pozaprocesowy, skierowany do środków masowego przekazu, aby nie ferowały zbyt wcześnie wyroków. Żródłem dla tej zasady są m.in. przepisy prawa międzynarodowego, Konstytucja RP (art. 42 ust.3) czy KPK art. 5 § 1. Zasada in dubio in reo (art. 5 § 2 kpk) oznacza, że niedające się usunąd wąt<strong>pl</strong>iwości rozstrzyga się na korzyśd oskarżonego. Ma zastosowane wtedy gdy wyczerpano już wszystkie dostępne środki dowodowe. 13. Ciężar dowodu i ciężar dowodzenia Ciężar dowodu w procesie (onus probandi) spoczywa na oskarżycielu. W związku z zasadą domniemania niewinności zasada ta stanowi, że kto twierdzi, że oskarżony popełnił przestępstwo ponosi ciężar udowodnienia oskarżenia. Ciężar dowodu spoczywa przede wszystkim na oskarżycielu publicznym, a także na oskarżycielu prywatnym, posiłkowym, powodzie cywilnym, którzy występują w procesie we własnym imieniu. Ogólna reguła stanowi, że każdy kto powołuje się na jakieś fakty powinien je udowodnid – affirmanti incubit probatio. Oskarżony, gdy wykonując prawo do obrony podnosi fakty sprzeczne z tezą oskarżenia powinien je udowodnid, a jeżeli wykazuje np. swoje alibi to udowodnienie jego fałszywości należy do oskarżyciela. 8
<strong>Opracowanie</strong> Pawła G. Zagadnienia opracowałem na podstawie: Podręczników: Świda Zofia *red.+, Postępowanie karne. Częśd ogólna, Wolter Kluwer Polska, Warszawa 2008 r.; Waltoś Stanisław, Proces karny. Zarys systemu, LexisNexis, Warszawa 2009 r. Komentarza: Grajewski J., Paprzycki L., Komentarz do ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U z 1997 r., Nr 89, poz. 555), *w:+ J. Grajewski, L.K. Paprzycki, M. Płachta, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Tom I i II, Zakamycze, 2003. Artykułu: Skorupka Jerzy, Zatrzymanie procesowe osoby podejrzanej, opublikowane na łamach www.pk.gov.<strong>pl</strong> Mam nadzieję, że opracowanie pytao przyda się – dołożyłem wszelkich starao, aby było rzetelne i zawierało po kilka ciekawostek w każdym pytaniu. Miłej nauki 14. Zasada swobodnej oceny dowodów Art. 7. Organy postępowania kształtują swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Zasada swobodnej oceny dowodów wyrażona w art. 7 KPK jest przeciwstawna do zasady legalnej (ustawowej) oceny dowodów wiążącej organy dokonujące tej oceny określonymi w ustawie regułami. Opisywana ocena dowodów nie ma na celu ustalenia mocy czy ważności poszczególnych dowodów, a oceny ich wiarygodności pod kątem budowania ustaleo faktycznych w procesie. Zasada swobodnej oceny dowodów oznacza wolnośd wewnętrznego przekonania organu procesowego w kwestii oceny dowodów i wyciągania z nich racjonalnych wniosków, a tym samym wolnośd od schematycznych skrępowao w tym zakresie 1 . Opisywana swoboda jest jednak ustawowo ograniczona przez obowiązek uwzględniania wszystkich przeprowadzonych dowodów, a jednocześnie możliwością dokonania ustaleo faktycznych jedynie w oparciu o przeprowadzone dowody; obowiązkiem stosowania zasad prawidłowego rozumowania oraz uwzględniania różnorodnych wskazao wiedzy, poprzez m.in. zasięganie opinii biegłych posiadających niezbędne dla sprawy wiadomości specjalne, a także uwzględnieniem w ocenie dowodów zasad doświadczenia życiowego. Po przeprowadzeniu dowodu ocenia się ich wiarygodnośd (każdego z dowodów), a także po ocenia się całokształt materiału dowodowego, będącego podstawą ustaleo faktycznych. W pełni przydatny również dla postępowania karnego jest pogląd Sądu Najwyższego wypowiedziany na tle wykładni art. 233 § 1 k.p.c., że opinia biegłego podlega ocenie na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków (SN I CKN 1170/98, Rzeczpospolita z 5-6 maja 2001 r.). Ocena dowodów, a właściwie jej swoboda związana jest z możliwością oddalenia wniosku dowodowego. Dokonywana jest po apriorycznej ocenie możliwości przeprowadzenia dowodu. Organ nie przeprowadza dowodu, gdy dowód jest niedopuszczalny czy dowód został przedstawiony pomimo zakazu dowodowego. Ponadto organ prowadzący postępowanie ocenia przydatnośd dowodu do ustalenia stanu faktycznego i możliwości jego przeprowadzenia. Wniosek dowodowy można oddalid, zgodnie z dyspozycją art. 170 § 1 pkt 2-5 k.p.k. Swoboda oceny dowodów nie oznacza dowolności w ich ocenie, ponieważ podlega ona kontroli wyższej instancji podczas rozpatrywanie środka odwoławczego (np. zażalenia czy apelacji). Dotyczy to postanowieo wydanych w trakcie postępowania przygotowawczego oraz postanowieo wydanych przez sąd oraz wyroków. Kapitalne znaczenie ma uzasadnianie wyroku, w którym sąd powinien wskazad, jakie fakty uznał za udowodnione lub nieudowodnione, na jakich oparł się dowodach oraz z jakiego powodu nie uznał dowodów przeciwnych. Dokonując oceny dowodów i czyniąc ustalenia faktyczne sąd powinien m.in. respektowad zasady poprawnego myślenia, w tym także zasadę sprzeczności. Jeżeli więc sąd przyjmie sprzeczne ustalenia (inne w orzeczeniu, inne zaś w jego uzasadnieniu), to narusza zasadę sprzeczności, a tym samym postępuje w sposób niezgodny z dyspozycją art. 7 (SN II KRN 100/95, OSNKW 1995, nr 11, poz. 78) Proces karny przewiduje możliwośd kontroli oceny dowodów, a ustawową podstawą jest przyczyna odwołania określona art. 438 pkt 2 k.p.k. gdy wystąpił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mied wpływ na treśd orzeczenia. W przypadku uwzględnienia odwołania przez sąd odwoławczy zaskarżone orzeczenie może zostad zmienione lub uchylone, a sprawę można przekazad sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia. Wskazania sądu odwoławczego, uchylającego orzeczenie kooczące postępowanie i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania, nie mogą ingerowad w sferę zasady swobodnej oceny sądu pierwszej instancji. Mogą one jedynie ograniczad się do wskazania zakresu uzupełniającego postępowania dowodowego, nakazującego sprawdzenie lub wyjaśnienie określonych wąt<strong>pl</strong>iwości czy ponowne rozważenie ustalonych już okoliczności (SN IV KR 136/79, OSNKW 1979, nr 11, poz. 122). 1 M. Cieślak, Polska procedura karne, s. 361 9
Change language