowic.<br />
2. Bardzo dobra oce<strong>na</strong> współpracy z samorządem, przejrzyste zasady fi<strong>na</strong>nsowania zadań,<br />
swobodny dostęp do informacji, możliwość konsultacji co do realizacji dotacji przez organizacje<br />
pozarządowe.<br />
3. Wyrażono pozytywną ocenę działalności kulturalnej miasta.<br />
4. Wyrażono poparcie dla współpracy wszystkich organizacji pozarządowych funkcjonujących <strong>na</strong><br />
terenie miasta.<br />
Mieszkańcy północnej części miasta:<br />
1. Zaproponowano rewitalizację Szlakowiska – alejki spacerowe.<br />
2. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> rewitalizację Manhattanu – zastrzeżenia do budowy siłowni i skateparku.<br />
3. Zaproponowano budowę parkingu podziemnego.<br />
4. Zaproponowano, by priorytetami w działaniach <strong>Gminy</strong> były: mieszkalnictwo socjalne, tworzenie nowych<br />
miejsc pracy, służba zdrowia, rozwój infrastruktury, poprawa przepustowości ulic, udrożnienie ulicy<br />
Żeromskiego (jednokierunkowej), budowa ścieżek rowerowych.<br />
5. Wyrażono pozytywną opinię o monitoringu, ale nie w celu karania mandatami za złe parkowanie.<br />
98
6. Zaproponowano, by Straż Miejska monitorowała osiedla.<br />
Mieszkańcy południowej części miasta:<br />
1. Zwrócono uwagę, że jesteśmy zbyt ubodzy <strong>na</strong> inwestycje, powinniśmy skupić się <strong>na</strong> konserwacji.<br />
Trzeba określić plan minimum i skupić się <strong>na</strong> jego realizacji.<br />
2. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> zły stan dróg w mieście.<br />
3. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> zły układ komunikacyjny.<br />
4. Zwrócono uwagę, że potrzebne jest odwodnienie oraz przepompownia <strong>na</strong> Południu.<br />
5. Zaproponowano, by Straż Miejska przeprowadzała patrole pieszo, a także w okolicach terenów niemonitorowanych<br />
kamerami.<br />
6. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> brak bezpieczeństwa pieszych <strong>na</strong> ulicy Miodowej.<br />
7. Zaproponowano, by zamiast drogiego wiaduktu zachodniego lepiej zrobić dobre drogi.<br />
8. Zwrócono uwagę, że inwestycje powinny być wykonywane zgodnie z zasadą: „raz a dobrze”.<br />
9. Zwrócono uwagę, że każda nowa ulica powin<strong>na</strong> mieć co <strong>na</strong>jmniej siedem metrów szerokości.<br />
10. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> potrzebę przygotowywania inwestycji przyłączeniowych (wjazdy) przy drodze<br />
krajowej nr 42.<br />
11. Zaproponowano zagospodarowanie terenów rekreacyjnych przy zalewie Lubianka.<br />
Pomoc społecz<strong>na</strong>:<br />
1. Nie zauważono <strong>na</strong>rastającego problemu eurosieroctwa.<br />
2. Zwrócono uwagę, że podstawowym problemem jest brak środków <strong>na</strong> świadczenie pomocy społecznej.<br />
3. Zwrócono uwagę, że część osób proszących o pomoc nie jest mieszkańcami Starachowic lecz<br />
gmin ościennych - warto ich również objąć pomocą społeczną.<br />
Pracodawcy sektora dużych przedsiębiorstw:<br />
1. Stwierdzono, że brak komunikacji z przedsiębiorcami jest podstawowym problemem. Należy organizować<br />
regularne spotkania z przedsiębiorcami (Prezydent Miasta) i budować trwałe relacje z firmami.<br />
2. Zwrócono uwagę, że strategia rozwoju <strong>Gminy</strong> powin<strong>na</strong> brać pod uwagę strategie rozwoju <strong>na</strong>jwiększych<br />
firm.<br />
3. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> problem z zatrudnianiem pracowników wykwalifikowanych – szkoły średnie<br />
zawodowe nie spełniają swoich zadań, profile kształcenia nie odpowiadają zapotrzebowaniu <strong>na</strong> rynku pracy.<br />
W okresie <strong>na</strong>jbliższych pięciu lat zabraknie np. elektromechaników.<br />
4. Zaproponowano udział przedsiębiorców w planowaniu programów <strong>na</strong>uczania w szkołach oraz tworzeniu<br />
kierunków.<br />
5. Zwrócono uwagę, że istnieje konieczność utworzenia wyższej szkoły zawodowej o profilach, <strong>na</strong><br />
które jest zapotrzebowanie <strong>na</strong> rynku – konsultacje z firmą MAN.<br />
6. Stwierdzono brak informacji o możliwości korzystania z ulg i zwolnień podatkowych.<br />
7. Zaproponowano zwolnienia z podatku od nieruchomości nowo zakupionej <strong>na</strong> okres jednego roku.<br />
99
Pracodawcy sektora małych i średnich przedsiębiorstw:<br />
1. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> brak prawoskrętu z ulicy Radomskiej w ulicę J. Krzosa.<br />
2. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> brak ścieżek rowerowych.<br />
3. Stwierdzono, że <strong>na</strong>jwiększym problemem miasta jest odpływ ludzi młodych do większych ośrodków.<br />
4. Zaproponowano organizację spotkań pracowników Urzędu Miejskiego oraz Prezydenta Miasta z<br />
pracodawcami.<br />
5. Zaproponowano organizację szkoleń dla młodzieży dotyczących lokalnego rynku pracy.<br />
6. Zwrócono uwagę <strong>na</strong> słabe skomunikowanie miasta z regionem oraz niedostateczną jakość dróg.<br />
7. Zaproponowano zagospodarowanie terenów przy zalewie Lubianka.<br />
Konsultowane środowiska potwierdziły potrzebę powstania dokumentu, jakim jest strategia rozwoju <strong>Gminy</strong> i<br />
koncentrowały się <strong>na</strong> zmianie akcentów, uzupełnianiu lub rozwijaniu zawartych w dokumencie treści.<br />
Zgłaszane uwagi charakteryzowały się różnym stopniem szczegółowości, od uwag <strong>na</strong>tury ogólnej i<br />
a<strong>na</strong>litycznej, po propozycje szczegółowych zapisów. Urząd Miejski w Starachowicach uz<strong>na</strong>je<br />
przeprowadzone konsultacje za cenne źródło opinii i propozycji, które pozwoliło <strong>na</strong> uzupełnienie projektu<br />
strategii i lepsze sformułowanie priorytetów oraz konkretyzację działań. Stanowią one również ważną<br />
przesłankę dla kontynuowania działań informacyjnych i promocyjnych strategii rozwoju <strong>Gminy</strong>.<br />
100