Wady wymowy u osób z rozszczepem wargi i podniebienia*

More documents

Recommendations

Info

2010, 63, 12 Wady wymowy Omówienie wyników i dyskusja Na podstawie wykonanych badań mowy osób z rozszczepem podniebienia zauważa się przypadki samoistnego opanowania poprawnej mowy lub mowy w znacznym stopniu zbliżonej do poprawnej (z współwystępującym niewielkim nosowaniem). Uważa się, że im szybciej wykona się u dziecka zabiegi korygujące zaburzone warunki anatomiczne, tym większa jest szansa na opanowanie poprawnej wymowy. Stopień nosowania maleje wraz z upływem lat od zabiegu. Niestety takie przypadki określane są jako „stosunkowo rzadkie” [2] lub o „małym nasileniu” [1]. W badaniach własnych spośród zbadanych 102 osób, tylko 12 (11,8%) bez korzystania z terapii logopedycznej osiągnęło stan wymowy prawie poprawnej. Skutki wad wymowy Konsekwencje wad wymowy zależą od jej nasilenia oraz reakcji otoczenia. Nie u wszystkich osób są jednakowe. Często w wyniku wad wymowy pojawiają się problemy w nauce, np. kłopoty w nauce czytania i pisania (dzieci popełniają w piśmie podobne błędy, jak w mowie spontanicznej, nie potrafią poprawnie zapisać głosek, które niewłaściwie wymawiają). Dzieci miewają trudności z osiąganiem sukcesów w szkole, szczególnie w pracach pisemnych, czy odpowiedziach ustnych bardziej złożonych pod względem językowym, także ze względów emocjonalnych. Pojawiają się zaburzenia osobowości: nieśmiałość, poczucie niższej wartości, osamotnienia, stany lękowe, a nawet logofobia (lęk przed wypowiadaniem się), nerwowość, unikanie kontaktów z gośćmi, rówieśnikami. Wada wymowy bywa czynnikiem prowokującym złośliwość kolegów w klasie, na przerwie i poza szkołą. Dziecko może pozostawać w społecznej izolacji – odsuwane od udziału w imprezach szkolnych: recytacjach, inscenizacjach oraz zabawach z rówieśnikami. U dzieci z tzw. „twarzą rozszczepową”, czyli o specyficznych cechach wyglądu środkowej części twarzy, wynikających z wady rozszczepowej, często dochodzi do zaburzeń emocjonalno-społecznych, wynikających z niskiej oceny własnego wyglądu [2]. Profilaktyka mowy Dziecko z rozszczepem podniebienia należy zaliczyć do grupy ryzyka opóźnienia w rozwoju mowy oraz grupy ryzyka zaburzeń emocjonalno-społecznych. Powikłania takie mogą, choć nie muszą wystąpić. Właśnie z tego powodu tak istotne jest podjęcie wczesnych działań profilaktycznych. Dziecko z wadą rozszczepową powinno znajdować się pod opieką medyczną i logopedyczną od urodzenia bądź od momentu stwierdzenia tej wady, także przed urodzeniem. W skład zespołu specjalistycznego zajmującego się dzieckiem wchodzą najczęściej ortodonta, chirurg, foniatra, laryngolog, logopeda i psycholog. Optymalna sytuacja byłaby, gdyby istniała możliwość przepływu informacji pomiędzy specjalistami, a rodzice mieli możliwość dostępu do jak największej liczby specjalistów w czasie jednej wizyty. Logopeda może podczas rozwoju mowy dziecka pewnymi działaniami wspierać przyswajanie nowych głosek i pomagać przyswajać je w sposób poprawny. Ćwiczenia takie z najmłodszymi dziećmi wykonywane są w formie zabawy i nie są w żaden sposób dla nich uciążliwe. Logopeda powinien pracować z pacjentem rozszczepowym i jego rodzicami od momentu urodzenia dziecka, aby poprzez stymulowanie, wzmacnianie cech i zachowań pożądanych a wyciszanie lub eliminowanie 759
A. Banaszkiewicz Czas. Stomatol., cech i zachowań niepożądanych, jak najszybciej uzyskać poprawną mowę. Przykładowo logopeda może wskazać rodzicom właściwy sposób reagowania na dźwięki wydawane przez dziecko zgodne z systemem fonologicznym języka ojczystego i niereagowania na dźwięki z nim niezgodne. Należy pamiętać, że nauczenie na nowo prawidłowych głosek, które dziecko przyswoiło w sposób nieprawidłowy jest zawsze czasochłonne, nieraz bardzo trudne dla dziecka i nie zawsze możliwe. Celem terapii logopedycznej jest w pierwszej kolejności umożliwienie dziecku komunikacji językowej, następnie usprawnianie artykulacji, aż do poprawnej realizacji wszystkich głosek (o ile jest to możliwe ze względu na warunki anatomiczne). Do zadań logopedy należy: • w okresie prenatalnym – przygotowanie rodziców na urodzenie dziecka z wadą rozszczepową, informowanie i wsparcie emocjonalne (wraz z lekarzem i psychologiem), • w pierwszym roku życia dziecka – masaż logopedyczny, nauka karmienia, instruktaż rodziców dotyczący stymulacji rozwoju mowy dziecka, udzielanie wsparcia psychologicznego, wykorzystywanie metod pedagogicznych w zakresie rozwoju mowy i myślenia, • w wieku poniemowlęcym, przedszkolnym i szkolnym – wspomaganie i korygowanie rozwoju językowych umiejętności komunikacyjnych, w tym rozbudowywanie słownictwa; usprawnianie narządów mownych, w tym podniebienia miękkiego, warg i języka, uczenie prawidłowego toru oddechowego i dorosłego sposobu połykania, wywoływanie i korygowanie realizacji głosek dostosowane do warunków anatomicznych, czuwanie nad prawidłowym rozwojem psychomotorycznym i przygotowanie do nauki czytania i pisania (wraz z pedagogami), czuwanie nad rozwojem emocjonalnym, w szczególności w zakresie komunikacji językowej (wraz z psychologiem), informowanie rodziców o trudnościach dziecka występujących w zakresie komunikacji i sposobach wspierania go, współpraca z nauczycielami [3]. Podsumowanie Z własnych obserwacji wynika, że nie powinno się pozbawiać dzieci z rozszczepem możliwości kontynuowania terapii logopedycznej wraz z ukończeniem wieku wczesnoszkolnego bądź z momentem ukończenia szkoły podstawowej. Mowa osoby z rozszczepem podniebienia i/lub wargi bardzo często rozwija się z opóźnieniem w stosunku do norm rozwojowych. Wady zgryzu często współtowarzyszące wadzie rozszczepowej są leczone jeszcze w wieku młodzieńczym, a nawet we wczesnym okresie dorosłego życia. Ponieważ jedną z przyczyn wad wymowy może być wada zgryzu, nieraz znaczna poprawa artykulacji może nastąpić dopiero po poprawieniu warunków zgryzowych pacjenta. Niektóre zabiegi chirurgiczne, np. faryngofiksacja, plastyka wargi, plastyka nosa, przegrody nosowej, zamknięcie przetoki, wykonywane są nieraz u nastolatków bądź później. Mogą one zmienić warunki anatomiczne w taki sposób, że dzięki współpracy z logopedą i ćwiczeniom, jest możliwe uzyskanie poprawy artykulacji. Podziękowanie Autorka artykułu składa podziękowanie dr n. med. Annie Wojtaszek-Słomińskiej p.o. Kierownika Zakładu Ortodoncji Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego za umożliwienie wykonania powyższych badań. 760
Page 1 and 2: Czas. Stomatol., 2010, 63, 12, 756-
Page 3: A. Banaszkiewicz Czas. Stomatol., s

Wady wymowy u osób z rozszczepem wargi i podniebienia*

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?