Funksionimi i Sistemit: - Solidar

Serbia
Situata e përgjithshme e tregut të
punës në Serbi tregon se vetëm
1,795,775 nga 4,953,512 njerëz në
moshë pune janë të punësuar.
Shkalla e papunësisë është
22.2% 3 , duke mos treguar shenja
përmirësimi. Tregu i punës
karakterizohet nga një përqindje e
lartë e të papunëve afatgjatë dhe e
atyre të pakualifikur, nga një
numër i madh i grave të papuna,
i të rinjve dhe i atyre që i përkasin
grupeve të margjinalizuara
(njerëzit me aftësi të kufizuara,
romë, refugjatë dhe persona te
zhvendosur etj) 4 , si edhe nga
dallime të mëdha midis krahinave
të ndryshme. Vlerësimi i numrit të
njerëzve që punojnë në ekonominë
informale ndryshon, ku shifrat
lëvizin midis 300,000 dhe
1,000,000 njerëz, të cilët punojnë
në të zezë jozyrtarisht.Shumica e
tyre punojnë në hoteleri dhe
restorante, në biznese të vogla, në
industry, në impiantet e prodhimit,
në ndërtim dhe në fushën e
punës artizanale. Ka një sërë
problemesh shqetësuesë që lidhen
me përmbushjen e të drejtave
sociale dhe ekonomike të cilat
nëse neglizhohen mund të
rrezikojnë nivelin e arritur të
drejtave politike dhe civile. 5
Maqedoni
Shkalla e papunësisë është jo
vetëm një nga më të lartat në
Evropë (32%) 6 , por edhe më
afatgjatë, ku më shumë se 80% e
të papunëve kanë qenë të pa punë
për më shumë se një vit.
Statistikat tregojnë se shumica e
atyre (63.8%) kanë qenë të pa
punë për më shumë se 4 vite 7 .
Kjo ka rezultuar në zvogëlimin
gradual të kapitalit njerëzor
meqenëse njerezit gradualisht
kanë humbur aftësitë dhe
kapacitetet e tyre, ndërsa prisnin
për të gjetur një punë të re. Për
më tepër, 51.1% e familjeve me
një ose më shumë të punësuar
jetojnë nën nivelin e varfërisë 8 ,
ndërsa përqindja e popullsisë që
jeton në varfëri arrin 30.9 % qind
në 2010 9 . Është vlerësuar se
madhësia e ekonomisë informale
arrin shifra midis 40% - 45 % të
prodhimit të mbrëndshëm bruto
(PPB) dhe punëson të paktën
100,000 njerez 10 . Ajo më së
shumti prek punëtorët sezonalë
dhe punëtorët e pakualifikuar në
ndërtim, transport, industrinë
tekstile, bujqësi, tregti dhe
shërbime.
Kosova
Niveli total i të punësuarve në
Kosovë mbetet në nivel shumë të
ulët 26 % 11 . Një sfidë tjetër është
niveli i lartë i papunësisë e cili
vazhdon të luhatet në rreth 40 %
të nivelit total të forcës së punës 12 .
Kjo përqindje, pa dyshim një nga
më të lartat e Rajonit dhe në
Evropë, prek më së shumti
moshën nën 25 vjeç, të cilët
përbëjnë rreth 49 % të popullsis 13 .
Një pjesë e madhe e të punësuarve
në sektorin privat (rreth 30% nga
afërsisht 400.000 punëtorë) janë
pjesë e ekonomisë informale 14 .
Shqipëri
Edhe pse progresi ekonomik që
nga viti 2000 ka reduktuar
varfërinë dhe pjesërisht është
shoqëruar me përmirësimin e
kushteve të jetesës, kjo nuk është
shoqëruar me më shumë vende
pune , duke e lënë Shqipërinë si
një nga vendet më të varfra në
Rajon me të ardhura për frymë
prej € 2,66115. Të dhënat për
treguesit kryesorë të tregut të
punës janë ende të pasigurta,
por shkalla e punësimit është
vlerësuar të jetë rreth 53.4% në
vitin 2009, përkatësisht 64.3% për
meshkujt dhe 43.6% për femrat 16 .
Shkalla aktuale e punësimit në të
zezë në industrinë e fasoneve (që
përbën një pjesë të madhe të
totalit të eksporteve dhe punëson
rreth 100,000 punëtorë 17 ) është
vlerësuar në rreth 40%. Në
përgjithësi, mbulimi nga sistemi
i pensioneve është shumë i ulët në
krahasim me standartet e BE-së,
të cilat dekurajojnë edhe më tepër
njerëzit për të patur një punë të
rregullt. Përveç kësaj, vlera reale
e përfitimeve të marra nga ky
sistem është i ulët për shkak të
zhvlerësimit të lekut si rrjedhoje
e inflacionit të lartë. Nëse situata
nuk përmirësohet duke rritur
pensionet në përpjesëtim me
kontributet dhe nevojat,
informaliteti do të mbetet i lartë.
06