Kwartalnik PRONAR Nr 1/2007

TECHNOLOGIE
TECHNOLOGIE
Produkcja kół
Światowa czołówka
Na świecie są tylko cztery kołownie,
które potrafią wyprodukować koła o grubości
blachy 7-8 mm. Jedną z nich jest Pronar
z Narwi.
Aby opowiedzieć o kole, o jego niedającym
się przecenić znaczeniu i roli w
rozwoju cywilizacji, trzeba cofnąć się
do czasów starożytnej Mezopotamii. Mezopotamia
– przypomnijmy – w języku greckim
oznacza „Międzyrzecze”. Leżała w dorzeczu
dwóch rzek: Tygrysu i Eufratu, gdzie i dziś
dzieją się ważne rzeczy. Właśnie tam, około
pięć i pół tysiąca lat temu Sumerowie, tak
nazywali się pierwsi ludzie tworzący cywilizację,
wynaleźli koło, rozwinęli metalurgię i
materiały budowlane z gliny. Wówczas także
wynaleziono cegłę.
Nieco później koło dotarło do Europy.
Najstarsze koło na kontynencie europejskim
znaleziono w Słowenii. Jest ono
datowane na 3200 r. p.n.e. Aby ułatwić
transport ciężkich przedmiotów (np. bloków
kamiennych), podkładano pod nie okrągłe
belki. Najstarsze wykopaliska udowadniają,
że również starożytni Egipcjanie używali tej
metody do budowy piramid. Pierwsze koła
jezdne były pełne, wykonane z kamienia, a
później z drewna. Koła szprychowe pojawiły
się dopiero ok. 2000 lat p.n.e. w związku ze
stosowaniem lekkich i szybkich rydwanów
bojowych. Najstarszy na świecie wizerunek
pojazdu kołowego znaleziono w Polsce podczas
wykopalisk w Bronocicach (gmina Działoszyce
w województwie świętokrzyskim).
Od tamtych odległych bardzo czasów, nie
wynaleziono nic lepszego do przemieszczania
się po ziemi. Tak więc koło jest jednym
z najważniejszych wynalazków cywilizacji i
zmienia się wraz z jej rozwojem.
Znaczenie koła w transporcie
Koło jest konstrukcyjnym elementem
maszyn stosowanych w transporcie lądowym.
Na jego obręcz nakłada się oponę
(lub dętkę i oponę), uzyskując w ten sposób
zespół jezdny. Koło ma za zadanie zapewnić
wstępną amortyzację, rozłożyć równomiernie
opór toczenia opony oraz zapewnić
dobrą sztywność podczas pokonywania zakrętów
oraz nierówności terenu, po którym
się porusza. We współczesnych maszynach
koło ma również za zadanie wentylować elementy
układu hamulcowego (tarczę/bęben,
przewody hamulcowe, zacisk). Podczas hamowania
mocno obciążonego zestawu ciągnika
i przyczepy wydzielają się znaczne ilości
ciepła. Dlatego tak ważny jest odpowiedni
dobór konstrukcji koła. Felgi są wykonywane
ze specjalnego gatunku stali, który posiada
odpowiednie właściwości wytrzymałościowe
i jednocześnie łatwo poddaje się obróbce
plastycznej.
Rozwój technologii
wytwarzania koła
Kołownia Pronaru
15 stycznia 1997 roku Pronar, wychodząc
naprzeciw zapotrzebowaniom rynku,
uruchomił nowy, autonomiczny Wydział
Produkcji i Sprzedaży Kół Tarczowych, mających
zastosowanie w pojazdach wolnobieżnych,
traktorach, maszynach budowlanych,
leśnych, drogowych i pojazdach wojskowych.
Do współpracy z przedsiębiorstwem
przystąpiły czołowe firmy oponiarskie, dzięki
czemu oferta została rozszerzona o koła
kompletne – z ogumieniem.
Otwarcie Wydziału Kół Tarczowych 15 stycznia 1997 roku. Wstęgę przecina
pełnomocnik zarządu Leopold Gajda
Dopiero w zeszłym stuleciu dokonał
się znaczny postęp w transporcie kołowym.
Rozwijała się światowa gospodarka, kwitł
handel i obrót towarowy. Ludzie potrzebowali
przemieszczać coraz większe i coraz
cięższe towary, jednak transport wozem
konnym na drewnianych kołach okazał się
znaczącym utrudnieniem. Dopiero rozwój
metalurgii oraz poszukiwanie coraz doskonalszych
technologii obróbki stali umożliwiło
skonstruowanie koła, a mianowicie tarczy z
obręczą, na którą dało się nałożyć gumową
oponę. Był to pierwowzór koła, które jest
stosowane do dziś.
Prezes Rady Właścicieli Pronaru Sergiusz Martyniuk
podpisuje pierwsze wyprodukowane koło
KWARTALNIK PRONAR NR 1/2007
KWARTALNIK PRONAR NR 1/2007
33