Opracowanie Przemka H - Wrzuta.pl

Opracowanie Agnieszki G.
40. Pojęcie i kategorie uczestników procesu
Przez uczestnika postępowania rozumiemy podmiot, który występuje w procesie karnym w roli, którą wyznaczają mu
przepisy prawa. Z tego określenia wynika, iż jest to uczestnik procesu karnego, na który prawo nakłada określone obowiązki lub
przyznaje oznaczone uprawnienia. Zakres tego pojęcia obejmuję m.in. organy procesowe (Sąd, policja, prokurator), oskarżony,
świadek. Z reguły te podmioty swym zachowaniem wpływają na bieg procesu karnego.
Spośród uczestników procesu karnego wyróżnia się następujące kategorie:
a)organy procesowe;
b)strony procesowe;
c)przedstawiciele procesowi stron (obroocy, pełnomocnik);
d)przedstawiciele społeczni ( przedstawiciel organizacji społecznej);
e)pomocnicy procesowi; (protokolant, tłumacz)
f)uczestnicy postępowania dowodowego (tzw. Źródła dowodowe, czyli oskarżony, świadek, biegły, specjaliści);
g) podmiot określony w art. 52 kk (w wypadku skazania za przestępstwo przynoszące korzyśd majątkową osobie fizycznej,
prawnej lub jednostce organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, a popełnione przez sprawcę działającego w jej imieniu lub
interesie, sąd zobowiązuje podmiot, który uzyskał korzyśd majątkową, do jej zwrotu w całości na rzecz Skarbu Paostwa; nie
dotyczy to korzyści majątkowej podlegającej zwrotowi innemu podmiotowi)
h) pozostali uczestnicy procesu.
Nie jest natomiast uczestnikiem postępowania karnego np. terrorysta dokonujący zamachu na członków składu orzekającego,
przestępca uwalniający oskarżonego aresztowanego i ułatwiający mu ucieczkę, członek zorganizowanej grupy przestępczej
zmuszający świadków do odmowy (zaniechania) złożenia zeznao, osoba postronna, która w trakcie rozprawy swoim
niewłaściwym zachowaniem powoduje jej przerwanie. Prawo bowiem nie przewiduje takich ról w postępowaniu karnym,
chociaż osoby te swoimi działaniami wpływają na przebieg postępowania, a w kraocowych sytuacjach mogą uniemożliwiad
prawidłowy wymiar sprawiedliwości, np. wobec pozbawienia organu procesowego zeznao zastraszonych świadków, a więc
wobec braku dowodów.
41. Organy procesowe
Organem procesowym jest organ paostwowy, któremu z mocy przepisów powierzono występowanie w procesie karnym w
wyznaczonej roli (posiada określone uprawnienia i obowiązki) oraz posiada określone przez właściwe przepisy strukturę
organizacyjną. Można je podzielid na organy kierujące procesem i organy współdziałające. Spośród uczestników postępowania
wyróżnia je przede wszystkim pozycja w procesie są uprawnione do wydawania decyzji procesowych, mają więc istotny wpływ
na wszczęcie postępowania oraz na jego przebieg i wynik. Organ kierujący procesem jest organem prowadzącym proces na
określonym jego etapie (dokonuje czynności procesowych i wydaje wiążące decyzje procesowe). Organem współdziałającym
jest organ paostwowy, który występując w procesie, współdziała z organem kierującym procesem. W poszczególnych stadiach
procesowych możemy wyróżnid:
1) w postępowaniu przygotowawczym:
- organy prowadzące śledztwo lub dochodzenie
- organy nadzoru (prokurator)
2) w postępowaniu rozpoznawczym (głównym)- postępowanie jurysdykcyjne:
- organem kierującym procesem jest sąd; poza posiedzeniami i rozprawą – prezes sądu
- organem współdziałającym jest oskarżyciel publiczny
3) w postępowaniu wykonawczym w charakterze organu procesowego występują podmioty wymienione w art. 2 KKW
(Art. 2. Organami wykonującymi orzeczenia są:
1) sąd pierwszej instancji,
2) sąd penitencjarny,
3) prezes sądu lub upoważniony sędzia,
4) sędzia penitencjarny,
5) dyrektor zakładu karnego, aresztu śledczego, a także dyrektor okręgowy i Dyrektor Generalny Służby Więziennej albo osoba
kierująca innym zakładem przewidzianym w przepisach prawa karnego wykonawczego oraz komisja penitencjarna,
6) sądowy kurator zawodowy,
7) sądowy lub administracyjny organ egzekucyjny,
8) urząd skarbowy,
9) odpowiedni terenowy organ administracji rządowej lub samorządu terytorialnego,
26