Opracowanie Przemka H - Wrzuta.pl

25. Zasada prawa do obrony
Zasada prawa do obrony oskarżonego stanowiona jest przepisami prawa międzynarodowego (art. 14 ust. 3
Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i politycznych i art. 6 ust. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka),
przepisami Konstytucji RP (art. 42 ust. 2) oraz przepisami Kodeksu postępowania karnego (art. 6).
Przepisy Europejskiej Konwencji Praw Człowieka gwarantują każdemu oskarżonemu o popełnienie czynu
zagrożonego karą co najmniej prawo do posiadania odpowiedniego czasu i możliwości do przygotowania obrony oraz
bronienia się osobiście lub przez ustanowionego przez siebie obroocę, a jeżeli nie posiada środków na pokrycie
kosztów obrony – do bezpłatnego korzystania z pomocy obroocy z urzędu, gdy wymaga to dobro wymiaru
sprawiedliwości. Kodeks postępowania karnego in concreto stanowi o przysługującym prawie do obrony, w tym do
korzystania z obroocy o czym należy go pouczyd.
Zaniedbanie lub niewłaściwe wykonywanie obowiązków przez obroocę nie może szkodzid oskarżonemu,
wówczas gdy ten jako właściwa strona w procesie żadnej winy w niedopełnieniu obowiązków nie ponosi (SN II KZ
220/73, OSNKW 1974, nr 3, poz. 56; M. Cieślak, glosa, PiP 1974, z. 6, s. 18 i n.; W. Daszkiewicz, Przegląd
orzecznictwa, PiP 1974, z. 11, s. 108-109). Z poglądem powyższym koresponduje stanowisko Sądu Najwyższego, iż w
sytuacji, w której niedotrzymanie terminu zawitego przez obroocę nastąpiło z przyczyn od oskarżonego niezależnych,
i w konsekwencji godziło w przysługujące oskarżonemu prawo do obrony, pozbawiając go możliwości zaskarżenia
wyroku - istniały ustawowe warunki do przywrócenia terminu na podstawie art. 111 d.k.p.k. (obecnie art. 126). Zob.
SN V KRN 156/81, OSNPG 1981, nr 12, poz. 136.
Nie może powoływad się na pogwałcenie swego prawa do obrony ten, kto świadomie i z własnego wyboru
nie korzysta nawet z tych form umożliwiających realizację tego prawa, które zostały mu udostępnione (SN II KKN
96/01, OSNKW 2001, nr 11-12, poz. 95).
Dla sfery ochrony interesów oskarżonego istotne znaczenie mają również regulacje ujęte w ustawie z dnia 19
sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 51 zd. 2 tej
ustawy w dokumentacji dotyczącej badao osób przeprowadzonych na żądanie uprawnionego organu paostwowego,
nie utrwala się oświadczeo obejmujących przyznanie się do popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary. Nadto
osób obowiązanych do zachowania tajemnicy stosownie do wymagao ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, w
tym również biegłych lekarzy, nie wolno przesłuchiwad jako świadków na okolicznośd przyznania się osoby badanej
do popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary (art. 52 ustawy).
15