Wady wymowy u osób z rozszczepem wargi i podniebienia*
Wady wymowy u osób z rozszczepem wargi i podniebienia*
Wady wymowy u osób z rozszczepem wargi i podniebienia*
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
2010, 63, 12 <strong>Wady</strong> <strong>wymowy</strong><br />
Rozszczep podniebienia jest często powodem<br />
zaburzeń ssania i połykania, oddychania,<br />
żucia, rozwoju układu kostnego i mięśniowego<br />
części twarzowej czaszki, zaburzeń<br />
słuchu (nawet w 50%), a także zaburzeń rozwoju<br />
emocjonalnego i społecznego. Każda z<br />
tych dysfunkcji utrudnia dziecku opanowanie<br />
prawidłowej artykulacji. Rozszczepowi podniebienia<br />
mogą towarzyszyć inne wady rozwojowe<br />
czy choroby: np. sekwencja Robina,<br />
upośledzenie umysłowe, wady serca, układu<br />
pokarmowego, niedorozwój nosa, które<br />
mogą negatywnie wpływać na przebieg rozwoju<br />
mowy. Inne cechy palatolalii to obniżenie<br />
zrozumienia mowy (aż do mowy określanej<br />
jako niezrozumiała) i zaburzenia mimiki,<br />
spowodowane ruchami kompensacyjnymi<br />
mięśni twarzy.<br />
Nosowanie<br />
Nosowanie (rynolalia, rynofonia, rynizm) o<br />
mniejszym natężeniu powoduje nieprzyjemne<br />
brzmienie i nieznaczne wady artykulacji.<br />
W cięższych postaciach są wymawianie tylko<br />
samogłoski nosowe i unosowione oraz spółgłoski<br />
nosowe, zaś pozostałe głoski są niewymawiane.<br />
Taka mowa jest nieprzyjemna w<br />
brzmieniu i mało zrozumiała lub niezrozumiała.<br />
Dołączają się do tego grymasy twarzy<br />
(zaburzenia mimiki), którymi pacjent stara się<br />
zmniejszyć przepływ powietrza przez nos, np.<br />
marszczy brwi, unosi skrzydełka nosa lub górną<br />
wargę. W zakresie nosowania (rhinolalia)<br />
rozróżnia się nosowanie otwarte (rhinolalia<br />
aperta) lub zamknięte (rhinolalia clausa), zdarza<br />
się też współwystępowanie obu tych rodzajów<br />
nosowania (rhinolalia mixta).<br />
Nosowanie otwarte<br />
Jeśli ciągłość podniebienia twardego lub<br />
miękkiego zostanie przerwana dochodzi wówczas<br />
do przedostawania się powietrza podczas<br />
wymawiania głosek ustnych (samogłosek – a,<br />
o, u, e, i; spółgłosek – p, b, ł, f, w, t, d, n, s, z,<br />
c, dz, j, ś, ź, ć, dź, l, r, sz, ż, cz, dż, k, g, h) przez<br />
jamę nosową. Samogłoski ustne wymawiane<br />
są jak nosowe. Największemu zniekształceniu<br />
ulega u, zaś najmniejszemu a. Z kolei wszystkie<br />
spółgłoski mogą ulegać unosowieniu.<br />
Nosowanie zamknięte<br />
Nosowanie zamknięte występuje, gdy strumień<br />
powietrza nie przedostaje się przez jamę<br />
nosową, co pociąga za sobą niemożność uzyskania<br />
rezonansu nosowego w przypadku głosek,<br />
które zwyczajowo wymawiane są nosowo<br />
(samogłoski – ą, ę; spółgłoski – m, n,<br />
ń). Nosowanie zamknięte przednie (rhinolalia<br />
clausa anterior) występuje przy niedrożności<br />
jamy nosowej (skrzywienie przegrody<br />
nosa, polipy nosa, obrzęk lub przerost błony<br />
śluzowej). Nosowanie zamknięte tylne (rhinolalia<br />
clausa posterior) występuje przy zmniejszeniu<br />
drożności części nosowej gardła (przerost<br />
migdałka gardłowego, zrost podniebienia<br />
miękkiego z tylną ścianą gardła). W przypadku<br />
nosowania zamkniętego głoski nosowe są<br />
wymawiane jak głoski ustne: głoska m jest zastępowana<br />
przez b, głoska n przez d, głoska ń<br />
przez dź, głoska ą przez o, zaś głoska ę przez<br />
e (np.: mama→baba, nowy→ dowy, nie→dzie,<br />
mąka→boka).<br />
Nosowanie mieszane<br />
Nosowanie mieszane cechuje brak lub osłabienie<br />
rezonansu nosowego (nosowości) głosek<br />
nosowych z jednoczesnym unosowieniem (nazalizacją)<br />
głosek ustnych. Nieprawidłowości<br />
te są spowodowane równoczesnym występowaniem<br />
przyczyn, wywołujących nosowanie<br />
zamknięte oraz tych, które wywołują nosowanie<br />
otwarte.<br />
Ze względu na pochodzenie wyróżnia się:<br />
– nosowanie strukturalne (anatomiczne)<br />
757
Change language