Wady wymowy u osób z rozszczepem wargi i podniebienia*

2010, 63, 12 Wady wymowy
Omówienie wyników i dyskusja
Na podstawie wykonanych badań mowy
osób z rozszczepem podniebienia zauważa się
przypadki samoistnego opanowania poprawnej
mowy lub mowy w znacznym stopniu zbliżonej
do poprawnej (z współwystępującym
niewielkim nosowaniem). Uważa się, że im
szybciej wykona się u dziecka zabiegi korygujące
zaburzone warunki anatomiczne, tym
większa jest szansa na opanowanie poprawnej
wymowy. Stopień nosowania maleje wraz
z upływem lat od zabiegu. Niestety takie przypadki
określane są jako „stosunkowo rzadkie”
[2] lub o „małym nasileniu” [1]. W badaniach
własnych spośród zbadanych 102 osób, tylko
12 (11,8%) bez korzystania z terapii logopedycznej
osiągnęło stan wymowy prawie poprawnej.
Skutki wad wymowy
Konsekwencje wad wymowy zależą od
jej nasilenia oraz reakcji otoczenia. Nie u
wszystkich osób są jednakowe. Często w
wyniku wad wymowy pojawiają się problemy
w nauce, np. kłopoty w nauce czytania
i pisania (dzieci popełniają w piśmie
podobne błędy, jak w mowie spontanicznej,
nie potrafią poprawnie zapisać głosek, które
niewłaściwie wymawiają). Dzieci miewają
trudności z osiąganiem sukcesów w szkole,
szczególnie w pracach pisemnych, czy
odpowiedziach ustnych bardziej złożonych
pod względem językowym, także ze względów
emocjonalnych. Pojawiają się zaburzenia
osobowości: nieśmiałość, poczucie niższej
wartości, osamotnienia, stany lękowe, a
nawet logofobia (lęk przed wypowiadaniem
się), nerwowość, unikanie kontaktów z gośćmi,
rówieśnikami. Wada wymowy bywa
czynnikiem prowokującym złośliwość kolegów
w klasie, na przerwie i poza szkołą.
Dziecko może pozostawać w społecznej
izolacji – odsuwane od udziału w imprezach
szkolnych: recytacjach, inscenizacjach
oraz zabawach z rówieśnikami. U dzieci z
tzw. „twarzą rozszczepową”, czyli o specyficznych
cechach wyglądu środkowej części
twarzy, wynikających z wady rozszczepowej,
często dochodzi do zaburzeń emocjonalno-społecznych,
wynikających z niskiej
oceny własnego wyglądu [2].
Profilaktyka mowy
Dziecko z rozszczepem podniebienia należy
zaliczyć do grupy ryzyka opóźnienia
w rozwoju mowy oraz grupy ryzyka zaburzeń
emocjonalno-społecznych. Powikłania takie
mogą, choć nie muszą wystąpić. Właśnie z
tego powodu tak istotne jest podjęcie wczesnych
działań profilaktycznych. Dziecko z
wadą rozszczepową powinno znajdować się
pod opieką medyczną i logopedyczną od
urodzenia bądź od momentu stwierdzenia
tej wady, także przed urodzeniem. W skład
zespołu specjalistycznego zajmującego się
dzieckiem wchodzą najczęściej ortodonta,
chirurg, foniatra, laryngolog, logopeda i psycholog.
Optymalna sytuacja byłaby, gdyby
istniała możliwość przepływu informacji pomiędzy
specjalistami, a rodzice mieli możliwość
dostępu do jak największej liczby specjalistów
w czasie jednej wizyty.
Logopeda może podczas rozwoju mowy
dziecka pewnymi działaniami wspierać przyswajanie
nowych głosek i pomagać przyswajać
je w sposób poprawny. Ćwiczenia takie z
najmłodszymi dziećmi wykonywane są w formie
zabawy i nie są w żaden sposób dla nich
uciążliwe. Logopeda powinien pracować z
pacjentem rozszczepowym i jego rodzicami
od momentu urodzenia dziecka, aby poprzez
stymulowanie, wzmacnianie cech i zachowań
pożądanych a wyciszanie lub eliminowanie
759