Nadzwyczajny Zjazd Krajowy PTE - Polskie Towarzystwo ...

Spis treści 

Refleksje na tle wyników PTE .............................................................................................. 1 

Alojzy Czech 

Nadzwyczajny Zjazd Krajowy PTE – relacja z dyskusji i główne zmiany w statucie .............. 3 

Wystąpienie prof. Elżbiety Mączyńskiej, prezes PTE, otwierające Nadzwyczajny 

Zjazd Krajowy 26 marca 2009 r. (opracował Alojzy Czech) ............................................... 8 

Z życia PTE (opracował Andrzej Muszyński) ..................................................................... 13 

Ryszard Kowalski 

Co z tym kryzysem? ............................................................................................................ 16 

Paweł Tust 

Łódzkie „Rozmowy o gospodarce” ..................................................................................... 18 

Mirosława Kozłowska-Burdziak 

III Podlaskie Forum Ekonomistów ....................................................................................... 20 

80 lat Lubuszanina Józefa Grzelaka .................................................................................... 22 

70 lat Profesora Andrzeja S. Barczaka ................................................................................. 23 

Karol Szwarc 

Nadzieje były silniejsze niż obawy. 20-lecie Okrągłego Stołu .............................................. 25 

O metodologii nauk ekonomicznych z prof. Grzegorzem W. Kołodko 

rozmawia dr Marcin Wojtysiak-Kotlarski (cz. I) .................................................................... 26 

Marek Misiak 

Niepewność a reakcje na światowy kryzys finansowy ......................................................... 30 

Elżbieta Adamowicz, Joanna Klimkowska 

Koniunktura w gospodarce polskiej w II kwartale 2009 r..................................................... 37 

Aleksandra Jadach-Sepioło 

Rewitalizacja jako element prorozwojowej strategii samorządu 

opartej na wykorzystywaniu unikatowych zasobów ........................................................... 38 

Recenzje i omówienia ......................................................................................................... 45 

Wydawnictwa nadesłane do PTE ........................................................................................ 49 

Zespół Redakcyjny: 

Adam Cymer, Paweł Dec, Marek Misiak, Andrzej Muszyński, 

Artur Pollok, Stanisław Rudolf, Grzegorz Wałęga 

Opracowanie redakcyjne i korekta: Agnieszka Bąk 

Wydawca: 

Polskie Towarzystwo Ekonomiczne 

ul. Nowy Świat 49 

00-042 Warszawa 

tel. 022 551 54 01, 022 551 54 05, faks 022 551 54 44 

www.pte.pl, e-mail: zk@pte.pl 

ISSN 1507-1383 

Skład i druk: 

TECHNET Sp. z o.o. 

ul. Biskupińska 3A 

30-732 Kraków 

Nakład: 4000 egz.

Refleksje na tle 

wyników PTE 

Od redakcji 

Oddajemy do rąk Czytelników kolejny numer 

„Biuletynu PTE”, w którym prezentowane 

są najważniejsze wydarzenia z bieżącej 

działalności Polskiego Towarzystwa 

Ekonomicznego. Wśród nich czołową pozycję 

zajmuje Nadzwyczajny Zjazd Krajowy PTE 

zwołany w celu uchwalenia zmian statutu 

Towarzystwa. 

Z syntetycznej oceny wyników PTE w latach 

2005–2008 wynika, że mamy się czym pochwalić 

i to zarówno w zakresie działalności statutowej, 

jak i gospodarczej. Dyskusja w czasie 

Nadzwyczajnego Zjazdu Krajowego oraz zróżnicowanie 

sytuacji w oddziałach PTE skłaniają 

jednakże do refleksji i poszukiwania nowych 

kierunków strategii funkcjonowania i rozwoju 

Towarzystwa. W planowaniu strategii naszego 

Towarzystwa wielce pomocny jest dorobek 

debat na forum Rady Naukowej, Forum Myśli 

Strategicznej, „Czwartków u Ekonomistów”, jak 

i regionalnych konferencji oraz seminariów. 

Działalność PTE jest coraz silniej związana 

z przebiegiem procesów funkcjonowania i rozwoju 

gospodarki nie tylko w kraju, ale także w skali 

ogólnoświatowej. Powstaje zatem pytanie, czy 

z trendów charakteryzujących funkcjonowanie 

i rozwój PTE wynika, że organizacje pozarządowe 

mogą się rozwijać wbrew trendom w gospodarce 

i wahaniom koniunktury? Jaki wpływ na 

funkcjonowanie takich organizacji mają dokonujące 

się głębokie, globalne zmiany modelu cywilizacyjnego? 

Są to pytania otwarte, wymagające 

pogłębionej refleksji. 

Debaty na forum Zarządu Krajowego PTE 

i w oddziałach potwierdzają aktywność zawodową 

naszego środowiska oraz włączanie się w poszukiwanie 

rozwiązań najważniejszych problemów 

w funkcjonowaniu i rozwoju gospodarki. 

Aktywność zawodowa i przedsiębiorczość intelektualna 

Polaków jest coraz częściej dostrzegana 

i dyskontowana przez środowisko PTE. 

Sukcesy naszych rodaków są dostrzegane i cenione 

przez współczesny świat. O sukcesach 

polskich matematyków, informatyków, projektantów 

i wynalazców wiemy coraz więcej. Ale 

czy dostatecznie dużo wiemy o sukcesach polskich 

ekonomistów? Chyba wciąż jeszcze zbyt 

mało i jest to kwestia z pewnością zasługująca 

na analizę. 

Czytając informacje zamieszczane na witrynie 

internetowej PTE (www.pte.pl), można 

zauważyć, że ekonomiści zrzeszeni w naszym 

Towarzystwie coraz częściej uczestniczą w ważnych 

konferencjach i seminariach międzynarodowych 

(m.in. COPE, IEA, EEA). Polskie 

Towarzystwo Ekonomiczne organizuje konferencje 

międzynarodowe w kraju oraz proponuje 

nowe formy działalności edukacyjnej na 

rzecz młodzieży (w kwietniu br. zorganizowana 

została pierwsza studyjna wizyta laureatów 

Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej w Parlamencie 

Europejskim w Brukseli). 

W ubiegłym roku obchodziliśmy 20-lecie 

Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej, dyskutowaliśmy 

o inwestowaniu w kapitał ludzki 

i o ekonomiście przyszłości, w czerwcu bieżącego 

roku – o 20-leciu obrad Okrągłego Stołu. 

Warto przypomnieć, że koncepcja „nowego 

ładu społeczno-gospodarczego” zaproponowana 

przy Okrągłym Stole była myślą przewodnią 

III Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej w roku 

szkolnym 1989/1990. 

Co Polskie Towarzystwo Ekonomiczne może 

zaproponować dziś, na nadchodzący rok Zjazdu 

Krajowego Towarzystwa i rok 2011 – rok polskiej 

prezydencji w Unii Europejskiej? Dziś i jutro – 

myślenie perspektywiczne, strategiczne, troskę 

o kapitał społeczny, edukację, jakość kształcenia 

oraz organizację kolejnych debat publicznych 

o ważnych problemach życia społeczno-gospodarczego 

i zawodowego. Istotne jest tu możliwie 

intensywne wykorzystanie potencjału intelektualnego 

środowiska ekonomistów w kraju 

i za granicą. Sprzyjają temu organizowane na 

forum naszego Towarzystwa debaty i publikacje, 

m.in. te przedstawiane systematycznie na 

łamach „Biuletynu PTE”. 

Zespół Redakcyjny 

Biuletyn PTE nr 4/2009

Od redakcji 

Przedsiębiorczość 

akademicka 

– skuteczny transfer wiedzy 

Celem projektu jest promocja przedsiębiorczości akademickiej typu SPIN OFF/ 

SPIN OUT wśród przedsiębiorstw oraz uczelni wyższych regionu mazowieckiego. 

Oferta szkoleniowa oraz doradztwo specjalistyczne skierowana jest do pracowników 

naukowych i studentów. W procesie rekrutacji będą wyłaniane osoby, które zamierzają 

w przyszłości założyć działalność gospodarczą typu SPIN OFF/SPIN OUT. 

Przejdą oni wiele bezpłatnych szkoleń i warsztatów. Zajęcia prowadzone 

będą odrębnie dla kadry naukowej i studentów. 

Przewidziane jest również doradztwo specjalistyczne. 

Planowane są szkolenia obejmujące następującą tematykę: 

• zakładanie działalności gospodarczej w krajach Unii Europejskiej, 

• outsourcing w praktyce, 

• innowacyjność i ochrona własności intelektualnej, 

• finansowanie współpracy nauki i biznesu w ramach funduszy strukturalnych, 

• warsztaty innowacyjności, 

• PR, czyli jak kreować wizerunek firmy, 

• autoprezentacja, 

• motywacja i zarządzanie zespołem, 

• coaching. 

Zajęcia będą prowadzili trenerzy posiadający bogate kwalifikacje i doświadczenie. 

SPIN OFF to nowe przedsiębiorstwo, które powstało w drodze usamodzielniania 

się pracownika (czy pracowników) przedsiębiorstwa macierzystego lub innej organizacji 

(np. szkoły wyższej, laboratorium badawczego), wykorzystując w tym celu intelektualne 

oraz materialne zasoby organizacji macierzystej. Firmy typu SPIN OFF 

są przedsięwzięciami, które są niezależne od organizacji macierzystej. 

SPIN OUT powstają na podobnej zasadzie, z tym że są powiązane kapitałowo lub 

operacyjnie z organizacją macierzystą. 

Więcej informacji na www.ue.pte.pl. 


Nadzwyczajny Zjazd Krajowy 

Alojzy Czech 


PTE – relacja z dyskusji 

i główne zmiany w statucie 

Nadzwyczajny Zjazd Krajowy Polskiego 

Towarzystwa Ekonomicznego odbył się 

26 marca 2009 r. w Domu Ekonomisty w Warszawie. 

Delegatów i zaproszonych gości powitała 

prezes PTE prof. Elżbieta Mączyńska. Ze szczególnymi 

słowami przywitania zwróciła się do honorowego 

prezesa Towarzystwa prof. Zdzisława 

Sadowskiego, jak również nestora wśród delegatów 

na Zjazd prof. Witolda Andruszkiewicza, 

witając ich szczególnie serdecznie. 

Po sprawozdawczym wystąpieniu na temat 

działalności Zarządu Krajowego PTE w ubiegłym 

roku, a częściowo nawet całej kadencji, 

zaproponowała Prezydium Zjazdu w osobach: 

prof. Bogna Pilarczyk (Poznań) jako przewodnicząca 

oraz prof. Andrzej Szplit (Kielce) i prof. 

Stanisław Rudolf (Łódź) jako wiceprzewodniczący. 

Wymienieni zostali w głosowaniu jawnym jednomyślnie 

wybrani. 

Przejmując prowadzenie, przewodnicząca 

prof. B. Pilarczyk podziękowała za wybór, 

przegłosowała przyjęcie porządku i regulaminu 

obrad, wybór Komisji Mandatowej (3 osoby), 

Statutowej (5 osób) i Skrutacyjnej (3 osoby), 

przedstawiła zadanie główne Zjazdu: dokonanie 

zmian w statucie Polskiego Towarzystwa 

Ekonomicznego. Przypomniała, że prace nad 

projektem zmian trwały 2 lata, były konsultowane 

w oddziałach, tym sprawom poświęcone było 

listopadowe spotkanie Zarządu Krajowego i dyrektorów 

biur oddziałów PTE w Lesznie. Wiele 

propozycji i uwag pochodzących z oddziałów zostało 

uwzględnionych, a dalsze wnioski mogły 

być składane w czasie dyskusji zjazdowej. 

Propozycję nowelizacji statutu przedstawił 

w imieniu Komisji Statutowej dr Artur Pollok 

(Kraków). W międzyczasie przewodniczący 

Komisji Mandatowej poinformował, że obecnych 

jest 46 delegatów na 69 uprawnionych, czyli 

67%. Tym samym Zjazd stał się prawomocny 

do podejmowania uchwał. 

Obszary zmian 

Przygotowane przez Komisję Statutową i postulowane 

w dyskusji zmiany w statucie można 

by pogrupować w trzy obszary tematyczne: 

status i działalność programowa Towarzystwa, 

jego struktura organizacyjna oraz sprawy majątkowe. 

Jako że zagadnienia strukturalne oraz 

sprawy majątkowe wzbudzały najgorętsze reakcje, 

w tej kolejności zostaną tu przedstawione. 

Wśród tych pierwszych dyskutowane i zmieniane 

lub niezmieniane były zapisy odnośnie 

do Koła przy Zarządzie Krajowym, czasu trwania 

kadencji, ograniczenia działalności członków 

Krajowej Komisji Rewizyjnej i członków 

Sądu Koleżeńskiego oraz umocowania Rady 

Naukowej. Najbardziej jednak odczuwalną zmianą 

była zmiana relacji między dwoma obligatoryjnymi 

organami Towarzystwa: Zarządem i Komisją 

Rewizyjną. 

Zmiana uprawnień 

Być może najistotniejszą zmianą, jaką przynosi 

znowelizowany statut, jest przesunięcie 

uprawnień do przyjmowania sprawozdań zarządów 

z rocznej działalności. Dotychczas – jak 

pamięć sięga – sprawozdanie merytoryczne oraz 

finansowe opracowywał Zarząd Krajowy (odpowiednio 

– zarządy oddziałów), przedkładał do 



oceny Krajowej Komisji Rewizyjnej (odpowiednio 

– komisjom rewizyjnym oddziałów), która wnioskowała 

o ich przyjęcie lub nieprzyjmowanie 

i tenże sam organ, czyli Zarząd, przyjmował swoje 

sprawozdania. Aż dziw bierze, że tyle lat mogła 

trwać taka praktyka. Propozycja zmiany, by 

teraz Krajowa Komisja Rewizyjna i komisje rewizyjne 

oddziałów były obligatoryjnymi instancjami 

przyjmującymi lub odrzucającymi sprawozdania 

Zarządu Krajowego bądź zarządów 

oddziałów, była zapowiedzią normalnych stosunków. 

Nikt zresztą nie wniósł sprzeciwu wobec 

usunięcia tej anomalii. Przewijało się natomiast 

po sali obrad pytanie, co będzie, gdy Komisja 

Rewizyjna nie skwituje działalności Zarządu za 

dany okres sprawozdawczy? Odpowiadając na 

podnoszone pytanie, przewodniczący Komisji 

Statutowej dr Artur Pollok informował w trybie 

autopoprawki, że w takim przypadku zwoływany 

będzie Zjazd Krajowy (odpowiednio – 

zjazd oddziału), który rozpatrzy sprawozdanie 

i jego niezatwierdzenie. Jeżeli utrzyma w mocy 

stanowisko Krajowej Komisji Rewizyjnej (odpowiednio 

– komisji rewizyjnej oddziału), to zostanie 

odwołany Zarząd Krajowy (odpowiednio 

– zarząd oddziału) i wybierany nowy. Ale też odwrotnie. 

Jeżeli Zjazd uchyli stanowisko Krajowej 

Komisji Rewizyjnej (odpowiednio – komisji rewizyjnej 

oddziału), uważając, że nie było podstaw 

do niezatwierdzenia, wtedy odwołana zostałaby 

Krajowa Komisja Rewizyjna (odpowiednio – komisja 

rewizyjna oddziału). W ten sposób pojawia 

się sankcja zapobiegająca paraliżowi działalności 

Towarzystwa. Autopoprawkę również przyjęto 

jednomyślnie. 

Wydłużenie kadencji 

Propozycja wydłużenia czasu trwania kadencji 

władz w Towarzystwie z 4 do lat 5 była konsultowana 

z oddziałami. Należy domniemywać, 

że przesłanek dopatrywano się w zamierzeniach 

trwających dłużej niż czas dotychczasowej kadencji, 

jakkolwiek przykładów uzasadniających 

taką prolongatę nie podano. Opinie w tej sprawie 

pochodzące z oddziałów były zróżnicowane. 

W skrajnym przypadku wystąpiono z wnioskiem 

o skrócenie kadencji do lat 2 (propozycja lubelska). 

Jednocześnie ograniczona została możliwość 

sprawowania funkcji prezesa tak Zarządu 

Krajowego, jak i prezesa zarządu oddziału do 

2 kolejnych kadencji, czyli łącznie do 10 lat (poczynając 

od następnego Zjazdu Krajowego). 

Zmiana została przegłosowana większością głosów. 

Trzeba w tym miejscu powiedzieć, że nie 

została w dyskusji podjęta propozycja zgłoszona 

przez dr. Kazimierza Golinowskiego (Warszawa), 

zakładająca skrócenie czasu trwania kadencji 

do lat 3 i ograniczeniu funkcji prezesowania do 

3 kadencji. Trzy 3-letnie kadencje dawałyby 

9 lat, a nadto oferowały pewien rytm, większą 

motywację, jak i możliwość elastycznych rezygnacji 

z różnych powodów poprzez po prostu niekandydowanie. 

Jak stwierdził projektodawca, 

3-letnia kadencja sprzyja wyzwalaniu entuzjazmu, 

5-letnia może być demotywująca i być odbierana 

jak „skazanie”. Nadto, trzeba tu dodać, 

że propozycja wychodziłaby naprzeciw zgłaszanemu 

przez dr. Józefa Łobockiego (Lublin) postulatowi 

większej integracji członków ogólnopolskiego 

Towarzystwa, gdyż delegaci mogliby 

się częściej spotykać. W odpowiedzi dr Artur 

Pollok (Kraków) stwierdził, że przecież w skład 

Zarządu Krajowego wchodzą z klucza prezesi zarządów 

oddziałów i rozwiązanie to czyni zadość 

temu samemu wymogowi ciągłej integracji działań 

władz Towarzystwa. 

Ograniczenia dla członków komisji 

rewizyjnych i Sądu Koleżeńskiego 

Dr Artur Pollok, przekazując w imieniu 

Komisji Statutowej projekt zakazu pełnienia 

innych funkcji w Towarzystwie przez członków 

Krajowej Komisji Rewizyjnej, komisji rewizyjnych 

oddziałów oraz Sądu Koleżeńskiego, 

zapewne nie przypuszczał, że spotka się z tak 

żywą reakcją. Nie chciano bowiem (dr Andrzej 

Dębowski – Zielona Góra) pogodzić się z zaprzestaniem 

działań równoległych w dwóch albo więcej 

organach struktur PTE. Najczęściej wymieniany 

był przykład łączenia pracy w instancji 

krajowej takiej jak Krajowa Komisja Rewizyjna 

(mgr Elżbieta Chabowska – Gdańsk) czy Sąd 

Koleżeński (mgr Maria Hanuszko – Gdańsk) 

z działalnością w zarządzie swojego oddziału. 

Powoływano się na argument braku doświadczonych 

kadr w Towarzystwie i nie do końca uzasadnionych 

zamiarów ograniczania możliwości. 

Deklarowano, że w przypadku wprowadzenia 

rozłączności pełnienia kilku funkcji działacze 

wybiorą struktury bliższe miejscu zamieszkania 

i struktury krajowe zostaną „osierocone”. 

Wysuwana była – trudna do przyjęcia w aspek- 



cie jedności Towarzystwa – interpretacja, że nie 

można łączyć funkcji na tym samym szczeblu, 

np. w organach krajowych czy oddziałowych. Ale 

uczestnictwo tu i tam nie powinno być odbierane 

jako naganne. Tymczasem jest ono, a przynajmniej 

może być w określonych sytuacjach stronnicze. 

Dr Artur Pollok podawał przypadki konfliktu 

interesów, jak również powoływał się na 

wykładnię prawną zabraniającą takich praktyk 

pod rygorem niezarejestrowania statutu przez 

Sąd Rejestrowy. Delegaci podzielili tę argumentację, 

głosując zdecydowaną większością za przyjęciem 

zmiany. Prof. Elżbieta Mączyńska wyraziła 

żal, że z powodu tego typu regulacyjnej „siły 

wyższej” część członków Towarzystwa ograniczy 

swoje zaangażowanie, choć z drugiej strony 

podkreśliła, że organizacja jako całość zyska na 

standardach transparentności. 

Rada Naukowa – jednostką fakultatywną 

Zapisy rozdziału projektu statutu poświęconego 

Radzie Naukowej nie zawierały wprost 

stwierdzenia, że jest ona organem Towarzystwa. 

Prof. Wacław Jarmołowicz (Poznań) odebrał to 

jako deprecjonowanie Rady i wziął ją w obronę. 

Jego zdaniem Rada stała się ciałem „na przyczepkę”. 

Wprawdzie ma swój cel oraz uchwalony 

przez siebie regulamin działania, ale nie 

jest żadnym elementem czy też ogniwem struktury 

Towarzystwa. Choćby przez szacunek, jakim 

się cieszy, taka kotwica mocująca powinna 

być w statucie określona. W przeciwnym przypadku, 

będąc tylko przybudówką do struktury, 

może robić, co chce, potencjalnie – nawet działać 

sprzecznie z zadaniami Towarzystwa. Dlatego 

zwrócił się z wnioskiem o znalezienie stosownego 

zapisu wiążącego Radę ze strukturą organizacyjną 

oraz wprowadzenie zastrzeżenia, że 

działa w sposób zgodny, niesprzeczny z celami 

Towarzystwa. Jednakże Komisja Statutowa oddaliła 

ten postulat, argumentując po pierwsze, 

że Radę Naukową wybiera Zjazd Krajowy, co 

oznacza mocne zakotwiczenie w strukturach 

Towarzystwa. Po drugie, finansowanie działalności 

Rady zapewnia Zarząd Krajowy i na tej podstawie 

przyjmuje roczne sprawozdania z jej działalności. 

Po trzecie, w statucie nie może się pojawić 

słowo „organ”, co wynika z ustawy – Prawo 

o stowarzyszeniach, ponieważ organy stowarzyszenia 

są to jednostki, które mają określone 

kompetencje władcze w stosunku do działalności 

Towarzystwa. Gdyby zapisać, że Rada Naukowa 

jest organem, trzeba by takowe kompetencje stanowiące 

przyznać, wyodrębniając je z kompetencji 

np. Zarządu Krajowego, co nie wydaje się ani 

zasadne, ani przekonujące. Dlatego proponowany 

zapis bez słowa „organ” rozwiązuje problem 

umocowania Rady i w niczym nie ogranicza jej 

działalności. Delegaci w głosowaniu jednomyślnie 

poparli stanowisko Komisji Statutowej. 

Klub zamiast Koła przy Zarządzie Krajowym 

Sprawy istnienia Koła przy Zarządzie Krajowym 

nie stawiała w swoich propozycjach zmian 

Komisja Statutowa. Wypłynęła ona, wzbudzając 

najgorętsze spory, na tle wypowiedzi w dyskusji 

delegatów warszawskiego Oddziału. Należy 

przypomnieć, że podstawą prawną powołania 

tegoż koła była nowelizacja statutu dokonana 

na Zjeździe w 1997 r., kiedy na nowo określano 

strukturę Towarzystwa, w tym status kół. 

Zmiany, które wtedy nastąpiły, nie były procedowane 

w trybie obowiązującym na obecnym 

Zjeździe Nadzwyczajnym (który trzeba pod tym 

względem uznać za właściwy), tylko głosowane 

en bloc, bez odrębnego przyjmowania poszczególnych 

zapisów. Prawdopodobnie w natłoku 

spraw problem umknął wtedy uwadze delegatów 

i został wprowadzony do statutu bez należytego 

przedyskutowania. Konsekwencje tegoż kroku 

wypłynęły po latach. Miejsce tego Koła w jednolitej 

strukturze Towarzystwa pozostawało 

trudne do zaakceptowania. Dr Jerzy Małkowski 

(Warszawa) nazwał je „superkołem”, gdyż jako 

agenda wybierająca delegatów na Zjazd Krajowy 

zrównane zostało rangą z oddziałem. Jak wobec 

powyższego, czują się członkowie Koła przy 

warszawskim Oddziale, mający od pewnego czasu 

siedzibę w tym samym miejscu, co Koło przy 

Zarządzie Krajowym? Jedynie jako coś gorszego 

w ramach tego samego Towarzystwa. Zaapelował 

do zebranych o wyeliminowanie tej nierówności. 

Ale Koła przy Zarządzie Krajowym broniła prezes 

prof. Elżbieta Mączyńska. Przypomniała, 

że zostało ono utworzone zgodnie ze statutem, 

że jest przykładem elastycznego reagowania na 

zmiany, które niesie globalizacja, że w związku 

z tym skupia członków spoza granic Polski, którzy 

chcą przynależeć do PTE i wnoszą wiele dobrego 

w jego działalność. Także wyspecjalizowane 

grupy zawodowe, np. rzeczoznawcy majątkowi, 

wyrażają wolę należenia do Towarzystwa. Czy 



ma im teraz powiedzieć, że zostają pozbawieni 

członkostwa? Nie można było nie uwzględnić tej 

argumentacji, ale z drugiej strony wysuwano, że 

członkostwo w PTE uzyskuje się przez oddział, 

który stanowi aktualnie podstawowe ogniwo 

w Towarzystwie, natomiast koło stanowi jednostkę 

wewnątrzorganizacyjną. Poszukując rozwiązania 

godzącego racje obydwu stron, wniesiono 

propozycję Klubu przy Zarządzie Krajowym, 

który zastąpi istniejące Koło. Ale jego członkowie 

nie mogą być pozbawieni nabytych praw. Dlatego 

– proponując przepisy przejściowe – przyjęto 

okres 6 miesięcy od dnia rejestracji statutu na 

wybór oddziału, do którego członkowie Koła przy 

Zarządzie Krajowym chcą należeć; jeżeli takiej 

deklaracji nie będzie, z mocy prawa będę przeniesieni 

do warszawskiego Oddziału, i zachowają 

uprawnienia wyborcze. Natomiast działalność 

merytoryczna może być nadal prowadzona 

w Klubie przy Zarządzie Krajowym. Trzeba 

było długiego czasu, by osiągnąć ten kompromis. 

Likwidacja Koła przyjęta została niejednomyślnie, 

natomiast utworzenie Klubu poparli wszyscy 

obecni delegaci. 

Pozostałe regulacje strukturalne 

Zostały wprowadzone do nowego statutu dalsze 

regulacje, o których na Zjeździe mało dyskutowano 

lub w ogóle nie było dyskusji. Taką 

regulacją jest istotna zmiana w kwestii procedury 

likwidacyjnej oddziału. Dotąd z wnioskiem 

o likwidację występował do Zarządu Krajowego 

zarząd danego oddziału, natomiast nowela przenosi 

autorstwo takiego wniosku do instancji wyższej: 

uprawniony do takiego wystąpienia będzie 

zjazd oddziału, którego odnośna uchwała będzie 

stanowić podstawę do wszczęcia postępowania 

likwidacyjnego przez Zarząd Krajowy. Nikt nie 

oponował. Padł ze strony dr. Józefa Łobockiego 

(Lublin) zarzut, że Zarząd Krajowy zostaje pozbawiony 

istotnej kompetencji mu przysługującej, 

jaką jest możliwość odwołania z funkcji 

prezesa. Gremium delegatów nie podzieliło tego 

poglądu. Projekt statutu określa bowiem sytuacje, 

w jakich następuje pozbawienie danej osoby 

członkostwa w PTE. Jeżeli tą osobą jest prezes, 

obejmuje to również jego, zaś Zarząd Krajowy 

ze swojego grona wybiera następcę. Co jednak 

ważniejsze, prezes wybierany jest od kilku kadencji 

przez Zjazd Krajowy i nie ma prawnych 

przesłanek, by organ niższego rzędu mógł dokonywać 

jego odwołania. Sprawa została oddalona. 

Natomiast kierując się zasadą odpowiedniości 

struktury Zarządu Krajowego i zarządów 

oddziałów, wprowadzono zapis obligatoryjnego 

tworzenia prezydiów. Tymczasem coraz częściej 

spotyka się praktyki ze zjazdów oddziałów – wybierania 

zarządów o najmniejszej dopuszczalnej 

statutowo liczebności. W takim przypadku 

nie ma uzasadnienia tworzenie prezydiów, gdyż 

sam zarząd radzi sobie z bieżącą problematyką. 

Unika się przy tym nużącego dublowania 

spraw najpierw referowanych na prezydium, potem 

zarządzie, gdy w dużej części są to te same 

osoby. W tym przypadku zapis o tworzeniu prezydiów 

powinien posiadać tryb fakultatywny. 

Mając dobre intencje, wylano dziecko z kąpielą. 

Przy pełnej aprobacie za to przyjęte zostały regulacje 

unifikujące brzmienie nazw poszczególnych 

oddziałów. 

Sprawy majątkowe 

Ideą przewodnią prac w tym zakresie było 

wypracowanie takich rozwiązań, które uniemożliwiać 

będą przeprowadzenie egzekucji majątkowej 

w przypadku zobowiązań jakiegokolwiek 

oddziału lub Zarządu Krajowego z majątków 

innych oddziałów czy majątku Zarządu 

Krajowego. Wprowadzony zatem został zapis, 

który stanowi, że Towarzystwo i jego oddziały 

posiadają odrębność majątkową. A także, że za 

zobowiązania zaciągnięte przez Zarząd Krajowy 

Towarzystwo odpowiada majątkiem będącym 

jego własnością, z wyjątkiem majątku oddziałów, 

i odwrotnie – za zobowiązania zaciągnięte 

przez zarządy oddziałów oddziały te odpowiadają 

tylko majątkiem będącym ich własnością, 

tak aby komornik nie mógł przeprowadzić 

egzekucji z majątku będącego dobrem innego 

oddziału lub całego Towarzystwa. Delegaci zgłaszanymi 

uwagami dopracowywali ten kierunek 

(prof. Witold Andruszkiewicz – Gdańsk, prof. 

Zdzisław Sadowski jako delegat z Wrocławia), 

podkreślając wagę własnej substancji majątkowej 

oddziałów. Jednocześnie wskazywano (dr 

Andrzej Dębowski – Zielona Góra), że zwłaszcza 

w pozyskiwaniu funduszy owa rozdzielność 

majątkowa ma bardzo praktyczny wymiar, gdyż 

uniemożliwia zablokowanie aplikowania przez 

całe Towarzystwo wskutek trudnej sytuacji jednego 

z oddziałów. To rozumowanie było całkowicie 

aprobowane. Potrzebna jest samodzielność 

majątkowa oddziałów, jak też odrębność na linii 

Zarząd Krajowy – oddziały, zwłaszcza w świetle 

nowych możliwości aplikowania o środki i fundusze. 



Mniej jednoznacznie w tym kontekście przedstawia 

się sprawa majątku krajowego, zwłaszcza 

w odniesieniu do zapisu § 58 ust. 2, głoszącego, 

że „za zobowiązania zaciągnięte przez Zarząd 

Krajowy Towarzystwo odpowiada majątkiem 

będącym jego własnością z wyłączeniem majątku 

Oddziałów”. Jako że nie ma innego majątku 

Towarzystwa niebędącego własnością oddziałów 

jak ten, który pozostaje we władaniu Zarządu 

Krajowego, praktycznie oznacza to trwałe przekazanie 

prawa dysponowania nim temu organowi. 

Istniało przekonanie, że tak jest dlatego, by 

Zarząd Krajowy pełnił rolę służebną wobec całego 

Towarzystwa w oparciu o dobro wspólne, które 

zostało mu powierzone. Były głosy wyrażające 

żal, że wyrażenie „dobro wspólne” zniknęło 

z zapisów statutu. 

Asymetria w relacjach Zarządu Krajowego 

z oddziałami 

Trzeba w tym miejscu jeszcze wspomnieć o poruszonej 

przez dr. Kazimierza Golinowskiego 

(Warszawa) kwestii asymetrii w relacjach pomiędzy 

Zarządem Krajowym a oddziałami. Zapisy 

statutu pokazują, że Zarząd Krajowy posiada 

realną władzę nad zarządami oddziałów, posiadającymi 

odrębną osobowość prawną. Zarząd 

Krajowy może zwołać Zjazd Nadzwyczajny oddziału. 

Zarząd oddziału ponosi odpowiedzialność 

przed Zarządem Krajowym. Oddziały są 

zobowiązane do określonych świadczeń na rzecz 

Zarządu Krajowego. Zarząd Krajowy przyjmuje 

także sprawozdania roczne zarządów oddziałów, 

nie mówiąc o tym, że powołuje i rozwiązuje oddziały. 

By zrównoważyć tę asymetrię, postulował 

wprowadzenie oddzielnego zapisu zobowiązującego 

Zarząd Krajowy do udzielania pomocy 

finansowej oddziałom na uzasadniony wniosek 

z ich strony, tym bardziej że praktyka taka 

już ma miejsce. Nie trzeba dodawać, że byłby 

to krok w stronę rzeczywistej integracji całego 

Towarzystwa. Komisja Statutowa nie podzieliła 

tego poglądu, uważając, że nie ma potrzeby 

formalizować czegoś, co i tak dobrze się rozwija. 

W głosowaniu, przy malejącej liczbie delegatów, 

zabrakło 1 głosu do przyjęcia tego wniosku (6 głosów 

– przeciw, 24 – za, 6 –wstrzymujących się). 

Niezmieniony status Towarzystwa, 

ale poszerzony obszar działania 

Były dwie sprawy istotne dla funkcjonowania 

Towarzystwa. Pierwszą z nich przedłożył dr 

Mirosław Bochenek (Toruń), zgłaszający daleko 

idącą propozycję przemianowania PTE ze stowarzyszenia 

zawodowego na naukowe. Wtedy 

– jego zdaniem – Towarzystwo stanie się bardziej 

atrakcyjne, zwiększy się jego liczebność 

oraz nasili dynamika działania. Argumentował 

w oparciu o własne doświadczenia związane 

z funkcjonowaniem w uniwersyteckim środowisku. 

Pracownicy nauki, zwłaszcza młodsi, chcą 

należeć do takiej organizacji i trzeba im wyjść 

naprzeciw. Zjazd nie dał wiary tym deklaracjom, 

mając na uwadze licznych ekonomistów w strukturach 

Towarzystwa niezwiązanych z nauką. 

Oni także potrzebują instytucjonalnej płaszczyzny 

zrzeszania się. Wniosek został jednomyślnie 

oddalony. 

Druga ze spraw mieszcząca się w tym porządku 

wiązała się z wyjściem w aplikacjach, ale nie 

tylko, poza osadzoną w ekonomicznie ujmowanych 

zjawiskach problematykę. Fundamentem 

zmiany interpretacyjnej było odwołanie się do 

założenia, że każdy proces ekonomiczny jest procesem 

społecznym. W następstwie tego cele i zadania 

Towarzystwa nie są realizowane poprzez 

działalność ekonomiczną, ale poprzez działalność 

społeczno-ekonomiczną. Zgłaszający tę specyfikę 

prof. Waldemar Grzywacz (Szczecin) opierał ją 

na Deklaracji Bolońskiej, która zakłada interdyscyplinarny 

charakter nauki. Stanowisko w całej 

rozciągłości poparła prof. Danuta Rucińska 

(Gdańsk), informując, że z przyczyn formalnych 

odrzucane są wnioski o środki i fundusze, jeżeli 

projekt badawczy wkracza w obszar przedmiotowy 

niewyszczególniony w dokumencie podstawowym 

wnioskodawcy. W związku tym uzupełniono 

zapis o słowo „społeczny” i od teraz PTE 

krzewi i popularyzuje wiedzę społeczno-ekonomiczną, 

posiada profil społeczno-ekonomiczny 

oraz wypowiada się w zakresie problematyki 

społeczno-ekonomicznej. Uzupełnienia dokonano 

jednomyślnie. 

Parę minut po godz. 17.00 obrady dobiegły 

końca. Kolejna nowelizacja statutu na co najmniej 

lat 5 została przyjęta. 



Wystąpienie prof. Elżbiety 

Mączyńskiej, prezes PTE, 

otwierające Nadzwyczajny 

Zjazd Krajowy 26 marca 2009 r. 

K 

orzystając z okazji przybycia delegatów 

z wszystkich oddziałów oraz władz krajowych 

Towarzystwa, prezes PTE prof. Elżbieta 

Mączyńska poprosiła o zgodę, by zebranym 

przedstawić wyniki działalności osiągnięte podczas 

całej kadencji pod jej kierunkiem. Zgodę 

taką otrzymała i swoje wystąpienie rozpoczęła 

od przedstawienia wyników finansowych 

Towarzystwa, by przejść do, skądinąd bardziej 

znanej zebranym, prezentacji wybranych obszarów 

działalności statutowej. Uzyskiwanie 

tych pierwszych warunkuje bowiem skalę tych 

drugich. 

Wyniki finansowe 

Prezes PTE rozpoczęła od poinformowania, 

że przychody Zarządu Krajowego PTE w 2008 r. 

wyniosły prawie 3 mln zł. Wynik finansowy 

w 2008 r. był dodatni i osiągnął poziom 136,5 tys. zł. 

Podkreśliła, że władze nowej, zapoczątkowanej 

w grudniu 2005 r., kadencji stanęły wobec 

trudnego wyzwania wyeliminowania strat, które 

w 2005 r. sięgały 350 tys. zł. Po pierwszym roku 

kadencji (2006 r.) strata zmniejszyła się ponad 

10-krotnie. Natomiast już w 2007 r. udało się 

wypracować zysk w wysokości 101 tys., mimo 

że był to rok kongresowy, co zawsze łączy się ze 

zwiększonymi kosztami. Kształtowanie się wyniku 

finansowego obrazuje wykres 1. 

Dzięki poprawie wyników finansowych, wyeliminowaniu 

strat i wypracowaniu zysków powstały 

warunki do intensyfikacji i rozwoju działalności 

statutowej PTE oraz jej finansowania. Znalazło 

to odzwierciedlenie m.in. w organizowaniu wielu 

konferencji krajowych i międzynarodowych, 

powołaniu Forum Myśli Strategicznej oraz rozwoju 

cyklu konwersatoriów „Czwartki u Ekonomistów”. 

Poprawie wyników finansowych sprzyjała racjonalizacja 

wykorzystania majątku Zarządu 

Krajowego PTE, w tym powierzchni biurowych 

w kamienicy – siedzibie PTE. Sytuację majątkowo-finansową 

Zarządu Krajowego dość wyraziście 

obrazuje zestaw wskaźników modelu 

Du Ponta (tabela 1). 

Wskaźnik ROE, odzwierciedlający zwrot z kapitału 

własnego i jego rentowność, przechodzi 

ewolucję od 24% straty do prawie 10% zysku 

w relacji do poziomu kapitału własnego. Z kolei 

omawiając rentowność przychodów ROS, mówczyni 

– zastrzegając, że PTE nie jest instytucją 

komercyjną – rozróżniała przychody z wynajmu 

pomieszczeń w kamienicy, stanowiącej główną 

nieruchomość całego Towarzystwa, i przychody 

z innych źródeł, głównie w formie pozyskiwanych 

funduszy zewnętrznych. W tych ostatnich 

obowiązuje reżim procedur i kontrola kosztów 

do tego stopnia, że przy ich wykorzystywaniu 

nie ma żadnego pola manewru, w stosunku do 

założeń projektu będącego podstawą przyznania 

funduszy. Kolejny wskaźnik określa rotowanie 

aktywów; w układzie kilkuletnim wyraźnie 

widać, że wykorzystanie posiadanego potencjału 

się podwoiło, zaś cały majątek w roku ubiegłym 

profitował w wysokości niemal 5%. 

Jeśli chodzi o wskaźnik zadłużenia rozumiany 

jako iloraz zobowiązań ogółem do aktywów 

ogółem, to przyjmował on w kolejnych latach następujące 

wielkości: 2005 r. – 0,64; 2006 r. – 0,61; 

2007 r. – 0,58; 2008 r. – 0,53. Duży wpływ na 

jego poziom mają kaucje pobierane od najemców 

powierzchni w Domu Ekonomisty. Każdą kaucję 

trzeba zwrócić i to wykazuje się jako zadłużenie. 

Natomiast wskaźnik płynności poprawia się zdecydowanie 

po wydatkach, jakie miały miejsce 



Wykres 1. Wynik finansowy netto Zarzdu Zarządu Krajowego PTE w latach 2004–2008 (w z) zł) 

200000 

200 000 

100000 

2007 

2008 

0 

2004 2005 2006 

–100 -100000 

–200 -200000 

–300 -300000 

–400 -400000 000 

cydowanie po wydatkach, jakie miay miejsce ce. Podobnie ksztatuje si wskanik pynnow 

2006 r. (co byo zwizane przede wszystkim ci szybkiej: 2005 r. – 6,89; 2006 r. – 1,87; 2007 r. 

Tabela 1. Podstawowe wskaźniki efektywności według modelu Du Ponta w latach 2005–2008 

z wieloma pracami modernizacyjnymi podjtymi 

– 4,62; 2008 r. – 5,06, co wynika z charakteru 

w siedzibie Zarzdu Krajowego PTE): 2005 r. 

– 7,39; 2006 r. – 2,44; Wskaźniki 2007 r. – 5,2; 2008 r. – 5,46. 

organizacji, jak jest Towarzystwo. 

2005 Ostatnim r. 2006 zagadnieniem r. 2007 prezentowanej r. 2008 r. analizy 

finansowej –0,0273bya dynamika 0,0809 wzrostu 0,0995 przy- 

Takie ROE (wynik uksztatowanie finansowy netto/kapitał si wskaników własny) pynnoci –0,2456 

oznacza posiadanie ponad 5-krotnie wicej rodków 

pieninych ni wynosz zobowizania bie- w tabeli 2. –0,0270 0,0568 0,0573 

chodów i kosztów, co ilustruj dane zestawione 

ROS (wynik finansowy netto/przychody) –0,2803 

ROT (przychody/aktywa) 0,3515 0,3954 0,5795 0,7808 

Tabela 1. Podstawowe wskaniki efektywnoci wedug modelu Du Ponta w latach 2005–2008 

ROA (wynik finansowy netto/aktywa) –0,0838 –0,0099 0,0374 0,0445 

Wskaniki L (aktywa/kapitał własny) 2005 2,8690 r. 2006 2,5877 r. 2007 2,3614 r. 2008 2,1177 r. 

ROE (wynik finansowy netto/kapita wasny) –0,2456 –0,0273 0,0809 0,0995 

ROS (wynik finansowy netto/przychody) –0,2803 –0,0270 0,0568 0,0573 

ROT (przychody/aktywa) 

Tabela 2. Przychody i koszty (w tys. zł) oraz ich dynamika (w %) w latach 2005–2008 

0,3515 0,3954 0,5795 0,7808 

ROA (wynik finansowy netto/aktywa) –0,0838 –0,0099 0,0374 0,0445 

L (aktywa/kapita wasny) Wyszczególnienie 2,8690 2005 r. 2,5877 2006 r. 2,3614 2007 r. 2,1177 2008 r. 

w tys. zł 

Tabela 2. Przychody i koszty (w tys. z) oraz ich dynamika (w %) w latach 2005–2008 

Przychody ogółem 1 712,40 1 652,30 2 227,14 2 793,39 

Wyszczególnienie Koszty ogółem 22005 061,48 r. 12006 685,56 r. 22007 125,72 r. 22008 656,91 r. 

w tys. z 

Wynik finansowy netto –349,08 –33,26 101,42 136,48 

Przychody ogóem 1 712,40 1 652,30 2 227,14 2 793,39 

Koszty ogóem rok poprzedni 2 061,48 = 100 1 685,56 2 125,72 2 656,91 

Wynik Przychody finansowy ogółemnetto –349,08 137,8% –33,26 96,5% 101,42 134,8% 136,48 125,4% 

rok poprzedni = 100 

Koszty ogółem 163,9% 81,8% 126,1% 125,0% 

Przychody ogóem 137,8% 96,5% 134,8% 125,4% 

Koszty ogóem 163,9% 81,8% 126,1% 125,0% 

Biuletyn PTE nr 4/2009 9


w 2006 r. (co było związane przede wszystkim 

z wieloma pracami modernizacyjnymi podjętymi 

w siedzibie Zarządu Krajowego PTE): 2005 r. 

– 7,39; 2006 r. – 2,44; 2007 r. – 5,2; 2008 r. – 5,46. 

Takie ukształtowanie się wskaźników płynności 

oznacza posiadanie ponad 5-krotnie więcej środków 

pieniężnych niż wynoszą zobowiązania bieżące. 

Podobnie kształtuje się wskaźnik płynności 

szybkiej: 2005 r. – 6,89; 2006 r. – 1,87; 2007 r. 

– 4,62; 2008 r. – 5,06, co wynika z charakteru 

organizacji, jaką jest Towarzystwo. 

Ostatnim zagadnieniem prezentowanej analizy 

finansowej była dynamika wzrostu przychodów 

i kosztów, co ilustrują dane zestawione 

w tabeli 2. 

Jak wynika z prezentowanych danych, 

w 2008 r. przychody z działalności statutowej 

i niestatutowej łącznie rosły w stosunku do roku 

poprzedniego w tempie niemal 125,5%, zaś koszty 

miały dynamikę 125%. Od początku kadencji 

nastąpiło niemalże podwojenie przychodów (dynamika 

w stosunku do 2005 r. jako roku bazowego 

sięgnęła 163%), co dobrze ilustruje intensywność 

działań Zarządu Krajowego PTE, ukierunkowanych 

na pozyskiwanie poprzez przychody 

źródeł finansowania swojej działalności statutowej. 

W odniesieniu do kosztów jest to wprawdzie 

różnica niewielka, ale jednak w ostatnich 

dwóch latach dynamika przyrostu kosztów jest 

wolniejsza niż przychodów. Korzystne kształtowanie 

się przychodów i kosztów zaowocowało 

zwiększeniem się zysku netto w 2008 r. w porównaniu 

z 2007 r. o prawie 35% (ze 101 tys. zł 

do 136 tys. zł). Przy tym istotne jest, że źródłem 

wzrostu kosztów były przede wszystkim działania 

ukierunkowane na intensyfikację i rozwój 

działalności statutowej (organizacja konferencji, 

seminariów, publikacje książkowe, publikacje periodyków, 

konkursy i in.), związane z pełnieniem 

misji Towarzystwa. 

Przychody oraz koszty można podzielić według 

rodzaju działalności na trzy grupy. Dane na 

ten temat za poszczególne lata kadencji zawarte 

są w tabelach 3 i 4. 

Tabela 3. Przychody ogółem (w zł) i ich struktura (w %) w latach 2005–2008 

Wyszczególnienie 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 

Przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi 

1 245 825,54 

(72,8%) 

1 230 070,99 

(74,4%) 

1 783 730,96 

(80,1%) 

2 381 170,29 

(85,2%) 

Pozostałe przychody operacyjne 

409 729,94 

(23,9%) 

406 594,60 

(24,6%) 

434 633,10 

(19,5%) 

376 075,79 

(13,5%) 

Przychody finansowe 

56 844,09 

(3,3%) 

15 636,07 

(1,0%) 

8 779,22 

(0,4%) 

36 140,33 

(1,3%) 

Przychody ogółem 

1 712 399,57 

(100%) 

1 652 301,66 

(100%) 

2 227 143,31 

(100%) 

2 793 386,41 

(100%) 

Tabela 4. Koszty ogółem (w zł) i ich struktura (w %) w latach 2005–2008 

Wyszczególnienie 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 

Koszty działalności operacyjnej 

1 960 156,45 

(95,1%) 

1 671 866,97 

(99,2%) 

2 100 715,86 

(98,8%) 

2 495 418,37 

(93,9%) 

Pozostałe koszty operacyjne 

80 966,42 

(3,9%) 

13 361,72 

(0,8%) 

24 856,66 

(1,2%) 

39 294,36 

(1,5%) 

Koszty finansowe 

20 352,56 

(1,0%) 

331,50 

(0,02%) 

146,92 

(0,01%) 

122 193,52 

(4,6%) 

Koszty ogółem 

2 061 475,43 

(100%) 

1 685 560,19 

(100%) 

2 125 719,44 

(100%) 

2 656 906,25 

(100%) 

10 Biuletyn PTE nr 4/2009


Działalność operacyjna stanowi niemal 94% 

kosztów, reszta to koszty pozaoperacyjne, w tym 

koszty finansowe, które stanowią 4%. Utrzymanie 

płynności na wysokim poziomie sprawia, że 

nie występują zobowiązania przeterminowane. 

Korzystne wyniki umożliwiają podejmowanie 

kolejnych wyzwań. Jedno z bardziej złożonych 

to czekający PTE w tym roku remont naszej zabytkowej 

kamienicy, siedziby Zarządu Krajowego 

PTE. Jest to przedsięwzięcie bardzo kosztochłonne 

i łączące się z koniecznością sprostania trudnym 

wymogom konserwatorskim. Można jednak 

zakładać, ze zgromadzone dotychczas przez 

Zarząd Krajowy PTE środki pieniężne oraz wysoki 

poziom płynności umożliwią sfinansowanie 

tego trudnego zadania. Przy tym złożony został 

projekt ukierunkowany na pozyskanie dotacji na 

dofinansowanie tego zadania. 

Działalność statutowa 

Przechodząc do syntetycznego przedstawienia 

działalności statutowej, prof. Elżbieta 

Mączyńska podkreśliła, że już od 22 lat nieodłącznym, 

stałym elementem tej działalności 

jest wielkie i ważne, trudne do przecenienia 

(zwłaszcza w świetle celów statutowych PTE) 

przedsięwzięcie, jakim jest coroczna, ogólnopolska 

Olimpiada Wiedzy Ekonomicznej. 

Informacje na ten temat przedstawiane są bardzo 

szczegółowo i zarazem kompleksowo na 

stronie internetowej Towarzystwa oraz w specjalnym 

„Informatorze o OWE”, a także w innych 

okolicznościowych opracowaniach i dokumentach. 

Specjalny charakter ma tu publikacja 

pt. Olimpiada Wiedzy Ekonomicznej w perspektywie. 

Historia i teraźniejszość, pod redakcją dr. 

Artura Polloka. 

Kluczowym wydarzeniem było zorganizowanie 

w końcu 2007 r. VIII Kongresu Ekonomistów 

Polskich. W Kongresie tym uczestniczyło ok. 700 

osób, a jego dorobek jest szczegółowo relacjonowany 

na stronach internetowych PTE oraz 

w publikacjach przed- i pokongresowych. 

Odnosząc się do innych działań, prezes PTE 

skupiła się na wybranych, Jej zdaniem, najbardziej 

znaczących formułach działań i debat. Jako 

pierwsze wymieniła konwersatoria „Czwartki 

u Ekonomistów”. W ubiegłym roku odbyło się 

9 spotkań „czwartkowych”, w tym jedno zorganizowane 

było przez Oddział PTE w Gdańsku. 

Szczególnym zainteresowaniem cieszyły się spotkania 

poświęcone problemowi ładu ekologiczno-społecznego 

gospodarki rynkowej, strategii 

i reform potrzebnych w obliczu kryzysu oraz 

tematowi podatku liniowego i możliwości jego 

wprowadzenia. 

Kolejnym intensywnie realizowanym przez 

Zarząd Krajowy punktem stały się konferencje 

naukowe, których było 16. Mają one pewien 

układ strukturalny. Spośród nich jako szczególnie 

istotne prezes PTE wymieniła: 1) konferencje 

Rady Naukowej PTE podejmujące temat obecnego 

kryzysu i jego skutków finansowych, 2) konferencję 

międzynarodową zorganizowaną wspólnie 

z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego i Klubem 

Rzymskim, podejmującą problem rozwoju 

regionów i polskich perspektyw w XXI w., 

3) Forum Myśli Strategicznej, które odbyło 

4 debaty, rozważając m.in. temat transnarodowych 

korporacji oraz myśli strategicznej w ogóle 

wraz z kulturą strategiczną, 4) także zorganizowanie 

z udziałem Klubu Olimpijczyka konferencji 

z udziałem laureata Nagrody Nobla prof. 

Josepha Stiglitza nt. „Dokąd zmierza światowa 

gospodarka?”. Było to dużym osiągnięciem 

i pouczającym wydarzeniem. Przedsięwzięcia 

te są relacjonowane na stronie internetowej 

PTE oraz w formie publikacji książkowych i innych. 

Specjalny charakter miała też jubileuszowa 

konferencja z okazji 90. urodzin prof. Jana 

Lipińskiego. Konferencja ta poprzedzona została 

publikacją zadedykowanej Jubilatowi książki 

O kształtowaniu ładu gospodarczego, pod redakcją 

prof. Elżbiety Mączyńskiej i prof. Zdzisława 

Sadowskiego. 

Prezes PTE podkreśliła narastającą obecność 

Towarzystwa w mediach. Stało się tak dzięki 

aktywności PTE i wielu działaczy związanych 

z Towarzystwem. Obecność ta objęła wszystkie 

rodzaje mediów: prasę, radio, TV oraz portale 

internetowe. Zaczynając od rozgłośni radiowych, 

wskazała na cykl 20 audycji z Jej udziałem 

w Radio TOK FM („EKG: Ekonomia – Kapitał 

– Gospodarka”), prowadzonych w ramach magazynu 

ekonomicznego. Po rozmówców z Towarzystwa 

sięgały także RMF FM oraz radiowa 

Trójka i Jedynka. Z tytułów prasowych wymieniła 

„Gazetę Prawną”, w której 3-krotnie ukazały 

się z Nią wywiady. W „Gazecie Wyborczej” 

publicystami ekonomicznymi byli członkowie 

Rady Naukowej PTE prof. Andrzej Sławiński 

oraz prof. Andrzej Wojtyna. Także portale dzien- 



nik.pl oraz wp.pl zamieszczały liczne wypowiedzi 

czy artykuły prof. Elżbiety Mączyńskiej oraz 

innych autorów. W tym ostatnim portalu gospodarczym 

stale były obecne rozmowy przeprowadzane 

z prof. Andrzejem S. Barczakiem 

z Katowic. Do listy tytułów, w których pojawiły 

się publikacje lub wypowiedzi osób związanych 

z Towarzystwem, dodać by trzeba TV Info, TV 

Biznes, Superstację, TVN CNBC Biznes, „Nowe 

Życie Gospodarcze”, „Rzeczpospolitą” z portalem 

rp.pl, a także inwestycje.pl oraz portal innowacji. 

Poinformowała dalej, że od 2008 r. współwydawany 

przez PTE, o ogromnej tradycji, dwumiesięcznik 

naukowy „Ekonomista” znajduje 

się na liście filadelfijskiej. To ważna wiadomość, 

którą trzeba w środowisku upowszechniać. 

Zapewniała, że chociaż opóźnia się publikowanie 

wydawnictw pokongresowych, to w tym roku 

zadanie to zostanie sfinalizowane. Powodem 

wydłużania się czasu prac wydawniczych jest 

przede wszystkim troska o staranność edycyjną. 

Wpływa także na to wydłużający się czas ustaleń 

redakcyjno-korygujących z autorami tekstów. 

Zarząd Krajowy PTE oczekuje zarazem na 

rozstrzygnięcie w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa 

Wyższego konkursu o dofinansowywanie 

projektów naukowo-badawczych. Złożony bowiem 

został w tym Ministerstwie projekt o dofinansowanie 

pokongresowego cyklu publikacji. 

Nie ma jeszcze decyzji w tej sprawie, tym niemniej 

pierwsze opracowania już się ukazały. Są 

już dostępne i obecne na rynku wydawniczym 

2 woluminy: tom pod redakcją prof. Stanisława 

Rudolfa Sektor finansowy – dylematy i kierunki 

rozwoju i „ciepły” jeszcze tom Polityka gospodarcza 

a rozwój kraju przygotowany pod redakcją 

prof. Urszuli Płowiec. 

Prezes PTE zwróciła także uwagę na wydaną 

przez Oddział PTE w Krakowie książkę O tych 

z najwyższej półki, czyli rzecz w sprawie naszego 

środowiska ekonomicznego autorstwa, nieżyjącego 

już niestety, prof. Edwarda Łukawera, przypominającego 

dokonania 31 polskich ekonomistów, 

którzy, zdaniem Autora, wywarli doniosły 

wpływ na losy polskiej gospodarki w całym okresie 

powojennym. Z tej 31-osobowej grupy wśród 

żyjących pozostało, niestety, tylko 18 ekonomistów. 

W związku z opublikowaniem książki prof. 

Edwarda Łukawera 19 lutego 2009 r. odbyła się 

konferencja zorganizowana na kanwie tej publikacji, 

poprzedzona złożeniem kwiatów na grobach 

nieżyjących już ekonomistów, bohaterów 

książki. Z wydarzeniami tymi korespondowało 

ufundowanie przez PTE tablicy pamiątkowej 

ku czci prof. Czesława Bobrowskiego – wybitnego 

ekonomisty, Honorowego Prezesa PTE, także 

bohatera książki prof. Edwarda Łukawera. 

W dniu konferencji „O tych z najwyższej półki” 

tablica ta została uroczyście odsłonięta na 

Żoliborzu, na frontonie domu, w którym mieszkał 

prof. Czesław Bobrowski. 

Do stałych przedsięwzięć edycyjnych należy 

też wydawanie „Biuletynu PTE”, informującego 

o bieżących wydarzeniach w Towarzystwie. 

Mówczyni stwierdziła, że odnotowywany rozwój 

działalności i jej korzystne wyniki nie byłyby 

możliwe bez intensywnej, efektywnej pracy 

oraz wielkiego zaangażowania pracowników 

Biura Zarządu Krajowego. Praca ta zasługuje 

na wielkie uznanie i wyróżnienie. Nie byłoby 

tej skali postępu bez społecznego zaangażowania 

członków i sympatyków oraz sponsorów 

PTE. Podziękowała wszystkim, którzy poprzez 

swoje zaangażowanie, pracę i działalność społeczną 

przyczynili się do postępu w funkcjonowaniu 

PTE. Podkreśliła, że są to czynniki warunkujące 

nie tylko obecny, ale i przyszły rozwój 

Towarzystwa i jego działalności statutowej, w ramach 

której na czołowym miejscu wciąż i niezmiennie 

znajduje się krzewienie myśli ekonomicznej 

oraz współtworzenie warunków rozwoju 

nauk ekonomicznych i prezentowanie ich 

dorobku. 

opracował Alojzy Czech 


Z życia PTE 

Kalendarium 

26 marca 2009 r. – Nadzwyczajny Zjazd 

Krajowy PTE 

Nadzwyczajny Zjazd Krajowy PTE zwołany 

został w związku z koniecznością zmiany statutu 

PTE. Obrady Zjazdu Krajowego poprzedziło 

posiedzenie Zarządu Krajowego PTE. Zjazd 

Krajowy zapoznał się z prezentacją wyników 

PTE w latach 2005–2009 oraz uchwalił nowy 

statut PTE – fot. 1. 

28 i 29 marca 2009 r. – zawody finałowe 

XXII Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej 

w Jachrance koło Warszawy 

Fot. 1 

Fot. 2 

Dwudniowe zawody finałowe XXII Olimpiady 

Wiedzy Ekonomicznej pod hasłem „Środowisko 

naturalne w procesie gospodarowania” zorganizowano 

tradycyjnie w Centrum Edukacji 

Statystycznej GUS w Jachrance koło Warszawy. 

Jury wyłoniło 30 laureatów oraz zwycięzców 

i wyróżnionych w konkursach o nagrody specjalne 

(nagrodę Prezesa Polskiej Izby Ubezpieczeń 

oraz nagrodę Izby Zarządzających Funduszami 

i Aktywami). Gośćmi specjalnymi tegorocznych 

zawodów finałowych Olimpiady byli m.in. 

prof. Bogusław Fiedor (rektor Uniwersytetu 

Ekonomicznego we Wrocławiu) i prof. Grzegorz 

W. Kołodko (były wiceprezes Rady Ministrów 

i minister finansów) – fot. 2. 

2 kwietnia 2009 r. – XXIII konwersatorium 

z cyklu „Czwartki u Ekonomistów” 

w Krakowie pt. „Co z tym kryzysem?” 

XXIII konwersatorium z cyklu „Czwartki 

u Ekonomistów” zorganizowano w murach 

krakowskiego Uniwersytetu Ekonomicznego. 

Punktem wyjścia do dyskusji panelowej były prezentacje 

dr. Romana Dolczewskiego oraz profesorów 

– Stanisława Owsiaka i Andrzeja Wojtyny 

– fot. 3. 

Fot. 3 


Kalendarium 

8 kwietnia 2009 r. – seminarium Rady 

Naukowej PTE pt. „Kluczowe czynniki 

określające scenariusz rozwoju Polski 

w ramach Narodowego Programu Foresight 

»Polska 2020«” 

Fot. 4 

23 kwietnia 2009 r. – XXIV konwersatorium 

z cyklu „Czwartki u Ekonomistów” pt. 

„Międzynarodowa konkurencja podatkowa 

i jej implikacje dla Europy Środkowej 

i Wschodniej” 

XXIV konwersatorium z cyklu „Czwartki 

u Ekonomistów” w Warszawskim Domu 

Ekonomisty prowadziła prof. Barbara Liberska, 

członek Rady Naukowej PTE. Punktem wyjścia 

do dyskusji panelowej była prezentacja dr. 

Marcina Piątkowskiego pt. „Zero Corporate 

Income Tax in Moldowa: tax Competition and 

its Implications for Eastern Europe”. W dyskusji 

panelowej uczestniczyli także dr Maciej 

H. Grabowski (podsekretarz stanu w Ministerstwie 

Finansów) i dr Jarosław Neneman 

(Uniwersytet Łódzki, były podsekretarz stanu 

w Ministerstwie Finansów, autor reformy podatkowej 

z 2003 r.) – fot. 5. 

Seminarium Rady Naukowej PTE tym razem 

dotyczyło założeń do scenariuszy rozwoju 

kraju, przygotowanych w ramach Narodowego 

Programu Foresight „Polska 2020”. Do debaty, 

którą prowadził prof. Włodzimierz Siwiński, 

przewodniczący Rady Naukowej PTE, wprowadził 

prof. Witold M. Orłowski, główny doradca 

ekonomiczny PricewaterhouseCoopers Polska 

– fot. 4. 

Fot. 5 

27 kwietnia 2009 r. – V Forum Myśli 

Strategicznej „Węzły gordyjskie Polski” 

Fot. 6 

V seminarium w ramach cyklu „Węzły gordyjskie”, 

zorganizowane przez PTE i Polskie 

Towarzystwo Współpracy z Klubem Rzymskim 

w Warszawskim Domu Ekonomisty, skoncentrowane 

było na problemach naszego kraju. 

Wprowadzenie do debaty pt. „Kapitał intelektualny 

Polski – źródło czy bariera rozwoju” przygotował 

i przedstawił dr Paweł Bochniarz, doradca 

Prezesa Rady Ministrów, prezes Zarządu 

IDEI – fot. 6. 


Kalendarium 

14 maja 2009 r. – XXV konwersatorium 

z cyklu „Czwartki u Ekonomistów” pt. 

„Kryzys japońskiego zarządzania zarówno 

na poziomie rządowym, jak i w prywatnym 

biznesie” 

XXV konwersatorium z cyklu „Czwartki 

u Ekonomistów” zorganizowano w Warszawskim 

Domu Ekonomisty. Debatę prowadził prof. 

Stanisław Rudolf, wiceprezes PTE, a do dyskusji 

wprowadzili: prof. Akira Kojami (redaktor naczelny 

„Japans Economic Journal”), prof. Takeo 

Kikkawa (Hitotsubashi University) oraz prof. 

Terujia Suzuki (Akademia Leona Koźmińskiego) 

– fot. 7. 

Fot. 7 

29 maja 2009 r. – uroczyste zakończenie 

XXII Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej 

w Ministerstwie Finansów 

Uroczyste zakończenie XXII Olimpiady 

Wiedzy Ekonomicznej przeprowadzonej w roku 

szkolnym 2008/2009, pod hasłem „Środowisko 

naturalne w procesie gospodarowania”, podczas 

którego dokonano wręczenia dyplomów, 

zaświadczeń i nagród, odbyło się w Ministerstwie 

Finansów z udziałem laureatów Olimpiady, 

ich opiekunów naukowych, dyrektorów najlepszych 

szkół oraz sponsorów. Z ramienia organizatorów 

Olimpiady spotkanie prowadzili: wiceprezes 

PTE dr Artur Pollok oraz przewodniczący 

Komitetu Głównego OWE prof. Stanisław 

Owsiak. W spotkaniu uczestniczyli także: sekretarz 

stanu w Ministerstwie Finansów Elżbieta 

Suchocka-Roguska, podsekretarz stanu w Ministerstwie 

Środowiska – główny konserwator 

przyrody Janusz Zalewski, zastępca dyrektora 

Sekretariatu Prezesa Rady Ministrów 

Wojciech Stępień oraz zastępca dyrektora 

Departamentu Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego 

Ministerstwa Edukacji Narodowej 

Ewa Rudomino. Zwycięzca XXII OWE Wacław 

Kacmajor otrzymał nagrodę pieniężną Prezesa 

Rady Ministrów oraz Prezesa PTE, a także szereg 

nagród rzeczowych. Po spotkaniu w Ministerstwie 

Finansów laureaci Olimpiady i ich opiekunowie 

naukowi odwiedzili Giełdę Papierów 

Wartościowych w Warszawie, gdzie w imieniu 

prezesa Giełdy dr. Ludwika Sobolewskiego zostali 

przyjęci przez dr Lidię Adamską – członka 

Zarządu Giełdy – fot. 8 i 9. 

Fot. 8 

Fot. 9 

opracował Andrzej Muszyński 


„Czwartki u Ekonomistów” 

Ryszard Kowalski 

Co z tym kryzysem? 

Na to pytanie próbowali odpowiedzieć prof. dr 

hab. Stanisław Owsiak, kierownik Katedry 

Finansów Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 

członek Rady Polityki Pieniężnej, prof. 

dr hab. Andrzej Wojtyna, kierownik Katedry 

Makroekonomii Uniwersytetu Ekonomicznego 

w Krakowie, członek Rady Polityki Pieniężnej 

oraz dr Roman Dolczewski podczas spotkania 

w dniu 2 kwietnia br. zorganizowanego przez 

Polskie Towarzystwo Ekonomiczne w ramach cyklicznego 

konwersatorium „Czwartki u Ekonomistów”, 

odbywającego się tym razem w murach 

krakowskiego Uniwersytetu Ekonomicznego. 

Debatę prowadził dr Artur Pollok – prezes 

Zarządu Oddziału PTE w Krakowie i zarazem 

wiceprezes Zarządu Krajowego PTE. 

Zdaniem dr. R. Dolczewskiego obecny kryzys 

ekonomiczny należy postrzegać jako przejaw 

znacznie szerszego zjawiska, opisanego przez 

Patricka J. Buchanana w prowokacyjnej książce 

The Death of the West: How Dying Populations 

and Immigrant Invasions Imperil Our Country 

and Civilization. Jeśli rzeczywiście jesteśmy 

świadkami „śmierci Zachodu”, to wyjaśnienia 

genezy współczesnego kryzysu nie można sprowadzać 

do wymiaru ekonomicznego, choćby nawet 

wykraczającego poza standardowe wytłumaczenia 

natury cykliczności wahań aktywności 

gospodarczej, ale trzeba je przenieść na grunt 

etyczny. W takiej perspektywie kryzys jawi się 

jako naturalny element procesu kształtowania 

się nowego porządku światowego, a jego źródłem 

jest erozja tradycyjnych wartości stanowiących 

fundament cywilizacji zachodniej. Wyjście 

z obecnego kryzysu, jak też szerzej – swoista 

odnowa naszej cywilizacji wymaga powrotu do 

tradycyjnych wartości, tworzących w przeszłości 

motor napędowy rozwoju społeczeństw zachodnich: 

moralności władzy, rodziny jako najistotniejszej 

instytucji społecznej, kapitalizmu odwołującego 

się do wolności osobistej nacechowanej 

poczuciem odpowiedzialności za skutki indywidualnych 

działań jednostek. „Nie można zrównywać 

wolności osobistej z niczym nieskrępowaną 

i nieobwarowaną żadnymi zakazami swobodą 

w dążeniu do indywidualnej pomyślności” – mówił 

dr R. Dolczewski. 

Do kwestii odpowiedzialności nawiązał 

w swym wystąpieniu prof. S. Owsiak, przypominając 

sprzeciw grupy ekonomistów amerykańskich 

skierowany przeciwko planowi Paulsona, 

wskazujących na demoralizujący oraz naruszający 

porządek demokratyczny i rynkowy charakter 

decyzji o nacjonalizacji długów prywatnych. 

Głównym tematem swych rozważań uczynił 

Profesor jednak dylematy fiskalne, przed jakimi 

stoją ekonomiści w czasach kryzysu. 

Czy polityka fiskalna w czasie obecnego kryzysu 

ma mieć charakter pragmatyczny, czy też 

konserwatywny? Politykę pragmatyczną wybrały 

niektóre kraje wysoko rozwinięte, w tym Stany 

Zjednoczone i Wielka Brytania. Sprowadza się 

ona do przekonania o niskiej skuteczności tradycyjnych 

narzędzi polityki fiskalnej w przeciwdziałaniu 

kryzysowi, a przez to – do poglądu 

o konieczności zastosowania nadzwyczajnych 

instrumentów wspomagania sfery realnej gospodarki, 

oznaczających znaczący wzrost wydatków 

publicznych. W perspektywie średnio- czy 

też długookresowej rodzi to oczywiście poważne 

zagrożenie inflacyjne. Natomiast konserwatywna 

polityka fiskalna, koncentrująca się na działaniach 

zmierzających do obniżania wydatków 

publicznych w okresie kryzysu w celu uniknięcia 

szybkiego wzrostu zadłużenia państwa, skutkować 

musi przerzuceniem części zadań realizowanych 

dotychczas przez państwo na obywateli. 

Przy wysokiej sztywności wydatków państwa 

i niechęci do zwiększania zadłużenia pojawia 

się oczywiście inne, niepopularne rozwiązanie 

– zwiększenie obciążeń podatkowych. 

Jak na tle krajów zachodnich – realizujących 

częstokroć wariant pragmatyczny polityki fiskalnej 

– wygląda Polska? „Wydaje się, że Polska 

przyjęła strategię tzw. gapowicza. My będziemy 

prowadzić konserwatywną politykę fiskal- 


„Czwartki u Ekonomistów” 

ną, w ryzach trzymać deficyt i dług publiczny, 

natomiast kraje, z którymi mamy najsilniejsze 

kontakty gospodarcze, będą się zadłużać, a pobudzając 

swoje gospodarki, pozytywnie wpłyną 

na naszą sytuację gospodarczą. W ten oto sposób 

poradzimy sobie z kryzysem bez dużych kosztów 

związanych z zadłużeniem, z deficytem, z kosztami 

obsługi zadłużenia” – skonstatował prof. 

S. Owsiak. Powodzenie takiej strategii jest jednak 

niepewne. Jeśli się ona nie sprawdzi, to z całą 

siłą uwidocznią się negatywne efekty szerzonego 

w Polsce w ciągu ostatnich lat „populizmu 

podatkowego”, skutecznie wypychającego z dyskursu 

społecznego zagadnienie opodatkowania 

jako narzędzia stabilizacji cyklu koniunkturalnego, 

efekty szczególnie istotne w kontekście 

niewielkiej swobody co do wielkości i kierunku 

wydatkowania środków budżetowych. 

Pragmatyczna polityka fiskalna w warunkach 

kryzysu, jeżeli prowadzi do decyzji o nacjonalizacji 

długów prywatnych, może stanowić jednak swego 

rodzaju zaczyn dla przyszłych kryzysów, dla przyszłych 

baniek spekulacyjnych, szczególnie jeżeli 

zostanie wsparta nieszablonowymi działaniami 

zmierzającymi do silnego wzrostu podaży pieniądza. 

„Gospodarka rynkowa musi opierać się na ryzyku 

i ci, co podejmują to ryzyko, muszą w znaczącym 

stopniu ponosić konsekwencje swych działań. 

Jeśli rząd będzie nieustannie ratował rynkowych 

graczy, to można domniemywać, że za każdym 

następnym razem też to zrobi, w związku z tym 

»apetyt« na ryzyko ulegnie zwiększeniu” – zauważył 

w swym wystąpieniu prof. A. Wojtyna. 

Przed jakimi specyficznymi rozstrzygnięciami 

stawia Polskę globalny kryzys ekonomiczny? 

Wśród wielu trzy zasługują na szczególną uwagę, 

a dotyczą one: szybkości wchodzenia do strefy 

euro, sensowności zwiększania deficytu budżetowego 

oraz konieczności korekty przyjętego po 

1989 r. modelu kapitalizmu. 

Zdaniem prof. A. Wojtyny silne zakotwiczenie 

oczekiwań inflacyjnych czy szerzej – zwiększona 

stabilność makroekonomiczna, jako rezultaty decyzji 

o wejściu do mechanizmu ERM2, przemawiają 

zdecydowanie na rzecz rozpoczęcia działań 

ukierunkowanych na przyjęcie nowej waluty, 

a opóźnienia w podejmowaniu owych wysiłków 

zwiększają tylko ryzyko ataku spekulacyjnego 

na naszą walutę. 

Choć nie można wykluczyć konieczności 

zwiększenia deficytu budżetowego, to sam fakt 

spowolnienia gospodarczego nie jest wystarczającym 

powodem, by uznać celowość takiego działania. 

Istnieje duże prawdopodobieństwo, że zostałoby 

one odebrane jako wskaźnik większej 

podatności Polski na kryzys, co skutkowałoby 

koniecznością uwzględniania wyższej premii za 

ryzyko przy sprzedaży rządowych papierów wartościowych, 

a więc wyższymi kosztami obsługi 

zadłużenia. W konsekwencji efekt mnożnikowy 

byłby stosunkowo niewielki, a pogorszenia ratingów 

Polski znaczące. 

Czy konieczna jest istotna korekta przyjętego 

w Polsce modelu kapitalizmu? Według prof. 

A. Wojtyny nie tylko jest zbędna, jest wręcz niebezpieczna. 

Polski model kapitalizmu stosunkowo 

nieźle poradził sobie ze skutkami kryzysu 

rosyjskiego, wychodząc zresztą z niego z wyraźnie 

wzmocnioną stroną podażową. Szczególnie 

ostrożnie należy oceniać zatem nawoływania 

do potrzeby jego gruntownego przeobrażenia, 

zwłaszcza w czasie obecnego kryzysu, bowiem 

propozycje owej modyfikacji sprowadzają się najczęściej 

do żądania nasilenia etatyzmu, podejmowania 

interwencji ad hoc i upolitycznienia 

gospodarki. 


Paweł Tust 

Konferencje regionalne 

Łódzkie „Rozmowy 

o gospodarce” 

Obecna sytuacja kryzysowa wpływa na rosnące 

zainteresowanie problematyką gospodarczą 

zarówno wśród przedsiębiorców, jak i wśród 

pozostałych uczestników rynku. Przyczyny takiego 

zainteresowania mają związek z poszukiwaniem 

odpowiedzi m.in. na takie pytania, jak: 

− Jakie mogą być negatywne skutki kryzysu dla 

gospodarki polskiej i jak się przed nimi zabezpieczyć? 

− Jak rozpoznać sytuację kryzysową w firmie? 

Kiedy należy podjąć działania restrukturyzacyjne? 

− Jak zarządzać firmą w warunkach kryzysu? 

Jak budować strategię rozwoju i konkurencyjności 

firmy? 

− Jak zdiagnozować potrzeby inwestycyjne 

i zoptymalizować strukturę finansowania? 

Powyższe pytania stanowiły przedmiot dyskusji, 

jaka toczyła się w czasie cyklicznych spotkań 

organizowanych przez łódzki Oddział PTE 

w ramach „Rozmów o gospodarce”. Niżej omówione 

zostaną dwa ostatnie spotkania, jakie miały 

miejsce w kwietniu i maju br. 

Tematem pierwszego spotkania, które odbyło 

się 28 kwietnia 2009 r., był „Kryzys finansowy 

– źródła, skutki, kierunki naprawy, instrumenty 

zarządzania kryzysem finansowym”. W pierwszej 

jego części prof. Monika Marcinkowska, 

kierownik Zakładu Finansów i Rachunkowości 

Banków Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego 

Uniwersytetu Łódzkiego, przybliżyła uczestnikom 

historię kryzysów finansowych, zagadnienia 

związane z instrumentami zarządzania 

kryzysem, takie jak: sieć bezpieczeństwa, kryzys 

sub-prime, a także działania antykryzysowe. 

Omówiła również genezę obecnego kryzysu 

i podstawowe jego objawy. 

Oprócz znanych szeroko negatywnych skutków 

kryzysu prof. M. Marcinkowska wskazała 

na jego skutki pozytywne, do których zaliczyła: 

− wzrost świadomości uczestników rynku, 

− rozwój wiedzy na temat mechanizmów gospodarczych 

i finansowych, 

− rozwój regulacji, likwidacja luk w przepisach, 

doskonalenie technik nadzorczych itp., 

− tanie przejęcia, 

− ograniczenie zaufania do niezależnych (z definicji) 

instytucji i wzrost kontroli nad nimi 

(agencje ratingowe, biegli rewidenci itp.). 

Zasadnicza część wystąpienia prof. M. Marcinkowskiej 

poświęcona została sposobom walki 

z kryzysem na wszystkich szczeblach gospodarki. 

Na szczeblu makro – globalnym postulowała 

tworzenie „nowych reguł”, koniecznych do powstania 

nowego światowego porządku gospodarczego, 

skrupulatny monitoring kursów wymiany 

walut, konieczność powstrzymania protekcjonizmu 

itp. Na szczeblu makro – krajowym zalecała 

pobudzanie inwestycji i konsumpcji, obniżanie 

stóp procentowych, wsparcie kapitałowe 

dla przedsiębiorstw, dokapitalizowanie banków, 

gwarancje kredytowe itp. Dla szczebla mikro 

– przedsiębiorstw postulowała koncentrację na 

kluczowych obszarach działalności, reorganizację 

procesów produkcji, dystrybucji, racjonalne 

inwestowanie, szerokie wykorzystanie funduszy 

unijnych itp. Zaś dla szczebla mikro – gospodarstw 

domowych oszczędne gospodarowanie, 

rozważne zadłużanie się, podnoszenie kwalifikacji 

itp. 

W drugiej części spotkania Agnieszka Popkowska, 

dyrektor Oddziału Korporacyjnego BRE 

Banku SA w Łodzi, zajęła się problemami finansowania 

bankowego firm w dobie kryzysu finansowego. 

Jedną z podstawowych tez jej wystąpienia 

było stwierdzenie, że środki unijne mogą stać 

się istotnym źródłem finansowania nowych inwestycji. 

Dlatego też koncentrowała się w swoim 

wystąpieniu na poradach dotyczących skutecznego 

aplikowania o środki z Unii Europejskiej. 

Postulowała szukanie innowacyjnych rozwiązań, 



podejmowanie zobowiązań, co do których istnieje 

gwarancja terminowej ich realizacji, podejmowanie 

działań wspólnie z innymi podmiotami 

(z jednostkami B+R, dostawcami surowców, 

półproduktów itp.), dokładną znajomość zasad 

udzielania wsparcia dla poszczególnych programów, 

korzystanie z usług doradców przy przygotowywaniu 

dokumentacji aplikacyjnej, wczesne 

podejmowanie rozmów z bankiem itp. 

Spotkanie prowadził oraz podsumował dyskusję 

prof. Tadeusz Janusz, wiceprezes Zarządu 

Oddziału PTE w Łodzi. 

W dniu 29 maja 2009 r. odbyło się kolejne 

spotkanie w ramach „Rozmów o gospodarce”, 

tym razem na temat: „Światowy kryzys finansowy, 

jego mechanizmy i wpływ na zarządzanie 

firmą”. Wprowadzenia do dyskusji dokonał dr 

Bogusław Grabowski, prezes Zarządu Skarbiec 

TFI SA. Zdaniem prelegenta rok 2008 przeszedł 

do historii jako rok bezprecedensowego kryzysu 

gospodarczego na świecie. Ta wyjątkowość dotyczy 

zarówno jego źródeł, jak i globalnego zasięgu 

oraz jego skali. Jest to pierwszy globalny kryzys 

w gospodarce. 

Zgłaszane przez prelegenta postulaty były 

zbieżne z tymi, które padały w czasie poprzedniego 

spotkania. Dostrzegł on potrzebę zdecydowanie 

większej integracji polityk makroekonomicznych 

oraz wypracowania nowych form 

instytucjonalnego nadzoru nad rynkami finansowymi. 

Postulował wypracowanie nowych reguł 

funkcjonowania gospodarki światowej, dostosowanie 

jej do galopującego postępu w globalizującym 

się świecie. Prowadzić do tego powinna 

zdecydowanie szersza wymiana poglądów nie tylko 

w ramach grupy G8, ale również grupy G20, 

bądź w jeszcze szerszym gronie. 

Zdaniem dr. B. Grabowskiego w światowej gospodarce 

nadal dominować będzie sytuacja recesyjna. 

Większość czołowych gospodarek odnotuje 

ujemne tempo wzrostu. Ale pojawią się symptomy 

wychodzenia z kryzysu. Możliwe to będzie 

dzięki oddziaływaniu pakietów ratunkowych 

w niespotykanej dotąd skali. Niskie stopy procentowe 

i setki miliardów pompowanych przez 

banki centralne do sektora bankowego w końcu 

„zreanimują” gospodarkę. Zauważalna poprawa 

rozpocznie się w 2010 r. 

Kryzys pokazał również, że polska gospodarka 

jest względnie dobrze zarządzana. Posiada bowiem 

stabilny system polityki pieniężnej, z płynnym 

kursem walutowym i z bezpośrednim celem 

inflacyjnym. Widoczna jest odpowiednia 

dbałość rządu o finanse publiczne, co przejawia 

się w unikaniu nadmiernego deficytu czy nadmiernych 

wydatków. Decyzje dotyczące obniżania 

obciążeń podatkowych świadczą o skutecznym 

przechodzeniu polskiej gospodarki przez 

gwałtowne światowe załamanie koniunktury. 

Obecnie razem ze Słowacją należymy do ścisłej 

czołówki w gospodarce światowej. 

Polska gospodarka później odczuła skutki kryzysu 

globalnego, co należy wiązać z faktem, że 

źródła kryzysu tkwią poza naszymi granicami. 

Lepszą sytuację w porównaniu z rynkiem światowym 

posiada polski rynek finansowy, bowiem 

polskie banki są nieco zapóźnione, stąd nie angażowały 

się w różne ryzykowne operacje finansowe. 

Właśnie ze względu na wysokodochodowe, 

ale – jak się okazało – bardzo ryzykowne transakcje 

banki amerykańskie i europejskie mają 

obecnie poważne problemy finansowe. 

Zdaniem prelegenta w Polsce należy się spodziewać 

silnego spowolnienia aktywności gospodarczej, 

a w jego efekcie – rosnącego bezrobocia i dalszego 

spadku dynamiki wynagrodzeń. Konieczność 

oszczędności dotyczyć będzie finansów domowych 

i finansów przedsiębiorstw. Nie obejdzie się zatem 

bez restrukturyzacji wielu firm. 

W swojej prezentacji dr B. Grabowski pozytywnie 

odniósł się do rządowego pakietu antykryzysowego, 

zwłaszcza do zapowiedzianych 

przez rząd gwarancji i poręczeń, które mają ułatwić 

funkcjonowanie rynku bankowego i zwiększyć 

dostępność kredytów dla przedsiębiorstw. 

Odpowiedział również na wiele pytań dotyczących 

m.in. korelacji rynku chińskiego, amerykańskiego 

i europejskiego w kontekście kryzysu. 

Wiele uwagi poświęcił nie zawsze właściwej roli 

mediów w przekazywaniu informacji gospodarczych 

uczestnikom rynku. 

Uczestnicy spotkania, wśród których znaleźli 

się przedstawiciele przedsiębiorstw, instytucji 

samorządowych i okołobiznesowych regionu 

łódzkiego, kadra naukowa uczelni łódzkich, młodzi 

ekonomiści oraz członkowie PTE zrzeszeni 

w łódzkim Oddziale, opowiedzieli się za kontynuowaniem 

cyklu „Rozmów o gospodarce” z innymi 

wybitnymi przedstawicielami życia gospodarczego 

i naukowego. 

Spotkanie prowadził oraz podsumowania dokonał 

mgr Mieczysław Michalski, prezes Zarządu 

„Poltex – W” w Łodzi, członek Zarządu Oddziału 

PTE w Łodzi. 



Mirosława Kozłowska-Burdziak 

III Podlaskie Forum 

Ekonomistów 

Tematem III Podlaskiego Forum Ekonomistów, 

które odbyło się 20 marca 2009 r. na Wydziale 

Ekonomii i Zarządzania Uniwersytetu w Białymstoku, 

był „Współczesny wymiar kryzysu – 

teoria i praktyka”. W spotkaniu udział wzięli 

pracownicy i studenci wyższych uczelni ekonomicznych 

w Białymstoku: Wydziału Zarządzania 

Politechniki Białostockiej, Wyższej Szkoły 

Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Wyższej 

Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Wydziału 

Ekonomii i Zarządzania Uniwersytetu w Białymstoku 

oraz przedstawiciele praktyki gospodarczej 

– sektora bankowości, nieruchomości i biznesu. 

Zgromadzonych gości powitała prowadząca 

spotkanie prof. Mirosława Kozłowska-Burdziak, 

przewodnicząca Koła PTE przy Uniwersytecie 

w Białymstoku, krótko przypominając ideę 

Podlaskiego Forum Ekonomistów. 

Do problematyki spotkania nawiązała następnie 

prodziekan Wydziału Ekonomii i Zarządzania 

prof. Renata Przygodzka, która pokrótce 

przypomniała specyfikę ostatnich kryzysów 

światowych, zwracając uwagę na ich znaczenie 

społeczno-gospodarcze. Zwróciła także uwagę na 

jedno z podstawowych pytań dotyczących kryzysów: 

Jak wpłynąć na gospodarkę, aby kryzysy 

nie były zbyt głębokie? Jaka powinna być w tym 

względzie rola rynku, a jaka instytucji? 

Jako pierwszy wprowadzenia do problematyki 

dokonał prof. Robert Ciborowski, prezentując 

referat nt. „Uwarunkowania i skutki kryzysu finansowego 

2008”. Prelegent zwrócił uwagę na 

następujące kwestie: 

− kryzys jest integralną częścią gospodarki (cykliczność), 

− obecny długofalowy trend jest wzrostowy, 

− jak wpłynąć na gospodarkę, aby czas trwania 

kryzysu był najkrótszy? 

− czy wiodącą powinna być rola rynku (błędy, 

pomyłki przedsiębiorców), czy polityka gospodarcza 

(błędy interwencjonizmu)? 

Prof. R. Ciborowski zwrócił uwagę na fakt, 

że przyczyną obecnego kryzysu jest nagromadzenie 

nietrafnych decyzji inwestycyjnych, spowodowane 

nieodpowiednią polityką finansową 

rządów. Decyzje kredytowe podmiotów gospodarczych 

podyktowane dostępnością pieniądza, 

a nie możliwością spłaty, doprowadziły do ekspansji 

kredytowej. 

Zdaniem prelegenta niezbędne działania powinny 

obejmować m.in.: 

− powrót dyscypliny makroekonomicznej, 

− liberalizację procesów gospodarczych, 

− ograniczenie wydatków socjalnych, 

− politykę propodażową, 

− niezbędne regulacje instytucjonalne. 

Kolejny prelegent, prof. Jan Dziewulski 

w swoim referacie nt. „III RP wobec kryzysu, 

czyli między koniecznością a niemożnością” 

przypomniał słuchaczom czynniki wywołujące 

kryzysy, według czołowych przedstawicieli myśli 

ekonomicznej. Następnie scharakteryzował pokrótce 

kryzysy w USA i Niemczech oraz wskazał 

na metody walki z ich negatywnymi skutkami, 

podkreślając zawodność liberalizmu gospodarczego, 

który w sytuacjach kryzysowych te negatywne 

skutki pogłębiał. 

W odniesieniu do obecnego kryzysu prof. 

J. Dziewulski wskazał, że należy m.in. odrzucić 

politykę oszczędności budżetowych oraz opracować 

i wcielić w życie szeroki program interwencji 

państwa w gospodarkę w celu jej dynamizacji. 

W dyskusji, która nastąpiła po referatach 

przedstawiających odmienne podejście do metod 

walki z kryzysem, wiele miejsca poświęcono 

potrzebie i narzędziom interwencjonizmu państwowego 

w czasie kryzysu. Zwrócono uwagę 

m.in. na fakt, że w warunkach globalizacji, kiedy 

gospodarki są otwarte, wprowadzane regulacje 

nie przyniosą oczekiwanych efektów. Poza tym 



finansowanie interwencji z deficytu budżetowego 

to poważne zagrożenie inflacją. Nie mają natomiast 

charakteru inflacyjnego pieniądze z Unii 

Europejskiej, które należy wykorzystywać w jak 

największym stopniu. 

Po przerwie problematyka Forum dotyczyła 

dwóch szczegółowych obszarów gospodarki: rynku 

bankowego i nieruchomości. 

Dr Wojciech Tarasiuk, dyrektor Oddziału 

Regionalnego PKO BP SA w Białymstoku, 

w swoim wystąpieniu pt. „Kryzys finansowy – 

co na to polskie banki?” wskazał na objawy kryzysu 

w sektorze bankowym, mechanizm jego 

przenoszenia w gospodarce oraz przedstawił bieżącą 

sytuację polskiej bankowości. Z przedstawionych 

danych wynika, że chociaż polskie banki 

nie są zagrożone kryzysem, to jednak mają 

trudności ze zgromadzeniem środków na akcję 

kredytową. Zgromadzone depozyty są niewystarczające, 

nie istnieje też rynek międzybankowy. 

Rozwiązaniem problemu mogłoby być np. ograniczenie 

rezerw na rachunkach bankowych. 

Dr Munir Al-Kaber w referacie pt. „Kryzys 

mieszkaniowych kredytów hipotecznych w USA 

– przyczyny i skutki” wskazał, że źródłem obecnego 

kryzysu kredytowego w USA i niektórych 

krajach Unii Europejskiej jest mechanizm ekspansji 

bankowości hipotecznej generujący błędne 

przesłanki dla zarządzania ryzykiem, głównie 

w wyniku przewartościowania zabezpieczeń. 

Kryzys na amerykańskim rynku subprime miał 

negatywne skutki dla płynności nie tylko tamtejszego 

rynku finansowego, ale również dla płynności 

rynków innych krajów, które zostały nim 

„zarażone”. Kryzys finansowy spowodowany 

był przy tym przede wszystkim nadmierną ekspansją 

kredytów hipotecznych oraz niepoprawną 

oceną ryzyka kredytowego przez instytucje 

ratingowe. Dodatkowo brak pewnych regulacji 

na rynku mieszkaniowym, standardów ochrony 

konsumenta oraz przejrzystości i regulacji niebankowych 

instytucji finansowych spowodował 

załamanie się rynku amerykańskiego. Przez lata 

rynek kredytów subprime był źródłem zysków 

pożyczkodawców. Rodziny zamożne były także 

wielokrotnie nakłaniane do zaciągania kredytów 

o podwyższonym ryzyku. Rezultatem takich 

działań było doprowadzenie rynku amerykańskiego 

na skraj recesji. 

W ostatnich latach obserwuje się kryzysy 

finansowe w skali globalnej. Skutki kryzysu 

subprime mają wymiar światowy. W dobie globalizacji 

rynków finansowych głównym kanałem 

rozprzestrzeniania się kryzysu kredytowego 

poza instytucje kredytowe jest sekurytyzacja 

kredytów hipotecznych. 

W dyskusji nawiązano przede wszystkim do 

sytuacji na rynku bankowym. Wskazano np. na 

to, że braki kapitałowe banków w wielu wypadkach 

są następstwem procesu ich prywatyzacji. 

Zdaniem dr Wojciecha Tarasiuka banki działają 

racjonalnie w mikroskali. W skali całej gospodarki 

państwo powinno dysponować narzędziami 

kontroli sektora finansowego. 

Podsumowując problematykę III Podlaskiego 

Forum Ekonomistów, należy podkreślić, że: 

1. Każdy kryzys, mimo wielu podobieństw, przebiega 

jednak w innych uwarunkowaniach społeczno-gospodarczych. 

Te same metody walki 

z sytuacją kryzysową mogą więc przynieść odmienne 

efekty. 

2. Przy aktywizacji gospodarki powinny być wykorzystywane 

narzędzia niepowodujące zagrożenia 

inflacją, np. środki finansowe Unii 

Europejskiej, łatwiej dostępne kredyty. 

3. Bezpośrednią przyczyną kryzysów jest niejednokrotnie 

ingerencja państwa (np. na rynku 

nieruchomości w USA), zatem liberalizacja 

procesów gospodarczych, a przede wszystkim 

działania prorynkowe stwarzają mniejsze zagrożenie 

kryzysem. 

Pełne teksty referatów wygłoszonych na 

III Podlaskim Forum Ekonomistów zostaną 

opublikowane w kwartalniku „Optimum. Studia 

Ekonomiczne” wydawanym przez Wydział 

Ekonomii i Zarządzania Uniwersytetu w Białymstoku. 

Kolejne Forum odbędzie się na Wydziale 

Zarządzania Politechniki Białostockiej. 


Jubileusze i Jubilaci 

80 lat Lubuszanina 

Józefa Grzelaka 

Jeszcze nie tak dawno wspólnie planowaliśmy 

nowe instytucje społecznej edukacji 

ekonomicznej na bazie Olimpiady Wiedzy 

Ekonomicznej, strategię rozwoju ziemi lubuskiej 

i województwa zielonogórskiego oraz konferencje 

naukowe młodych ekonomistów. Spotykaliśmy się 

w regionie, kraju i poza granicami kraju – ostatnio 

na wyjeździe studyjnym PTE w Grecji. W Jego 

obecności czułem się młodszy i potrzebny. 

Aż nie chce się wierzyć, że 11 lutego 2009 r. 

Józef Grzelak senior skończył 80 lat. Pozostaje 

tym, kim chce być – osobą młodą, pogodną, zaangażowaną. 

To dlatego m.in. tak bardzo jest 

kochany przez młodzież olimpijską, i nie tylko. 

Przyjaźnimy się od wielu lat, ale przyznał 

mi się do Jubileuszu jak zwykle skromnie i nieśmiało 

– przy okazji imienin Józefa. A jest to 

człowiek, któremu środowisko lubuskich ekonomistów, 

regionalistów i PTE wiele zawdzięcza. 

To On z kolegami zakładał m.in. pierwsze koła 

PTE w Zielonej Górze, Oddział PTE i Lubuskie 

Towarzystwo Naukowe. Klika lat temu otrzymał 

w dowód uznania najwyższe odznaczenie PTE 

– Złotą Odznakę Honorową z Wieńcem. 

Dziadek Józef jeszcze nie tak dawno śledził 

z zainteresowaniem i charakterystycznym 

dla siebie zaangażowaniem poczynania swojego 

wnuka – Tomka, jako studenta Politechniki 

Wrocławskiej i administratora witryny internetowej 

PTE. W projektowaniu nowego wizerunku 

PTE pomagał syn Jacek – organizator i przedsiębiorca, 

znany już w PTE jako dyrektor zielonogórskiego 

Biura Oddziału PTE. 

Z Jubilatem znamy się ponad 20 lat, a zważywszy 

na wspólne zainteresowanie regionalistyką 

– pewnie dłużej. Czas płynął szybko – nie tak 

dawno współpracowaliśmy przy opracowywaniu 

strategii rozwoju województwa lubuskiego. 

Ponad dziesięć lat temu otrzymaliśmy pseudonim 

„Lubuszanin”. Strategia rozwoju województwa, 

a w niej edukacja, kształcenie i Uniwersytet 

Lubuski, bezpieczeństwo, modernizacja strukturalna 

i przedsiębiorczość intelektualna okazały 

się na tyle ważne dla samorządów, że włączyły 

się one w szeroką dyskusję o planowanej przyszłości 

regionu. Z drugiej strony było to ważne 

osiągnięcie i doświadczenie w PTE w tym pięknym 

i atrakcyjnym turystycznie regionie. 

W drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych minionego 

stulecia Oddział PTE w Zielonej Górze 

był znany w PTE z dynamiki szkoleń i sukcesów 

wydawniczych. Jako dyrektor Biura Oddziału 

PTE Józef był też współorganizatorem wyjazdowego 

posiedzenia Rady Strategii Społeczno- 

-Gospodarczej przy Radzie Ministrów. 

Z 1998 r. na zawsze jednak zapamiętam scenę, 

gdy podczas spotkania w Palmiarni Aneta 

Woźniak z kolegami z zielonogórskiego Klubu 

Młodych Ekonomistów wręczała Józefowi kwiaty 

z podziękowaniami – nieoficjalnie, ale bardzo 

serdecznie, za wszystko, co wspólnie z zielonogórskim 

Oddziałem PTE zrobił dla młodzieży, 

rozwoju społecznej edukacji ekonomicznej na 

bazie Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej i pierwszego 

w PTE systemu stypendialnego dla olimpijczyków. 

Rafał Benecki, który po Wiktorze 

Krzyżanowskim przejął przewodnictwo Klubu 

Młodych Ekonomistów przy Oddziale PTE 

w Zielonej Górze, w rok później odwiedził mnie 

w PTE z wnioskiem, aby Józefa Grzelaka uhonorować 

najwyższym odznaczeniem PTE. 

Józef był, jest i będzie serdecznym, pogodnym 

i szczerym przyjacielem młodzieży. Ma wiedzę 



i umiejętność jej przekazywania. Potrafi przekonywać 

do społecznej pracy organicznej. Sam dając 

przykład, jednocześnie tworzy dobry klimat 

dla kreowania nowych pomysłów, a wraz z nimi 

regionalnego rozwoju społeczno-gospodarczego, 

który był i będzie jego pasją życiową. 

Dziś jest to przede wszystkim człowiek, regionalista 

i obywatel o bogatym życiorysie, znaczącym 

dorobku zawodowym i niekwestionowanym 

autorytecie moralnym, a do tego osoba powszechnie 

lubiana i szanowana za pracowitość, 

mądrość i doświadczenie. 

Wszystkiego Najlepszego Drogi Jubilacie! Żyj 

nam długo i szczęśliwie! 

Andrzej Muszyński 

70 lat Profesora 

Andrzeja S. Barczaka 

Niedawno i co najmniej kilkakrotnie 70-lecie 

swoich urodzin świętował zasłużony działacz 

PTE, przewodniczący Komitetu Statystyki 

i Ekonometrii PAN prof. Andrzej S. Barczak. 

Znam Profesora prawie 30 lat, zważywszy 

na zainteresowanie Jego pracami w okresie pisania 

mojej pracy doktorskiej na przełomie lat 

1980/81. Wtedy był przede wszystkim znanym 

i cenionym ekonometrykiem. 

Dziś jest to człowiek, profesor i obywatel 

o bogatym życiorysie, znaczącym dorobku zawodowym 

i niekwestionowanym autorytecie moralnym, 

a do tego osoba powszechnie lubiana 

i szanowana za pracowitość, mądrość i doświadczenie. 

Profesor to także turysta, miłośnik gór, 

zwłaszcza Tatr i Alp oraz przyjaciel świata artystycznego 

i mecenas dobrej muzyki. 

Pierwsze moje wspomnienia ze współpracy 

praktycznej wiążą się z początkami transformacji 

systemowo-ustrojowej w kraju i regionie 

górnośląskim. Początki polegały na zaproponowaniu 

władzom regionalnym nowych form partnerskich 

wraz z nowym jakościowo praktycznym 

podejściem do planowania i programowania polityki 

regionalnej Górnego Śląska. W pierwszych 

działaniach władze wojewódzkie podejmowały 

próby skoncentrowania uwagi na budżetowaniu, 

a ściślej na zdobyciu dodatkowych upoważnień 

do wydatkowania środków z budżetu państwa 

na restrukturyzację i rozwój tego ważnego strategicznie 

dla kraju i Unii Europejskiej regionu 

przemysłowego. 

Z pomocą Profesora, PTE, władz regionu i reprezentacji 

środowisk gospodarczych, zwłaszcza 

Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach 

zmieniono i przeorientowano cele strategiczne 

oraz praktycznie uzgodniono nową wizję rozwoju 

regionu z głównymi uczestnikami życia społeczno-gospodarczego 

Górnego Śląska. 

Głównym celem, uzgadnianym praktycznie 

przez co najmniej dwa lata prac nad strategią 

rozwoju Górnego Śląska, stało się przekształce- 



nie regionalnej przestrzeni o charakterze przemysłowym 

w przestrzeń dla rozwoju człowieka, 

m.in. przez zrównoważenie ekosystemu oraz 

organiczne rozwijanie przedsiębiorczości, troskę 

o kapitał ludzki i społeczny oraz wartość 

intelektualną i jej ochronę. Rozwijanie zdolności 

i wartości regionu z pozycji instytucji, w tym 

Skarbu Górnośląskiego, wymagało lepszej infrastruktury 

instytucjonalnej, nowych badań naukowych 

oraz sprawniejszej koordynacji przedsięwzięć 

w zakresie rozwoju przedsiębiorczości, 

umiejętności i budowy zaufania w szerokim znaczeniu, 

m.in. przez promocję wspólnych przedsięwzięć, 

innowacyjności regionalnej, poprawę 

jakości kształcenia i edukacji oraz zwiększenie 

„siły przyciągania” nowych kapitałów i inwestorów. 

W wymiarze ekonomicznym poszukiwano 

sposobu na wzrost atrakcyjności inwestycyjnej 

i przyrodniczej. 

Warto podkreślić, że wykorzystano przy tym 

doświadczenia PTE w budowaniu programu 

ogólnopolskiej Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej 

pt. „Teoria i praktyka gospodarowania”, dorobek 

naukowy PAN i jego komitetów, analizy 

i badania systemowe oraz Program Regionalnej 

Polityki Gospodarczej Górnego Śląska jako program 

o charakterze systemowym (program budowania 

systemu rynkowego w regionie jako podstawy 

wzrostu „siły przyciągania” kapitałów). 

Profesor włączył się od początku w przygotowania 

warsztatowe, edukacyjne i naukowe. Był 

głównym reprezentantem środowiska naukowego 

i naszego środowiska ekonomistów zrzeszonych 

w PTE w warsztatach „Wydziały gospodarki” 

oraz konferencjach i seminariach związanych 

z kreowaniem strategii dla Śląska. 

Nieco później zbudowano mechanizm funkcjonowania 

i rozwoju regionu, oparty na Programie 

Regionalnej Polityki Gospodarczej Górnego 

Śląska jako programie systemowym, na funduszu 

inwestycyjno-kapitałowym oraz kontrakcie 

regionalno-sektorowym (późniejszy znany 

„Kontrakt dla Śląska”). 

W latach 1991–1993 praktycznie zaproponowano 

nowe instytucje, regulacje i formy wspierania 

przedsiębiorczości. 

Na tle tych doświadczeń pomagałem w budowaniu 

strategii rozwoju innych regionów, w tym 

lubuskiego i świętokrzyskiego. 

Nieco później, w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych 

XX w. zaproponowano nowe podejście 

do edukacji i rozwoju społecznego ruchu 

edukacyjnego na bazie Olimpiady Wiedzy 

Ekonomicznej oraz model dydaktyczny człowieka 

pracującego twórczo i produktywnie na bazie 

bilansu przedsiębiorcy, nawiązujący do badań 

„człowieka przyszłości” – także jako głównego 

architekta społecznej gospodarki rynkowej 

opartej na wiedzy, umiejętnościach i zaufaniu 

w regionalnym środowisku innowacyjnym, prezentowany 

m.in. w ramach V sesji równoległej 

VII Kongresu Ekonomistów Polskich (Warszawa 

2001) pt. „Jaka polityka regionalna”. 

Wtedy nie przewidywaliśmy jeszcze, że w perspektywie 

dziesięcioletniej, konkretnie w 2011 r., 

doczekamy się Polskiej Prezydencji w Unii 

Europejskiej. 

No i jeszcze z ostatniej chwili: po wielu latach 

w PTE postanowiliśmy założyć nieformalny 

Klub Andrzejów i podjąć w nim wstępne badania 

makrokosmiczne! Nie tylko dla poprawienia 

smutnych nastrojów wśród ekonomistów – żyjemy 

przecież we wszechświecie i nawet jako cywilizacja 

ziemska mamy pewne doświadczenia 

„turystyczne” w tym systemie... 

Andrzej Muszyński 


20-lecie Okrągłego Stołu 

Karol Szwarc 

Nadzieje były silniejsze 

niż obawy. 

20-lecie Okrągłego Stołu 

„Życiu Gospodarczym” zacząłem pracować 

w końcu lat pięćdziesiątych minionego 

W 

stulecia. Pismo miało wówczas renomę tygodnika 

reformatorskiego. Potem zaangażowało się 

w sierpniowe i posierpniowe porozumienia. Na 

kilka miesięcy przed Okrągłym Stołem patronowało, 

w formie licznych dyskusji, pierwszym 

fazom dialogu władza–opozycja. Dlatego kiedy 

w lutym 1989 r. zajmowałem miejsce przy stoliku 

ekonomicznym Okrągłego Stołu, czułem wyraźnie, 

że zdołam wnieść do porozumienia swą 

skromną cząstkę. 

Już na początku obrad okazało się, że wcale 

nie będzie łatwo. Ja, dziennikarz reprezentujący 

stronę koalicyjno-rządową, miałem dobre 

osobiste kontakty z większością członków 

solidarnościowego zespołu. Ale cóż z tego! 

Zbyt duża była nieufność dzieląca obie strony. 

Bardziej obawiano się, że jedna strona „wykiwa” 

drugą, niż myślano o tym, aby obaj partnerzy 

po zakończeniu rokowań czuli się wygrani. 

Dopiero w miarę upływu czasu zaczęliśmy 

używać tego samego języka. Może nie w sprawach 

stricte ekonomicznych (wszak w większości 

byliśmy ekonomistami), ale na płaszczyźnie 

porozumienia. Jeśli nawet w niektórych 

szczegółach dochodziliśmy do protokołów rozbieżności, 

to nie po to, aby pokazywać różnice, 

ale po to, by wyrazić wspólną wolę przebudowy 

Polski. 

W wielu kwestiach gospodarczych strona solidarnościowa 

prezentowała podejście – nazwę je 

– romantyczno-socjalistyczne. Natomiast strona 

przeciwna gotowa była wprowadzać do ekonomiki 

socjalistycznej pewne elementy rynkowe. 

Mimo tych rozbieżności, w przeważającej ilości 

spraw udało się osiągnąć konsensus. Po prostu 

wynikało to z silnego dążenia do zawarcia porozumienia. 

Patrząc na treść dokumentów stolika 

ekonomicznego z dzisiejszego punktu widzenia, 

widać bardzo wyraźnie, że to właśnie dążenie 

do konsensusu było decydujące, a na drugi plan 

schodziła merytoryczna zawartość poszczególnych 

zapisów. 

Gdy kończyły się obrady Okrągłego Stołu, 

nikt nie przewidywał, że późniejsza sytuacja rozwinie 

się tak szybko i w takim kierunku, jak się 

rozwinęła. Jednak już wtedy odnosiłem wrażenie, 

że moje pole wolności, wolności moich dzieci, 

wolności Polaków wyraźnie się poszerzyło. Było 

to uczucie podobne do tego, którego doświadczyłem 

zaraz po październiku 1956 r. I jeśli czegoś 

się obawiałem, to takiego zakrętu historii, jaki 

nastąpił po likwidacji „Po prostu”. 

Ale nadzieje były silniejsze niż obawy. I to – 

jak się okazało – u wielu Polaków. Porozumienie 

elit przy Okrągłym Stole było czymś na kształt 

bloków startowych. Sygnałem zaś do startu na 

drodze do demokratycznej Polski stały się wyniki 

wyborów z 4 czerwca 1989 r. Tym wszystkim, 

którzy powątpiewają w sukces Okrągłego 

Stołu, odpowiadam: Popatrzcie wokół siebie! 

Żyjecie w innym świecie! Malkontenci nigdy nie 

są w stanie zrobić nic pożytecznego, a tylko sieją 

destrukcję i dzielą społeczeństwo. Choć nie 

wszystko się udaje, tak jak byśmy chcieli, bądźmy 

twórczy! Tylko wówczas osiągniemy tyle, ile 

udało nam się przez te 20 lat. 


Metodologia nauk ekonomicznych 

O metodologii nauk 

ekonomicznych 

z prof. Grzegorzem W. Kołodko rozmawia 

dr Marcin Wojtysiak-Kotlarski (cz. I) * 

M a r c i n Wo j t y s i a k - K o t l a r s k i : P a n i e 

Profesorze! Uważam, że bardzo odważna jest 

ostatnia książka Pana Profesora zatytułowana 

Wędrujący świat. Odbieram ją jako nieortodoksyjną, 

politycznie śmiałą próbę poszukiwania nowego 

paradygmatu w ekonomii, a nawet więcej 

– w naukach społecznych. Książka jest szeroko 

dyskutowana, nie tylko wśród teoretyków i nie tylko 

pośród ekonomistów. Ukazała się masa recenzji 

pisanych także przez filozofów, historyków, socjologów, 

psychologów, antropologów, prawników, 

ekologów, a nawet przyrodników i inżynierów. 

Psycholog, prof. Janusz Czapiński, stwierdził: 

„Książka jest świetnie napisana, jest przebogata 

i można ją, jak Biblię, studiować od początku 

do końca i od końca do początku”, a redaktor 

Andrzej Ziemski napisał, że „Podobny charakter 

jak Wędrujący świat miał wydany w roku 1970 

Szok przyszłości Alvina Tofflera czy Koniec historii 

Francisa Fukuyamy z roku 1989… Cały cywilizowany 

świat o nich mówił… podobną rolę odegra 

również ta książka”. Oczekuje Pan tego? 

Grzegorz W. Kołodko: Trzeba rozkołysać 

i odpowiednio ukierunkować dyskusję, bo nierzadko 

zmierza na manowce, czy też kręci się 

w kółko, bez przełomowych efektów, wokół tych 

samych zagadnień. Uważam, że w ramach obowiązującego 

dotychczas paradygmatu nie da się 

już wiele naprzód posunąć myśli ekonomicznej. 

Ani od strony deskryptywnej, ani od normatywnej. 

Dlatego też dochodząc mechanizmów długofalowego 

rozwoju społeczno-gospodarczego 

– a to jest sedno Wędrującego świata – szukam 

innego paradygmatu i zgłaszam nowe propozycje. 

W szczególności jest to koincydencji teoria 

rozwoju wyjaśniająca istotę przemian społeczno- 

-gospodarczych, ZIP, czyli zintegrowany wskaźnik 

pomyślności, nowa, szersza i bardziej adekwatna 

dla przyszłości miara postępu kulturowo-ekonomicznego 

oraz nowy pragmatyzm jako podstawa 

opracowywania sensownych strategii rozwoju. 

M.W.-K.: Tak, ale są ekonomiści, którzy ograniczają 

się wyłącznie do ujęcia deskryptywnego. 

G.W.K.: Są. Znam i taki pogląd, że ujęcie normatywne 

nie jest już nauką, gdyż bliższe jest polityce 

gospodarczej jako formie aktywności publicznej 

niż ekonomii jako dyscyplinie naukowo- 

-badawczej. Nie zgadam się z takim podejściem, 

ekonomia bowiem ma dwa oblicza – opisowe 

i postulatywne. Warto może wspomnieć tu prof. 

Jánosa Kornaia, jednego z najwybitniejszych 

ekonomistów naszej części świata. Poznaliśmy 

się jeszcze w 1988 r., kiedy obydwaj gościliśmy 

w Helsinkach, w ONZ-owskim Światowym 

Instytucie Badawczym Ekonomii Rozwoju 

(WIDER – World Institute for Development 

Economics Research). Otóż Kornai największe 

swe dzieła napisał do tamtego mniej więcej czasu. 

I była to ekonomia typowo deskryptywna. 

W szczególności objaśniał on socjalistyczną gospodarkę 

centralnie planowaną jako gospodarkę niedoborów. 

Z kategorii niedoborów stworzył wręcz 

oś swej teorii systemu realnego socjalizmu. Jego 

twórczość tamtego okresu – od Anti-Equilibrium 

(1971) po The Socialist System: The Political 

Economy of Communism (opublikowana dopiero 

w 1992 r., choć napisana przed 1990 r.) – charakteryzowała 

się w zasadzie brakiem rozważań 

normatywnych. Gdy niedawno się spotkaliśmy, 

przekonywał mnie, że to dlatego, iż już wtedy był 

przekonany o niereformowalności tamtego systemu, 

więc nic nie pisał, jak go poprawiać. Nie wiedział, 

kiedy i jak to się stanie – bo nikt tego nie 

wiedział – ale z jego teorii wynikało niejako implicite, 

że system ekonomiczny bloku wschodnie- 



go musi upaść, bo nie jest dostatecznie efektywny 

i konkurencyjny. Dopiero po 1990 r. Kornai 

przechodzi także na płaszczyznę ekonomii normatywnej, 

ale są to już dużo słabsze prace, mało 

innowacyjne i w nikłym stopniu wpływające na 

kształtowanie nowej rzeczywistości. Nawiązuję 

do tego po to, by pokazać, że w ekonomii można 

ograniczyć się do ujęcia wyłącznie opisowego, 

choć zawsze jest miejsce także na postulatywne. 

Zawsze bowiem – nawet w schyłkowych systemach 

czy kryzysowych sytuacjach – można 

zmierzać do poprawy sytuacji. Jest to zarówno 

kwestia metodologii, jak i wartości. 

M.W.-K.: W dyskusji o podejściach metodologicznych 

w nauce nie ma jednoznacznie obowiązującej 

koncepcji, którą podzielają wszyscy. 

Można powiedzieć, że historia filozofii nauki zna 

wiele prądów i koncepcji myślowych, które poznawane 

są przez naukowców z różnych dziedzin 

wiedzy i które stanowią często punkt wyjścia 

do określenia własnego podejścia badawczego 

poszczególnych szkół czy pojedynczych 

badaczy. Jako klasyczne wymienia się m.in. poglądy 

Newtona, Kartezjusza czy też Berkeleya; 

z czasów bardziej nam współczesnych przywołać 

można poglądy Poppera, Lakatosa, Kuhna 

czy Feyerabenda. Czy mógłby Pan wskazać osobę/poglądy 

na temat metodologii nauk, które wywarły 

największy wpływ na Pana drogę rozwoju 

naukowego? Jakie były kluczowe doświadczenia 

w Pana rozwoju naukowym, które miały związek 

z kwestiami metodologicznymi w nauce? 

G.W.K.: Zawsze przyznaję się do swego promotora, 

u którego pisałem pracę magisterską 

i doktorską, a i później dużo współpracowaliśmy 

i toczyliśmy niekończące się debaty. Mam na myśli 

prof. Maksymiliana Pohorille, który zmarł kilka 

lat temu. Bardzo wiele nauczyłem się od niego. 

Na dobrą sprawę, to on zrobił ze mnie ekonomistę. 

Mieliśmy przy różnych okazjach wiele 

dyskusji metodologicznych, choć nie były one 

jakoś specjalnie zorganizowane. Przyglądałem 

się także innym uczonym. Z polskich ekonomistów 

muszę wspomnieć zwłaszcza prof. Józefa 

Pajestkę, a z socjologów Jana Szczepańskiego. 

Z zagranicznych sporo zawdzięczam mądrości 

i radom prof. Domenico Mario Nutiego, 

z Universita di Roma „La Sapienza” i London 

Business School, najwybitniejszego zachodniego 

ekonomisty wśród zajmujących się wpierw 

reformami gospodarki socjalistycznej, a później 

posocjalistyczną transformacją. 

Pomijając prawie już zapomniane zajęcia 

na Studium Doktoranckim SGPiS w latach 

siedemdziesiątych minionego stulecia, nigdy 

nie odbyłem systematycznych studiów z metodologii 

badań ekonomicznych. Raczej było 

to uczenie się poprzez wchodzenie w głąb tej 

nauki i zdobywanie kolejnych doświadczeń. 

Klasyczne learning by doing. Sporo rozglądałem 

się wokół w trakcie kolejnych wizyt 

w rozmaitych ośrodkach naukowych i badawczych. 

Nie tylko w Europie. Także w USA, 

od uniwersytetów Yale, gdzie kontaktowałem 

się z prof. Jamesem Tobinem, i Urbana- 

-Champaign, gdzie napisałem wspólnie z prof. 

Walterem McMahonem artykuł opublikowany 

w „Kyklos”, po Międzynarodowy Fundusz 

Walutowy i Bank Światowy, gdzie podczas semestralnego 

pobytu w 1998 r. miałem okazję 

współpracować z prof. Josephem Stiglitzem nad 

„Konsensusem Postwaszyngtońskim”. Później 

wiele inspiracji intelektualnej przyniosły liczne 

wizyty w Chinach, bo tam nie tylko można 

wiele podpowiedzieć, ale także od niektórych 

wybitnych ekonomistów, jak chociażby od prof. 

Justina Yifu Lina, czegoś się dowiedzieć. 

To wszystko wiodło do heterogeniczności 

i nieortodoksyjności. A także do politycznej niepoprawności 

– od pracy magisterskiej w 1972 r. 

na temat nierównowagi rynkowej w Polsce, poprzez 

doktorat w 1976 r. na temat cykliczności 

wzrostu w gospodarce centralnie planowanej, 

do książki profesorskiej na temat inflacji w gospodarce 

socjalistycznej napisanej w latach 1984 

i 1985. I zawsze potem. Stosowana przeze mnie 

metodologia jest zatem efektem aktywności intelektualnej 

i nieustannych poszukiwań przez 

wszystkie dotychczasowe lata pracy. Jest to rezultat 

bardziej spontaniczności niż planowej akcji. 

Tak wyszło. 

M.W.-K.: Ciekawe, że Pan wspomniał prof. 

Pohorille, bo przypomina mi się jak kilka lat temu 

mój szef, prof. Kasiewicz, również wspomniał 

o prof. Pohorille jako o człowieku istotnym z punktu 

widzenia rozwoju nauki w Polsce. 

G.W.K.: Na pewno działalność prof. Pohorille 

wniosła olbrzymi wkład do polskiej, i nie tylko, 

myśli ekonomicznej. Po niektóre jego prace dawno 

już temu pisane nadal warto sięgać. Także 

ze względów metodologicznych. Od tej strony to 

wzór rzetelności. Był to człowiek światły, intelektualnie 

otwarty i niekonwencjonalny. Wiele 

się od niego nauczyłem. 



M.W.-K.: Czy, a jeżeli tak, to jak kwestia braku 

możliwości określenia w praktyce precyzyjnego 

podziału pomiędzy poszczególnymi naukami 

społecznymi rzutuje na prawidłowość procesu poznania? 

Jakie szczegółowe uwagi można wyrazić 

w powyższym kontekście pod adresem ekonomii, 

a jakie pod adresem zarządzania? Czy mamy do 

czynienia ze swoistą rywalizacją nauk społecznych 

o ich pola badawcze? Jak powyższe wpływa 

na proces powstawania wiedzy? 

G.W.K.: Nakładanie się obszarów badawczych 

jednym komplikuje proces naukowy, innym nie. 

Mnie to wręcz pomaga. W Wędrującym świecie, 

nawiązując do znanej frazy przypisywanej 

Einsteinowi, że myślenie ma przyszłość, wywodzę, 

iż interdyscyplinarne myślenie ma wielką 

przyszłość. Dzisiaj w ramach jednej dyscypliny 

nauki – może to być ekonomia albo socjologia 

w naukach społecznych czy też fizyka albo chemia 

w przedmiotach ścisłych – poszukiwanie 

wielkich odkryć, kreowanie wielce nowatorskich 

koncepcji czy też innowacji teoretycznych jest 

względnie rzadkie. Współcześnie najciekawsze 

problemy tkwią na styku dyscyplin. I tam też 

– na tym styku – znajdują się ich rozwiązania. 

Jeśli ktoś chce uprawiać naukę przez duże N, 

jeśli ktoś chce być uczonym, a nie naukowcem 

czy pracownikiem naukowym, jeśli ktoś chce 

być artystą, a nie rzemieślnikiem czy chałturnikiem, 

to musi uprawiać podejście interdyscyplinarne. 

Naprawdę interdyscyplinarność ma wielką 

przyszłość. 

M.W.-K.: To w takim razie, jak uprawiać tę naukę 

przez N, interesując się szeroko otaczającym 

nas światem, jeżeli, pragmatycznie podchodząc 

do sprawy, mamy ogromną literaturę naukową, 

dostępną często w odległości jednego kliknięcia 

myszką? Jak planować efektywnie we współczesnych 

czasach prace badawcze? 

G.W.K.: To wielka sztuka. Dobrze, jeśli wspiera 

ją intuicja, ale przecież nie można się na niej 

opierać. Po pierwsze, trzeba opanować umiejętność 

nieczytania bezwartościowej czy niewiele 

wartej literatury, która jednak dominuje. Tak 

jak marne filmy w kinie czy nudne nagranie muzyczne. 

Pytany o to, jak rzeźbi tak piękne posągi, 

Michał Anioł spojrzał na Dawida i odrzekł: 

to proste, biorę bryłę marmuru i – wiedząc, co 

pragnę osiągnąć – długo studiuję jej strukturę, 

a potem wyrzucam wszystko, co niepotrzebne. 

Jakież to proste, a jakie genialne! I to jest ta metoda. 

Notabene, tę anegdotę o Michale Aniele 

onegdaj opowiedział nam właśnie prof. Pohorille. 

Tak więc trzeba śmiało odróżniać ziarno od plew, 

co jest w pewnym stopniu sztuką, ale także techniczną 

umiejętnością. 

Nie mam żadnej recepty, jak właściwie wykonywać 

tę pracę; umiejętność ta przychodzi z czasem. 

Im szybciej, tym lepiej. Trzeba wiedzieć, 

czego nie należy czytać. Przede wszystkim nie 

należy czytać gazet, bo to jest totalne marnowanie 

czasu. Jeśli pracownicy nauki, bywa że z tytułem 

profesorskim przed nazwiskiem, powołują 

się w swych pracach na gazety jako źródło, 

a gazety nie powołują się na profesorów, to jest 

to chory układ. Ale niestety większość ekonomistów 

więcej czasu spędza na lekturze gazet – 

i oglądaniu telewizji – niż na studiach literatury. 

Jak tu uprawiać prawdziwą naukę, gdy w głowie, 

miast klarowności, szum informacyjny? Stąd już 

krok do inspirowania się publicystyką, wdawania 

się w spory ideologiczne i kłótnie polityczne, 

oczywiście z marnym tegoż, jeśli jakimkolwiek, 

efektem naukowym. 

Na własny użytek dzielę tych, którzy parają 

się „nauką” na trzy grupy: artystów, rzemieślników 

i chałturników. Artystów na palcach jednej 

ręki można policzyć (znamienita jest opowieść, 

też zasłyszana od prof. Pohorille, o pewnym dostojnym 

profesorze, który zwykł mawiać: w mej 

specjalności prawdziwych uczonych policzyć 

można na jednym palcu ręki…). Rzemieślników 

jest sporo, bo są bardzo potrzebni, tak jak ma to 

miejsce w rzemiośle sensu stricto. Podczas gdy 

wybrańcy potrafią wyrzeźbić Dawida, jak zrobił 

to Michał Anioł, inni z kolei po prostu dłubią 

mozolnie dłutem, aby wykonywać seryjnie figurki 

cierpiącego Chrystusa czy wesołych krasnali, 

które potem sprzedawane są na jarmarkach. 

Oczywiście można też seryjnie tłuc kopie 

Dawida i też sprzedawać na jarmarku. Obie te 

formy aktywności – artyzm i rzemiosło – są społecznie 

i ekonomicznie użyteczne i ich potrzebujemy. 

Dlatego bynajmniej nie jest zmarnowany 

czas poświęcony na prace przyczynkarskie i analityczne, 

na rozmaite studia przypadków i aplikacje. 

Ale oprócz tego jest jeszcze trzecia grupa 

osób, czyli chałturnicy, dla których własna wiara 

bądź udawanie, że coś tworzą, jest po prostu 

sposobem zarabiania na życie. I ta grupa stanowi 

przeważającą część tzw. pracowników naukowych. 

Pierwsza grupa to twórcy, druga i trzecia 

– odtwórcy, przy czym różnią się oni od siebie 

skalą użyteczności swych działań. Wszystkie te 

typy znajdzie Pan na każdej uczelni, Pańskiej 



i mojej też. Także na Yale i na Łomonosowie; byłem, 

to wiem. Artyści tworzą, rzemieślnicy odtwarzają 

i udają, że tworzą, a chałturnicy udają, 

że odtwarzają. 

M.W.-K.: To jak Pan sam odpowiedziałby na 

pytanie, co to jest nauka? 

G.W.K.: Nauka to tworzenie wiedzy, a nie odtwarzanie 

poglądów zapożyczonych od innych, 

choćby one same z siebie były wielce naukowe. 

Nauka to obserwowanie i wychwytywanie obiektywnych 

prawidłowości rządzących zjawiskami 

i procesami oraz formułowanie z ich wiązek 

praw, w oparciu o które budować można teorię. 

To ostatnie wszakże to już najwyższa szkoła jazdy, 

to już ta nauka przez N. 

M.W.-K.: A uczony? Kogo można uznać za 

uczonego? 

G.W.K.: Aby zasługiwać na miano uczonego, 

trzeba świecić własnym światłem. Większość 

badaczy wszakże świeci, jeśli w ogóle, jedynie 

światłem odbitym. W powszechnym odbiorze, 

który niestety udziela się również części elit intelektualnych, 

wybitny naukowiec to sławny 

naukowiec. Dotyczy to szczególnie ekonomistów, 

bo tym najłatwiej osiągnąć publicity poprzez 

występowanie w telewizji i wypisywanie 

w gazetach. Telewizyjne gadulstwo i gazetowa 

pisanina jest po stokroć łatwiejsza niż naukowa 

twórczość, a zarazem jest źródłem popularności 

i, często, pieniędzy. A w rezultacie splendoru 

i, w niektórych przypadkach, nawet władzy. 

I tak oto „znany ekonomista” staje się „wybitnym 

ekonomistą”, choć brak jego wybitnych, 

autentycznie naukowych dzieł – bo nie istnieją 

– nie tylko w Library of Congress w USA, ale nawet 

w Bibliotece Narodowej. Dobrze jeśli chociaż 

są erudytami, bo przeczytali dużo napisanych 

przez innych autorów książek (tych, które warto 

czytać) i mają umiejętności retoryczne i dydaktyczne. 

To też cenne i potrzebne. 

Oczywiście i u nas są wybitni uczeni, że wymienię 

tylko prof. Władysława Szymańskiego, 

którego osobiście uważam za najwybitniejszego 

współczesnego polskiego ekonomistę, czy też 

prof. Witolda Małeckiego, o którym też mało kto 

słyszał. Pan zna te nazwiska? 

M.W.-K.: Prof. Szymański był recenzentem mojego 

doktoratu, również bardzo go cenię. 

G.W.K.: Bardzo słusznie. Ciekawa byłaby anonimowa 

ankieta przeprowadzona w kręgu osób 

uważających się za ekonomistów, w której poproszono 

by respondentów o wymienienie najwybitniejszych 

ekonomistów Polski. Uważam, 

że najczęściej przywoływano by tych najbardziej 

znanych, bo najgłośniejszych w mediach. Wątpię, 

aby znalazł się w tym gronie prof. Szymański, 

który nie wygłupia się w telewizji i nie wypisuje 

nonsensów w „Gazecie Wyborczej” czy jakimś 

opiniotwórczym, niestety, tygodniku. 

(Kolejne dwie części rozmowy w następnych 

numerach „Biuletynu PTE”.) 

Przypisy 

* Rozmowa z prof. Grzegorzem W. Kołodko została 

przeprowadzona 17 września 2008 r. w Akademii 

Leona Koźmińskiego w Warszawie. 


Scenariusze kryzysu 

Marek Misiak 

Niepewność a reakcje 

na światowy kryzys finansowy 

Dotychczasowa reakcja na kryzys ze strony 

ośrodków decyzyjnych w USA i Unii 

Europejskiej łagodzi niektóre jego objawy, ale nie 

ma pewności, czy terapia okaże się wystarczająco 

skuteczna w dalszej perspektywie. Patrząc 

na sytuację polskiej gospodarki z dzisiejszej perspektywy, 

istotne wydaje się zwłaszcza udrożnienie 

kanału kredytowego i kursowego oraz możliwie 

szybkie i bezpieczne wejście do strefy euro. 

Bardzo ważna jest także odpowiedź na pytanie 

– jak w obecnej, niekomfortowej sytuacji głębokiego 

spowolnienia wzrostu PKB wprowadzać 

potrzebne i trudne reformy? 

Uwarunkowania zewnętrzne 

Utrzymują się napięcia regionalne i międzyregionalne 

w finansowaniu wysokiego i podwyższającego 

się zadłużenia zagranicznego i długu 

publicznego. Obszarem ryzyka jest porozumienie 

w sprawie instytucji zajmujących się regulacją 

rynków finansowych. Utrzymują się zagrożenia 

związane z perspektywą demograficzną, bezpieczeństwem 

energetycznym, ekologicznym. 

Recesja w Europie Zachodniej to zły sygnał 

dla Polski. Prof. Witold Orłowski: „Niestety, skala 

oczekiwanej recesji w Zachodniej Europie okazuje 

się silniejsza, niż można było oczekiwać, 

a w ślad za tym pogarszają się i szanse polskiej 

gospodarki na uniknięcie technicznej recesji” 1 . 

Paweł Durjasz dostrzega wprawdzie pozytywne 

efekty polityki antykryzysowej, zwłaszcza 

w USA, ale nie ukrywa, że dalszy rozwój sytuacji 

pozostaje obszarem dużej niepewności: „Źródłem 

umiarkowanego optymizmu dla konsumentów, 

przedsiębiorstw amerykańskich i uczestników 

rynków finansowych jest determinacja rządu 

i banku centralnego USA, by oddalić całkiem realne 

widmo deflacji, ożywić popyt, zastąpić ubytek 

kredytu prywatnego, poprzez powiększenie 

bilansu Fed, a także by uzdrowić system bankowy. 

(…) Jeśli rządowy program stymulacji koniunktury 

nie zadziała i nie uda się ożywić kredytu, 

to poprawa wskaźników wzrostu gospodarczego 

może okazać się krótkotrwała, a wyjście 

z recesji w takim pesymistycznym scenariuszu 

może przesunąć się na II połowę 2010 r.”. 

Jan Przystupa: „Sięgające setek miliardów dolarów 

straty banków, przecena akcji na wszystkich 

światowych giełdach, wynikający z braku 

wzajemnej wiarygodności spadek płynności na 

rynku międzybankowym, konieczność dokapitalizowania 

banków z budżetu oraz finansowane 

przez banki centralne próby utrzymania płynności 

na rynku międzybankowym powodują, że 

perspektywy wzrostu gospodarki światowej uległy 

zdecydowanemu pogorszeniu. W zależności 

od powodzenia ogłaszanych planów ratunkowych, 

może to być spowolnienie trwające od 

4 do 9 kwartałów, z ujemnym tempem wzrostu 

gospodarki amerykańskiej i europejskiej 

w 2009 r. i 2010 r.” 2 . 

Prof. Krystyna Strzała nie jest także przesadnie 

optymistyczna: „Najnowsze wskaźniki 

aktywności w przemyśle w USA sygnalizują 

możliwość wyhamowania narastania negatywnych 

tendencji w gospodarce amerykańskiej. (…) 

Analogiczne wskaźniki dla strefy euro kształtują 

się mnie korzystnie, gdyż indeksy aktywności 

w przemyśle i usługach dla strefy euro w styczniu 

2009 r. spadły ponownie poniżej oczekiwań”. 

Prof. Władysław Welfe pisze o nowych zagrożeniach, 

które pojawiły się w 2009 r.: „Po 

pierwsze, kryzys na amerykańskich rynkach finansowych 

nie doprowadził wprawdzie do recesji 

w USA, jednak pociągnął za sobą z pewnym 

opóźnieniem, wystąpienie recesji w krajach Unii 

Europejskiej, a w sumie spowolnienie wzrostu 

w skali światowej. Efekty te początkowo słabo 

oddziaływały na kondycję gospodarki polskiej, 


jednakże jednake wpyn wpłyną one w silnym stopniu ujemnie 

w 2009 r. Nastąpi Nastpi spadek eksportu, zostanie 

ograniczony napływ napyw kapitałów kapitaów zagranicznych, 

co wraz z pesymistycznymi oczekiwaniami inwestorów 

wpłynie wpynie na spadek inwestycji, a take także precjację precjacj złotego. zotego. Po wtóre, nastąpił nastpi dalszy silny 

spadek cen ropy naftowej oraz cen surowców pochodzenia 

rolniczego i mineralnego, z dodatnimi 

skutkami dla wzrostu i inflacji, mimo wzrostu 

kursu dolara i euro”. 

PKB 

de- 

Stanowczo zbyt dugo długo egzystował egzystowa u nas mit 

o „bezpiecznej zatoce”. Okazuje się, si, że e w ograniczonym 

stopniu chroni nas przed kryzysem zarówno 

opóźnienie opónienie w stosowaniu wyrafinowanych 

instrumentów finansowych, jak i relatywnie niski 

udział udzia eksportu w PKB i wiele temu podobnych 

polskich specyfik. 

PKB i inwestycje w 2009 r. s są w prognozach ekspertów 

„Rynku Kapitałowego” Kapitaowego” z kwietnia 2009 r. 

istotnie nisze niższe w porównaniu z prognozami 

z grudnia i września wrzenia 2008 r. W nieco mniejszym 


stopniu odnosi się si to do 2010 r. Przyśpieszenie 

Przypieszenie 

w latach 2011 i 2012 jest także take mniejsze od prognozowanego 

w grudniu 2008 r., ale tu można mona ju już 

mówić mówi nie tyle o wzroście wzrocie pesymizmu, co o żeniu eniu optymizmu. Kryzys uderza w nas wprawdzie 

mocniej niż ni sdzilimy sądziliśmy wczeniej, wcześniej, ale nadal 

uważamy, uwaamy, że e po dwóch latach „czyściec” „czyciec” zacznie 

obnipozostawać 

pozostawa za nami. Bdziemy Będziemy z niego wychodzić wychodzi 

nieco wolniej niż ni nam się si wczeniej wcześniej wydawao, wydawało, ale 

osigane osiągane przez nas tempo wzrostu PKB będzie bdzie 

wysze wyższe od redniej średniej wieloletniej wikszoci większości krajów 

naszego regionu. 

Prof. Witold Orowski Orłowski już ju w grudniu 2008 r. 

prognozowa prognozował wzrost PKB w 2009 r. i w latach 

2010–2013 znacznie poniej poniżej redniej średniej prognoz 

caej całej grupy ekspertów. Teraz pisze: „W prognozie 

nie ma wielkich zmian w stosunku do 

prognozy sprzed kwartau. kwartału. Jednak jeszcze silniejszy 

spadek zagranicznych inwestycji i eksportu, 

ni niż poprzednio sdziem, sądziłem, moe może sprowadziwadzi 

wzrost PKB w 2009 r. w poblie pobliże zera. 

W lad ślad za tym nieco silniejszy moe może też te być by spadek 

inflacji. Generalnie jednak moje prognozy 

nie ulegaj ulegają zmianie: czekaj czekają nas 2 lata stagnacji 

(a w przypadku dalszego pogarszania się si sytuacji 

Wykres 1. Wzrost PKB w latach 2009-2014 według wedug średniej redniej prognozy ekspertów „Rynku Kapitałowego” 

Kapitaowego” 

z wrzenia września 2008 r., grudnia 2008 r. i kwietnia 2009 r. 

2009 

2009 

0,3 

2,3 

4,6 

2010 

1,8 

2,6 

4,9 

2011 

` 

3,8 

4,2 

5,0 

2012 

2012 

4,7 

4,9 

4,9 

2013 

2013 

4,7 

4,9 

4,9 

2014 

2014 

4,6 

-1 -1 3 

PKB,prognozy z zIX/2008 

PKB,prognozy z zIV/2009 

PKB,prognozy z zXII/2008 



w Zachodniej Europie być może nawet recesji), 

a szybszego wzrostu możemy się spodziewać dopiero 

w 2011 r.”. 

Tadeusz Chrościcki najgłębiej obniżył prognozowaną 

przez siebie dynamikę wzrostu PKB 

w 2009 r.: „Zakładałem – pisze – że w bieżącym 

roku tempo wzrostu naszej gospodarki ulegnie 

wydatnemu osłabieniu. Dotyczyć to będzie zarówno 

spożycia indywidualnego, którego wzrost 

może być tylko o 1,8% wyższy, niż przed rokiem, 

ale przede wszystkim działalności inwestycyjnej 

(nakłady brutto na środki trwałe spadną o 10%). 

Przy neutralnym wkładzie eksportu netto oznacza 

to, że wartość PKB będzie o 1,3% niższa, 

niż w 2008 r., wobec 2% wzrostu zakładanego 

w mojej poprzedniej projekcji. Czynnikiem decydującym 

o spadku PKB jest narastająca bariera 

popytowa. Należy liczyć się z blisko dziesięcioprocentowym 

spadkiem produkcji przemysłowej 

i zaledwie jednoprocentowym wzrostem 

produkcji w budownictwie. Stagnacja w szczególności 

w I półroczu – obejmie sprzedaż detaliczną 

i przewozy ładunków wszystkimi środkami 

transportu”. 

Prof. Władysław Welfe w grudniu 2008 r. był 

optymistą i nadal nim pozostaje, ale i u niego optymizm 

osłabł. W kwietniu 2009 r. zrewidował 

swoją prognozę wzrostu PKB z 3,8% do 1,5%, 

a więc nadal prognozuje ten wzrost powyżej 

średniej większości prognoz. W 2010 r. spodziewa 

się „powolnego ożywienia”, a następnie „ponownego 

przyśpieszenia”. Pisze: „Spodziewamy 

się więc, iż w latach 2010–2012 dojdzie do ponownego 

przyspieszenia tempa wzrostu gospodarczego 

do ok. 5–6% rocznie”. 

Bilans płatniczy 

Spadły głęboko prognozowane obroty towarowe 

w handlu zagranicznym. Przyczyną był drastyczny 

spadek tych obrotów w ostatnich miesiącach 

2008 r. i w pierwszych miesiącach 2009 r. 

Szczęściem w nieszczęściu jest to, że obroty te 

spadają nie tylko po stronie eksportu, ale także 

po stronie importu. Jak na razie spadek po 

stronie importu jest nawet nieco głębszy niż po 

stronie eksportu. W rezultacie, wbrew niektórym 

pesymistycznym przewidywaniom, nie pogłębia 

się nierównowaga zewnętrzna w obrotach 

handlowych z zagranicą i na rachunku obrotów 

bieżących bilansu płatniczego. 

Tadeusz Chrościcki: „Od początku 2009 r. 

na dynamikę polskiego eksportu negatywnie 

wpływa niski popyt importowy naszych partnerów 

handlowych, determinowany potęgującymi 

się tendencjami recesyjnymi oraz działaniami 

protekcjonistycznymi, zmierzającymi 

do ochrony rynku wewnętrznego. Szczególnie 

znacznie osłabł eksport sektora motoryzacyjnego 

(zwłaszcza sprzedaż części) oraz dóbr konsumpcji 

trwałej, tj. produktów, których eksport 

jest najbardziej wrażliwy na zmiany globalnej 

koniunktury. Skalę importu natomiast ogranicza 

zmniejszające się zapotrzebowanie na relatywnie 

coraz droższe dobra zaopatrzeniowe, 

oferowane przez zagranicznych dostawców. 

W celu obniżenia kosztów produkcji, przedsiębiorstwa 

skłaniają się do zastępowania importu 

dostawami rodzimych producentów, tym bardziej, 

że w wielu przypadkach mogą liczyć na renegocjacje 

zawartych umów, na bardziej korzystnych 

niż uprzednio warunkach (obniżenie ustalonych 

cen, odroczenie płatności lub rozłożenie ich na 

raty, kredyt kupiecki i inne). W skali całego roku 

przewidywany jest spadek eksportu, liczonego 

w euro, o ok. 20%, a importu o ok. 25%. Sygnalizują 

to już wyniki stycznia bieżącego roku, 

kiedy to eksport był o 26,3% mniejszy niż przed 

rokiem, a import o 28%. Gdyby w następnych 

miesiącach utrzymała się tak prognozowana dynamika 

obrotów, co jest bardzo prawdopodobne, 

oznaczałoby to zmniejszenie ujemnego, rocznego 

salda z 25 mld euro w 2008 r. do ok. 17 mld 

euro w 2009 r.”. W przeliczeniu na złote spadki 

są mniejsze z powodu spadku kursu naszej 

waluty. 

Jan Przystupa: „Porównanie ocen z sierpnia– 

września 2008 r. z prognozami z końca grudnia 

pokazuje obniżenie prognoz wzrostu o 2 pkt 

proc. w 2009 r. i ok. 1,5 pkt proc. w 2010 r. Od 

grudnia 2008 r. do marca 2009 r. prognozy zostały 

obniżone o kolejny punkt procentowy – ujemne 

tempo wzrostu staje się coraz bardziej prawdopodobne 

również w 2010 r. Oznaczałoby to 

spadek wolumenu polskiego eksportu w 2009 r. 

o 6,3% i wzrost w 2010 r. o 0,4%. W związku wysoką 

elastycznością importową eksportu oraz 

spadkiem popytu, wolumen importu zmniejszy 

się w 2009 r. o 7,4%. W 2010 r. może natomiast 

wzrosnąć o 1,7% (odbudowa zapasów do produkcji). 

W obydwu latach wpływ eksportu netto na 

dynamikę PKB będzie nieznacznie ujemny i wyniesie 

odpowiednio –0,2 i –0,5 pkt proc.”. 

Paweł Durjasz uważa, że ostatnie wydarzenia 

wskazują na osłabienie zagrożenia niekontrolowanej 

deprecjacji złotego: „Ostatnie zmniejszenie 

awersji do ryzyka na międzynarodowych ryn- 



kach finansowych sprzyjało względnemu ustabilizowaniu 

kursu złotego w przedziale 4,40–4,60 

PLN za EUR. Wahania kursu złotego są jednak 

nadal stosunkowo silne. Zamykane kontrakty 

opcyjnie nadal przyczyniają się do okresowego 

osłabiania złotego – sytuacja ta utrzyma się co 

najmniej do lata. Wydaje się jednak, że zagrożenie 

niekontrolowaną deprecjacją złotego, która 

mogłaby pogrążyć gospodarkę, wyraźnie osłabło. 

Ryzyko spekulacji na osłabienie złotego wzrosło. 

Do uczestników rynków finansowych zaczyna 

przebijać się teza, że ryzyko walutowej niewypłacalności 

Polski zostało ostatnio mocno przeszacowane 

i jej sytuacja na tle krajów regionu jest stosunkowo 

dobra. Bardzo ważne dla ugruntowania 

tej tendencji będzie potwierdzenie szybkiego 

zmniejszania się deficytu obrotów bieżących, co 

zmniejszy zależność Polski od zagranicznego 

finansowania. Optymistycznie oceniam możliwość 

zmniejszenia deficytu obrotów bieżących 

bilansu płatniczego wskutek silnego osłabienia 

złotego i wytłumienia popytu krajowego – moja 

prognoza w tym zakresie została w stosunku do 

poprzedniej jeszcze poprawiona”. 

Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych: 

„Jak dotąd, deficyt na rachunku bieżącym liczony 

przez NBP powiększał się w 2008 r. z kwartału 

na kwartał, ale w IV kwartale spowodowało 

to znaczny spadek eksportu z powodu recesji 

u głównych partnerów Polski tak na zachodzie 

jak i na wschodzie Europy, podczas gdy wcześniej 

decydowała o tym w dużej mierze podwyżka cen 

importowanych paliw i surowców oraz różnica 

w tempie wzrostu między Polską a Zachodem. 

Ta tendencja zostanie przerwana w najbliższych 

kwartałach, gdyż import ulegnie dalszemu zahamowaniu, 

bo osłabił się popyt krajowy i potaniały 

surowce, na co jeszcze nakłada się efekt 

znacznej deprecjacji złotego. Natomiast, eksport 

powinien skorzystać na dużej deprecjacji złotego, 

aczkolwiek jej pozytywne efekty będą silnie 

tonowane przez brak popytu u handlowych partnerów. 

Polski. Poprawa konkurencyjności jest 

jednak tak duża, że polskie firmy mają szanse 

wykrojenia sobie większego udziału na obcych 

rynkach dzięki obniżkom zagranicznych cen na 

ich produkty; w okresie recesji dla nabywców 

liczy się przede wszystkim cena, a to jest podstawowa 

metoda konkurowania przez polskie 

firmy” 3 . 

Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową: 

„Kryzys gospodarczy może w największym stopniu 

dotknąć firmy i sektory mające duży udział 

eksportu w sprzedaży. Recesja w krajach Unii 

Europejskiej spowoduje, że w skali makroekonomicznej 

spodziewać się należy istotnego spowolnienia 

wzrostu eksportu. Według prognozy 

Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową, 

w 2009 r. eksport wzrośnie o 3,2%, a rok później 

o 3,6%. Gorsza koniunktura u naszych partnerów 

handlowych będzie w pewnym stopniu łagodzona 

utrzymującym się wysokim kursem euro, 

co umożliwi wielu eksporterom przetrwanie najgorszego 

okresu. Słaby złoty powodował będzie 

jednocześnie wzrost cen dóbr importowanych, 

co będzie miało negatywny wpływ na dynamikę 

importu. W 2009 r. import powinien wzrosnąć 

o 4,5%, a w 2010 r. o 4,2%” 4 . 

Rynek pracy 

Wszyscy eksperci skorygowali w dół prognozy 

zatrudnienia i w górę – prognozy bezrobocia. Po 

aktualizacji niższe są też prognozy wzrostu płac 

nominalnych i realnych. 

Tadeusz Chrościcki: „W końcu 2008 r. zarysowały 

się negatywne zmiany na rynku pracy. 

Ukształtował się wyraźnie malejący trend wzrostu 

zatrudnienia. W niektórych sekcjach sektora 

przedsiębiorstw, np. w przemyśle zatrudnienie 

obniżyło się poniżej poziomu notowanego 

rok wcześniej. Sytuacja pogorszyła się znacznie 

na początku 2009 r., kiedy to spadek zatrudnienia 

wystąpił w całym sektorze, a najbardziej dotkliwy 

w przemyśle przetwórczym. (…) W następnych 

miesiącach należy liczyć się z szybko 

malejącym popytem na pracę w firmach ograniczających 

działalność produkcyjną i usługową. 

Świadczą o tym planowane przez nie redukcje 

pracowników, spadek wolnych miejsc pracy, 

a także wzrost liczby osób pracujących na czas 

określony. (…) Niewykluczony jest także zwiększony 

powrót do kraju naszych obywateli, którzy 

w celach zarobkowych podjęli pracę za granicą. 

Dotyczyć to będzie głównie Wielkiej Brytanii, 

Irlandii, i Niemiec, gdzie emigracja zarobkowa 

Polaków jest bardzo liczna, a tendencje recesyjne 

szczególnie silne”. 

Paweł Durjasz: „Tempo pogarszania się sytuacji 

na rynku pracy w ostatnich miesiącach przekracza 

oczekiwania analityków. Tak silne dostosowania 

na rynku pracy spowodują wyraźne 

ograniczenie dynamiki wynagrodzeń w przedsiębiorstwach 

– średnio nawet poniżej 5%. Obawy 

przed wzrostem bezrobocia są obecnie najważniejszym 

czynnikiem zdecydowanego pogarszania 

się wskaźników koniunktury konsumenckiej. 



Można Mona obawiać obawia się si zatem silniejszego – niż ni gnozowałem gnozowaem w końcu kocu grudnia – obniżenia obnienia dynamiki 

konsumpcji”. 

Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych: 

Spoeczno-Ekonomicznych: 

„Korzystne trendy na rynku pracy skończyły skoczyy się si 

w IV kwartale 2008 r. na co najmniej rok, jeżeli jeeli 

nie półtora. pótora. Zatrudnienie przestało przestao przyrastać, 

przyrasta, 

natomiast wzrost stopy bezrobocia rejestrowanego 

w grudniu 2008 r. i styczniu 2009 r. przekro- 

proczyczy 

poziom zgodny ze zjawiskami sezonowymi. 

W 2009 r. zatrudnienie będzie bdzie spadało, spadao, a bezrobocie 

rosło roso w związku zwizku ze stagnacją stagnacj gospodarczą; 

gospodarcz; 

na koniec roku stopa rejestrowanego bezrobocia 

zapewne osiągnie osignie 12,2%. Dopiero dynamika 

PKB powyżej powyej 3% może moe powstrzymać powstrzyma narastanie 

bezrobocia, ale na to nie zanosi się si przed 2010 r. 

Cykliczne bezrobocie będzie bdzie przyczyną przyczyn szającej szajcej się si dynamiki płac, pac, która okaże okae się si wy- 

zmniejraźniranie 

niższa nisza niż ni w 2008 r.” 5 . 

Instytut Badań Bada nad Gospodarką Gospodark Rynkową Rynkow 

w końcu kocu stycznia 2009 r. próbował próbowa jeszcze kajać: kaja: „Wzrost bezrobocia w 2009 r. jest w zasadzie 

pewny – dyskusyjna jest jedynie jego skala. 

Według Wedug prognozy Instytutu Badań Bada nad 

uspo- 

Gospodarką Gospodark Rynkową, Rynkow, na koniec 2009 r. stopa 

bezrobocia w Polsce wynosić wynosi będzie bdzie 11% , co ozna- 

czać cza będzie bdzie jego wzrost o 1,5 punktu procentowego 

w stosunku do 2008 r. W 2010 r. bezrobocie 

powinno zmniejszyć zmniejszy się si do poziomu 10,5%. 

To względnie wzgldnie optymistyczne spojrzenie na ację acj na krajowym rynku pracy motywowane jest 

przede wszystkim tym, że e oczekiwane spowolnienie 

wzrostu gospodarczego trwać trwa będzie, bdzie, we- 

sytudłudug 

prezentowanego scenariusza, dwa kwartały kwartay 

(I i II kwartał kwarta 2009 r.), a rynek pracy nie reaguje 

na zmiany koniunktury makroekonomicznej 

w sposób bardzo elastyczny. Niektórzy przedsię- 

przedsibiorcy 

nie zdążą zd więc wic podjąć podj decyzji o poważnym powanym 

ograniczeniu zatrudnienia przed oczekiwanym 

ponownym przyspieszeniem tempa wzrostu” 6 . 

W przedstawianym w końcu kocu kwietnia kolejnym raporcie 

Instytutu Badań Bada nad Gospodarką Gospodark Rynkową Rynkow 

ocena rynku pracy będzie bdzie z pewnością pewnoci mniej optymistyczna. 

Inflacja 

Spadek popytu krajowego ma jednak że e dobrą dobr stronę stron – tłumi tumi inflację. inflacj. Inflacja (CPI) 

w latach 2009–2011 w prognozach ekspertów 

„Rynku Kapitałowego” Kapitaowego” z kwietnia 2009 takr. 

Wykres 2. Inflacja (CPI) w latach 2009-2014 według wedug średniej redniej prognozy ekspertów „Rynku Kapitałowego” 

Kapitaowego” 

z września wrzenia 2008 r., grudnia 2008 r. i kwietnia 2009 r. 

2009 

2,7 

2,7 

2010 

2,4 

2,6 

2011 

2,5 

` 

2,7 

2012 

2012 

2,7 

2,7 

2013 

2013 

2,6 

2,7 

2014 

2014 

2,5 

2,3 

inflacja (CPI),prognozy z XII/2009 z inflacja (CPI),prognozy z IV/2009 z 34 Biuletyn PTE nr 4/2009


jest niższa niż w prognozach z grudnia 2008 r. 

(w latach 2012 i 2013 będzie wyższa). 

Tadeusz Chrościcki: „Dużą niewiadomą stanowi 

ukształtowanie się naszej inflacji w końcu 

br. Trudno w tej chwili przesądzić, które z czynników 

na nią wpływających będą decydującymi. 

Podobnie jak uprzednio zakładam, że w grudniu 

roczny wzrost cen zbliży się do celu inflacyjnego 

NBP (2,5%), ale w wariancie pesymistycznym 

regresowi PKB może towarzyszyć przyśpieszona 

inflacja. Istotne znaczenie mogą mieć tutaj 

decyzje o podwyżkach cen regulowanych, drożejące 

surowce i paliwa na rynkach światowych, 

a także wahania kursu złotego, z ponowną tendencją 

do jego aprecjacji, a w dłuższej perspektywie 

dokonane już i prognozowane obniżki stóp 

procentowych NBP”. 

Wolniej rośnie prognozowana podaż pieniądza. 

Wpływa na to – z jednej strony – niższy popyt, 

spowodowany niższymi inwestycjami i wolniej 

rosnącą konsumpcją i – z drugiej strony – 

niska aktywność kredytowa banków. Wskazują 

na to wysokie rynkowe stopy procentowe od 

kredytów. Obszerna charakterystyka tych zjawisk 

wraz z rekomendacjami dla polityki gospodarczej 

opublikowana została w „Nowym Życiu 

Gospodarczym” w numerze 1–2/2009, w raporcie 

specjalnym Łukasza Tarnawy (raport był zaktualizowanym 

na przełomie stycznia i lutego br. komentarzem 

do jego poprzedniej prognozy). Ciągle 

pozostaje aktualna rekomendacja z tego raportu 

o potrzebie – ze strony NBP – „obniżenia poziomu 

rezerwy obowiązkowej oraz – ze strony rządu 

– wdrożenia w życie planu szerszego stosowania 

gwarancji dla podmiotów gospodarczych” 7 . 

Sprawa staje się tym pilniejsza, że z początkiem 

tego roku dowiedzieliśmy się o głębszym 

od oczekiwanego pogorszeniu wyników finansowych 

przedsiębiorstw w 2008 r. W I kwartale 

2009 r. wyniki te będą znacznie gorsze niż 

w 2008 r. 

Finanse publiczne 

Niższa produkcja i wolniejszy wzrost cen ograniczają 

dochody budżetowe, co stawia rząd wobec 

kolejnych problemów. Większość ekspertów 

uważa, że ograniczenie wydatków będzie musiało 

być nieco mniejsze od ograniczenia dochodów 

i nie unikniemy nowelizacji tegorocznej ustawy 

budżetowej. 

Witold Orłowski: „Rząd deklaruje, że mimo 

kryzysu będzie się starać utrzymać dyscyplinę 

fiskalną, podtrzymując swoją deklarację o gotowości 

spełnienia w 2011 r. kryteriów uczestnictwa 

w strefie euro. Utrzymanie deficytu w planowanych 

granicach może być w latach 2009 

i 2010 niezwykle trudne, albo wręcz niemożliwe. 

Oczekuję raczej, że rząd będzie zmuszony 

przesunąć o rok–dwa datę spełnienia kryteriów 

Maastricht, pozwalając na czasowy wzrost deficytu. 

Sądzę jednak, że pozostanie on pod kontrolą, 

a ok. 2012 r. ponownie stanie się możliwe 

wypełnienie kryteriów”. 

Władysław Welfe: „Wysoka aktywność gospodarcza 

w minionych kwartałach prowadziła do 

odpowiednio wysokiego przyrostu dochodów sektora 

finansów publicznych, w tym budżetu państwa. 

Stwarzało to korzystne warunki dla ograniczenia 

deficytu budżetu państwa wynoszącego 

–1,9% PKB (z OFE) w 2008 r. Spowolnienie 

wzrostu gospodarczego może jednak doprowadzić 

do trudności w realizacji założonego w budżecie 

spadku deficytu. W dalszych latach przewiduje 

się spadek do ok. 1,9% w 2010 r. i 1,6% 

w końcu rozważanego okresu. Zapowiadana 

przez rząd reforma finansów publicznych ma 

prowadzić do ograniczenia przyrostu wydatków 

publicznych, co uzasadnia spadkową tendencję 

deficytu w dłuższym okresie. Towarzyszy jej 

jednak duże ryzyko zwiększenia wydatków socjalnych, 

zwłaszcza zasiłków dla bezrobotnych 

oraz w dalszej perspektywie konieczność dalszego 

finansowania rozwoju zarówno poprzez 

wzrost nakładów na inwestycje publiczne, jak 

i na naukę i rozwój (B+R), przy silnej partycypacji 

Unii Europejskiej. Z tej perspektywy założona 

w prognozie konsolidacja fiskalna może 

budzić wątpliwości”. 

Tadeusz Chrościcki: „Konsekwencją załamania 

koniunktury będzie spadek dochodów z podatku 

od osób prawnych i od osób fizycznych, 

szczególnie z VAT. W rezultacie deficyt budżetu 

państwa sięgnie 40 mld zł, wobec założonych 

18,2 mld zł. Potrzeby pożyczkowe budżetu (tzw. 

kwota pożyczek, które trzeba uzyskać, by sfinansować 

zaplanowane wydatki), wynikająca m.in. 

ze spłaty wcześniej zaciągniętego zadłużenia, na 

co trzeba zaciągnąć nowe pożyczki (wyemitować 

papiery skarbowe), przekracza 160 mld zł, 

prowadząc do bardzo silnych napięć fiskalnych 

i szybkiego wzrostu długu publicznego, który 

w relacji już w br. może przekroczyć 50% PKB, 

a więc pierwszy próg oszczędnościowy określony 

przepisami ustawy o finansach publicznych”. 

Wniosek: Ministerstwo Finansów nie powinno 

czekać z decyzją o przystąpieniu do prac nad 



projektem nowelizacji tegorocznego budżetu. 

Wydaje się, że już wiemy dostatecznie dużo, żeby 

zdawać sobie sprawę z tego, że nowelizacja jest 

nieunikniona. Operacja jest niełatwa. Wskazują 

na to doświadczenia z tak zwanych „cięć” wydatków 

sprzed dwóch miesięcy. Przygotowaniem do 

tej operacji już powinny się zajmować odpowiednie 

ponadresortowe zespoły eksperckie. 

I na koniec warto odnieść się do sprawy reform 

gospodarczych w warunkach kryzysu. 

Kryzys nie stwarza komfortowych warunków 

do trudnych reform. W warunkach dobrej koniunktury 

nie ma jednak motywacji do reform. 

Jak dobra koniunktura się kończy, to okazuje się, 

że bez reform nie można się obejść. Dlatego prawie 

we wszystkich komentarzach eksperci zwracają 

uwagę, że kryzys nie tylko nie zwalnia od 

reform, ale – wręcz przeciwnie – wymusza je. 

Prof. Krystyna Strzała: „Biorąc po uwagę 

uwarunkowania zewnętrzne, a także wewnętrzne, 

trzeba podkreślić, że miniony 2008 r. był 

prawdopodobnie jednym z ostatnich dobrych 

okresów w perspektywie najbliższych trzech– 

czterech lat na skuteczne reformowanie gospodarki. 

(…) Podtrzymuję, tylko z drobnymi korektami, 

zalecenia sformułowane w poprzedniej 

edycji”. Na pierwszym miejscu wśród tych zaleceń 

prof. K. Strzała wymienia: „poprawę struktury 

budżetu poprzez ograniczenie lub też docelowo 

zmniejszenie udziału wydatków sztywnych, 

a jednocześnie wygospodarowanie rezerw 

w związku z możliwym dużym wzrostem bezrobocia 

i napięć społecznych; uelastycznienie 

rynku pracy, a w tym deregulacja prawa pracy, 

niezbędna w okresie spowolnienia gospodarczego” 

8 . 

Podsumowanie 

W świetle aktualizowanych prognoz jest więc 

gorzej niż przewidywaliśmy i przyszłe wychodzenie 

z kryzysu też może następować wolniej 

i z większym opóźnieniem. Świadczy o tym 

jednoznacznie kierunek zmian prognoz PKB. 

W jeszcze większym stopniu zarówno kierunek, 

jak i głębokość zmian prognoz inwestycji, 

których wzrost prognozowany na 2009 r. pół 

roku temu był średnio blisko dwucyfrowy i dodatni, 

a obecnie jest także blisko dwucyfrowy, 

ale ujemny. Obszarem dużych niespodzianek 

i niepewności był i nadal jest bilans płatniczy. 

Gwałtownemu obniżeniu obrotów handlu zagranicznego 

dotychczas nie towarzyszy wprawdzie 

wzrost napięcia w równowadze zewnętrznej. 

Wzrósł pesymizm ocen i prognoz rynku pracy. 

Z inflacją jest podobnie, jak z bilansem płatniczym. 

Spadek popytu inwestycyjnego i konsumpcyjnego 

tłumi inflację i tak będzie najprawdopodobniej 

w najbliższym czasie. W dalszej perspektywie 

może natomiast być różnie, w zależności 

od wielu okoliczności, w tym od nas niezależnych 

(zmian cen walut na rynkach zagranicznych, 

zmian cen surowców strategicznych i innych 

zmian na globalnym rynku finansowym). W tym 

„oceanie” niepewności dużo będzie zależało od 

spójności naszej polityki gospodarczej w jej działaniach 

mających na celu zapobieganie i przeciwdziałanie 

ujemnym skutkom kryzysu 9 . 

Przypisy 

1 Ten i następne cytaty pochodzą z komentarzy do 

prognozy z kwietnia 2009 r. 

2 Scenariusze na niepogodę, raport specjalny, „Nowe 

Życie Gospodarcze” 2008, nr 6–7. 

3 Portal: www.case.com.pl. 

4 Raport Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową 

o stanie i prognozie koniunktury gospodarczej, styczeń 

2009 r. 

5 Portal: www.case.com.pl. 

6 Raport Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową 

o stanie i prognozie koniunktury gospodarczej, styczeń 

2009 r. 

7 Scenariusze przyszłości, raport specjalny, „Nowe 

Życie Gospodarcze” 2009, nr 1–2. 

8 Szczegółowy opis reform rekomendowanych przez 

prof. K. Strzałę dostępny w internecie na portalach: 

www.nzg.pl i www.pte.pl. 

9 Do raportu opublikowanego w wersji rozszerzonej 

na portalu internetowym „Nowego Życia 

Gospodarczego” (www.nzg.pl) i na portalu PTE 

(www.pte.pl) załączone są aneksy zawierające: 

1 – pełny tekst cytowanych w tym raporcie komentarzy 

do prognoz ekspertów „Rynku Kapitałowego” 

z kwietnia br. i z I kwartału br.; 2 – prezentację statystyczną 

aktualnych prognoz ekspertów „Rynku 

Kapitałowego” i innych ośrodków analitycznych; 

3 – dane źródłowe do aneksu 2. 


Badania koniunktury 

Elżbieta Adamowicz, Joanna Klimkowska 

Koniunktura w gospodarce 

polskiej w II kwartale 2009 r. 

Na początku II kwartału 2009 r. barometr 

Instytutu Rozwoju Gospodarczego Szkoły 

Głównej Handlowej w Warszawie przyjął wartość 

ujemną –24,9 punktów, o 3 punkty większą 

niż w I kwartale br. W stosunku do II kwartału 

2008 r. jest to wartość o ponad 30 punktów niższa. 

Tak duże spadki wartości barometru w skali 

roku były spowodowane przede wszystkim zała- 

Elbieta Adamowicz, Joanna Klimkowska 

maniem koniunktury w przemyśle przetwórczym 

oraz pogorszeniem nastrojów wśród gospodarstw 

domowych. Pogorszenie koniunktury w pozostałych 

sektorach: bankowości, Koniunktura transporcie, w gospodarce budow-polskietury w transporcie II kwartale (badanie 2009 r. ITS). W 

ści. Trudno prognozować dalsze zmiany koniunk- 

pozostałych 

nictwie, rolnictwie i handlu miało mniejszy wpływ sektorach: bankowości, budownictwie, rolnictwie 

na spadek wartości barometru. Jakkolwiek wartość 

barometru Na pocztku zwiększyła II kwartau się w ciągu 2009 ostatniego r. barometr wskaźników Instytutu Rozwoju koniunktury, Gospodarczego wyraźne jest jednak Szkoyza- 

kwartału, to jest dla tego okresu najniższa w hihamowanie 

tendencji spadkowych. Przedsiębiorcy 

nie odnotowano wprawdzie przyrostów wartości 

Gównej storii naszych Handlowej badań. w Warszawie przyj warto formułują ujemn także –24,9 dość punktów, optymistyczne o 3 przewidywania 

na najbliższą przyszłość. Obserwowana 

punkty 

Na wzrost wartości barometru w II kwartale 

wiksz wpłynęły ni przede w I wszystkim kwartale br. czynniki W stosunku sezonowe. do II kwartau poprawa 2008 ocen r. i oczekiwań jest to warto podmiotów o ponad gospodarczych 

w skali oraz roku utrzymujący byy spowodowane się przez najbliższe przede 

30 

punktów Zwykle w nisza. tym okresie Tak due w gospodarce spadki wartoci ma miejsce barometru 

ożywienie aktywności gospodarczej. Oznaki tego 3–4 miesiące pozytywny wpływ czynników sezonowych 

przetwórczym pozwala spodziewać oraz się pogorszeniem 

pewnej poprawy 

wszystkim ożywienia najbardziej zaamaniem widoczne koniunktury są w przemyśle w przemyle 

przetwórczym. W kolejnych 3 miesiącach miały koniunktury w najbliższej przyszłości. Sytuacja 

nastrojów wród gospodarstw domowych. Pogorszenie koniunktury w pozostaych sektorach: 

miejsce przyrosty wartości wskaźników koniunktury 

w tej dziedzinie. transporcie, Zwiększają budownictwie, się też salda rolnictwie po- 

krajach i handlu Unii miao Europejskiej. mniejszy Występuje wpyw na jednak spadek duże 

wewnętrzna w Polsce jest lepsza niż w pozostałych 

bankowoci, 

szczególnych pytań testu koniunktury. Ponadto zagrożenie ze strony czynników zewnętrznych. 

wartoci coraz mniejsze barometru. są roczne Jakkolwiek różnice wartości warto sald, co barometru Przewidywane zwikszya drastyczne si w pogorszenie cigu ostatniego koniunktury 

w Unii Europejskiej będzie miało negatywny 

może świadczyć o słabnącym oddziaływaniu czynników 

cyklicznych. Oznaki sezonowego ożywienia wpływ na koniunkturę w 

kwartau, to jest dla tego okresu najnisza w historii naszych bada. 

Polsce. 

18 

13 

8 

3 

-2 

-7 

-12 

-17 

-22 

-27 

-32 

Barometr koniunktury IRG SGH 

koniunktury pojawiły się także w handlu. W pozostałych 

sektorach widoczne jest zahamowanie 

tendencji spadkowych. Spowolnieniu uległo tempo 

pogarszania się kondycji gospodarstw domowych. 

Wskaźnik kondycji gospodarstw domowych 

w II kwartale zmniejszył się tylko o jeden punkt. 

Największy wpływ na wartość wskaźnika mają 

obawy przed bezrobociem. Mniej pesymistycznie 

niż w I kwartale gospodarstwa domowe oceniają 

przyszłą sytuację finansową i przyszłe oszczędno- 

Q1 

Q2 

Q3 

Q4 

Q1 

Q2 

Q3 

Q4 

Q1 

Q2 

Q3 

Q4 

Q1 

Q2 

Q3 

Q4 

Q1 

Q2 

Q3 

Q4 

Q1 

Q2 

Q3 

Q4 

Q1 

Q2 

Q3 

Q4 

Q1 

Q2 

Q3 

Q4 

Q1 

Q2 

Q3 

Q4 

Q1 

Q2 

Q3 

Q4 

Q1 

Q2 

szereg surowy 

trend 

Na wzrost wartoci barometru w II kwartale wpyny przede wszystkim czynniki 

Biuletyn PTE nr 4/2009 37 

sezonowe. Zwykle w tym okresie w gospodarce ma miejsce oywienie aktywnoci 

gospodarczej. Oznaki tego oywienia najbardziej widoczne s w przemyle przetwórczym. W 

kolejnych 3 miesicach miay miejsce przyrosty wartoci wskaników koniunktury w tej 

dziedzinie. Zwikszaj si te salda poszczególnych pyta testu koniunktury. Ponadto coraz

Rewitalizacja miast 

Aleksandra Jadach-Sepioło 

Rewitalizacja jako element 

prorozwojowej strategii 

samorządu opartej 

na wykorzystywaniu 

unikatowych zasobów 

Wprowadzenie. Definicja rewitalizacji 

a podejście samorządów do rewitalizacji 

Degradacja, zarówno fizyczna, jak i społeczna, 

terenów miejskich jest w chwili obecnej znaczącym 

wyzwaniem politycznym, ale również – ze 

względu na skalę problemu – ekonomicznym dla 

większości krajów europejskich, w tym dla Polski. 

Większość krajów „starej” Unii Europejskiej starała 

się rozwiązać ten problem, tworząc ramy prawne 

i organizacyjne dla uruchomienia procesów 

odnowy, mogących przywrócić poprawne funkcjonowanie 

na terenach zdegradowanych; podobne 

inicjatywy podejmowane były również w USA. 

W Polsce do tej pory brakuje rozwiązań ustawowych, 

mimo kilkakrotnych prób wprowadzenia 

ustawy rewitalizacyjnej. Jedynymi ramami systemowymi, 

które kształtują w ograniczonym stopniu 

finansowanie oraz zarządzanie działaniami 

rewitalizacyjnymi, są wytyczne do unijnych funduszy 

strukturalnych, przełożone na wytyczne 

Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju 

Regionalnego (ZPORR) oraz Regionalnych 

Programów Operacyjnych (RPO). Wytyczne te 

mogą być postrzegane w zasadzie jako operacyjne 

wskazówki dotyczące pozyskiwania środków z funduszy 

strukturalnych, i tak też są wykorzystywane. 

Nie tworzą natomiast na poziomie krajowym 

spójnego systemu, który pozwalałby na jednolitą 

koordynację prowadzonych w Polsce działań. 

Definicja rewitalizacji przyjęta na potrzeby 

wprowadzenia ZPORR, podana przez Ministerstwo 

Gospodarki i Pracy, mówi, że są to „kompleksowe, 

zintegrowane, lokalne, kilkuletnie 

programy zainicjowane przez władze lokalne 

(w szczególności gminne) mające na celu realizację 

działań technicznych, społecznych i gospodarczych 

– w zgodzie z zasadami spójności terytorialnej 

oraz ochrony środowiska – w rozmaitych 

obszarach miejskich, zdegradowanych obszarach 

miejskich, obszarach poprzemysłowych i powojskowych” 

(Heller 2004, s. 7). Definicja ta, jakkolwiek 

wskazuje na wieloletni i kompleksowy charakter 

rewitalizacji, to jednak ujmuje ją jedynie 

operacyjnie – jako programy ukierunkowane na 

rozwiązywanie problemów lokalnie występujących 

w tkance miejskiej. Nie ma w tej definicji żadnego 

odniesienia do polityki miejskiej na poziomie krajowym, 

za to jest wyraźne wskazanie roli samorządu 

w zarządzaniu programami rewitalizacji, skoro 

to one inicjować mają ich utworzenie. To samorządy 

są też w konsekwencji odpowiedzialne za 

znalezienie źródeł finansowania dla planowanego 

programu, traktowanych jako baza dla dofinansowania 

ze środków unijnych. Definicja ta w ogóle 

nie uwzględnia także udziału sektora prywatnego 

w rewitalizacji, ani na zasadzie partnerstwa w inwestycjach, 

ani na zasadzie partycypacji w tworzeniu 

i zarządzaniu programem rewitalizacji. 

Wydaje się, że takie zawężenie bardzo ogranicza 

pojęciowo rewitalizację. Polskie samorządy 

rzadko widzą możliwość współuczestnictwa sektora 

prywatnego poza kilkoma, stereotypowymi 

działaniami: 



− współuczestnictwem właścicieli kamienic w ich 

odnowie, 

− współfinansowaniem budowy lub modernizacji 

infrastruktury technicznej 1 , 

− organizacją spotkań, warsztatów i dyskusji 

z przedstawicielami społeczności lokalnej. 

Takie postrzeganie zakresu działań, jakie mogą 

być przez samorządy prowadzone we współpracy 

z sektorem prywatnym, wynika przede wszystkim: 

− ze struktury własności i dużego udziału rozproszonej 

własności prywatnej na obszarach 

kryzysowych, kwalifikowanych do rewitalizacji, 

− z nastawienia na szybkie, łatwo rozpoznawalne 

i łatwo podlegające mierzalnej ocenie „twarde” 

projekty o krótkim horyzoncie czasowym (stoi 

to w oczywistej sprzeczności z wieloletnością 

programów rewitalizacji), 

− wymogu zawartego w ministerialnych wytycznych 

co do aktywizacji społeczności lokalnej 

i wspierania jej partycypacji w kształtowaniu 

programu rewitalizacji (w niewielu 

przypadkach samorządy wychodzą w Lokalnych 

Programach Rewitalizacji poza spotkania 

i warsztaty; chlubnym wyjątkiem jest Poznań, 

z szeroką konsultacją społeczną programu rewitalizacji 

Śródki; na tym przykładzie widać 

także, jak ważne jest prowadzenie projektów 

pilotażowych przed podjęciem konkretnych 

działań w skali całego miasta). 

Reasumując, wydaje się, że pewne rozszerzenie 

definicji rewitalizacji byłoby celowe. Jako przykładową 

alternatywną definicję warto przytoczyć 

określenie rewitalizacji przyjęte przez Komitet 

Naukowy projektu PBZ-MNiSW-4/3/2006 pt. 

„Rewitalizacja miast polskich jako sposób zachowania 

dziedzictwa materialnego i duchowego 

oraz czynnik zrównoważonego rozwoju”, zgodnie 

z którym rewitalizacja jest „skoordynowanym 

procesem, prowadzony wspólnie przez władzę 

samorządową, społeczność lokalną i innych 

uczestników, będącym elementem polityki rozwoju 

i mającym na celu przeciwdziałanie degradacji 

przestrzeni zurbanizowanej, zjawiskom kryzysowym, 

pobudzanie rozwoju i zmian jakościowych, 

poprzez wzrost aktywności społecznej i gospodarczej, 

poprawę środowiska zamieszkania oraz 

ochronę dziedzictwa narodowego, przy zachowaniu 

zasad zrównoważonego rozwoju”. 

Definicja ta, nieco bardziej rozbudowana od 

ministerialnej, zawiera jednak dzięki temu pełen 

katalog cech rewitalizacji, jakie winny być jej przypisywane, 

biorąc pod uwagę przede wszystkim 

europejską politykę miejską (strategia lizbońska, 

strategia göteborska, „Karta Lipska”), wyznaczającą 

ogólne ramy krajowym politykom miejskim. 

Wskazać należy, że uczestnicy procesu – sektor 

publiczny i prywatny – współdziałają w rewitalizacji, 

a celem rewitalizacji nie jest jedynie naprawa 

zdegradowanej tkanki miejskiej, ale również 

zrównoważony rozwój miasta (obserwowany zarówno 

w warunkach zamieszkania, jak i pracy), 

ochrona dziedzictwa materialnego i duchowego 

oraz środowiska naturalnego w miastach. 

Potrzeba zarządzania programami 

rewitalizacji. Odejście od stereotypów 

W odniesieniu do rewitalizacji warto przywołać 

pojęcie rynku niedoskonałego, na którym, z przyczyn 

związanych z redystrybucją dochodów, nierównowagą 

gospodarczą (inflacja, bezrobocie), 

występowaniem efektów zewnętrznych, dóbr publicznych, 

monopolizacją, a także niedoborem dóbr 

lub informacji, występuje konieczność interwencji 

państwa w celu przywrócenia równowagi. 

W odniesieniu do rewitalizacji niedoskonałości 

rynku można upatrywać w: 

− obecności dóbr publicznych – w braku zainteresowania 

kapitału prywatnego inwestycjami 

na danym obszarze w związku z trudnością lub 

brakiem możliwości realizacji zysków z inwestycji, 

− występowaniu efektów zewnętrznych – 

w większości przypadków na obszarach kryzysowych 

efekty zewnętrzne (np. negatywne 

oddziaływanie sąsiednich zdegradowanych 

nieruchomości na wartość odrestaurowanego 

budynku, duże natężenie hałasu, zanieczyszczenie 

środowiska) zniechęcają do inwestycji, 

− asymetrii informacji i siły rynkowej – informacje 

dotyczące obszarów kryzysowych są 

z reguły w Polsce szczątkowe, brakuje szczegółowych 

analiz, poza tym obszary kryzysowe 

jako obszary wykluczenia społecznego znajdują 

się najczęściej na swoistej spirali spadkowej, 

z której bardzo trudno jest się wyzwolić; osoby 

bezrobotne i uzależnione od pomocy społecznej, 

które w dużej liczbie zamieszkują obszary 

kryzysowe kwalifikowane do rewitalizacji, nie 

mogą wyrwać się z kręgu ubóstwa, ponieważ 

nie mają możliwości powrotu na rynek pracy. 

Ograniczenia te sprawiają, że władza publiczna 

powinna interweniować na obszarze kryzysowym, 

stosując na nim instrumenty pozwalające 

zniwelować działanie negatywnych czynników i w 

konsekwencji, po przeprowadzeniu rewitalizacji, 



przywrócić funkcjonowanie obszaru na zasadach 

harmonijnego, zrównoważonego rozwoju. Z uwagi 

na złożony charakter niedoskonałości rynku 

na obszarze kryzysowym interwencja państwa 

powinna obejmować wiele elementów, zależnie od 

potrzeb i stopnia degradacji obszaru: 

− fizyczną odnowę budynków i infrastruktury 

technicznej, 

− konserwację, odnowę i ekspozycję dziedzictwa 

narodowego, 

− tworzenie infrastruktury społecznej, handlowej 

i usługowej, 

− wspieranie lokalnej przedsiębiorczości i aktywizowanie 

rynku pracy, 

− wspieranie rozwoju transportu i komunikacji, 

− integrację społeczności lokalnej i kształtowanie 

podstaw spójności społecznej. 

Interwencja państwa powinna więc dotyczyć 

przede wszystkim działań naprawczych. Należy 

jednak zastanowić się, czy już na etapie wyprowadzania 

obszaru z kryzysu nie powinny być inicjowane 

pewne działania rozwojowe, które podniosą 

jego atrakcyjność dość szybko, a nie dopiero po 

zakończeniu rewitalizacji. Warto w tym miejscu 

odnieść się do kapitału obszarów kryzysowych, 

jakim są jego unikatowe, w stosunku do obszaru 

całego miasta, zasoby. 

Jeżeli wartość obszaru jest zespołem unikatowych 

cech tego obszaru, należy zastanowić się 

nad tym, co składa się na wartość obszaru rewitalizacji. 

W pierwszej kolejności należy wymienić 

wartość poszczególnych nieruchomości, która 

nie powinna być jednak zawężona do ich wartości 

rynkowej, ale w przypadku obszarów rewitalizowanych 

powinna być powiększona o wartość 

infrastruktury, walory architektoniczne, historyczne, 

kulturowe, społeczne i ekonomiczne oraz 

cechy środowiska mieszkaniowego i przestrzeni 

publicznej w najbliższym otoczeniu nieruchomości. 

Na wartość obszaru rewitalizowanego składają 

się nie tylko wartości nieruchomości, ale dopełniają 

ją w różnych konfiguracjach m.in. niepowtarzalna 

struktura społeczna, wizerunek obszaru 

w oczach mieszkańców i inwestorów, kapitał społeczny 

oraz miejsce obszaru w historii i kulturze 

miasta. Wszystkie wymienione elementy występują 

we wzajemnych relacjach i to właśnie ich kształt 

decyduje o wartości obszaru rewitalizacji. 

Zarządzanie wartością obszarów rewitalizowanych 

polega więc przede wszystkim na zarządzaniu 

walorami obszaru i ich relacjami. Aby proces 

ten był uporządkowany w czasie, należy przyjąć, 

że powinien składać się z czterech faz typowych 

dla działalności zarządczej: 

− planowania, 

− organizacji, 

− zarządzania, 

− kontroli. 

W odniesieniu do zarządzania wartością obszarów 

rewitalizacji fazy te mogą mieć następujący 

kształt: 

− planowanie: identyfikacja obszaru kryzysowego 

i nadanie mu statusu obszaru rewitalizacji 

oraz włączenie go do strategii lokalnej polityki 

rewitalizacyjnej, 

− organizacja: wycena wartości obszaru kryzysowego 

w warunkach kryzysu i ustalenie wartości 

docelowej (w wąskim znaczeniu), do której 

dążyć będzie zarządzający, oraz wartości docelowej 

(w szerokim znaczeniu) wyrażonej w postaci 

końcowych wartości wybranych mierników 

jakościowych i ilościowych dla danego obszaru, 

− zarządzanie: wdrażanie strategii rewaloryzacji 

obszaru rewitalizacji, rozumianej jako przywrócenie 

obszarowi zdolności do funkcjonowania 

w oparciu o prawa rynku, za pomocą środków 

i procedur rewitalizacji, 

− kontrola: ocena efektów zastosowanych działań 

i budowa systemu monitoringu, pozwalającego 

wykryć niepożądane tendencje w przyszłości. 

Rewitalizacja oprócz działań naprawczych, 

które są w zasadzie z definicji wpisane w charakter 

tego procesu, powinna iść nieco dalej. 

Nie wydaje się przecież wystarczające odnowienie 

zdegradowanych budynków, modernizacja 

infrastruktury i poprawa jakości przestrzeni 

publicznych, jeśli brakuje miękkich projektów, 

ożywiających gospodarkę i włączających mieszkańców 

do aktywnego życia zawodowego oraz 

społecznego. Inwestycje są, zwłaszcza w Polsce, 

która boryka się z ogromną lukę remontową, 

szacowaną w najlepszym scenariuszu na ok. 

2 mld zł (Zaniewska i in. 2008), bardzo potrzebne, 

jednak uzdrowienie obszarów kryzysowych 

musi być postrzegane jako strategia, a więc plany 

rewitalizacji muszą zakładać, że po zakończeniu 

działań negatywne tendencje nie pojawią się znowu 

na danym obszarze, a nawet więcej – wskazane 

jest przecież – żeby zrewitalizowany obszar 

szczególnie prężnie się rozwijał i oddziaływał na 

sąsiednie tereny. 

Działania o charakterze naprawczym, zwykle 

niedochodowe i dla prywatnych inwestorów ryzykowne, 

powinny raczej pozostać domeną sektora 

publicznego. Taka jest zresztą idea partnerstwa 

publiczno-prywatnego, które sektor publiczny czyni 

gwarantem realizacji celu nadrzędnego inwestycji 

(np. przywrócenie spójności społecznej, włącza- 



nie grup społecznie lub ekonomicznie wykluczonych, 

wzrost atrakcyjności całego obszaru, wzrost 

bezpieczeństwa), natomiast na partnerów prywatnych 

przesuwa często część lub całość finansowania 

projektu i zarządzanie jego realizacją. 

Programy rewitalizacji, a w szczególności polskie 

Lokalne Programy Rewitalizacji oferują władzy 

lokalnej możliwość współfinansowania działań 

rewitalizacyjnych ze środków budżetu centralnego 

lub budżetów regionalnych i z tego powodu są 

bardzo atrakcyjne dla władz lokalnych. Pamiętać 

należy jednak, że władza decyzyjna w tego typu 

programach zwykle jest usytuowania na wyższym 

poziomie niż lokalny (w Polsce – na poziomie wojewódzkim). 

Aby uzyskać dodatkowe wsparcie 

dla procesów rewitalizacji ze strony lokalnego 

prywatnego kapitału, władze lokalne muszą więc 

aktywizować społeczność lokalną oraz zabiegać 

o udział prywatnych inwestorów w planowanych 

przez siebie działaniach. Nie oznacza to, że procesy 

oddolne (bottom-up) nie wymagają wsparcia ze 

strony programów i dofinansowania ze środków 

publicznych. Często jest ono nieodzowne, ponieważ 

niedoskonałość rynku uniemożliwia prowadzenie 

części działań przez sektor prywatny. 

Niezależnie od inicjatora procesów rewitalizacji, 

zawsze jej koniecznym elementem jest udział 

władzy lokalnej w animowaniu i regulowaniu procesu. 

Władza lokalna ma jednak do wyboru, którą 

drogę wybierze, czy będzie: 

− biernie oczekiwać na kolejne edycje programów 

rewitalizacji i próbować w nich uczestniczyć, 

dostosowując się do z góry ustalonych warunków, 

czy 

− czynnie wspierać lokalne inicjatywy i znajdować 

dla nich miejsce w programach europejskich, 

rządowych czy regionalnych. 

Analiza potencjału miasta, które planuje przedsięwzięcie 

rewitalizacyjne, ma na celu wskazanie 

czynników, które może ono wykorzystać jako indywidualny, 

unikatowy kapitał wspomagający 

proces rewitalizacji. Przeprowadzenie tego typu 

analizy na etapie planowania programów rewitalizacji 

ma istotne znaczenie, bowiem bez właściwie 

zidentyfikowanych potencjalnych źródeł powodzenia 

programu działania mogą być zbyt rozproszone. 

W trakcie realizacji konkretnych działań okazuje 

się często, że powstały (lub zostały odkryte) 

nowe możliwości ożywienia obszaru i wzmacniania 

jego wartości i każda z takich potencjalnych 

„furtek” wymaga uwzględnienia w zarządzaniu 

wartością obszaru rewitalizowanego. 

Można więc stwierdzić, że podstawowe grupy, 

które mogą uruchamiać procesy rewitalizacyjne 

lub w dużej mierze je współtworzyć, to: 

− społeczność lokalna, 

− prywatni inwestorzy, 

− władza lokalna. 

Wszystkim wymienionym grupom zależy na 

ożywieniu obszaru i wyeliminowaniu negatywnych 

zjawisk, świadczących o kryzysie, mają więc 

wspólny cel, jednak ich współdziałanie rzadko jest 

oczywistością, a znacznie częściej działają rozłącznie. 

Nawet jednak jeśli udaje im się współdziałać, 

jedna z wymienionych sił jest zwykle inicjatorem 

przedsięwzięcia. W zależności od tego, która 

z grup ma największy udział w kreowaniu oddolnych 

inicjatyw rewitalizacyjnych, można mówić 

o następujących typach rewitalizacji: 

− rewitalizacja wspierana przez społeczność lokalną 

(community-led regeneration), 

− rewitalizacja wspierana przez prywatną przedsiębiorczość 

(business-led regeneration). 

Pierwszy z wymienionych typów ma największe 

znaczenie w przypadku terenów, które nie są 

atrakcyjne dla prywatnych inwestorów ze względu 

na zbyt wysoki poziom ryzyka (najczęściej społecznego 

i ekonomicznego). Na obszarach, gdzie 

poziom społecznego wykluczenia (powiązany ze 

szczególnie wysoką przestępczością i wysokim 

bezrobociem strukturalnym, a więc i niskim poziomem 

edukacji i kwalifikacji wśród ludności 

lokalnej), prywatni inwestorzy nie chcą uczestniczyć 

w procesach rewitalizacji, nawet wspomagani 

dotacjami budżetowymi (np. wschodni Belfast). 

Większość inicjatyw społeczności lokalnych, jeśli 

rzeczywiście przynoszą pożądane efekty, może 

liczyć na pomoc ze strony władz lokalnych. Tak 

dzieje się np. w Wielkiej Brytanii, gdzie władze lokalne 

mogą włączyć swoje plany dotyczące pomocy 

społecznościom lokalnym do planowanych wydatków 

z funduszy unijnych (Europejski Fundusz 

Rozwoju Regionalnego). 

Szczególnie wartościowym mechanizmem 

wspierania inicjatyw społeczności lokalnych w zakresie 

rewitalizacji wydaje się dofinansowywanie 

organizacji typu non-profit, które realizują potem 

niewielkie projekty rewitalizacji na własny rachunek. 

Takie rozwiązanie zastosowano właśnie 

w przypadku wschodniego Belfastu, gdzie organizacje 

non profit współpracowały z rządową agencją 

Making Belfast Work – MBW (Syms 1999). 

Warto również wspomnieć o innowacyjnych 

rozwiązaniach odnowy miast mających u podstaw 

rewitalizację: specjalnych strefach mieszkaniowych 

i klastrach, w odniesieniu do rynku 

nieruchomości. 

Szczególnym przypadkiem rewitalizacji wspieranej 

przez społeczność lokalną są specjalne strefy 

mieszkaniowe (housing improvement districts 



– HID), wzorowane na specjalnych strefach ekonomicznych 

i działające na podobnych zasadach. 

Stworzenie koncepcyjnego modelu HID w Hamburgu 

i włączenie go do regionalnego ustawodawstwa 

jest w Europie – jak dotychczas – precedensem; 

zresztą nawet w USA, gdzie specjalne strefy 

ekonomiczne są szczególnie rozpowszechnione, 

tego typu inicjatywy wciąż należą do rzadkości 2 . 

Mieszkańcy HID, aby zrealizować swoje cele, 

czyli przede wszystkim poprawę funkcjonalności 

oraz stanu technicznego budynków, mogą korzystać 

z całego spektrum środków: 

− działań budowlanych (w podobnym zakresie 

jak w przypadku programów rewitalizacyjnych, 

uwzględniających również, obok działań inwestycyjnych 

nastawionych na wzrost wartości 

wyburzenia, przekształcenie terenu, budowę 

infrastruktury technicznej i usługowej itp.), 

− działań zarządczych (np. tworzenie jednolitej 

w całej strefie strategii najmu i pozyskiwania 

lokatorów), 

− działań prospołecznych (np. wspieranie lokalnych 

usług), 

− działań marketingowych (np. zmiana wizerunku 

obszaru poprzez kampanię marketingową) 

(Kreutz, Krüger 2007). 

Współpraca przy realizacji tych działań ma także 

inny wymiar: integruje społeczność lokalną i w 

dłuższym okresie może powodować także zaangażowanie 

prawie wszystkich mieszkańców. Jest to 

szczególnie ważne, ponieważ w przypadku inicjatyw 

tego typu, gdzie większość mieszkańców musi 

uczestniczyć na zasadzie przymusowej w zbieraniu 

środków, zawsze istnieje grupa osób niezamierzających 

włączać się w tego typu inicjatywę 3 . 

Osoby te, nie płacąc podatku (Abgabe), uczestniczą 

jednak w pozytywnych skutkach prowadzonych 

prac (tzw. efekt gapowicza), jeśli natomiast 

ich nieruchomości nie są włączane w plany inwestycyjne 

społeczności lokalnej, może okazać się, 

że zadziałają także negatywne efekty zewnętrzne 

i okoliczne nieruchomości, mimo działań rewaloryzacyjnych, 

nie zyskają trwale na wartości. 

Społeczność lokalna to głównie mieszkańcy 

i właściciele nieruchomości zlokalizowanych na 

danym terenie, ich podejście do rewaloryzacji obszaru 

wiąże się przeważnie z chęcią poprawy własnych 

warunków życia i jakości środowiska mieszkaniowego, 

a także ekonomicznymi potrzebami 

(np. uzyskiwaniem większych dochodów z nieruchomości 

czy korzystaniem przy uzyskiwaniu 

kredytu z zabezpieczenia w postaci hipoteki). W 

przypadku prywatnych inwestorów na pierwszy 

plan wysuwa się chęć uzyskania wysokiej stopy 

zwrotu z inwestycji, zwłaszcza że przedsięwzięcia 

związane z rewitalizacją charakteryzują się 

wysokim poziomem niepewności i ryzyka (Adair, 

Berry, McGreal 2003). 

W związku z tym, że działania sektora prywatnego 

najczęściej koncentrują się na inwestycjach 

o charakterze komercyjnym i realizują cele szczegółowe, 

których wypadkowa nie musi przyczyniać 

się do wieloaspektowej odnowy obszaru, na którym 

się odbywają, konieczne jest ścisłe współdziałanie 

sektora publicznego i prywatnego, przede 

wszystkim w zakresie zarządzania dobrami publicznymi 

i równoważenia rozwoju obszaru. 

Władza lokalna, wspierając prywatne inicjatywy 

lub indukując je, ma w ręku doskonały 

mechanizm łączenia celów władzy publicznej 

i prywatnego kapitału w postaci partnerstwa 

publiczno-prywatnego. Partnerstwo publiczno- 

-prywatne ze strony przedsiębiorcy to realizacja 

działań rewitalizacyjnych zgodna z rachunkiem 

ekonomicznym, a więc racjonalne wykorzystanie 

istniejących na danym obszarze zasobów w celu 

osiągnięcia wysokiego zysku. Ze strony władzy 

publicznej zaś to gwarancja kontroli prowadzonych 

działań i dopełnienie ich koniecznymi elementami 

o charakterze socjalnym i kulturowym, 

których kapitał prywatny nie może zrealizować 

ze względu na niską rentowność. 

Oto kilka kierunków rewitalizacji opartej na 

partnerstwie publiczno-prywatnym, w zależności 

od typu zasobu, jaki został wykorzystany przez 

kapitał prywatny: 

− rewitalizacja wspierana przez kulturę, 

− rewitalizacja wspierana przez dziedzictwo, 

− rewitalizacja wspierana przemysłem rozrywkowym 

i wypoczynkowym, 

− rewitalizacja wspierana handlem detalicznym. 

Wiele miast europejskich dysponuje zasobami 

umożliwiającymi podążanie wszystkimi wymienionymi 

kierunkami, a – jak łatwo można zauważyć 

– wskazane kierunki nie muszą być rozłączne. 

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby prywatne 

przedsiębiorstwa realizowały swoje inwestycje na 

obszarach rewitalizowanych w oparciu o zasoby 

odpowiadające ich profilowi, a władza publiczna 

w ramach zarządzania wartością obszaru rewitalizacji 

integrowała te działania i wspierała najbardziej 

pożądane z nich. 

Na rysunku 1 przedstawiono układ sił oddziałujących 

na kształt strategii rewitalizacji na poziomie 

lokalnym. 

Głównymi „aktorami” działającymi na rynku 

przedsięwzięć rewitalizacyjnych są władza lokalna, 

jej partnerzy na poziomie lokalnym (przedsiębiorstwa, 

społeczność lokalna i organizacje poza- 


Rewitalizacja 

Rewitalizacja 

miast 

miast 

Rysunek 

Rysunek 

1. 

1. 

Schemat 

Schemat 

układu 

ukadu 

sił 

si 

wpływających 

wpywajcych 

na 

na 

strategię 

strategi 

rewitalizacji 

rewitalizacji 

na 

na 

poziomie 

poziomie 

lokalnym 

lokalnym 

Rewitalizacja 

Rewitalizacja 

wspierana 

wspierana 

dziedzictwem 

dziedzictwem 

materialnym 

materialnym 

heritage-led 

heritage-led 

regenation 

regenation 

Rewitalizacja 

Rewitalizacja 

wspierana przez 


kultur 

kultur 

culture-led 

culture-led 

regenation 

regenation 

Rewitalizacja 

Rewitalizacja 

wspierana przemysem 

wspierana przemysem 

rozrywkowo- 

rozrywkowo- 

-wypoczynkowym 

-wypoczynkowym 

leisure-led regenation 

leisure-led regenation 

Rewitalizacja 

Rewitalizacja 



handel 

handel 

retail-led regenation 

retail-led regenation 

Rewitalizacja 


Rewitalizacja 


spoeczno lokaln 

community-led 

spoeczno lokaln 

community-led 

regenation 

regenation 

PPP 

PPP 

WADZA LOKALNA 

WADZA LOKALNA 

PRYWATNI 

PRYWATNI 

PRZEDSIBIORCY 

PRZEDSIBIORCY 

strategia 

strategia 

rewitalizacji 

rewitalizacji 

na 

na 

poziomie 

poziomie 

lokalnym 

lokalnym 

PARTYCYPACJA 

PARTYCYPACJA 

SPOECZNA 

SPOECZNA 

WADZE REGIONU 

WADZE REGIONU 

RODKI UNIJNE 

RODKI UNIJNE 

strategia strategia rewitalizacji rewitalizacji 

na na poziomie poziomie regionalnym 

regionalnym 

WADZE CENTRALNE 

BUDET BUDET PASTWA PASTWA 

strategia strategia rewitalizacji 

na na poziomie krajowym 

Źródło: opracowanie własne. 

ródo: opracowanie wasne. 

SPOECZNO 

SPOECZNO 

LOKALNA 

LOKALNA 

ORGANIZACJE 

ORGANIZACJE 

POZARZDOWE 

POZARZDOWE 

Biuletyn 

Biuletyn 

PTE 

PTE 

nr 

nr 

4/2009 

4/2009 

43 

43


rządowe) oraz władze regionalne i krajowe, poprzez 

formułowanie wytycznych i przydzielanie 

środków finansowych. Relacja władzy lokalnej 

z wyższymi szczeblami administracji opiera się 

na procedurach urzędowych i jest w dużej mierze 

narzucona przez ustrój państwa. Zupełnie inaczej 

kształtują się relacje władzy lokalnej z partnerami 

lokalnymi. Zarówno instytucja partnerstwa publiczno-prywatnego, 

jak i możliwości kooperacji 

z organizacjami pozarządowymi, które reprezentują 

społeczność lokalną, otwierają duże pole do 

innowacyjnych rozwiązań. 

Ciekawą formą kooperacji wszystkich uczestników 

procesu rewitalizacji na poziomie lokalnym 

może być forma klastru (grona), a więc tworzenie 

sieci różnorodnych powiązań między podmiotami, 

ułatwiających wymianę informacji i pomysłów, 

a także ułatwiających wychodzenie z popełnianych 

błędów dzięki wzajemnej kontroli 4 . Klastry 

są szczególnie cenną formą współpracy w przypadku 

przedsięwzięć innowacyjnych, a rewitalizacja 

– ze względu na niepowtarzalność układów 

przestrzennych – powinna być traktowana właśnie 

jako przedsięwzięcie innowacyjne. 

Podsumowanie 

Rewitalizacja jest w Polsce, mimo kilkunastoletniej 

historii, wciąż pojęciem nie do końca określonym. 

Z jednej strony lata 1990–2004 przyniosły 

kilka ciekawych prób odnowy obszarów miejskich, 

ale – z drugiej strony – ciągły brak jednoznacznej 

polityki miejskiej na różnych poziomach administracyjnych 

i prawa rewitalizacyjnego w znacznym 

stopniu hamował w tym okresie szersze działania. 

W chwili obecnej, dzięki funduszom strukturalnym, 

istnieją przynajmniej sformalizowane 

wytyczne, dzięki którym – wciąż w ograniczonym 

zakresie – można już porównywać działania rewitalizacyjne 

polskich samorządów. Wydaje się, że 

to dopiero początek; rewitalizacja traktowana jest 

wciąż jako środek „łatania dziur” w miejskim krajobrazie. 

Brakuje polityki rewitalizacji na poziomie 

kraju, często brakuje również przemyślanej polityki 

rozwoju miast i obszarów rewitalizowanych 

jako ich części. Zamiast tego istnieją dokumenty, 

które wytyczają cele i opisują strategie, jednak ciągle 

jest to tylko papier. Dlatego brakuje także innowacji, 

a wbrew pozorom nigdy nie jest za wcześnie 

na innowacyjne działania. Najczęściej to one są 

najprostsze, najmniej kosztochłonne, wymagają jedynie 

precyzyjnej wiedzy o unikatowych zasobach 

obszarów i przemyślanego ich wykorzystania. 

Przypisy 

1 Najczęściej, mimo dostrzegania takiej możliwości, 

współpraca nie wychodzi poza deklarację 

lub podwykonawstwo w przypadku 

inwestycji infrastrukturalnych z uwagi na 

brak relacji partnerskich, głównie w związku 

z martwymi regulacjami partnerstwa publiczno-prywatnego 

w Polsce. Por. ustawę z dnia 

19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno- 

-prywatnym (Dz.U. z 2009 r. nr 19, poz. 100). 

2 Housing Improvement Areas w Minnesocie, 

Multifamily Improvement Districts w Kalifornii, 

Neighbourhood Improvement Districts 

w Pensylwanii (Kreutz i in. 2007). 

3 Część osób nie dysponuje wystarczającymi 

środkami, inni po prostu nie chcą uczestniczyć 

w inicjatywie społeczności lokalnej, nie 

czując się z nią związani lub planując przeprowadzkę. 

4 Koncepcja klastru autorstwa M. Portera została 

opracowana dla przedsiębiorstw działających 

w branżach kreatywnych. 

Literatura 

Adair A., Berry J., McGreal S. (2003), Finacing 

Property’s Contribution to Regeneration, 

„Urban Studies”, nr 40. 

Heller C. (2004), Rewitalizacja obszarów miejskich. 

Praktyczny przewodnik: Jak opracować 

lokalny plan rozwoju?, www.erdf.edu.pl. 

Kreutz S. i in. (2007), Recherche nach internationalen 

Beispielen für private Initiativen zur 

Qualitätsverbesserung von Wohngebieten. Das 

Hamburger HID-Modell im internationalen 

Kontext, HafenCity Universität, Hamburg. 

Kreutz S., Krüger T. (2007), Neue Partnerschaften 

für Wohnquartiere: Housing Improvement 

Districts, „Magazin des Verbandes norddeutscher 

Wohnungsunternehmen”, nr 4. 

Syms P. (1999), Redeveloping Brownfield Land 

– The Decision Making Process, „Journal of 

Property Investment and Finance”, nr 17. 

Zaniewska H. i in. (2008), Ocena stopnia degradacji 

technicznej i funkcjonalnej polskich miast 

na wybranych przykładach i w oparciu o zgromadzone 

informacje, maszynopis powielony, 

wyniki badań projektu badawczego zamawianego 

PBZ-MNiSW-4/3/2006 pt. „Rewitalizacja 

miast polskich jako sposób zachowania dziedzictwa 

materialnego i duchowego oraz czynnik 

zrównoważonego rozwoju”. 


Recenzje i omówienia 

O Tych z najwyższej półki * 

Edward Łukawer, O tych z najwyższej 

półki, czyli rzecz w sprawie naszego środowiska 

ekonomicznego, PTE, Kraków 2008 

Na rynku księgarskim ukazała się niezwykła 

książka, bezpośrednio odnosząca się do środowiska 

naukowego ekonomistów: O tych z najwyższej 

półki, czyli rzecz w sprawie naszego środowiska 

ekonomicznego. Jej autorem jest, nieżyjący 

już, prof. Edward Łukawer (1920–2007). 

Książkę w 2008 r. wydało Polskie Towarzystwo 

Ekonomiczne. Liczy sobie ona 285 stron. 

Dzieło to ukazało się nieomal 20 lat po dokonaniu 

w naszym kraju zmiany systemu politycznego 

oraz społeczno-gospodarczego i z tej 

perspektywy przedstawia poglądy wielu ekonomistów, 

którzy poprzez swoją działalność naukową 

wpisali się w procesy reformatorskie polskiej 

gospodarki po II wojnie światowej. A początek 

tym zmianom, jak słusznie zaznaczył Autor, dał 

II Zjazd Ekonomistów Polskich, który miał miejsce 

w czerwcu 1956 r. i „stanowił punkt zwrotny 

oddzielający okres scentralizowanego systemu 

nakazowo-rozdzielczego od rozpoczynającego się 

– jako historyczna przeciwwaga – długotrwałego 

procesu reformy gospodarczej” (s. 38). 

Przesłaniem tej książki nie jest pojedynczy 

ekonomista, lecz całe środowisko ekonomiczne, 

które w latach realnego socjalizmu wyraźnie 

zaznaczyło swoje miejsce w strukturach społecznych 

i prowadziło na szeroką skalę „walkę 

z systemem”. Ściślej mówiąc, Autora interesuje 

pewien wycinek tego środowiska, reprezentujący 

teorię ekonomiczną i bezpośrednio związany 

z polityką gospodarczą Polski. 

E. Łukawer w pełni zdaje sobie sprawę z niejednolitości 

tego środowiska. Znajdziemy wśród 

nich ekonomistów średnich i wysokich lotów, ale 

także i Tych z najwyższej półki. I właśnie Ci ostatni 

interesują Autora. Ich rola w naukach ekonomicznych 

jest przewodnia, „ponieważ nadają ogólny 

kierunek oraz poziom i treść teorii ekonomii. 

Od nich zależy wszystko lub prawie wszystko!” (s. 

32). E. Łukawer zidentyfikował dosyć liczną grupę 

takich ekonomistów – trzydziestu jeden. 

Książka składa się z sześciu części odpowiadających 

sześciu podstawowym nurtom podjętej 

przez Autora analizy dorobku ekonomistów 

z najwyższej półki. W części I został przedstawiony 

dorobek trzech teoretycznych szkół naukowych 

odnoszących się do modelu funkcjonowania 

gospodarki narodowej i teorii wzrostu gospodarczego, 

reprezentowanych przez W. Brusa, 

A. Wakara i M. Kaleckiego (s. 37–57). Całość rozważań 

w tej części poprzedza analiza dorobku 

największego autorytetu polskiego środowiska 

ekonomistów – E. Lipińskiego (s. 38–42). Część 

II koncentruje się na prezentacji dorobku czołowych 

katedr teorii ekonomicznej, które odegrały 

niebagatelną rolę w rozwoju nauki w naszym 

kraju (s. 58–84). Znajdziemy tu charakterystykę 

zainteresowań W. Wilczyńskiego, J. Mujżela, 

M. Pohorillego i C. Bobrowskiego. Trzecią część 

książki Autor poświęca ekonomistom, którzy 

byli wybitnymi indywidualnościami w środowisku 

ekonomicznym i istotnie przyczynili się 

do rozwoju nauki (s. 85–111). Zaprezentowany 

został dorobek O. Langego, Z. Sadowskiego 

i S. Kurowskiego. Pozostałe części książki zostały 

poświęcone analizie dorobku ekonomistów, 

których przedmiotem zainteresowania była przede 

wszystkim realna sfera gospodarki, są to: 

J. Pajestka, K. Porwit, A. Łukaszewicz, D. Hübner, 

J. Kleer, T. Kowalik i U. Płowiec (część IV, 

s. 112–147), krytyczną analizą problematyki 

finansów i pieniądza – M. Belka, D. Rosati, 

J. Lipiński i W. Orłowski (część V, s. 148–169) 

oraz tych, którzy zajmowali się zarówno realną, 

jak i finansowo-pieniężną stroną naszej gospodarki 

– L. Balcerowicz, W. Trzeciakowski, 

C. Józefiak, L. Zienkowski, W. Baka, G. Kołodko, 

M. Nasiłowski, J. Osiatyński i K. Łaski (część VI, 

s. 170–237). 



Wartość tej publikacji znakomicie podnosi esej 

pióra A. Polloka pt.: O Tym z najwyższej półki, 

czyli rzecz o Profesorze Edwardzie Łukawerze 

(s. 9–30), w którym została przedstawiona droga 

życiowa Autora książki i pokazane wybory, których 

E. Łukawer musiał dokonywać w swoim 

życiu. Losy Jego były ściśle związane z wydarzeniami 

społeczno-politycznymi w naszym kraju 

i bezpośrednio go dotykały. E. Łukawer miał 

świadomość, że środowisko ekonomistów jest 

niejednolite i zarówno w okresie realnego socjalizmu, 

jak i w okresie transformacji systemowej 

przechodziło różnorodne zawirowania i zmiany. 

I one miały niewątpliwie duży wpływ na rozwój 

i kondycję tego środowiska. 

Książkę tę można czytać na różne sposoby. 

Można na przykład zapoznać się tylko z listą 

osób, które – w ocenie Autora – miały decydujący 

wpływ na rewolucję systemową w naszym 

kraju; można również spróbować przeanalizować 

ich dorobek naukowy i umieść każdego z osobna 

i całe środowisko ekonomistów na mapie działań 

reformatorskich. Można także, na podstawie 

tego zbioru, stworzyć własną listę ekonomistów 

– Tych z najwyższej półki. 

W książce przewija się również pewnego rodzaju 

tęsknota E. Łukawera za zintegrowanym 

środowiskiem ekonomistów, za jego odbudową. 

Niestety, lata transformacji systemowej pokazały 

nam, iż środowisko to się rozpadło i mamy widoczny 

proces jego dezintegracji. Po części jest to 

zrozumiałe. W okresie realnego socjalizmu integracja 

ekonomistów służyła ściśle określonemu 

celowi – reformowaniu gospodarki socjalistycznej 

i „walce z systemem”. 

Można zatem, idąc myślami Profesora E. Łukawera, 

apelować o podjęcie działań na rzecz odbudowy 

środowiska ekonomistów. A pole dla jego 

aktywności, co pokazuje doświadczenie transformacji 

systemowej, się znajdzie. Miejmy nadzieję, 

że to w niedalekiej przyszłości nastąpi... 

Przypisy 

Tadeusz Smuga 

* Recenzja książki opublikowana w czasopiśmie 

„Gospodarka Narodowa” 2009, nr 5–6, s. 147 

i 148. Przedruk za zgodą Autora. 

Etyka na kryzys 

Etyka i ekonomia, red. Bożena Klimczak 

i Anna Lewicka-Strzałecka, PTE, Warszawa 

2007 

Czy w dobie kryzysu etykę trzeba odłożyć na 

półkę, a o moralnym aspekcie działalności gospodarczej 

zapomnieć? Czy może należy postąpić 

odwrotnie, skoro przyczyny obecnego kryzysu 

wielu analityków łączy z nieetycznym, a nawet 

wręcz przestępczym postępowaniem szefów 

wielkich instytucji finansowych i brakiem zaufania 

cechującym wzajemne relacje ludzi biznesu? 

Zwłaszcza bankowców (co obserwujemy także 

u nas). Książka Etyka i ekonomia, wydana przez 

Polskie Towarzystwo Ekonomiczne w 2007 r., 

powstała przed obecnym kryzysem, nie odnosi 

się więc bezpośrednio do tych kwestii, pokazuje 

jednak etyczny kontekst ekonomii i odpowiedzialności 

przedsiębiorców za skutki określonego 

gospodarowania. 



Kryzys nadaje publikacji szczególnej aktualności 

i powinna ona stanowić wręcz obowiązującą 

lekturę, zwłaszcza dla działaczy gospodarczych, 

szefów firm i polityków. Kilkunastu 

autorów z renomowanych polskich uczelni (profesorowie 

ekonomii, filozofii, etyki i socjologii) 

poddaje moralnej ocenie i analizie m.in. społeczne 

skutki transformacji gospodarczej (prof. 

M. Jarosz) oraz takie kluczowe dla etyki życia 

gospodarczego kwestie, jak konflikt interesów, 

dumping czy upadłość przedsiębiorstw. 

Naukowcy analizują praktyczny wymiar zasady 

„nie ma wolności bez odpowiedzialności i nie ma 

odpowiedzialności bez wolności”. Ekonomiści – 

dowodzi prof. J. Filek (Uniwersytet Ekonomiczny 

w Krakowie) – koncentrują się tylko na jednym 

aspekcie, tj. na wolności gospodarczej, ignorując 

zagadnienie odpowiedzialności; traktują wolność 

jako uprawnienie niepociągające za sobą obowiązków. 

W konsekwencji idea społecznej odpowiedzialności 

biznesu spotyka się z obojętnością, 

krytyką lub nawet drwiną (z charytatywnych balów 

czy pikników biznesmenów). 

„Większość tego, co ta idea niesie z sobą, 

zmniejsza zarówno zyski, jak i społeczny dobrobyt” 

– głosi dość popularna w świecie ekonomistów 

opinia, z którą J. Filek polemizuje ze świadomością, 

że idea ta nie jest i nie będzie złotym 

środkiem i lekiem na wszystkie bolączki mechanizmu 

wolnorynkowego. Chodzi jednak nie 

o panaceum, ale jedynie o większą niż dziś świadomość 

nie tylko pozytywnych, ale także negatywnych 

konsekwencji podejmowanych działań 

gospodarczych. 

Łączy się z tym drugi analizowany w książce, 

bardzo aktualny problem: relacje między sprawnościowym 

i etycznym wymiarem działań gospodarczych. 

Prof. W. Gasparski (Instytut Filozofii 

i Socjologii PAN), autor analizy na ten temat, 

dochodzi do aksjologicznego wniosku o prymacie 

etyczności nad efektywnością i ekonomicznością. 

Pisze: „Niezbędny komponent etyczny powinien 

być wprowadzany do działalności gospodarczej 

krok po kroku, w oparciu o szeroką infrastrukturę 

etyczną” (kodeksy dobrych praktyk, szkolenia 

etyczne, komórki etyczne, raporty, wewnętrzne 

audyty itp.). 

Brzmi to pięknie i słusznie, ale w istniejących 

realiach dość abstrakcyjnie, na co wskazują kolejne 

eseje, np. Czy kapitalizm polski może być 

etyczny? (prof. T. Kowalik i prof. P. Kozłowski), 

Etyka w nauce ekonomii i w polityce gospodarczej 

(prof. G.W. Kołodko) oraz Upadłość przedsiębiorstw 

a etyka. Ten ostatni esej wart jest szczególnie 

uważnego przeczytania. Autorka, prof. 

E. Mączyńska, prezes PTE, a zarazem uczona 

kierująca w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie 

Centrum Badania Bankructw i Upadłości, 

na podstawie prowadzonych badań dowodzi, 

że nieetyczne zachowania wąskiej grupy „interesariuszy” 

są często przyczyną nieprawidłowości 

w postępowaniach upadłościowych. Na potwierdzenie 

przytacza za dokumentacją sądową takie 

oto upadłościowe „kwiatki”: 

− wyprowadzenie majątku upadającego przedsiębiorstwa 

do innych spółek (nawet w formie 

zawyżonych wynagrodzeń zarządu), 

− spory właściciela z pracownikami, 

− upadłości spółek „matek” dla zniszczenia „córek” 

(efekt tzw. domina), 

− przekraczanie uprawnień przez zarząd m.in. 

poprzez działania bez zezwolenia walnego 

zgromadzenia, 

− spory między udziałowcami. 

W ocenie Autorki przypadki spółek, w których 

do upadłości doprowadziły rzeczywiste, 

ekonomiczne przyczyny, stanowią margines 

wszystkich upadłości. Brzmi to zaskakująco, 

ale z badań wynika, że do upadłości dochodzi 

najczęściej w formie kilku następujących po sobie 

gwałtownie decyzji, które albo wyprowadzają 

majątek firmy, albo nagle odcinają źródło finansowania 

inwestycji, albo w inny sposób zamykają 

spółce drogę do korzystania z zaciągniętych 

kredytów. 

A zatem upadłość, zamiast pełnić funkcję niezbędnej 

racjonalizacji i oczyszczania rynku, staje 

się raczej narzędziem „uśmiercania” przedsiębiorstwa, 

co przecież nie ma nic wspólnego 

z pożądanym procesem efektywnościowego „katharsis”. 

Uderzające jest w tym procederze, że 

upadający przedsiębiorca jest skazany tylko na 

siebie; zarówno ludzie, jak instytucje (w tym instytucje 

do tego powołane) w zgodnej symbiozie 

niczego nie widzą – ani łańcuchów kolejnych 

upadłości, ani kosztów pośrednich, tj. wypłaty 

publicznych pieniędzy dla zwalnianych, zasiłków 

dla bezrobotnych, ucieczki na wcześniejsze 

emerytury. 

Przykładowo nieprawidłowości w postępowaniu 

upadłościowym Huty „Julia” w Szklarskiej 

Porębie doprowadziły do całkowitej dewastacji 

jej mienia i wystąpienia wielu ubocznych, ale 

dotkliwych następstw społecznych, co odbiło się 

negatywnie także na wpływach budżetowych. 

Takich przykładów są niestety setki. Jednym 

z bardziej spektakularnych, także wspomnianych 

w książce, jest przypadek doprowadzenia 

do upadłości firmy CLIF SA, szeroko opisanej 



w prasie i uchylonej przez sąd. Podobne przypadki 

uzasadniają postulat szerszego wykorzystania 

w praktyce upadłościowej systemów 

wczesnego ostrzegania przed zagrożeniami w biznesie 

oraz rozwoju instytucjonalnej infrastruktury 

ukierunkowanej na monitoring upadłości 

i przeciwdziałanie im. Upadłość niereżyserowaną 

znacznie wcześniej poprzedzają rozmaite 

negatywne zjawiska, w tym pogarszające się 

wskaźniki ekonomiczne itp. Przedsiębiorstwo 

słabnie powoli, niemal zawsze jest więc czas 

na przemyślane działania naprawcze. Nagłość 

upadku powinna budzić podejrzenia instytucji 

monitorujących. 

Takie praktyczne uwagi są walorem omawianej 

publikacji. Obecny kryzys może bowiem 

przynieść falę bankructw (przez niektórych analityków 

szacowaną na co najmniej 20% istniejących 

firm) firm wykreowanych sztucznie przez 

spekulacje albo sztuczne napędzanie koniunktury. 

Dotkną one najprawdopodobniej transport, 

motoryzację, przemysł drzewny, budownictwo 

(już jest w sądach ponad 100 wniosków o upadłość 

firm deweloperskich). Nie trzeba jednak zapominać, 

że realne zagrożenia kryzysowe mogą 

wzmacniać nieetyczne zachowania tych, którzy 

zechcą go wykorzystać dla ukrycia własnych błędów 

czy zrobienia na kryzysie „interesu”. Warto 

tę książkę poczytać także pod tym kątem, by 

ustrzec się „kryzysowych biznesmenów”. 

Irena Dryll 

O Polsce i Polakach 

Länderbericht Polen, red. Dieter Bingen, 

Krzysztof Ruchniewicz, Bundeszentrale 

für politische Bildung, Bonn 2009 

Książka pt. Länderbericht Polen pod redakcją 

naukową Dietera Bingena oraz Krzysztofa 

Juchniewicza jest próbą syntetycznego opisania 

Polski, z głównym uwzględnieniem takich jej obszarów, 

jak: historia, polityka, gospodarka, społeczeństwo 

oraz kultura. 

Publikacja składa się z sześciu następujących 

rozdziałów: I. Spojrzenie historyczne, II. System 

polityczny i kultura polityczna, III. System gospodarczy 

i polityka gospodarcza, IV. Struktura 

społeczna, V. Edukacja i kultura oraz VI. Polska 

w międzynarodowym systemie. 

Teksty do książki napisało 45 autorów, zarówno 

niemieckich, jak i polskich, wśród nich 

są np.: A. Friszke, A. Paczkowski, E. Mączyńska 

i P. Pysz. 

Dla czytelnika niemieckojęzycznego cennym 

rozdziałem jest z pewnością ten o historii Polski, 

w którym Autorzy w dość syntetycznej formie 

przedstawiają dzieje naszego kraju, począwszy 

od X w., przez okres dwóch wojen światowych, aż 

po przełomowe wydarzenia w 1989 r. W pierwszym 

rozdziale scharakteryzowano również osoby, 

których działalność miała duży wpływ na 

rozwój wydarzeń w Polsce zarówno w okresie 

panowania ustroju komunistycznego, jak i tuż 

po nim. Opisano takie postacie, jak: Władysław 

Gomułka, Leszek Kołakowski oraz Lech Wałęsa. 

Ponadto w osobnym podrozdziale scharakteryzowano 

ruch Solidarności w latach 1980–1989. 

Znaczna część książki poświęcona została 

systemowi politycznemu Polski. Dokonana 

została analiza różnych ustrojów panujących 


Wydawnictwa nadesłane 

w naszym kraju. Z kolei pewien niedosyt budzi 

rozdział dotyczący polskiej gospodarki, który 

z pewnością mógłby być bardziej rozbudowany 

i pogłębiony, z korzyścią dla czytelników. 

W rozdziale tym scharakteryzowano Leszka 

Balcerowicza, twórcę reform gospodarczych po 

1989 r. Przedstawiono również dokładny raport 

na temat najważniejszych reform oraz wydarzeń 

w polskiej gospodarce w ostatnich kilkunastu latach. 

Scharakteryzowane zostały również podstawowe 

instytucje państwowe w Polsce. 

Rozdział dotyczący polskiego społeczeństwa 

zawiera jedenaście artykułów związanych z tym 

obszarem. Przekrój poruszanych tematów jest poniekąd 

zaskakujący, od opisu życia polskiego papieża 

Jana Pawła II, po festiwal muzyczny w Jarocinie. 

Poruszono także istotną kwestię obecności 

Kościoła katolickiego w życiu Polaków oraz jego 

roli i znaczenia w systemie demokratycznym. 

W rozdziale „Edukacja i kultura” główny 

nacisk Autorzy położyli na opis i scharakteryzowanie 

głównych postaci życia kulturalnego 

w Polsce. Dokonano syntetycznej charakterystyki 

takich wybitnych osób, jak: Czesława Miłosz, 

Wiesława Szymborska (polscy laureaci literackiej 

Nagrody Nobla), Tadeusz Kantor oraz Andrzej 

Wajda (zdobywca Oscara za całokształt działalności 

reżyserskiej). Ciekawym artykułem jest 

tekst I. Surynt prezentujący niemiecką literaturę 

wydaną w Polsce po 1989 r. 

Ostatni rozdział książki jest opisem działań 

Polski na arenie międzynarodowej, jej aspiracji 

w dążeniach do członkostwa w różnych organizacjach 

(w tym przede wszystkim Unii 

Europejskiej i NATO). Dużo uwagi poświęcone 

zostało również opisowi stosunków Polski 

z jej wschodnimi sąsiadami, z którymi współpraca 

musiała być na nowo budowana po rozpadzie 

Układu Warszawskiego oraz ZSRR. W rozdziale 

szóstym dokonano charakterystyki wybitnej 

polskiej osobistości na emigracji – Jerzego 

Giedroycia – redaktora emigracyjnego miesięcznika 

polskiego „Kultura”. 

W recenzowanej książce nie mogło zabraknąć 

również tekstu dotyczącego wzajemnych relacji 

pomiędzy Polską i Niemcami, a więc państwami, 

których historia dotychczasowych stosunków 

przeszła niesamowitą ewolucję po przełomie 

w 1989 r. 

Książka pt. Länderbericht Polen jest niewątpliwie 

cenną i interesującą pozycją naukową, 

która przybliża niemieckojęzycznemu czytelnikowi 

nie tylko zawiłą historię Polski, ale również 

nasze (polskie) obecne dokonania w wielu 

obszarach życia. 

Paweł Dec 

Wydawnictwa 

nadesłane do PTE 

1. Atrakcyjność inwestycyjna polskich regionów, red. W. Szczęsny, PTE Oddział w Warszawie, 

Warszawa 2008. 

2. Badania nad identyfikacją grobu Kopernika, red. J. Gąssowski, Akademia Humanistyczna im. 

Aleksandra Gieysztora, Pułtusk 2008. 

3. Bałkany zachodnie a integracja europejska. Perspektywy i implikacje, Departament Analiz i Strategii 

Urzędu Komitetu Integracji Ekonomicznej, Warszawa 2008. 

4. Bariery integracji Unii Europejskiej, red. H. Tendera-Właszczuk, PTE, Kraków 2009. 

5. Cena ubezpieczenia komunikacyjnego. Czynniki, trendy, strategie, red. K. Ortyński, R. Pajewska, 

Wydawnictwo Edytor, Warszawa 2008. 



6. Corruption, Development and Institutional Design, red. J. Kornai, L. Mátyás, G. Roland, IEA 

Conference Volume No. 144, International Economic Association, Great Britain 2009. 

7. Czaplicka-Kozłowska I., Sytuacja społeczno-ekonomiczna i aktywizacja zawodowa bezrobotnych 

na obszarach wiejskich Warmii i Mazur, PTE, Olsztyn 2008. 

8. Czas na pieniądz. Zarządzanie finansami. Mierzenie i ocena wyników przedsiębiorstw, red. 

D. Zarzecki, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009. 

9. Diversity and Commonality in European Social Police: The Forging of a European Social Model, 

red. S. Golinowska, P. Hengstenberg, M. Żukowski, Friedrich-Ebert-Stiftung – Wydawnictwo 

Naukowe Scholar, Warszawa 2009. 

10. Efektywność funkcjonowania szkół wyższych, red. T. Dudycz, Z. Wilkowska, Wydawnictwo Indygo 

Zair Media, Wrocław 2008. 

11. Garbacik K., Żmiejko M., Czas na przedsiębiorczość. Podstawy przedsiębiorczości – zeszyt ćwiczeń 

dla szkół ponadgimnazjalnych. Zakres podstawowy, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa– 

–Łódz 2008. 

12. Gazon J., Ani bezrobocie ani opieka społeczna. Od etycznego wyboru do ekonomicznej realizacji, 

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008. 

13. Geryk M., Rynek uczelni niepublicznych w Polsce, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, 


14. Gorynia M., Jankowska B., Klastry a międzynarodowa konkurencyjność i internacjonalizacja 

przedsiębiorstw, Difin, Warszawa 2008. 

15. Gospodarowanie zasobami finansowymi w rozwoju organizacji, red. A. Szplit, Wydawnictwo 

Wyższej Szkoły Ekonomii i Prawa im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach, Kielce 2009. 

16. Grosse T.G., Nowa polityka spójności. Wybrane nurty debaty europejskiej, Instytut Spraw 

Publicznych, Warszawa 2008. 

17. Innowacyjność w Polsce w ujęciu regionalnym. Nowe teorie, rola funduszy unijnych i klastrów, 

red. S. Pangsy-Kania, K. Piech, Instytut Wiedzy i Innowacji, Warszawa 2008. 

18. Institutional Change and Economic Behavior, red. J. Kornai, L. Mátyás, G. Roland, IEA 

Conference Volume No. 144, International Economic Association, Great Britain 2008. 

19. Jarosz M., Instytucje gospodarki rynkowej w Polsce, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2008. 

20. Jędrzejczyk M., Konwersja wartości w skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych międzynarodowych 

grup kapitałowych, PTE, Kraków 2009. 

21. Jurdziak L., Analiza ekonomiczna funkcjonowania kopalni węgla brunatnego i elektrowni z wykorzystaniem 

modelu bilateralnego monopolu, metod optymalizacji kopalń odkrywkowych i teorii 

gier, Politechnika Wrocławska, Wrocław 2008. 

22. Koźmiński A.K., How it All Happend, Difin, Warszawa 2008. 

23. Länderbericht Polen, red. D. Bingen, K. Ruchniewicz, Bundeszentrale für politishe Bildung, 

Bonn 2009. 

24. Łukawer E., O tych z najwyższej półki, czyli rzecz w sprawie naszego środowiska ekonomicznego, 

PTE, Kraków 2008. 

25. Mikroekonomiczne aspekty funkcjonowania przedsiębiorstw, red. T. Dudycz, Wydawnictwo Indygo 

Zair Media, Wrocław 2008. 

26. Możliwości i ograniczenia kształcenia ustawicznego, red. Z.P. Kruszewski, Szkoła Wyższa im. 

Pawła Włodkowica w Płocku – Wydawnictwo Naukowe Novum, Płock 2008. 

27. Mrozek S., Od Ateńskiej Drachmy do Euro. Europejska droga ku globalizacji, Ludowa Spółdzielnia 

Wydawnicza, Warszawa 2008. 

28. Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy, red. M.G. Woźniak, Uniwersytet Rzeszowski, 

Rzeszów 2008. 

29. Nowa ekonomia instytucjonalna. Teoria i zastosowania, red. S. Rudolf, Wydawnictwo Wyższej 

Szkoły Ekonomii i Prawa im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach, Kielce 2008. 

30. Państwo a rynek we współczesnej gospodarce. Wybrane problemy, red. Z. Dach, PTE, Kraków 

2008. 



31. Pluta W., Zarządzanie wartością w małych i średnich przedsiębiorstwach, PWE, Warszawa 

2009. 

32. Przegląd gospodarczy OECD–Polska, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2008. 

33. Pysz P., Społeczna gospodarka rynkowa. Ordoliberalna koncepcja polityki gospodarczej, 

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008. 

34. Pytania o rozwój – wybór publiczny w polityce społeczno-gospodarczej państwa, red. 

P. Lewandowski, Instytut Badań Strukturalnych, Warszawa 2008. 

35. Raport o stanie finansów państwa, LAM–Wydawnictwo Akademii Finansów, Warszawa 2008. 

36. Rola mechanizmu rynkowego w procesie transformacji gospodarczej. Wybrane aspekty, red. 

M. Miszewski, Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Katowice 

2008. 

37. „Studia Ekonomiczne Regionu Łódzkiego” nr 2, PTE, Łódź 2008. 

38. Szablewski A., Migracje kapitału, Difin, Warszawa 2009. 

39. Szambelańczyk J., Globalny kryzys finansowy i jego konsekwencje w opiniach ekonomistów polskich, 

Związek Banków Polskich, Warszawa 2009. 

40. Tendencje innowacyjnego rozwoju polskich przedsiębiorstw, red. E. Okoń-Horodyńska, 

A. Zachorowska-Mazurkiewicz, Instytut Wiedzy i Innowacji, Warszawa 2008. 

41. The Individuality of a Scholar and Advancement of Social Science. The Scholarship of Antoni 

Kukliński, red. A. Gąsior-Niemiec, J. Niżnik, Rewasz Publishing House, Pruszków 2008. 

42. Ubezpieczenia 2007 – raport roczny, Polska Izba Ubezpieczeń, Warszawa 2008. 

43. Ubezpieczenia zdrowotne w systemie ochrony zdrowia, red. T. Szumlicz, „Biblioteka Ubezpieczeniowa”, 

Wydawnictwo Edytor, Warszawa. 

44. Uwarunkowania i prawidłowości gospodarcze wywierające wpływ na efektywność funkcjonowania 

przedsiębiorstw, red. T. Dudycz, Wydawnictwo Indygo Zair Media, Wrocław 2008. 

45. Wartość jako kryterium efektywności, red. T. Dudycz, Wydawnictwo Indygo Zair Media, Wrocław 

2008. 

46. Wierzbołowski J., Unia Europejska wobec wyzwań gospodarki opartej na wiedzy. Ewolucja priorytetów 

rozwojowych w świetle piątego, szóstego i siódmego programu ramowego badań naukowych 

i rozwoju technologicznego, Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 

2007. 

47. Wiśniewski T., Ocena efektywności inwestycji rzeczowych ze szczególnym uwzględnieniem ryzyka, 

Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2008. 

48. Własność i kontrola w teorii i praktyce, red. J. Boehlke, B. Polszakiewicz, Uniwersytet Mikołaja 

Kopernika w Toruniu, Toruń 2008. 

49. Wójcik C., Integracja ze strefą euro. Teoretyczne i praktyczne aspekty konwergencji, Wydawnictwo 

Naukowe PWN, Warszawa 2008. 

50. „Wrocławski Biuletyn Gospodarczy” nr 38 i 39, „Ekonomia a medycyna”, PTE, Wrocław 

2008. 

51. Wzrost gospodarczy oraz problemy transformacji systemowej. Refleksje poświęcone pamięci 

Profesora Cezarego Józefiaka, red. S. Krajewski, R. Piwowarski, Uniwersytet Łódzki, Łódź 

2008. 

52. Zatrudnienie w Polsce 2007. Bezpieczeństwo na elastycznym rynku pracy, red. M. Bukowski, 

Departament Analiz Ekonomicznych i Prognoz Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, 


Serdecznie dziękujemy za nadesłane wydawnictwa! 

Są one dostępne w Biurze Zarządu Krajowego PTE w Warszawie, przy ul. Nowy Świat 49. 


Zarząd Krajowy Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego 

ul. Nowy Świat 49, 00-042 Warszawa 

tel. 022 551 54 01, 022 551 54 05, faks 022 551 54 44 

www.pte.pl, e-mail: zk@pte.pl 

Oddziały Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego: 

Białystok, 15-732, ul. Choroszczańska 31 

tel. 085 652 09 25 

e-mail: ejsmont@wse.edu.pl 

Bielsko-Biała, 43-309, ul. Willowa 2 

tel. 033 827 92 15, tel./faks 033 827 93 39 

e-mail: partship@ath.bielsko.pl 

Bydgoszcz, 85-034, ul. Długa 34 

tel. 052 322 65 52, faks 052 322 67 81 

e-mail: sekretariat@pte.bydgoszcz.pl 

Częstochowa, 42-200, 

ul. Kilińskiego 32/34 

tel. 034 324 97 33, 034 324 26 30 

e-mail: opteczwa@onet.pl 

Elbląg, 82-300, ul. Królewiecka 108 

tel./faks 055 234 41 36 

e-mail: strategia@umelblag.pl 

Gdańsk, 80-830, ul. Długi Targ 46/47 

tel. 058 301 54 61, 058 301 99 71, 

faks 058 301 52 46, e-mail: gdansk@pte.pl 

Gliwice, 44-100, ul. Zwycięstwa 47 

tel./faks 032 231 45 84, 032 331 30 81, 

032 331 30 82, e-mail: biuro@ptegliwice.pl 

Katowice, 40-129, ul. Misjonarzy Oblatów 27 

tel./faks 032 259 88 78, tel. 032 259 62 79 

faks 032 258 54 82, e-mail: katowice@pte.pl 

Kielce, 25-406, ul. Świętokrzyska 21 

Akademia Świętokrzyska, Wydział Zarządzania 

i Administracji 

tel. 041 349 65 28, e-mail: a.szplit@plusnet.pl 

Koszalin, 75-254, ul. Franciszkańska 52 

tel./faks 094 343 33 33 

e-mail: czerwins@tu.koszalin.pl, 

ptekoszalin@neostrada.pl 

Kraków, 30-003, ul. Lubelska 21 

tel. 012 634 32 59, faks 012 634 03 81 

e-mail: krakow@pte.pl 

Legnica, 59-220, Rynek 28 

tel. 076 852 38 72 

e-mail: pte.legnica@wp.pl 

Lublin, 20-805, ul. Strzelecka 61 

tel. 081 746 90 21 

e-mail: jlobocki7@wp.pl 

Łódź, 90-608, ul. Wólczańska 51 

tel. 042 632 28 17, tel./faks 042 630 28 19 

e-mail: lodz@pte.pl 

Olsztyn, 10-117, ul. 1 Maja 13 

tel. 089 527 24 49, 089 527 58 25 

e-mail: pte@pteolsztyn.edu.pl 

Opole, 45-082, ul. Ozimska 46a 

Uniwersytet Opolski, Wydział Ekonomiczny 

tel./faks 077 401 69 05, 077 401 69 06 

e-mail: zmikolajewicz@poczta.onet.pl 

Poznań, 61-779, ul. Klasztorna 24/25 

tel. 061 852 86 91, tel./faks 061 851 90 58 

e-mail: info@pte.poznan.pl 

Rzeszów, 35-045, ul. Hetmańska 15 

tel. 017 853 36 49, faks 017 853 38 15 

e-mail: pterzeszow@poczta.onet.pl 

Szczecin, 71-414, Pl. Kilińskiego 3 

tel. 091 455 34 55, faks 091 455 34 71 

e-mail: pte@pte.szczecin.pl 

Toruń, 87-100, ul. Kopernika 21 

tel. 079 337 06 19 

e-mail: pte@stud.umk.pl 

Wałbrzych, 58-300, 

ul. Szmidta 4a 

tel. 074 842 62 60 

e-mail: ptewch@wp.pl 

Warszawa, 00-042, ul. Nowy Świat 49 

tel. 022 551 54 20, 

faks 022 551 54 44 

e-mail: szkolenia@pteprofit.pl 

Wrocław, 50-146, ul. Łaciarska 28 

tel./faks 071 343 63 18 

e-mail: pte-wroclaw@tlen.pl 

Zielona Góra, 65-066, ul. Żeromskiego 3, skr. 165 

tel. 068 327 04 19, faks 068 320 25 89 

e-mail: pte@zg.pl

Nadzwyczajny Zjazd Krajowy PTE - Polskie Towarzystwo ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?