pcarrd - pcaarrd - Department of Science and Technology

ISO 9001:2008 

PCARRD ISSN 0116-9491 

FARMNEWS 

Published quarterly by the PHILIPPINE COUNCIL FOR AGRICULTURE, 

FORESTRY AND NATURAL RESOURCES RESEARCH AND DEVELOPMENT 

(PCARRD), Department of Science and Technology (DOST) 

Volume XXXV No. 1, January–March 2010 

Addressing the Intellectual Property 

Management (IPM) needs of the AFNR Sector 

“Serving the needs of the Filipino farmers is our concern”

This issue 

Editorial 

PCARRD highlights IP’s worth in the AFNR 2 

Technologies 

6763 BioGroe: a natural and effective crop production 

enhancer 5 

6764 Cutting-edge plants using gamma irradiation 8 

Yari ko Ito! 

6765 Guimaras’ MS finds gold in mango 10 

Saka Iskwela 

6766 PCARRD: Servicing the SUC’s intellectual property 

management concerns 12 

6767 Tech Transfer Act of 2009 purges gloomy state of IPs 

in SCUs and RDIs 14 

Negosyo Bro 

6768 A cheesy-rich life with BIOTECH Rennet 16 

Sa labas na ito 

Mga Balitang Pambukid 

Editoryal 

PCARRD: pinahahalagahan ang “Intellectual Property” 

sa sektor ng agrikultura, paggubat, at 

likas na yaman 20 

Teknolohiya 

6769 BioGroe: Likas at mabisang dagdag pampalusog sa 

mga pananim 22 

6770 Makabagong halaman gamit ang “gamma irradiation” 25 

Yari ko Ito! 

6771 Ang MS ng Guimaras at ang ginto mula sa mangga 27 

Saka Iskwela 

6772 PCARRD: Nakikipagtulungan sa mga SUCs 

ng bansa sa larangan ng “Intellectual Property 

Management” 29 

6773 Tech Tranfer Act of 2009: Isang maningning na 

hinaharap sa larangan ng IPM para sa mga 

SUCs at RDIs ng bansa 31 

Negosyo Bro 

6774 Makesong hanapbuhay mula sa BIOTECH Rennet 34

2 

EDITORIAL 

PCARRD highlights IP’s worth in the AFNR 

The issue on intellectual property (IP) has been gaining international 

popularity because of its great economic contribution. With this, we 

urgently need IP to harness, protect, and promote Filipino creativity 

and talent that will secure the country’s future. 

Sadly, the Philippines has not given full attention to intensive IP 

studies, information dissemination, and training. This is especially true 

in the research and development (R&D) activities of the agriculture, 

forestry, and natural resources (AFNR) sectors. 

The number of technologies developed by local researchers that 

has been protected under the patent system is alarmingly low. The 

Intellectual Property Office Philippines says that only 210 of the 

2,972 total patent applications in 2005 were from local researchers.

3 

From this number, only 15 local patents were granted and only 

one patent was granted for a research and development institute 

(RDI) – the International Rice Research Institute. 

In 2006, only 24 out of the 1,215 patents granted by IP Philippines 

were from local residents, with only one patent from an RDI. This 

was for the sambong herbs of the Philippine Council for Health 

Research and Development– Department of Science and Technology 

(DOST). The same trend was noted in 2007 where out of 1,814 

patents granted, only 28 were for local researchers. Likewise, only 

one patent was from an RDI of DOST. 

Based on a study of DOST, only 3% out of the 258 DOST-funded 

R&D technologies for the last ten years have secured partnership/ 

licensing agreements with the private sector. Of this number, 28% 

are available for commercialization but have no partnership with the 

private sector. Although 65% of the technologies are already being 

used, including those that are immediately available to farmers, they 

are not enough to enhance the level of innovation because these 

technologies are only intended for key commodities. 

The Philippines ranked among the lowest in the Global 

Competitiveness Survey on the ability to produce new technologies. 

It placed 99th out of 133 countries while other South-East Asian 

nations were among the top. Singapore was at the 8th place; Malaysia 

was 24th; Indonesia was 39th; Vietnam was 44th; and Thailand was 

57th. Likewise, the survey showed that the Philippines is lagging 

behind other ASEAN neighbors in terms of capacity for innovation 

and IP protection. 

With these realities, the Philippine Council for Agriculture, 

Forestry, and Natural Resources Research and Development 

(PCARRD)and its partners vigorously pursue the protection, 

promotion, and commercialization of research-generated IPs of the 

National Agriculture and Resources Research and Development 

Network (NARRDN). 

Through IP management trainings, PCARRD capacitates NARRDN 

researchers in the documentation of technology from R&D for patent

4 

application. PCARRD conducts these trainings in collaboration with IP 

Philippines and selected resource persons. Topics focus specifically 

on valuation and technology transfer. 

Since 2006, several NARRDN member agencies have filed 

23 applications at IP Philippines through PCARRD’s assistance. The 

applications include 19 patents, 3 trademarks, and 1 utility model. 

To further push IP applications from the NARRDN, PCARRD has 

been encouraging state universities and colleges (SUCs) and RDIs to 

formulate their respective IP policies. The Council provides technical 

assistance in drafting IP policy and ensures that it is adapted to 

the existing situation, as well as desired outcomes of concerned 

agencies. 

To date, PCARRD has assisted five agencies in the development 

of their IP policies. These include the Visayas State University and 

the Bureau of Postharvest Research and Extension in 2006, Bicol 

University and Benguet State University in 2007, and the University 

of Rizal System in 2009. 

This issue of the Farmnews provides the readers and radio 

listeners with the most recent IP accomplishments of the NARRDN 

through the assistance of PCARRD.

5 

BioGroe: A natural and effective crop production enhancer 

Plant growth promoting 

rhizobacteria (PGPR) are 

essential in the process of 

nitrogen fixation. They can be 

found in plant roots and provide 

plants with nitrogen obtained 

from the atmosphere. PGPR 

also influence root growth by 

producing plant hormones. 

They can even protect roots 

from disease through the 

production of antibiotics. PGPR 

are recommended for a number 

of crops to enhance growth, 

development, and yield. 

Source: UPLB Horizon, April-June 2006 Issue 

Through the funding and assistance of the PCARRD, Dr. 

Erlinda Paterno of the National Institute of Molecular Biology and 

Biotechnology (BIOTECH) – University of the Philippines Los Baños 

screened PGPR isolates for their ability to promote growth in selected 

crops under controlled conditions both at the greenhouse and in the 

field. 

Paterno examined effective isolates for their ability to produce the 

plant growth regulators, auxins, cytokinins, and gibberellins. Based 

on genetic and chemical studies and efficacy tests, five PGPR were

6 

selected as sources of plant growth regulators. These PGPR were 

packaged into a user-friendly and environment-friendly bioinoculant 

called BioGroe. 

After preparing and testing different BioGroe formulations on 

selected crops, Paterno said that certain BioGroe formulations were 

effective in vegetable production while others are effective in the 

asexual propagation of ornamentals and other crops. 

The application of BioGroe at fully-recommended rate increased 

sugarcane yield and provided savings with the lesser use of 

commercial fertilizer. 

For instance, BioGroe increased the total marketable yield of 

ampalaya by 63% and the total number of its fruits by 50% relative 

to the control. 

Meanwhile, a preliminary trial on abaca showed that inoculated 

seedlings were taller by 25% than the uninoculated seedlings at six 

weeks after planting. 

BioGroe can also be used as a growth promoter for newly 

established turf. Treated turf yielded more biomass than either 

untreated or conventionally fertilized grass. The highest clipping 

yield was observed with the application of 100g BioGroe/25 m 2 . 

The study was conducted on a newly sod turf, established on sandy 

medium soil at the South Forbes Golf and County Club in Sta. Rosa, 

Laguna. 

BioGroe also effectively enhanced the rooting of stem cuttings 

of ornamental plants like horsetail, sampaguita, Zamioculcas, and 

Medinilla magnifica.

7 

Researchers tried marcotting for hard-to-root cuttings from 

ornamentals like Wisteria and Malaysian jasmine. Seven weeks after 

inoculation, the aerial stems of test plants developed more roots. 

Preliminary trials on the use of BioGroe in blackpepper, cassava, 

coffee, and rubber also showed promising results. 

In the mean time, ongoing field trials evaluate the effectiveness 

of BioGroe for other crops, as well as in different soils and stress 

conditions. 

For inquiries, please contact Dr. Erlinda M. Paterno and Liah 

Fernando of BIOTECH, UPLB at telephone number (049)536-0547, 

fax at (049)536-2721, or send an email at dobiotec@laguna.net or 

ronnie_violanta@yahoo.com. (Noel A. Catibog and Ronilo Violanta, 

S&T Media Service) 

# # # 

PFN No. 6763 January - March 2010

8 

Cutting-edge plants using gamma irradiation 

Ornamental enthusiasts in constant search for something new 

and different will not be disappointed. Soon, new-look Spathoglottis 

orchids and hoyas will be available. 

From 2007 until 2010, the Philippine Nuclear Research Institute 

(PNRI) implemented the Department of Science and Technology 

(DOST)-supported project “Varietal improvement of selected 

ornamental plants through gamma radiation”. The plants used for 

the project are Spathoglottis orchids, foliage-type anthuriums, and 

hoyas. 

The project, led by Fernando B. Aurigue, applied radiation 

technology to induce mutations on ornamental plants by exposing 

them to gamma irradiation from Cobalt-60. 

The PNRI researchers initially carried out embryo culture in 

Spathoglottis orchids to facilitate mutation breeding and mass 

production. For hoyas, they identified the recommended propagation 

techniques. First, two-node long cuttings were used for species 

that are hard-to-root; have small leaves; and have short internodes. 

Meanwhile, single-node long cuttings were used for easy-to-root 

species with large leaves and long internodes.

9 

Also, they contained and evaluated putative mutants of foliagetype 

anthuriums and hoyas for generation advancement. 

With the technical assistance and monitoring of the PCARRD, 

PNRI filed two patent applications for technologies derived from 

the project. Filed in June 2009 were the patent applications for the 

technologies titled ”Process of producing mutant Spathoglottis plants 

by gamma irradiation of different planting materials“ and ”Production 

of mutant Philippine endemic hoya by gamma irradiation of stem 

cuttings.” 

In addition, the technology disclosure for an embryo culture 

medium for Spathoglottis and other orchids is being evaluated before 

another patent application is filed with the Intellectual Property Office 

of the Philippines. The Technology Application and Promotion Institute 

assisted the filing of said patents. 

To facilitate adoption and ensure that the plants will reach 

end-users, PNRI conducted capability-building activities. A training on 

hoya production was organized for commercial growers for them to 

learn the technologies developed for hoya production, set production 

standards, and initiate the production of export-quality hoya. 

The training also paved the way to the founding of the Hoya 

Society of the Philippines. 

On the other hand, the training on production of mutant ornamental 

plants using gamma radiation introduced the participants on the 

use of gamma irradiation in developing new varieties of Hoya and 

other ornamental plants. Such awareness is expected to encourage 

growers to use the facilities of PNRI to produce novel plants for the 

floriculture market. (Mercelita A. Viado and Ester L. Lopez, S&T 

Media Service) 

### 


10 

Guimaras MS finds gold in mango 

Born in a place known for the 

best export-quality mangoes in the 

Philippines, Rebecca Tubongbanua 

did not have to look far to find a 

profitable niche. 

Tubongbanua began her modest 

food processing company in her 

barrio of San Isidro in Buenavista, 

Guimaras in 2003. Now, her mango 

products are bestsellers in Guimaras 

and its neighboring provinces. They 

are also being exported to other 

Asian countries including Hong Kong, 

Japan, and Thailand. 

Rebecca Tubongbanua, Magsasaka 

Siyentista, FITS Guimaras 

Currently, Tubongbanua serves as “Magsasaka Siyentista” for the 

Farmers’ Information and Technology (FITS) Center Guimaras under 

the Western Visayas Agricultural Resources Research & Development 

Consortium (WESVARRDEC). In 2008, she implemented the project 

“Science and technology-based mango processing plant” under 

the Techno Gabay Program, which showcased improved mango 

processing procedures. 

As her business continuously grows, MS Tubongbanua seeks to 

protect her mango and non-mango products from being copied by 

other business competitors. On October 14-16 2009, she participated 

in the Intellectual Property (IP) Management Training cum Writeshop 

on Technology Disclosure and Claim Drafting in Iloilo City that was 

sponsored by PCARRD.

11 

The trainings enabled her to determine the appropriate intellectual 

protection for her products. She then filed trademark applications at 

the Intellectual Property Office of the Philippines and obtained three 

trademarks (Classes 29, 30 and 32) for the brand name “McNester” 

and its logo. 

These trademarks apply to her McNester products such as mango 

sauce, mango catsup, flavored polvoron, dried fruits, jams, jellies, 

pickles, chutney, calamansi concentrate, mango concentrate, and 

calamansi juice. 

A month after, her products were featured in the TechnoMart 

Business Seminar where she prepared pasta with McNester mango 

sauce in front of students, entrepreneurs, and representatives from 

different PCARRD regional consortia. 

Tubangbanua was also awarded as the most successful Region 6 

agri-entrepreneur or “agri-prenuer” by the Department of Agriculture 

– Agribusiness Marketing Assistance Division on December 15, 2009 

in Iloilo City. 

Her inspirational venture into mango-processing technology was 

also featured in the book “The Art of Agribusiness: 111 Stories 

and More Success Stories in Agri-Entrepreneurship,” published by 

Agriculture Secretary Arthur C. Yap in 2009. 

MS Tubongbanua admits that McNester is not an overnight 

success. It is a result of continuous research and innovation that 

feed into improvements in her mango processing technologies. As 

her business grows and expands, she has proven that indeed there 

is gold in mangoes. (Noel C. Catibog, S&T Media Service) 

### 


12 

PCARRD: Servicing the SUC’s 

Intellectual Property Management Concerns 

Aside from Integrated Pest Management, the acronym “IPM” 

has acquired a new meaning for PCARRD. Since the importance of 

intellectual property management (IPM) in the agriculture, forestry 

and natural resources sectors became apparent, PCARRD sought to 

protect and promote intellectual properties (IPs) generated by the 

National Agriculture Resources Research and Development Network 

(NARRDN). 

To this end, the Council highlights the need to assist the country’s 

state universities and colleges (SUC), which are members of the 

NARRDN, in the promotion and protection of the IP of their faculty 

members, researchers, and students. 

Just recently, PCARRD assisted two universities draft their IP 

policies. These are the Benguet State University in La Trinidad, 

Benguet and the University of Rizal System in Tanay, Rizal. Other 

SUCs in Luzon, Visayas, and Mindanao have also asked for PCARRD’s 

assistance in drafting their IP policies. 

A sound IP policy for the SUCs will facilitate the transfer of 

technology from the university to the industry so that the public can 

benefit from research results. It also enhances the prestige of the 

SUCs as academic research institutions and members of society. 

As the country’s SUCs become increasingly active in research, 

technology transfer, commercialization, and entrepreneurial activities, 

they also realize the need for policies on IP, technology transfer, 

and research collaboration. A sound IP policy will ensure that IPs of 

the SUCs are administered and protected in the promotion of public 

interest.

13 

The IP policy guides the commercialization of research outputs 

and facilitates development of equitable solutions to issues on the 

conduct of research, technology transfer, and commercialization in 

SUCs. 

In support of this commitment and that of the State to secure 

and protect the exclusive rights to inventions, writings, and artistic 

creations of its people as embodied in the Constitution, PCARRD 

adopts the generally accepted principles of intellectual property 

management and protection contained in existing laws. 

These laws include the Intellectual Property Code of the 

Philippines (RA 8293), Plant Variety Protection Act (RA 9168), Magna 

Carta for Scientists, Engineers, Researchers, and Other Science and 

Technology Personnel in the Government (RA 8439), and pertinent 

issuances of the Department of Science and Technology. 

PCARRD’s IP management services include: policy analysis 

and advocacy, management policies and guidelines development; 

technical assistance and coordination, and capability building. 

(Ricardo R. Argana, S&T Media Service) 

### 


14 

Tech Transfer Act of 2009 purges gloomy state 

of IPs in SUCs and RDIs 

With the passage of the Technology Transfer Act of 2009, a 

brighter horizon is coming for the country’s research and development 

institutes (RDIs) and state universities and colleges (SUCs) in terms 

of technology generation and commercialization. 

Titled “An act providing the framework and support system 

for the ownership, management, use, and commercialization of 

intellectual property generated from research and development funded 

by government and for other purposes”, this valuable legislation on 

intellectual property protection, transfer, and commercialization is 

expected to inspire the country’s SUCs and RDIs in the generation 

of technologies with commercial potentials. 

A perennial problem, the state of government technology transfer 

and commercialization is like a beached whale. Moreover, it lacks 

the thrust of a law that will fire all cylinders of an active government 

R&D mechanism that will yield technology breakthroughs. 

The law will allow scientists engaged in government R&D projects 

under meritorious cases to commercialize or pursue commercialization 

of the IP generated from R&D funded by the Government Funding 

Agency. A scientist may create, own, control, or manage a company 

or spin-off from undertaking commericialization. He may also accept 

employment as an officer, employee, or consultant in a spin-off firm 

undertaking such commercialization. 

Other benefits include innovation; promotion of scientific 

and technical knowledge; and enhancement of economic 

competitiveness. 

R&D experts believe that innovation has outgrown the 

unimaginative practice of technology dole-outs from the government 

for the benefit of the country’s industries. There is a need to 

recover the initial R&D investments to give way to other scientific 

endeavors.

With the law, legislators believe that intellectual property rights 

of government R&D institutions, scientists, and researchers can 

be protected. It will also inspire more R&D activities and can even 

encourage the academe to start companies that can generate more 

employment. Other expected benefits include increased licensing 

and royalty revenues, more contract research, and new partnerships 

among the industry, scientists, and researchers. 

The Technology Tranfer Act of 2009 was principally sponsored in 

the Lower House by Rep. Joseph Emilio Aguinaldo Abaya of Cavite 

and by Senator Edgardo J. Angara in the Senate, together with 

Senators Manuel A. Roxas, Loren Legarda, Pia Cayetano, Gregorio 

Honasan, Panfilo Lacson, Jinggoy Estrada, Juan Miguel Zubiri, and 

Joker Arroyo, (Ricardo R. Argana, S&T Media Service) 

### 

PFN No. 6767 January - March 2010 

15

16 

A cheesy-rich life with BIOTECH Rennet 

Cheese production can be a viable source of income because 

of the increasing population, lifestyle changes, and the growing 

awareness for healthy yet delicious food. 

To produce cheese, we need rennet to coagulate milk. Rennet 

can be classified based on the culture, the technology used, and its 

source. The type of rennet used is essential in determining the quality 

and amount of cheese produced for every liter of milk. 

The BIOTECH Rennet is the product of R&D collaboration between 

the National Institute of Molecular Biology and Biotechnology 

(BIOTECH) of the University of the Philippines Los Baños, the 

Department of Science and Technology, and other agencies of the 

government. Through the efforts of Dr. Susana Maldo-Mercado, head 

researcher, small- and medium-scale producers can create high-quality 

and more savory cheeses. Hopefully, this can improve the cheese 

processing industry. 

Benefits 

There are certain advantages in using BIOTECH Rennet for milk 

production. First, cheeses become creamier, finer, and more savory 

because the rennet preserves the natural components of milk. 

Second, more cheese can be produced from every liter of milk. 

For example, BIOTECH Rennet increases cottage cheese or “kesong 

puti” production by half a kilo for every liter of milk. 

Third, the shelf life and quality of cheese lengthens by 2–3 weeks. 

Also, taste and water content lasts longer.

17 

Fourth, it is safe to consume. BIOTECH Rennet is made from a 

new process that is clean and safe from contaminants like insects. 

Finally, cheese made from BIOTECH Rennet is friendlier for 

vegetarians. Its ingredients are strictly made from plant products, 

unlike traditional coagulants. 

Kesong Puti – made easy 

Here are the easy steps to make kesong puti using Biotech 

Rennet: 

1. Pasteurize the milk by combining 2 tbsp of salt for every liter of 

milk in a pot under medium heat. Keep stirring using a sterile ladle 

for 15–20 seconds or until the mixture reaches 72 o C. Remove from 

heat and let it cool to about 45 o C–55 o C. 

2. For every liter of the mixture, add 10ml of Biotech Rennet. Allow 

the milk to coagulate for 

30–40 minutes. Prepare the 

cheese molds while the milk 

curdles. 

3. Prepare the container 

trays by lining them with 

cheesecloth or “katsa”. Make 

sure that the trays are slotted 

with holes so that the liquid 

whey can seep through. 

Place the curdled mixture 

into separate container trays. 

If more of the liquid whey 

seeps through, the cheese 

becomes dryer and harder. 

To make softer cheese, 

quickly place the mixture in 

a different container. 

4. Store the cheese in the 

refrigerator to maintain 

freshness.

18 

Cost-and-return investment for kesong puti production 

For cow milk 

Costs: 

Price (P) 

1 L of cow’s milk 22.00 

2 tbsp of salt 0.25 

1 tbsp Biotech Rennet 5.50 

Labor and utilities 7.50 

Plastic packaging 0.20 

Total cost 33.56 

Revenue: 

Price (P) 

Cheese produced (200 g) 50.00 

Total cost - 33.56 

Revenue 16.44 

For carabao milk 

Costs: 

Price (P) 

1 L of carabao’s milk 40.00 

2 tbsp of salt 0.25 

1 tbsp of Biotech Rennet 5.50 

Labor and utilities 7.50 

Plastic packaging 0.20 


Revenue: 

Cheese produced (400g) 

Price (P) 

100.00 


Revenue 44.55 

(Translated to English by Christian Anthony T. Cangao from 

“Makesong hanapbuhay mula sa BIOTECH Rennet” written by 

Susana M. Mercado, Olivia C. Emata, Ronilo P. Violanta, and Mr. 

Noel Catibog) 

### 


20 

EDITORYAL 

PCARRD: Pinahahalagahan ang “Intellectual Property” 

sa sektor ng agrikultura, paggugubat, at likas na yaman 

Ang usapin tungkol sa “intellectual property (IP)” o mga ari-ariang 

bunga ng sariling likha tulad ng “patent,” “copyright,” “trademark,” 

“utility model,” at iba pa ay mahalaga dahil sa naiaambag ng mga 

ito sa ekonomiya ng bansa. 

Dahil dito, kinakailangang malinang ang kakayahan ng mga 

Filipinong mananaliksik sa larangan ng pagtuklas ng mga bagong 

teknolohiya at kaalaman. Kasabay nito ang pagsasanay tungo sa 

pangangalaga ng kanilang mga likha sa pamamagitan ng paggamit 

ng angkop na proteksiyon na naayon sa batas. 

Sa kasalukuyan, wala pang masusing pagaaral, pagtuturo, at 

pagsasanay sa mga siyentista at mananaliksik tungkol dito. Higit rin 

itong kailangan sa larangan ng agrikultura, paggugubat, at likas na 

yaman. 

Nakakapanghinayang isipin na ang bilang ng mga teknolohiya na 

nalinang ng mga mananaliksik sa bansa at nabigyan ng kaukulang 

pangangalaga sa ilalim ng tinatawag na “patent system’ ay lubhang 

napakababa. 

Ayon sa datos mula sa Intellectual Property Office Philippines (IP- 

Philippines), sa halos 3,000 aplikasyon ng patent ay may 210 lamang 

ang nagmula sa mga lokal na mananaliksik noong 2005. Sa bilang 

na ito, 15 lamang ang nabigyan ng patent. Isang patent lamang ang 

naipagkaloob sa isang “research and development institute” (RDI). 

Ito ay para sa International Rice Research Institute. 

Noong 2006, 24 lamang sa 1,215 patent na ipinagkaloob ng 

IP-Philippines ang mula sa lokal na mga residente. Muli, isa lamang 

patent ang naipagkaloob sa isang RDI. Ito ay para sa sambong herbs 

na nalikha ng Philippine Council for Health Research and Development 

ng Department of Science and Technology (DOST). 

Ganoon rin ang nangyari noong 2007. Sa 1,814 patent na 

naipagkaloob ng IP Philippines, 28 sa mga ito ay mula sa lokal na 

mananaliksik, at isa sa mga ito ay mula sa isang RDI ng DOST. 

Sa isang pagaaral, nakita na tatlong porsiyento lamang sa 258 

teknolohiya na nalinang mula sa sampung taon ng pagsasaliksik na

21 

pinondohan ng DOST ang napakinabangan ng merkado. Nakita rin 

sa pagaaral na 28 porsiyento lamang sa mga ito ang handa para sa 

komersiyalisasyon ngunit walang nagpakita ng interes para dito mula 

sa pribadong sektor. 

Ayon naman sa pinakahuling “Global Competitiveness Survey” 

na isinagawa sa 133 bansa, ang Pilipinas ay nasa ika 99 na puwesto 

lamang sa “Capacity for Innovation”. Mababa raw ang ating 

kakayahan na makalinang o makabuo ng bagong teknolohiya. 

Nakakalungkot isipin na ang ating mga karatig bansa ay nagkamit 

ng matataas na puwesto. Ang Singapore ay nasa ika-8; Malaysia ay 

nasa ika-24; Indonesia ay nasa ika-39; Vietnam ay nasa ika-44; at 

Thailand ay nasa ika-57. Nakita rin sa pagaaral na ang Pilipinas ay 

nahuhuli sa pangangalaga ng IP. 

Dahil sa mga kaganapang ito, sinisikap ng PCARRD at mga 

kaugnay na ahensiya na isulong ang pangangalaga at pagpapahalaga 

sa IP ng mga mananaliksik ng National Agriculture and Resources 

Research and Development Network o NARRDN. 

Sa pamamagitan ng mga pagsasanay, binibigyang kakayahan ng 

PCARRD ang mga mananaliksik ng NARRDN na mapangalagaan ang 

kanilang mga kaalaman at nalinang na teknolohiya. Ibinabahagi sa 

pagsasanay ang wastong pagdodokumento na hinihingi ng batas. 

Kasama din sa pagsasanay ang pagbabahagi ng mga kaukulang batas 

at polisiya. 

Ang mga pagsasanay sa pangangasiwa ng IP para sa mga 

mananaliksik ng NARRDN ay isinasagawa ng PCARRD sa tulong ng 

IP-Philippines at mga piling tagapagtalakay partikular sa mga paksa 

ng “valuation” at “technology transfer.” 

Mula noong 2006, may 23 aplikasyon na ang naisumite sa 

IP-Philippines sa pamamagitan ng PCARRD. Ito ay binubuo ng 19 na 

patent, 3 trademark, at 1 utility model. 

Sa pagbibigay ng teknikal na tulong, isinusulong din ng 

PCARRD ang pagbalangkas ng mga polisiya ng mga pamantasan at 

dalubhasaan at ng mga RDI. Ang mga polisiya ay tungkol sa kanikanilang 

pangangalaga at pagtataguyod ng IP. 

Ipinapakita sa isyung ito ng Farmnews sa mga mambabasa at 

mga tagapakinig ang mga pinakabagong mga gawain ng NARRDN 

na may kinalaman sa IP.

22 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

13 

14 

15 

16 

17 

18 

19 

20 

21 

22 

23 

24 

25 

26 

27 

28 

29 

30 

31 

32 

33 

BioGroe: Likas at mabisang dagdag 

pampalusog sa mga pananim 

Ang “Plant Growth Promoting Rhizobacteria” o 

P-G-P-R na matatagpuan sa ugat ng halaman ay sinasabing 

nakakatulong sa mabilis na paglaki nito. Ito ay nagbibigay 

ng “nitrogen” sa halaman sa pamamagitan ng prosesong 

“nitrogen fixation.” 

Ang PGPR ay gumagawa ng “plant hormones” na 

tumutulong sa paglaki ng ugat ng halaman. Bukod dito, ang 

PGPR ay natural na gumagawa ng “antibiotics” na nangangala 

ng ugat. Ipinapayo ang paggamit ng PGPR sa ilang uri ng mga 

pananim upang mapabilis ang paglaki at maparami ang ani. 

Sa isang pagaaral ni Dr. Erlinda Paterno ng BIOTECH 

University of the Philippines Los Baños o U-P-L-B, masusing 

sinuri ang mga PGPR “isolates” sa kanilang kakayanan na 

mapabilis ang paglaki ng mga piling halaman sa “greenhouse” 

at sa bukid. Ang pagaaral ay pinondohan ng Philippine Council 

for Agriculture, Forestry and Natural Resources Research and 

Development o P-CARRD. 

Ang mga mabisang isolates ay sinuri sa kanilang kakayanan 

na makagawa ng mga “plant growth regulators” o PGRs 

partikular ang “auxins,” “cytokinins,” at “gibberellins.” 

Ayon sa pagsusuri, limang PGPR ang napili na pagkunan 

ng PGRs. Ang mga PGPR na ito ay pinagsamasama bilang 

isang “bioinoculant” na tinawag na BioGroe. Ang BioGroe ay 

ligtas gamitin at di nakakapinsala sa kapaligiran. 

Ibat-ibang pormulasyon ng BioGroe ang inihanda at

23 

34 

35 

36 

37 

38 

39 

40 

41 

42 

43 

44 

45 

46 

47 

48 

49 

50 

51 

52 

53 

54 

55 

56 

57 

58 

59 

60 

61 

62 

63 

64 

65 

66 

67 

68 

69 

70 

71 

72 

73 

74 

75 

sinubukan sa mga piling halaman. Nakita na ang BioGroe ay 

mabisa sa produksyon ng gulay at sa “asexual propagation’ 

ng “ornamentals” at iba pang pananim. 

Ang paggamit ng BioGroe sa ipinapayong dami o 

recommended rate ay nakadagdag sa ani ng halamang 

tubo. 

Sa kabilang banda, nakita na tumaas rin ang ani ng gulay 

na ginamitan ng BioGroe. Halimbawa, ang ani ng ampalaya ay 

tumaas ng mga 63 porsiyento kapag nilagyan ng BioGroe. 

Nakapagpapalago rin ng pananim ang BioGroe. Ang abaka 

na nilagyan nito ay lumago ng 25 porsiyento sa loob lamang 

ng anim na linggo pagkatapos ang pagkatanim. 

Ang BioGroe ay maari ring gamitin upang mapabilis ang 

paglaki at pagpapakapal ng damo na bumabalot sa lupa at 

nagsisilbing pampaganda sa kapaligiran. Mas malaki ang dami 

ng bayomas sa damuhan na ginamitan ng BioGroe kumpara 

sa hindi ginamitan nito at maging sa damuhan na ginamitan 

ng nakaugaliang pangpataba. Ang pagaaral ay isinagawa sa 

South Forbes Golf and County Club sa Sta. Rosa, Laguna. 

Mabisa rin ang BioGroe sa pagpapabuti ng paguugat ng 

mga sanga ng “ornamental plants” na Horsetail, Sampaguita 

at Zamioculcas. Sinubukan din ang BioGroe sa pagpapaugat 

gamit ang “marcotting” sa mga halamang mahirap paugatin 

gaya ng Wisteria at Malaysian jasmine. Makalipas ang 

pitong lingo, bumuti ang paguugat ng Wisteria at Malaysian 

jasmine. 

Isa pang pormulasyon ng BioGroe ang napatunayang 

mabisa sa pagpapaugat ng Medinilla magnifica, isang uri ng 

ornamental na matatagpuan lamang sa Pilipinas. 

Nakita rin na maganda ang unang resulta ng pag-aaral sa 

paggamit ng BioGroe sa produksyon ng paminta, kamotengkahoy, 

kape, at rubber. 

Nagsasagawa pa rin ng mga pagaaral at pagsubok sa 

epekto at kagalingan ng BioGroe sa produksyon ng iba pang

24 

75 

76 

77 

78 

79 

80 

81 

82 

83 

84 

85 

86 

87 

88 

mga pananim. Pinagaaralan din ang paggamit ng BioGroe sa 

mga pananim sa ibat-ibang uri ng lupa at sa ilalim ng ibatibang 

kondisyon. 

Sa iba pang mga inpormasyon, maaring makipagugnayan 

kay Dr. Erlinda M. Paterno o Liah Fernando ng National 

Institute of Molecular Biology and Biotechnology o 

BIOTECH - UPLB. Maaaring tumawag sa telephone 

# 049-5360547, magfax sa 049-5362721 or mag-email sa 

dobiotec@laguna.net o ronnie_violanta@yahoo.com. (Isinalin 

sa Tagalog ni Ricardo R. Argana mula sa artikulo na may 

titulong “BioGroe: a natural and effective crop production 

enhancer na sinulat nina Noel A. Catibog at Ronilo Violanta, 

S&T Media Service) 

### 

PBP Blg. 6769 January - March 2010

25 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

13 

14 

15 

16 

17 

18 

19 

20 

21 

22 

23 

24 

25 

26 

27 

28 

29 

30 

32 

33 

34 

35 

36 

37 

38 

39 

40 

41 

42 

43 

Makabagong halaman gamit ang “gamma irradiation” 

Ang mga mahilig mag-alaga ng “ornamental” na halaman 

ay makakahanap ng kakaiba at bagong mga halaman na 

bunga ng makabagong teknolohiya. Ang mga halamang ito 

ay ang mga “Spathoglottis orchid”, “foliage-type anthurium” 

at “hoya”. 

Mula noong 2007 hanggang 2010, ipinatupad ng Philippine 

Nuclear Research Institute o P-N-R-I ang proyektong “Varietal 

improvement of selected ornamental plants through gamma 

irradiation”. Ito ay pinondohan ng Department of Science and 

Technology o D-O-S-T. 

Sa pamumuno ni Fernando B. Aurigue, isinailalim sa 

“gamma radiation” mula sa “Cobalt-60” ang mga nasabing 

halaman upang sila ay magkaroon ng “mutation” o bagong 

anyo at katangian. 

Ginamitan ang Spathoglottis orchid ng “embryo culture 

“upang makapagsimula ng “mutation breeding” at maramihang 

pagpaparami. 

Para sa hoya, inalam ng mga mananaliksik ng P-N-R-I ang 

pinakamainam na pagpaparami. Una, ang mga “cutting” ng 

tangkay na may dalawang “node” ang haba ay mainam sa 

mga halamang mahirap paugatin, maliliit ang dahon, at maiikli 

ang “internodes”. Ang mga cutting na isang node ang haba 

ang mainam naman para sa mga halamang madaling paugatin, 

malalaki ang dahon, at mahahaba ang internodes. 

Hinanap rin ang mga “putative mutants” na 

makakapagpaganda ng lahi ng mga anthurium at hoya na 

hindi namumulaklak. 

Sa tulong ng Philippine Council for Agriculture, Forestry 

and Natural Resources Research and Development o P-CARRD, 

nag-aplay ang PNRI ng dalawang “patent”. Ang mga patent 

ay para sa teknolohiya mula sa ”Process of producing mutant 

Spathoglottis plants by gamma irradiation of different planting 

materials“ at ”Production of mutant Philippine endemic hoya 

by gamma irradiation of stem cuttings”.

26 

44 

45 

46 

47 

48 

49 

50 

51 

52 

53 

54 

55 

56 

57 

58 

59 

60 

61 

62 

63 

64 

65 

66 

Sa ngayon, pinag-aaralan rin ng PNRI ang pag-aaplay ng 

patent para sa “embryo culture medium” na ginagamit sa 

Spathoglottis at ibang mga orchid. Tinutulungan sila dito ng 

Technology Application and Promotion Institute. 

Nagsagawa rin ang PNRI ng mga pagsasanay partikular 

para sa “capability building”. Isa na dito ang “training” para 

sa nagpaparami at nagbebenta ng hoya. Tinalakay sa training 

ang mga teknolohiya at pamantayan sa pagpaparami ng hoya 

at produksyon ng “export-quality”. 

Naging matagumpay ang pagsasanay sapagkat ito 

ang naging daan sa pagbuo ng “Hoya Society of the 

Philippines”. 

Nagkaroon rin ng training tungkol sa paggamit ng gamma 

radiation upang makapagpalago ng bagong uri ng Hoya at 

iba pang ornamental na halaman. Inaasahan na mahihikayat 

nito ang mga nagpaparami ng halaman na makapagpalago ng 

mga makabagong halaman. (Isinalin sa Tagalog ni Christian 

Anthony T. Cangao mula sa artikulo na may titulong “New 

ornamental breeds available soon” na isinulat nila Mercy A. 

Viado at Dr. Ester L. Lopez) 

### 


27 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

13 

14 

15 

16 

17 

18 

19 

20 

21 

22 

23 

24 

25 

26 

27 

28 

29 

30 

32 

Ang MS ng Guimaras at ang ginto mula sa mangga 

Hindi naging mahirap para kay Rebecca Tubongbanua 

na humanap ng isang hanapbuhay kung saan siya ay 

magtatagumpay. Ito ay dahil sa ipinanganak siya sa isang lugar 

na kilala sa magandang kalidad ng mga mangga na iniluluwas 

sa ibang bansa. 

Sinimulan ni Tubongbanua ang kanyang simple at maliit na 

negosyo sa pagpoproseso ng pagkain sa bayan ng San Isidro 

sa Buenavista, Guimaras noong taong 2003. Ngayon, ang 

kanyang mga produkto na gawa sa mangga ay mabiling-mabili 

na sa Guimaras at sa mga karatig na lalawigan. Iniluluwas din 

niya ang mga ito sa ilang mga bansa sa Asya tulad ng Hong 

Kong, Japan, at Thailand. 

Si Tubongbanua ay nagsisilbing Magsasaka Siyentista para 

sa Farmers Information and Technology Services Center sa 

Guimaras sa ilalim ng Western Visayas Agricultural Resources 

Research & Development Consortium o WESVARRDEC. 

Noong 2008, katulong siya sa pagsusulong at pagpapatupad 

ng proyektong “Science and technology-based mango 

processing plant” na nasa ilalim ng programa ng Techno 

Gabay. Ipinakikilala sa proyektong ito ang mas pinabuting 

mga pamamaraan ng pagpoproseso ng mangga. 

Noong ika labing-apat hanggang ika labing-anim ng Oktubre 

2009 ay sumali siya sa isang pagsasanay sa “intellectual 

property management” na pinangunahan ng Philippine Council 

for Agriculture, Forestry and Natural Resources Research and 

Development o P-CARRD. Kabilang sa nasabing pagsasanay

28 

42 

43 

44 

45 

46 

47 

48 

49 

50 

51 

52 

53 

54 

55 

56 

57 

58 

59 

60 

61 

62 

63 

64 

65 

66 

67 

68 

69 

70 

71 

72 

73 

ang paghahayag ng teknolohiya at pag-angkin dito gamit 

ang tamang paraan at proseso na hinihingi ng batas. Ang 

pagsasanay ay isinagawa sa Hotel del Rio, Iloilo City. 

Pagkatapos ng pagsasanay, nag-aplay at nagawaran ng 

tatlong trademark si Tubongbanua mula sa IP-Philippines 

para sa “brand name” na McNester at sa logo nito. Ang mga 

trademark na ito ay para sa mga produkto ng McNester tulad ng 

“mango sauce,” “mango catsup,” “flavored polvoron,” “dried 

fruits,” “jams,” “jellies,” “pickles,” “chutney,” “calamansi 

concentrate,” “calamansi juice,” at “mango concentrate.” 

Bukod sa pagkakatampok sa Technomart Business Seminar 

ng PCARRD, tumaggap rin si Tubongbanua ng pagkilala bilang 

pinakamatagumpay na “agri-entrepreneur” o “agri-prenuer” 

mula sa Department of Agriculture Region 6 – Agribusiness 

Marketing Assistance Division. Ito ay ginanap sa Iloilo Grand 

Hotel, Iloilo City noong ika 15 ng Disyembre 2009. 

Ang kanyang mga teknolohiya sa larangan ng “mango 

processing” ay kabilang din sa talaan ng mga matagumpay 

na agri-preneurs na itinampok sa aklat na “The Art of 

Agribusiness: 111 Stories and More Success Stories in Agri- 

Entrepreneurship,” na inilathala ni Agriculture Secretary Arthur 

C. Yap noong 2009. 

Para kay MS Tubongbanua, ang tagumpay ng McNester 

ay resulta ng patuloy na pag-aaral at pagsisikap. Dahil sa 

tagumpay ng kanyang negosyo, napatunayan niya na may 

ginto nga sa mangga. (Isinalin sa Tagalog ni Ricardo Argana 

mula sa artikulo na may titulong Guimaras’ MS finds gold in 

mango na isinulat ni Noel C. Catibog) 

### 


29 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

13 

14 

15 

16 

17 

18 

19 

20 

21 

22 

23 

24 

25 

26 

27 

28 

29 

30 

32 

33 

PCARRD: Nakikipagtulungan sa mga SUCs ng bansa 

sa larangan ng “Intellectual Property Management” 

Bukod sa Integrated Pest Management, nagkaroon ng 

iba pang kahulugan ang I-P-M para sa Philippine Council 

for Agriculture, Forestry and Natural Resources Research 

and Development o P-CARRD. Ito ay ang “intellectual 

property management” na kasalukuyang binibigyang pansin 

ng PCARRD at mga katuwang nitong mga ahensiya partikular 

sa larangan ng agrikultura, paggugubat, at likas na yaman. 

Nilalayon ng PCARRD na pangalagaan at isulong patungo 

sa komersiyalisasyon ang mga “intellectual property” o I-P na 

nalinang ng mga ahensiya ng National Agriculture Resources 

Research and Development Network o NARR-DN. 

Tungo dito, binibigyang pansin ng PCARRD ang pagtulong 

sa mga unibersidad at kolehiyo ng pamahalaan na miyembro 

ng NARRDN upang pangalagaan at pakinabangan ng industriya 

ang mga IP ng kanilang mga guro, mananaliksik, at maging 

ng kanilang mga magaaral. 

Kamakailan, tinulungan ng PCARRD ang dalawang 

unibersidad sa pagbuo ng kani-kanilang mga polisiya 

at pamantayan tungo sa pangangalaga ng IP. Ang mga 

unibersidad na ito ay ang Benguet State University sa La 

Trinidad, Benguet at ang University of Rizal System sa Tanay, 

Rizal. 

Ilang mga “state universities and colleges” o S-U-C sa 

Luzon, Visayas at Mindanao ang nagpahayag rin ng pagnanais 

na bumuo ng kanilang “IP policy” sa tulong ng PCARRD.

30 

34 

35 

36 

37 

38 

39 

40 

41 

42 

43 

44 

45 

46 

47 

48 

49 

50 

51 

52 

53 

54 

55 

56 

57 

58 

59 

60 

61 

62 

63 

64 

65 

66 

67 

68 

69 

Habang ang mga SUCs ng bansa ay patuloy na nagiging 

aktibo sa larangan ng pagsasaliksik, “technology transfer” 

at komersiyalisasyon, nagsisimula na rin nilang makita ang 

kahalagahan ng mga polisiya at patakaran sa IP. Ang isang 

mahusay na polisiya, ay makakatulong upang masiguro 

na ang mga IP ng mga SUC ay napapangasiwaan ng tama 

at napapangalagaan din para sa kapakinabangan ng mga 

mamamayan. 

Inilalahad ng mga polisiya sa IP ng SUC ang mga patakaran 

upang mapabilis ang komersiyalisasyon ng mga teknolohiya 

sa pamamagitan ng mga industriya. Isinasaad din dito ang 

patas at pantay na mga solusyon sa ano mang usapin sa IP sa 

pagitan ng mga sangkot sa pagkakalinang nito tulad ng mga 

guro, mananaliksik, mga magaaral at ng SUC. 

Bilang suporta sa obligasyon ng estado na pangalagaan 

ang mga tanging karapatan ng kanyang mga mamamayan sa 

kanilang mga inbensiyon, tinatangkilik ng PCARRD ang mga 

prinsipyo ng pangangasiwa at pangangalaga sa IP. 

Tumutulong ang PCARRD sa usapin ng IP sa pamamagitan 

ng ilang serbisyo. Kabilang dito ang pagaaral sa mga umiiral 

na mga polisiya at pagsusulong ng mga kinakailangang mga 

pagbabago sa larangan ng IP; mga polisiya sa pangangasiwa 

at pagbalangkas ng mga pamantayan; mga tulong teknikal; at 

mga pagpapabuti sa kasanayan partikular ng mga mananaliksik 

at ng kanilang mga paaralan at mga tanggapan. 

Naniniwala ang PCARRD na kung ang mga SUC ay 

may mahusay na IPM, ay mapapabilis ang paglilipat at 

komersiyalisasyon ng mga teknolohiya na mapapakinabangan 

ng mga industriya at ng publiko. Makakabuti rin ito sa 

imahe at reputasyon ng mga SUC bilang mga institusyon ng 

pagsasaliksik at produktibong miyembro ng lipunan. (Ricardo 

R. Argana, S&T Media Service) 

### 


31 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

13 

14 

15 

16 

17 

18 

19 

20 

21 

22 

23 

24 

25 

26 

27 

28 

29 

30 

32 

33 

34 

35 

36 

37 

38 

39 

40 

41 

42 

43 

Tech Tranfer Act ng 2009: Isang maningning na 

hinaharap sa larangan ng IPM para sa mga SUCs at RDIs 

ng bansa 

Ipinasa kamakailan sa bansa ang Technology Transfer 

Act of 2009, kilala sa tawag na “Technology Transfer Bill of 

2007”. Ang pagkakapasa ng nasabing batas ay inaasahang 

magbibigay ng isang maningning na hinaharap sa mga “state 

universities and colleges” o S-U-C at mga “research and 

development institutes” o R-D-I sa larangan ng pangangasiwa 

ng mga ari-ariang nagmula sa malikhaing kaisipan. 

Kabilang sa mga makikinabang dito ay mga guro, 

mga mananaliksik, at maging mga magaaral sa mga SUC. 

Makikinabang rin sa nasabing batas ang mga institusyon ng 

pamahalaan na nagsasagawa ng mga pagsasaliksik. 

Sinasaklaw ng batas ang mga gawaing may kinalaman 

sa pagtuklas at paglilinang ng teknolohiya, paglilipat nito, at 

komersiyalisasyon sa industriya. 

Ang batas ay may titulong “An Act Providing the Framework 

and Support System for the Ownership, Management, Use, 

and Commercialization of Intellectual Property Generated from 

Research and Development Funded by Government and for 

Other Purposes.” 

Nilalayon ng batas na italaga ang balangkas at sistema ng 

suporta para sa pagmamayari, pangangasiwa, paggamit, at 

komersiyalisasyon ng mga ariarian na nagmula sa malikhaing 

kaisipan ng mga mananaliksisik at siyentista na nagawa o 

nalinang sa tulong pinansiyal ng pamahalaan. 

Sa Pilipinas, ang mga S-U-C at mga R-D-I ay nangunguna 

sa larangan ng “research and development”. Ito ay di gaya 

sa ibang bansa, lalo na iyong mga mauunlad, kung saan ang 

industriya at pribadong sektor ay tuwirang kasangkot dito. 

Inaasahan na ang batas na ito ay makakapagpasigla at 

magiging inspirasyon ng mga mananaliksik at siyentista, 

lalo na sa mga proyektong pagsasaliksik at pagpapaunlad na 

pinondohan ng pamahalaan.

32 

44 

45 

46 

47 

48 

49 

50 

51 

52 

53 

54 

55 

56 

57 

58 

59 

60 

61 

62 

63 

64 

65 

66 

67 

68 

69 

70 

71 

72 

73 

74 

75 

76 

77 

78 

79 

80 

81 

82 

83 

84 

85 

86 

Isang malaon nang kakulangan sa bansa ang isang 

masiglang mekanismo ng pagtuklas ng mga kapakipakinabang 

na teknolohiya at ang paglilipat ng mga ito sa industriya. 

Ang tema ng pangangasiwa ng mga IP na pinondohan ng 

pamahalaan ay parang isang sistema na may karamdaman. 

Maihahalintulad ito sa isang balyena na nasadlak sa pangpang, 

di makaisod. Dahilan dito, ang bansa ay may pangangailangan 

sa isang batas na sasaklaw sa paglilipat at komersiyalisasyon 

ng mga teknolohiya na natuklasan ng mga siyentista at 

mananaliksik ng mga S-U-C at R-D-I upang maging masigla 

ang mga gawain sa larangan ng “intellectual property 

management.” 

Ang Tech Transfer Act ay magbibigay daan upang 

magkaroon ang mga siyentista at mananaliksik ng pagkakataon 

na kumita mula sa ano mang “commercial spin-offs” ng kanilang 

mga pagsasaliksik. Ito ay magbibigay rin ng pagkakataon sa 

kanila na makapagtatag ng mga kumpanya na magbebenta 

ng kanilang teknolohiya. 

Inaasahan din na ang batas ay makakatulong upang 

magkaroon ang bansa ng kakayahan sa pagtuklas ng mga 

bagong teknolohiya; itaguyod at isulong ang mga siyentipiko 

at teknikal na mga kaalaman; at mapahusay ang kakayahan 

ng bansa sa pakikipag-kumpetensiya sa larangan ng 

teknolohiya. 

Naniniwala ang mga dalubhasa sa R&D na ang sistema ng 

pagbibigay ng pamahalaan ng mga libreng teknolohiya o “dole 

outs” para magamit ng industriya ay lipas na. Sa makabagong 

sistema ng mga progresibong bansa, kinukomersiyo nila ang 

teknolohiya. Sa pamamagitan nito, kahit papaano ay mababawi 

ng pamahalaan ang ginugol na salapi sa pagsasaliksik at 

pagpapaunlad. Maiuukol din ang salapi sa iba pang gawain 

na kaugnay nito sa kapakinabangan ng mas nakakaraming 

mamamayan. 

Sa Tech Tranfer Act, naniniwala rin ang mga mambabatas 

na ang mga ariariang nagmula sa malikhaing kaisipan ay 

mapangangalagaan. Magsisilbi rin itong inspirasyon sa mga 

siyentista at mananaliksik upang sumigla ang mga gawain 

sa R&D at magbigay daan sa pagusbong ng mga bagong 

kompanya at mas maraming trabaho.

33 

87 

88 

89 

90 

91 

92 

93 

94 

95 

96 

97 

98 

99 

100 

101 

102 

Inasahan din na ang panukalang batas ay makakadagdag sa 

mga gawaing may kinalaman sa “licensing,” at pananalapi mula 

sa mga “royalty,” mga gawain sa “contract research,” at mas 

ibayong pagtutulungan sa pagitan ng mga industriya at mga 

siyentista at mananaliksik na may hilig sa pagnenegosyo. 

Ang Technology Tranfer Act ay pangunahing itinataguyod 

ni Rep. Joseph Emilio Aguinaldo Abaya ng Cavite sa Mababang 

Kapulungan at ni Senador Edgardo Angara sa Senado kasama 

sina Senador Manuel A. Roxas, Loren Legarda, Pia Cayetano, 

Gregorio Honasan, Panfilo Lacson, Jinggoy Estrada, Juan 

Miguel Zubiri, at Joker Arroyo. (Ricardo R. Argana, S&T Media 

Service) 

### 


34 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

13 

14 

15 

16 

17 

18 

19 

20 

21 

22 

23 

24 

25 

26 

27 

28 

29 

30 

31 

32 

Makesong hanapbuhay mula sa BIOTECH Rennet 

Ang rennet, karaniwang tinatawag na paasim, ay ang 

likidong ginagamit para mabuo ang gatas sa paggawa ng keso. 

Iba’t iba ang klase ng rennet ayon sa kultura, teknolohiyang 

ginamit, at maging sa pinagkunan. Maari itong kuhanin sa 

hayop o kaya ay sa halaman. Ang uri ng rennet ang isang 

mahalagang basehan ng kalidad at dami ng magagawang 

keso sa bawat litro ng gatas. 

Sa ngayon, magandang pagkakitaan ang paggawa ng 

keso dahil sa pagdami ng populasyon, pagbabago ng antas 

ng kabuhayan, at pagtaas ng dami ng mga “health conscious” 

na tao. 

Ang BIOTECH Rennet ay masasabing resulta ng 

pakipagtulungan ng University of the Philippines Los Baños 

sa Department of Science and Technology at ibang ahensya 

sa gobyerno. Ito ay nabuo sa mahabang pananaliksik ni 

Dr. Susana Maldo-Mercado ng National Institute of Molecular 

Biology and Biotechnology o BIOTECH. Dahil sa kanyang 

imbensiyon, ang mga maliliit na negosyante ay makakagawa 

ng mga magandang uri at malinamnam na keso gaya ng 

kesong puti, blue cheese at iba pa. Ang BIOTECH Rennet ang 

kanyang ambag upang maiangat at mapaunlad ang industriya 

ng pagkekeso sa buong bansa. 

Maraming benepisyo ang paggamit ng BIOTECH Rennet. 

Una, ang keso na ginamitan nito ay mas makrema, mas 

pino, at mas malinamnam. Ito ay nangyayari sapagkat may 

kakayahan ang produkto na mapanatili ang mga angking 

sangkap ng gatas.

35 

33 

34 

35 

36 

37 

38 

39 

40 

41 

42 

43 

44 

45 

46 

47 

48 

49 

50 

51 

52 

53 

54 

55 

56 

57 

58 

59 

60 

61 

62 

63 

64 

65 

66 

67 

68 

69 

70 

71 

72 

Pangalawa, mas maraming keso ang magagawa sa bawat 

litro ng gatas kung ihahambing sa nakagawiang rennet mula 

sa hayop. Sa pamamagitan ng BIOTECH Rennet, kayang 

gumawa ng higit sa kalahating kilo ng kesong puti sa bawat 

litro ng gatas ng kalabaw. Higit itong mataas sa karaniwang 

rennet na umaabot lamang ng 330 gramo. 

Ikatlo, napapatagal bago mapanis ang keso. Kapag 

gumamit nito ayon sa tamang paraan, tumatagal ang keso ng 

2 hanggang 3 linggo. Hindi din nagbabago ang linamnam at 

timbang. 

Ikaapat, ang Biotech Rennet ay mas madaling gamitin. 

Sa tradisyunal na paraan, kinakailangan pang magpatuyo ng 

bahay-asim ng hayop upang makabuo ng keso. Sa kabilang 

banda, ang Biotech Rennet ay kailangan lamang ihalo sa gatas 

upang makabuo ng mataas na uri ng keso. 

Ikalima, mas ligtas kainin ang keso. Dahil hindi napapatagal 

ang paggawa ng keso, hindi ito agad madadapuan ng mga 

insekto. 

Ikahuli, mas kaaya-aya ito sa mga “vegetarian”. Dahil 

ang mga sangkap ng BIOTECH Rennet ay galing sa halaman, 

maaari itong ihalo sa pagkain ng mga vegetarian. 

Madali at mabilis lamang gumawa ng kesong puti kapag 

gamit ang BIOTECH Rennet. Una, kailangan munang ipasteurize 

ang gatas upang tumagal ang buhay nito. Pagsamahin ang 

dalawang kutsarang asin sa bawat litro ng gatas. Ilagay ito sa 

kaldero at isalang sa katamtamang apoy. Gamit ang malinis na 

kahoy o “stainless” na sandok, tuloy-tuloy na haluin ang gatas 

sa loob ng labing-lima o dalawampung segundo o hanggang 

umabot sa “seventy-two degrees celsius”. Pagkatapos, 

hanguin at palamigin ng 45 hanggang 55. 

Ikalawa, ihalo ang isang kutsarang BIOTECH Rennet kada 

isang litro ng gatas. Hayaang mabuo ang gatas sa loob ng 

tatlumpo hanggang apatnapung minuto. Habang binubuo ang 

gatas, maglagay ng katsa sa molde.

36 

73 

74 

75 

76 

77 

78 

79 

80 

81 

82 

83 

84 

85 

86 

87 

88 

89 

90 

91 

92 

93 

94 

Ikatlo, hati-hatiin ang nabuong gatas at isalin sa butasbutas 

na tray na may katsa. Hayaang tumagas ang tubig. 

Kapag mas madaming tubig ang tumagas, magiging mas 

matigas ang keso. 

Ikahuli, itabi o itago ang mga nagawang keso sa 

“refrigerator“ o “ice box” upang mapanatili ang magandang 

kalidad ng mga produkto. 

Kung tutuusin, mataas ang kita sa paggawa ng kesong puti. 

Sa isang litro ng gatas ng baka, makakagawa ng dalawang 

daang gramo ng keso na maibebenta ng limangpung piso. 

Kapag binawas ang gastos, kikita ang magkekeso ng P16 sa 

bawat litro. 

Kung gatas kalabaw naman ang gagamitin, makakagawa 

ng apat na daang gramo ng keso sa bawat litro na maibebenta 

ng P100. Kung ibabawas ang gastos, kikita ang magkekeso 

ng halos limampung piso sa bawat litro ng gatas. (Dr. Susana 

M. Mercado ng BIOTECH-UPLB, Olivia C. Emata ng ASDC- 

UPLB, Ronilo P. Violanta ng BIOTECH-UPLB at Noel Catibog 

ng TOPD-PCARRD) 

### 


37 

Ang mga isyu ng PCARRD 

Farmnews 

ay matatagpuan din sa 

http://www.pcarrd.dost.gov.ph 

Para sa karagdagang kaalaman, 

mag-email sa: 

pcarrd@pcarrd.dost.gov.ph 

Para sa mga makabagong 

teknolohiya sa pagsasaka, 

Ugaliing makinig ng 

Ba g o Ya n Ah! 

sa inyong lokal na istasyon ng radyo sa 

DZMM 630 kHz 

at Home Cable Channel 26 

tuwing Linggo alas 4:30 

hanggang 6:00 ng hapon 

PAGTATUWA 

Ang mga produktong pang-agrikultura, kasangkapan, o kemikal at ang mga 

tagapamahagi nito na nabanggit ay hindi pagpapahiwatig ng pagtangkilik o pagpula 

ng Philippine Council for Agriculture, Forestry and Natural Resources Research and 

Development sa mga nasabing produkto, bagkos ay nabanggit lamang ang mga 

ito upang maipaabot ang mga kaukulang impormasyon sa mga mambabasa ng 

lathalaing ito.

The 

PCARRD FARMNEWS 

is winner of the 

1993 Binhi Award 

as Agricultural Newsletter 

of the Year 

BALITANG 

PAMBUKID 

Maikatluhang buwang inilalathala ng PHILIPPINE COUNCIL 

FOR AGRICULTURE, FORESTRY AND NATURAL RESOURCES 

RESEARCH AND DEVELOPMENT (PCARRD), Department 

of Science and Technology (DOST) 

Mailing Address: 

3rd Gawad 

Oscar M. Florendo 

as Outstanding Information Tool, 

Print Category for 1994 







PCARRD FARMNEWS 

PCARRD, Los Baños, Laguna, 

Philippines 

PCARRD 

FARMNEWS 

Editor-in-Chief: 

Ricardo R. Argana 

Managing Editor/Writer/ 

Layout Artist: 

Christian Anthony T. Cangao 

Circulation: 

Pacifico V. Africa 

Advisers: 

Patricio S. Faylon 

Lily Ann D. Lando 

Ruel S. Pagcaliwagan 

Re-Entered as “Second Class Mail” at the Los Baños Post 

Office, Laguna on 10 February 2010.

pcarrd - pcaarrd - Department of Science and Technology

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?