PDF - Prirodnjacki muzej Crne Gore
PDF - Prirodnjacki muzej Crne Gore PDF - Prirodnjacki muzej Crne Gore
XIV Natura Montenegrina, 2/2003, NAUČNO POPULARNI DIO Na glavi se uočava crna pruga, koja ide od nosa do ušiju, prelazeći preko očiju. Leđa su siva sa rđavotamnim ili rumenkastim tonom, trbuh bijel sa rumenkastim i izrazito sivim tonom. Kožast sivi rep je odozgo taman kao i tijelo, a dlačice su na vrhu bijele. Dimenzije deset šumskih puhova iz Alpa u sjeverozapadnom dijelu dinarskog područija su slijedeće: težina 21,5 - 30,5 g.; trup sa glavom 90 - 101 mm; rep 82 - 97 mm; stopala 19,3 - 22,1 mm; uši 12,3 - 15,5 mm; kondilobazalna dužina lobanje 23,8 - 25,8 mm . Na nogama mu je peti prst zakržljao (Sanderson, I. 1961). Primjerak puha (Glis glis) ulovljen klopkom na lokalitetu Zminje jezero, Crna Gora. Kad dođe vrijeme zimskog sna, nekoliko puhova se zajedno savije, u meko namještenom brlogu, u klupko i zaspi prije nego što se temperatura okoline spusti ispod nule (0°C). Skloništa prave u starim panjevima, napuštenim jazbinama miševa i voluharica na 30- 60 cm ispod površine zemlje. Njihov je san toliko čvrst da se može uporediti sa obamrlošću vodozemaca. U hladnijim planinskim predjelima puhovi odlaze na spavanje već krajem septembra, a u nizijskim toplim krajevima tek krajem oktobra. Spavaju 6-7 mjeseci, bude se tek u proljeće. Odmah pošto se puhovi probude iz zimskog sna, počinju da se pare. Parenje može, u zavisnosti od vremenskih uslova, da traje čak do jula. Mužjaci su polno aktivan još cijeli avgust. Posle 30 do 32 dana bremenitosti, ženka okoti 1 do 11 (u prosjeku 2 do 6) mladunaca. Koti se samo jednom godišnje, od sredine jula do početka septembra. Mladunci su goli i slijepi. Oči otvaraju nakon 21., odnosno 23. dana, a posle toga gnijezdo napuštaju potpuno nezavisni od majke. Polnu zrelost dostižu u drugoj godini života. Najveća utvrđena starost običnog puha u prirodi iznosi 9 godina. Po pravilu, u populaciji puhova ne bismo našli više od 10 % životinja starijih od 3 godine. Puh najviše voli suve lišćarske (bukove i hrastove) i mješovite šume. Njegov život i ponašanje su izuzetno zanimljivi. Danju se skriva i spava u šupljinama drveća, kao i u rupama u zemlji. Odgovaraju mu i staje, stajnici i potkrovlja. Uveče puhovi izlaze iz svojih skrovišta i čitavu noć lutaju šumom. Na takvim noćnim pohodima izuzetno su živahni, brzi i spretni. U potrazi za hranom penju se po drveću i stijenama, skaču sa grane na granu. Penju se na grane od 5 – 8 m visine (WOODS, D. E.: 1997). Mužjak se povremeno udaljava od gnijezda u prečniku od 250 m, a ženka do 100 m. Maksimalna izmjerena udaljenost je 523 m. Teško je među svim životinjama naći takvog proždrljivca kao što je puh, koji jede dok može. Žir, bukovica, lešnjaci, orasi, domaći kesten, sočno voće i izbojci drveća kao po teku-
STIJEPOVIĆ S: Ekološke karakteristike puha. XV ćoj traci nestaju u njegovom želucu. Potrebna mu je životinjska hrana, zato na svojim noćnim pohodima pojede svaku životinjicu koju može uhvatiti, a uništava i ptičija gnijezda. U blizini čovjeka i naseljima jede ljudsku hranu. Štete čini na stubovima za struju, drvenim krovovima i sl (GLAVAŠ, J. 1999). Početkom jeseni puhovi počinju stvarati zalihe za zimski san. Kasno u jesen puhovi su debeli i jedva hodaju, ali još uvijek jedu. Međutim, puh ima takođe mnogo neprijatelja. Progone ga ris, lisica, obe kune, tvor, divlja mačka, lasice, sove i zmije. Većina ljudi puha bolje poznaje po imenu i krznu, od kojeg su se nekad, više nego danas, proizvodile kape (''polhovke''), karakteristične pogotovo za Sloveniju gdje se “godina puha“ smatra velikim narodnim praznikom (pogotovo u Dolenskoj, Notanjskoj i Beloj krajini). Slovenci su sigurno najpoznatiji po lovu na te male glodare (KRYŠTUFEK, B. 1991). U poslednje vrijeme populacije ovih glodara su veoma malobrojne. U Sloveniji je dozvoljeno loviti samo običnog puha (Glis glis), dok su ostale manje vrste zbog malog broja i ugroženosti strogo zaštićeni. U Sloveniji, gdje su puh i lov na puha vezani za narodno predanje, puh se može loviti od 25. septembra do 15. novembra. Izuzetno tu životinju mogu loviti oni koji se ne bave lovom (KRYŠTUFEK, B, 2001). Naseljenost puhova na određenom Izgled oštećenja na stablu smrče (prstenovanje) Sušenje šuma kao posledica oštećenja od strane puha. Zminje jezero Nacionalni park “Durmitor”, Crna Gora. prostoru je veoma varijabilna. Tako, utvrđena populacija u Čehoslovačkoj je 0,8 do 1,7 po ha, što je mnogo niže od rezultata u Sloveniji i Italiji gdje gustina naseljenosti prelazi i 50 jedinki po hektaru (ANDERA, M. BENEŠ, B. 2001). Kako smo ranije napomenuli, puhovi su veliki prožrljivci. Postoji veliki broj vrsta dendroflore na kojima puh nalazi hranu. Za ishranu najčešće koristi plodove i sjeme stabala. Nijesu rijetki slučajevi da, u nedostatku ‘’uobičajene’’ hrane, puh za ishranu koristi koru, kambijum, lišće, četine, a nekad i mlade izbojke drveta. Ovakvom ishranom puh može da nanese štete do te mjere da se pojedina stabla potpuno osuše.
- Page 1: NATURA MONTENEGRINA, PODGORICA, 2,
- Page 5 and 6: STIJEPOVIĆ S: Ekološke karakteris
- Page 7 and 8: STIJEPOVIĆ S: Ekološke karakteris
XIV<br />
Natura Montenegrina, 2/2003, NAUČNO POPULARNI DIO<br />
Na glavi se uočava crna pruga, koja ide od nosa do ušiju, prelazeći preko očiju. Leđa su<br />
siva sa rđavotamnim ili rumenkastim tonom, trbuh bijel sa rumenkastim i izrazito sivim<br />
tonom. Kožast sivi rep je odozgo taman kao i tijelo, a dlačice su na vrhu bijele. Dimenzije<br />
deset šumskih puhova iz Alpa u sjeverozapadnom dijelu dinarskog područija su slijedeće:<br />
težina 21,5 - 30,5 g.; trup sa glavom 90 - 101 mm; rep 82 - 97 mm; stopala 19,3 - 22,1 mm;<br />
uši 12,3 - 15,5 mm; kondilobazalna dužina lobanje 23,8 - 25,8 mm . Na nogama mu je peti<br />
prst zakržljao (Sanderson, I. 1961).<br />
Primjerak puha (Glis glis)<br />
ulovljen klopkom na lokalitetu<br />
Zminje jezero, Crna Gora.<br />
Kad dođe vrijeme zimskog sna, nekoliko puhova se zajedno savije, u meko namještenom<br />
brlogu, u klupko i zaspi prije nego što se temperatura okoline spusti ispod nule<br />
(0°C). Skloništa prave u starim panjevima, napuštenim jazbinama miševa i voluharica na 30-<br />
60 cm ispod površine zemlje. Njihov je san toliko čvrst da se može uporediti sa obamrlošću<br />
vodozemaca. U hladnijim planinskim predjelima puhovi odlaze na spavanje već krajem septembra,<br />
a u nizijskim toplim krajevima tek krajem oktobra. Spavaju 6-7 mjeseci, bude se tek u<br />
proljeće.<br />
Odmah pošto se puhovi probude iz zimskog sna, počinju da se pare. Parenje može, u<br />
zavisnosti od vremenskih uslova, da traje čak do jula. Mužjaci su polno aktivan još cijeli avgust.<br />
Posle 30 do 32 dana bremenitosti, ženka okoti 1 do 11 (u prosjeku 2 do 6) mladunaca.<br />
Koti se samo jednom godišnje, od sredine jula do početka septembra. Mladunci su goli i slijepi.<br />
Oči otvaraju nakon 21., odnosno 23. dana, a posle toga gnijezdo napuštaju potpuno<br />
nezavisni od majke. Polnu zrelost dostižu u drugoj godini života. Najveća utvrđena starost<br />
običnog puha u prirodi iznosi 9 godina. Po pravilu, u populaciji puhova ne bismo našli više od<br />
10 % životinja starijih od 3 godine.<br />
Puh najviše voli suve lišćarske (bukove i hrastove) i mješovite šume. Njegov život i<br />
ponašanje su izuzetno zanimljivi. Danju se skriva i spava u šupljinama drveća, kao i u rupama<br />
u zemlji. Odgovaraju mu i staje, stajnici i potkrovlja. Uveče puhovi izlaze iz svojih<br />
skrovišta i čitavu noć lutaju šumom. Na takvim noćnim pohodima izuzetno su živahni, brzi i<br />
spretni. U potrazi za hranom penju se po drveću i stijenama, skaču sa grane na granu. Penju se<br />
na grane od 5 – 8 m visine (WOODS, D. E.: 1997). Mužjak se povremeno udaljava od gnijezda<br />
u prečniku od 250 m, a ženka do 100 m. Maksimalna izmjerena udaljenost je 523 m.<br />
Teško je među svim životinjama naći takvog proždrljivca kao što je puh, koji jede dok<br />
može. Žir, bukovica, lešnjaci, orasi, domaći kesten, sočno voće i izbojci drveća kao po teku-
Change language