MNEMOTECHNIKA Marta Lachowicz

2. Techniki mnemoniczne.
Klasyczne techniki mnemoniczne opierały się głównie na doznaniach wzrokowo – wyobrażeniowych. Wiek XVI
przyniósł wiele zmian w tej dziedzinie, m.in. Peter Rasmus zaproponował zapamiętywanie materiału za pomocą drzewa
hierarchicznego. Spotkał się to z wielkim zainteresowaniem Purytan nie tylko ze względu na fakt, iż nie trzeba było
zapamiętywać dodatkowych informacji (tj. miejsca, słowa – kołki). Uważali oni, ze wyobrażenia mogą prowadzić do
„niegodnych aktów cielesnych!”
Warto jest, choć przez chwilę przyjrzeć się różnorodnym technikom, jakie proponują nam mnemoniści.
a) Jedną z najczęściej stosowanych mnemotechnik jest „chunking” – zbrylanie, czyli łączenie elementów w
zbiory, które mają dla nas pewne znaczenie. I tak na przykład w eksperymencie przeprowadzonym przez Millera
poproszono badanych, by zapamiętali losowo wybrany ciąg zer i jedynek. Zwykle zapamiętywali oni 7 cyfr. Jednak, kiedy
podpowiedziano im, że ciągi zer i jedynek można zapisać w systemie ósemkowym pojemność ich pamięci znacznie
wzrastała. System ten polega na przypisaniu każdej trójce zer i jedynek jednej cyfry: 000=0, 001=1, 010=2, 011=3,
100=4, 101=5, 110=6, 111=7. Jeżeli ktoś opanuje ten system, zapamiętanie liczby piętnastocyfrowej, np.
100111011011000 nie jest czymś nadzwyczajnym, gdyż zapamiętać musimy tylko liczbę: 47330.
b) W celu zapamiętania wielu informacji i uporządkowania ich w odpowiedniej kolejności stosuje się metodę
miejsc. Metodę ta została szerzej zaprezentowana w podrozdziale mówiącym o historii mnemotechniki. I tak na przykład
chcąc zapamiętać kolejne żony Henryka VIII możemy wyobrazić sobie ulicę, wzdłuż której codziennie przechodzimy.
Musimy namalować ją sobie w naszej wyobraźni ze wszystkimi szczegółami (domy, sklepy, podwórka, itp.). I tak w oknie
pierwszego domu widzimy Katarzynę Aragońską, ze sklepu stojącego tuż obok tego domu wychodzi Anna Boleyn, w
bramie następnej kamienicy widzimy Jane Saymour, na przystanku autobusowym widzimy siedzącą Annę Clives, itd.
c) W 1849 roku pojawiła się książka wielebnego Brayshaw, pryncypała z Yorku, pod tytułem „Metrical
Mnemonics”. Zawierała ona zestaw wierszyków i rymowanek dotyczących ponad dwóch tysięcy dat i danych
liczbowych z fizyki, astronomii, historii i geografii. System na podstawie, którego Brayshaw opracowywał wierszyki był
dosyć prosty. Zastępował on cyfry określonymi spółgłoskami, a następnie tworzył z nich cale słowa. Korzystał on z
następującego kodu:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 00
B D G J L M P R T W ST
C F H K N Q V X
S
Z
ŹRÓDLO: Baddeley 1998, s.237
I tak na przykład w celu podania daty wybuchu II wojny światowej możemy wybrać spółgłoski: CTHT, które da się
przekształcić w słowa CAT HAT. W związku z tym, że wszystkie daty, które Brayshaw prezentował w formie wierszyków
pochodziły z drugiego tysiąclecia, ignorował on początkową jedynkę. Baddeley podaje kilka przykładów wierszyków
Brayshawa dotyczących angielskich królów:
„ By MeN, near Hastings, William gains the clown. 1066
A RaP in Forest New brings Rufus down. 1087
Gaul CoaSt first Henry hates, whose son is drowned. 1100
Like BeaGle Stephen fights with Maud renown’d. 1135”
(Baddeley 1998, s. 238)
Inni mnemoniści modyfikowali ten system i tak np. Ernest Wombaugh z Kaliforni na podstawie zmodyfikowanego
przez siebie systemu potrafił podać dane – rozdział i werset – tysiąca dwustu wybranych cytatów z Pisma Świętego.
Jednym z najbardziej znanych wierszyków wśród anglojęzycznych studentów medycyny jest ten pozwalający
zapamiętać dwanaście nerwów czaszkowych: On Old Olympia’s Towering Top A Finn And Vault And Hop (olfactory,
optic, oculomotor, trochlear, trigeminal, abducens, facial, auditory, glossopharyngeal, nagus, accessory i hypoglossal,
czyli węchowy, wzrokowy, okoruchowy, bloczkowy, trójdzielny, odwodzący, twarzowy, przedsionkowo – ślimakowy,
językowo – gardłowy, błędny, dodatkowy, podjęzykowy). Jest rzeczą oczywistą, że rymowanka ta przydaje się tylko tym
studentom, którzy pamiętają nazwy wszystkich nerwów, ale mają problemy z zapamiętaniem ich kolejności.
W celu zapamiętania wartości liczby π z dokładnością do dwudziestu miejsc po przecinku, warto jest nauczyć
się wierszyka:
„PIE
I wish I could determine π
Eureka cried the great inventor
Christmas pudding
Christmas pie
Is the problem’s very centre”
lub w języku polskim:
(Baddeley 1998, s. 239)
“Kuć i orać w dzień zawzięcie,
bo plonów niema bez trudu.
Złocisty szczęścia okręcie, kołyszesz…
Kuć! My nie czekamy cudu.
Robota to potęga ludu.”