Opracowanie Przemka H - Wrzuta.pl

76. Cele i funkcje środków zapobiegawczych.
Jako jedyne można je stosować tylko w stosunku do oskarżonego (podejrzanego). Środki zapobiegawcze są
zabezpieczeniem się przed faktami prawdopodobnymi, do których jeszcze nie doszło (np. aresztuje się
podejrzanego z powodu obawy, że będzie się ukrywał).
Środki zapobiegawcze spełniają jedną funkcję zasadniczą i dwie funkcje akcesoryjne.
Funkcja zasadnicza (prewencyjna). Środki zapobiegawcze można stosować w celu zabezpieczenia
prawidłowego toku postępowania. Zabezpieczenie to polega na tym, że:
1. „zabezpiecza” się oskarżonego dla procesu, „uniemożliwiając” mu ucieczkę bądź ujmując go już w
czasie ucieczki i ukrywania się;
2. Pozbawia się oskarżonego albo co najmniej utrudnia mu się naruszanie prawidłowego toku procesu,
np. wpływanie na zeznania świadków, zacierania śladów.
Zastosowanie więc środka zapobiegawczego, choćby najostrzejszego, jakim jest tymczasowe aresztowanie,
nie obala domniemania niewinności, choć niewątpliwie jest wskazówką, że oblanie go jest wysoce
prawdopodobne.
Funkcja akcesoryjna (ochronna) polega na zapobieganiu popełnieniu nowego przestępstwa przez
oskarżonego. Oskarżony odcięty od wspólników, narzędzi, przedmiotu wykonawczego traci możliwość
działania, a w każdym razie popełnienie przestępstwa staje się utrudnione.
Należy tu rozróżnić możliwość powstania dwóch, dość istotnie różniących się sytuacji:
1. Oskarżonemu zarzuca się popełnienie przestępstwa x, a nadto zachodzi obawa, że w razie
pozostawienia na wolności popełni przestępstwo y; aresztuje się go z powodu obawy, że popełni
przestępstwo y.
2. Oskarżonemu nie zarzuca się popełnienia przestępstwa x, lecz tylko zachodzi obawa, że w razie
dalszego pozostawania na wolności popełni przestępstwo y; aresztuje się go z powodu obawy, że
popełni przestępstwo y.
W pierwszej sytuacji mamy do czynienia z tymczasowym aresztowaniem względnie predeliktualnym, w
drugiej z tymczasowym aresztowaniem bezwzględnie predeliktualnym. Środki zapobiegawcze można
stosować wyjątkowo także w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego
przestępstwa. Jednoznacznie przeciwstawia się stosowania środków zapobiegawczych wyłącznie w
celach represyjnych.
77. Przesłanki środków zapobiegawczych
Art.249 Przesłanki i tryb zastosowania środków zapobiegawczych
§ 1. Środki zapobiegawcze można stosować w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, a
wyjątkowo także w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa;
można je stosować tylko wtedy, gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony
popełnił przestępstwo.
§ 2. W postępowaniu przygotowawczym można stosować środki zapobiegawcze tylko względem osoby,
wobec której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów.
§ 3. Przed zastosowaniem środka zapobiegawczego sąd albo prokurator stosujący środek przesłuchuje
oskarżonego, chyba że jest to niemożliwe z powodu jego ukrywania się lub jego nieobecności w kraju.
Należy dopuścić do udziału w przesłuchaniu ustanowionego obrońcę, jeżeli się stawi; zawiadomienie
obrońcy o terminie przesłuchania nie jest obowiązkowe, chyba że oskarżony o to wnosi, a nie utrudni to
przeprowadzenia czynności. O terminie przesłuchania sąd zawiadamia prokuratora.
§ 4. Środki zapobiegawcze mogą być stosowane aż do chwili rozpoczęcia wykonania kary. Przepis
niniejszy stosuje się do tymczasowego aresztowania tylko w razie orzeczenia kary pozbawienia
wolności.
§ 5. Prokurator i obrońca mają prawo wziąć udział w posiedzeniu sądu dotyczącym przedłużenia
stosowania tymczasowego aresztowania oraz rozpoznania zażalenia na zastosowanie lub przedłużenie
59