Funksionimi i Sistemit: - Solidar

Maqedoni
Në Maqedoni ndryshimet në Ligjin për Inspektoriatin e Punës kanë forcuar të
drejtat e punëtorëve dhe kompetencat e inspektorëve. Për shembull, një rregullore
e rëndësishme e cila është shtuar, është se Inspektoriati i Punës duhet t'i përgjigjet
çdo kërkese të paraqitur nga punëtorët për të kryer inspektim në kompani. Prandaj,
funksionimi jo i mirë i Inspektoriatit të Punës nuk është për shkak të dobësive të
ligjit, por për shkak të mos funksionimit të Inspektoriatit të Punës. Ashtu si në rastin
e vendeve të tjera në rajon, problemi kryesor është numri i vogël i inspektorëve
të punës. Një problem tjetër i rëndësishëm është influenca politike në strukturën
e inpektoriatit, e cila shtrembëron funksionimin e tij të paanshëm dhe të duhur.
Në vitet e fundit ka ndodhur një politizim masiv i institucioneve qeveritare.
Institucionet, standardet dhe rregulloret që synojnë mbrojten e interesave publike
janë të kontrolluara në mënyrë të tillë që mundëson partitë drejtuese për të marrë
vendime në bazë të interesave të tyre. Perspektivat e punësimit dhe promovimit
në administratën publike nuk janë të bazuara në njohuritë dhe rezultatet e arritura,
por varen nga përkatësia partiake - konfirmuar edhe nga disa progres raporte të
publikuara nga Komisioni Evropian.
25
Konfederata Ndërkombëtare e
Sindikatave, 2011
26
Nënvlerësimi i forcës se punës: analiza
e legjislacionit të punës në periudhën e
tranzicionit (Saveski, Apasiev,
Kovachevski & Vasilev, 2010)
27
Konfederata Ndërkombëtare e Sindikatave,
2011
28
Konfederata Ndërkombëtare e Sindikatave,
2011
29
Numri i të punësuarve në këto sektorë
është si vijon: - 1,967 (tekstile); 6,573
(lëkurë dhe artikuj prej lëkure) dhe
39,140 (veshje) ose një total prej 47,680
punëtorësh.
Për më tepër, rritja e mosbesimit në sistemin gjyqësor është një pasojë e
drejtpërdrejtë e politizimit institucional. Është e vështirë për të ushtruar dispozitat
lidhur me të drejtat e punëtorëve se këto të fundit nuk janë të barabartë para ligjit.
Një margjinalizim i qartë i sindikatave ka ndodhur kohët e fundit. Sindikatat kanë
humbur një numër të konsiderueshëm të anëtarëve të tyre dhe për shkak të
margjinalizimit të dialogut social influenca e tyre kundrejt punëdhënësve dhe qeverisë
ka qenë në rënie. Për shëmbull, disa nene në Ligjin mbi Punësimin në lidhje me
aktivitetin e sindikatave janë ndryshuar në vitin 2009 pa përdorimin e dialogut social
dhe disa rregullore të cilat jane miratuar kanë një efekt negativ në të drejtat e
sindikatave. 25 Gjithashtu, kontrolli qeveritar mbi sindikatat është rritur për shkak të
modifikimit të kritereve përfaqësuese. Autoriteti kompetent për përfaqësimin e
sindikatave vendoset nga Ministri i Punës dhe Politikave Sociale, bazuar mbi një
propozim të Komisionit për Themelimin e Përfaqësimit. Komisioni përbëhet nga
nëntë anëtarë të emëruar nga qeveria dhe të sygjeruar nga Ministria e Punës dhe
Politikave Sociale, nga te cilët tre vijnë nga Ministria e Punës dhe Politikave Sociale,
nga Ministria e Drejtësisë dhe nga Ministria e Ekonomisë. Sindikatat e regjistruara
dhe organizatat e punëdhënësve nuk kanë anëtarë në këtë Komision. 26
Procesi i bisedimit kolektiv mungon. Për më tepër e drejta për grevë është e
kufizuar sepse sindikatat kanë për të përcaktuar paraprakisht kohën e grevës dhe
pjesëmarrësit në grevë mund të pushohen nga puna apo të paditen për
dëmshpërblim nëse gjykata vendos që greva është e paligjshme. Përveç kësaj,
punëdhënësit mund të pezullojë deri në 2 %të pjesëmarrësve gjatë grevës nëse
ata janë të dhunshëm ose tregojnë sjellje jo-demokratike. 27 Këto dispozita ligjore
mund të keqpërdoren. Edhe pse ligji e ndalon diskriminimin e sindikatave, në
praktikë ka një shpërbërje të organizatave sindikale nga punëdhënësit. Këto cështje
zakonisht kërkojnë dy deri në tre vjet që të zgjidhen në gjykatë. Ka pasur edhe raste
kur punëdhënësit janë përpjekur të ndikojnë në zgjedhjet e sindikatave. 28
Së fundmi, në tetor të vitit 2011 qeveria ra dakord me partnerët socialë për të
futur një pagë neto minimale në shumën 8,050 mkd(130 €) duke filluar nga janari
2012. Çështja është se ligji i shpallur nuk do të zbatohet në sektorët e prodhimit të
tekstile, të veshjeve dhe të lëkurës deri në janar 2015. Këta tre sektorë punësojnë
më shumë se 80% të atyre me një pagë neto më të ulët se 8,050 mkd 29 . Kjo do të
thotë se shumica e punëtorëve të cilët do të përfitonin nga kjo rritje do të duhet
të presin deri në vitin 2015.
12