Opracowanie Przemka H - Wrzuta.pl

Opracowanie Magdaleny G.
27. ZASADA JAWNOŚCI
Uregulowana przede wszystkim przez prawo międzynarodowe w art. 6 EKPC, w którym stwierdza się że postępowanie przed
sądem jest jawne, a także wskazuje wyjątki od tej zasady.
Zasadę tą traktujemy również jako konstytucyjną. Wyraża się ją w postaci dwóch następujących dyrektyw:
- sprawa powinna byd rozpatrywana jawnie wobec osób postronnych, tzn. powinna byd rozpoznana na rozprawie w sposób
publiczny, umożliwiający obserwowanie jej przez każdą zainteresowaną osobę. Jest to zasada publiczności (jawności
zewnętrznej)
- sprawa powinna byd rozpoznana z udziałem stron i ich przedstawicieli, tzn. osób zainteresowanych jej rozstrzygnięciem, co
nazywa się zasadą jawności wewnętrznej
W art. 45 ust 1 Konstytucja stanowi że: „każdy ma prawo do (…) jawnego rozpatrzenia sprawy (…) pprzez (…) sąd.”
Zasada publiczności: gwarancja niezawisłości sędziowskiej, umacnia praworządnośd, kontrolę społeczną, wzmacnia poczucie ładu
społecznego, rola wychowawcza
Zasada publiczności wyrażona jest w 355 kpk, wedle którego rozprawa odbywa się jawnie, a ograniczenia jawności określa
ustawa. Na rozprawie odbywającej się jawnie mogą byd obecne:
a) osoby biorące udział w postępowaniu
b) inne osoby:
- pełnoletnie (małoletni mogą byd obecni za zezwoleniem przewodniczącego składu sędziowskiego)
- są nie uzbrojone (chyba że za zezwoleniem przewodniczącego, gdy są osobami zobowiązanymi do noszenia broni)
- nie znajdują się w stanie nie licującym z powagą sądu
c) sąd może zezwolid dziennikarzom na utrwalenie za pomocą aparatury dźwięku i obrazu z przebiegu rozprawy gdy przemawia
za tym uzasadniony interes społeczny, dokonywanie tych czynności nie będzie utrudniad prowadzenia rozprawy, ważny interes
uczestnika postępowania się temu nie sprzeciwia
d) sąd może zgodzid się na wniosek strony na utrwalenie przez nią przebiegu rozprawy za pomocą urządzenia rejestrującego
dźwięk, chyba że przemawia przeciwko temu wzgląd na prawidłowośd postępowania kryterium zbyt ogólnikowe
Ograniczenia publiczności rozpraw, gdy jawnośd mogłaby:
- wywoład zakłócenia spokoju publicznego
- obrażad dobre obyczaje
- ujawnid okoliczności, które ze względu na ważny interes paostwa powinny byd zachowane w tajemnicy
- naruszad ważny interes prywatny
- w razie przesłuchiwania świadka co do okoliczności objętych tajemnicą paostwową, służbową lub zawodową
Jawnośd jest też wyłączona gdy rozprawa dotyczy:
- wniosku prokuratora o umorzenie postępowania z powodu niepoczytalności sprawcy i zastosowania środka zabezpieczającego
- sprawy o pomówienie lub znieważenie; na wniosek pokrzywdzonego odbywa się jednak jawnie
- w postępowaniu z nieletnimi (chyba że jawnośd jest uzasadniona względami wychowawczymi)
- na wniosek osoby wnioskującej o ściganie
Wyłączenie publiczności rozprawy nie pozbawia udziału w niej uczestników postępowania, oprócz stron mogą wziąd udział w
rozprawie po dwie osoby wskazane przez oskarżyciela posiłkowego, prywatnego i oskarżonego. Jeśli w jednej sprawie jest kilku
oskarżycieli lub oskarżonych, liczba osób zaufania zostaje zredukowana, mogą wskazad po jednej osobie. Osoby zaufania są
wyłączone przy obawie ujawnienia tajemnicy paostwowej. Mimo wyłączenia jawności rozprawy przewodniczący może zezwolid
poszczególnym osobom na obecnośd na rozprawie. Od czasu zgłoszenia wniosku o wyłączenie jawności rozprawa w zakresie
tego wniosku odbywa się z wyłączeniem jawności, jeżeli o to wnosi strona lub sąd uzna za potrzebne.
W razie wyłączenia jawności rozprawy przewodniczący poucza obecnych, o obowiązku zachowania tajemnicy okoliczności
ujawnionych na rozprawie i o skutkach niedopełnienia tego obowiązku. Wyrok zawsze ogłasza się jawnie, przytoczenie powodów
wyroku może odbywad się z wyłączeniem jawności.
Narada jest zawsze tajnym etapem procesu karnego.
Jawnośd wewnętrzna jest szersza w porównaniu z jawnością zewnętrzną. W razie wyłączenia jawności odbywa się ona z
udziałem stron procesowych. Oskarżony ma prawo byd obecny przy wszystkich czynnościach postępowania dowodowego, tylko
wyjątkowo:
- oskarżony może byd wydalony z sali rozpraw, gdy mimo upomnienia przez przewodniczącego zakłóca porządek rozprawy
głównej lub godzi w powagę sądu
- oskarżony opuszcza salę rozpraw, gdy należy obawiad się, że obecnośd oskarżonego mogłaby oddziaływad krępująco na
wyjaśnienia współoskarżonego albo na zeznania świadka lub biegłego, po powrocie na salę rozpraw przewodniczący
niezwłocznie informuje oskarżonego o przebiegu rozprawy w czasie jego nieobecności, umożliwia mu złożenie wyjaśnieo co do
przeprowadzonych w czasie jego nieobecności dowodów.
17