Opracowanie Przemka H - Wrzuta.pl

15. Zasada bezpośredniości
Zasada bezpośredniości nie została wyrażona expressis verbis w ustawie. Wyraża ona dyrektywę orzekania w
oparciu o jak najmniejszą liczbę ogniw pośrednich w postępowaniu dowodowym. Dokonywanie ustaleo faktycznych
jest poznawaniem prawdy przez odtworzenie zdarzenia na podstawie dowodów zebranych w sprawie. Istota zasady
bezpośredniości odnosi się do bezpośredniego zetknięcia się z dowodami będącymi podstawą ustaleo faktycznych,
nie mniej jednak rozwiązanie w którym to sędzia był świadkiem czynu o który toczy się sprawa jest niedopuszczalne i
przepis art. 40 § 1 pkt 4 k.p.k. z mocy prawa wyłącza sędziego w toczącego się postępowania tak, ażeby jego osobiste
przekonanie nie miało wpływu na obiektywną ocenę innych dowodów.
Dyrektywa o której mowa ma na celu doprowadzenie do tego, żeby sąd osobiście, tj. bezpośrednio
przeprowadził dowody, czyli przesłuchał oskarżonych, świadków, biegłych, zapoznał się z dowodami rzeczowymi i
treścią dokumentów. Ma to kapitalne znaczenie przede wszystkim przed sądem pierwszej instancji kiedy, dzięki
bezpośredniości sąd może zadawad pytania kontrolne, uzupełniające oraz obserwowad zachowanie
przesłuchiwanych osób. Ustawa stanowi jednak szereg wyjątków od zasady bezpośredniości, którymi są m.in.
możliwośd odczytania protokołów przesłuchao, przeprowadzenie określonej czynności przez wyznaczonego sędziego
lub wyznaczony sąd. Jednak art. 402 § 2 oraz art. 404 § 2 k.p.k. stanowi gwarancję zasady bezpośredniości normując
sytuację zmiany składu orzekającego po przerwie. W takim wypadku rozprawę prowadzi się od początku.
W przypadku postępowania przed sądem odwoławczym, w dużej mierze postępowanie ma charakter już
pośredni, ponieważ przeprowadzenie dowodów na rozprawie odwoławczej ma charakter wyjątkowy.
W celu zwiększenia wiarygodności dowodów, a właściwie próbie ograniczenia zmniejszania ich
wiarygodności jest nakaz (dyrektywa) korzystania z dowodów pierwotnych, a nie pochodnych. Oczywiście bardziej
wiarygodnym jest bezpośredni świadek zdarzenia (testis ex visu) niż świadek pośredni, który o zdarzeniu usłyszał
(testis ex auditu), a w przypadku dokumentów – ich oryginały czy kopie w przeciwieostwie do odpisów.
16. Zasada skargowości i ścigania z urzędu
Podstawowe znaczenie ma wyjaśnienie pojęcia skargi. Skargą jest wniosek podmiotu bezpośrednio
zainteresowanego rozstrzygnięciem o wszczęcie i przeprowadzenie stosownego postępowania.
Zasada skargowości jest tylko częściowo uregulowana kodeksowo dyrektywa. W zasadzie wszystkie
postępowania sądowe (tj. główne, apelacyjne, kasacyjne, dotyczące wznowienia oraz następcze) są domeną zasady
skargowości. W przeciwieostwie do postępowao sądowych – postępowania przygotowawcze i wykonawcze
podporządkowane są zasadzie ścigania z urzędu, co wyraża się w dyspozycji normy art. 9 § 1 k.p.k., który stanowi, że
organy procesowe prowadzą postępowanie i dokonują czynności z urzędu, chyba że ustawa uzależnia je od wniosku
określonej osoby, instytucji lub organu władzy. W każdym stadium można jednak znaleźd odstępstwa na rzecz zasad
przeciwnych.
Podmiotem bezpośrednio zainteresowanym może byd nie tylko strona, ale także inny uczestnik któremu
prawo przyznaje możliwośd wiążącego zainicjowania postępowania.
Skargi dzielimy na:
1. Skargi zasadnicze – inicjujące stadium procesu:
a. Akt oskarżenia
b. Pozew cywilny
c. Wniosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu przyspieszonym
2. Skargi instrumentalne – uruchamiają poszczególne etapy stadiów, wszczęcie nadzwyczajnego
postępowania kontrolnego lub postępowao incydentalnych:
a. Etapowe:
i. Apelacja
ii. Zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego
iii. Zażalenie na postępowanie o umorzeniu postępowania przygotowawczego
iv. Sprzeciw od wyroku zaocznego
v. Sprzeciw od wyroku nakazowego
10