Wady wymowy u osób z rozszczepem wargi i podniebienia*
Wady wymowy u osób z rozszczepem wargi i podniebienia*
Wady wymowy u osób z rozszczepem wargi i podniebienia*
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
A. Banaszkiewicz Czas. Stomatol.,<br />
spowodowane nieprawidłową budową narządów<br />
mownych,<br />
– nosowanie czynnościowe (nawykowe),<br />
które może być nawykowym niewykonywaniem<br />
pewnych ruchów artykulacyjnych<br />
pomimo przywrócenia prawidłowej<br />
budowy narządów mownych lub brakiem<br />
kontroli słuchowej u <strong>osób</strong> źle słyszących.<br />
Warto zwrócić na to zjawisko uwagę w<br />
aspekcie <strong>osób</strong>, u których pomimo udanej<br />
korekcji chirurgicznej objawy nosowania<br />
utrzymują się.<br />
Dyslalia – zniekształcenia głosek<br />
W palatolalii wymowa wszystkich spółgłosek<br />
może być zniekształcona ze względu na<br />
miejsce, sp<strong>osób</strong> artykulacji i udział wiązadeł<br />
głosowych. Miejsce artykulacji często zostaje<br />
przesunięte do tyłu, w kierunku tylnej ściany<br />
gardła i krtani, w szczególności dotyczy to<br />
głosek dentalizowanych (s, z, sz, ż, ś, ź, c, dz,<br />
cz, dż, ć, dź). Głoski tylnojęzykowe k, g mogą<br />
być zastępowane zwarciem językowo – gardłowym<br />
lub głoską h. Głoski wargowo-zębowe<br />
f, v realizowane bywają dwuwargowo.<br />
Głoski t, d zastępowane są czasem nosową<br />
głoską n lub tylnojęzykowymi k, g. Poprawna<br />
realizacja głoski r zdarza się bardzo rzadko.<br />
Najczęściej jest ona omijana bądź zastępowana<br />
przez zwarcie krtaniowe lub zwarcie nasady<br />
języka i tylnej ściany gardła.<br />
Sp<strong>osób</strong> artykulacji głosek zwartych często<br />
ulega zmianie (do ich wypowiadania konieczne<br />
jest uzyskanie odpowiedniego ciśnienia w<br />
jamie ustnej, czyli szczelne jej zamknięcie).<br />
Niektóre głoski zwarto-wybuchowe (p, b, t,<br />
d, k, g) mogą być w ogóle niewymawiane, a<br />
głoski zwarto-szczelinowe (ć, dź, c, dz, cz, dż)<br />
są z reguły wymieniane na szczelinowe. Ze<br />
względu na udział więzadeł głosowych dzielimy<br />
głoski na dźwięczne i bezdźwięczne. W<br />
palatolalii często występuje problem z uzyskaniem<br />
pełnej bezdźwięczności głosek ch, k, ś,<br />
ć, sz, cz, s, c, t, f, p.<br />
Cel pracy<br />
Celem pracy było scharakteryzowanie na<br />
podstawie własnych badań i dostępnego piśmiennictwa<br />
wad <strong>wymowy</strong> <strong>osób</strong> z <strong>rozszczepem</strong><br />
<strong>wargi</strong> i podniebienia.<br />
Materiał i metody<br />
W roku akademickim 2009/2010 w Zakładzie<br />
Ortodoncji Gdańskiego Uniwersytetu<br />
Medycznego wykonano orientacyjne badanie<br />
mowy u 102 <strong>osób</strong> z <strong>rozszczepem</strong> <strong>wargi</strong> i podniebienia<br />
w wieku od 1 roku i 3 miesięcy do 30<br />
lat objętych leczeniem ortodontycznym w ramach<br />
„Programu ortodontycznej opieki nad<br />
dziećmi z wrodzonymi wadami części twarzowej<br />
czaszki”. Badanie mowy wykonywano<br />
zgodnie z obowiązującymi logopedów standardami,<br />
uwzględniając wiek badanego i jego<br />
kondycję psychofizyczną. Osoby niechętnie<br />
biorące udział w badaniu nie zostały włączone<br />
do grupy badań. Część badań zarejestrowano<br />
kamerą video.<br />
Wyniki<br />
Wśród badanych <strong>osób</strong> żadna nie mówiła w<br />
pełni poprawnie. Prawie poprawnie (z niewielkim<br />
nosowaniem bądź nieznacznymi deformacjami<br />
– r jedno– lub dwuuderzeniowym przedniojęzykowo-dziąsłowym<br />
lub przedniojęzykowo-zębowym,<br />
sporadycznie występującymi<br />
przyzębowymi, świszczącymi lub międzyzębowymi<br />
realizacjami – mówiło (16,7%) 17<br />
<strong>osób</strong>. U pozostałych 85 (83,3%) <strong>osób</strong> stwierdzono<br />
wadę <strong>wymowy</strong>, która wpływała na obniżenie<br />
zrozumienia mowy.<br />
758
Change language