Pobierz - PKN Orlen
Pobierz - PKN Orlen
Pobierz - PKN Orlen
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
R a p o r t r o c z n y 2 0 0 8<br />
1
spis t reśc i<br />
Rada Nadzorcza <strong>PKN</strong> ORLEN SA........................................................................................3<br />
List Przewodniczącego Rady Nadzorczej............................................................................4<br />
Zarząd <strong>PKN</strong> ORLEN SA......................................................................................................6<br />
List Prezesa Zarządu........................................................................................................11<br />
Kim jesteśmy...................................................................................................................16<br />
Strategia Grupy ORLEN...................................................................................................26<br />
Segment wydobywczy (upstream)...................................................................................35<br />
Segment rafineryjny........................................................................................................39<br />
Logistyka.........................................................................................................................56<br />
Segment hurtowy...........................................................................................................69<br />
Segment olejowy............................................................................................................84<br />
Segment detaliczny.........................................................................................................94<br />
Segment petrochemiczny..............................................................................................111<br />
Segment chemiczny......................................................................................................122<br />
Grupa ORLEN................................................................................................................129<br />
Pracownicy....................................................................................................................134<br />
Ochrona środowiska......................................................................................................141<br />
Opinia audytora............................................................................................................153<br />
Skonsolidowane sprawozdanie finansowe.....................................................................159<br />
Dane adresowe.............................................................................................................263<br />
SPIS TREŚCI<br />
Kalendarium najważniejszych wydarzeń 2008 roku.......................................................264<br />
W publikacji wykorzystano fragmenty wypowiedzi zawodników ORLEN Team<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
2
R ADA naDzo Rc z a <strong>PKN</strong> O RLEN SA*<br />
Maciej Mataczyński<br />
Przewodniczący Rady Nadzorczej, Niezależny Członek Rady Nadzorczej<br />
Marek Karabuła<br />
Wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej<br />
Grzegorz Borowiec<br />
Członek Rady Nadzorczej<br />
Angelina Sarota<br />
Członek Rady Nadzorczej<br />
Jarosław Stanisław Rocławski<br />
Członek Rady Nadzorczej<br />
Grzegorz Michniewicz<br />
Członek Rady Nadzorczej<br />
Piotr Wielowieyski<br />
Niezależny Członek Rady Nadzorczej<br />
Janusz Zieliński<br />
Niezależny Członek Rady Nadzorczej<br />
Krzysztof Kołach<br />
Niezależny Członek Rady Nadzorczej<br />
r ada NAdZORCZA <strong>PKN</strong> ORLEN sa<br />
* Skład Rady Nadzorczej z 15 czerwca 2009 r.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
3
L ist pR zewodnicząc ego R ady N adzo rc zej <strong>PKN</strong> O RLEN<br />
Szanowni Państwo,<br />
rok 2008 był dla całej gospodarki niezwykle trudny i przełomowy.<br />
Kryzys finansowy, który uderzył początkowo w sektor finansowy,<br />
dotknął także inne sektory, w tym sektor paliwowy. Również <strong>PKN</strong><br />
ORLEN podlegał bardzo silnej zewnętrznej presji związanej z radykalnym<br />
spadkiem cen ropy, gwałtownymi wahaniami kursów walut<br />
i niepewnością na rynkach ka pitałowych.<br />
Rada Nadzorcza <strong>PKN</strong> ORLEN sprawująca kontrolę nad bieżącą działalnością Spółki ściśle współpracowała<br />
z Zarządem, by w okresie wyjątkowo trudnym dla firmy chronić jej wartość i zabezpieczyć<br />
Koncern przed negatywnym wpływem czynników zewnętrznych. W Spółce zapoczątkowano<br />
i przeprowadzono szereg projektów, których głównym celem było podniesienie<br />
efektywności operacyjnej i zabezpieczenie pomyślnej perspektywy rozwoju. Podejmowano też<br />
wiele codziennych inicjatyw, by chronić firmę przed zawieruchą na światowych i regional nych<br />
rynkach. Z ogromną satysfakcją stwierdzam, że te działania przyniosły wymierne efekty.<br />
Konsekwentna realizacja strategii Grupy ORLEN, wysoka efektywność i sprawna optymaliza cja<br />
kosztów operacyjnych spowodowały zwiększenie przychodów Koncernu o 25%. Wzro sła sprzedaż<br />
detaliczna, jak i hurtowa. W 2008 r. Koncern zgodnie z planem realizował za łożenia mające<br />
na celu wzrost produkcji i sprzedaży paliw, szczególnie oleju napędowego, oraz towarów<br />
i usług w segmencie detalicznym. Koncern konsekwentnie wdrażał długofalowy plan strategiczny<br />
Grupy. Wszystkie te działania były odzwierciedleniem przemyślanej polity ki in westycyjnej,<br />
mającej umocnić <strong>PKN</strong> ORLEN na pozycji lidera branży petrochemicznej i rafineryjnej w regionie.<br />
List PRZEWOdniCZąCEGO R ady NadZORCZEJ <strong>PKN</strong> ORLEN<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
4
Korzystając z okazji, chcę serdecznie podziękować wszystkim, którym <strong>PKN</strong> ORLEN zawdzięcza<br />
silną pozycję i sprawną pracę w trudnych czasach. Dziękuję w pierwszej kolejności wszystkim<br />
pracownikom Koncernu, którzy włożyli wiele starań, by ORLEN zachował pozycję lide ra<br />
w bran ży w naszej części Europy. Podziękowania składam również na ręce Zarządu <strong>PKN</strong> OR LEN,<br />
a także moich współpracowników z Rady Nadzorczej.<br />
Mamy świadomość, że 2009 rok będzie rokiem ogromnych wyzwań dla <strong>PKN</strong> ORLEN.<br />
Ko nieczna jest dalsza poprawa efektywności, wewnętrzna restrukturyzacja oraz doprowadze <br />
nie do finału wielu rozpoczętych planów inwestycyjnych, jak i zamiarów sprzedaży niektó rych<br />
istotnych aktywów Spółki.<br />
Ambitne plany są możliwe do realizacji tylko przy zgodnym współdziałaniu Rady Nadzorczej,<br />
Zarządu, jak i całej załogi. Z tą myślą wkraczamy w kolejny etap rozwoju i budowania<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN.<br />
Maciej Mataczyński<br />
Przewodniczący Rady Nadzorczej<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN SA<br />
List PRZEWOdniCZąCEGO R ady NadZORCZEJ <strong>PKN</strong> ORLEN<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
5
z a r z ąd pkn o RLEn sa*<br />
Dariusz Jacek Krawiec<br />
Prezes Zarządu, Dyrektor Generalny<br />
Powołany na stanowisko Prezesa Zarządu, Dyrektora Generalnego<br />
z dniem 18 września 2008 r. Od 7 czerwca 2008 r. pełnił funkcję<br />
Wiceprezesa Zarządu <strong>PKN</strong> ORLEN. Ma 41 lat, jest absolwentem<br />
Akade mii Ekonomicznej w Poznaniu.<br />
W latach 1992–1997 był zatrudniony w Banku PEKAO SA, Ernst & Young SA oraz w Price-<br />
Waterhouse Sp. z o.o. W 1998 r. odpowiedzialny był za rynek polski w brytyjskim oddzia le<br />
ja pońskiego banku inwestycyjnego Nomura plc Londyn. W kolejnych latach 1998–2002 peł nił<br />
funkcję Prezesa Zarządu i Dyrektora Generalne go w Impexmetal SA. W 2002 r. objął stanowisko<br />
Prezesa Zarządu Elektrim SA. Od 2006 r. do 2008 r. zajmował sta nowisko Pre zesa<br />
Zarządu Action SA. Przewodniczył radom nadzorczym następujących firm: Huty Alu minium<br />
„Konin” SA, Metalexfrance SA Paryż, S and I SA Lozanna, ce-market.com SA oraz był członkiem<br />
rad nadzorczych następujących spółek: Impexmetal SA, Elektrim SA, PTC Sp. z o.o.,<br />
Elektrim Telekomunikacja Sp. z o.o., Elektrim Magadex SA, Elek trim Volt SA oraz PTE AIG.<br />
Obecnie pełni funkcję Przewodniczącego Rady Nadzorczej Unipetrol a.s. oraz Członka Rady<br />
Nadzorczej Polkomtel SA.<br />
z arząd <strong>PKN</strong> ORLEN sa<br />
* Skład Zarządu <strong>PKN</strong> ORLEN z 15 czerwca 2009 r.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
6
Sławomir Jędrzejczyk<br />
Wiceprezes Zarządu ds. Finansowych<br />
Powołany na stanowisko Wiceprezesa Zarządu <strong>PKN</strong> ORLEN z dniem<br />
7 czerwca 2008 r. Ma 40 lat, jest absolwentem Politechniki Łódz kiej.<br />
W 1997 r. ukończył The Association of Chartered Certi fied Ac countants<br />
w Londynie, uzyskując tytuł Brytyjskiego Biegłego Rewi denta.<br />
W latach 1992–1997 pracował w takich firmach, jak: Telebud, ASEA Brown Boveri,<br />
PriceWa terhouse Sp. z o.o. Od 1997 r. do 2002 r. pełnił funkcję Członka Zarządu, Dyrektora<br />
Finansowe go w Impexmetal SA. Był przewodniczącym i członkiem rad nadzorczych Spółek<br />
Grupy w Pol sce, Europie, Singapurze i Stanach Zjednoczonych. W latach 2002–2003 zajmował<br />
stano wi sko Dy rektora Finansowego w ORFE SA oraz Człon ka Zarządu Cefarm Śląski SA.<br />
W kolej nych latach (2003–2005) był Dyrektorem Pionu Kontrolin gu Gru py Telekomunikacja<br />
Pol ska. Od 2005 r. do czerwca 2008 r. pełnił funkcję Prezesa Za rządu, Dy rektora Generalnego<br />
TPEmiTel Sp. z o.o. należącej do Grupy Telekomunika cja Pol ska.<br />
Obecnie pełni funkcje Wiceprzewodniczącego Rady Nadzorczej Unipetrol a.s. oraz Człon ka<br />
Za rządu AB Mažeikų Nafta.<br />
z arząd <strong>PKN</strong> ORLEN sa<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
7
Wojciech Kotlarek<br />
Członek Zarządu ds. Sprzedaży<br />
Powołany na stanowisko Członka Zarządu <strong>PKN</strong> ORLEN z dniem<br />
7 czerw ca 2008 r. Ma 47 lat, jest absolwentem Wy działu Wiertniczo-Naf<br />
towego Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.<br />
W latach 1997–2002 ukończył podyplomowe studium w Szko le<br />
Głównej Handlowej: „Zarządzanie Projektami” oraz „Strategia<br />
Zarządzania Przedsiębiorstwem”.<br />
W okresie 1988–1999 zajmował kierownicze stanowiska w Polskim Górnic twie Naf to wym<br />
i Gazownictwie, w Dora Sp. j.v. oraz Neste Polska Sp. z o.o. Od 1999 r. do 2006 r. związa ny<br />
był z <strong>PKN</strong> ORLEN, zajmując stanowisko Dyrektora Re gionalnego Biura Handlu Hur towego.<br />
W kolejnych latach (2006–2008) pełnił funkcję Wiceprezesa Zarządu ds. Operacyjnych w spół ce<br />
Petrolot.<br />
Obecnie przewodniczy radom nadzorczym następujących spółek: ORLEN Deutsch land AG,<br />
ORLEN Transport SA, IKS „Solino” SA.<br />
z arząd <strong>PKN</strong> ORLEN sa<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
8
Krystian Pater<br />
Członek Zarządu ds. Rafinerii<br />
Powołany na stanowisko Członka Zarządu <strong>PKN</strong> ORLEN z dniem<br />
7 czerwca 2008 r. Ma 44 lata, jest absolwentem Wydziału Chemii<br />
na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu.<br />
Ukończył podyplomowe studium „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”<br />
na Politechnice Warszawskiej (1989 r.), „Zarządzanie i Marketing” w Szkole Wyższej im. Paw ła<br />
Włodkowica (1997 r.), „Zarządzanie dla Sektora Naftowe go” (1998 r.) i „Zarządza nie<br />
Wartością Firmy” (2001–2002) w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Od 1993 r. związany<br />
z Petrochemią Płock SA, a następnie z <strong>PKN</strong> ORLEN, gdzie od 2005 r. do 2007 r. pełnił<br />
funkcję Dyrektora Wykonawczego ds. Produk cji Ra fineryjnej, a od 15 mar ca 2007 r. – Człon ka<br />
Zarządu <strong>PKN</strong> ORLEN.<br />
Obecnie przewodniczy Radzie Nadzorczej Pa ramo a.s. oraz jest Członkiem Rady Nadzorczej<br />
Unipetrol a.s. Pełni także funkcję Członka Za rządu AB Mažeikių Nafta SA, SITPNiG<br />
oraz CON CAWE, ponadto sprawuje funkcję Prezesa Stowarzyszenia Płockich Naftowców.<br />
z arząd <strong>PKN</strong> ORLEN sa<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
9
Marek Serafin<br />
Członek Zarządu ds. Petrochemii<br />
Powołany na stanowisko Członka Zarządu <strong>PKN</strong> ORLEN z dniem<br />
7 czerw ca 2008 r. Ma 39 lat, jest absolwentem Wydziału Bu downictwa<br />
Lą dowego Politechniki Poznańskiej. Ukończył studia MBA<br />
na London Business School Politechniki Warszawskiej.<br />
W latach 1994–1998 zajmował stanowisko Konsultanta – Doświadczonego seniora w Ar thur<br />
Ander sen, następnie od 1998 r. do 1999 r. pełnił funkcję Dyrektora ds. Planowania Operacyjnego<br />
w Lech Browary Wielkopolski SA należącej do Kompanii Piwowarskiej SA. W ko <br />
lejnych latach (1999–2001) zajmował stanowisko Dyrektora Operacyjnego w Hucie Alu minium<br />
„Ko nin” SA. W okresie od 2001 r. do 2002 r. był Prezesem Zarządu, Dyrekto rem Generalnym<br />
Huty „Za wiercie” SA. Od 2002 r. zajmował stanowisko General Manager Grupy<br />
ArcelorMit tal, równocześnie pełniąc funkcję Prezesa Zarządu Huta Warszawa oraz Prezesa<br />
Zarządu Sil scrap Sp. z o.o.<br />
Obecnie pełni funkcje Przewodniczącego Rady Nadzorczej ANWIL SA, Wiceprezesa Zarządu<br />
Unipetrol a.s. oraz Członka Rady Nadzorczej Basell <strong>Orlen</strong> Polyolefins Sp. z o.o.<br />
z arząd <strong>PKN</strong> ORLEN sa<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
10
L ist pREzESa z a r z ąDu <strong>PKN</strong> O RLEN<br />
Szanowni Państwo, Drodzy Akcjonariusze,<br />
rok 2008 upłynął pod znakiem niezwykle poważnych turbulencji<br />
na poziomie makroekonomicznym, które w istotny sposób wpłynę ły<br />
na działalność Grupy ORLEN i jej końcowy wynik finansowy.<br />
Ogólnoświatowy kryzys gospodarczy, problemy sektora bankowego,<br />
oraz za powiedź dalszego pogłębiania się recesji, w głównym<br />
stopniu kształtowały obraz minione go roku. Ni gdy w historii Koncernu nie spotkaliśmy się<br />
z tak błyskawicznym pogorszeniem wa runków zewnętrznych, których skutków nie można<br />
było zniwelować.<br />
Wyniki finansowe minionego roku zostały więc obciążone bardzo niekorzystnym wpływem<br />
otoczenia makroekonomicznego. W efekcie uzyskaliśmy ujemny raportowany wynik operacyjny<br />
oraz wynik skonsolidowany netto.<br />
Jednak mimo bardzo niesprzyjających warunków, miniony rok <strong>PKN</strong> ORLEN może zaliczyć<br />
do udanych. Zachowanie stabilnej pozycji finansowej, o czym świadczy ponad 80–procentowy<br />
wzrost środków pieniężnych z działalności operacyjnej, dynamiczny rozwój seg mentu<br />
detalu i przywrócenie pełnych mocy produkcyjnych w rafinerii Mažeikių Nafta oraz istotne<br />
zwiększenie produkcji Grupy w zakresie najbardziej poszukiwanego na rynku produktu, ja kim<br />
jest olej napędowy, to najważniejsze powody do zadowolenia.<br />
list PREZEsa Z ARZądu <strong>PKN</strong> ORLEN sa<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
11
W ubiegłym roku siedem rafinerii należących do Grupy ORLEN przerobiło 28 mln ton ropy<br />
naftowej. W rafineriach w Płocku i Możejkach przeprowadziliśmy testy przerobu rop alternatywnych<br />
w stosunku do REBCO. Dzięki temu zyskaliśmy pełną wiedzę na temat możliwo ści<br />
technologicznych w odniesieniu do dywersyfikacji źródeł surowca. Efekty naszych badań<br />
po kazały realną możliwość dywersyfikacji źródeł zaopatrzenia w surowiec, szczególnie przydatną<br />
w sytuacjach wymagających elastyczności przerobu przy zachowaniu jego ekonomiki,<br />
jak chociażby podczas długotrwałych remontów.<br />
Miniony rok przyniósł bardzo dobre efekty w segmencie detalicznym – nasza środkowoeu ropejska<br />
sieć stacji wypracowała ponad 12-procentowy wzrost sprzedaży w ujęciu ilościo wym. W tym<br />
czasie uruchomiliśmy 107 nowych stacji paliw, w tym 76 w systemie franczyzowym. Procesom<br />
modernizacji, rebrandingu oraz przebudowy poddaliśmy 225 stacji paliw. Konsekwent nie<br />
zarządzaliśmy kategoriami produktów i usług paliwowych, a także wprowadziliśmy na stacje<br />
ORLEN nową ofertę gastronomiczną STOP Cafe.<br />
Nasze wysiłki na rzecz zapewnienia najwyższego poziomu obsługi klientów oraz dalszego<br />
rozwoju usług i oferty pozapaliwowej stacji zostały przez konsumentów dostrzeżone, o czym<br />
świadczy między innymi fakt, iż już po raz siódmy z rzędu czytelnicy miesięcznika „Reade r’s<br />
Digest” uhonorowali stacje ORLEN tytułem Marki Godnej Zaufania w prestiżowych badaniach<br />
konsumenckich. Otrzymanie złotej statuetki Trusted Brand oznacza uzyskanie najwięk szej licz <br />
by spontanicznie oddanych głosów. W tegorocznym badaniu marka ORLEN zdobyła 47 procent<br />
poparcia, poprawiając swój ubiegłoroczny wynik wynoszący 45,7 procent poparcia. Tym<br />
samym po raz kolejny wyprzedziliśmy marki zachodnich koncernów paliwowych. Sieć stacji<br />
list PREZEsa Z ARZądu <strong>PKN</strong> ORLEN sa<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
12
ORLEN zajęła także drugie miejsce w konkursie Mistrz Handlu i Usług Mastercard, którego<br />
celem jest zwrócenie uwagi na podnoszenie poziomu satysfakcji wśród klientów.<br />
Obydwie nagrody są dla nas nie tylko powodem do satysfakcji, ale przede wszystkim impulsem<br />
do konstruowania kolejnych ofert, które w jak największym stopniu, będą odpowiadały<br />
potrzebom naszych klientów w kolejnych latach.<br />
Na podkreślenie zasługują też rezultaty osiągnięte w obszarze sprzedaży hurtowej – w stosunku<br />
do 2007 roku sprzedaliśmy o 24 procent paliw więcej. Największą dynamikę po pytu<br />
od notowa liśmy w segmencie paliw lotniczych, których sprzedaż w 2008 roku o bli sko 54 procent<br />
prze kroczyła wolumen z roku poprzedniego.<br />
W segmencie chemicznym, tworzonym przez spółkę ANWIL SA, koncentrowaliśmy się na maksymalizacji<br />
sprzedaży produktów nawozowych, jednocześnie zwiększając wydajność linii<br />
tech nologicznych tej części produkcji. Zmodernizowaliśmy też linie produkcyjne w komplek sie<br />
PCW oraz wybudowaliśmy instalację tlenowni.<br />
Mając na względzie nadchodzące zmiany na światowym i krajowym rynku, w drugiej połowie<br />
minionego roku skoncentrowaliśmy się na przygotowaniu strategii Grupy, nadając jej kierunki<br />
adekwatne do realiów i wskazując najwłaściwsze, naszym zdaniem, rozwiązania operacyjne.<br />
Naszym zasadniczym celem jest wzmocnienie podstawowej działalności Grupy poprzez przeprowadzenie<br />
długofalowego procesu zmian na rzecz zwiększenia efektywności posiadanych<br />
list PREZEsa Z ARZądu <strong>PKN</strong> ORLEN sa<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
13
aktywów dzięki restrukturyzacji, optymalizacji kosztów, zasadnych inwestycji, lepszego współdziałania<br />
poszczególnych segmentów. Za fundamenty rozwoju uznaliśmy segment rafineryj ny,<br />
petrochemiczny i detaliczny.<br />
Zadaniem ogłoszonej strategii jest także wzmocnienie i integra cja Koncernu, dzięki czemu,<br />
gdy koniunktura się poprawi, będziemy mogli wejść w kolejny etap dynamicznego rozwoju.<br />
W minionym roku działania podejmowane przez Koncern zostały docenione w wielu konkursach<br />
i rankingach, potwierdzając, iż jesteśmy wiarygodnym i odpowiedzialnym partne rem<br />
biz nesowym. <strong>PKN</strong> ORLEN został m.in. po raz drugi zwycięzcą Rankingu Najcenniejszych<br />
Pol skich Marek MARQA 2008, zajął pierwsze miejsce w zestawieniu „Lista 2000” przygotowanym<br />
przez dziennik Rzeczpospolita, a także otrzymał kolejny, już ósmy w swojej histo rii,<br />
Diament do Statuetki Lidera Polskiego Biznesu przyznawany przez Business Centre Club.<br />
Szanowni Państwo,<br />
oddając w Państwa ręce Raport Roczny, pragnę zwrócić uwagę na fakt, iż w tym roku mija<br />
10 lat od powołania, pod auspicjami Koncernu, jedynego polskiego profesjonalnego zespo łu<br />
rajdowego ORLEN Team.<br />
Niezaprzeczalne sukcesy naszych zawodników to efekt wielu lat wytężonego wysiłku<br />
i de terminacji sportowców w pokonywaniu słabości oraz przeciwności losu. ORLEN Team<br />
jest do skonałym zobrazowaniem determinacji naszej firmy, która – mimo niesprzyjających<br />
wa runków zewnętrznych – nie zbacza z drogi realizacji ambitnych celów. To dzięki poczuciu<br />
list PREZEsa Z ARZądu <strong>PKN</strong> ORLEN sa<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
14
od powiedzialności każdego z Pracowników za ostateczny wynik Koncernu jesteśmy przygotowani<br />
do działania w różnym - także niesprzyjającym otoczeniu. Dlatego dziękuję wszyst kim<br />
człon kom naszej orlenowskiej społeczności za zaangażowanie i współpracę w ubiegłym roku,<br />
wierząc, że w 2009 roku wspólnie osiągniemy wyznaczone cele.<br />
Dziękuję Akcjonariuszom za zaufanie, a Członkom Rady Nadzorczej za ogromny wkład<br />
w realizację strategicznych celów. Wierzę, że nasza współpraca będzie się układać równie<br />
po myślnie, jak do tej pory, a konstruktywny dialog służyć będzie Grupie ORLEN i wszystkim<br />
jej interesariuszom.<br />
Jestem przekonany, że inwestycje poczynione w ubiegłych latach, konsekwencja w realizacji<br />
planowanych działań pozwolą nam umacniać pozycję i znaczenie <strong>PKN</strong> ORLEN dla Akcjonariuszy<br />
oraz gospoda rek krajów, w których jesteśmy obecni.<br />
Dariusz Jacek Krawiec<br />
list PREZEsa Z ARZądu <strong>PKN</strong> ORLEN sa<br />
Prezes Zarządu <strong>PKN</strong> ORLEN<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
15
s t a r t<br />
00 : 00 : 00<br />
„Tuż przed startem zmieniła się pogoda.<br />
Musimy być tu przygotowani<br />
na różne warunki atmosferyczne.<br />
Zawody będą bardzo ciężkie i długie.<br />
Do rywalizacji zgłoszona jest czołówka<br />
zawodników światowego formatu,<br />
będzie więc spora konkurencja<br />
i wielu szybkich kierowców.<br />
Moim założeniem jest rywalizacja z nimi”.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
K I M J E S T E Ś M Y<br />
16
K IM J esteśMY<br />
Jesteśmy jedną z największych korporacji przemysłu naftowego w Europie Środkowo- Wschodniej.<br />
Zajmujemy się przerobem ropy naftowej na benzyny bezołowiowe, olej napędowy, olej opałowy,<br />
paliwo lotnicze, tworzywa sztuczne i wyroby petrochemiczne.<br />
Zarządzamy siedmioma rafineriami w Polsce, Czechach i na Litwie. Zintegrowany kompleks<br />
rafineryjno–petrochemiczny w Płocku zaliczany jest do najnowocześniejszych i najefektywniejszych<br />
tego typu obiektów w Europie. W 2008 r. łączny przerób ropy naftowej w Gru pie<br />
ORLEN przekroczył 28 mln ton.<br />
Posiadamy największą w Europie Centralnej sieć stacji paliw zlokalizowaną w Polsce, Niemczech,<br />
Czechach i na Litwie. Na stacjach oferujemy klientom produkty i usługi najwyższej<br />
ja kości. Zapleczem sieci detalicznej ORLENU jest efektywna infrastruktura logistyczna, składająca<br />
się z naziemnych i podziemnych baz magazynowych oraz sieci rurociągów dalekosiężnych.<br />
Na koniec 2008 r. liczba pracowników zatrudnionych w Grupie ORLEN wynosiła 22 958 (1) ,<br />
z czego w <strong>PKN</strong> ORLEN pracowało 4 724, w Grupie Unipetrol – 4 647, w Grupie Mažeikių<br />
Naf ta – 3 517, a w ORLEN Deutschland – 108 osób.<br />
(1)<br />
W tym tekście „Grupa ORLEN” oznacza Spółkę oraz jej skonsolidowane podmioty zależne, nie obejmuje<br />
podmiotów stowarzyszonych.<br />
kim JESTEŚMY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
17
Nasza misja<br />
Dążąc do uzyskania pozycji regionalnego lidera, chcemy zapewnić naszym akcjonariuszom<br />
długofalowy wzrost wartości firmy poprzez oferowanie naszym klientom<br />
najwyższej jakości produktów i usług.<br />
Jako firma transparentna, wszelkie działania realizujemy z zachowaniem zasad ładu<br />
korporacyjnego i społecznej odpowiedzialności biznesu, troszcząc się o rozwój naszych<br />
pracowników i dbając o środowisko naturalne.<br />
Credo<br />
Zawsze, gdy nas potrzebujesz.<br />
kim JESTEŚMY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
18
Grupa <strong>PKN</strong> ORLEN na rynku kapitałowym<br />
Akcje <strong>PKN</strong> ORLEN notowane są na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie oraz w formie<br />
Globalnych Kwitów Depozytowych (GDR) na Londyńskiej Giełdzie Papierów Wartościowych.<br />
Obrót kwitami depozytowymi ma miejsce również w USA na pozagiełdowym ryn ku<br />
OTC. Akcje Koncernu notowane są na rynku podstawowym Giełdy Papierów Wartościowych<br />
w Warszawie w systemie notowań ciągłych i wchodzą w skład indeksów największych spół ek<br />
WIG20 oraz WIG, a także indeksu branżowego WIG-paliwa. Kapitał akcyjny Spółki wynosi<br />
534 636 326,25 zł i dzieli się na 427 709 061 akcji zwykłych na okaziciela o wartości nominalnej:<br />
1,25 zł każda akcja. Depozytariuszem kwitów depozytowych spółki jest The Bank of<br />
New York Mellon. Jednostką transakcyjną na giełdzie londyńskiej jest 1 GDR, na który przypadają<br />
dwie akcje Koncernu.<br />
Na rynku kapitałowym obecna jest także jedna ze spółek zależnych <strong>PKN</strong> ORLEN, Unipe trol,<br />
której akcje notowane są na Giełdzie Papierów Wartościowych w Pradze oraz na rynku OTC<br />
(RM-SYSTÉM). Kapitał akcyjny spółki dzieli się na 181 334 764 akcji zwykłych o wartości<br />
nominalnej 100 CZK, z czego w obrocie znajduje się 67 110 726 ak cji. Na Giełdzie Papierów<br />
Wartościowych w Pradze notowane są także obligacje wyemitowane przez Unipetrol.<br />
W obrocie znajduje się 2 000 obligacji o łącznej wartości nominalnej 2 000 000 000 CZK.<br />
kim JESTEŚMY<br />
Data urodzenia: 22.06.1967 r.<br />
Miejsce urodzenia: Warszawa<br />
Wzrost: 176 cm<br />
Waga: 82 kg<br />
Hobby: sporty motorowe, wolny czas spędza<br />
najchętniej z żoną i dwójką dzieci.<br />
Największe sukcesy: Mistrz Świata FIM 2007<br />
i 2008 w Rajdach Terenowych w klasie 450 ccm.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
19
Struktura akcjonariatu <strong>PKN</strong> ORLEN<br />
na dzień 31 grudnia 2008 r. (%) (2)<br />
Nafta Polska SA 17,32<br />
72,48<br />
Pozostali<br />
Skarb Państwa<br />
10,20<br />
Marka ORLEN<br />
Marka ORLEN stała się synonimem światowej klasy produktów i ekspansywnego przedsiębiorstwa,<br />
firmy działającej zgodnie z zasadami społecznej odpowiedzialności bizne su, etyki<br />
i ładu korporacyjnego oraz pełnej transparentności.<br />
Obecnie marka ORLEN firmuje sieć stacji paliw w Polsce i na Litwie, produkty paliwowe,<br />
pe trochemiczne oraz płyny eksploatacyjne. Wizerunek marki buduje także zespół rajdo wy<br />
ORLEN Team reprezentujący firmę i kraj we wszystkich najważniejszych imprezach rajdowych<br />
organizowanych w Polsce i na świecie. Marka ORLEN to również działalność charytatywna<br />
Fundacji ORLEN DAR SERCA, która szczególną troską otacza Rodzinne Domy Dziecka.<br />
(2)<br />
W dniu 20 lutego 2009 roku <strong>PKN</strong> ORLEN otrzymał zawiadomienie, że ING OFE stał się posiadaczem 5,17%<br />
akcji Spółki.<br />
kim jesteśmy<br />
Data urodzenia: 16.12.1972 r.<br />
Miejsce urodzenia: Warszawa<br />
Wzrost: 183 cm<br />
Waga: 76 kg<br />
Hobby: snowboard, windsurfing, sporty motorowe.<br />
Największe sukcesy: Mistrz Świata FIM w klasie over<br />
450 Rally Production w 2008 r.,<br />
9. miejsce w Rajdzie Dakar 2003.<br />
Drużynowy Mistrz Świata w Rajdach Enduro w 1993 r.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
20
W rankingu najcenniejszych polskich marek MARQA już drugi raz z rzędu nasz korporacyjny<br />
brand uplasował się na pierwszej pozycji i został wyceniony na 2 869,1 mln zł. Odnotowaliśmy<br />
11-procentowy wzrost wartości marki w stosunku do 2007 r.<br />
W niezależnym rankingu reputacji marek w Polsce „PremiumBrand” marka ORLEN uzyskała<br />
tytuł Marki Wysokiej Reputacji w kategorii biznes.<br />
Również w ocenie kierowców, naszych klientów detalicznych, korporacyjna marka OR LEN<br />
pla suje się w czołów ce wiodących brandów na polskim rynku. Potwierdzają to wyniki badań,<br />
które wskazują na 100% wspomaganą znajomość marki ORLEN i 83% spontanicz ną znajomość<br />
(2) . Nieprzerwanie od 2002 r. (w 2008 r. już po raz siódmy), stacje paliw mar ki OR LEN<br />
otrzymują Złote Godło European Trusted Brands w badaniu konsumenckim przeprowadzanym<br />
w całej Europie przez magazyn „Reader’s Digest”. Tak stabilna pozycja marki świadczy<br />
o zaufaniu, jakim darzą nas klienci.<br />
Kolejnym potwierdzeniem wysokiej pozycji marki ORLEN na krajowym rynku jest tytuł<br />
Su perbrands Polska zdobyty po raz trzeci w największym badaniu opinii o markach w Polsce.<br />
Jest to dla nas tym większe wyróżnienie, że wybór respondentów swoim werdyktem potwierdziła<br />
Rada Marek, w której skład wchodzą czołowe postacie polskiego marketingu.<br />
kim JESTEŚMY<br />
(2)<br />
Źródło: badanie „Barometr Marki” przeprowadzone przez GfK Polonia w grudniu 2008 r.<br />
Data urodzenia: 24.03.1985 r.<br />
Miejsce urodzenia: Warszawa<br />
Hobby: skoki spadochronowe,<br />
nurkowanie, drifting, squash, wspinaczka.<br />
Największe sukcesy: Wicemistrz Świata FIM<br />
w klasie over 450 Rally Sport 2008.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
21
Prowadzone działania marketingowe umacniają wizerunek marki. Jednym z jego ambasadorów<br />
jest obecne w ofercie stacji ORLEN paliwo wzbogacone VERVA. VERVA jest najbardziej<br />
znaną marką w swojej kategorii (rozpoznawalność w grudniu 2008 r. wynosiła 71% (3) ),<br />
wy przedza w tym względzie takich konkurentów, jak V-Power czy Ultimate.<br />
W 2008 r. przeprowadziliśmy kampanię ekonomicznej marki BLISKA, komunikując dopasowanie<br />
oferty stacji paliw do potrzeb klienta. W efekcie kampanii wspomagana rozpoznawalność<br />
marki wzrosła z poziomu 40% do 64% (4) .<br />
Ład korporacyjny<br />
Jako Spółka publiczna przestrzegamy wszystkich zasad zalecanych do stosowania przez ko <br />
deks „Dobrych praktyk spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych”. Wśród<br />
dziewię ciu członków Rady Nadzorczej <strong>PKN</strong> ORLEN czterech jest niezależnych, dzięki czemu<br />
spełnione jest kryterium określone w zbiorze zasad dobrych praktyk. W ramach Rady Nadzorczej<br />
Koncernu działają cztery komitety: Audytowy, ds. Ładu Korporacyjnego, ds. Strategii i Rozwoju<br />
oraz ds. Nominacji i Wynagrodzeń. W skład każdego z komitetów wchodzi przy najmniej<br />
je den niezależny członek Rady Nadzorczej <strong>PKN</strong> ORLEN.<br />
(3)<br />
Źródło: badanie „Barometr Marki” przeprowadzone przez GfK Polonia w grudniu 2008 r.<br />
(4)<br />
Źródło: badanie „Barometr Marki” przeprowadzone przez GfK Polonia przed rozpoczęciem kampanii mar ki<br />
BLISKA (listopad 2007 r.) i rok po emisji reklamy (grudzień 2008 r.).<br />
kim JESTEŚMY<br />
Data urodzenia: 04.06.1962 r.<br />
Miejsce urodzenia: Olsztyn<br />
Wzrost: 196 cm<br />
Waga: 89 kg<br />
Hobby: sporty motorowodne, motocykle.<br />
Największe sukcesy: Drugie miejsce<br />
w Pucharze Świata FIA w 2008 r.<br />
Zdobycie tytułu Mistrza Europy 1997.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
22
Podejmujemy szereg działań usprawniających komunikację z otoczeniem, stosując m.in. nowoczesne<br />
technologie komunikacji z przedstawicielami rynku kapitałowego. Organizujemy<br />
bezpośrednie transmisje internetowe z najważniejszych wydarzeń w Spółce. Na naszej stro nie<br />
internetowej zamieszczane są informacje potrzebne inwestorom i pozostałym interesariu szom<br />
rynku kapitałowego.<br />
Nasza dbałość o komunikację z uczestnikami rynku kapitałowego została doceniona przez<br />
kapitułę konkursu „The Best Annual Report 2007”, który organizowany jest przez Instytut Rachunkowości<br />
i Podatków (IRiP) we współpracy z „Dziennikiem Polska Europa Świat” oraz „The<br />
Wall Street Journal Polska”. Raport roczny <strong>PKN</strong> ORLEN już po raz trzeci znalazł się w gronie<br />
laureatów konkursu. Dzięki przejrzystości, dokładności i użyteczności zawartych w raporcie<br />
informacji, otrzymał trzecią nagrodę w kategorii „Przedsiębiorstwa”. Został także wyróżniony<br />
nagrodą specjalną przez Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych.<br />
Społeczna odpowiedzialność biznesu<br />
Społeczna odpowiedzialność biznesu jest istotna w zarządzaniu firmą, budowaniu relacji z interesariuszami,<br />
podejmowaniu działań uwzględniających efekty środowiskowe i społeczne.<br />
Kwestie etyki znalazły się w przyjętym przez nas w 2006 r. Kodeksie Etycznym, będącym<br />
zbiorem najważniejszych zasad i wartości, którymi powinna kierować się firma w relacjach<br />
z otoczeniem. Postanowienia ujęte w Kodeksie uwzględniamy we wszystkich wewnętrznych<br />
kim JESTEŚMY<br />
Data urodzenia: 04.07.1968 r.<br />
Miejsce urodzenia: Huy, Belgia<br />
Hobby: motoryzacja, rajdy samochodowe.<br />
Największe sukcesy: Drugie miejsce<br />
w Pucharze Świata FIA w 2008 r.<br />
oraz zdobycie tytułu Wicemistrza Świata<br />
juniorów (JWRC) w 2004 r.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
23
procedurach. Tworzymy i konsekwentnie wdrażamy dobre praktyki w kolejnych obszarach<br />
naszego działania. Od kilku lat wypracowywane przez nas praktyki przedstawiamy w raporcie<br />
wydawanym przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu. W 2008 r. zostały zaprezentowane<br />
dwie z nich: „Tworzenie/zachowanie miejsc pracy” oraz program „ORLEN. Bezpieczne Drogi”.<br />
W ramach programu „ORLEN. Bezpieczne Drogi” prowadzimy działania mające na celu edukację<br />
społeczeństwa w zakresie zasad bezpieczeństwa ruchu drogowego, ale przede wszyst kim<br />
inspirujemy, pomagamy w realizacji i nagradzamy najciekawsze inicjatywy. Zre alizowana<br />
w 2008 r. kolejna edycja programu przebiegała pod hasłem „Rodzice wzorem dla dziecka”.<br />
Odpowiedzialny biznes to także działanie na rzecz społeczności lokalnych, współpraca z organizacjami<br />
pozarządowymi i stowarzyszeniami. W 2008 r. aktywnie włączaliśmy się w licz ne<br />
lokalne przedsięwzięcia. Tradycyjnie już sponsorowaliśmy Międzynarodowy Turniej Teni sa Osób<br />
Niepełnosprawnych „ORLEN Polish Open” i Klub Sportowy Wisła Płock. Wsparliśmy finansowo<br />
remont Biblioteki im. Zielińskich Towarzystwa Naukowego Płockiego oraz renowa cję zabytkowych<br />
obiektów Opactwa Pobenedyktyńskiego w Płocku. Przez zainaugurowany w 2002 r.,<br />
we współpracy z miastem Płock i Organizacją Narodów Zjednoczonych ds. Roz woju (UNDP),<br />
projekt partnerstwa międzysektorowego „Forum dla Płocka” wspieraliśmy innowacyjne pomysły<br />
i inicjatywy, służące rozwojowi miasta.<br />
kim JESTEŚMY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
24
Realizowane przez nas od wielu lat działania dobroczynne stanowią istotny element społecz nej<br />
odpowiedzialności Firmy. W 2008 r. wsparliśmy wiele wartościowych projektów z obsza ru<br />
edukacji, zdrowia i bezpieczeństwa. Działalność dobroczynną realizowaliśmy dwutorowo:<br />
bez pośrednio jako Koncern oraz za pośrednictwem Fundacji ORLEN DAR SERCA, której<br />
je steśmy jedynym fundatorem.<br />
Aktywnie wspieraliśmy inicjatywy związane z rozwojem kultury i zachowaniem dorobku kulturalnego,<br />
ochroną środowiska oraz sportem, zarówno profesjonalnym, jak i amatorskim.<br />
W 2008 r. kontynuowaliśmy współpracę z prestiżowymi instytucjami kulturalnymi, takimi<br />
jak: Filharmonia Narodowa czy Muzeum Narodowe w Warszawie. Promowaliśmy najważniejsze<br />
wydarzenia i projekty dotyczące motoryzacji. Wspólnie ze spółką ORLEN Oil objęli śmy<br />
spon soringiem 65.ORLEN Platinum Rajd Polski, największą i najbardziej prestiżową imprezę<br />
rajdo wą w Polsce. Od 10 lat jesteśmy sponsorem zespołu rajdowego ORLEN Team, pierwszego<br />
w Pol sce w pełni profesjonalnego zespołu rajdowego cross-country, który reprezentuje bar wy<br />
narodowe na arenach międzynarodowych, m.in. w Rajdzie Dakar. Start naszych zawodników<br />
w pełnym cyklu eliminacyjnym Mi strzostw i Pucharu Świata Cross-Country w sezonie<br />
2008 przyniósł motocyklistom Jackowi Czachorowi i Markowi Dąbrowskiemu tytuły Mi strzów<br />
Świa ta FIM, Jakubowi Przygońskiemu tytuł Wicemistrza Świata FIM. Natomiast nasza załoga<br />
samochodowa w składzie Krzysztof Hołowczyc i Jean-Marc Fortin zdobyła II miejsce<br />
w Pu charze Świata FIA rajdów terenowych.<br />
kim JESTEŚMY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
25
e t a p p i e r w s z y<br />
02 : 51 : 43<br />
„Nasze szanse na dobre miejsce<br />
w Dakarze rosną<br />
i nie jest to tylko kwestia<br />
naszych chęci, sprzętu<br />
czy możliwości zespołu.<br />
Ilu zawodników startuje – tylu<br />
na pewno pragnie wygrać.<br />
Ja też jestem wśród nich<br />
i chciałbym wygrać!”<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
s T R A T E G i a G R u P Y O R L E N<br />
26
Str ateg i a g Ru py O RLEN<br />
W listopadzie 2008 r. przygotowaliśmy nową strategię Grupy ORLEN na lata 2009–2013.<br />
Im pulsem do sformułowania nowej strategii były istotne zmiany, jakie zachodzą w otoczeniu<br />
mikro- i makroekonomicznym oraz przede wszystkim potrzeba wzmocnienia pozycji<br />
Koncer nu dla dalszego dynamicznego rozwoju.<br />
W naszych działaniach będziemy koncentrować się na podstawowych obszarach działalno ści:<br />
rafinerii i w pełni zintegrowanej z nią działalności petrochemicznej oraz zarządzaniu największą<br />
w regionie siecią sprzedaży detalicznej. Koncentrując się na działalności podstawowej,<br />
pla nujemy także dezinwestycje w segmencie chemicznym i telekomunikacyjnym, uwalniają ce<br />
zaangażowany kapitał. Usprawniając podstawową działalność, nie zapominamy o rozwo ju –<br />
zamierzamy rozwijać działalność wydobywczą, a także wkroczyć w nowy obszar – segment<br />
energetyczny.<br />
Skuteczne działania wzmacniające efektywność pozwolą nam zająć dobrą pozycję do dalszego<br />
rozwoju. Do kluczowych działań będą również należeć: dalsza poprawa sprawności<br />
operacyjnej, integracja aktywów, wzmacnianie zarządzania segmentowego oraz wydłużenie<br />
łańcucha wartości.<br />
Str ategia GruPY ORLEN<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
27
Podstawowe dane finansowe<br />
– zrównoważony rozwój przy bezpiecznych parametrach finansowych<br />
Główne cele finansowe w perspektywie 2013 r. przedstawiają się następująco:<br />
EBITDA (1) .............................................................................................................7,8 mld zł<br />
ROACE (2) .....................................................................................................................11%<br />
Nakłady inwestycyjne (CAPEX)..........................................................................12,6 mld zł<br />
Dźwignia finansowa (3) .......................................................................................30%–40%<br />
Polityka dywidendy ................................................................................. oparta na FCFE (4)<br />
Nakłady inwestycyjne <strong>PKN</strong> ORLEN w latach 2009–2013 zostały ustalone na poziomie 12,6 mld zł,<br />
w tym: rafineria 41%, petrochemia 39%, detal 11%, poszukiwanie i wydobycie 6% oraz<br />
funkcje wsparcia 3%. Pula środków inwestycyjnych do 2013 r. zawiera projekty związane<br />
z rozwojem (58%), jak również wynikające z rosnących wymagań regulacyjnych (6%) oraz<br />
koniecznych odtworzeń (36%).<br />
(1)<br />
EBITDA - zysk operacyjny przed opodatkowaniem i potrąceniem kosztów finansowych powiększony<br />
o amortyzację; dotyczy Grupy ORLEN, wycena zapasów wg metody LIFO.<br />
(2)<br />
ROACE - zysk operacyjny po opodatkowaniu / średni kapitał zaangażowany w okresie<br />
(kapitał własny + dług netto).<br />
(3)<br />
Dźwignia finansowa – dług netto / kapitał własny.<br />
(4)<br />
FCFE – Free Cash Flow to Equity (wolne przepływy pieniężne dla akcjonariuszy).<br />
Str ategia GruPY ORLEN<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
28
CAPEX – średniorocznie (%)<br />
2,5 mld zł<br />
Detal<br />
11<br />
39<br />
Petrochemia<br />
Poszukiwanie<br />
i wydobycie<br />
6<br />
41<br />
Rafineria<br />
i marketing<br />
Funkcje<br />
wsparcia<br />
3<br />
Struktura CAPEX (%)<br />
(Wartość skumulowana w latach 2009–2013 na poziomie całej Grupy ORLEN)<br />
12,6 mld zł<br />
Odtworzenie<br />
36<br />
58<br />
6<br />
Rozwój<br />
Regulacja<br />
Jednym z podstawowych założeń finansowych strategii Koncernu jest osiągnięcie zysku<br />
operacyjnego przed amortyzacją (EBITDA), przy wycenie zapasów liczonych metodą LIFO,<br />
na pozio mie 7,8 mld zł w 2013 r. Wyznaczony cel finansowy nie uwzględnia dezinwestycji,<br />
po tencjalnych akwizycji oraz strategicznych partnerstw. Będziemy dążyć do konsekwentnego<br />
po większania zwrotu z zainwestowanego kapitału, który w 2013 r. ma osiągnąć 11%.<br />
Str ategia GruPY ORLEN<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
29
Priorytetem Firmy jest utrzymywanie poziomu zadłużenia w przedziale 30% – 40% warto ści<br />
kapita łów własnych. W 2009 r. nastąpi przejściowy wzrost dźwigni finansowej związa ny<br />
z kontynuacją zaawansowanych projektów inwestycyjnych. Od 2010 r. można oczekiwać<br />
zwiększonych wolnych przepływów pieniężnych, które w kolejnych latach zmniejszą dźwi gnię<br />
fi nansową, umożliwiając dalszy dynamiczny rozwój Koncernu.<br />
EBITDA<br />
wg LIFO (mld zł)<br />
2011 r.<br />
7,0<br />
7,8<br />
2013 r.<br />
2007 r.<br />
3,7<br />
ROACE (%)<br />
11<br />
2013 r.<br />
2011 r.<br />
2007 r.<br />
9<br />
3<br />
Str ategia GruPY ORLEN<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
30
Aby utrzymać ciągłość generowania środków finansowych oraz wspomagać zmniejszanie<br />
dźwigni finansowej, opieramy swoją politykę wypłaty dywidendy na współczynniku FCFE<br />
– minimum 50%. Sprzedaż aktywów niezwiązanych z działalnością podstawową Koncernu<br />
zdecydowanie zwiększy wolne przepływy pieniężne dla akcjonariuszy.<br />
Bezpieczeństwo finansowe, przy realizacji planów strategicznych, zapewni nam polityka uruchamiania<br />
projektów inwestycyjnych, przewidująca ich weryfikację pod kątem stopy zwro tu<br />
oraz priorytetyzację powiązaną z sytuacją rynkową.<br />
Produkcja rafineryjna<br />
W segmencie rafineryjnym jednym z naszych kluczowych działań będzie zwiększenie produkcji<br />
oleju napędowego oraz wsadu dla części petrochemicznej w połączeniu ze zwiększonym<br />
przerobem ropy. Uzysk najbardziej rentownych średnich destylatów w 2013 r. wzrośnie<br />
w porównaniu z 2007 r. o 6 p.p. do poziomu minimum 49%. W rezultacie produkcja ole ju<br />
napędowego wzrośnie o 44% i osiągnie 12,5 mln ton.<br />
W ekonomicznie uzasadnionych przypadkach rozważany będzie usługowy przerób ropy<br />
w wybranych rafineriach Grupy ORLEN.<br />
W latach 2009–2013 zrealizujemy program inwestycyjny zakładający wydatki na poziomie<br />
5,2 mld zł. Największe inwestycje w segmencie spowodują zwiększenie produkcji ole ju napędowego<br />
– m.in. instalacje hydroodsiarczania w Płocku i Mažeikių Nafta. Poprawę efektywności<br />
osiągniemy w oparciu o benchmarki Solomona: polepszenia indeksów energochłonności,<br />
Str ategia GruPY ORLEN<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
31
pracochłonności i wykorzystania instalacji. Dzięki tym działaniom zysk operacyjny przed opodatkowaniem<br />
EBITDA z działalności rafineryjnej w 2013 r. ma osiągnąć poziom 4,5 mld zł.<br />
Logistyka<br />
Istotnym elementem wzmacniania naszej przewagi konkurencyjnej będzie dalszy rozwój lo gistyki.<br />
Do najważniejszych przedsięwzięć w tym obszarze należy projekt budowy rurocią gu produktowego<br />
z rafinerii w Możejkach do terminalu morskiego, co umożliwi zwiększenie wolumenów<br />
eksportowanych oraz obniżenie kosztów transportu. Nowe odcinki rurociągów produktowych<br />
powstaną także w Polsce pomiędzy Ostrowem Wielkopolskim a Wrocławiem oraz Boronowem<br />
a Trzebinią. Zakładamy także intensywniej wykorzystać potencjał istniejących i nowo budowanych<br />
kawern, które pozwolą lepiej zabezpieczyć potrzeby magazynowe oraz wykorzystać<br />
cykle koniunkturalne magazynowanych produktów. Będziemy kontynuować re strukturyzację<br />
sieci własnych baz magazynowych.<br />
Sprzedaż hurtowa<br />
Głównym celem segmentu sprzedaży hurtowej jest utrzymanie pozycji lidera w poszczególnych<br />
krajach. Założenia strategiczne dla tego segmentu koncentrują się na zwiększeniu<br />
EBITDA o 200 mln zł w 2013 r. głównie przez poprawę warunków handlowych. Jednym<br />
z ważniejszych elementów strategii dla segmentu jest sprzedaż ponad 1/3 wolumenu przez<br />
wła sną sieć detaliczną oraz zabezpieczenie i aktywne przejmowanie kanałów importowych.<br />
Str ategia GruPY ORLEN<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
32
Sprzedaż detaliczna<br />
W przypadku sieci stacji paliw konsekwentnie będziemy kontynuować dotychczasową, skuteczną<br />
politykę dotyczącą marek oraz zwiększać efektywność sprzedaży na stację i marżę<br />
w sprzedaży pozapaliwowej. Nakłady na inwestycje w segment będą średniorocznie wynosiły<br />
300 mln zł, a łącznie – 1,4 mld zł w latach 2009–2013. Wpływ segmentu detaliczne go<br />
na EBIT DA w 2013 r. ma wynieść 1,2 mld zł. Kluczowym elementem strategii dla detalu bę dzie<br />
dalszy rebranding stacji oraz rozwój sieci franczyzowych. Do 2013 r. oczekujemy popra wy<br />
udziału wolumenu sprzedaży detalicznej na wszystkich rynkach macierzystych o 4 p.p.<br />
Petrochemia<br />
Sytuację <strong>PKN</strong> ORLEN w segmencie petrochemicznym będą determinowały inwestycje w nowe<br />
instalacje produkcyjne oraz prace nad dalszym wzrostem efektywności. Jej poprawa będzie<br />
możliwa dzię ki zmianie wskaźników oraz struktury uzysków (w odniesieniu do benchmarków<br />
Solomona i PTAI (5) ). Jedną z najważniejszych inwestycji będzie instalacja PX/ PTA, która zapew ni<br />
wzrost EBITDA do poziomu 2,7 mld zł w 2013 r. Na potrzeby petrochemii, w strategii założyliśmy<br />
nakłady inwestycyjne w wysokości 4,9 mld zł do 2013 r. Analiza sytuacji wskazała<br />
również na potrzebę działań dezinwestycyjnych. W związku z ograniczoną sy nergią z działalnością<br />
podstawową podjęliśmy decyzję o uwolnieniu kapitału zaangażowanego w instalacje<br />
PCW oraz nawozów sztucznych.<br />
Str ategia GruPY ORLEN<br />
(5)<br />
PTAI – Phillip Townsend Associates, Inc.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
33
Poszukiwanie i wydobycie<br />
Aby zapewnić Koncernowi najlepsze możliwe rozwiązania z zakresu polityki surowcowej, będziemy<br />
zawierać długoterminowe umowy na dostawę ropy naftowej, w tym o znacznym<br />
dys koncie, a zakupy krótkoterminowe zostaną ukierunkowane na czasowo niedowartościowane<br />
gatunki. Jednym z naszych podstawowych celów będzie zapewnienie co najmniej dwóch<br />
kierunków dostaw dla każdej rafinerii. Działania te zapewnią bezpieczeństwo i zoptymalizu ją<br />
strukturę dostaw.<br />
Projekty wydobywcze ukierunkowane będą głównie na już zidentyfikowane złoża w krajach<br />
o ustabilizowanej sytuacji oraz o akceptowalnym poziomie ryzyka. W tym segmencie planujemy<br />
na bieżąco analizować sytuację i wykorzystywać pojawiające się okazje inwestycyjne,<br />
a także, w miarę możliwości, zawierać partnerstwa strategiczne. Planujemy, że w 2013 r.<br />
wynik EBITDA segmentu osiągnie 182 mln zł.<br />
Energetyka<br />
Jednym z nowych elementów strategii jest segment energetyczny. W celu zapewnienia bezpieczeństwa<br />
energetycznego będziemy realizować organiczny wzrost głównie przez inwestycje<br />
w kogenerację oraz wzrost produkcji mediów na potrzeby poszczególnych zakładów<br />
pro dukcyjnych. Planowany jest również rozwój nieorganiczny w obrębie posiadanych technologii<br />
przy założeniu potencjalnej współpracy z partnerami branżowymi.<br />
Str ategia GruPY ORLEN<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
34
e t a p d r u g i<br />
05 : 30 : 22<br />
„Jazda po wydmach wymaga<br />
niesamowitej koncentracji<br />
i nie wybacza najmniejszych błędów.<br />
Ze względu na specyfikę<br />
trasy biegnącej prawie w całości<br />
przez bezdroża i kopne wydmy,<br />
zawodnicy wolą startować<br />
z dalszych pozycji<br />
i jechać po śladach rywali”.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
s E G M E N T W Y d O BY W C Z Y<br />
35
SegMEnt w ydoby wc z y (u p STREAM)<br />
Zgodnie z ogłoszoną w listopadzie strategią Grupy ORLEN, planujemy kontynuację rozwoju<br />
działalności wydobywczej zapewniającej dostęp do własnego surowca, a co za tym idzie<br />
roz wój działalności handlowej ropą naftową, wzrost wartości firmy i wzmocnienie pozycji<br />
kon kurencyjnej. Poprzez poszukiwanie własnych źródeł ropy naftowej i gazu ziemne go konsekwentnie<br />
realizujemy politykę zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju.<br />
Powołana do tego celu w <strong>PKN</strong> ORLEN organizacja zajmująca się działalnością poszukiwawczowydobywczą<br />
jest zdolna do kompetentnej oceny projektów wydobywczych pod wzglę dem<br />
zarówno ich technicznego potencjału, jak i celowości planowanych akwizycji. Prowadzo ny<br />
na bieżąco monitoring rynku projektów wydobywczych na świecie umożliwia pełne rozeznanie<br />
pojawiających się możliwości akwizycyjnych. Utworzona i ciągle rozbudowywa na baza<br />
danych tych projektów pozwala na właściwe ich selekcjonowanie i dopasowanie do możliwości<br />
i potrzeb Koncernu.<br />
Głównymi zadaniami realizowanymi w 2008 r. w ramach rozwoju segmentu wydobywcze go były:<br />
• rozpoczęcie projektu poszukiwawczo-rozpoznawczego na szelfie Morza Bałtyckiego<br />
w łotewskiej strefie ekonomicznej;<br />
• realizacja projektu poszukiwawczo-wydobywczego w rejonie basenu lubelskiego;<br />
• przeprowadzenie studiów i analiz 79 projektów/aktywów poszukiwawczo-wydobywczych<br />
w różnych lokalizacjach geograficznych, z czego 6 poddaliśmy szczegółowej<br />
ana lizie due diligence;<br />
• przeprowadzenie pełnych analiz wybranych projektów zmierzających do zakupu aktywów<br />
wydobywczych lub akwizycji korporacyjnej poza granicami Polski;<br />
• nawiązanie współpracy z partnerami posiadającymi aktywa na terenie Polski.<br />
SEGMENT W YDOBY WCZY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
36
W trakcie realizacji są dwa istotne projekty, które będą kontynuowane w kolejnych latach:<br />
„Projekt poszukiwawczy w basenie lubelskim” i „Projekt na Morzu Bałtyckim”.<br />
Realizując „Projekt na Morzu Bałtyckim” (w kwietniu 2008 r.) przez założoną do tego celu<br />
w Holandii spółkę ORLEN International Exploration and Production Co. BV., nabyliśmy udziały<br />
w spółce posiadającej prawa do prowadzenia prac poszukiwawczo-wydobywczych zlokalizowanych<br />
w łotewskiej strefie szelfu Morza Bałtyckiego. W 2009 r. planujemy rozwój<br />
obec ności <strong>PKN</strong> ORLEN na szelfie Morza Bałtyckiego, kontynuację prac poszukiwawczych<br />
z reinterpretacją danych historycznych oraz zaplanowanie i realizację dodatkowej akwizycji<br />
danych sejsmicznych 2D/3D.<br />
Zakładamy, że realizacja założeń strategii w zakresie poszukiwań i wydobycia ropy naftowej<br />
i gazu ziemnego przyczyni się do zwiększenia stabilizacji poziomu marży Koncernu. Budowa nie<br />
zrównoważonego portfela aktywów wydobywczych pod względem stadium zaawansowania<br />
projektu, lokalizacji geograficznej i rodzaju surowca zapewni stabilny wzrost z akceptowanym<br />
poziomem ryzyka. Te zadania będziemy realizowali w oparciu o bliską współpracę z firmami<br />
prowadzącymi działalność w branży upstream. Dzięki współpracy z doświadczo nymi partnerami<br />
mamy możliwość udziału w projektach, zmierzających do zagospodarowania i wydoby cia<br />
węglowodorów, oraz bezpośredni dostęp do informacji na temat potencjalnych projektów<br />
upstream w rejonach działania partnerów. Celem takiej kooperacji jest również optymalizacja<br />
ryzyka prowadzenia działalności upstream, dzięki wzajemnemu wsparciu w wyborze, ocenie<br />
i realizacji projektów, dostępie do know-how partnera oraz wykwalifikowanej i doświadczonej<br />
kadrze. Opcja współpracy z partnerami zewnętrznymi umożliwia <strong>PKN</strong> ORLEN zrównoważony<br />
wzrost przy zoptymalizowanym poziomie ryzyka.<br />
SEGMENT W YDOBY WCZY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
37
Planowana struktura portfela aktywów wydobywczych (%)<br />
Projekty<br />
rozpoznawcze<br />
35<br />
50<br />
Projekty<br />
produkcyjne<br />
Projekty<br />
poszukiwawcze<br />
15<br />
SEGMENT W YDOBY WCZY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
38
e t a p t r z e c i<br />
12 : 01 : 57<br />
„Z każdym kolejnym kilometrem<br />
Afryka odkrywa swoje<br />
naturalne oblicze.<br />
Im bardziej na południe,<br />
tym gwałtowniej<br />
wzrasta temperatura.<br />
Piekło czeka jednak na zawodników<br />
w Libii, bo to właśnie tam<br />
jest prawdziwa pustynia”.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
s E G M E N T R A F i N E R YJ N Y<br />
39
SegMEnt R afinERyj ny<br />
W 2008 r. segment rafineryjny Grupy ORLEN tworzyły: rafineria w Płocku, aktywa produkcyjne<br />
Rafinerii Trzebinia SA i Rafinerii Nafty Jedlicze SA oraz ORLEN Asfalt Sp. z o.o.,<br />
OR LEN Eko Sp. z o.o. (Polska), rafinerie Litvinov, Kralupy i Paramo a.s. (Republika Czeska),<br />
a tak że rafineria AB Mažeikių Nafta (Litwa).<br />
Przerób ropy naftowej<br />
W 2008 r. w 7 rafineriach Grupy ORLEN przerobiliśmy ponad 28 mln ton ropy, tj. o ok. 25,66%<br />
więcej niż w 2007 r.<br />
Przerób ropy naftowej Grupy ORLEN<br />
w poszczególnych krajach (mln ton)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Rafinerie w Polsce 13,65 14,53 6,4%<br />
Rafinerie w Czechach (1) 4,13 4,53 9,7%<br />
Rafineria na Litwie 4,74 9,24 94,94%<br />
RAZEM 22,52 28,3 25,66%<br />
(1)<br />
51% Litvinov (2,8 mt/r), 51% Kralupy (1,7 mt/r).<br />
SEGMENT R AFiNERYJNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
40
Głównym motorem zwiększenia wielkości przerobu było przywrócenie pełnych zdolności<br />
produkcyjnych w rafinerii w Możejkach po awarii kolumny destylacji próżniowej w październiku<br />
2006 r. Największy wolumen ropy przerobiliśmy w rafineriach w Płocku (ok. 14,5 mln<br />
ton) oraz w Możejkach (ok. 9,2 mln ton). Produkcję we wszystkich rafineriach Grupy ORLEN<br />
prowadziliśmy, w zdecydowanej większości, w oparciu o rosyjską ropę REBCO, której udział<br />
w całkowitym przerobie stanowił 89%. Pozostałymi gatunkami ropy przerabianymi przez<br />
ra finerie były gatunki: Ekofisk, Forties, Gulfaks, Oseberg, Statfjord oraz Azeri Light. Polska<br />
ropa Dębno i Zielonogórska stanowiły ok. 2% ropy przerabianej w polskich rafineriach Grupy.<br />
Polska<br />
Produkcja paliw<br />
W styczniu 2008 r. w rafinerii w Płocku rozpoczęliśmy produkcję oleju napędowego z dodatkiem<br />
5% estru w ramach kontynuacji działań na rzecz spełnienia Narodowego Celu Wskaźnikowego<br />
w zakresie biopaliw.<br />
Dodatkowym czynnikiem mającym wpływ na wolumeny uzyskane w <strong>PKN</strong> ORLEN było uruchomienie<br />
w lutym 2008 r. instalacji hydrorafinacji frakcji oleju napędowego z instalacji Hy <br />
droodsiarczania Gudronu, dzięki której uzyskaliśmy możliwość zwiększonej produkcji gotowe go<br />
oleju napędowego wymiennie z olejem grzewczym Ekoterm Plus.<br />
SEGMENT R AFiNERYJNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
41
Wielkość produkcji wybranych produktów rafineryjnych<br />
w latach 2007–2008 (Płock; tys. ton).<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Przerób ropy naftowej 13 646 14 218 4,2%<br />
Benzyny razem 2 610 2 800 7,3%<br />
Oleje napędowe razem 4 568 5 078 11,2%<br />
Olej grzewczy Ekoterm Plus 840 840 0,0%<br />
Paliwo lotnicze 355 418 17,8%<br />
Frakcja propano-butanowa 190 221 16,3%<br />
Paliwa ogółem 8 563 9 358 9,3%<br />
Uzysk paliw % 62,75 65,82 4,9 p.p.<br />
Uzysk produktów białych % 77,94 77,98 0,05 p.p.<br />
SEGMENT R AFiNERYJNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
42
Inwestycje<br />
Kontynuowaliśmy prace związane z budową instalacji Hydroodsiarczania Olejów Napędowych<br />
VII o zdolności produkcyjnej 2,2 mln ton/rok. W efekcie uruchomienia nowego obiek tu<br />
z eksploatacji wyłączone zostaną dwie najstarsze jednostki HON.<br />
Równolegle realizowaliśmy budowę instalacji Wytwórni Wodoru II koniecznej do produkcji<br />
wodoru dla wszystkich nowych, rozbudowywanych i modernizowanych instalacji produkcyjnych<br />
zużywających wodór w celach konwersyjnych, odsiarczających oraz zmieniających<br />
struk turę łańcuchową związków chemicznych. Uruchomienie instalacji o wydajności 5 ton<br />
wodoru na godzinę planujemy w 2009 r.<br />
Na instalacji Reformingu V od marca 2008 r. realizujemy prace budowlane na węzłach usuwania<br />
chlorków i olefin z reformatu oraz rozdzielania reformatu na frakcje BT. Węzły zapewnią<br />
odpowiedniej jakości surowiec dla nowej instalacji Paraksylenu budowanej w Płoc ku w segmencie<br />
petrochemicznym.<br />
Rok 2008 był okresem licznych studiów porównawczych realizowanych w ramach projek tu<br />
poprawy efektywności produkcji NCM3 firmy Solomon Associates (Net Cash Margin Measurement,<br />
Management, Maximazation), którego celem jest zapewnienie korporacji stabil nej<br />
pozycji i podniesienie jej konkurencyjności na rynku europejskim.<br />
SEGMENT R AFiNERYJNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
43
Wielkość produkcji wybranych produktów rafineryjnych<br />
w latach 2007–2008 (Trzebinia; tys. ton)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Przerób ropy 148,0 238,7 61,2%<br />
Razem produkcja 208,3 353,7 69,7%<br />
Dział komponowania paliw 153,5 242,2 57,8%<br />
Komponenty benzynowe 45,5 73,8 62,1%<br />
Oleje napędowe 7,3 8,1 11,1%<br />
Oleje opałowe 82,8 103,9 25,6%<br />
Pozostałe produkty 17,2 55,1 219,6%<br />
Gaz z przerobu ropy 677,0 1,2 85,0%<br />
Zakład produkcji biopaliw 54,9 111,5 103,1%<br />
Estry metylowe oleju rzepakowego 47,7 93,3 95,7%<br />
Gliceryna 6,0 12,0 99,5%<br />
Pozostałe 1,2 6,1 428,0%<br />
SEGMENT R AFiNERYJNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
44
Podstawowy wpływ na zwiększenie przerobu ropy naftowej w Rafinerii Trzebinia SA mia ło<br />
rozszerzenie współpracy z dostawcą surowca wydobywanego z polskich złóż ropy naf towej –<br />
PGNiG Warszawa, co umożliwiło pozyskanie większego wolumenu ropy naftowej po chodzenia<br />
krajowego do przerobu w Rafinerii Trzebinia SA. Na realizację planów produk cyjnych miało<br />
również wpływ zwiększone zapotrzebowanie na benzynę do procesu pirolizy ze strony<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN.<br />
W wyniku przerobu ropy naftowej w rafinerii w Trzebini uzyskujemy produkty stanowiące<br />
m.in. wsad do dalszych procesów rafineryjnych w Grupie ORLEN, frakcje benzynowe,<br />
frak cje olejów napędowych, jak również cenione na rynku oleje opałowe o zawartości siar ki<br />
poni żej 1%, stosowane jako paliwo w piecach przemysłowych, kotłach c.o. i piecach technologicznych,<br />
a w przypadku ciężkich olejów opałowych także jako paliwo do okrętowych<br />
wol noobrotowych silników tłokowych, parowych kotłów okrętowych oraz do rozruchu energetycznych<br />
kotłów przemysłowych.<br />
Inwestycje<br />
W 2008 r. zakończyliśmy projekt optymalizacji wydajności instalacji Biodiesla, mający na celu<br />
eliminację „wąskich gardeł” zdiagnozowanych podczas 4-letniej pracy instalacji. W efekcie<br />
skróceniu ulegną okresy przestojów technologicznych, związane z koniecznością czyszcze nia<br />
części aparatów i urządzeń.<br />
SEGMENT R AFiNERYJNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
45
Wielkość produkcji wybranych produktów rafineryjnych<br />
w latach 2007–2008 (Jedlicze; tys. ton).<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Przerób ropy naftowej 121,9 80,0 –34,4%<br />
Przerób olejów przepracowanych 31,6 33,3 5,4%<br />
Przerób innych surowców 57,9 71,0 22,6%<br />
Bazowe oleje smarowe 10,4 12,8 23,1%<br />
Pozostałe oleje opałowe 68,8 59,4 –13,6%<br />
Lekki olej opałowy 96,9 82,9 –14,4%<br />
Rozpuszczalniki 3,2 10,4 225,0%<br />
Produkcja łącznie 202,8 185,6 –8,5%<br />
Wskaźnik wykorzystania DRW 90,4% 59,3% –34,4%<br />
Niemal połowa ropy przerobionej w Rafinerii Nafty Jedlicze pochodziła ze złóż krajowych.<br />
Spadek wolumenu przerobu ropy o 42 tys. ton w porównaniu do 2007 r. spowodowany<br />
był czynnikami technicznymi i zakłóceniami w dostawach kolejowych ropy naftowej niskoparafinowej<br />
z Ukrainy oraz gwałtownym spadkiem notowań cen ropy w II półroczu 2008 r.<br />
Rafineria Nafty Jedlicze SA swoją produkcję opiera głównie na czterech grupach wyrobów,<br />
którymi są: oleje opałowe, oleje bazowe, rozpuszczalniki oraz benzyny specjalne. Najwięk szą<br />
grupą produktów uzyskiwanych w Rafinerii Nafty Jedlicze SA są oleje opałowe wykorzystywane<br />
do produkcji ciepła, w tym oleje opałowe ciężkie wykorzystywane m.in. przy produk cji<br />
mas bitumicznych.<br />
SEGMENT R AFiNERYJNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
46
Drugą co do wielkości grupę produktów stanowią oleje bazowe pochodzące z regeneracji<br />
olejów przepracowanych. Głównymi odbiorcami olejów bazowych są krajowi i zagraniczni<br />
producenci olejów smarowych i smarów.<br />
Kolejną znaczącą grupą produktów są najwyższej jakości rozpuszczalniki postrzegane zarów no<br />
przez odbiorców w kraju, jak i za granicą, jako wyroby „przyjazne środowisku” ze względu<br />
na niską zawartość węglowodorów aromatycznych oraz siarki. Głównymi odbiorcami rozpuszczalników<br />
są firmy produkujące farby, lakiery, specjalistyczne rozpuszczalniki oraz kleje.<br />
Pozostałe produkty znajdują zastosowanie w branżach: chemicznej, metalowej, motoryzacyjnej<br />
oraz górniczej.<br />
Inwestycje<br />
Działania inwestycyjne w Rafinerii Nafty Jedlicze SA koncentrowaliśmy głównie na przygotowaniach<br />
do budowy in stalacji przystosowanej do przerobu ropy naftowej wydobywanej<br />
z 26 złóż lokalnych i wykorzystania jej przy produkcji surowca do rozpuszczalników i komponowania<br />
olejów opałowych.<br />
SEGMENT R AFiNERYJNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
47
Czechy<br />
Wielkość produkcji wybranych produktów rafineryjnych Unipetrolu (2)<br />
w latach 2007–2008 (tys. ton)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Przerób ropy naftowej 4 136 4 533 9,6%<br />
Benzyny razem 769 821 6,7%<br />
Oleje napędowe razem 1 592 1 910 19,9%<br />
Lekki olej opałowy 42,3 82 93,8%<br />
Paliwo lotnicze 74 91 22,9%<br />
Gaz płynny 124 151 21,7%<br />
Paliwa ogółem 2 601,3 3 055 17,44%<br />
Uzysk paliw % 62,9 67,4 7,2 p.p.<br />
Wskaźnik wykorzystania rafinerii % 75,2 81,7 8,64 p.p.<br />
(2)<br />
51% Litvinov (2,8 mt/r), 51% Kralupy (1,7 mt/r).<br />
W 2008 r. w czeskich rafineriach Grupy ORLEN (Litvinov i Kralupy) przerobiliśmy łącznie po nad<br />
4,5 mln ton ropy, tj. o 9,6% więcej niż w roku poprzednim. Wzrost przerobu surow ca był efektem<br />
pełnego i niezakłóconego funkcjonowania instalacji w Litvinovie. Utrzymują cy się bar dzo<br />
wysoki popyt na paliwa lotnicze w Czechach miał wyraźne odzwierciedlenie we wzro ście<br />
ich podaży. Pomimo blisko 23-procentowego wzrostu wolumenu produkcji w czeskich rafineriach<br />
Grupy OR LEN, ponad 50% paliwa lotniczego dostępnego na rynku pochodziło z importu.<br />
SEGMENT R AFiNERYJNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
48
Spowolnienie krajowej konsumpcji paliw samochodowych w 2008 r. udało się nam zrekompensować<br />
zwiększonym eksportem, który w porównaniu do 2007 r. wzrósł o prawie 38%.<br />
Głównymi odbiorcami naszych produktów były firmy ze Słowacji, Polski, Austrii oraz Niemiec.<br />
Litwa<br />
Wielkość produkcji wybranych produktów rafineryjnych<br />
w latach 2007–2008 (Mažeikų Nafta; tys. ton)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Przerób ropy naftowej 4 741 9 241 94,9%<br />
Inne wsady 1 075 338 –68,6%<br />
Wsady razem 5 816 9 579 64,7%<br />
Benzyny razem 1 672 2 827 69,0%<br />
Oleje napędowe 1 869 3 197 71,0%<br />
Lekki olej opałowy 9 7 –22,2%<br />
Paliwo JET 151 483 219,9%<br />
LPG 285 396 38,9%<br />
Paliwa razem 3 987 6 910 73,3%<br />
Uzysk paliw % 68,6 72,0 4,9 p.p.<br />
Uzysk produktów białych % 68,6 72,0 4,9 p.p.<br />
Wskaźnik wykorzystania rafinerii % 53,4 90,4 69,3 p.p.<br />
SEGMENT R AFiNERYJNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
49
Największy wpływ na całkowity wzrost produkcji paliw miało przywrócenie pełnych zdolności<br />
przerobowych rafinerii w Możejkach po uruchomieniu w styczniu 2008 r. kolumny desty lacji próżniowej<br />
i włączeniu jej w cały łańcuch produkcyjny do pozostałych urządzeń rafine rii. Po zwoliło<br />
to na przywrócenie mocy przerobowych i istotnie zwiększyło uzysk produktów bia łych. Dzięki<br />
wyjątkowo korzystnym marżom na paliwa lotnicze istotnie zwiększy liśmy produkcję paliwa JET.<br />
Inwestycje<br />
Najważniejszym zadaniem inwestycyjnym zrealizowanym w 2008 r. w rafinerii na Litwie było<br />
przywrócenie zdolności przerobowych i produkcyjnych do stanu sprzed pożaru w 2006 r.<br />
Równolegle kontynuowaliśmy prace związane z budową nowej wytwórni wodoru oraz wymianą<br />
reaktorów na dwóch instalacjach hydroodsiarczania olejów napędowych. Pierwszą<br />
mo dernizację instalacji HON połączoną z wymianą reaktora zrealizowaliśmy w grudniu 2008 r.<br />
Celem instalacji wodoru jest zapewnienie odpowiedniej ilości wodoru dla drugiej zmodernizowanej<br />
instalacji HON uruchomionej w marcu 2009 r. Całkowity koszt mo dernizacji oby dwu<br />
jednostek HON szacowany jest na ok. 100 mln USD.<br />
SEGMENT R AFiNERYJNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
50
Asfalty<br />
Polska<br />
Wielkość produkcji w ORLEN Asfalt Sp. z o.o.<br />
w latach 2007–2008 (tony)<br />
2007 2008 Zmiana<br />
Asfalty drogowe 676 547 692 363 2,34%<br />
Asfalty przemysłowe 30 735 17 066 –44,47%<br />
Specyfiki 446 375 –15,92%<br />
RAZEM 707 728 709 803 0,29%<br />
W 2008 r. wzrosła sprzedaż asfaltów w kraju o 9%; sprzedaż eksportowa zmalała ilościo wo,<br />
natomiast rentowność eksportu w relacji do 2007 r. była wyższa. Niezrealizowane ilo ści eksportowe<br />
umożliwiły wzrost sprzedaży sezonowej w kraju.<br />
Wielkość sprzedaży produktów ORLEN Asfalt Sp. z o.o.<br />
w latach 2007–2008 (tony)<br />
2007 2008 Zmiana<br />
Asfalty drogowe 670 958,06 695 482,56 3,65%<br />
w tym eksport 132 973,78 109 556,54 –17,61%<br />
Asfalty przemysłowe 30 356,15 16 906,72 –44,30%<br />
Asfalty ogółem 701 314,21 712 389,28 1,57%<br />
w tym eksport 132 973,78 109 556,54 –17,61%<br />
SEGMENT R AFiNERYJNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
51
Udziały ORLEN Asfalt w poszczególnych segmentach rynku w 2008 r. kształtowały się na poziomie<br />
roku poprzedniego i wynosiły pomiędzy 37% a 52%.<br />
Udziały w krajowym rynku asfaltów w 2008 r. (%)*<br />
1,35 mln t<br />
Lotos Asfalt 43,20<br />
44,24<br />
ORLEN Asfalt<br />
Import<br />
12,56<br />
*<br />
Wielkość importu w rynku krajowym pomniejszona o 22,6 tys. ton (szacowany reeksport + import ORLEN Asfalt).<br />
Struktura geograficzna eksportu ORLEN Asfalt Sp. z o.o. w 2008 r. (%)<br />
6,06 4,64<br />
Holandia<br />
Węgry<br />
8,08<br />
4,40<br />
Austria<br />
Słowacja<br />
9,93<br />
3,84<br />
Niemcy<br />
Litwa<br />
29,21<br />
Rumunia<br />
Ukraina 3,28<br />
30,37<br />
0,18<br />
Czechy<br />
Chorwacja<br />
SEGMENT R AFiNERYJNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
52
Czechy<br />
Wielkość produkcji* asfaltów w zakładach Uniraf; Litvinov<br />
w latach 2007–2008 (tony)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Asfalty drogowe 112 693 114 012 1,17%<br />
* Całość produkcji kierowana jest do Paramo a.s.<br />
Wielkość produkcji asfaltów w Paramo a.s.<br />
w latach 2007–2008 (tony)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Asfalty drogowe 74 000 79 000 6,7%<br />
Asfalty modyfikowane 4 000 8 500 112,5%<br />
Asfalty przemysłowe 48 000 39 000 –18,7%<br />
Pozostałe 1 000 500 –50%<br />
RAZEM 127 000 127 000 0,0%<br />
SEGMENT R AFiNERYJNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
53
Wielkość sprzedaży asfaltów w Paramo a.s.<br />
w latach 2007–2008 (tony)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Asfalty drogowe 220,000 203,000 –7,7%<br />
Asfalty modyfikowane 4,000 8,500 112,5%<br />
Asfalty przemysłowe 48,000 39,000 –18,7%<br />
Pozostałe 1,000 500 –50%<br />
RAZEM 273,000 251,000 –8%<br />
Spadek sprzedaży asfaltów drogowych w Paramo wynikał głównie z przejścia jednego z głównych<br />
klientów, jakim jest BHG CZ, do portfela obsługiwanego bezpośrednio przez <strong>PKN</strong> OR LEN.<br />
Zmniejszone zapotrzebowanie na asfalty przemysłowe wynikało z przesunięcia popy tu na as falty<br />
modyfikowane. W 2008 r. ponad 100 tys. ton produktów wyeksportowaliśmy m.in. na Węgry,<br />
do Rumunii, Chorwacji, Danii oraz Francji.<br />
SEGMENT R AFiNERYJNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
54
Litwa<br />
Wielkość produkcji asfaltów w AB Mažeikių Nafta<br />
w latach 2007–2008 (tony)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Asfalty drogowe 94 357 140 084 48%<br />
Lepiki dachowe 312 9 376 2 905%<br />
Wzrost wielkość produkcji i sprzedaży asfaltów z instalacji na Litwie była wynikiem przywrócenia<br />
pełnych zdolności przerobowych rafinerii w Możejkach po uruchomieniu kolumny de stylacji<br />
próżniowej i podłączeniu jej do pozostałych urządzeń rafinerii.<br />
Całkowita sprzedaż asfaltów zrealizowana przez Mažeikių Nafta w 2008 r. była o 51,2%<br />
większa niż w roku ubiegłym. Blisko 70 tys. ton produktów ulokowaliśmy na rynkach<br />
za granicznych, w tym w przeważającej większości na Łotwie i w Estonii.<br />
Struktura sprzedaży asfaltów przez AB Mažeikių Nafta w 2008 r. (%)<br />
23<br />
Łotwa<br />
Estonia<br />
23<br />
53<br />
Litwa<br />
Polska<br />
1<br />
SEGMENT R AFiNERYJNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
55
e t a p<br />
c z w a r t y<br />
18 : 27 : 50<br />
„Odcinek szedł poza szlakami.<br />
Cały czas jechaliśmy po wydmach.<br />
Podjazdy, zjazdy i praktycznie<br />
non stop na drugim biegu.<br />
Było to dość mozolne i męczące.<br />
Jechałem pierwszy, było to bardzo<br />
trudne. Nie wiedziałem, czy wydma<br />
była ostra czy bardziej płaska”.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
L O G i s T Y K A<br />
56
logist yk a<br />
Grupa ORLEN do sprawnego i efektywnego przepływu surowców oraz wyrobów gotowych<br />
wykorzystuje infrastrukturę, w skład której wchodzą: naziemne i podziemne bazy magazynowe,<br />
lądowe i morskie bazy przeładunkowe, sieć przesyłowych rurociągów surowcowo-produktowych<br />
oraz transport samochodowy i kolejowy.<br />
Najistotniejszym wydarzeniem w obszarze logistyki w 2008 r. było przyjęcie planu wdrażania<br />
strategii logistyki dla Grupy Kapitałowej, co przełożyło się na implementację szeregu dzia łań<br />
o charakterze restrukturyzacyjnym, optymalizacyjnym i strategicznym, doprowadzając do uruchomienia<br />
z dniem 01.10.2008 r. nowej struktury organizacyjnej i funkcjonalnej obszaru.<br />
W Polsce przeprowadziliśmy analizę funkcjonalną logistyki i dokonaliśmy restrukturyzacji i re <br />
organizacji zatrudnienia w centrali oraz zlikwidowaliśmy działalność struktur regionalnych.<br />
Do prowadziliśmy również do renegocjacji umów na świadczenie usług transportu kolejowe go<br />
i drogowego oraz podpisaliśmy list intencyjny z PERN „Przyjaźń” SA dotyczący budowy ru <br />
rociągu produktowego, w celu optymalizacji kosztów i zwiększenia bezpieczeństwa obsłu gi<br />
rynku południowej Polski.<br />
Służby logistyczne Mažeikių Nafta zainicjowały trudny proces renegocjacji zapisów wielolet niej<br />
umowy ze spółką państwową Koleje Litewskie, co skutkować będzie znacznym obniżeniem<br />
stawek i uzyskaniem korzystnych relacji przewozowych.<br />
logisT YK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
57
Zapasy obowiązkowe<br />
Zapasy obowiązkowe ropy naftowej w 2008 r. magazynowaliśmy w Zakładzie Produkcyjnym<br />
w Płocku, w podziemnych magazynach IKS „Solino” SA oraz w rafinerii w Możejkach.<br />
Pa liwa gotowe przechowywaliśmy w 23 lokalizacjach w Polsce oraz w jednym z wynajmowanych<br />
ter minali na Litwie.<br />
W Czechach, zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem, zapasy obowiązkowe przechowywane<br />
są przez wybraną do tego celu agencję rządową.<br />
Polska<br />
Rok 2008 był ostatnim okresem przeznaczonym na realizację wymagań znowelizowanej ustawy<br />
o zapasach obowiązkowych w zakresie zabezpieczenia przyrostów stanów zapasów ropy naftowej<br />
i paliw płynnych do docelowej wielkości odpowiadającej 76-krotności dziennego im portu<br />
ropy naftowej netto. Ponadto, na początku 2008 r., musieliśmy zrealizo wać do datkowe przyrosty<br />
stanów zapasów ropy naftowej z tytułu dostosowania do wymagań Międzynarodowej<br />
Agencji Energii, przedmiotem których była zmiana metodologii wyliczania wielkości zapasu.<br />
Grupa ORLEN utrzymywała w 2008 r. zapasy obowiązkowe na poziomie 76 dni w Zakładzie<br />
Produkcyjnym w Płocku, w podziemnych magazynach IKS „Solino” SA oraz w 23 ba zach<br />
magazynowych w całej Polsce. Utrzymanie zapasu na poziomie 14 dni pozostało w gestii<br />
Agen cji Rezerw Materiałowych.<br />
logisT YK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
58
Czechy<br />
Zapasy obowiązkowe paliw i ropy naftowej, zgodnie z ustawodawstwem Republiki Czeskiej,<br />
utrzymywane są przez dedykowaną do tych celów agencję rządową.<br />
Litwa<br />
Na koniec 2008 r. poziom zapasów obowiązkowych utrzymywanych przez AB Mažeikių Naf ta<br />
osiągnął 41,5 dnia, co stanowiło połowę całości zapasów rocznych. Drugie tyle utrzymywa ne<br />
było przez Państwową Agencję Utrzymywania Zapasów, finansowaną z budżetu państwa.<br />
Do końca 2009 r. AB Mažeikių Nafta zobligowana jest do osiągnięcia poziomu 60-dniowych<br />
zapasów, podczas gdy Litewska Agencja Państwowa obniży poziom zapasów do 30 dni.<br />
Zapasy ropy utrzymywaliśmy w rafinerii w Możejkach, natomiast zapasy produktów gotowych<br />
– w dwóch wynajmowanych terminalach na Litwie.<br />
logisT YK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
59
Rurociągi<br />
W 2008 r. Grupa ORLEN w Polsce, Czechach i na Litwe do przesyłu surowcowo-produktowego<br />
wykorzystywała sieć rurociągów własnych i dzierżawionych o łącznej długości po nad<br />
2 tys. km.<br />
Polska<br />
Nasza logistyka w 2008 r. korzystała z 274 km rurociągów własnych oraz 570 km ru rociągów<br />
produktowych należących do państwowego operatora PERN „Przyjaźń” SA.<br />
Podpisaliśmy z PERN „Przyjaźń” SA list intencyjny, przedmiotem którego jest budowa dodatkowego<br />
odcinka rurociągu Płock-Koluszki-Boronów, co przyniesie nam wymierne korzy ści.<br />
Utrzymamy przewagę kosztową przesyłu paliw za pomocą rurociągów nad transportem<br />
ko lejowym oraz uzyskamy gwarancję bezpieczeństwa zaopatrzenia rynku południowej Polski.<br />
Udział paliw wysłanych z płockiej rafinerii za pośrednictwem rurociągów wynosił 64% łącznej<br />
sumy transportu paliw gotowych.<br />
logisT YK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
60
Infrastruktura logistyczna <strong>PKN</strong> ORLEN<br />
Litwa<br />
S³awno<br />
Gdañsk<br />
Rosja<br />
Niemcy<br />
Ruroci¹g<br />
„Przyjaźñ”<br />
Świnoujście<br />
Szczecin<br />
Czechy<br />
Nowa Sól<br />
Rejowiec<br />
Boles³awiec<br />
Zak³ad Produkcyjny w P³ocku<br />
Bazy Magazynowe <strong>PKN</strong> ORLEN – 13<br />
Bazy Naftobaz – 5<br />
Bazy ROR – 4<br />
IKS „Solino” SA<br />
IVG Radzionków<br />
Ruroci¹gi surowcowe PERN „Przyjaźñ” SA<br />
Ruroci¹gi produktowe PERN „Przyjaźñ” SA<br />
Ruroci¹gi <strong>PKN</strong> ORLEN<br />
Nowa Wieś<br />
Wielka<br />
Wroc³aw<br />
IKS<br />
Solino<br />
Ostrów Wlkp.<br />
Ruroci¹g<br />
Pomorski<br />
Boronów<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN<br />
IVG Radzionków<br />
Rafineria Trzebinia<br />
Olszanica<br />
Mościska<br />
Koluszki<br />
S³owacja<br />
Gutkowo<br />
Emilianów<br />
¯urawica<br />
Sokó³ka<br />
Lublin<br />
Wide³ka<br />
Niemce<br />
Bia³oruś<br />
Ruroci¹g<br />
„Przyjaźñ”<br />
Ukraina<br />
logisT YK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
61
Struktura wysyłek paliw płynnych z Płocka wg rodzajów transportu w 2008 r. (%)<br />
Kolej<br />
29,1<br />
64,0<br />
Rurociąg<br />
Autocysterny<br />
6,9<br />
Czechy<br />
Podobnie jak w latach poprzednich, także w 2008 r. Grupa Unipetrol korzystała z 1 100 km<br />
ruro ciągów należących do państwowego operatora CEPRO. Udział transportu rurociągowe go<br />
w struk turze ekspedycji paliw w Czechach w 2008 r., podobnie jak w roku poprzednim,<br />
wyniósł 40%.<br />
Litwa<br />
Rurociąg przesyłowy „Przyjaźń”, którym do lipca 2006 r. dostarczano ropę do rafinerii Mažeikių<br />
Nafta, pozostaje nieczynny. Mažeikių Nafta w 2008 r. wykorzystywała eksploatowany odcinek<br />
rurociągu produktowego z Białorusi do Ventspills na Łotwie, którym transportowany był olej<br />
napędowy z rafinerii białoruskich.<br />
logisT YK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
62
Sieć dystrybucji paliw w Czechach<br />
Litvinov<br />
Roudnice<br />
Cerekvice<br />
Polska<br />
Niemcy<br />
Hajek<br />
Tresmona<br />
Mstetice<br />
Kralupy<br />
Potehy Pardubice<br />
Czechy<br />
Sedlinice (w budowie)<br />
Slapanov<br />
Loukov<br />
Plesovec<br />
Belcice<br />
Velka Bites<br />
Smyslov<br />
Strelice<br />
Rafinerie CRaf<br />
Bazy magazynowe Cepro – poj. 280 000 m 3<br />
Ruroci¹gi surowcowe Mero<br />
Ruroci¹gi produktowe Cepro – ok. 1 000 km<br />
Vcelna<br />
Austria<br />
Klobouky<br />
Bratyslava<br />
S³owacja<br />
Sieć rurociągów na Litwie<br />
Ventspils Terminal<br />
Džūkste<br />
£otwa<br />
Rafineria w Mo¿ejkach<br />
z Yaroslavla<br />
Būtingė Terminal<br />
Biržai<br />
Pump<br />
Station<br />
Ilūkste<br />
Polotsk<br />
z Samary<br />
Ruroci¹gi surowcowe<br />
Ruroci¹gi produktowe<br />
Rosja<br />
Litwa<br />
Bia³oruś<br />
logisT YK A<br />
Polska<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
63
Bazy magazynowe<br />
Jako Grupa ORLEN korzystaliśmy z 29 baz magazynowych w Polsce i na Litwie, w tym<br />
z własnych Terminali Paliw oraz z baz podmiotów trzecich. W Czechach wykorzystywaliśmy<br />
ma gazyny państwowego operatora CEPRO oraz 3 wynajmowane bazy.<br />
Polska<br />
Na potrzeby operacyjne w zakresie przyjęcia, magazynowania, wydania i przeładunku<br />
paliw, logistyka Grupy ORLEN w 2008 r. na terenie Polski wykorzystywała łącznie 25 obiektów<br />
(własne Terminale Paliw i bazy podmiotów trzecich).<br />
Pojemności magazynowe dla produktów gotowych w IKS „Solino” SA na koniec 2008 r.<br />
sta nowiły ok. 1,1 mln m 3 . Spółka dysponowała również możliwością magazynowania<br />
3,5 mln ton ropy naftowej.<br />
Czechy<br />
W 2008 r. Grupa Unipetrol na terytorium Czech korzystała z baz w sieci magazynowo-dystrybucyjnej<br />
państwowego operatora CEPRO oraz z 3 baz magazynowych wynajmowa nych<br />
od podmiotów trzecich.<br />
Litwa<br />
Na terytorium Litwy na potrzeby AB Mažeikių Nafta w roku ubiegłym korzystaliśmy z 4 terminali<br />
magazynowych i przeładunkowych.<br />
logisT YK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
64
Przewozy kolejowe<br />
W 2008 r. przewozy kolejowe produktów w Polsce, Czechach i na Litwie wyniosły 17,9 mln<br />
ton i były o 5,6 mln ton – tj. ponad 45% - większe w porównaniu do analogicznego okresu<br />
roku poprzedniego.<br />
Polska<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN przewiózł koleją ok. 6,1 mln ton produktów, w tym 4,6 mln ton paliw silnikowych.<br />
Ilość paliw przewiezionych transportem kolejowym realizowanym w oparciu o licencję<br />
posiadaną przez <strong>PKN</strong> ORLEN wyniosła w 2008 r. 2,5 mln ton, tj. o ok. 0,38 mln ton wię cej<br />
niż w 2007 r. Udział przewozów własnych Koncernu w ekspedycji koleją osiągnął wielkość<br />
41%, tj. o 1 p.p. więcej niż w roku poprzednim, natomiast procentowy udział transportu<br />
pa liw z płockiej rafinerii za pośrednictwem kolei wynosił 29,1% łącznej sumy transportu<br />
paliw gotowych.<br />
Czechy<br />
Łączny wolumen przewozów kolejowych w Czechach wyniósł ok. 3,3 mln ton, co dało<br />
wzrost o 10% w stosunku do 2007 r. Wolumen produktów przewiezionych przez spółkę<br />
kolejową Unipetrol Doprava wyniósł 1,8 mln ton, natomiast transportem zleconym podmiotom<br />
ze wnętrznym – ok. 1,5 mln ton.<br />
logisT YK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
65
Litwa<br />
Łączny wolumen przewozów kolejowych wyniósł ok. 7,9 mln ton, z czego 6 mln ton sta nowił<br />
transport paliw silnikowych. Znaczący, ponaddwukrotny wzrost przewozów kolejowych w stosunku<br />
do roku poprzedniego związany był z przywróceniem mocy produkcyjnych ra finerii<br />
Mažeikių Nafta po zakończonym remoncie kompleksowym.<br />
Transport kolejowy z racji specyfiki rynku litewskiego był zlecany monopoliście – spółce państwowej<br />
Koleje Litewskie, z którym w 2008 r. prowadziliśmy rozmowy w celu renegocjacji<br />
warunków współpracy i uzgodnienia poziomu taryf kolejowych.<br />
Transport samochodowy<br />
Obsługą dostaw paliw do naszych stacji na terytorium Polski w 2008 r. zajmowała się jed na<br />
ze spółek z Grupy ORLEN, tj. ORLEN Transport SA.<br />
W Czechach transport paliw do stacji Benzina realizowaliśmy przez spółkę Grupy Unipe trol<br />
– Petrotrans.<br />
Na Litwie realizację dostaw paliw do stacji ORLEN Lietuva zlecaliśmy jednej spółce zewnętrznej<br />
wybranej w przeprowadzonym w 2007 r. przetargu. Transport paliwa lotniczego JET A-1<br />
do odbiorców na terenie Litwy i Łotwy odbywał się środkami własnymi Mažeikių Nafta.<br />
logisT YK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
66
Przeładunek morski<br />
Łącznie w 2008 r. w Polsce i na Litwie przeładowaliśmy ok. 6 mln ton produktów, czyli prawie<br />
o połowę więcej niż w 2007 r.<br />
Polska<br />
Logistycznie wykorzystywaliśmy porty morskie w Gdyni i Świnoujściu, w których przeładowano<br />
ok. 1 mln ton produktów, głównie ciężki olej opałowy przeznaczony na eksport<br />
(0,57 mln ton).<br />
Litwa<br />
Wolumen produktów Mažeikių Nafta przeładowanych w portach morskich wyniósł w 2008 r.<br />
ok. 5 mln ton. Wzrost o 3 mln ton w porównaniu z 2007 r. był efektem odzyskania zdolności<br />
produkcji po odbudowie kolumny próżniowej w rafinerii w Możejkach.<br />
Jesteśmy zainteresowani zakupem portu przeładunkowego na terenie Litwy w celu zapewnienia<br />
optymalnego kosztowo eksportu produktów Mažeikių Nafta lub nawiązaniem współ pracy<br />
z innymi portami bałtyckimi przy jednoczesnym wykorzystaniu infrastruktury logistycz nej<br />
Gru py ORLEN.<br />
logisT YK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
67
Inwestycje<br />
W 2009 r. w obszarze logistyki będziemy kontynuować wdrażanie rozwiązań i wytycz nych<br />
przyjętych w „Strategii logistyki dla Grupy Kapitałowej ORLEN”, które mają na celu:<br />
• zrealizowanie III etapu restrukturyzacji obszaru przez znaczną optymalizację zatrudnie nia<br />
i zwiększenie automatyzacji procesów w Terminalach Paliw, który przełoży się na wzrost<br />
efektywności kosztowej logistyki. Na bieżąco redefiniowane będą obszary or ganizacji<br />
i zarządzania logistyką celem dostosowania do zmieniających się uwarunko wań<br />
zewnętrznych i wewnętrznych;<br />
• zrealizowanie projektu „Samoobsługa”, którego przedmiotem jest znaczące zwiększenie<br />
automatyzacji obsługi operacji we wspomnianych Terminalach Paliw;<br />
• rozpoczęcie wdrażania opracowywanej „Strategii kawernowej”, w szczególności<br />
w odniesieniu do zainicjowania długofalowych działań dla trwałego zwiększenia<br />
operacyjno ści i bezpieczeństwa eksploatacji istniejących podziemnych magazynów<br />
ropy i paliw IKS „So lino” SA oraz ewentualnej budowy nowego podziemnego magazynu<br />
węglowodorów.<br />
W 2009 r. planujemy uruchomienie projektu budowy rurociągu produktowego łączącego<br />
rafinerię w Możejkach z wybranym portem bałtyckim.<br />
Jesteśmy w trakcie budowy kolejnego, własnego odcinka przesyłowego o długości 105 km<br />
na trasie Ostrów Wielkopolski – Wrocław.<br />
logisT YK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
68
e t a p<br />
p i ą t y<br />
22 : 16 : 00<br />
„Każdy kraj ma swoje tajniki<br />
i będę musiał się ich<br />
od początku nauczyć.<br />
Rajdy wymagają ode mnie<br />
dużego skupienia,<br />
to dobrze, bo stres powoduje<br />
przyrost adrenaliny,<br />
a z drugiej strony sprawia,<br />
że bardziej uważam”.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
s E G M E N T h u R T O W Y<br />
69
SEGMEnt HURtow y<br />
W 2008 r. Grupa ORLEN prowadziła hurtową sprzedaż paliw i produktów pozapaliwowych<br />
na terenie Polski, Republiki Czeskiej, Niemiec, Słowacji oraz Litwy. Podmiotami wchodzącymi<br />
w skład segmentu hurtowego Grupy były jednostki sprzedaży hurtowej <strong>PKN</strong> ORLEN, 5 Regionalnych<br />
Operatorów Rynku, Petrolot Sp. z o.o., ORLEN Gaz Sp. z o.o. (Polska), Uniraf Slova kia<br />
(Słowacja), Uni petrol BUI (Czechy), Mažeikių Nafta (Litwa, Ukraina, Polska, sprzedaż morska)<br />
oraz Mažeikių Nafta Trading House (Łotwa, Estonia).<br />
Grupa ORLEN – paliwa<br />
Całkowity wolumen paliw sprzedanych przez Grupę ORLEN w 2008 r. był o blisko 23%<br />
(tj. 3,1 mln ton) większy niż rok wcześniej. Ponad połowę oferowanych przez nas paliw stanowiły<br />
oleje napędowe, których sprzedaż w porównaniu z 2007 r. wzrosła o ok. 24%. Największą<br />
dynamikę popytu odnotowaliśmy w segmencie paliw lotniczych, których sprzedaż<br />
w 2008 r. o blisko 54% przekroczyła wolumen z roku poprzedniego.<br />
Segment huRTOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
70
Wielkość sprzedaży paliw Grupy ORLEN na rynkach macierzystych<br />
w latach 2007–2008 (tys. ton)<br />
2007 2008<br />
Polska Czechy Litwa stałe pozo -<br />
pozo -<br />
(1) RAZEM Polska Czechy Litwa stałe (1)<br />
RAZEM Zmiana<br />
Benzyny 1 550 646 1 768 209 4 173 1 624 545 2 801 195 5 165 24%<br />
Oleje napędowe 3 441 1 175 1 977 320 6 914 3 943 1 088 3 160 370 8 561 24%<br />
Olej opałowy lekki 943 19 9 207 1 177 921 25 8 286 1 240 5%<br />
JET A-1 408 80 195 – 683 482 88 480 – 1 050 54%<br />
LPG 240 86 141 – 467 263 98 187 – 547 17%<br />
RAZEM 6 582 2 006 4 090 736 13 414 7 233 1 844 6 636 851 16 564 23%<br />
(1)<br />
Sprzedaż hurtowa na Słowacji i w Niemczech.<br />
Największy wpływ na wzrost wolumenu sprzedaży paliw miało przywrócenie pełnych mocy<br />
produkcyjnych w Mažeikių Nafta. W wyniku zakończenia remontu Instalacji Destylacji Próżniowej<br />
wolumen sprzedaży paliw pochodzących z Litewskiej Rafinerii wzrósł o blisko 2,5 mln ton<br />
w porównaniu do 2007 r.<br />
Wysoką dynamikę wzrostu sprzedaży produktów rafineryjnych w Polsce osiągnęliśmy głów nie<br />
dzięki realizacji wyższej sprzedaży w grupie klientów sieciowych i podstawowych oraz wzrostowi<br />
sprzedaży do klientów kluczowych, czyli koncernów polskich oraz zagranicznych. Dynamika<br />
sprzedaży w 2008 r. była znacznie wyższa niż dynamika konsumpcji. Pozytywnie wpły nęły<br />
na sprzedaż okresowe promocje w bazach magazynowych, które polegały na ob niżeniu ceny<br />
SPOT o wartość promocji dla wybranych produktów.<br />
SEGMENT huRTOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
71
Około 16-procentowy spadek wolumenu sprzedaży paliw, jaki odnotowaliśmy na rynku<br />
cze skim, związany był ze stagnacją konsumpcji oleju napędowego w 2008 r. W omawianym<br />
okresie o 150 tys. ton udało się nam zwiększyć wolumen eksportu oleju napędowego<br />
do Polski za pośrednictwem <strong>PKN</strong> ORLEN.<br />
Paliwa Grupy ORLEN, oprócz nabywców na rynkach macierzystych (Polska, Czechy, Słowa cja,<br />
Niemcy, kraje bałtyckie), znajdowały także odbiorców w: USA, Kanadzie, Francji, Hiszpanii<br />
i na Ukrainie.<br />
Udziały Grupy ORLEN w krajowych rynkach sprzedaży paliw<br />
w latach 2007–2008<br />
2007 2008 Dynamika<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN* Polska 58,3% 61,6% 3,3 p.p.<br />
Unipetrol** Czechy 29,6% 30,9% 1,3 p.p.<br />
Mažeikių Nafta** Litwa 85,0% 89,1% 4,1 p.p.<br />
* Udział w sprzedaży hurtowej i detalicznej benzyn, oleju napędowego oraz lekkiego oleju opałowego.<br />
** Udział w sprzedaży hurtowej i detalicznej benzyn, oleju napędowego oraz JET A-1.<br />
SEGMENT huRTOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
72
Polska<br />
Konsumpcja paliw silnikowych (benzyny, olej napędowy, LPG) w Polsce w 2008 r. wzro sła<br />
w stosunku do roku poprzedniego o ok. 5% (2) . Czynnikiem sprzyjającym krajowemu zu <br />
życiu paliw było przede wszystkim wysokie tempo wzrostu gospodarczego na poziomie<br />
ok. 5% PKB, stymulujące m.in. zapotrzebowanie na usługi transportowe. Wpływ na wzrost<br />
konsumpcji miał również dynamiczny wzrost liczby rejestrowanych samochodów.<br />
Konsumpcja paliw w Polsce<br />
w latach 2007–2008 (tys. ton)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Benzyny 4 138 4 273 3,3%<br />
Oleje napędowe 9 521 10 475 10,0%<br />
Lekki olej opałowy 1 346 1 204 –10,5%<br />
Autogaz 1 810 1 774 –2,0%<br />
RAZEM 16 815 17 726 5,4%<br />
Konsumpcja benzyn utrzymała się na poziomie zbliżonym do 2007 r., co oznacza kontynuację<br />
obserwowanej od kilku lat stabilizacji tego rynku. Czynnikiem sprzyjającym konsumpcji<br />
benzyn była pierwsza w historii rynku autogazu ujemna dynamika konsumpcji tego pa liwa.<br />
Po dobnie jak w latach poprzednich, także w 2008 r., odnotowaliśmy wzrost krajowej konsumpcji<br />
oleju napędowego. Dodatkowym, po wysokim PKB, czynnikiem wzrostu zużycia<br />
SEGMENT huRTOW Y<br />
(2)<br />
Źródło: Agencja Rynku Energii SA, POGP.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
73
ole ju napędowego pozostawała zmiana struktury krajowego parku samochodowego na rzecz<br />
pojazdów napędzanych silnikami wysokoprężnymi. W przypadku lekkiego oleju opałowego<br />
konsump cja tego paliwa w 2008 r. uległa zmniejszeniu o ok. 11%. Wynik ten jest efektem<br />
znaczącego wzrostu cen ropy naftowej i zmniejszenia konkurencyjności lekkiego oleju opałowego<br />
jako pa liwa grzewczego.<br />
Wiekość importu paliw do Polski<br />
w latach 2007–2008 (tys. ton)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Benzyna 748,7 665,7 –11%<br />
Olej napędowy 2 897,4 2 247,8 –22%<br />
Lekki olej opałowy 14,3 6,5 –55%<br />
RAZEM 3 660,4 2 920,0 –20%<br />
Całkowity import paliw do Polski w 2008 r. spadł średnio o 20% w stosunku do roku poprzedniego.<br />
Zdecydowanie największą ilość paliw silnikowych zaimportowano z Niemiec,<br />
a w dalszej kolejności ze Słowacji, Węgier, Czech i Finlandii. W przypadku lekkiego oleju<br />
opałowego aż 82% importu pochodziło z Niemiec, a 18% z Litwy.<br />
SEGMENT huRTOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
74
Kierunki importu paliw do Polski w 2008 r.<br />
Kraj Benzyna Olej napędowy Lekki olej opałowy<br />
Niemcy 51,9% 44,8% 82,0%<br />
Słowacja 33,8% 10,7% –<br />
Węgry 9,2% 1,7% –<br />
Czechy 3,6% 9,5% –<br />
Rosja 1,5% 2,3% –<br />
Białoruś – 7,2% –<br />
Litwa – 6,2% 18,0%<br />
Finlandia – 11,4% –<br />
Wielka Brytania – 5,0% –<br />
Szwecja – 1,1% –<br />
RAZEM 100% 100% 100%<br />
SEGMENT huRTOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
75
Czechy<br />
W 2008 r. konsumpcja paliw silnikowych w Czechach była na nieznacznie wyższym pozio mie<br />
niż rok wcześniej. Pozytywny wpływ na utrzymanie konsumpcji miał 2,2-procentowy wzrost<br />
konsumpcji oleju napędowego. W II połowie 2008 r. nastąpił jednak spadek dynamiki konsumpcji<br />
oleju napędowego do poziomu 101,4%, tj. spadek o 1,5 p.p. w porów naniu z dynamiką<br />
pierwszej połowy roku. Ten pozytywny efekt został zniwelowany niższą o 3,7%<br />
konsumpcją benzyn.<br />
W 2008 r. zwiększyliśmy o 1,3 p.p. udział sprzedaży benzyn w rynku czeskim, a udział sprze <br />
daży oleju napędowego o 1,2 p.p.<br />
Konsumpcja paliw w Czechach<br />
w latach 2007–2008 (tys. ton)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Benzyny 2 026 1 951 –3,7%<br />
Oleje napędowe 4 069 4 157 2,2%<br />
RAZEM 6 095 6 109 0,2%<br />
Całkowity import paliw w 2008 r. stanowił 30% ich konsumpcji paliw, z czego import benzyn<br />
wyniósł 65%, a import oleju napędowego tylko 14% konsumpcji.<br />
SEGMENT huRTOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
76
Litwa<br />
Konsumpcja paliw na Litwie<br />
w latach 2007–2008 (tys. ton)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Benzyny 442 429 –3,0%<br />
Oleje napędowe 1 121 1 126 0,5%<br />
JET A-1 74 77 3,7%<br />
Autogaz 249 252 1,0%<br />
RAZEM 1 886 1 884 –0,1%<br />
SEGMENT huRTOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
77
Grupa ORLEN – produkty pozapaliwowe<br />
Całkowita sprzedaż hurtowa produktów pozapaliwowych zrealizowana przez Grupę ORLEN<br />
w 2008 r. wyniosła 6 186 tys. ton i była o 11% wyższa niż w 2007 r.<br />
Wielkość sprzedaży produktów pozapaliwowych Grupy ORLEN<br />
w latach 2007–2008 (tys. ton)<br />
2007 2008<br />
Polska Czechy Litwa RAZEM Polska Czechy Litwa RAZEM Zmiana<br />
Olej opałowy III 969 165 1 126 2 260 961 146 1 798 2 905 29%<br />
Frakcje P 300 – – 300 338 – – 338 13%<br />
Siarka 120 31 40 191 130 34 76 240 26%<br />
Pozostałe rafineryjne 240 226 142 608 60 232 178 470 –23%<br />
Etylen 135 154 – 289 105 153 – 258 –11%<br />
Propylen 14 33 – 47 6 27 – 33 –32%<br />
Benzen 113 163 – 276 95 179 – 274 –1%<br />
Glikole 102 – – 102 88 – – 88 –14%<br />
Toluen 120 – – 120 103 – – 103 –14%<br />
Paraksylen 32 – – 32 25 – – 25 –22%<br />
Ortoksylen 26 – – 26 21 – – 21 –19%<br />
Butadien 60 – – 60 55 – – 55 –7%<br />
Frakcje C – 170 – 170 – 211 – 211 24%<br />
Poliolefiny – 397 – 397 – 482 – 482 21%<br />
Amoniak – 176 – 176 – 195 – 195 11%<br />
Alkohole OXO – 54 – 54 – 56 – 56 4%<br />
Oleje przemysłowe – 29 – 29 – 21 – 21 –27%<br />
Pozostałe petrochemiczne 222 216 – 438 186 225 – 411 –6%<br />
RAZEM 2 453 1 814 1 308 5 575 2 173 1 961 2 052 6 186 11%<br />
SEGMENT huRTOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
78
W przypadku produktów pozapaliwowych pierwsze trzy kwartały 2008 r. charakteryzowały<br />
się stosunkowo wysokim i stabilnym popytem na produkty petrochemiczne oraz bardzo<br />
wy sokimi notowaniami ich cen na rynkach europejskich. Na wielkość sprzedaży produktów<br />
petrochemicznych w 2008 r. miał wpływ planowy postój wytwórni Olefin II oraz pozostałych<br />
instalacji powiązanych w łańcuchu produkcyjnym. Pod koniec III kwartału i w IV kwartale<br />
2008 r. odnotowaliśmy wyraźne symptomy kryzysu. Nastąpiło znaczne pogorszenie ko niunktury<br />
w przemyśle motoryzacyjnym i budownictwie, co w konsekwencji spowodowa ło dramatyczne<br />
za łamanie rynku wszystkich rodzajów tworzyw sztucznych (polietylen, polipropylen, PCW,<br />
po listyren, poliamidy, poliuretany). Notowania produktów petrochemicznych w krótkim okresie<br />
wykazywały rekordowe spadki cen – nawet do 60%, a ogranicze nia w przetwórstwie petrochemikaliów<br />
(wskutek redukcji obciążeń instalacji lub ich czasowe go wyłączania) nie pozostały bez<br />
wpływu na wielkość sprzedaży w IV kwartale, zarówno w ujęciu ilościowym, jak i wartościowym.<br />
Największymi zagranicznymi odbiorcami naszych produktów pozapaliwowych byli kontrahenci<br />
z Danii, Niemiec i Czech.<br />
SEGMENT huRTOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
79
Polska<br />
Główne kierunki importu:<br />
• poliolefiny: Niemcy, Holandia, Węgry, Słowacja, sporadycznie Bliski Wschód: Arabia<br />
Saudyjska, Egipt;<br />
• pozostałe produkty petrochemiczne: Niemcy, Słowacja, Czechy, Węgry, Belgia, Biało ruś,<br />
Finlandia.<br />
Kierunki eksportu produktów pozapaliwowych w 2008 r. (%)<br />
12<br />
Holandia<br />
Inne<br />
9<br />
25<br />
Niemcy<br />
Litwa<br />
7<br />
41<br />
Dania<br />
Czechy<br />
6<br />
Czechy<br />
W pierwszej połowie 2008 r. rynek petrochemikaliów był stosunkowo stabilny. Następnie<br />
ceny SPOT zaczęły się umacniać głównie z powodu rekordowo wysokich cen ropy naftowej<br />
i nafty. Ta sytuacja zaczęła się zmieniać od początku sierpnia 2008 r., kiedy ceny SPOT<br />
zaczęły się osłabiać z powodu gwałtownego spadku ceny ropy naftowej, który był wynikiem<br />
światowego kryzysu finansowego i ekonomicznego. To doprowadziło do osiągnięcia<br />
rekordo wych marż crack jako wyniku cen ustalonych w kwartalnych kontraktach monomerów<br />
SEGMENT huRTOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
80
i negatywnego kierunku w zmianach cen ropy i nafty. Jednak kryzys popytu na rynku wtórnym<br />
nie pozwa lał na osiągnięcie korzyści z tej sytuacji (np. aktywność na obu spotowych rynkach<br />
etylenu i propylenu w grudniu 2008 r. była bliska zeru).<br />
Alokacja sprzedaży głównych petrochemikaliów w 2008 r. (%)<br />
Etylen Propylen Benzen Oxo Amoniak Mocznik Polietylen Polipropylen<br />
Sprzedaż krajowa 82 59 99,5 51 93 48 25 64<br />
Eksport 18 41 0,5 49 7 52 75 36<br />
Kierunki eksportu petrochemikaliów Unipetrol w 2008 r. (%)<br />
4<br />
Polska<br />
Austria<br />
3<br />
7<br />
84<br />
Słowacja<br />
Niemcy<br />
Włochy<br />
Inne<br />
1<br />
1<br />
SEGMENT huRTOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
81
Odbiorcami produktów były głównie takie kraje, jak: Słowacja, Niemcy, Polska, Austria<br />
i Wło chy. Wielkość czeskiego importu głównych produktów pozapaliwowych wyniosła<br />
w 2008 r. blisko 721 tys. ton. Główne kierunki importu to: Niemcy, Polska, Węgry, Słowa cja,<br />
Ukraina i Rosja.<br />
Litwa<br />
Udział wolumenu sprzedaży produktów pozapaliwowych w całkowitym wolumenie sprzedaży<br />
rafinerii w Możejkach wyniósł w 2008 r. około 22%, z czego większość – 1,8 mln ton<br />
– stanowiła sprzedaż ciężkiego oleju opałowego. Produkt ten dostarczany był głównie dro gą<br />
morską do nabywców w Holandii, Danii, Norwegii.<br />
Inwestycje<br />
W wyniku konsolidacji zarządzania spółkami Regionalnych Operatorów Rynku (ROR) przez<br />
OR LEN Pe troCentrum Sp. z o.o. zwiększyliśmy kontrolę operacyjną oraz efektywność funkcjonowania<br />
RO R-ów. Dzięki realizowanym zadaniom zoptymalizowaliśmy kanały sprzedaży,<br />
a także dokończyliśmy restrukturyzację w ROR-ach, zmniejszając koszty ich funkcjonowania.<br />
W 2008 r. w celu poprawy jakości obsługi klientów hurtowych, rozbudowaliśmy system<br />
con tact-center usprawniający pracę i relacje z dotychczasowymi i nowymi klientami.<br />
SEGMENT huRTOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
82
Strategia<br />
W 2008 r. realizowaliśmy założenia strategiczne ukierunkowane na:<br />
• maksymalizację sprzedaży w Polsce, Czechach i krajach bałtyckich;<br />
• optymalizację marży hurtowej na poziomie grupy kapitałowej;<br />
• zwiększenie sprzedaży paliw lotniczych w regionie.<br />
W obszarze produktów pozapaliwowych skupialiśmy się na premarketingu PTA oraz dezinwestycji<br />
w obszarze PCW i nawozów sztucznych.<br />
Zgodnie z uaktualnioną strategią na lata 2008–2013 będziemy poszukiwali możliwości umocnienia<br />
pozycji handlowej na Ukrainie i Białorusi, jak również zwiększenia aktywności w segmencie<br />
sprzedaży morskiej.<br />
Unipetrol zamierza zwiększyć wydajność etylenu i benzenu, utworzyć nowy wydział bu tadienu,<br />
zainwestuje również w takie produkty, jak C9 i DCPD. Ważnym wydarzeniem w 2009 r.<br />
bę dzie zamknięcie instalacji oxo alkoholi.<br />
SEGMENT huRTOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
83
e t a p<br />
s z ó s t y<br />
32 : 41 : 08<br />
„Jestem bardzo zadowolony,<br />
zarówno ze swojego występu,<br />
jak i z pracy silnika w moim motocyklu.<br />
Ma on bardzo duże możliwości<br />
oraz odpowiednią moc,<br />
by jechać po kopnych wydmach.<br />
Myślę, że jeżeli uda się dobrze<br />
przygotować sprzęt, wówczas łatwo<br />
będzie osiągnąć cele, które założyłem<br />
sobie na początku roku”.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
s E G M E N T O L E J O W Y<br />
84
SegMEnt oLEjow y<br />
W 2008 r. segment olejowy Grupy ORLEN stanowiły spółki ORLEN Oil Sp. z o.o z siedzibą<br />
w Polsce oraz Paramo a.s. w Czechach.<br />
Wielkość produkcji całego segmentu olejowego w 2008 r. w Grupie ORLEN wyniosła nieco<br />
ponad 536,3 tys. ton i była większa w porównaniu z 2007 r. (1) o około 9,4%. Produk cja<br />
ole jów bazowych i środków smarnych wyniosła około 282,4 tys. ton, co stanowi wzrost<br />
o po nad 15 tys. ton w porównaniu z 2007 rokiem.<br />
Uzysk pozostałych produktów, takich jak płyny eksploatacyjne, kosmetyki samochodowe, oraz<br />
produktów ubocznych (w tym m.in. ekstraktów, gaczy i plastyfikatorów) wyniósł 253,8 tys. ton,<br />
stanowiąc około 50% całego segmentu olejowego Grupy ORLEN.<br />
Głównym powodem wzrostu wolumenu produkcji w 2008 r. w porównaniu z 2007 r. była<br />
dobra koniunktura panująca na rynku.<br />
(1)<br />
Dane o wielkości produkcji za 2007 r. podane w Raporcie Rocznym za 2007 r. nie zawierały zużycia baz<br />
olejowych do produkcji środków smarnych. W 2008 r. zrezygnowano z netowania tej pozycji, wychodząc<br />
z założenia, że suma wolumenów lepiej oddaje wysiłek produkcyjny segmentu.<br />
SEGMENT OLEJOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
85
Wielkość sprzedaży segmentu olejowego Grupy ORLEN<br />
w latach 2007–2008 (tony)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Środki smarne i oleje bazowe 230 356 229 642 –0,31%<br />
Pozostałe produkty 186 862 208 624 11,65%<br />
RAZEM 417 218 438 266 5,04%<br />
Wielkość sprzedaży ORLEN Oil Sp. z o.o.<br />
w latach 2007–2008 (tony)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Środki smarne i oleje bazowe 150 829 157 463 4,40%<br />
Pozostałe produkty 176 896 198 065 11,97%<br />
RAZEM 327 725 355 518 8,48%<br />
Wielkość sprzedaży Paramo a.s.<br />
w latach 2007–2008 (tony)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Środki smarne, oleje bazowe i procesowe 79 527 72 189 –9,23%<br />
Pozostałe produkty 9 966 10 559 5,95%<br />
RAZEM 89 493 82 748 –7,54%<br />
SEGMENT OLEJOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
86
Polska<br />
Produkcja<br />
Wzrost produkcji wynikał ze zwiększonego zapotrzebowania rynku oraz bardzo wysokiego<br />
poziomu dostępności operacyjnej instalacji bloku olejowego w Płocku.<br />
Wielkość produkcji olejowej ORLEN Oil Sp. z o.o.<br />
w latach 2007–2008 (tony)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Środki smarne, oleje bazowe i procesowe 207 875 226 682 9,05%<br />
Pozostałe produkty 192 647 226 852 17,76%<br />
RAZEM 400 522 453 535 13,24%<br />
Pierwsze półrocze 2008 r. zaowocowało zakończeniem prac badawczo-rozwojowych w obrębie<br />
pierwszego etapu projektu Base Oils Interchange obejmującego mineralne oleje silnikowe<br />
przeznaczo ne do ciężkich silników Diesla. Realizacja wyżej wymienionego programu<br />
po zwoliła na wdrożenie do produkcji w 2008 r. certyfikowanych olejów bazowych pod nazwą<br />
ORLEN Oil Base 150 i 400, sta nowiących odpowiedniki dla najwyższej jakości olejów<br />
bazowych Grupy i takich producentów, jak Exxon czy Shell. Na bieżąco dostosowywaliśmy<br />
ofertę do zmieniających się wy magań rynku oraz specyficznych wymagań klienta, co zaowocowało<br />
wdrożeniem kilkunastu nowych produktów do oferty ORLEN Oil Sp. z o.o.<br />
SEGMENT OLEJOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
87
Dla niektórych olejów elementem niemniej istotnym niż sprawdzona i przebadana receptu ra<br />
są atesty i certyfikaty, bez których sprzedaż produktu jest utrudniona. Szczególnie istotne<br />
są atesty produktów dla motoryzacji. W minionym roku ORLEN Oil Sp. z o.o. pozyskał ponad<br />
30 aprobat i certyfikatów dla swoich wyrobów, zarówno jeśli chodzi o produkty dla motoryzacji,<br />
jak i przemysłu.<br />
Kolejnym elementem realizowanych działań były badania eksploatacyjne, które pozwalają nam<br />
ocenić produkty w warunkach ich rzeczywistego stosowania. W 2008 r. ORLEN Oil Sp. z o.o.<br />
zakończył trzy duże projekty związane z badaniem kompatybilności wybranych olejów silnikowych<br />
z Biodieslem produkcji <strong>PKN</strong> ORLEN.<br />
Sprzedaż<br />
Udział ORLEN Oil Sp. z o.o. w polskim rynku olejów i smarów wynosi około 23%. Wśród największych<br />
konkurentów wymienić możemy Lotos Oil oraz koncerny globalne: Exxon Mo bil,<br />
BP/Castrol, Shell, Fuchs, Statoil i kilka innych.<br />
W 2008 r. ORLEN Oil Sp. z o.o. kontynuował strategię zakładającą prowadzenie spójnej polityki<br />
ce nowej i marketingowej oraz zagwarantowanie klientom szybkiej i kompleksowej<br />
ob sługi ser wisowej na terenie całego kraju.<br />
Sprzedaż środków smarnych w 2008 r. w Polsce wyprodukowanych przez spółkę ORLEN Oil Sp. z o.o.<br />
wzrosła w porównaniu z 2007 r. o 2,4%, wynosząc 77,7 tys. ton.<br />
SEGMENT OLEJOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
88
Największy spadek sprzedaży Spółka zanotowała w segmencie olejów silnikowych niskich<br />
klas, a najistotniejszy wzrost sprzedaży dotyczył olejów przemysłowych.<br />
Eksport środków smarnych wyprodukowanych przez ORLEN Oil Sp. z o.o. utrzymał się na niezmienionym<br />
poziomie w porównaniu z 2007 r. Istotny wzrost eksportu nastąpił w zakresie<br />
olejów bazowych, wynosząc w 2008 r. 67 tys. ton, co stanowi wzrost o blisko 16% w porównaniu<br />
z 2007 r.<br />
Inwestycje<br />
Najważniejszym zamierzeniem inwestycyjnym ORLEN Oil Sp. z o.o. była budowa w 2008 r.<br />
terminalu ekspedycyjnego do autocystern w Zakładzie Produkcyjnym w Płocku. Głównym<br />
celem tego projektu był wzrost marży na sprzedaży produktów, wynikający z utworzenia<br />
alternatywne go kanału sprzedaży (ekspedycja produktów autocysternami i dzięki niej zminimalizowanie<br />
mniej opłacalnej sprzedaży drogą morską i kolejową). Termin oddania terminala<br />
do użytku zaplanowano na 2009 r.<br />
Do grona istotnych inwestycji spółki ORLEN Oil należał również program certyfikacji baz<br />
ole jowych rozpoczęty w 2007 r. i kontynuowany w 2008 r. Rozciągnięcie projektu w czasie<br />
było konieczne z uwagi na zmiany kluczowych kategorii jakościowych oraz testów silnikowych<br />
de finiujących oleje silnikowe. W wyniku tego projektu Spółka uzyskała technolo gie<br />
dla czterech mineralnych olejów HDDO opartych na własnych olejach bazowych z przeznaczeniem<br />
do wysoko obciążeniowych silników Diesla o potwierdzonych u producentów samochodów<br />
poziomach jakości.<br />
SEGMENT OLEJOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
89
W 2008 r. rozpoczęły się także projekty inwestycyjne, które będą kontynuowane w 2009 r.,<br />
w tym: modernizacja linii konfekcjonującej oleje, wdrożenie systemu Klasy Enterprise Resour ce<br />
Planning firmy SAP, modernizacja instalacji blendingu w Zakładzie Produkcyjnym w Jedli czu<br />
oraz modernizacja blendingu olejów smarowych w Zakładzie Produkcyjnym w Trzebini.<br />
Czechy<br />
Produkcja<br />
Całkowita wielkość produkcji olejów i środków smarnych w Paramo a.s. wyniosła 82,7 tys. ton,<br />
co stanowi spadek o 7,5% w porównaniu z 2007 r.<br />
Wielkość produkcji olejowej Paramo a.s.<br />
w latach 2007–2008 (tony)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Oleje i środki smarne 44 777 42 341 –5,4%<br />
Oleje bazowe 14 310 13 405 – 6,3%<br />
Oleje procesowe 20 440 16 443 –19,5%<br />
Pozostałe produkty 9 966 10 559 5,9%<br />
RAZEM 89 493 82 748 –7,5%<br />
Największy, bo 19-procentowy spadek produkcji Spółka odnotowała w produkcji olejów<br />
pro cesowych, natomiast blisko 6-procentowy wzrost produkcji nastąpił w segmencie produktów<br />
ubocznych i gaczy parafinowych.<br />
SEGMENT OLEJOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
90
Rozwój segmentu olejów, środków smarnych i parafin koncentrował się na technologicz nym<br />
aspekcie produkcji przede wszystkim olejów bazowych, a także na poszukiwaniu optymalnych<br />
rozwiązań w zmieniającym się otoczeniu cenowym, dostępności surowców, w tym do datków<br />
i komponentów. Baza surowcowa dla olejów bazowych, które stanowią kluczo wy składnik<br />
dla produkcji środków smarnych, jest w przypadku Paramo a.s. bardzo bogata i obejmuje<br />
oleje bazowe grupy I, II i III. W ramach projektu optymalizacji były prowadzone prace mające<br />
na celu zapewnienie integralności produkcji. Zostały przygotowane analizy dotyczące trendu<br />
rozwoju jakości i ilości hydrokrakingowych olejów, zaproponowane zostały metody dojścia<br />
do stabilizacji parametrów jakościowych i uzysków. Ponadto, zaprojektowane zosta ły technologiczne<br />
procesy mieszania (blendingu) środków smarnych na bazie jedynie dwóch surow ców:<br />
HCVD i SHS 130 R.<br />
W celu utrzymania asortymentu produktów została zaprojektowana i omówiona adaptacja<br />
bieżącego HCVD. Prace będą prowadzone także w 2009 r. za pośrednictwem operacyjne go<br />
testowania przeróbki tego zmodyfikowanego surowca. W ramach optymalizacji produkcji<br />
środków smarnych w Pardubicach i Kolinie zostały zaprojektowane i zweryfikowane formulacje<br />
produktów umożliwiających lepsze wykorzystanie portfolio olejów bazowych.<br />
W obszarze przemysłowym dużym zainteresowaniem cieszyły się wielofunkcyjne oleje, od <br />
powiadające większej ilości aplikacji i mogące zastąpić kilka rodzajów olejów. Do oferty zo stały<br />
włączone oleje Mogul Multi, stosowane jako środek smarny urządzeń hydraulicznych, przewodów,<br />
itp. Do pił są stosowane oleje Mogul Alfa Profi, także w wariancie BIO (sprzyjające ochro nie<br />
środowiska). Najnowsze wymagania odnośnie olejów z punktu widzenia wysokiej efektywności<br />
i dostosowania dla katalizatorów spalin spełnia wprowadzona na rynek innowacyjna<br />
SEGMENT OLEJOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
91
linia olejów do samochodów osobowych MOGUL EXTREME. Jakościowe właściwo ści użytkowe<br />
zostały u pozostałych produktów zwiększone za pośrednictwem reformula cji. Dotyczy<br />
to np. olejów do małych silników kosiarek i innych urządzeń TSF, ALFA 4T. Dzięki uzyskaniu<br />
ak ceptacji ze strony producentów silników (MAN, VOLVO, TATRA, TEDOM) wzrosła konkurencyjność<br />
olejów samochodowych.<br />
Sprzedaż<br />
Udział Paramo a.s. w rynku czeskim w 2008 r. wyniósł 26%. Oleje bazowe produkowane<br />
przez Spółkę są wykorzystywane do produkcji własnych środków smarnych oraz eksportowane<br />
na dojrzałe rynki przede wszystkim do Szwajcarii, Niemiec, Polski, na Węgry, do Austrii<br />
i Holandii. Wielkość sprzedaży eksportowej olejów bazowych Paramo a.s. w 2008 r. wy niosła<br />
13,4 tys. ton. Sprzedaż środków smarnych w 2008 r. wyniosła 42,3 tys. ton, w tym na ry nek<br />
czeski sprzedaliśmy 22,1 tys. ton, natomiast eksport wyniósł 20,2 tys. ton.<br />
Na kondycję segmentu olejowego w Paramo a.s. wpływ miały zmiany cen ropy naftowej<br />
oraz wahania na rynku walutowym. Podczas gdy importerzy produktów olejowych zanotowa li<br />
wzrost wartości sprzedaży w pierwszej połowie 2008 r., w eksporcie nastąpiła stagnacja.<br />
Na obniżenie sprzedaży produktów Paramo a.s. wpływ miał w głównej mierze import niemarkowych<br />
produktów sprzedawanych po niskich cenach. Wyniki osiągnięte w drugiej po łowie<br />
roku były już znacznie lepsze, dzięki niższej cenie ropy naftowej. Spółka wykorzystała szan sę<br />
i prawie w całości odrobiła straty z pierwszego półrocza.<br />
Strategia marketingu Paramo a.s. została przygotowana w oparciu o dwa segmenty marek<br />
środków smarnych. Smary MOGUL były i pozostaną produktami z segmentu premium,<br />
SEGMENT OLEJOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
92
które są stosowane przez renomowanych producentów samochodów. Marka Paramo peł ni<br />
rolę marki ekonomicznej. Spełnia wszelkie jakościowe normy oraz wymagania zamawiających<br />
te produkty klientów. Działania marketingowe przygotowywane dla obydwu segmen tów<br />
były zoptymalizowane pod względem grup docelowych i dostosowane do budżetu przeznaczonego<br />
na ten cel.<br />
Inwestycje<br />
Do głównych inwestycji Paramo a.s. w 2008 r. należy zaliczyć budowę nowej wieży chłodzącej<br />
na potrzeby Solvent Dewaxing. Spółka zrealizowała również program oszczędności<br />
kosztów operacyjnych i kosztów obsługi.<br />
SEGMENT OLEJOW Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
93
e t a p s i ó d m y<br />
35 : 23 : 00<br />
„Kiedy wjeżdżasz w nocy na wydmę,<br />
to tak jakbyś wjeżdżał w studnię.<br />
Zastanawiasz się, czy poniżej<br />
będzie kawałek ziemi czy dół.<br />
To jest właśnie Dakar.<br />
Ogromny strach i przełamywanie<br />
tego strachu. Tam znajdujesz<br />
w sobie prawdziwą odwagę.<br />
To wszystko można przeżyć<br />
tylko na Dakarze. Nigdzie indziej”.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
s E G M E N T d E TA L i C Z N Y<br />
94
SEGMEnt DE taLiczny<br />
W 2008 r. Grupa ORLEN prowadziła sprzedaż detaliczną w Polsce, Niemczech, Czechach<br />
i na Litwie. Podmiotami zarządzającymi działalnością handlową na poszczególnych rynkach<br />
były <strong>PKN</strong> ORLEN, ORLEN Deutschland AG, Benzina a.s. oraz Ventus Nafta.<br />
Liczba stacji Grupy ORLEN w poszczególnych krajach<br />
w latach 2007–2008<br />
2007 2008<br />
Polska 1 897 1 803<br />
Niemcy 518 509<br />
Czechy 326 334<br />
Litwa 34 35<br />
RAZEM 2 775 2 681<br />
Odnotowaliśmy wysoką dynamikę sprzedaży paliw, głównie za sprawą wysokiego przyrostu<br />
sprzedaży w <strong>PKN</strong> ORLEN (11,7%) oraz ORLEN Deutschland (18,4%), a także znaczący przyrost<br />
sprzedaży w segmencie pozapaliwowym w Polsce (29%) i w Czechach (15%).<br />
Na koniec 2008 r. Grupa ORLEN dysponowała 2 681 stacjami paliw, za pośrednictwem których<br />
sprzedała blisko 7,7 mld litrów paliw. Około jedną trzecią wszystkich obiektów stano wiły<br />
stacje premium, charakteryzujące się najwyższym standardem obsługi oraz najbogatszą ofertą<br />
paliw, produktów pozapaliwowych i usług gastronomicznych. Stacje segmen tu pre mium<br />
w Polsce i na Litwie oznaczone są logo ORLEN i ORLEN Lietuva, natomiast w Cze chach –<br />
logo BENZINA Plus.<br />
SEGMENT dETALiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
95
Tańsza i asortymentowo skromniejsza oferta Grupy ORLEN dostępna jest na stacjach oznaczonych<br />
markami BLISKA (Polska), Star (Niemcy) oraz BENZINA (Czechy). Kierowcy korzystający<br />
ze stacji ekonomicznych mają zawsze gwarancję zakupu paliw o sprawdzonej jakości<br />
oraz podstawowych produktów i usług niezbędnych w podróży.<br />
Dzięki atrakcyjności oferty handlowej w Polsce, Czechach i Niemczech kolejny rok z rzędu<br />
zwiększyliśmy udziały w rynkach detalicznych. Wyjątek stanowił rynek litewski, na którym<br />
Grupa ORLEN odnotowała minimalny spadek.<br />
Udział w macierzystych detalicznych rynkach paliw spółek należących do Grupy ORLEN<br />
w latach 2007–2008<br />
2007 2008 Dynamika<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN / Polska (1) 27,8% 29,5% 1,7 p.p.<br />
ORLEN Deutschland / Niemcy (2) 3,8% 4,6% 0,8 p.p.<br />
BENZINA / Czechy 13,1% 13,7% 0,6 p.p.<br />
ORLEN Lietuva / Litwa (3) 4,1% 3,8% –0,3 p.p.<br />
(1)<br />
Udział w rynku detalicznym szacowanym na podstawie danych o konsumpcji ARE.<br />
(2)<br />
Całkowita sprzedaż (wszystkie kanały).<br />
(3)<br />
Na podstawie sprzedaży tylko stacji własnych.<br />
SEGMENT dETALiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
96
Polska<br />
Rok 2008 był dla naszej polskiej sieci stacji paliw bardzo udany. Sprzedaż paliw na stacjach<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN wzrosła o ponad 15% na stacjach własnych oraz o 30% na stacjach<br />
franczyzowych, działających w segmentach premium i ekonomicznym. Osiągnięcie tak do <br />
brych wy ników sprzedaży paliw było szczególnie ważne w sytuacji, jaka panowała na rynku<br />
w 2008 r. Ceny ropy w pierwszej połowie roku były niezwykle wysokie, co przekłada ło<br />
się m. in. na wzrost cen dla klientów stacji. W tych warunkach procentowała, konsekwent nie<br />
realizowana przez nas, strategia modernizacji sieci, zapewnienia najwyższego poziomu ob sługi<br />
klientów oraz dalszego rozwoju usług i oferty pozapaliwowej stacji. W 2008 r. na sta cjach<br />
segmentu pre mium stworzyliśmy od podstaw sieć ponad 400 punktów kawowych pod<br />
na zwami Stop Cafe i Stop Cafe Bistro (oferta rozszerzona o gorące przekąski). Obie propozycje<br />
są odpowiedzią na zmiany upodobań polskich kierowców, którzy coraz chętniej łączą<br />
zakup paliwa z od poczynkiem na stacji i konsumpcją. W 2009 r. planujemy dalszy rozwój<br />
punktów gastronomicznych, szczególnie formatu Bistro.<br />
Na 31 grudnia 2008 r. sieć detaliczna <strong>PKN</strong> ORLEN w Polsce liczyła 1 803 stacje, z czego<br />
1 339 było stacjami własnymi, 318 franczyzowymi, a 146 działało w formule patronackiej (4) ,<br />
obejmującej obiekty funkcjonujące pod markami Petrochemia Płock i CPN.<br />
(4)<br />
Koncern całkowicie zrezygnował z umów patronackich na rzecz rozwijania segmentu franczyzowego. Oznacza<br />
to systematyczne wycofywanie z rynku marek Petrochemia Płock i CPN.<br />
SEGMENT dETALiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
97
Liczba stacji w Polsce w podziale na strukturę własnościową<br />
w latach 2007–2008<br />
2007 2008<br />
Stacje własne 1 410 1 339<br />
Stacje franczyzowe 245 318<br />
Stacje patronackie 242 146<br />
RAZEM 1 897 1 803<br />
Liczba stacji w Polsce w podziale na marki<br />
w latach 2007–2008<br />
2007 2008<br />
ORLEN 851 924<br />
BLISKA 308 406<br />
Petrochemia Płock/CPN 738 473<br />
RAZEM 1 897 1 803<br />
SEGMENT dETALiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
98
W ciągu 12 miesięcy 2008 r. Koncern sprzedał w polskiej sieci detalicznej ponad 5 mld li trów<br />
paliw silnikowych. Konsekwentna realizacja strategii rozwoju sieci detalicznej pozwoliła nam<br />
zwiększyć udziały w polskim rynku detalicznym do poziomu 29,5%.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN – struktura sprzedaży paliw<br />
w latach 2007–2008 (%)<br />
2007 r.<br />
Benzyny 38,6<br />
50,0<br />
ON<br />
LPG<br />
11,4<br />
2008 r.<br />
52,3<br />
ON<br />
Benzyny 35,4<br />
LPG<br />
12,3<br />
SEGMENT dETALiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
99
W 2008 r. dał się zaobserwować nieznaczny spadek udziału paliw premium w sprzedaży<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN. Wynikał ze zwiększonego zainteresowania klientów paliwem bardziej atrakcyjnym<br />
cenowo, w obliczu gwałtownie rosnących cen ropy w pierwszych trzech kwartałach.<br />
W 2008 r. zastosowaliśmy nową formułę pakietu dodatków do benzyny VERVA 98, które<br />
zapewniają zmniejszenie osadów w silniku, eliminują korozję metalowych elementów układu<br />
zasilającego oraz ograniczają emisję związków toksycznych do atmosfery. Zmienionej formu le<br />
paliw premium towarzyszyło wprowadzenie nowego logo tych paliw w postaci motywu szachownicy<br />
jako powszechnie rozpoznawalnego symbolu wyścigów. W ten sposób nawiązaliśmy<br />
do naszego zaangażowania w rajdy samochodowe i relacje z wyścigów F1.<br />
W listopadzie paliwo VERVA 98 zostało uhonorowane Medalem Europejskim przyznawanym<br />
przez Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, Business Centre Club oraz Europejski Ko mitet<br />
Ekonomiczno-Społeczny. Otrzymują go produkty, których jakość spełnia najwyższe normy<br />
unijne, a celem konkursu jest upublicznianie przykładów dobrej jakości i promocja metod<br />
jej osiągania.<br />
Paliwa premium VERVA już od momentu pojawienia się na rynku w 2005 r. spełniały rygorystyczne<br />
wymagania europejskie dla paliw z grupy tzw. „bezsiarkowych”, o zawartości siar ki<br />
poniżej 10 mg/kg, które obowiązują w Unii Europejskiej od stycznia 2009 r.<br />
SEGMENT dETALiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
100
VERVA jest obecnie najbardziej znaną i rozpoznawalną marką paliw wzbogaconych w Polsce (5) .<br />
Rok 2008 był pierwszym rokiem realizacji Narodowego Celu Wskaźnikowego (NCW). W ramach<br />
jego wdrażania wprowadziliśmy na stacjach segmentu ekonomicznego Bio ester – pali wo<br />
odnawialne, produkowane z olejów roślinnych, przeznaczone dla pojazdów z silnikiem die sla,<br />
spełniające wszelkie wymagania określone w normie PN-EN 14214 oraz przepi sy obo wiązujące<br />
zarówno w Polsce, jak i w innych krajach Unii Europejskiej.<br />
Bioester został wyróżniony główną nagrodą w kategorii „Produkt Chemiczny” na I Międzynarodowych<br />
Targach Przemysłu Chemicznego EXPOCHEM 2008 w Katowicach oraz otrzymał<br />
nagrodę „Produkt Roku” na XV Międzynarodowych Targach Stacja Paliw 2008 w kate gorii<br />
„Biopaliwa” w Warszawie.<br />
Paliwa odnawialne stosowane są także przez spółki Unipetrol i Mažeikių Nafta wchodzą ce<br />
w skład Grupy ORLEN. Obydwie firmy w 2008 r. spełniły państwowe wy mogi dotyczą ce<br />
udziału biokomponentów w paliwach poprzez dodawanie bioetanolu i ETBE do benzyn<br />
oraz estrów do olejów napędowych.<br />
Na 220 stacjach Koncernu zostało sprzedanych ponad 33,4 mln litrów Bioestru, a więc<br />
o prawie 4 min litrów więcej niż wynosił zaplanowany wolumen.<br />
SEGMENT dETALiCZNY<br />
(5)<br />
Według badania „Barometr Marki” przeprowadzonego przez GfK Polonia w grudniu 2008 r.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
101
W 2009 r. <strong>PKN</strong> ORLEN czekają jeszcze większe wyzwania, m.in. ze względu na podniesienie<br />
wymogu udziału paliw odnawialnych w Polsce z 3,45% w 2008 r. do 4,6% wartości energetycznej,<br />
a także w związku z wprowadzeniem bardziej restrykcyjnych przepisów w Cze chach.<br />
Uczestniczymy w pracach promujących wprowadzenie na rynek polski kolejnych biopaliw,<br />
tj. E85 do silników benzynowych w pojazdach tzw. FlexiFuel, E95 do silników diesla. Prowadzimy<br />
także prace nad wdrożeniem biopaliwa następnej generacji – syntetycznego oleju napędowego<br />
wytwarzanego z dowolnych olejów roślinnych i tłuszczów zwierzęcych, o wyjątkowych<br />
parametrach fizykochemicznych oraz cechującego się bardziej korzystnym wpływem<br />
na środowisko naturalne w porównaniu do standardowych biopaliw.<br />
W 2008 r. wprowadziliśmy szereg udogodnień dla klientów korzystających z kart flotowych.<br />
W marcu ubiegłego roku uruchomiliśmy udoskonalony interaktywny por tal dla uczestników<br />
programu FLOTA, który umożliwia administrowanie flotą przez internet.<br />
Na mocy podpisanej umowy z D.A.S. Towarzystwem Ubezpieczeń Ochrony Prawnej SA<br />
po siadacze kart paliwowych Koncernu mogą korzystać z ubezpieczenia ochrony prawnej<br />
dla właścicieli oraz kierowców pojazdów mechanicznych. Ubezpieczenie ochrony prawnej to nowoczesny<br />
produkt ubezpieczeniowy, pozwalający zmniejszyć koszty związane z dochodzeniem<br />
swoich praw przed sądem. W ramach polisy D.A.S. pokrywa wszystkie koszty związa ne z etapem<br />
sądowym, a także służy profesjonalną pomocą prawną. Usługi wprowadzone do pakietu<br />
w zakresie ubezpieczenia ochrony prawnej to nowość na rynku kart paliwo wych. De cyzja<br />
o włączeniu ich do pakietu programu FLOTA wiązała się przede wszystkim ze wzbogaceniem<br />
oferty kierowanej do klientów instytucjonalnych, zapewnieniem im maksimum usprawnień<br />
SEGMENT dETALiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
102
i dogodności w ramach obsługi flotowej, a także zachęceniem osób zarządzających flotami<br />
samochodowymi do skorzystania z programu Koncernu.<br />
Z kolei umowa, którą zawarliśmy z firmą MOTO-PROFIL, pozwala zaoferować flo tom samochodowym<br />
skorzystanie z programu Moto-Flota, obejmującego zarządzanie serwisem w for mule<br />
niedostępnej w ofercie indywidualnej. Moto-Flota jest wyspecjalizowanym systemem zarządzania<br />
serwisem pojazdów samochodowych, zrzeszającym ponad 200 nieza leżnych i autoryzowanych<br />
serwisów, działających w oparciu o ujednolicone ceny, procedury przeglądo we<br />
i naprawcze. Pracownicy firmy posiadają duże doświadczenie w branży motoryzacyjnej<br />
oraz w obsłudze klientów flotowych. Zapewniają doradztwo, pomoc technicz ną, optymaliza<br />
cję kosztów oraz koordynację działań związanych z przeglądami i naprawami sa mochodów.<br />
W ramach wzbogacenia oferty Programu FLOTA udostępniliśmy klientom możliwość zbierania<br />
punktów VITAY za zakup paliw premium. Wcześniej użytkownicy kart flotowych mogli<br />
zbie rać punkty jedynie za promowane artykuły dostępne w sklepie i usługi.<br />
Dodatkowo wprowadziliśmy na 12 własnych stacjach możliwość zatankowania AdBlue bezpośrednio<br />
z dystrybutora. AdBlue to nietoksyczny, bezwonny, bezbarwny, bezpieczny dla otoczenia<br />
i przyjazny środowisku środek redukujący szkodliwe cząsteczki spalin, stosowany<br />
w sil nikach diesla najnowszej generacji, wykorzystujących technologię Selektywnej Redukcji<br />
Ka talitycznej (SCR). Większość europejskich producentów samochodów ciężarowych i autobusów<br />
w swoich najnowszych modelach wybrało technologię SCR, aby osiągnąć jak najniższy<br />
poziom emisji substancji szkodliwych, spełniając tym samym normy unijne: Euro IV i Euro V.<br />
SEGMENT dETALiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
103
AdBlue, sprzedawany na stacjach ORLEN spełnia normy DIN 70070, jest zgodny ze standardami<br />
ISO oraz CEFCIC, co gwarantuje bezpieczne i bezawaryjne funkcjonowanie systemu SCR.<br />
Rozwój oferty oraz osiągnięcia Programu FLOTA zostały zauważone oraz docenione zarówno<br />
przez klientów, jak i ekspertów rynku flotowego w Polsce, czego najlepszym dowodem<br />
jest fakt, iż karty flotowe <strong>PKN</strong> ORLEN zdobyły tytuł Produktu Flotowego Roku w ogólnopol<br />
skim plebiscycie Fleet Awards 2008 organizowanym przez Magazyn Flota oraz Fleet<br />
Ma nagement Institute Central-Eastern Europe.<br />
Obecnie karty flotowe honoruje ponad 1 700 stacji paliw sieci ORLEN i BLISKA, co oznacza,<br />
że transakcje flotowe realizowane są w każdym zakątku Polski.<br />
Czechy<br />
Spółka Benzina a.s. zarządzała na koniec 2008 r. siecią 334 obiektów, funkcjonujących<br />
w segmencie premium i ekonomicznym. Najwyższe wymagania marki premium Benzina Plus<br />
oferującej bogaty asortyment usług oraz produktów pozapaliwowych spełniało w 2008 r.<br />
107 sta cji. Natomiast w skład segmentu ekonomicznego wchodziło 227 obiektów mar ki<br />
Benzina. 325 stacji funkcjonowało w formule CODO (Company Owned Dealer Operated),<br />
a 9 w formule DOFO (Dealer Owned Franchise Operated).<br />
SEGMENT dETALiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
104
W 2008 r. zakończył się także proces rebrandingu stacji segmentu ekonomicznego, który<br />
w 2009 r. wejdzie także w końcową fazę realizacji w segmencie premium.<br />
Benzina a.s. – struktura sprzedaży paliw<br />
w latach 2007–2008 (%)<br />
2007 r.<br />
Benzyny 46,9<br />
52,9<br />
ON<br />
LPG<br />
0,2<br />
2008 r.<br />
Benzyny 45,1<br />
54,7<br />
0,2<br />
ON<br />
LPG<br />
Rok 2008 przyniósł dalszy wzrost popytu na paliwa premium. Spółka Benzina a.s. już w 2007 r.<br />
wprowadziła na rynek benzynę premium VERVA 100, zaś w 2008 r., w reak cji na rosnący<br />
po pyt rynkowy, zaoferowała klientom olej napędowy premium VERVA Diesel.<br />
SEGMENT dETALiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
105
Działania spółki Benzina a.s. koncentrowały się na podnoszeniu standardów obowiązują cych<br />
w segmencie premium poprzez intensywny rozwój oferty paliwowej i pozapaliwowej. Dzięki<br />
podjętym działaniom o 15% wzrósł przychód z tytułu sprzedaży pozapaliwowej. Godne<br />
od notowania są także wspólne przedsięwzięcia prowadzone z właścicielami silnych marek<br />
ryn kowych segmentu gastronomicznego. W 2007 r. Benzina a.s. podjęła współpracę z fir mą<br />
Autogrill, która była kontynuowana także w 2008 r. Do niewątpliwych sukcesów na leżało<br />
także zainicjowanie kooperacji z globalną siecią restauracji McDonald’s, któ ra otworzyła dwie<br />
restauracje na przyautostradowych stacjach marki BENZINA w Osicach.<br />
Litwa<br />
Grupa ORLEN dysponowała na Litwie na koniec 2008 r. siecią 35 stacji zarządzanych przez<br />
spółkę AB Ventus Nafta. Większość z nich (26) działało w formule CoCo (Company Owned<br />
Company Operated), natomiast pozostałych 9 w formule DoFo (Dealer Owned Franchise<br />
Operated). Na koniec 2008 r. 22 obiekty funkcjonowały w segmencie premium pod marką<br />
OR LEN Lietuva, natomiast 13 – pod marką Ventus.<br />
Grupa planuje rozwijać swoją sieć detaliczną na Litwie tylko w segmencie premium, dla tego<br />
w 2008 r. kontynuowany był rebranding litewskich stacji. Decyzja o prowadzeniu eks pansji tylko<br />
przy pomocy marki ORLEN Lietuva została podjęta na podstawie przeprowadzo nej w 2007 r.<br />
analizy pozycjonowania graczy detalicznego rynku paliw na Litwie. Jej wyni ki wy raźnie wskazywały<br />
na brak na rynku litewskim bogatej oferty produktów paliwowych i pozapaliwowych,<br />
SEGMENT dETALiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
106
której towarzyszyłyby najwyższy standard usług oraz nowoczesny wygląd obiek tów. ORLEN Lietuva<br />
jest odpowiedzią na zapotrzebowanie rynku i z powodzeniem wy pełnia istniejącą dotychczas<br />
lukę. Finał rebrandingu istniejących stacji do marki OR LEN Lietuva ma na stąpić w 2009 r.<br />
Na wszystkich stacjach ORLEN Lietuva funkcjonują sklepy prezentujące nowy, bardzo przyjazny<br />
klientom format oraz innowacyjną ofertę gastronomiczną wprowadzoną przez mar kę<br />
Stop Cafe Bistro. Menu w tej ofercie zostało opracowane według oryginalnej receptury stworzonej<br />
specjalnie dla sieci ORLEN. Wysoka dynamika sprzedaży produktów pozapaliwowych,<br />
osiągnięta w 2008 r. oznacza, że wdrożenie nowej oferty sklepu i bistro spotkało się z życzliwym<br />
przyjęciem ze strony klientów.<br />
Na litewskim detalicznym rynku paliw, rozwijającym się nieprzerwanie przez ostatnie cztery<br />
lata, w 2008 r. nastąpiła tendencja spadkowa. Głównymi czynnikami kurczenia się ryn ku było<br />
ogólne spowolnienie gospodarcze, które szczególnie mocno ujawniło swój wpływ w drugiej<br />
połowie 2008 r., oraz recesja w biznesie transportowym i konstrukcyjnym, a także w pokrewnych,<br />
przekładająca się na spadek wolumenów w sektorze biznesowym.<br />
Ogólnorynkowy trend spadkowy znalazł odbicie także w wynikach sprzedaży spółki<br />
AB Ven tus Nafta, która odnotowała w 2008 r. zmniejszenie wolumenów o 5,6% w porównaniu<br />
do 2007 r.<br />
SEGMENT dETALiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
107
Niemcy<br />
Spółka ORLEN Deutschland AG zarządzała na koniec 2008 r. siecią 509 stacji, z tego 13 – pod<br />
marką ORLEN, 463 pod marką Star oraz 33 stacjami „przymarketowymi”. Większość z nich,<br />
bo aż 400, stanowiła własność Koncernu, natomiast pozostałych 109 było obiekta mi patronackimi.<br />
Niemiecki rynek detaliczny charakteryzowała w 2008 r. tendencja spadkowa. Gwałtow ny<br />
wzrost cen surowca i produktów gotowych wywindował latem ceny na stacjach paliw do pozio <br />
mu ponad 1,50 euro za litr benzyny bezołowiowej 95-oktanowej, co z kolei przyczyniło<br />
się do spowolnie nia kon sumpcji. Zjawiska te spowodowały jednak wzrost świadomości ce nowej<br />
konsumentów i ich zainteresowanie ofertą stacji działających w segmencie eko nomicznym.<br />
Zaobserwowany trend był jednak tylko jednym z czynników ubiegłorocznego sukcesu spół ki<br />
OR LEN Deutschland AG, która osiągnęła całkowity wolumen sprzedaży na rekordowym poziomie<br />
1,9 mld litrów. Silne wzrosty sprzedaży paliw na stacjach Star były bowiem spowodo wane<br />
głównie konsekwentnym pozycjonowaniem marki, realizacją dużych nakładów in westycyjnych,<br />
udaną akwizycją pojedynczych obiektów, wprowadzeniem do sprzedaży nowego produk tu –<br />
paliwa premium Star98 oraz przeprowadzeniem szeroko zakrojonej kampanii marketingo wej<br />
wspartej działaniami sponsoringowymi.<br />
SEGMENT dETALiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
108
ORLEN Deutschland AG - struktura sprzedaży paliw<br />
w latach 2007–2008 (%)<br />
2007 r.<br />
Benzyny 66,0<br />
33,6<br />
ON<br />
LPG<br />
0,4<br />
2008 r.<br />
Benzyny 64,8<br />
34,4<br />
ON<br />
LPG<br />
0,8<br />
W wyniku realizowanego programu inwestycyjnego 43 obiekty poddane zostały rebrandingowi,<br />
w wyniku którego przeszły z segmentu premium do segmentu ekonomicznego. Ponad<br />
120 stacji Star poddano faceliftingowi (zmieniony wygląd stacji związany z zastosowaniem lepszego<br />
oświetlenia, intensywnym kolorem elewacji, bardziej widocznym logo i nowym stylem<br />
zadaszenia). 124 obiekty wyposażone zostały w nowoczesne, dobrze widoczne wyświetlacze<br />
SEGMENT dETALiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
109
cen LCD, które w swojej formie i wielkości są unikatowe dla tej branży. Wymienione zostały<br />
również dystrybutory oraz wskaźniki poziomu paliwa.<br />
W lipcu 2008 r. ORLEN Deutschland AG wraz ze swoją marką Star została sponsorem trzech<br />
zespołów grających w Bundeslidze: HERTHA BSC, Hamburger SV, a także Bayer 04 Lever kusen.<br />
Nawiązanie współpracy służy zwiększeniu rozpoznawalności marki Star nie tylko na decydujących<br />
rynkach regionalnych, takich jak Berlin, Hamburg i Nadrenia-Północna West falia, ale tak że<br />
na rynku ogólnoniemieckim. Według wstępnych założeń umowa sponsorska będzie obowiązywać<br />
do końca 2010 r.<br />
Pod hasłem „Szybko, prosto i tanio” marka Star stała się w ostatnich pięciu latach dla kierowców<br />
synonimem wysokiej jakości paliw, oferowanych po korzystnych cenach. Wyni ki<br />
osią gnięte przez ORLEN Deutschland AG w 2008 r. wyraźnie wskazują, że postawienie<br />
w strate gii rozwoju sieci detalicznej w Niemczech na markę Star było słusznym posunię ciem,<br />
a segment ekonomiczny ma wciąż duży potencjał rozwoju.<br />
SEGMENT dETALiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
110
e t a p ó s m y<br />
39 : 07 : 52<br />
„Odcinek specjalny biegł<br />
po twardej, szutrowej<br />
nawierzchni z dużą liczbą<br />
gęstych, technicznych zakrętów.<br />
Był to odcinek przygotowany<br />
specjalnie pod quady.<br />
Na motocyklu jedzie się ciężej<br />
po trasie o takiej specyfice.<br />
Jednak poszło mi bardzo dobrze”.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
sEGMENT PETROChEMiCZNY<br />
111
SEGMEnt pe t rocHEMiczny<br />
W 2008 r. segment petrochemiczny Grupy ORLEN tworzyły wybrane instalacje Zakładu Produkcji<br />
Petrochemicznej w Płocku oraz spółki: Basell <strong>Orlen</strong> Polyolefins Sp. z o.o. i Unipe trol RPA.<br />
Je steśmy jedynym producentem olefin, poliolefin oraz większości petrochemikaliów w Pol sce<br />
oraz Czechach. Dzięki wysokiej jakości oferowanych produktów i sprawnej sieci dystrybucji<br />
plasujemy się wśród najsilniejszych graczy rynkowych w tej części Europy.<br />
Petrochemikalia<br />
Pierwsze trzy kwartały 2008 r. charakteryzowały się stosunkowo wysokim i stabilnym po <br />
pytem na produkty petrochemiczne przy bardzo wysokich cenach na rynkach europejskich.<br />
W ostatnich trzech miesiącach 2008 r. odnotowaliśmy znaczne pogorszenie koniunktury<br />
w przemy śle motoryzacyjnym i budownictwie, co w konsekwencji spowodowało dramatycz ne<br />
załama nie na krajowym rynku wszystkich rodzajów tworzyw sztucznych. Notowania produktów<br />
pe trochemicznych w krótkim okresie wykazywały rekordowe spadki cen – na wet<br />
do 60%, a ograniczenia w przetwórstwie petrochemikaliów (wskutek redukcji obciążeń in stalacji<br />
lub ich cza sowego wyłączania) nie pozostały bez wpływu na wielkość sprzedaży w IV kwarta le,<br />
zarów no w ujęciu ilościowym, jak i wartościowym.<br />
W polskich i czeskich zakładach Grupy ORLEN wyprodukowaliśmy prawie 1 005 tys. ton<br />
ety lenu uzyskując ok. 3-procentowy spadek w porównaniu z 2007 r. Produkcja propylenu<br />
w omawianym okresie osiągnęła poziom 595 tys ton i była o ok. 4% mniejsza od wielko ści<br />
uzyskanej rok wcześniej. Ograniczenie produkcji dwóch podstawowych produktów petrochemicznych<br />
było głównie efektem planowego postoju Wytwórni Olefin II w Płocku oraz pozostałych<br />
in stalacji powiązanych w łańcuchu produkcyjnym. Ponadto zarówno w Polsce,<br />
SEGMENT PETROChEMiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
112
jak i Czechach z końcem IV kwartału 2008 r. odnotowaliśmy wyraźne symptomy kryzysu<br />
ob jawiające się po gorszeniem koniunktury na rynku wszystkich rodzajów tworzyw sztucznych,<br />
co w konsekwencji przełożyło się na niższe wykorzystanie mocy produkcyjnych.<br />
Polska<br />
Najważniejszymi zdarzeniami mającymi wpływ na poziom produkcji petrochemicznej w 2008 r.<br />
było zatrzymanie do planowego remontu podstawowych instalacji Zakładu Produkcji Petrochemicznej<br />
w Płocku i instalacji polimerów w Basell <strong>Orlen</strong> Polyolefins Sp. z o.o. oraz znacz ne<br />
redukcje w odbiorze produktów ze strony producentów tworzyw sztucznych (polietylenu,<br />
polipropylenu, PCW, PET, poliamidu), kauczuków syntetycznych, etoksylatów (do produkcji<br />
środków po wierzchniowo czynnych) i polioli, TDI (do produkcji poliuretanów), kaprolakta mu,<br />
Bisfenolu A, żywic fenolowych, płynów chłodniczych, bezwodnika ftalowego oraz nawo zów<br />
sztucznych.<br />
Największymi odbiorcami etylenu i propylenu z zakładów w Płocku byli producenci tworzyw<br />
sztucznych, w tym głównie ANWIL SA oraz Basell <strong>Orlen</strong> Polyolefins Sp. z o.o. Pozostałe<br />
pro dukty, poza rynkiem krajowym, znajdowały głównych nabywców w Niemczech, Ru munii<br />
oraz na Węgrzech i Słowacji. Całkowita wartość sprzedaży eksportowej produktów z Płoc ka<br />
w 2008 r. wzrosła blisko dwukrotnie w porównaniu z 2007 r.<br />
SEGMENT PETROChEMiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
113
Wśród głównych kierunków importu poliolefin do Polski należy wskazać takie kraje, jak: Niem cy,<br />
Holandia, Węgry oraz Słowacja. Pozostałe produkty petrochemiczne importowa ne były przede<br />
wszystkim z Niemiec, Słowacji, Czech, Węgier, Belgii, Białorusi oraz Finlandii.<br />
Wielkość produkcji wybranych petrochemikaliów w <strong>PKN</strong> ORLEN<br />
w latach 2007–2008 (tony)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Etylen 623 698 (1) 539 866 (1) –13,4%<br />
Propylen (2) 408 522 (1) 356 079 (1) –12,8%<br />
Butadien 59 265 57 398 –3,2%<br />
Benzen 164 236 (1) 141 004 (1) –14,1%<br />
Toluen 139 848 (1) 127 436 (1) –8,9%<br />
Paraksylen 31 061 24 148 –22,3%<br />
Fenol 49 725 43 763 –12,0%<br />
Aceton 31 706 27 796 –12,3%<br />
Glikole 103 830 87 464 –15,8%<br />
Płyny chłodnicze 14 780 10 072 –31,9%<br />
Rozpuszczalniki 11 215 10 486 –6,5%<br />
Siarka 127 274 132 195 3,9%<br />
Tlenek etylenu 16 988 12 409 –27,0%<br />
(1)<br />
Całkowita produkcja na sprzedaż i zużycia własne.<br />
(2)<br />
Produkcja propylenu łącznie w Zakładzie Produkcyjnym w Płocku.<br />
SEGMENT PETROChEMiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
114
Czechy<br />
Od początku 2008 r. do 3 kwietnia 2008 r. europejski rynek petrochemikaliów charakteryzował<br />
się dobrym popytem oraz zadowalającymi marżami z wyłączeniem drugiego kwartału,<br />
gdzie marże były bardzo niskie. Pogorszenie sytuacji nastąpiło z początkiem sierpnia, kiedy<br />
wskutek rozpoczynającego się kryzysu zmalało zapotrzebowanie na większość pro duktów<br />
petrochemicznych. Załamanie popytu nie pozwoliło na skorzystanie z gwałtownych spadków<br />
cen ropy i rekordowych marż crack w kwartale czwartym. Szacujemy, iż pod koniec<br />
2008 r. ok. 40% europejskich mocy produkcyjnych etylenu i propylenu było wyłączonych.<br />
Bardzo podobnie wyglądała sytuacja większości pozostałych petrochemikaliów produkowanych<br />
w Czechach.<br />
Wielkość produkcji wybranych petrochemikaliów w Unipetrol RPA<br />
w latach 2007–2008 (tony)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Etylen 408 552 464 727 13,7%<br />
Propylen 208 667 238 743 14,4%<br />
Benzen 163 341 179 381 9,8%<br />
Mocznik 167 831 189 598 13,0%<br />
Amoniak 219 464 260 313 18,6%<br />
Alkohole oxo 48 368 55 049 13,8%<br />
SEGMENT PETROChEMiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
115
Petrochemikalia wytwarzane w Unipetrol RPA lokowaliśmy głównie na rynku czeskim w ra mach<br />
kontraktów długoterminowych. Głównymi odbiorcami produktów z zakładów w Cze chach były<br />
spółki: Spolana, Synthos, Agrobohemie oraz Deza a.s. Pomimo spadku sprzedaży do Eu ropy<br />
Centralnej, odbiorcy z takich krajów jak Niemcy, Polska, Słowacja i Austria stano wili ważną<br />
pozycję w portfelu naszych klientów.<br />
Głównym kierunkiem importu poliolefin do Czech były Niemcy, a także Ukraina i Ro sja.<br />
Zna czące wolumeny polipropylenu pochodziły także z Polski. Pozostałe produkty petrochemicz ne<br />
importowane były z Niemiec, Rosji, Słowacji, Węgier oraz Polski.<br />
SEGMENT PETROChEMiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
116
Tworzywa sztuczne<br />
Całkowity wolumen poliolefin wyprodukowany w 2008 r. przez Grupę ORLEN okazał<br />
się nie znacznie niższy od wielkości z 2007 r. W omawianym okresie produkcję polietylenu<br />
na in stalacjach w Polsce i Czechach utrzymaliśmy na poziomie 644 tys. ton, tj. o 2,4% mniej <br />
szym niż w 2007 r. Wielkość produkcji polipropylenu w 2008 r. wyniosła ponad 545 tys. ton<br />
i była o ok. 3,7% mniejsza od wielkości, jakie uzyskaliśmy w Grupie ORLEN w 2007 r.<br />
Polska<br />
Z instalacji Basell <strong>Orlen</strong> Polyolefins Sp. z o.o. uzyskaliśmy łącznie blisko 80 tys. ton mniej produktów<br />
niż w 2007 r. Spadek produkcji zarówno w segmencie polietylenu, jak i polipropylenu,<br />
spowodowany był zmniejszonym popytem na tworzywa sztuczne, szczególnie ze strony producentów<br />
części samochodowych oraz rur. Ograniczenie popytu na polimery spowodowa ło<br />
spadek ich cen poniżej cen monomerów.<br />
Wielkość produkcji poliolefin w Basell <strong>Orlen</strong> Polyolefins Sp. z o.o.<br />
w latach 2007–2008 (tys. ton)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
LDPE (polietylen niskiej gęstości) 117 102 –12,9%<br />
HDPE (polietylen wysokiej gęstości) 275 251 –8,9%<br />
PP (polipropylen) 379 341 –10,0%<br />
RAZEM 771 694 –10,1%<br />
SEGMENT PETROChEMiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
117
Wielkość sprzedaży poliolefin Basell <strong>Orlen</strong> Polyolefins Sp. z o.o.<br />
w latach 2007–2008 (tys. ton)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
HDPE (polietylen wysokiej gęstości) 265,8 258,0 –3%<br />
LDPE (polietylen niskiej gęstości) 114,2 106,8 –7%<br />
PP (polipropylen) 381,4 352,2 –8%<br />
RAZEM 761,4 717 –6%<br />
Ponad 40% sprzedaży zakładów Basell <strong>Orlen</strong> Polyolefins Sp. z o.o. lokujemy na rynku polskim.<br />
Pozostałe wolumeny dystrybuowane są w ramach europejskiego systemu łańcucha do staw<br />
fir my LyondellBasell. Głównymi zagranicznymi odbiorcami produktów z Płocka w 2008 r.<br />
byli klien ci w Niemczech, Belgii, Holandii, Francji, Włoszech i Hiszpanii.<br />
Wszystkie produkty Basell <strong>Orlen</strong> Polyolefins Sp. z o.o. są konfekcjonowane i wysyłane<br />
z no woczesnej Platformy Logistycznej złożonej z 63 silosów o pojemności 400 ton każ dy,<br />
roz mieszczonych na powierzchni ponad 95 tys. m 2 .<br />
Czechy<br />
Pogorszenie sytuacji ekonomicznej w 2008 r. spowodowało spadek zapotrzebowania<br />
na polietylen wysokiej gęstości (HDPE) w Czechach i na Słowacji do poziomu 114 tys. ton,<br />
tj. o ok. 3,7 % w porównaniu z 2007 r. Pomimo niesprzyjających warunków makro utrzymaliśmy<br />
udział w czeskim rynku.<br />
SEGMENT PETROChEMiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
118
Spowolnienie światowej gospodarki miało także niekorzystny wpływ na czeski rynek polipropylenu<br />
(PP). Pomimo spadku zapotrzebowania na ten produkt z 342 tys. ton w 2007 r.<br />
do 337 tys. ton w 2008 r., nieznacznie zwiększyliśmy udział w czeskim rynku PP.<br />
Wielkość produkcji poliolefin w Unipetrolu<br />
w latach 2007–2008 (tys. ton)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
HDPE (polietylen wysokiej gęstości) 267,6 291,9 9,1%<br />
PP (polipropylen) 186,7 205,7 10,2%<br />
RAZEM 454,3 497,6 9,5%<br />
Wielkość sprzedaży poliolefin w Unipetrolu<br />
w latach 2007–2008 (tys. ton)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
HDPE (polietylen wysokiej gęstości) 265,5 288,5 8,6%<br />
PP (polipropylen) 187,0 196,4 5,0%<br />
RAZEM 452,5 484,9 7,1%<br />
Dodatkowymi czynnikami, które niekorzystnie wpłynęły na wielkość produkcji w zakładach<br />
Unipetrolu, były kłopoty techniczne w pracy Olefin oraz dodatkowy postój technologiczny<br />
instalacji w październiku 2008 r.<br />
SEGMENT PETROChEMiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
119
Pierwsze symptomy spadku popytu na poliolefiny w Czechach odczuwalne były już w II kwartale<br />
2008 r. Największe spowolnienie widoczne było w segmencie folii i butelek, jak również<br />
w plastikach użytku codziennego. Nie bez znaczenia na konsumpcję polietylenu okaza ły<br />
się także zakazy dystrybucji plastikowych reklamówek w niektórych krajach europejskich.<br />
Nasilający się kryzys finansowy spowodował również 50-procentowy spadek popytu ze stro ny<br />
przemysłu motoryzacyjnego. Istotnym czynnikiem dla Firmy był problem techniczny na instalacji<br />
Olefin, który odbił się na jakości etylenu i w konsekwencji na braku możliwości wytwa rzania<br />
niektórych typów polietylenu w drugiej połowie 2008 r.<br />
Głównymi zagranicznymi odbiorcami polietylenu i polipropylenu z zakładów w Czechach<br />
są firmy z Niemiec. W porównaniu z 2007 r. eksport HDPE wzrósł w 2008 r. o ponad 10%,<br />
a eksport PP - o prawie 6%.<br />
Inwestycje<br />
W 2008 r. wszystkie remonty instalacji petrochemicznych w Płocku wykonaliśmy zgodnie<br />
z harmonogramem i budżetem. Najważniejszym realizowanym projektem była kontynuacja<br />
budowy instalacji PX (produkcja paraksylenu) oraz PTA (produkcja kwasu tereftalowego)<br />
roz poczętej w 2007 r.<br />
Stan realizacji kontraktu dla instalacji PX na koniec 2008 r. wyniósł 71,6%, z czego zaawansowanie<br />
projektu obejmującego projekty bazowe, techniczne, dostawy i budowę wynio sło 98,3%<br />
na planowane 99,5%. Uruchomienie w Płocku instalacji produkującej surowiec do produkcji<br />
SEGMENT PETROChEMiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
120
kwasu tereftalowego planowane jest na 2010 r. Roczne zdolności instalacji za projektowano<br />
na 400 tys. ton.<br />
Zaawansowanie instalacji podstawowej PTA na koniec 2008 r. wyprzedzało harmonogram<br />
kontraktowy i wynosiło 40,5% na planowane 38,2%. Zaawansowanie robót wyniosło 10,73%<br />
na 9,0%, w tym dla branży budowlanej 39,3% na planowane 23%. Instalacja o zdolnościach<br />
produkcyjnych 600 tys. ton kwasu rocznie zostanie uruchomiona w 2010 r. na terenie<br />
zakładów ANWIL SA.<br />
W zakładach w Czechach kontynuowaliśmy projekt zwiększania wydajności instalacji polipropylenu.<br />
Planujemy, że w połowie 2009 r. jednostka osiągnie zdolność produkcyjną 285 tys. ton<br />
rocznie. Realizowaliśmy także prace na instalacji destylacji ekstrakcyjnej benzenu, która zwiększy<br />
wydajność produktu w I kwartale 2009 r. o 20% w porównaniu z 2008 r.<br />
Strategia<br />
W ogłoszonej w listopadzie 2008 r. strategii na lata 2009–2013 położyliśmy duży nacisk<br />
na funkcjonowanie Koncernu w warunkach kryzysu światowego. Zweryfikowaliśmy wie le<br />
planów inwestycyjnych, jak również postawiliśmy na poprawę efektywności operacyjnej<br />
i komercyjnej oraz koncentrację na najbardziej zyskownych produktach, oferujących dodatkowe<br />
możliwość synergii z segmentem rafineryjnym szczególnie w obszarze dodatkowych<br />
źródeł aromatów.<br />
SEGMENT PETROChEMiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
121
e t a p d ziewiąt y<br />
42 : 13 : 06<br />
„Był to dla mnie<br />
bardzo szybki odcinek.<br />
Cały czas jechałem z najlepszymi<br />
i utrzymywałem się<br />
razem z nimi w grupie.<br />
Podczas jazdy obserwuję,<br />
jak plasują się zawodnicy<br />
na poszczególnych pozycjach”.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
sEGMENT chEMiCZNY<br />
122
SEGMEnt c HEMiczny<br />
Segment Chemiczny Grupy ORLEN w 2008 r. tworzyły ANWIL SA oraz jego spółka zależna<br />
Spolana a.s. z siedzibą w Neratowicach – Czechy (Grupa ANWIL).<br />
Był to drugi rok integracji operacyjnej polskiej i czeskiej firmy. W ciągu minionych 12 miesię cy<br />
ANWIL SA stał się głównym dostawcą amoniaku do Spolany a.s., podnosząc tym samym<br />
efektywność instalacji własnych we Włocławku. Produkcja amoniaku była wyższa w porównaniu<br />
do 2007 r. o ponad 10%, co było jednym z powodów zwiększenia przez polską spółkę<br />
rentowności sprzedaży nawozów azotowych o ponad 18% (wzrost w porównaniu z 2007 r.).<br />
Pogorszenie koniunktury na rynku kaprolaktamu miało swoje odzwierciedlenie w mniejszej<br />
produkcji siarczanu amonu w Spolanie, gdyż nawóz ten jest produktem równoległym powstającym<br />
przy produkcji kaprolaktamu. Spolana a.s. wykazała się ponad 49-procentowym<br />
wzrostem produkcji przetworzonego PCW oraz wodorotlenku sodu (wzrost w porównaniu<br />
do 2007 r. o ponad 7%).<br />
Ograniczenia popytu w branżach materiałów dla budownictwa (m.in. produkcja kabli, produkcja<br />
profili okiennych i innych, branża meblowa oraz sektor reklamy), a także silna w sto sunku<br />
do USD i EUR złotówka, dodatkowo obniżająca konkurencyjność sprzedaży na eks port, spowodowały,<br />
że w ANWILU SA zmniejszyliśmy produkcję PCW nieprzetworzonego o po nad 19%<br />
oraz przetworzonego PCW o ponad 15%.<br />
Spadek produkcji wodorotlenku sodu o ponad 22% był wynikiem mniejszego zapotrzebowania<br />
na powstający w tym samym procesie chlor (wykorzystywany do produkcji PCW).<br />
SEGMENT chEMiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
123
Nawozy azotowe<br />
Produkcja<br />
Dobra koniunktura w rolnictwie oraz rosnąca zamożność rolników przekładały się na wzrost<br />
zainteresowania polskim rynkiem wśród producentów nawozów z Litwy oraz Niemiec. Zgodnie<br />
z naszymi przewidywaniami, rozwój rynku biopaliw w krajach europejskich powodował<br />
zwiększone zainteresowanie saletrzakiem oraz siarczanem amonu, które były produktami<br />
należącymi do grupy nawozów o największym potencjale wzrostu.<br />
W ANWILU SA wyprodukowaliśmy więcej nawozów w porównaniu do 2007 r. (blisko 990 tys. ton<br />
w masie). W omawianym okresie łączna produkcja nawozów azotowych po zostałych polskich<br />
producentów spadła o 8%. Bardzo dobra koniunktura na rynku nawo zów w kraju i w Eu ropie<br />
w okresie trzech kwartałów 2008 r. sprzyjała utrzymaniu wysokiego po ziomu produk cji, który<br />
w segmencie chemicznym wyniósł 1,163 mln ton nawozów azotowych (w masie).<br />
Udział w rynku<br />
W sezonie 2007/2008 segment chemiczny osiągnął blisko 19-procentowy udział w polskim<br />
ryn ku nawozów azotowych w przeliczeniu na azot, przy wykorzystaniu maksymalnych zdolności<br />
produkcyjnych i wzroście zużycia nawozów w Polsce. Na podstawie danych EFMA udział<br />
segmen tu w czeskim rynku nawozów azotowych w sezonie 2007/2008 wyniósł około 7%<br />
w przeliczeniu na azot.<br />
SEGMENT chEMiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
124
Inwestycje<br />
Istotną inwestycją zakończoną w grudniu 2008 r. było oddanie do użytku węzła paletyzacji.<br />
Usprawnia ona procesy logistyczne i ułatwia w znacznym stopniu rozładunek towaru końcowym<br />
odbiorcom.<br />
Polichlorek winylu (PCW)<br />
Produkcja<br />
Zdolności produkcyjne PCW wyniosły w 2008 r. 435 tys. ton: 300 tys. ton we Włocławku<br />
i 135 tys. ton w Neratowicach. W obszarze PCW prowadziliśmy wspólną politykę sprzedaży<br />
i dystrybucji, dzięki czemu możliwe było podzielenie produkcji poszczególnych gatunków PCW<br />
pomiędzy instalacje w Polsce i Czechach. W efekcie poprawiliśmy stopień wykorzystania instalacji,<br />
jak również usprawniliśmy dystrybucję PCW na rynku krajowym i rynkach zagranicznych.<br />
Udział w rynku<br />
Udział firm segmentu chemicznego w polskim rynku PCW w 2008 r. wyniósł ok. 44%,<br />
co w porównaniu z poprzednim rokiem oznacza niewielki spadek. Udział ANWILU SA i Spo lany<br />
w czeskim rynku PCW w omawianym okresie wyniósł około 15%, notując tym samym 3-procentowy<br />
wzrost w porównaniu do 2007 r.<br />
SEGMENT chEMiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
125
Inwestycje<br />
Najważniejszą inwestycją w obszarze PCW było rozpoczęcie przez ANWIL SA prac związanych<br />
ze zwiększeniem zdolności produkcyjnych włocławskiej instalacji do 340 tys. ton. Od danie<br />
do eksploatacji całości inwestycji nastąpi w 2009 r.<br />
Szukając nowych możliwości rozwojowych, rozpoczęliśmy we Włocławku inwestycję budowy<br />
instalacji PTA. Dodatkowe informacje na temat wspomnianego przedsięwzięcia prezentu jemy<br />
w opisie segmentu petrochemicznego.<br />
Równie ważną inwestycją ANWILU SA było rozpoczęcie budowy instalacji tlenowni, która<br />
– po zastąpieniu dotychczasowej, wyeksploatowanej jednostki – zaspokoi zwiększone potrze by<br />
zakładu we Włocławku, jak również zapewni azot do wytwórni PTA.<br />
W związku z ograniczoną synergią obszaru z działalnością podstawową <strong>PKN</strong> ORLEN, podjeliśmy<br />
decyzję o uwolnieniu zaangażowanego kapitału w PCW oraz na wozy azotowe, utrzymując<br />
jednocześnie rolę strategicznego dostawcy surowców dla przemy słu che micznego.<br />
SEGMENT chEMiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
126
Wielkość produkcji najważniejszych produktów segmentu chemicznego w ANWILU SA<br />
w latach 2007–2008 (tony)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Polichlorek winylu 300 590 241 475 –19,7%<br />
Przetwórstwo PCW 81 109 68 442 –15,6%<br />
Wodorotlenek sodu<br />
(w przeliczeniu na 100% NaOH)<br />
193 200 149 340 –22,7%<br />
Amoniak 455 720 501 750 10,1%<br />
Nawozy azotowe (w przeliczeniu na azot) 295 569 304 768 3,1%<br />
Wielkość produkcji najważniejszych produktów segmentu chemicznego w Spolanie a.s.<br />
w latach 2007–2008 (tony)<br />
2007 2008 Dynamika<br />
Polichlorek winylu 120 434 124 033 3,0%<br />
Wodorotlenek sodu<br />
(w przeliczeniu na 100% NaOH)<br />
105 625 113 135 7,1%<br />
Przetwórstwo PCW 4 827 7 196 49,1%<br />
Kaprolaktam 47 580 37 572 –21,0%<br />
Siarczan amonu (w przeliczeniu na azot) 44 765 36 580 –18,3%<br />
SEGMENT chEMiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
127
Plany na 2009 r.<br />
Najważniejsze dla segmentu chemicznego w zakresie PCW w 2009 r. będą rynki polski<br />
oraz czeski. Na nich przede wszystkim koncentrowane będą działania segmentu zmierzające<br />
do in tensyfikacji sprzedaży. O ile nie dojdzie do całkowitego załamania rynku budowlanego,<br />
któ ry jest głównym motorem wzrostu zapotrzebowania na PCW, segment ten będzie koncentrował<br />
się na utrzymaniu wielkości sprzedaży na poziomie z 2008 r.<br />
Włocławski ANWIL SA zakłada utrzymanie dotychczasowego udziału w polskim rynku<br />
na wozów azotowych, który w sezonie 2007/2008 wyniósł blisko 19% przy maksymalnym<br />
wy korzystaniu zdolności produkcyjnych i założeniu wzrostu zużycia nawozów w Polsce.<br />
W zakresie przedsięwzięć rozwojowych ANWIL SA w 2009 r. będzie kontynuował realizację<br />
kolejnych zadań związanych z rozbudową infrastruktury energetycznej (doprowadzenie<br />
prą du, wód, gazów technicznych oraz budowę biologicznej oczyszczalni ścieków) potrzebnej<br />
do zasilania instalacji PTA. Nakłady na ten cel przewidywane na 2009 r. wynoszą 40 mln zł.<br />
W 2009 r. będą również realizowane kolejne etapy modernizacji instalacji tlenowni.<br />
SEGMENT chEMiCZNY<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
128
e t a p d z i e s i ą t y<br />
46 : 36 : 10<br />
„Zaraz po starcie szybko<br />
dogoniłem czołówkę zawodników<br />
i cały czas jechałem w grupie za nimi.<br />
Dzisiejszy odcinek był bardzo zróżnicowany:<br />
miał zarówno kilka szybkich prostych,<br />
jak i techniczne partie z głębokimi<br />
wydmami. Z każdym kolejnym<br />
dniem jedzie mi się coraz lepiej.<br />
W zespole panuje atmosfera zaufania<br />
i współpracy. Starsi koledzy<br />
przekazują mi ogromną wiedzę,<br />
która procentuje na odcinkach specjalnych”.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
gruPA ORLEN<br />
129
g ru pa o RLEn<br />
Inwestycje kapitałowe<br />
Zarządzanie i nadzór nad spółkami Grupy ORLEN sprawujemy poprzez przypisanie ich do poszczególnych<br />
pionów funkcjonujących w <strong>PKN</strong> ORLEN oraz kilku segmentów biznesowych.<br />
Na koniec 2008 r. <strong>PKN</strong> ORLEN posiadał akcje lub udziały w 58 spółkach prawa handlowe go,<br />
w tym:<br />
• w 34 spółkach zależnych (z udziałem w kapitale powyżej 50%);<br />
• w 2 spółkach współzależnych (z udziałem w kapitale wynoszącym 50%);<br />
• w 2 spółkach stowarzyszonych (z udziałem w kapitale od 20% do 50%);<br />
• w 20 spółkach mniejszościowych (z udziałem w kapitale poniżej 20%) oraz podmiotach<br />
objętych postępowaniami likwidacyjnymi i upadłościowymi.<br />
W 2008 r. nasze działania w zakresie projektów kapitałowych skupialiśmy głównie na porządkowaniu<br />
struktury własnościowej w ramach grupy kapitałowej, procesach konsolidacyj nych<br />
oraz dezinwestycjach aktywów non-core business.<br />
W ramach restrukturyzacji kapitałowej w 2008 r. zrealizowaliśmy następujące projekty dezinwestycyjne:<br />
• sprzedaż 75% udziałów Petrotel Sp. z o.o. na rzecz inwestora zewnętrznego;<br />
• sprzedaż 13,4% akcji Spolana a.s. w ramach grupy kapitałowej, zainicjowanie przymusowego<br />
wykupu akcji akcjonariuszy mniejszościowych przez ANWIL SA;<br />
• sprzedaż 3,7% akcji Paramo a.s. w ramach grupy kapitałowej, zainicjowanie przymusowego<br />
wykupu akcji akcjonariuszy mniejszościowych przez Unipetrol a.s.<br />
GruPA ORLEN<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
130
Łączny przychód ze sprzedaży udziałów i akcji w 2008 r. wyniósł 60 448 847,03 zł, przy<br />
wartości bilansowej sprzedanych składników aktywów równej 18 629 954,07 zł.<br />
Prowadząc restrukturyzację grupy kapitałowej kontynuowaliśmy procesy konsolidacyj ne.<br />
2 stycz nia 2008 r. zakończyliśmy proces rejestracji spółki ORLEN Transport SA powstałej<br />
w wyni ku po łączenia spółek transportowych: ORLEN Transport Płock Sp. z o.o., ORLEN Transport<br />
Nowa Sól Sp. z o.o., ORLEN Transport Kędzierzyn-Koźle Sp. z o.o., ORLEN Transport Szczecin<br />
Sp. z o.o., ORLEN Transport Słupsk Sp. z o.o. oraz ORLEN Transport Olsztyn Sp. z o.o.<br />
W 2008 r. sfinalizowaliśmy połączenie czterech spółek ROR (tzw. Regionalnych Operatorów<br />
Rynku), tj.: ORLEN PetroCentrum Sp. z o.o., ORLEN PetroZachód Sp. z o.o., ORLEN Morena<br />
Sp. z o.o. oraz ORLEN PetroProfit Sp. z o.o. Połączenie nie wiązało się z dodatkowym zaangażowaniem<br />
kapitałowym, a łączna wartość bilansowa naszych udziałów w czterech spół kach<br />
uczestniczących w konsolidacji wynosiła 78 341 797 zł.<br />
Wśród projektów inwestycyjnych, jakie przeprowadziliśmy w 2008 r., znalazły się:<br />
• zwiększenie zaangażowania kapitałowego w Polkomtel SA do poziomu 24,39% ka pitału<br />
zakładowego Spółki;<br />
• przymusowy wykup akcji akcjonariuszy mniejszościowych ORLEN Transport SA.<br />
Łączna wartość inwestycji kapitałowych <strong>PKN</strong> ORLEN w 2008 r. wyniosła 740 801 990,64 zł.<br />
GruPA ORLEN<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
131
Przymusowe wykupy akcji akcjonariuszy mniejszościowych były prowadzone również przez<br />
spółki z Grupy ORLEN. W 2008 r. prowadziliśmy:<br />
• przymusowy wykup akcji akcjonariuszy mniejszościowych (ok. 1,41% akcji) AB Ventus<br />
Nafta przez AB Mažeikių Nafta;<br />
• przymusowy wykup akcji akcjonariuszy mniejszościowych (reprezentujących ok. 4,3%<br />
kapitału zakładowego) Spolana a.s. przez ANWIL SA;<br />
• przymusowy wykup akcji akcjonariuszy mniejszościowych (ok. 8,24% akcji) Paramo a.s.<br />
przez Unipetrol a.s.<br />
Nabycie akcji Polkomtel SA od TDC Mobile International A/S<br />
18 grudnia 2008 r. nastąpiło rozliczenie transakcji nabycia przez <strong>PKN</strong> ORLEN akcji Polkom tel SA<br />
od TDC Mobile International A/S (TDC A/S) na podstawie umowy, dotyczącej akceptacji oferty<br />
i warunkowego zbycia akcji Polkomtel SA, z dnia 10 marca 2006 r., zawartej pomiędzy krajowymi<br />
akcjonariuszami Polkomtel SA, tj.: <strong>PKN</strong> ORLEN SA, KGHM Polska Miedź SA, Polskie Sie ci<br />
Elektroenergetyczne SA (obecnie PGE Polska Grupa Energetyczna SA) i WĘGLOKOKS SA jako<br />
kupującymi, oraz TDC Mobile International A/S jako sprzedającym.<br />
W wyniku rozliczenia transakcji <strong>PKN</strong> ORLEN nabył 980 486 akcji zwykłych imiennych<br />
Po lkomtel SA o wartości nominalnej 100 zł każda, stanowiących około 4,78% kapitału za <br />
kładowego Polkomtel SA, za łączną cenę 176 977 723 EUR (równowartość 738 705 016 zł<br />
wg kursu średniego NBP na dzień 18 grudnia 2008 r.). Po rozliczeniu transakcji <strong>PKN</strong> ORLEN<br />
posiada 24,39% udziału w kapitale zakładowym Polkomtel SA.<br />
GruPA ORLEN<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
132
Spółki bezpośrednio powiązane z <strong>PKN</strong> ORLEN SA<br />
na dzień 31.12.2008 r.<br />
Pion Prezesa Zarządu Pion Finansów Pion Petrochemii Pion Rafinerii Pion Sprzedaży<br />
ORLEN Upstream Sp. z o.o.<br />
100,0%<br />
ORLEN Intern. Exploration<br />
& Prod. Co BV<br />
100,0%<br />
ORLEN Ochrona Sp. z o.o.<br />
100,0%<br />
ORLEN Medica Sp. z o.o.<br />
100,0%<br />
Polkomtel SA<br />
24,4%<br />
18 spółek pozostałych<br />
e t a p j e d e n a s t y<br />
48 : 13 : 01<br />
„Jesteśmy silnym zespołem,<br />
powinniśmy liczyć się w rajdzie.<br />
Mentalnie też trzeba być<br />
bardzo mocnym,<br />
bo jest to jeden<br />
z najtrudniejszych rajdów.<br />
Te 6-7 dni spędzonych na pustyni<br />
to ogromne doświadczenie”.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
pr acowniCY<br />
134
pr acownic y<br />
Zatrudnienie<br />
Na koniec 2008 r. w Grupie ORLEN zatrudnialiśmy 22 958 (1) osób, z czego w <strong>PKN</strong> OR LEN<br />
– 4 724 osoby, w Grupie Unipetrol – 4 647 osoby, w ORLEN Deutschland AG – 108 osób,<br />
a w AB Mažeikių Nafta – 3 517 osób.<br />
W 2008 r. z pracy w <strong>PKN</strong> ORLEN odeszło 340 pracowników. Ponadto, w ramach restrukturyzacji<br />
ORLEN Księgowości Sp. z o.o. oraz obszaru logistyki w <strong>PKN</strong> ORLEN z Programu<br />
Do browolnych Odejść skorzystało łącznie 129 osób.<br />
Struktura pracowników <strong>PKN</strong> ORLEN<br />
W 2008 r. wśród wszystkich zatrudnionych w <strong>PKN</strong> ORLEN najliczniejszą grupę stanowli pra cownicy<br />
z wykształceniem wyższym i średnim (łącznie 90,1% ogółu zatrudnionych), w Gru pie<br />
Unipetrol – osoby z wykształceniem zawodowym i śred nim (łącznie 78,72%), na tomiast<br />
w AB Mažeikių Nafta – osoby z wykształceniem podstawowym i wyższym (łącznie 55,19%).<br />
W <strong>PKN</strong> ORLEN najliczniejszą grupę pracowników stanowiły osoby w przedziale wiekowym<br />
od 31 do 40 lat (30,4%), natomiast w AB Mažeikių Nafta i w Grupie Unipetrol osoby w wieku<br />
od 41 do 50 lat, co wyniosło odpowiednio 32,5% i 31,81%.<br />
(1)<br />
W tym tekście „Grupa ORLEN” oznacza Spółkę oraz jej skonsolidowane podmioty zależne, nie obejmuje<br />
podmiotów stowarzyszonych.<br />
pr acowniC Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
135
W 2008 r. wśród wszystkich zatrudnionych w <strong>PKN</strong> ORLEN kobiety stanowiły 21,30%, na tomiast<br />
mężczyźni – 78,70%. W Grupie Unipetrol znaczną większość zatrudnionych stano wili mężczyź ni<br />
(73,49%), natomiast kobiety – 26,51%. Również w Mažeikių Nafta w 2008 r. wśród zatrudnionych<br />
przeważali mężczyźni (69,32%); kobiety stanowiły 30,68% wszystkich zatrudnionych.<br />
Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy<br />
Istotnym elementem strategii zarządzania kadrami w Koncernie było podpisanie w listopadzie<br />
2008 r. Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy (ZUZP) dla pracowników <strong>PKN</strong> ORLEN.<br />
Głównym celem przyjęcia dokumentu było wprowadzenie zgodnej z obowiązującym pra wem<br />
koncepcji zarządzania relacjami wynikającymi ze stosunku pracy.<br />
ZUZP reguluje następujące kwestie: zasady zatrudniania i awansowania pracowników oraz rozwiązywania<br />
z nimi umów o pracę, wynagrodzenia i inne świadczenia związane z pracą i zatrudnieniem,<br />
ocenę pracowników, rozwój zawodowy i szkolenia, obowiązki stron sto sunku<br />
pracy, urlopy wypoczynkowe, czas pracy, kształtowanie warunków pracy, świadcze nia so cjalne.<br />
Ponadto, porządkuje kwestie dotyczące działalności związkowej i dialogu społeczne go w <strong>PKN</strong><br />
ORLEN.<br />
pr acowniC Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
136
Polityka rekrutacji w <strong>PKN</strong> ORLEN<br />
W 2008 r. głównym celem polityki rekrutacyjnej było:<br />
• zapewnienie ciągłości działań dla procesów biznesowych;<br />
• realizowanie działań w ramach strategii rekrutacji zgodnie z wartościami kultury korporacyjnej,<br />
zasadami ładu korporacyjnego i społecznej odpowiedzialności biznesu;<br />
• zapewnienie wsparcia projektów restrukturyzacyjnych realizowanych w <strong>PKN</strong> ORLEN;<br />
• wypracowanie i realizacja rozwiązań związanych z rozwojem pracowników <strong>PKN</strong> OR LEN.<br />
Narzędziem skutecznie wspierającym proces rekrutacji była aplikacja Talent Link, która umożliwiała<br />
zgłaszanie zapotrzebowania na rekrutację obszarom biznesowym, a także wspiera ła<br />
pra cowników Działu Rekrutacji i Rozwoju na wszystkich etapach działania. Dzięki Talent Link<br />
pracownicy i kandydaci mogli przeglądać oferty pracy, zamieszczać aplikacje (on–line) oraz<br />
dokonywać zmian i uzupełnień w swoim profilu.<br />
W 2008 r. <strong>PKN</strong> ORLEN został wyróżniony tytułem Najlepszego Pracodawcy 2007/2008 w Ogólnopolskim<br />
Rankingu „Kariera z Pracodawcą”. Ponadto, <strong>PKN</strong> ORLEN uzyskał kolejne dwa<br />
wy różnienia jako pracodawca, zdobywając tytuł „Atrakcyjnego Pracodawcy” w Ogólnopolskim<br />
Rankingu Pracodawców KOMPAS, oraz wyróżnienie w badaniu Universum Graduate<br />
Survey 2007, które upoważnia nas do używania logo „Idealny Pracodawca”.<br />
pr acowniC Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
137
Praktyki studenckie<br />
Realizowany przez <strong>PKN</strong> ORLEN Program Praktyk Studenckich cieszył się w 2008 r. bardzo<br />
dużym zainteresowaniem, zarówno wśród uczniów szkół średnich, jak i studentów uczelni<br />
wyższych z całego kraju. Praktyki odbywały się zarówno w siedzibie Koncernu w Płocku,<br />
jak i w strukturach terenowych Firmy na terenie całej Polski. W programie udział wzięło<br />
315 osób, w tym 68 osób w ramach indywidualnych praktyk studenckich i 247 osób w ra <br />
mach praktyk grupowych.<br />
Program Stażowy<br />
Program Stażowy w <strong>PKN</strong> ORLEN jest jednym ze sposobów dokonania trafnej oceny kompetencji<br />
i potencjału zawodowego kandydatów biorących udział w programie, a także trakto wany<br />
jest jako wsparcie przy pozyskaniu zdolnych, młodych osób o odpowiednich kwalifikacjach.<br />
W 2008 r. na staż do <strong>PKN</strong> ORLEN przyjęto 36 osób, z czego propozycję zatrudnie nia otrzymały<br />
4 osoby w ramach umowy zlecenia i 2 osoby w ramach umowy o pracę. Pozosta łe osoby<br />
kontynuują staż.<br />
Management by Objectives (MBO)<br />
Głównym zadaniem systemu motywacyjnego MBO, stworzonego dla kluczowych pracowników<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN i Grupy Kapitałowej, jest wsparcie realizacji strategii wzrostu wartości Firmy.<br />
W 2008 r. rocznym systemem premiowania MBO objętych zostało 533 pracowników, a systemem<br />
kwartalnym i kwartalno-rocznym – łącznie 171 pracowników.<br />
pr acowniC Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
138
Program Rozwoju Kompetencji<br />
Program Rozwoju Kompetencji (PRK) to proces oceny oraz planowania rozwoju kompetencji<br />
zawodowych. W 2008 r. programem objętych zostało blisko 600 pracowników ze wszyst kich<br />
obszarów biznesowych Koncernu. Finalnym efektem programu były programy szkoleniowe<br />
zorientowane na rozwój kompetencji, w których wzięło udział 126 pracowników.<br />
Szkolenia<br />
Celem polityki szkoleniowej <strong>PKN</strong> ORLEN w 2008 r. było wspieranie obszarów biznesowych<br />
w realizacji zadań i celów strategicznych poprzez dostarczanie koniecznej wiedzy i umiejętno <br />
ści praktycznych. W szkoleniach zamkniętych i otwartych przeszkolonych zostało 6 760 pracowników.<br />
Uruchomiliśmy również projekt szkoleniowy Akademia Zarządzania Projektami <strong>PKN</strong> ORLEN,<br />
warsztaty szkoleniowe z zakresu „Roli menedżera w zarządzaniu zespołem” oraz Program<br />
Rozwoju Systemów HR – Szkolenia Stacjonarne (LSO).<br />
Świadczenia socjalne<br />
W ramach działalności socjalnej w <strong>PKN</strong> ORLEN zrealizowaliśmy takie świadczenia jak: dofinansowanie<br />
do wypoczynku oraz do imprez zbiorowych (zajęcia sportowo–rekreacyjne, za biegi<br />
profilaktyczno–rehabilitacyjne, imprezy integracyjne, wycieczki turystyczno–krajoznawcze,<br />
sport masowy, imprezy okolicznościowe), bezzwrotne zapomogi losowe i rze czowe, zwrotne<br />
pr acowniC Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
139
pożyczki na cele mieszkaniowe oraz paczki świąteczne dla dzieci. W sumie zrealizowalismy<br />
blisko 38 tysięcy różnorodnych świadczeń socjalnych.<br />
Polityka płacowa w Grupie ORLEN<br />
W 2008 r. w Grupie ORLEN zainicjowaliśmy przeprowadzenie porównania wynagrodzeń i benefitów<br />
z praktykami rynkowymi w celu oceny konkurencyjności wynagrodzeń i wypracowania<br />
metodologii dostosowującej ich poziom do wymogów rynku. Uzyskane efekty po służą<br />
w przyszłości ujednoliceniu polityki płacowej w Grupie ORLEN, standaryzacji rozwiązań oraz<br />
stworzeniu mechanizmów mobilności zawodowej w ramach Grupy ORLEN.<br />
pr acowniC Y<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
140
e t a p d w u n a s t y<br />
48 : 51 : 00<br />
„Dzisiejszy etap zdominowała<br />
zamieć piaskowa.<br />
Wiał silny wiatr i była<br />
ograniczona widoczność.<br />
Gdy wyskakiwałem z wydmy,<br />
to czułem, że mnie znosi.<br />
Liczyła się dla mnie każda sekunda.<br />
Na ostatnich 50 kilometrach<br />
udało mi się wyprzedzić<br />
mojego rywala”.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
ochRONA ŚROdOWISK A<br />
141
Ochrona środow isk a<br />
„Świadomi wpływu działalności Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN SA na środowisko<br />
deklarujemy systematyczne dostosowywanie metod planowania i prowadzenia procesów<br />
do wymogów zasady trwałego i zrównoważonego rozwoju, poprzez zintegrowane traktowanie<br />
procesu zapobiegania zanieczyszczaniu i ochrony środowiska.<br />
Celowi temu podporządkowujemy strategię Firmy przełożoną na istniejące i przyszłe programy<br />
rozwoju oraz na inne działania realizowane w oparciu o wdrożony System Zarządza nia Środowiskowego<br />
według wymagań normy PN – EN ISO 14001:2005. Zobowiązujemy się do jego<br />
rozszerzenia na pozostałe jednostki Koncernu na terenie kraju i zbudowanie zintegrowane go<br />
Systemu Zarządzania” (1) .<br />
Ochrona środowiska<br />
Wszelkie działania podejmowane przez ORLEN w 2008 r. cechowało zachowanie możliwie<br />
najwyższej neutralności ekologicznej naszych procesów produkcyjnych oraz magazynowania<br />
i dystrybucji produktów.<br />
Nakłady inwestycyjne na zadania związane z ochroną środowiska tylko w Zakładzie Produkcyjnym<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN w Płocku w 2008 r. wynosiły ponad 259 mln zł i były wyższe o ok. 112%<br />
w porównaniu do 2007 r.<br />
OchRONA ŚROdOWISK A<br />
(1)<br />
„Polityka Środowiskowa <strong>PKN</strong> ORLEN SA”.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
142
Łączną emisję wszystkich zanieczyszczeń zmniejszyliśmy o 1,3%, przy wzroście przerobu<br />
ropy w ciągu ostatnich 12 miesięcy o 4,16%. Warto odnotować fakt, że tylko dzięki stosowaniu<br />
niskosiarkowych paliw o 2,52% zmniejszyła się emisja dwutlenku siarki do atmosfe ry.<br />
Na tomiast wymiana palników na niskoemisyjne na kolejnym kotle Elektrociepłowni pozwo liła<br />
zmniejszyć ilość tlenków azotu o 8,74%.<br />
Zmalał też pobór wody z Wisły do procesów produkcyjnych – o 3,07%, a ilość odprowadzanych<br />
ścieków – o 2,85%.<br />
Nasze działania na rzecz ekologii (zmniejszone emisje w zakładzie w Płocku, hermetyzacja<br />
stacji paliw i terminali paliwowych) przyniosły nam również wymierny efekt finansowy w postaci<br />
zmniejszenia opłat za korzystanie ze środowiska o ponad 700 tys. zł.<br />
W 2008 r. rozpoczął się drugi okres rozliczeniowy wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami<br />
do emisji gazów cieplarnianych obejmujący lata 2008–2012. W systemie tym obec nie<br />
uczestniczą trzy instalacje produkcyjne <strong>PKN</strong> ORLEN. Według zweryfikowanych już raportów<br />
za 2008 r. wszystkie mieściły się w swoich średniorocznych przydziałach uprawnień.<br />
Zmniejszyliśmy również średnią zawartość siarki w naszych benzynach z 0,0008% wagowych<br />
w 2007 r. do 0,0006% wagowych w 2008 r., przy zwiększeniu zawartości bio komponentu<br />
(jakim jest ETBE) z 3,7% do 6,48%.<br />
W dalszym ciągu uczestniczymy w realizacji programów środowiskowych, mających na celu<br />
ochronę otaczającego nas środowiska. W ramach Programu „Odpowiedzialność i Troska”<br />
OchRONA ŚROdOWISK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
143
w 2008 r. zrealizowaliśmy 40 zadań, z czego ponad połowę stanowiły zadania z zakresu<br />
ochrony środowiska. W ciągu ostatnich siedmiu lat, od kiedy bierzemy udział w „Programie<br />
restytucji sokoła wędrownego”, w naszej firmie przyszło na świat 21 piskląt tych ptaków.<br />
Ważnymi wydarzeniami w Grupie ORLEN było uruchomienie, m.in: nowoczesnej spalarni odpadów<br />
przez spółkę ORLEN Eko Sp. z o.o. oraz instalacji redukującej emisję podtlenku azotu<br />
w spół ce ANWIL SA.<br />
Ochrona powietrza<br />
Kontrolne pomiary wykonane przez nas w 2008 r. w kompleksie rafineryjno-petrochemicznym<br />
w Płocku nie wykazały przekroczeń dopuszczalnych poziomów emisji określonych przez<br />
Pozwolenie Zintegrowane.<br />
Osiągnęliśmy 21-procentowy spadek emisji pyłu do powietrza. Natomiast blisko 9-procento wy<br />
spadek emisji tlenków azotu wynika w głównej mierze z modernizacji palników na kotle 3<br />
oraz z utrzymania reżimów tlenowych w Elektrociepłowni.<br />
OchRONA ŚROdOWISK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
144
W latach 2007 i 2008 emisja zanieczyszczeń charakterystycznych dla Zakładu Produkcyjne go<br />
w Płocku kształtowała się na następującym poziomie:<br />
Zestawienie emisji wybranych zanieczyszczeń Zakładu Produkcyjnego w Płocku<br />
w latach 2007–2008 (Mg)<br />
2007 2008 Wzrost / Spadek<br />
Dwutlenek siarki 20 973,30 20 444,59 –528,71 –2,52%<br />
Tlenki azotu (w przeliczeniu<br />
na dwutlenek azotu)<br />
7 474,71 6 821,48 –653,23 –8,74%<br />
Tlenek węgla 762,38 812,16 49,78 6,53%<br />
Suma węglowodorów 1 397,44 (1) 1 384,01 –13,43 –0,96%<br />
Pył ze spalania paliw 574,53 453,34 –121,19 –21,09%<br />
Dwutlenek węgla 6 238 941,29 6 158 959,11 –79 982,18 –1,28%<br />
Pozostałe zanieczyszczenia 290,60 270,71 –19,89 –6,84%<br />
Łączna emisja wszystkich<br />
zanieczyszczeń<br />
6 270 414,25 6 189 145,40 –81 268,85 –1,30%<br />
(1)<br />
Wartość jest wyższa o 835,7 Mg niż przedstawiona w Biuletynie Ochrony Środowiska 2007. Różnica ta<br />
wynika z błędnego raportowania programu do naliczeń opłat; usterka programu została usunięta przez<br />
dostawcę oprogramowania.<br />
OchRONA ŚROdOWISK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
145
Ochrona środowiska w działalności inwestycyjnej<br />
Nakłady inwestycyjne na zadania związane z ochroną środowiska tylko w Zakładzie Produkcyjnym<br />
w Płocku w 2008 r. wynosiły ponad 259 mln zł i były wyższe o ok. 112% w po równaniu<br />
do 2007 r. (stanowiło to 21% wszystkich wydatków inwestycyjnych w Płocku w 2008 r.).<br />
Do najważniejszych zadań, ograniczających wpływ naszego zakładu na poszczególne komponenty<br />
środowiska, należy zaliczyć:<br />
• budowę Instalacji HON VII wraz z infrastrukturą;<br />
• budowę Instalacji Claus II wraz z infrastrukturą;<br />
• przebudowę wypełnień technologicznych chłodni wentylatorowych instalacji chłodni czej,<br />
• przebudowę układu paliwowego zakładu Elektrociepłowni;<br />
• wyciszenie hałasu wentylatorów powietrza na kotłach w zakładzie Elektrociepłowni;<br />
• modernizacja elektrycznych silników napędowych pomp wody chłodniczej Bloków Wodnych<br />
Rafineryjnych 1, 2 i 3;<br />
• wymianę silników elektrycznych na Blokach Wodnych Petrochemicznych.<br />
Stacje paliw naszej sieci dostosowywaliśmy do obowiązujących przepisów środowiskowych<br />
oraz wyposażaliśmy w urządzenia ekologiczne. Ponad 31 mln zł wydaliśmy na zadania z zakresu<br />
ochrony środowiska w terminalach paliwowych w Lublinie, Gutkowie, Bolesławcu i Mościskach.<br />
Grupa ORLEN w 2008 r. prowadziła różnorodne działania ograniczające negatywny wpływ<br />
na środowisko naturalne. Na podkreślenie zasługują:<br />
OchRONA ŚROdOWISK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
146
ANWIL SA<br />
• Redukcja emisji gazów cieplarnianych – wdrożenie technologii katalitycznej redukcji<br />
podtlenku azotu. Zakładany efekt: zmniejszenie w latach 2008-2012 emisji podtlen ku<br />
azo tu o 3,5 mln ton w przeliczeniu na dwutlenek węgla.<br />
• Przebudowa układu niszczenia chloru. Zakładany efekt: zmniejszenie o 400 Mg ilości<br />
chlorków odprowadzanych do środowiska w 2009 r. w porównaniu z 2007 r.<br />
• Modernizacja ciągu uzdatniania kondensatów na Demi II. Zakładany efekt: zmniejszenie<br />
w stosunku do stanu obecnego zużycia kwasu solnego i ługu sodowego o 80%<br />
oraz ilości odprowadzanych ścieków o 85%. Zadanie w trakcie realizacji. Termin zakończenia:<br />
I kwartał 2009 r.<br />
• Budowa dźwiękochłonnej kabiny dla obsługi wytłaczarek w Kompleksie Tworzyw Sztucznych.<br />
Zakładany efekt: obniżenie poziomu narażenia na hałas do warunków normatywnych,<br />
tj. < 85 dB.<br />
• Zakup nowej drukarki fleksograficznej z usadowieniem jej w linii z instalacją do produkcji<br />
folii 3-warstwowej. Zakładany efekt: ograniczenie powstawania odpadów o około<br />
200 Mg/rok od momentu uruchomienia urządzenia. Zadanie w trakcie realizacji. Ter min<br />
zakończenia I kwartał 2009.<br />
• Przeprowadzenie kolejnej VI edycji akcji edukacji ekologicznej „Drzewko za butelkę”.<br />
Basell <strong>Orlen</strong> Polyolefins Sp. z o.o.<br />
• Ograniczenie ilości emisji niezorganizowanej na instalacji Polietylen II w stosunku do 2007 r.<br />
Procentowe zmniejszenie emisji węglowodorów alifatycznych wyniosło 7%.<br />
OchRONA ŚROdOWISK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
147
• Czynny udział pracowników firmy w 15-stej edycji kampanii „Sprzątanie Świata”<br />
(wrzesień 2008 r.). Akcja objęła teren Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego. Ba sell Or len<br />
Poliolefins Sp. z o.o. była jednym z jej sponsorów.<br />
• Organizacja forum proekologicznego – IX Powiatowy Dzień Ziemi wspólnie ze Starostwem<br />
Powiatowym w Płocku (kwiecień 2008r.). Temat forum: „Poliolefiny w służbie<br />
ochrony klimatu”.<br />
• Udział w Międzynarodowych Targach Tworzyw Sztucznych w Katowicach, gdzie rozpropagowano<br />
dwie proekologiczne gry edukacyjne: „Hostalenek” i „Spheripolek”.<br />
ORLEN Asfalt Sp. z o.o.<br />
• Zabudowa stanowiska do mycia bezpieczników ogniowych.<br />
• Zabudowa stanowiska do awaryjnego rozładunku autocystern.<br />
• Modernizacja i hermetyzacja węzła rozładunku cystern kolejowych na instalacji Produk cja<br />
Trzebinia.<br />
W efekcie realizacji powyższych zadań zwiększono bezpieczeństwo na stanowiskach pra cy<br />
oraz zlikwidowano źródło emisji niezorganizowanej przy rozładunku cystern kolejowych.<br />
ORLEN Eko Sp. z o.o.<br />
• W sierpniu 2008 r. uruchomiona została instalacja termicznego przekształcania odpadów<br />
o wydajności 50 000 ton rocznie. Zastosowana technologia spalania w piecu ze złożem<br />
fluidalnym umożliwia unieszkodliwianie osadów biologicznych i szlamów zanieczyszczonych<br />
substancjami ropopochodnymi. W spalarni tej mogą być również unieszkodliwiane<br />
wysuszone osady ściekowe pochodzące z komunalnych oczyszczalni ścieków.<br />
OchRONA ŚROdOWISK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
148
Instalacja posiada system oczyszczania spalin wraz z systemem ciągłego monitoringu<br />
emisji w zakresie, m.in. pyłu, NO X<br />
, CO, substancji organicznych i innych. Instala cja<br />
speł nia wszystkie obowiązujące w Polsce wymagania środowiskowe oraz uregulowa nia<br />
unijne dla tego typu działalności.<br />
ORLEN Oil Sp. z o.o.<br />
• Dostosowanie oferty do nowych wymogów rynku związanych między innymi z wprowadzaniem<br />
w UE kolejnej normy czystości spalin – EURO 5.<br />
• Realizacja programu Base Oils Interchange z udziałem olejów bazowych ORLEN Oil,<br />
obejmującego mineralne oleje silnikowe przeznaczone do ciężkich silników Diesla, czego<br />
efektem jest wprowadzenie nowoczesnych rozwiązań technologicznych dla następują <br />
cych olejów: Platinum Ultor Plus 15W/40, Platinum Ultor 15W/40, ORLEN OIL Diesel (3)<br />
15W/40, ORLEN OIL Diesel (2) 15W/40 i 20W/50.<br />
Rafineria Trzebinia SA<br />
• Prowadzenie przygotowań do realizacji zadania: Budowa oczyszczalni ścieków z insta lacji<br />
do produkcji biodiesla. Celem zadania jest wstępne podczyszczanie ścieków z zanieczyszczeń<br />
do poziomu umożliwiającego wprowadzenie ich do następnych obiektów oczyszczalni.<br />
Celem głównym inwestycji jest ochrona środowiska gruntowo-wodne go. W ramach<br />
tego zadania w 2008 r. prowadzono działania związane z poszukiwa niem technologii<br />
oraz firmy zajmującej się oczyszczaniem ścieków z zawartością meta nolu. Prowadzono<br />
próby oczyszczania ścieków metodą biologiczną tlenową oraz beztleno wą.<br />
Ponadto przeprowadzano analizy ścieków oraz testy dla określenia możliwości wyhodowania<br />
osadu czynnego.<br />
OchRONA ŚROdOWISK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
149
• Zabezpieczenie torów przeładunkowych przed przedostawaniem się produktów naftowych<br />
do gruntu oraz do wód gruntowych. W ramach zadania, w I kwarta le 2008 r.<br />
zakupiono panele do wyłożenia torów, montaż paneli planowany jest w 2009 r.<br />
Rafineria Nafty Jedlicze SA<br />
• Modernizacja spalarni odpadów:<br />
– modernizacja instalacji mokrego odsiarczania spalin,<br />
– wykonanie ciągłego pomiaru ilości węglowodorów,<br />
– modernizacja systemu sterowania,<br />
– modernizacja układu podawania wapna hydratyzowanego,<br />
– dostosowanie terenu do magazynowania i segregacji odpadów,<br />
– modernizacja kotła na instalacji spalarni odpadów,<br />
– modernizacja instalacji oczyszczania spalin.<br />
• Dostosowanie zbiorników magazynowych do obowiązujących przepisów – wykonanie<br />
robót budowlano-montażowych związanych z zabezpieczeniem gruntu i wód gruntowych<br />
przed przenikaniem produktów naftowych, poprzez:<br />
– wykonanie w zbiornikach drugich den stalowych lub laminowanych,<br />
– zabudowę układu sygnalizacji wystąpienia przecieków,<br />
– zabudowę układów do ciągłego pomiaru napełnienia zbiorników i zabezpieczenia<br />
przed wystąpieniem ewentualnego przepełnienia zbiornika,<br />
– wykonanie szczelnej tacy p-rozlewczej wraz z monitoringiem występowania ewentualnego<br />
przecieku.<br />
OchRONA ŚROdOWISK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
150
• Budowa węzła segregacji olejów przepracowanych w celu zwiększenia ilości pozyskiwanych<br />
z rynku zużytych olejów przepracowanych i uzyskanie pełnej kontroli (pod względem<br />
jakościowym) nad przywożonymi z zewnątrz olejami przepracowanymi przyjmowanymi<br />
do przerobu na instalacji Destylacji Olejów Przepracowanych.<br />
Inowrocławskie Kopalnie Soli „Solino” SA<br />
• Wymiana czynnika – substancji kontrolowanej w klimatyzatorach na tzw. czynnik „ekologiczny”.<br />
• Rozbudowa sieci hydrantowej i modernizacja sterowania napędów instalacji paliwowej<br />
w celu zwiększenia bezpieczeństwa na terenie Kopalni Soli „Góra” i Podziemnym<br />
Ma gazynie Ropy i Paliw.<br />
• Remonty rurociągów i zakup miernika do pomiaru grubości ścianki rurociągu w celu<br />
zabezpieczenia przed zaistnieniem wycieków solanki.<br />
AB Mažeikų Nafta<br />
• Prowadzono monitoring zanieczyszczeń powietrza wokół zakładu w czterech punktach<br />
pomiarowych położonych w strefie ochronnej zakładu. W ramach tego monitoringu<br />
analizowane były następujące zanieczyszczenia: C1-C10, benzen, toluen, ksylen,<br />
tlenek węgla, siarkowodór, dwutlenek siarki oraz dwutlenek azotu.<br />
• Zainstalowano automatyczny system ciągłych pomiarów emisji dla dużych źródeł spala nia<br />
(w celu spełnienia wymagań Dyrektywy 2001/80/EC), który mierzy stężenie na stępujących<br />
zanieczyszczeń: SO 2<br />
, pył, CO i NO X<br />
, jak również kontroluje parametry pro wadzonych<br />
procesów, takie jak: ilość tlenu, temperatura, ciśnienie, przepływ.<br />
OchRONA ŚROdOWISK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
151
Unipetrol RPA<br />
• Obniżenie emisji NO X<br />
dla elektrowni T700 (1 piec) – redukcja poprzez dodawanie<br />
mocz nika.<br />
• Użycie metanolu w procesie oczyszczania ścieków – składnik odżywczy dozowany po<br />
wygaśnięciu bloku produkcyjnego OXO.<br />
• Czyszczenie wody ściekowej z jednostki POX (zgazowanie gudronu) – usunięcie amoniaku<br />
z wody ściekowej i wykorzystanie jej w procesie odsiarczania w elektrowni T700.<br />
Paramo a.s.<br />
• Produkcja benzyny lakierniczej – uwodornienie (z produktu ubocznego z procesu<br />
hy droodsiarczania).<br />
• Kontynuacja rekonstrukcji zbiorników (zgodnie z planem do 2020 r.).<br />
• Kontynuacja ochrony przed hałasem.<br />
• Opracowanie wniosku o przyznanie dużej sumy do OPZP (dla rekonstrukcji zbiornika<br />
VR28).<br />
OchRONA ŚROdOWISK A<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
152
e t a p t r z y n a s t y<br />
50 : 26 : 41<br />
„Dakar to jedyny<br />
tak fascynujący rajd.<br />
Od startu starasz się jechać<br />
bardzo szybko, bez błędów.<br />
Liczysz na dobry wynik<br />
i sukces na mecie.<br />
Gdy raz tam pojedziesz,<br />
to marzysz tylko o tym,<br />
żeby wrócić”.<br />
sKONsOLidOWANE sPRAWOZdANie fiNANsOWE<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
153
OPINIA NIEZALE¯NEGO BIEG£EGO REWIDENTA<br />
Dla Walnego Zgromadzenia<br />
Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN Spó³ka Akcyjna<br />
Przeprowadziliśmy badanie za³¹czonego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
Grupy Kapita³owej Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN Spó³ka Akcyjna z siedzib¹ w P³ocku,<br />
ul. Chemików 7 („Grupa Kapita³owa <strong>PKN</strong> ORLEN SA; Grupa Kapita³owa”), na które<br />
sk³ada siê skonsolidowany bilans sporz¹dzony na dzieñ 31 grudnia 2008 r., który po stronie<br />
aktywów i pasywów wykazuje sumê 46 975 750 tys. z³otych, skonsolidowany rachunek<br />
zysków i strat za rok obrotowy koñcz¹cy siê tego dnia wykazuj¹cy stratê netto w kwocie<br />
2 526 626 tys. z³otych, skonsolidowane zestawienie zmian w kapitale w³asnym za rok<br />
obrotowy koñcz¹cy siê tego dnia wykazuj¹ce zmniejszenie skonsolidowanego kapita³u<br />
w³asnego o kwotê 2 041 113 tys. z³otych, skonsolidowany rachunek przep³ywów pieniê¿-<br />
nych za rok obrotowy koñcz¹cy siê tego dnia wykazuj¹cy zmniejszenie stanu środków pieniê¿nych<br />
netto o kwotê 155 624 tys. z³otych oraz noty objaśniaj¹ce do skonsolidowanego<br />
sprawozdania finansowego zawieraj¹ce opis znacz¹cych zasad rachunkowości oraz inne<br />
informacje objaśniaj¹ce.<br />
Odpowiedzialnośæ Zarz¹du<br />
Zarz¹d jednostki dominuj¹cej jest odpowiedzialny za sporz¹dzenie i rzeteln¹ prezentacjê tego<br />
skonsolidowanego sprawozdania finansowego zgodnie z Miêdzynarodowymi Standardami<br />
Sprawozdawczości Finansowej, które zosta³y zatwierdzone przez Uniê Europejsk¹ i innymi<br />
obowi¹zuj¹cymi przepisami. Odpowiedzialnośæ ta obejmuje: zaprojektowanie, wdro¿enie<br />
i utrzymanie kontroli wewnêtrznej zwi¹zanej ze sporz¹dzeniem oraz rzeteln¹ prezentacj¹<br />
OPINIA NIEZALE¯NEGO BIEG£EGO REWIDENTA<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
153
sprawozdañ finansowych wolnych od nieprawid³owości powsta³ych wskutek celowych<br />
dzia³añ lub b³êdów, dobór oraz zastosowanie odpowiednich zasad rachunkowości, a tak¿e<br />
dokonywanie szacunków ksiêgowych stosownych do zaistnia³ych okoliczności.<br />
Odpowiedzialnośæ Bieg³ego Rewidenta<br />
Naszym zadaniem jest, w oparciu o przeprowadzone badanie, wyra¿enie opinii o tym<br />
skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym. Badanie sprawozdania finansowego przeprowadziliśmy<br />
stosownie do postanowieñ rozdzia³u 7 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości<br />
(Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późniejszymi zmianami) („ustawa o rachunkowości”),<br />
norm wykonywania zawodu bieg³ego rewidenta, wydanych przez Krajow¹ Radê<br />
Bieg³ych Rewidentów w Polsce oraz Miêdzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej.<br />
Regulacje te nak³adaj¹ na nas obowi¹zek postêpowania zgodnego z zasadami etyki oraz<br />
zaplanowania i przeprowadzenia badania w taki sposób, aby uzyskaæ racjonaln¹ pewnośæ,<br />
¿e sprawozdanie finansowe jest wolne od istotnych nieprawid³owości.<br />
Badanie polega na przeprowadzeniu procedur maj¹cych na celu uzyskanie dowodów badania<br />
dotycz¹cych kwot i informacji ujawnionych w sprawozdaniu finansowym. Wybór<br />
procedur badania zale¿y od naszego os¹du, w tym oceny ryzyka wyst¹pienia istotnej nieprawid³owości<br />
sprawozdania finansowego na skutek celowych dzia³añ lub b³êdów. Przeprowadzaj¹c<br />
ocenê tego ryzyka, bierzemy pod uwagê kontrolê wewnêtrzn¹ zwi¹zan¹ ze<br />
sporz¹dzeniem oraz rzeteln¹ prezentacj¹ sprawozdania finansowego, w celu zaplanowania<br />
stosownych do okoliczności procedur badania, nie zaś w celu wyra¿enia opinii na temat<br />
skuteczności dzia³ania kontroli wewnêtrznej w jednostce. Badanie obejmuje równie¿ ocenê<br />
OPINIA NIEZALE¯NEGO BIEG£EGO REWIDENTA<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
154
odpowiedzialności stosowanych zasad rachunkowości, zasadności szacunków dokonanych<br />
przez Zarz¹d oraz ocenê ogólnej prezentacji sprawozdania finansowego.<br />
Wyra¿amy przekonanie, ¿e uzyskane przez nas dowody badania stanowi¹ wystarczaj¹c¹<br />
i odpowiedni¹ podstawê do wyra¿enia przez nas opinii z badania.<br />
Opinia<br />
Naszym zdaniem, za³¹czone skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapita³owej<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN SA przedstawia rzetelnie i jasno sytuacjê maj¹tkow¹ i finansow¹ Grupy Kapita³owej<br />
na dzieñ 31 grudnia 2008 r., wynik finansowy oraz przep³ywy pieniê¿ne za rok<br />
obrotowy koñcz¹cy siê tego dnia, zosta³o sporz¹dzone, we wszystkich istotnych aspektach,<br />
zgodnie z Miêdzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej, które zosta³y<br />
zatwierdzone przez Uniê Europejsk¹ oraz jest zgodne z wp³ywaj¹cymi na treśæ skonsolidowanego<br />
sprawozdania finansowego przepisami prawa obowi¹zuj¹cymi Grupê Kapita³ow¹.<br />
Objaśnienia uzupe³niaj¹ce opiniê<br />
Nie zg³aszaj¹c zastrze¿eñ do prawid³owości, rzetelności i jasności zbadanego skonsolidowanego<br />
sprawozdania finansowego, pragniemy zwróciæ uwagê na nastêpuj¹ce kwestie:<br />
Grupa Kapita³owa dokona³a odpisu aktualizuj¹cego wartośæ rzeczowego maj¹tku trwa-<br />
³ego w wysokości 2 347 278 tys. z³otych. Przyjête przez Grupê Kapita³ow¹ do testów na<br />
utratê wartości aktywów trwa³ych prognozy przysz³ych wyników finansowych opieraj¹ siê<br />
OPINIA NIEZALE¯NEGO BIEG£EGO REWIDENTA<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
155
na szeregu za³o¿eñ, których czêśæ, dotycz¹ca czynników makroekonomicznych, jest poza<br />
kontrol¹ Grupy Kapita³owej. Jak przedstawiono w nocie objaśniaj¹cej nr 7.8 do za³¹czonego<br />
skonsolidowanego sprawozdania finansowego, zmiany tych za³o¿eñ mog¹ wp³yn¹æ na sytuacjê<br />
finansow¹ Grupy Kapita³owej, w tym na wyniki testów na utratê wartości aktywów<br />
trwa³ych i w konsekwencji mog¹ doprowadziæ do zmian sytuacji maj¹tkowej oraz wyników<br />
finansowych Grupy Kapita³owej.<br />
Ponadto, jak opisano szerzej w nocie objaśniaj¹cej nr 7.16 do za³¹czonego skonsolidowanego<br />
sprawozdania finansowego, 9 475 449 tys. z³otych zobowi¹zañ d³ugoterminowych<br />
z tytu³u kredytów zosta³o wykazanych w zobowi¹zaniach krótkoterminowych. S¹ to zobowi¹zania<br />
wynikaj¹ce z umów kredytowych zawieraj¹cych zapisy odnośnie wymaganego<br />
poziomu relacji zad³u¿enia netto do EBITDA, które na dzieñ 31 grudnia 2008 r. zosta³y<br />
przekroczone. Zgodnie z wymogami miêdzynarodowego standardu rachunkowości MSR 1<br />
naruszenie warunków umów kredytowych, które mo¿e spowodowaæ ograniczenie bezwarunkowej<br />
dostêpności kredytów w okresie najbli¿szych 12 miesiêcy, powoduje koniecznośæ<br />
zakwalifikowania zwi¹zanych z takimi umowami zobowi¹zañ jako krótkoterminowe.<br />
Na dzieñ wydania niniejszej opinii, dla kredytów o wartości 9 066 166 tys. z³, <strong>PKN</strong> ORLEN SA<br />
zakoñczy³ rozmowy z kredytodawcami bêd¹cymi stronami w/w umów odnośnie warunków<br />
kontynuowania finansowania i uzyska³ zgody banków na okresowe przekroczenie maksymalnego<br />
wskaźnika zad³u¿enia oraz na kontynuowanie wspó³pracy w ramach wcześniej<br />
przyznanych limitów i terminów sp³aty kredytów, co spowoduje wykazanie tych zobowi¹zañ<br />
kredytowych jako zobowi¹zania d³ugoterminowe w skonsolidowanym sprawozdaniu<br />
finansowym za drugi kwarta³ 2009 roku.<br />
OPINIA NIEZALE¯NEGO BIEG£EGO REWIDENTA<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
156
Ponadto, jak opisano szerzej w nocie objaśniaj¹cej nr 18 b do za³¹czonego skonsolidowanego<br />
sprawozdania finansowego, w wyniku prowadzonego postêpowania podatkowego<br />
Rafineria Trzebinia SA otrzyma³a decyzje w³adz podatkowych stwierdzaj¹ce zaleg³ości w podatku<br />
akcyzowym za miesi¹ce maj–wrzesieñ 2004 roku na ³¹czn¹ kwotê oko³o 100 mln<br />
z³otych powiêkszon¹ o odsetki od zaleg³ości podatkowych. Wyrokiem z dnia 12 listopada<br />
2008 roku Wojewódzki S¹d Administracyjny w Krakowie uchyli³ decyzje wydane przez<br />
Dyrektora Urzêdu Celnego w Krakowie określaj¹ce w/w zobowi¹zanie w podatku akcyzowym<br />
za okres maj–wrzesieñ 2004 roku w kwocie oko³o 100 mln z³otych. W dniu 16 stycznia<br />
2009 roku Dyrektor Izby Celnej w Krakowie wniós³ skargê kasacyjn¹ do Naczelnego S¹du<br />
Administracyjnego w Warszawie od decyzji za wrzesieñ 2004 roku. Postêpowanie za okres<br />
maj–sierpieñ 2004 roku, po uchyleniu wyrokiem Wojewódzkiego S¹du Administracyjnego<br />
w Krakowie decyzji Dyrektora Izby Celnej i Naczelnika Urzêdu Celnego w Krakowie, toczy<br />
siê w dalszym ci¹gu przed Naczelnikiem Urzêdu Celnego w Krakowie. Ostateczny rezultat<br />
powy¿szych postêpowañ nie jest znany.<br />
W ocenie Zarz¹du <strong>PKN</strong> ORLEN SA istnieje du¿e prawdopodobieñstwo rozstrzygniêcia tocz¹cych<br />
siê postêpowañ na korzyśæ Rafinerii Trzebinia SA Za³¹czone skonsolidowane sprawozdanie<br />
finansowe sporz¹dzone za rok obrotowy koñcz¹cy siê 31 grudnia 2008 r. Grupy<br />
Kapita³owej <strong>PKN</strong> ORLEN SA nie zawiera ¿adnych rezerw na pokrycie ewentualnych zobowi¹zañ<br />
podatkowych wynikaj¹cych z powy¿szych postêpowañ.<br />
OPINIA NIEZALE¯NEGO BIEG£EGO REWIDENTA<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
157
Inne kwestie<br />
Ponadto, zgodnie z wymogami ustawy o rachunkowości, stwierdzamy, ¿e sprawozdanie<br />
z dzia³alności Grupy Kapita³owej uwzglêdnia, we wszystkich istotnych aspektach, informacje,<br />
o których mowa w art. 49 ustawy o rachunkowości oraz Rozporz¹dzeniu Ministra Finansów<br />
z dnia 19 lutego 2009 r. w sprawie informacji bie¿¹cych i okresowych przekazywanych<br />
przez emitentów papierów wartościowych oraz warunków uznawania za równowa¿ne<br />
informacji wymaganych przepisami prawa pañstwa niebêd¹cego pañstwem cz³onkowskim<br />
(Dz.U. z 2009 r., nr 33, poz. 259) i s¹ one zgodne z informacjami zawartymi w skonsolidowanym<br />
sprawozdaniu finansowym.<br />
Bieg³y rewident nr 10268/7598<br />
Monika Bartoszewicz<br />
Za KPMG Audyt Sp. z o.o.<br />
ul. Ch³odna 51, 00-867 Warszawa<br />
Bieg³y rewident nr 9451/7175<br />
Leszek Dubicki, Cz³onek Zarz¹du<br />
27 kwietnia 2009 r.<br />
Warszawa, Polska<br />
OPINIA NIEZALE¯NEGO BIEG£EGO REWIDENTA<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
158
Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapita³owej<br />
Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN Spó³ka Akcyjna<br />
za rok zakoñczony 31 grudnia 2008 roku<br />
Przygotowane zgodnie z Miêdzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości<br />
Finansowej zatwierdzonymi przez Uniê Europejsk¹ wraz z opini¹ Audytora<br />
KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO<br />
Skonsolidowany raport roczny RS 2008 (rok)<br />
(zgodnie z § 82 ust. 2 Rozporz¹dzenia Ministra Finansów z dnia 19 lutego 2009 r. – Dz.U. Nr 33, poz. 259)<br />
(dla emitentów papierów wartościowych prowadz¹cych dzia³alnośæ wytwórcz¹, budowlan¹, handlow¹ lub<br />
us³ugow¹)<br />
za rok obrotowy 2008 obejmuj¹cy okres od 1 stycznia 2008 roku do 31 grudnia 2008 roku, zawieraj¹cy skonsolidowane<br />
sprawozdanie finansowe wed³ug Miêdzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej w walucie<br />
polskiej (PLN).<br />
dnia 30 kwietnia 2009 roku<br />
(data przekazania)<br />
pe³na nazwa emitenta: POLSKI KONCERN NAFTOWY ORLEN SPÓ£KA AKCYJNA<br />
skrócona nazwa emitenta: <strong>PKN</strong> ORLEN<br />
sektor wg klasyfikacji GPW w Warszawie: CHEMICZNY (che)<br />
kod pocztowy: 09-411<br />
miejscowośæ: P£OCK<br />
ulica: CHEMIKÓW<br />
numer: 7<br />
telefon: 48 24 365 28 95<br />
fax: 48 24 365 40 40<br />
e-mail: media@orlen.pl<br />
NIP: 774-00-01-454<br />
REGON: 610188201<br />
www: www.orlen.pl<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
KPMG AUDYT Sp. z o.o.<br />
(Podmiot uprawniony do badania)<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
159
W YBR ANE DANE FINANSOWE<br />
WYBRANE DANE FINANSOWE<br />
Dane dotycz¹ce skonsolidowanego sprawozdania fi nansowego<br />
2008 2007<br />
2008<br />
tys. PLN tys. PLN tys. EUR<br />
2007<br />
tys. EUR<br />
I. Przychody ze sprzeda¿y ogó³em<br />
79 535 205<br />
63 792 983<br />
22 517 824<br />
18 060 922<br />
II. Zysk/(Strata) z dzia³alności operacyjnej (1 603 322) 2 603 882 (453 929) 737 205<br />
III. Zysk/(Strata) przed opodatkowaniem (2 915 403) 3 011 065 (825 402) 852 486<br />
IV. Zysk/(Strata) netto akcjonariuszy jednostki<br />
dominuj¹cej<br />
V. Zysk/(Strata) netto<br />
VI. Środki pieniê¿ne netto z dzia³alności<br />
operacyjnej<br />
VII. Środki pieniê¿ne netto z dzia³alności<br />
inwestycyjnej<br />
(2 505 242)<br />
(2 526 626)<br />
3 616 760<br />
(4 384 957)<br />
2 412 409<br />
2 480 426<br />
1 965 066<br />
(2 845 108)<br />
(709 278)<br />
(715 333)<br />
1 023 969<br />
(1 241 459)<br />
682 996<br />
702 252<br />
556 345<br />
(805 500)<br />
VIII. Środki pieniê¿ne netto otrzymane/<br />
(wykorzystane) w dzia³alności fi nansowej 612 573 27 039 173 430 7 655<br />
IX. (Zmniejszenie) netto stanu środków<br />
pieniê¿nych<br />
(155 624)<br />
(853 003)<br />
(44 060)<br />
(241 500)<br />
X. Zysk/(Strata) netto akcjonariuszy jednostki<br />
dominuj¹cej na jedn¹ akcjê zwyk³¹ (w z³/EUR) (5,86) 5,64 (1,66) 1,60<br />
XI. Aktywa trwa³e<br />
XII. Aktywa obrotowe<br />
XIII. Aktywa razem<br />
XIV. Zobowi¹zania d³ugoterminowe<br />
XV. Zobowi¹zania krótkoterminowe<br />
XVI. Kapita³ w³asny<br />
XVII. Kapita³ zak³adowy<br />
XVIII. Kapita³ w³asny (przypisany akcjonariuszom<br />
jednostki dominuj¹cej)<br />
XIX. Liczba akcji<br />
Stan na Stan na Stan na<br />
31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008<br />
29 280 856<br />
17 694 894<br />
46 975 750<br />
4 634 178<br />
21 809 925<br />
20 531 647<br />
1 057 635<br />
17 813 091<br />
427 709 061<br />
26 736 337<br />
19 366 488<br />
46 102 825<br />
11 091 402<br />
12 438 663<br />
22 572 760<br />
1 057 635<br />
19 935 335<br />
427 709 061<br />
7 017 749<br />
4 240 939<br />
11 258 688<br />
1 110 674<br />
5 227 189<br />
4 920 824<br />
253 484<br />
4 269 267<br />
427 709 061<br />
Stan na<br />
31.12.2007<br />
6 407 904<br />
4 641 570<br />
11 049 474<br />
2 658 279<br />
2 981 177<br />
5 410 018<br />
253 484<br />
4 777 906<br />
427 709 061<br />
XX. Wartośæ ksiêgowa i rozwodniona wartośæ<br />
ksiêgowa przypadaj¹ca akcjonarjuszom<br />
jednostki dominuj¹cej na jedn¹ akcjê (w z³/EUR) 41,65 46,61 9,98 11,17<br />
SKONSOLIDOWANE SPR AWOZDANIE FINANSOWE<br />
Powy¿sze dane fi nansowe za rok 2008 i 2007 roku zosta³y przeliczone na EUR wed³ug nastêpuj¹cych zasad:<br />
• poszczególne pozycje aktywów i pasywów – wed³ug średniego kursu og³oszonego na dzieñ 31 grudnia 2008 roku –<br />
4,1724 PLN/EUR;<br />
• poszczególne pozycje rachunku zysków i strat oraz rachunku przep³ywów pieniê¿nych – wed³ug kursu stanowi¹cego<br />
średni¹ arytmetyczn¹ średnich kursów ustalonych przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzieñ ka¿dego miesi¹ca<br />
okresu obrotowego (od 1 stycznia do 31 grudnia 2008 roku) – 3,5321 PLN/EUR.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
160
SKONSOLIDOWANY BILANS<br />
(w tysi¹cach z³otych)<br />
Nota 31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
AKTYWA<br />
Aktywa trwa³e<br />
Rzeczowe aktywa trwa³e 7.1 26 268 757 24 833 925<br />
Wartości niematerialne 7.3 557 048 530 970<br />
Wartośæ firmy 7.4 87 633 85 858<br />
Aktywa finansowe dostêpne do sprzeda¿y 7.5 62 174 62 322<br />
Akcje i udzia³y w jednostkach wycenianych metod¹ praw w³asności 7.6 1 561 132 700 331<br />
Aktywa z tytu³u podatku odroczonego 14 485 362 233 219<br />
Inwestycje w nieruchomości 7.2 71 757 69 076<br />
Prawo wieczystego u¿ytkowania gruntów 99 247 91 430<br />
D³ugoterminowe po¿yczki i nale¿ności w³asne 7.9 87 746 129 206<br />
Aktywa trwa³e razem 29 280 856 26 736 337<br />
Aktywa obrotowe<br />
Zapasy 7.10 9 089 047 10 365 409<br />
Nale¿ności z tytu³u dostaw i us³ug oraz pozosta³e nale¿ności 7.11 6 356 174 6 884 455<br />
Nale¿ności z tytu³u podatku dochodowego 392 042 115 381<br />
Krótkoterminowe aktywa finansowe 7.12 257 832 167 957<br />
Rozliczenia miêdzyokresowe 7.13 204 088 146 892<br />
Środki pieniê¿ne 7.14 1 344 224 1 498 232<br />
Aktywa sklasyfikowane jako przeznaczone do sprzeda¿y 7.15 51 487 188 162<br />
Aktywa obrotowe razem 17 694 894 19 366 488<br />
Aktywa razem 46 975 750 46 102 825<br />
PASYWA<br />
Kapita³ w³asny<br />
Kapita³ zak³adowy 7.22 534 636 534 636<br />
Korekta z tytu³u przeszacowania kapita³u zak³adowego 7.22 522 999 522 999<br />
Kapita³ zak³adowy 1 057 635 1 057 635<br />
Kapita³ z emisji akcji powy¿ej ich wartości nominalnej 7.22 1 058 450 1 058 450<br />
Korekta z tytu³u przeszacowania kapita³u z emisji akcji powy¿ej ich<br />
wartości nominalnej 7.22 168 803 168 803<br />
Kapita³ zapasowy z tytu³u emisji akcji powy¿ej ich wartości<br />
nominalnej 1 227 253 1 227 253<br />
Kapita³ z tytu³u stosowania rachunkowości zabezpieczeñ 7.22 (99 793) 83 302<br />
Ró¿nice kursowe z przeliczenia jednostek podporz¹dkowanych 7.22 (76 792) (1 327 936)<br />
Zyski zatrzymane 7.22 15 704 788 18 895 081<br />
Kapita³ w³asny przypisany akcjonariuszom jednostki dominuj¹cej 17 813 091 19 935 335<br />
Kapita³ w³asny akcjonariuszy mniejszościowych 7.24 2 718 556 2 637 425<br />
Kapita³ w³asny razem 20 531 647 22 572 760<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Zobowi¹zania d³ugoterminowe<br />
Kredyty i po¿yczki 7.16 2 610 651 8 602 721<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
161
Nota 31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Rezerwy 7.17 747 287 799 266<br />
Rezerwy na podatek odroczony 14 1 134 686 1 548 835<br />
Pozosta³e zobowi¹zania d³ugoterminowe 7.18 141 554 140 580<br />
Zobowi¹zania d³ugoterminowe razem 4 634 178 11 091 402<br />
Zobowi¹zania krótkoterminowe<br />
Zobowi¹zania z tytu³u dostaw i us³ug oraz pozosta³e zobowi¹zania 7.19 8 414 147 9 181 243<br />
Rezerwy 7.17 788 925 723 152<br />
Zobowi¹zania z tytu³u podatku dochodowego 35 454 39 389<br />
Kredyty i po¿yczki 7.16 11 282 114 1 719 223<br />
Przychody przysz³ych okresów 7.20 76 676 60 683<br />
Pozosta³e zobowi¹zania finansowe 7.21 1 212 609 714 973<br />
Zobowi¹zania krótkoterminowe razem 21 809 925 12 438 663<br />
Pasywa razem 46 975 750 46 102 825<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
162
SKONSOLIDOWANY RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT<br />
(w tysi¹cach z³otych)<br />
Nota<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Przychody ze sprzeda¿y<br />
Sprzeda¿ produktów 79 884 662 60 524 829<br />
Podatek akcyzowy i inne op³aty (17 965 121) (15 044 496)<br />
Przychody ze sprzeda¿y produktów netto 10 61 919 541 45 480 333<br />
Sprzeda¿ towarów i materia³ów 19 730 227 21 041 337<br />
Podatek akcyzowy i inne op³aty (2 114 563) (2 728 687)<br />
Przychody ze sprzeda¿y towarów i materia³ów netto 17 615 664 18 312 650<br />
Przychody ze sprzeda¿y ogó³em 79 535 205 63 792 983<br />
Koszt wytworzenia sprzedanych produktów (56 685 848) (39 258 891)<br />
Wartośæ sprzedanych towarów i materia³ów (17 313 474) (16 867 030)<br />
Koszty sprzedanych produktów, towarów i materia³ów 11 (73 999 322) (56 125 921)<br />
Zysk brutto ze sprzeda¿y 5 535 883 7 667 062<br />
Koszty sprzeda¿y (3 325 701) (3 175 974)<br />
Koszty ogólnego zarz¹du (1 462 477) (1 637 370)<br />
Pozosta³e przychody operacyjne 12 747 930 470 003<br />
Pozosta³e koszty operacyjne 12 (3 098 957) (719 839)<br />
Zysk/strata z dzia³alności operacyjnej (1 603 322) 2 603 882<br />
Przychody finansowe 13 702 800 1 190 048<br />
Koszty finansowe 13 (2 281 414) (1 050 246)<br />
Przychody i koszty finansowe netto (1 578 614) 139 802<br />
Udzia³ w wyniku finansowym jednostek wycenianych metod¹ praw<br />
w³asności 266 533 267 381<br />
Zysk/(Strata) przed opodatkowaniem (2 915 403) 3 011 065<br />
Podatek dochodowy 14 388 777 (530 639)<br />
Zysk/(Strata) netto (2 526 626) 2 480 426<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Z tego:<br />
Zysk/(Strata) netto akcjonariuszy mniejszościowych (21 384) 68 017<br />
Zysk/(Strata) netto akcjonariuszy jednostki dominuj¹cej (2 505 242) 2 412 409<br />
Zysk/(Strata) netto akcjonariuszy jednostki dominuj¹cej<br />
na jedn¹ akcjê zwyk³¹ (5,86) 5,64<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
163
SKONSOLIDOWANY RACHUNEK PRZEP£YWÓW PIENIʯNYCH<br />
(w tysi¹cach z³otych)<br />
Nota<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Przep³ywy pieniê¿ne z dzia³alności operacyjnej<br />
(Strata)/Zysk netto (2 526 626) 2 480 426<br />
Korekty o pozycje:<br />
Udzia³ w wyniku finansowym jednostek wycenianych metod¹ praw<br />
w³asności (266 533) (267 381)<br />
Amortyzacja 2 491 383 2 431 423<br />
Strata/(Zysk) z tytu³u ró¿nic kursowych, netto 731 385 (691 363)<br />
Odsetki i dywidendy, netto 533 187 456 321<br />
Strata na dzia³alności inwestycyjnej 2 310 714 502 899<br />
Zmniejszenie/(Zwiêkszenie) stanu nale¿ności 7.25 986 782 (535 585)<br />
Zmniejszenie/(Zwiêkszenie) stanu zapasów 7.25 1 778 832 (3 235 358)<br />
(Zmniejszenie)/Zwiêkszenia stanu zobowi¹zañ i pozosta³ych zobowiazañ 7.25 (1 407 417) 940 501<br />
(Zmniejszenie) stanu rezerw 7.25 (26 338) (39 427)<br />
Podatek dochodowy od zysku przed opodatkowaniem (388 777) 530 639<br />
Podatek dochodowy zap³acony (594 971) (601 040)<br />
Pozosta³e korekty (4 861) (6 989)<br />
Środki pieniê¿ne netto z dzia³alności operacyjnej 3 616 760 1 965 066<br />
Przep³ywy pieniê¿ne z dzia³alności inwestycyjnej<br />
Nabycie sk³adników rzeczowego maj¹tku trwa³ego oraz wartości<br />
niematerialnych (3 969 409) (3 693 736)<br />
Wp³ywy z tytu³u sprzeda¿y sk³adników rzeczowego maj¹tku trwa³ego<br />
oraz wartości niematerialnych 125 478 108 332<br />
Wp³ywy z tytu³u sprzeda¿y udzia³ów 199 654 783 750<br />
Nabycie akcji i udzia³ów (736 860) (57 526)<br />
Wykup udzia³owców mniejszościowych Mo¿ejki Nafta – (482 003)<br />
Wp³ywy z tytu³u sprzeda¿y krótkoterminowych papierów wartościowych – 245 317<br />
Odsetki i dywidendy otrzymane 199 269 302 808<br />
Udzielone po¿yczki (2 732) (1 928)<br />
Sp³ata po¿yczek 5 072 7 536<br />
Dywidendy wyp³acone akcjonariuszom mniejszościowym (185 858) (31 597)<br />
Pozosta³e (19 571) (26 061)<br />
Środki pieniê¿ne netto z dzia³alności inwestycyjnej (4 384 957) (2 845 108)<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Przep³ywy pieniê¿ne z dzia³alności finansowej<br />
Wp³ywy z d³ugoterminowych i krótkoterminowych po¿yczek i kredytów 10 962 933 9 512 798<br />
Emisja d³u¿nych papierów wartościowych 479 172 1 096 325<br />
Sp³ata d³ugoterminowych i krótkoterminowych po¿yczek i kredytów (8 714 481) (9 852 372)<br />
Wykup d³u¿nych papierów wartościowych (825 498) (88 843)<br />
Zap³acone odsetki (563 576) (609 184)<br />
Wyp³acone dywidendy (692 888) –<br />
P³atności zobowi¹zañ z tytu³u umów leasingu finansowego (35 682) (37 038)<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
164
Nota<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Pozosta³e 2 593 5 353<br />
Środki pieniê¿ne netto otrzymane w dzia³alności finansowej 612 573 27 039<br />
(Zmniejszenie) netto stanu środków pieniê¿nych (155 624) (853 003)<br />
Zmiana stanu środków pieniê¿nych z tytu³u ró¿nic kursowych 1 616 (85)<br />
Środki pieniê¿ne na pocz¹tek okresu 1 498 232 2 351 320<br />
Środki pieniê¿ne na koniec okresu 1 344 224 1 498 232<br />
w tym: o ograniczonej mo¿liwości dysponowania 115 136 105 000<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
165
ZESTAWIENIE ZMIAN W SKONSOLIDOWANYM KAPITALE W£ASNYM<br />
(w tysi¹cach z³otych)<br />
Kapita³ przypadaj¹cy na akcjonariuszy jednostki dominuj¹cej<br />
Kapita³<br />
zak³adowy<br />
oraz kapita³<br />
z emisji<br />
akcji<br />
powy¿ej<br />
ich wartości<br />
nominalnej<br />
Kapita³<br />
z tytu³u<br />
stosowa nia<br />
rachunkowości<br />
zabezpieczeñ<br />
Ró¿nice<br />
kursowe<br />
z przeliczenia<br />
jednostek<br />
podporz¹dkowanych<br />
Zyski<br />
zatrzy mane<br />
Razem<br />
Kapita³<br />
w³asny<br />
akcjonariuszy<br />
mniejszościowych<br />
Kapita³<br />
w³asny<br />
razem<br />
1 stycznia 2008 2 284 888 83 302 (1 327 936) 18 895 081 19 935 335 2 637 425 22 572 760<br />
Zysk/(Strata) z tytu³u<br />
wyceny instrumentów<br />
zabezpieczaj¹cych (³¹cznie<br />
z podatkiem odroczonym) – (95 514) (565 770) – (661 284) – (661 284)<br />
Przeniesienia wyceny instrumentów<br />
zabezpieczaj¹cych<br />
z kapita³u w³asnego do zysku/<br />
(straty) okresu bie¿¹cego<br />
z tytu³u rozliczenia – (87 581) – – (87 581) – (87 581)<br />
Ró¿nice kursowe z konsolidacji – – 1 816 914 17 445 1 834 359 303 964 2 138 323<br />
Przychody/(koszty) netto<br />
rozpoznane bezpośrednio<br />
w kapitale w³asnym – (183 095) 1 251 144 17 445 1 085 494 303 964 1 389 458<br />
(Strata) netto – – – (2 505 242) (2 505 242) (21 384) (2 526 626)<br />
Przychody/(koszty) ogó³em<br />
za okres – (183 095) 1 251 144 (2 487 797) (1 419 748) 282 580 (1 137 168)<br />
Zmiana struktury udzia³u<br />
mniejszości w kapitale – – – (9 608) (9 608) (6 056) (15 664)<br />
Dywidendy – – – (692 888) (692 888) (195 393) (888 281)<br />
31 grudnia 2008 2 284 888 (99 793) (76 792) 15 704 788 17 813 091 2 718 556 20 531 647<br />
1 stycznia 2007 2 284 888 8 506 22 003 16 492 373 18 807 770 2 731 623 21 539 393<br />
Zysk/(Strata) z tytu³u<br />
wyceny instrumentów<br />
zabezpieczaj¹cych (³¹cznie<br />
z podatkiem odroczonym) – 91 653 – – 91 653 – 91 653<br />
Przeniesienia wyceny instrumentów<br />
zabezpieczaj¹cych<br />
z kapita³u w³asnego do zysku/<br />
(straty) okresu bie¿¹cego<br />
z tytu³u rozliczenia (³¹cznie<br />
z podatkiem odroczonym) – (16 857) – – (16 857) – (16 857)<br />
Ró¿nice kursowe z konsolidacji – – (1 349 939) (3 437) (1 353 376) (74 352) (1 427 728)<br />
Wycena niezrealizowanej<br />
opcji wykupu akcji spó³ki<br />
Spolana a.s. od udzia³owców<br />
mniejszościowych – – – (12 062) (12 062) 12 254 192<br />
Przychody/(koszty) netto<br />
rozpoznane bezpośrednio<br />
w kapitale w³asnym – 74 796 (1 349 939) (15 499) (1 290 642) (62 098) (1 352 740)<br />
Zysk netto – – – 2 412 409 2 412 409 68 017 2 480 426<br />
Przychody/(koszty) ogó³em<br />
za okres – 74 796 (1 349 939) 2 396 910 1 121 767 5 919 1 127 686<br />
Zmiana struktury udzia³u<br />
mniejszości w kapitale – – – 5 798 5 798 (48 414) (42 616)<br />
Dywidendy – – – – – (51 703) (51 703)<br />
31 grudnia 2007 2 284 888 83 302 (1 327 936) 18 895 081 19 935 335 2 637 425 22 572 760<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
166
NOTY DO SKONSOLIDOWANEGO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO<br />
ZA 2008 ROK<br />
(w tysi¹cach z³otych)<br />
1. Podstawowa dzia³alnośæ Grupy, sk³ad Zarz¹du i Rady Nadzorczej Jednostki Dominuj¹cej<br />
Jednostk¹ Dominuj¹c¹ Grupy Kapita³owej Polski Koncern Naftowy ORLEN („Grupa”, „Grupa Kapita³owa”) jest Polski<br />
Koncern Naftowy ORLEN SA („Spó³ka”, „<strong>PKN</strong> ORLEN”, „Jednostka Dominuj¹ca”, „Emitent”) z siedzib¹ w P³ocku przy<br />
ul. Chemików 7.<br />
Spó³ka zosta³a utworzona aktem notarialnym z dnia 29 czerwca 1993 roku w wyniku przekszta³cenia przedsiêbiorstwa<br />
pañstwowego w spó³kê akcyjn¹. Jednostka Dominuj¹ca zosta³a zarejestrowana pod nazw¹ Mazowieckie Zak³ady Rafineryjne<br />
i Petrochemiczne „Petrochemia P³ock” SA w S¹dzie Rejonowym w P³ocku. Z efektem od 20 maja 1999 roku<br />
Spó³ka zmieni³a nazwê na Polski Koncern Naftowy Spó³ka Akcyjna.<br />
7 września 1999 roku nast¹pi³a inkorporacja Centrali Produktów Naftowych „CPN” Spó³ka Akcyjna i tym samym<br />
nast¹pi³o wykreślenie CPN z rejestru handlowego. Z efektem od 12 kwietnia 2000 roku Spó³ka zmieni³a nazwê na<br />
Polski Koncern Naftowy ORLEN Spó³ka Akcyjna.<br />
Zgodnie z brzmieniem tekstu jednolitego Statutu z dnia 22 listopada 2006 roku przedmiotem dzia³alności Jednostki<br />
Dominuj¹cej jest miêdzy innymi:<br />
• Przerób ropy naftowej oraz wytwarzanie produktów i pó³produktów ropopochodnych (rafineryjnych i petrochemicznych);<br />
• Prowadzenie dzia³alności handlowej w obrocie krajowym i zagranicznym na rachunek w³asny, na zlecenie i w komisie,<br />
a w szczególności: obrót rop¹ naftow¹, paliwami ropopochodnymi i innymi, sprzeda¿ pojazdów mechanicznych<br />
oraz czêści i akcesoriów do nich, sprzeda¿ artyku³ów przemys³owych i spo¿ywczych;<br />
• Prowadzenie dzia³alności badawczej, projektowej, rozwojowej, budowlanej, produkcyjnej na w³asny rachunek i w komisie,<br />
w dziedzinach zwi¹zanych z przetwarzaniem, magazynowaniem, konfekcjonowaniem i obrotem paliwami<br />
sta³ymi, ciek³ymi i gazowymi oraz pochodnymi produktami chemicznymi i transportem drogowym, kolejowym,<br />
wodnym i ruroci¹gowym;<br />
• Magazynowanie, sk³adowanie i przechowywanie ropy naftowej i paliw p³ynnych oraz tworzenie i utrzymywanie<br />
zapasów paliw, na zasadach określonych w³aściwymi przepisami;<br />
• Świadczenie us³ug zwi¹zanych z przedmiotem dzia³alności, a w szczególności: dokonywanie prze³adunków morskich<br />
i l¹dowych oraz uszlachetnianie paliw i gazów, w tym etylizacja, barwienie, dodawanie komponentów;<br />
• Skup, obrót i przerób olejów przepracowanych oraz innych odpadów chemicznych;<br />
• Wytwarzanie, przesy³anie i obrót energi¹ ciepln¹ i elektryczn¹;<br />
• Dokonywanie remontów urz¹dzeñ zwi¹zanych z przedmiotem dzia³alności, a w szczególności instalacji rafineryjnych<br />
i petrochemicznych, zbiorników paliwowych, stacji paliw oraz środków transportu;<br />
• Prowadzenie stacji paliw, barów, restauracji i hoteli;<br />
• Prowadzenie kapita³owej dzia³alności inwestycyjnej, a w szczególności nabywanie i obrót akcjami i udzia³ami tak<br />
w obrocie krajowym jak i zagranicznym;<br />
• Świadczenie us³ug polegaj¹cych na rozliczaniu elektronicznych kart paliwowych;<br />
• Wydobywanie i poszukiwanie ropy naftowej;<br />
• Wydobywanie i poszukiwanie gazu ziemnego.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Ponadto w sk³ad Grupy Kapita³owej wchodz¹ miêdzy innymi spó³ki zlokalizowane w ró¿nych krajach, prowadz¹ce<br />
dzia³alnośæ g³ównie w sektorze rafineryjnym, petrochemicznym i chemicznym.<br />
Do czasu drugiej oferty publicznej akcji, która mia³a miejsce w lipcu 2000 roku, Grupa, pośrednio i bezpośrednio,<br />
pozostawa³a pod kontrol¹ Skarbu Pañstwa Rzeczpospolitej Polskiej z mniejszościowym udzia³em pracowników i innych<br />
podmiotów. Skarb Pañstwa sprawowa³ nadzór nad Grup¹ poprzez kontrolê nad podmiotem dominuj¹cym Grupy,<br />
Naft¹ Polsk¹ SA.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
167
Na dzieñ 10 kwietnia 2009 roku Nafta Polska SA posiada³a 17,32% akcji Spó³ki, Skarb Pañstwa Rzeczpospolitej Polskiej<br />
10,20%, ING OFE 5,17%, pozostali akcjonariusze 67,31% akcji Spó³ki.<br />
Informacja o zaanga¿owaniu ING OFE pochodzi z 20 lutego 2009 roku.<br />
Sk³ad Zarz¹du <strong>PKN</strong> ORLEN<br />
W 2008 roku mia³y miejsce nastêpuj¹ce zmiany w sk³adzie Zarz¹du <strong>PKN</strong> ORLEN:<br />
Rada Nadzorcza <strong>PKN</strong> ORLEN na posiedzeniu w dniu 28 lutego 2008 roku podjê³a uchwa³ê w sprawie zawieszenia na<br />
czas nieokreślony Pana Piotra Kownackiego w czynnościach Prezesa i Cz³onka Zarz¹du Spó³ki.<br />
Na tym samym posiedzeniu Rada Nadzorcza Spó³ki podjê³a uchwa³ê, ¿e na czas zawieszenia Prezesa Zarz¹du Pana<br />
Piotra Kownackiego, uprawnienia Prezesa Zarz¹du <strong>PKN</strong> ORLEN przejmuje Wiceprezes Zarz¹du Pan Wojciech Heydel.<br />
Rada Nadzorcza <strong>PKN</strong> ORLEN SA na posiedzeniu w dniu 29 kwietnia 2008 roku powo³a³a Pana Wojciecha Heydla<br />
na stanowisko Prezesa Zarz¹du <strong>PKN</strong> ORLEN SA, na wspóln¹ 3-letni¹ kadencjê Zarz¹du Spó³ki, rozpoczynaj¹c¹ siê<br />
7 czerwca 2008 roku.<br />
Rada Nadzorcza <strong>PKN</strong> ORLEN SA na posiedzeniu w dniu 15 maja 2008 roku powo³a³a Pana Dariusza Jacka Krawca na<br />
stanowisko Wiceprezesa Zarz¹du <strong>PKN</strong> ORLEN SA, na wspóln¹ trzyletni¹ kadencjê Zarz¹du rozpoczynaj¹c¹ siê w dniu<br />
nastêpuj¹cym po dniu wygaśniêcia trwaj¹cej wówczas wspólnej kadencji Zarz¹du Spó³ki.<br />
Rada Nadzorcza <strong>PKN</strong> ORLEN SA na posiedzeniu w dniu 28 maja 2008 roku powo³a³a na Cz³onków Zarz¹du <strong>PKN</strong><br />
ORLEN SA nastêpuj¹ce osoby: Pana S³awomira Roberta Jêdrzejczyka, Pana Wojciecha Roberta Kotlarka, Pana Krystiana<br />
Patera i Pana Marka Serafina na wspóln¹ trzyletni¹ kadencjê Zarz¹du rozpoczynaj¹c¹ siê w dniu nastêpuj¹cym po dniu<br />
wygaśniêcia obecnie trwaj¹cej wspólnej kadencji Zarz¹du Spó³ki.<br />
W dniu 18 września 2008 roku na posiedzeniu Rady Nadzorczej <strong>PKN</strong> ORLEN SA Prezes Zarz¹du Pan Wojciech Heydel<br />
z³o¿y³ rezygnacjê z zajmowanego stanowiska, uzasadniaj¹c to nadrzêdnym interesem Spó³ki wobec wyczerpania dotychczasowej<br />
formu³y wspó³pracy w ramach Zarz¹du.<br />
Na tym samym posiedzeniu Rada Nadzorcza Spó³ki powo³a³a Pana Dariusza Jacka Krawca na stanowisko Prezesa Zarz¹du<br />
Spó³ki, Dyrektora Generalnego na trzyletni¹ wspóln¹ kadencjê, która koñczy siê z dniem odbycia zwyczajnego<br />
walnego zgromadzenia akcjonariuszy, zatwierdzaj¹cego sprawozdanie finansowe Spó³ki za rok 2010.<br />
Sk³ad Zarz¹du Spó³ki na dzieñ 31 grudnia 2008 roku by³ nastêpuj¹cy:<br />
• Dariusz Krawiec – Prezes Zarz¹du, Dyrektor Generalny<br />
• S³awomir Jêdrzejczyk – Wiceprezes Zarz¹du ds. Finansowych<br />
• Wojciech Kotlarek – Cz³onek Zarz¹du ds. Sprzeda¿y<br />
• Krystian Pater – Cz³onek Zarz¹du ds. Rafinerii<br />
• Marek Serafin – Cz³onek Zarz¹du ds. Petrochemii<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Sk³ad Rady Nadzorczej<br />
W 2008 roku mia³y miejsce nastêpuj¹ce zmiany w sk³adzie Rady Nadzorczej <strong>PKN</strong> ORLEN SA:<br />
Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy <strong>PKN</strong> ORLEN na posiedzeniu w dniu 7 lutego 2008 roku odwo³a³o<br />
Pani¹ Ma³gorzatê Izabelê Ślepowroñsk¹ z funkcji Przewodnicz¹cego Rady Nadzorczej <strong>PKN</strong> ORLEN oraz ze sk³adu Rady<br />
Nadzorczej <strong>PKN</strong> ORLEN.<br />
Ponadto Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy <strong>PKN</strong> ORLEN odwo³a³o ze sk³adu Rady Nadzorczej <strong>PKN</strong> ORLEN<br />
nastêpuj¹cych cz³onków: Pana Roberta Czaplê, Pana Marka Drac–Tatonia, Pana Raimondo Eggink, Pana Zbigniewa<br />
Macioszka, Pani¹ Agatê Janinê Miko³ajczyk oraz Pana Krzysztofa Rajczewskiego.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
168
Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy <strong>PKN</strong> ORLEN powo³a³o w sk³ad Rady Nadzorczej <strong>PKN</strong> ORLEN:<br />
• Pana Macieja Mataczyñskiego na Przewodnicz¹cego Rady Nadzorczej <strong>PKN</strong> ORLEN, niezale¿nego Cz³onka Rady<br />
Nadzorczej;<br />
• Pana Grzegorza Borowca na Cz³onka Rady Nadzorczej <strong>PKN</strong> ORLEN;<br />
• Pana Raimondo Eggink na niezale¿nego Cz³onka Rady Nadzorczej <strong>PKN</strong> ORLEN;<br />
• Pana Marka Karabu³ê na Cz³onka Rady Nadzorczej <strong>PKN</strong> ORLEN;<br />
• Pana Krzysztofa Ko³acha na niezale¿nego Cz³onka Rady Nadzorczej <strong>PKN</strong> ORLEN;<br />
• Pana Ryszarda Stefañskiego na niezale¿nego Cz³onka Rady Nadzorczej <strong>PKN</strong> ORLEN;<br />
• Pana Piotra Jana Wielowieyskiego na niezale¿nego Cz³onka Rady Nadzorczej <strong>PKN</strong> ORLEN.<br />
Rada Nadzorcza na posiedzeniu w dniu 15 lutego 2008 roku dokona³a wyboru Pana Marka Karabu³y na Wiceprzewodnicz¹cego<br />
Rady Nadzorczej, a Pana Ryszarda Stefañskiego na Sekretarza Rady Nadzorczej.<br />
Zwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy <strong>PKN</strong> ORLEN SA w dniu 6 czerwca 2008 roku powo³a³o w sk³ad Rady<br />
Nadzorczej Spó³ki Pana Grzegorza Michniewicza.<br />
Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy <strong>PKN</strong> ORLEN SA w dniu 13 czerwca 2008 roku odwo³a³o ze sk³adu<br />
Rady Nadzorczej nastêpuj¹cych niezale¿nych Cz³onków: Pana Raimondo Eggink i Pana Ryszarda Stefañskiego.<br />
Jednocześnie Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy <strong>PKN</strong> ORLEN SA powo³a³o w sk³ad Rady Nadzorczej<br />
Pana Jaros³awa Roc³awskiego i Pani¹ Angelinê Sarotê.<br />
Sk³ad Rady Nadzorczej na dzieñ 31 grudnia 2008 roku by³ nastêpuj¹cy:<br />
• Maciej Mataczyñski – Przewodnicz¹cy Rady Nadzorczej<br />
• Marek Karabu³a – Wiceprzewodnicz¹cy Rady Nadzorczej<br />
• Angelina Sarota – Sekretarz Rady Nadzorczej<br />
• Grzegorz Borowiec – Cz³onek Rady Nadzorczej<br />
• Krzysztof Ko³ach – Cz³onek Rady Nadzorczej<br />
• Grzegorz Michniewicz – Cz³onek Rady Nadzorczej<br />
• Jaros³aw Roc³awski – Cz³onek Rady Nadzorczej<br />
• Piotr Wielowieyski – Cz³onek Rady Nadzorczej<br />
• Janusz Zieliñski – Cz³onek Rady Nadzorczej<br />
2. Oświadczenie Zarz¹du<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Na podstawie Rozporz¹dzenia Ministra Finansów z dnia 19 lutego 2009 roku, w sprawie informacji bie¿¹cych i okresowych<br />
przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych oraz warunków uznawania za równowa¿ne informacji<br />
wymaganych przepisami prawa pañstwa niebêd¹cego pañstwem cz³onkowskim, Zarz¹d <strong>PKN</strong> ORLEN oświadcza, ¿e<br />
wedle swojej najlepszej wiedzy, niniejsze skonsolidowane sprawozdanie finansowe i dane porównywalne sporz¹dzone<br />
zosta³y zgodnie z obowi¹zuj¹cymi Grupê Kapita³ow¹ zasadami rachunkowości oraz ¿e odzwierciedlaj¹ w sposób<br />
prawdziwy, rzetelny i jasny sytuacjê maj¹tkow¹ i finansow¹ Grupy i wynik finansowy oraz ¿e sprawozdanie Zarz¹du<br />
zawiera prawdziwy obraz rozwoju i osi¹gniêæ oraz sytuacji Grupy, w tym opis podstawowych ryzyk i zagro¿eñ.<br />
Zarz¹d <strong>PKN</strong> ORLEN oświadcza, ¿e podmiot uprawniony do badania sprawozdañ finansowych, dokonuj¹cy badania<br />
skonsolidowanego sprawozdania finansowego zosta³ wybrany zgodnie z przepisami prawa oraz ¿e podmiot ten oraz<br />
biegli rewidenci dokonuj¹cy tego badania spe³niali warunki do wydania bezstronnej i niezale¿nej opinii z badania,<br />
zgodnie z obowi¹zuj¹cymi przepisami i normami zawodowymi.<br />
Zgodnie z przyjêtymi przez Zarz¹d <strong>PKN</strong> ORLEN zasadami ³adu korporacyjnego, bieg³y rewident zosta³ wybrany przez<br />
Radê Nadzorcz¹ Uchwa³¹ nr 485/2005 z dnia 21 stycznia 2005 roku w sprawie wyboru bieg³ego rewidenta. Rada<br />
Nadzorcza dokona³a powy¿szego wyboru maj¹c na uwadze zagwarantowanie pe³nej niezale¿ności i obiektywizmu<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
169
samego wyboru, jak i realizacji zadañ przez bieg³ego rewidenta. W dniu 23 sierpnia 2007 roku Rada Nadzorcza<br />
przed³u¿y³a umowê z KPMG Audyt Sp. z o.o. jako podmiotem uprawnionym do badania i przegl¹du sprawozdañ<br />
finansowych jednostkowych i skonsolidowanych <strong>PKN</strong> ORLEN oraz kluczowych spó³ek Grupy Kapita³owej <strong>PKN</strong> ORLEN<br />
za lata 2008–2009.<br />
3. Zasady prezentacji<br />
a) Informacje o zasadach przyjêtych przy sporz¹dzaniu skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
za 2008 rok<br />
Z dniem 1 stycznia 2005 roku nowelizacja ustawy o rachunkowości na³o¿y³a na Grupê obowi¹zek przygotowania<br />
skonsolidowanego sprawozdania finansowego zgodnie z Miêdzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej<br />
(„MSSF”) przyjêtymi przez Uniê Europejsk¹ („UE”).<br />
Grupa z dniem 1 stycznia 2005 roku sporz¹dzi³a po raz pierwszy skonsolidowane sprawozdanie finansowe zgodnie<br />
z MSSF 1, spe³niaj¹c warunki określone w tym standardzie.<br />
Pocz¹wszy od 1 stycznia 2005 roku <strong>PKN</strong> ORLEN, zgodnie z Uchwa³¹ Nr 3 Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia<br />
Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN SA z dnia 30 grudnia 2004 roku (podjêtej na podstawie art. 45 ust. 1c ustawy<br />
o rachunkowości – w brzmieniu obowi¹zuj¹cym od 1 stycznia 2005 roku), sporz¹dza roczne jednostkowe sprawozdanie<br />
finansowe do celów statutowych zgodnie z MSSF zatwierdzonymi przez Uniê Europejsk¹.<br />
Grupa zastosowa³a w niniejszym skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym Miêdzynarodowe Standardy Sprawozdawczości<br />
Finansowej („MSSF”), zatwierdzone przez Uniê Europejsk¹, obowi¹zuj¹ce na dzieñ 31 grudnia 2008 roku.<br />
Prezentowane skonsolidowane sprawozdanie finansowe odpowiada wszystkim wymaganiom MSSF przyjêtym przez Uniê<br />
Europejsk¹ i przedstawia rzetelnie sytuacjê finansow¹ i maj¹tkow¹ Grupy na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia<br />
2007 roku, wyniki jej dzia³alności oraz przep³ywy pieniê¿ne za rok zakoñczony dnia 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia<br />
2007 roku.<br />
Skonsolidowane sprawozdanie finansowe zosta³o sporz¹dzone przy za³o¿eniu kontynuowania dzia³alności gospodarczej<br />
przez Grupê w daj¹cej siê przewidzieæ przysz³ości. Na dzieñ autoryzacji niniejszych sprawozdañ finansowych nie<br />
stwierdza siê istnienia okoliczności wskazuj¹cych na zagro¿enie kontynuowania dzia³alności przez Grupê Kapita³ow¹.<br />
b) Spó³ki objête konsolidacj¹ metod¹ pe³n¹ i proporcjonaln¹<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Niniejsze skonsolidowane sprawozdania finansowe za okresy koñcz¹ce siê 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia 2007 roku<br />
obejmuj¹ nastêpuj¹ce jednostki zlokalizowane g³ównie w Polsce, Niemczech, Litwie i Czechach, wchodz¹ce w sk³ad<br />
Grupy:<br />
Udzia³ w liczbie g³osów 1)<br />
31 grudnia 2008<br />
(w pe³nych %)<br />
31 grudnia 2007<br />
(w pe³nych %)<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN<br />
jednostka dominuj¹ca<br />
ORLEN Deutschland AG 100% 100%<br />
ORLEN Gaz Sp. z o.o. 100% 100%<br />
ORLEN PetroCentrum Sp. z o.o. 6) 100% 100%<br />
ORLEN Medica Sp. z o.o. 100% 100%<br />
ORLEN Budonaft Sp. z o.o. 100% 100%<br />
ORLEN Powiernik Sp. z o.o. 100% 100%<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
170
31 grudnia 2008<br />
(w pe³nych %)<br />
Udzia³ w liczbie g³osów 1)<br />
31 grudnia 2007<br />
(w pe³nych %)<br />
ORLEN Koltrans Sp. z o.o. 100% 100%<br />
ORLEN Transport SA 2) 100% –<br />
ORLEN Transport Szczecin Sp. z o.o. 2) – 100%<br />
ORLEN Asfalt Sp. z o.o. (dawniej Bitrex Sp. z o.o.) 96% 96%<br />
Grupa Kapita³owa ORLEN Petroprofit Sp. z o.o. 6) – 100%<br />
ORLEN Morena Sp. z o.o. 6) – 100%<br />
ORLEN Transport Kraków Sp. z o.o. 3) – 98%<br />
ORLEN Transport P³ock Sp. z o.o. 2) – 98%<br />
ORLEN Transport Nowa Sól Sp. z o.o. 2) – 99%<br />
ORLEN Transport S³upsk Sp. z o.o. 2) – 97%<br />
ORLEN Laboratorium Sp. z o.o. 95% 95%<br />
ORLEN Transport Olsztyn Sp. z o.o. 2) – 95%<br />
Grupa Kapita³owa ORLEN Oil Sp. z o.o., w tym: 89% 89%<br />
<strong>Orlen</strong> Oil Cesko s.r.o. 100% 100%<br />
Petro-Oil Pomorskie Centrum Sprzeda¿y Sp. z o.o. 100% 100%<br />
Platinum Oil Sp. z o.o. (dawniej Petro-Oil Lubelskie Centrum Sprzeda¿y<br />
Sp. z o.o.) 100% 100%<br />
ORLEN Petrotank Sp. z o.o. 100% 90%<br />
ORLEN Transport Kêdzierzyn-Koźle Sp. z o.o. 2) – 94%<br />
Petrotel Sp. z o.o. 8) – 75%<br />
Grupa Kapita³owa ANWIL SA, w tym: 85% 85%<br />
Przedsiebiorstwo Inwestycyjno-Remontowe Remwil Sp. z o.o. 100% 100%<br />
Przedsiebiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Us³ugowe Pro-Lab Sp. z o.o. 99% 99%<br />
Przedsiêbiorstwo Us³ug Specjalistycznych i Projektowych Chemeko<br />
Sp. z o.o. 56% 56%<br />
Spolana a.s. 100% 83%<br />
Grupa Kapita³owa Rafineria Trzebinia SA, w tym: 77% 77%<br />
Energomedia Sp. z o.o. 100% 100%<br />
Euronaft Trzebinia Sp. z o.o. 100% 100%<br />
Fabryka Parafin Naftowax Sp. z o.o. 100% 100%<br />
EkoNaft Sp. z o.o. 99% 99%<br />
Grupa Kapita³owa Rafineria Nafty Jedlicze SA, w tym: 75% 75%<br />
RAF-ENERGIA Sp. z o.o. 9) – 100%<br />
RAF-KOLTRANS Sp. z o.o. 100% 100%<br />
RAF-EKOLOGIA Sp. z o.o. 8) – 93%<br />
Konsorcjum Olejów Przepracowanych – Organizacja Odzysku SA 81% 81%<br />
Inowroc³awskie Kopalnie Soli „Solino” SA 71% 71%<br />
Grupa Kapita³owa Unipetrol a.s., w tym: 63% 63%<br />
UNIPETROL TRADE a.s., w tym: 100% 100%<br />
CHEMAPOL (SCHWEIZ) AG 100% 100%<br />
UNIPETROL AUSTRIA HmbH w likwidacji 100% 100%<br />
ALIACHEM VERWALTUNGS GmbH 11) – 100%<br />
UNIPETROL DEUTSCHLAND GmbH 100% 100%<br />
ALIAPHARM GmbH FRANKFURT 11) – 100%<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
171
31 grudnia 2008<br />
(w pe³nych %)<br />
Udzia³ w liczbie g³osów 1)<br />
31 grudnia 2007<br />
(w pe³nych %)<br />
UNIPETROL CHEMICALS IBERICA a.s. 10) – 100%<br />
UNIPETROL RPA s.r.o. (dawniej Steen Estates s.r.o.), w tym: 100% 100%<br />
UNIRAF SLOVENSKO s.r.o. 100% 100%<br />
UNIPETROL DOPRAVA s.r.o. 100% 100%<br />
BENZINA s.r.o., w tym: 100% 100%<br />
BENZINA Trade a.s. w likwidacji 10) – 100%<br />
PETROTRANS s.r.o. 100% 100%<br />
PARAMO a.s. 92% 59%<br />
CESKA RAFINERSKA a.s. 4) 51% 51%<br />
Ship-Service SA 1) 56% 56%<br />
ORLEN Automatyka Sp. z o.o. 52% 52%<br />
ORLEN PetroZachód Sp. z o.o. 6) – 100%<br />
ORLEN Petrogaz Wroc³aw Sp. z o.o. w likwidacji 5) – 100%<br />
Petrolot Sp. z o.o. 51% 51%<br />
ORLEN Projekt SA 51% 51%<br />
ORLEN Wir Sp. z o.o. 51% 51%<br />
Grupa Kapita³owa Basell <strong>Orlen</strong> Polyolefins Sp. z o.o. 4) , w tym: 50% 50%<br />
Basell <strong>Orlen</strong> Polyolefins Sprzeda¿ Sp. z o.o. 100% 100%<br />
ORLEN Administracja Sp. z o.o. 100% 100%<br />
ORLEN Eko Sp. z o.o. 100% 100%<br />
P³ocki Park Przemys³owo-Technologiczny SA 4) 50% 50%<br />
ORLEN Ksiêgowośæ Sp. z o.o. 100% 100%<br />
ORLEN Prewencja Sp. z o.o. 100% 100%<br />
ORLEN Upstream Sp. z o.o. 100% 100%<br />
Etylobenzen P³ock Sp. z o.o. w likwidacji 5) – 100%<br />
Grupa Kapita³owa ORLEN Holding Malta Ltd., w tym: 100% 100%<br />
<strong>Orlen</strong> Insurance Ltd. 100% 100%<br />
Grupa Kapita³owa Mo¿ejki, w tym: 90%/(100%) 7) 90%/(100%) 7)<br />
UAB Mažeikių naftos sveikatos priežiūros centras 100% 100%<br />
UAB Uotas w likwidacji 100% 100%<br />
UAB PASLAUGOS TAU 100% –<br />
AB Ventus-Nafta 99% 99%<br />
Grupa Kapita³owa UAB Mezeikiu naftos prekybos namai, w tym: 100% 100%<br />
SIA Mažeikių Nafta Tirdzniecibas nams 100% 100%<br />
OU Mažeikių Nafta Trading House 100% 100%<br />
Mažeikių Nafta Trading House Sp. z o.o. 100% 100%<br />
ORLEN Finance AB (dawniej Aktiebolaget Grundstenen 108770) 100% 100%<br />
ORLEN International Exploration & Production Company BV 100% –<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
1)<br />
2)<br />
Udzia³ w ogólnej liczbie g³osów jest zgodny z udzia³em w kapitale zak³adowym za wyj¹tkiem Grupy Kapita³owej Ship-Service SA, gdzie udzia³<br />
w kapitale wynosi 61%.<br />
Spó³ka ORLEN Transport SA zosta³a utworzona w wyniku po³¹czenia sześciu spó³ek zale¿nych <strong>PKN</strong> ORLEN SA: ORLEN Transport P³ock Sp. z o.o.,<br />
ORLEN Transport Kêdzierzyn-Koźle Sp. z o.o., ORLEN Transport Nowa Sól Sp. z o.o., ORLEN Transport Szczecin Sp. z o.o., ORLEN Transport S³upsk<br />
Sp. z o.o., ORLEN Transport Olsztyn Sp. z o.o.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
172
3)<br />
4)<br />
5)<br />
6)<br />
7)<br />
8)<br />
9)<br />
10)<br />
11)<br />
Spó³ka niekonsolidowana od I kwarta³u 2008 roku z powodu utraty kontroli.<br />
Spó³ki konsolidowane metod¹ proporcjonaln¹.<br />
Spó³ka zlikwidowana w III kwartale 2008 roku.<br />
W III kwartale 2008 roku nast¹pi³a fuzja spó³ek ORLEN PetroCentrum Sp. z o.o., ORLEN Petroprofit Sp. z o.o., ORLEN Morena Sp. z o.o., ORLEN<br />
PetroZachód Sp. z o.o.<br />
(%) wp³ywu przyjêty na potrzeby sporz¹dzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy <strong>PKN</strong> ORLEN po uwzglêdnieniu opcji wykupu<br />
Mo¿ejek w wysokości 842 485 tysiêcy z³otych do udzia³u jednostki dominuj¹cej w kapitale w³asnym.<br />
Spó³ka sprzedana w IV kwartale 2008 roku.<br />
W IV kwartale 2008 roku spó³ka zosta³a w³¹czona do Rafinerii Jedlicze SA.<br />
Spó³ka zlikwidowana w IV kwartale 2008 roku.<br />
W IV kwartale 2008 roku spó³ki zosta³y w³¹czone do Unipetrol Deutschland GmbH.<br />
4. Waluta funkcjonalna i waluta prezentacji sprawozdañ finansowych oraz zasady przyjête<br />
do przeliczenia danych finansowych<br />
a) Waluta funkcjonalna i waluta prezentacji<br />
Walut¹ funkcjonaln¹ jednostki dominuj¹cej i walut¹ prezentacji niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
jest z³oty polski.<br />
Sprawozdania finansowe jednostek zagranicznych dla celów konsolidacji przeliczane s¹ na walutê polsk¹ w nastêpuj¹cy<br />
sposób:<br />
• aktywa i pasywa ka¿dego prezentowanego bilansu po kursie zamkniêcia na dany dzieñ bilansowy;<br />
• odpowiednie pozycje rachunku zysków i strat po kursie stanowi¹cym średni¹ arytmetyczn¹ średnich kursów ustalonych<br />
przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzieñ ka¿dego miesi¹ca okresu sprawozdawczego. Ró¿nice kursowe powsta³e<br />
w wyniku takiego przeliczenia s¹ ujmowane bezpośrednio w kapitale w³asnym jako ró¿nice kursowe z konsolidacji.<br />
b) Zasady przyjête do przeliczenia danych finansowych<br />
Dane finansowe w CZK zosta³y przeliczone wed³ug nastêpuj¹cych zasad:<br />
• poszczególne pozycje aktywów i pasywów – wed³ug kursu na dzieñ 31 grudnia 2008 roku – 0,1566 PLN/CZK i na<br />
dzieñ 31 grudnia 2007 roku – 0,1348 PLN/CZK;<br />
• poszczególne pozycje rachunku zysków i strat oraz rachunku przep³ywów pieniê¿nych – wed³ug średniego kursu<br />
wymiany w okresie od 1 stycznia 2008 do 31 grudnia 2008 roku – 0,1411 PLN/CZK. Za okres od 1 stycznia 2007<br />
do 31 grudnia 2007 roku kurs ten wynosi³ 0,1361 PLN/CZK.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Dane finansowe w EUR zosta³y przeliczone wed³ug nastêpuj¹cych zasad:<br />
• poszczególne pozycje aktywów i pasywów – wed³ug kursu na dzieñ 31 grudnia 2008 roku – 4,1724 PLN/EUR i na<br />
dzieñ 31 grudnia 2007 roku – 3,5820 PLN/EUR;<br />
• poszczególne pozycje rachunku zysków i strat oraz rachunku przep³ywów pieniê¿nych – wed³ug średniego kursu<br />
wymiany w okresie od 1 stycznia 2008 do 31 grudnia 2008 roku – 3,5321 PLN/EUR. Za okres od 1 stycznia 2007<br />
do 31 grudnia 2007 roku kurs ten wynosi³ 3,7768 PLN/EUR.<br />
Dane finansowe w USD zosta³y przeliczone wed³ug nastêpuj¹cych zasad:<br />
• poszczególne pozycje aktywów i pasywów – wed³ug kursu na dzieñ 31 grudnia 2008 roku – 2,9618 PLN/USD i na<br />
dzieñ 31 grudnia 2007 roku – 2,4350 PLN/USD;<br />
• poszczególne pozycje rachunku zysków i strat oraz rachunku przep³ywów pieniê¿nych – wed³ug średniego kursu<br />
wymiany w okresie od 1 stycznia 2008 do 31 grudnia 2008 roku – 2,4115 PLN/USD. Za okres od 1 stycznia 2007<br />
do 31 grudnia 2007 roku kurs ten wynosi³ 2,7484 PLN/USD.<br />
Ró¿nice kursowe z przeliczenie sprawozdañ finansowych jednostek zagranicznych ujmowane s¹ bezpośrednio w kapitale<br />
w³asnym jako odrêbny sk³adnik.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
173
5. Przyjête zasady rachunkowości<br />
Rzeczowe aktywa trwa³e<br />
Rzeczowe aktywa trwa³e obejmuj¹ zarówno środki trwa³e (aktywa, które s¹ w stanie umo¿liwiaj¹cym ich funkcjonowanie<br />
zgodnie z zamierzeniem kierownictwa), jak te¿ środki trwa³e w budowie (aktywa, które s¹ w trakcie budowy<br />
lub innego dostosowywania do funkcjonowania zgodnie z zamierzeniem kierownictwa).<br />
Wartośæ pocz¹tkowa rzeczowych aktywów trwa³ych ustalana jest w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia. Cena<br />
nabycia lub koszt wytworzenia obejmuj¹ cenê zakupu oraz inne koszty bezpośrednio zwi¹zane z przystosowaniem<br />
sk³adnika rzeczowych aktywów trwa³ych do u¿ytkowania. Na koszt wytworzenia lub cenê nabycia sk³adnika rzeczowych<br />
aktywów trwa³ych sk³adaj¹ siê tak¿e szacunkowe koszty jego demonta¿u i usuniêcia oraz koszty przywrócenia<br />
lokalizacji/gruntu do stanu, w którym siê znajdowa³, do których jednostka jest zobowi¹zana w zwi¹zku z jego nabyciem<br />
lub wytworzeniem.<br />
Rzeczowe aktywa trwa³e wycenia siê i wykazuje w sprawozdaniu finansowym sporz¹dzanym na dzieñ bilansowy<br />
w wartości ksiêgowej netto. Przez wartośæ ksiêgow¹ netto rozumie siê wartośæ pocz¹tkow¹, pomniejszon¹ o odpisy<br />
umorzeniowe i odpisy z tytu³u utraty wartości.<br />
Środki trwa³e amortyzuje siê pocz¹wszy od chwili, gdy s¹ one dostêpne do u¿ytkowania, tzn. od miesi¹ca dostosowania<br />
sk³adnika aktywów do miejsca i warunków potrzebnych do rozpoczêcia jego funkcjonowania zgodnie z zamierzeniami<br />
kierownictwa przez okres odpowiadaj¹cy szacowanemu okresowi ich ekonomicznej u¿yteczności z uwzglêdnieniem<br />
wartości rezydualnej. Środki trwa³e amortyzuje siê metod¹ liniow¹, a w uzasadnionych przypadkach z zastosowaniem<br />
metody opartej na liczbie wytworzonych produktów.<br />
Stosowane s¹ nastêpuj¹ce typowe ekonomiczne okresy u¿ytkowania środków trwa³ych:<br />
Budynki i budowle<br />
10–70 lat<br />
Urz¹dzenia techniczne i maszyny<br />
3–25 lat<br />
Środki transportu i pozosta³e<br />
4–17 lat<br />
Poszczególne czêści sk³adowe środków trwa³ych, których wartośæ jest istotna w stosunku do wartości ca³ego środka<br />
trwa³ego, amortyzowane s¹ oddzielnie zgodnie z ich ekonomicznym okresem u¿ytkowania.<br />
Poprawnośæ stosowanych stawek amortyzacji jest okresowo (raz do roku) weryfikowana powoduj¹c korektê odpisów<br />
amortyzacyjnych w nastêpnych latach.<br />
Koszty istotnych remontów, napraw i okresowych przegl¹dów s¹ zaliczane do rzeczowych aktywów trwa³ych i amortyzowane<br />
zgodnie z okresem ich ekonomicznego u¿ytkowania. Z kolei koszty bie¿¹cego utrzymania środków trwa³ych<br />
i ich konserwacji wp³ywaj¹ na wynik finansowy okresu, w którym zosta³y poniesione.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Wartości niematerialne<br />
Do wartości niematerialnych zalicza siê aktywa mo¿liwe do zidentyfikowania, niepieniê¿ne i nie posiadaj¹ce postaci<br />
fizycznej.<br />
Za wyj¹tkiem spe³niaj¹cych kryterium aktywowania kosztów prac rozwojowych pozosta³e wartości niematerialne<br />
wytworzone przez Grupê we w³asnym zakresie nie podlegaj¹ aktywowaniu, lecz s¹ ujmowane w rachunku zysków<br />
i strat okresu, w którym dotycz¹ce ich koszty zosta³y poniesione.<br />
Wartości niematerialne s¹ ujmowane, je¿eli jest prawdopodobne, ¿e w przysz³ości spowoduj¹ one wp³yw korzyści ekonomicznych,<br />
które mog¹ byæ powi¹zane z tymi aktywami oraz, gdy ich wartośæ mo¿na w sposób wiarygodny wyceniæ.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
174
Pocz¹tkowe ujêcie wartości niematerialnych nastêpuje wed³ug cen nabycia lub kosztu wytworzenia. Wartości niematerialne,<br />
które zosta³y rozpoznane w wyniku po³¹czenia siê jednostek gospodarczych, a tak¿e przyznane prawa<br />
maj¹tkowe dotycz¹ce odnawialnych źróde³ energii, pocz¹tkowo ujmuje siê wed³ug wartości godziwej.<br />
Wartości niematerialne wycenia siê i wykazuje w sprawozdaniu finansowym sporz¹dzanym na dzieñ bilansowy w wartości<br />
ksiêgowej netto. Przez wartośæ ksiêgow¹ netto rozumie siê wartośæ pocz¹tkow¹, pomniejszon¹ o odpisy umorzeniowe<br />
i odpisy z tytu³u utraty wartości.<br />
Wartości niematerialne o określonym okresie u¿ytkowania amortyzuje siê metod¹ liniow¹, pocz¹wszy od chwili,<br />
gdy s¹ one dostêpne do u¿ytkowania, tzn. od miesi¹ca dostosowania sk³adnika aktywów do miejsca i warunków<br />
potrzebnych do rozpoczêcia jego funkcjonowania zgodnie z zamierzeniami kierownictwa przez okres odpowiadaj¹cy<br />
szacowanemu okresowi ich ekonomicznej u¿yteczności. Poprawnośæ stosowanych okresów i stawek amortyzacji jest<br />
okresowo (nie rzadziej ni¿ na koniec roku obrotowego) weryfikowana powoduj¹c korektê odpisów amortyzacyjnych<br />
w latach nastêpnych (prospektywnie).<br />
Podstaw¹ naliczania odpisów amortyzacyjnych jest wartośæ pocz¹tkowa pomniejszona o wartośæ rezydualn¹.<br />
Stosowane s¹ nastêpuj¹ce typowe ekonomiczne okresy u¿ytkowania wartości niematerialnych:<br />
Nabyte koncesje, licencje, prawa do patentów i podobne wartości<br />
2–15 lat<br />
Nabyte oprogramowanie komputerowe<br />
2–10 lat<br />
Wartości niematerialne o nieokreślonym okresie u¿ytkowania nie podlegaj¹ amortyzacji. Ich wartośæ pomniejszana jest<br />
o ewentualne odpisy z tytu³u utraty wartości.<br />
Prawo wieczystego u¿ytkowania gruntu<br />
Nak³ady na nabycie prawa wieczystego u¿ytkowania gruntu prezentowane s¹ w odrêbnej pozycji bilansu.<br />
Prawa wieczystego u¿ytkowania gruntu, otrzymane na mocy decyzji administracyjnej, ujmuje siê wy³¹cznie w ewidencji<br />
pozabilansowej.<br />
Utrata wartości<br />
Je¿ eli zaistnia³y zewnêtrzne lub wewnêtrzne przes³anki, które wskazuj¹ na to, ¿e istnieje ryzyko braku mo¿liwości<br />
odzyskania wartości bilansowej sk³adnika aktywów, przeprowadza siê testy sprawdzaj¹ce pod k¹tem ewentualnej<br />
utraty wartości. Testy sprawdzaj¹ce s¹ przeprowadzane raz w roku tak¿e w odniesieniu do wartości niematerialnych<br />
o nieokreślonym okresie u¿ywania.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Je¿eli wartośæ bilansowa sk³adnika aktywów lub ośrodka wypracowuj¹cego środki pieniê¿ne przekracza szacowan¹<br />
wartośæ odzyskiwaln¹, wówczas jego wartośæ ksiêgow¹ netto obni¿a siê do poziomu wartości odzyskiwalnej poprzez<br />
odpowiedni odpis z tytu³u utraty wartości powoduj¹c ujêcie kosztów w rachunku zysków i strat. Wartości¹ odzyskiwaln¹<br />
jest wy¿sza z dwóch wartości, tzn. wartości u¿ytkowej lub wartości godziwej pomniejszonej o koszty sprzeda¿y.<br />
Wartośæ u¿ytkowa jest to bie¿¹ca, szacunkowa wartośæ przysz³ych przep³ywów środków pieniê¿nych, których oczekuje<br />
siê z tytu³u dalszego u¿ytkowania sk³adnika aktywów oraz jego likwidacji.<br />
Wartośæ godziwa pomniejszona o koszty sprzeda¿y jest to kwota mo¿liwa do uzyskania ze sprzeda¿y sk³adnika aktywów<br />
na drodze przeprowadzonej na warunkach rynkowych transakcji, pomiêdzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi<br />
stronami, po potr¹ceniu kosztów likwidacji.<br />
Aktywa, które samodzielnie nie generuj¹ przep³ywów pieniê¿nych grupuje siê na najni¿szym poziomie, na jakim powstaj¹<br />
przep³ywy pieniê¿ne niezale¿ne od przep³ywów z innych aktywów (tzw. ośrodki wypracowuj¹ce środki pieniê¿ne). Do<br />
ośrodka wypracowuj¹cego środki pieniê¿ne przypisuje siê:<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
175
• wartośæ firmy, je¿eli mo¿na za³o¿yæ, ¿e ośrodek uzyska³ korzyści z tytu³u synergii powsta³ej w wyniku po³¹czenia<br />
z inn¹ jednostk¹,<br />
• aktywa wspólne, je¿eli mo¿na znaleźæ rozs¹dne i spójne zasady takiego przypisania.<br />
W przypadku wyst¹pienia odpisu z tytu³u utraty wartości ośrodka wypracowuj¹cego środki pieniê¿ne, odpis ten rozlicza<br />
siê w sposób nastêpuj¹cy:<br />
• w pierwszej kolejności obni¿a siê wartości firmy, która zosta³a przypisana do ośrodka,<br />
• nastêpnie, obni¿a siê wartośæ innych aktywów przypisanych do ośrodka, proporcjonalnie do udzia³u wartości ksiêgowej<br />
netto ka¿dego ze sk³adników aktywów w wartości ośrodka.<br />
Na ka¿dy dzieñ bilansowy dokonuje siê weryfikacji, czy odpis z tytu³u utraty wartości ujêty w okresach poprzednich nie<br />
powinien zostaæ czêściowo lub w ca³ości odwrócony. Przes³anki wskazuj¹ce na koniecznośæ odwrócenia odpisu z tytu³u<br />
utraty wartości s¹ lustrzanym odbiciem przes³anek utworzenia odpisów z tytu³u utraty wartości w okresach poprzednich.<br />
Nie dokonuje siê odwrócenia odpisu z tytu³u utraty wartości dla wartości firmy.<br />
Odwrócenie odpisu z tytu³u utraty wartości ujmuje siê w rachunku zysków i strat jako przychód.<br />
Leasing<br />
Przez umowê leasingu rozumie siê umowê, na mocy której w zamian za op³atê lub seriê op³at, leasingodawca przekazuje<br />
leasingobiorcy prawo do u¿ywania sk³adnika aktywów przez uzgodniony okres. W szczególności umowami leasingu<br />
s¹ umowy nazwane w kodeksie cywilnym oraz umowy najmu i dzier¿awy zawarte na czas określony.<br />
Aktywa u¿ywane na podstawie umowy leasingu finansowego, a wiêc umowy, która przenosi zasadniczo ryzyko i korzyści<br />
z tytu³u posiadania przedmiotu leasingu na leasingobiorcê, zalicza siê do aktywów leasingobiorcy. Aktywa u¿ywane<br />
na podstawie umowy leasingu operacyjnego, a wiêc umowy, która nie przenosi zasadniczo ryzyka i korzyści z tytu³u<br />
posiadania przedmiotu leasingu na leasingobiorcê, zalicza siê do aktywów leasingodawcy.<br />
Je¿eli Grupa u¿ywa przedmiot leasingu na podstawie umowy leasingu finansowego, przedmiot ten ujmowany jest<br />
w aktywach bilansu odpowiednio jako środek trwa³y lub wartośæ niematerialna. Wycena przedmiotu leasingu odbywa<br />
siê wed³ug ni¿szej z dwóch wartości: wartości godziwej lub bie¿¹cej (zdyskontowanej) sumy minimalnych op³at leasingowych,<br />
stanowi¹cych bie¿¹c¹ sumê op³at wnoszonych w trakcie okresu leasingu, do uiszczenia których leasingobiorca<br />
jest lub mo¿e byæ obowi¹zany.<br />
Wartośæ bie¿¹ca minimalnych op³at leasingowych ujmowana jest w pasywach bilansu jako zobowi¹zania finansowe,<br />
z podzia³em na czêśæ krótkoterminow¹ (p³atn¹ do jednego roku) i d³ugoterminow¹ (p³atn¹ w okresie d³u¿szym ni¿<br />
jeden rok). Dyskontowanie minimalnych op³at leasingowych oraz ich podzia³ na czêśæ odsetkow¹ oraz czêśæ dotycz¹c¹<br />
sp³aty zobowi¹zania odbywa siê przy wykorzystaniu stopy procentowej leasingu a w przypadku, gdy jej ustalenie nie<br />
jest mo¿liwe, przy wykorzystaniu krañcowej stopy procentowej.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Zasady amortyzacji aktywów bêd¹cych przedmiotem leasingu finansowego oraz zasady ustalania odpisów z tytu³u<br />
utraty wartości przez aktywa w leasingu finansowym s¹ spójne z zasadami stosowanymi dla aktywów bêd¹cych<br />
w³asności¹ Grupy.<br />
Je¿eli Grupa odda³a do u¿ywania innej jednostce sk³adnik aktywów na podstawie umowy leasingu finansowego,<br />
wartośæ bie¿¹ca minimalnych op³at leasingowych oraz niegwarantowanej wartości rezydualnej jest prezentowana jako<br />
nale¿ności, z podzia³em na czêśæ krótkoterminow¹ i d³ugoterminow¹. Dyskontowanie minimalnych op³at leasingowych<br />
oraz niegwarantowanej wartości rezydualnej odbywa siê poprzez zastosowanie stopy procentowej leasingu, tj. stopy,<br />
przy której wartośæ bie¿¹ca minimalnych op³at leasingowych, niegwarantowanej wartości rezydualnej oraz kosztów<br />
bezpośrednich zawarcia umowy jest równa wartości godziwej przedmiotu leasingu.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
176
Je¿eli Grupa u¿ywa przedmiotu leasingu na podstawie umowy leasingu operacyjnego, przedmiot ten nie jest prezentowany<br />
w bilansie, a op³aty leasingowe ujmowane s¹ jako koszty w rachunku zysków i strat.<br />
Je¿eli Grupa odda³a innej jednostce sk³adnik aktywów do u¿ywania na podstawie umowy leasingu operacyjnego,<br />
sk³adnik ten jest ujmowany wed³ug takich samych zasad jak sk³adnik wykorzystywany na w³asne potrzeby, a wiêc jako<br />
środek trwa³y lub wartośæ niematerialna.<br />
Przychody z leasingu operacyjnego ujmowane s¹ jako przychody ze sprzeda¿y produktów.<br />
Aktywa trwa³e przeznaczone do sprzeda¿y<br />
Aktywa trwa³e przeznaczone do sprzeda¿y s¹ to aktywa spe³niaj¹ce jednocześnie nastêpuj¹ce kryteria:<br />
• kierownictwo odpowiedniego poziomu z³o¿y³o deklaracjê sprzeda¿y,<br />
• aktywa s¹ dostêpne do natychmiastowej sprzeda¿y w obecnym stanie,<br />
• zainicjowano aktywne poszukiwanie potencjalnego nabywcy,<br />
• transakcja sprzeda¿y jest wysoce prawdopodobna i mo¿na j¹ bêdzie rozliczyæ w ci¹gu 12 miesiêcy od podjêcia<br />
decyzji o zbyciu,<br />
• cena spr zeda¿y jest racjonalna w stosunku do bie¿¹cej wartości godziwej,<br />
• prawdopodobieñstwo wprowadzenia istotnych zmian do planu zbycia tych aktywów jest niewielkie.<br />
W przypadku spe³nienia kryteriów do uznawania aktywów trwa³ych jako przeznaczone do sprzeda¿y po dacie bilansowej,<br />
nie dokonuje siê zmiany klasyfikacji sk³adnika aktywów wed³ug stanu na koniec roku obrotowego poprzedzaj¹cego<br />
zdarzenie. Zmiana klasyfikacji zostaje odzwierciedlona w tym okresie sprawozdawczym, w którym kryteria kwalifikacji<br />
zosta³y spe³nione.<br />
Z chwil¹ przeznaczenia danego sk³adnika aktywów do sprzeda¿y nastêpuje zaprzestanie naliczania amortyzacji.<br />
Aktywa przeznaczone do sprzeda¿y, z wy³¹czeniem m.in. aktywów finansowych oraz nieruchomości inwestycyjnych, wycenia<br />
siê wed³ug ni¿szej z dwóch wartości: wartości bilansowej lub wartości godziwej pomniejszonej o koszty sprzeda¿y.<br />
W przypadku wzrostu w okresie późniejszym wartości godziwej pomniejszonej o koszty sprzeda¿y ujmowany jest<br />
przychód, jednak w wysokości nie wy¿szej ni¿ wcześniej ujêty odpis aktualizuj¹cy.<br />
Nieruchomości inwestycyjne<br />
Wartośæ pocz¹tkowa nieruchomości inwestycyjnych ustalana jest w cenie nabycia lub w koszcie wytworzenia. Na cenê<br />
nabycia nieruchomości sk³ada siê cena zakupu powiêkszona o wszelkie koszty bezpośrednio zwi¹zane z transakcj¹<br />
zakupu, takie jak: op³aty za obs³ugê prawn¹, podatek od zakupu nieruchomości i pozosta³e koszty transakcji. Kosztem<br />
wytworzenia nieruchomości zbudowanej przez Grupê jest koszt ustalony na dzieñ zakoñczenia budowy i przystosowania<br />
do u¿ytkowania, zgodnie z zasadami określonymi dla rzeczowych aktywów trwa³ych.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Po pocz¹tkowym ujêciu, Grupa wycenia wszystkie nieruchomości inwestycyjne w wartości godziwej ustalonej na podstawie<br />
wyceny dokonanej przez niezale¿nego rzeczoznawcê. Zysk lub strata wynikaj¹ca ze zmiany wartości godziwej<br />
nieruchomości inwestycyjnej wp³ywa na zysk lub stratê netto w okresie, w którym nast¹pi³a zmiana. Ustalaj¹c wartośæ<br />
godziw¹ nie uwzglêdnia siê kosztów transakcji, które Grupa mo¿e ponieśæ w przypadku sprzeda¿y lub innej formy zbycia.<br />
Nieruchomości inwestycyjne wykazuje siê w sprawozdaniu finansowym sporz¹dzanym na dzieñ bilansowy w wartości<br />
godziwej. Przez wartośæ godziw¹ rozumie siê kwotê, za jak¹ dany sk³adnik aktywów móg³by zostaæ wymieniony pomiêdzy<br />
zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi stronami transakcji.<br />
W przypadku braku mo¿liwości wiarygodnego ustalenia wartości godziwej nieruchomości inwestycyjnej Grupa wycenia<br />
nieruchomości inwestycyjne wed³ug ceny nabycia, zgodnie z zasadami wyceny dla rzeczowych aktywów trwa³ych.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
177
Nieruchomośæ inwestycyjn¹ wyksiêgowuje siê z ewidencji w momencie jej zbycia lub w przypadku trwa³ego wycofania<br />
z u¿ytkowania, je¿eli nie oczekuje siê uzyskania w przysz³ości ¿adnych korzyści ekonomicznych.<br />
Instrumenty finansowe<br />
Instrument finansowy jest to ka¿dy kontrakt, który skutkuje powstaniem sk³adnika aktywów finansowych u jednej<br />
jednostki i zobowi¹zania finansowego lub instrumentu kapita³owego u drugiej jednostki.<br />
Grupa ujmuje sk³adnik aktywów lub zobowi¹zanie finansowe w swoim bilansie wtedy i tylko wtedy, gdy staje siê<br />
stron¹ umowy tego instrumentu.<br />
Grupa ujmuje lub wy³¹cza standaryzowan¹ transakcjê kupna lub sprzeda¿y sk³adnika aktywów finansowych z bilansu<br />
na dzieñ zawarcia transakcji.<br />
Grupa wy³¹cza sk³adnik aktywów finansowych z bilansu wtedy i tylko wtedy, gdy:<br />
• wygasaj¹ umowne prawa do przep³ywów pieniê¿nych ze sk³adnika aktywów finansow ych albo<br />
• przenosi sk³adnik aktywów finansowych na inn¹ jednostkê.<br />
Grupa wy³¹cza ze swojego bilansu zobowi¹zanie finansowe (lub czêśæ zobowi¹zania finansowego) wtedy i tylko wtedy,<br />
gdy zobowi¹zanie wygas³o, tzn. kiedy obowi¹zek określony w umowie zosta³:<br />
• wype³niony, lub<br />
• umorzony, lub<br />
• wygas³.<br />
Wycena aktywów finansowych<br />
W momencie pocz¹tkowego ujêcia, Grupa wycenia sk³adnik aktywów finansowych lub zobowi¹zanie finansowe wed³ug<br />
wartości godziwej, powiêkszonej, w przypadku sk³adnika aktywów lub zobowi¹zania finansowego niekwalifikowanych<br />
jako wyceniane wed³ug wartości godziwej przez wynik finansowy, o koszty transakcji, które mog¹ byæ bezpośrednio<br />
przypisane do nabycia lub emisji sk³adnika aktywów finansowych lub zobowi¹zania finansowego.<br />
W przypadku zawarcia kontraktów opcyjnych mo¿e wyst¹piæ, na dzieñ pocz¹tkowego ujêcia, ró¿nica pomiêdzy cen¹<br />
transakcji a wartości¹ instrumentu, jaka by³aby ustalona przy u¿yciu stosowanych w Grupie technik wyceny. W takim<br />
przypadku, Grupa, w momencie pocz¹tkowego ujêcia, ujmuje sk³adnik aktywów w cenie transakcji i na koniec okresu<br />
sprawozdawczego (miesi¹ca) ustala zysk lub stratê wynikaj¹c¹ jedynie ze zmiany czynników, które by³yby uwzglêdniane<br />
przy ustalaniu ceny transakcyjnej.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Dla potrzeb wyceny na dzieñ bilansowy, lub na inny moment po pocz¹tkowym ujêciu, Grupa kwalifikuje aktywa<br />
finansowe do jednej z czterech kategorii:<br />
• wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy,<br />
• inwestycje utrzymywane do terminu wymagalności,<br />
• po¿yczki i nale¿ności,<br />
• aktywa finansowe dostêpne do sprzeda¿y.<br />
Niezale¿nie od cech i celu nabycia, Grupa, w momencie pocz¹tkowego ujêcia, dokonuje klasyfikacji wybranych aktywów<br />
finansowych jako wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy.<br />
Sk³adnikiem aktywów finansowych wycenianym w wartości godziwej przez wynik finansowy jest sk³adnik aktywów<br />
finansowych klasyfikowany jako przeznaczony do obrotu, gdy:<br />
• zosta³ nabyty lub zaci¹gniêty g³ównie w celu sprzeda¿y lub odkupienia w bliskim terminie, lub<br />
• jest czêści¹ portfela określonych instrumentów finansowych, którymi zarz¹dza siê ³¹cznie i dla których istnieje potwierdzenie<br />
aktualnego faktycznego wzoru generowania krótkoterminowych zysków, lub<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
178
• jest instrumentem pochodnym (z wyj¹tkiem instrumentów pochodnych bêd¹cych efektywnymi instrumentami<br />
zabezpieczaj¹cymi),<br />
• zosta³ wyznaczony przez Grupê przy pocz¹tkowym ujêciu jako wyceniany wed³ug wartości godziwej przez wynik<br />
finansowy, poniewa¿ prowadzi to do uzyskania bardziej przydatnych informacji.<br />
Inwestycje utrzymywane do terminu wymagalności s¹ to aktywa finansowe nie bêd¹ce instrumentami pochodnymi,<br />
z ustalonymi lub mo¿liwymi do określenia p³atnościami oraz o ustalonym terminie wymagalności, wzglêdem których<br />
Grupa ma stanowczy zamiar i jest w stanie utrzymaæ je w posiadaniu do up³ywu terminu wymagalności.<br />
Po¿yczki udzielone i nale¿ności z tytu³u dostaw i us³ug s¹ aktywami finansowymi niebêd¹cymi instrumentami pochodnymi,<br />
z ustalonymi lub mo¿liwymi do określenia p³atnościami, które nie s¹ kwotowane na aktywnym rynku.<br />
Aktywa finansowe dostêpne do sprzeda¿y s¹ to aktywa finansowe nie bêd¹ce instrumentami pochodnymi, które<br />
zosta³y wyznaczone przez Grupê jako dostêpne do sprzeda¿y lub nie bêd¹ce po¿yczkami i nale¿nościami, inwestycjami<br />
utrzymywanymi do up³ywu terminu wymagalności ani aktywami finansowymi wycenianymi w wartości godziwej<br />
przez wynik finansowy. Skutki wyceny aktywów finansowych dostêpnych do sprzeda¿y ujmowane s¹ bezpośrednio<br />
w kapitale w³asnym.<br />
Wycena aktywów finansowych wed³ug wartości godziwej<br />
Grupa wycenia aktywa finansowe wyceniane wed³ug wartości godziwej przez wynik finansowy, w tym instrumenty<br />
pochodne bêd¹ce aktywami oraz aktywa finansowe dostêpne do sprzeda¿y w wartości godziwej, nie dokonuj¹c pomniejszenia<br />
o koszty transakcji, jakie mog¹ byæ poniesione przy sprzeda¿y lub innym sposobie wyzbycia siê aktywów.<br />
Wartośæ godziw¹ aktywów finansowych ustala siê:<br />
• dla instrumentów notowanych na aktywnym rynku w oparciu o ostatnie notowania dostêpne na dzieñ sprawozdawczy,<br />
• dla instrumentów d³u¿nych nienotowanych na aktywnym rynku w oparciu o analizê zdyskontowanych przep³ywów<br />
pieniê¿nych,<br />
• dla terminowych instrumentów pochodnych (forward) i kontraktów swap w oparciu o analizê zdyskontowanych<br />
przep³ywów pieniê¿nych.<br />
Inwestycje w instrumenty kapita³owe (akcje i udzia³y) nieposiadaj¹ce kwotowañ cen rynkowych z aktywnego rynku<br />
i których wartośæ godziwa nie mo¿e byæ wiarygodnie zmierzona, Grupa wycenia wed³ug kosztu, tj. w cenie nabycia<br />
pomniejszonej o ewentualne odpisy z tytu³u utraty wartości.<br />
Aktywa finansowe wyznaczone jako pozycje zabezpieczane podlegaj¹ wycenie zgodnie z zasadami rachunkowości<br />
zabezpieczeñ.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Zyski lub straty wynikaj¹ce z wyceny sk³adnika aktywów finansowych lub zobowi¹zania finansowego, kwalifikowanego<br />
jako wyceniane wed³ug wartości godziwej przez wynik finansowy, ujmuje siê bezpośrednio w przychodach lub kosztach.<br />
Zyski lub straty wynikaj¹ce z wyceny sk³adnika aktywów finansowych zaliczonego do dostêpnych do sprzeda¿y ujmuje<br />
siê bezpośrednio w kapitale w³asnym poprzez zestawienie zmian w kapitale w³asnym, z wyj¹tkiem odpisów aktualizuj¹cych<br />
z tytu³u utraty wartości oraz ró¿nic kursowych, które ujmuje siê bezpośrednio w rachunku zysków i strat.<br />
W przypadku d³u¿nych instrumentów finansowych, odsetki wyliczone przy zastosowaniu metody efektywnej stopy<br />
procentowej s¹ ujmowane w rachunku zysków i strat.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
179
Wycena aktywów finansowych wed³ug zamortyzowanego kosztu<br />
Grupa wycenia po¿yczki i nale¿ności, w tym nale¿ności z tytu³u dostaw i us³ug, oraz inwestycje utrzymywane do terminu<br />
wymagalności wed³ug zamortyzowanego kosztu z zastosowaniem metody efektywnej stopy procentowej. Grupa<br />
stosuje uproszczone metody wyceny aktywów finansowych wycenianych wed³ug zamortyzowanego kosztu je¿eli,<br />
nie powoduje to zniekszta³cenia informacji zawartych w sprawozdaniu finansowym. Aktywa finansowe wyceniane<br />
wed³ug zamortyzowanego kosztu, w odniesieniu do których Grupa stosuje uproszczenia, wyceniane s¹ w momencie<br />
pocz¹tkowego ujêcia i w okresie po pocz¹tkowym ujêciu (w tym na dzieñ bilansowy) w kwocie wymagaj¹cej zap³aty.<br />
Utrata wartości aktywów finansowych<br />
Na ka¿dy dzieñ bilansowy Grupa ocenia czy istniej¹ obiektywne przes³anki utraty wartości sk³adnika aktywów finansowych<br />
lub grupy aktywów finansowych.<br />
Jeśli istniej¹ obiektywne przes³anki, ¿e nast¹pi³a utrata wartości po¿yczek i nale¿ności lub inwestycji utrzymywanych do<br />
terminu wymagalności wycenianych w zamortyzowanym koszcie, to Grupa ujmuje odpis aktualizuj¹cy w kwocie ró¿nicy<br />
pomiêdzy wartości¹ bilansow¹ danego sk³adnika aktywów a wartości¹ bie¿¹c¹ oszacowanych przysz³ych przep³ywów<br />
pieniê¿nych zdyskontowanych z zastosowaniem pierwotnej efektywnej stopy procentowej instrumentu finansowego.<br />
Grupa stosuje uproszczone zasady ustalania utraty wartości w odniesieniu do nale¿ności handlowych – w szczególności<br />
dokonuje siê odpisu z tytu³u utraty wartości w kwocie równej wartości bilansowej, je¿eli termin p³atności nale¿ności min¹³<br />
co najmniej 6 miesiêcy przed dniem bilansowym. Jeśli w nastêpnym okresie strata z tytu³u utraty wartości zmniejszy³a<br />
siê, a zmniejszenie to mo¿na w obiektywny sposób powi¹zaæ ze zdarzeniem nastêpuj¹cym po ujêciu utraty wartości,<br />
to uprzednio ujêt¹ stratê z tego tytu³u odwraca siê i ujmuje w rachunku zysków i strat jako przychody.<br />
Jeśli wystêpuj¹ obiektywne przes³anki, ¿e nast¹pi³a utrata wartości nienotowanego instrumentu kapita³owego, który<br />
nie jest wyceniany wed³ug wartości godziwej, gdy¿ jego wartości godziwej nie mo¿na wiarygodnie ustaliæ, to kwotê<br />
straty z tytu³u utraty wartości ustala siê jako ró¿nicê pomiêdzy wartości¹ bilansow¹ sk³adnika aktywów finansowych<br />
oraz wartości¹ bie¿¹c¹ oszacowanych przysz³ych przep³ywów pieniê¿nych, zdyskontowanych przy zastosowaniu bie-<br />
¿¹cej rynkowej stopy zwrotu dla podobnych aktywów finansowych. Tak ustalonych strat z tytu³u utraty wartości nie<br />
poddaje siê odwróceniu.<br />
Jeśli wystêpuj¹ obiektywne przes³anki, ¿e nast¹pi³a utrata wartości sk³adnika aktywów finansowych dostêpnych do sprzeda¿y,<br />
to skumulowane straty powsta³e na skutek ujemnej wyceny, ujête dotychczas bezpośrednio w kapitale w³asnym,<br />
zgodnie z zasadami wyceny aktywów finansowych, wyksiêgowuje siê z kapita³u w³asnego i ujmuje w rachunku zysków<br />
i strat. Odpis aktualizuj¹cy z tytu³u utraty wartości inwestycji w instrument kapita³owy, kwalifikowany jako dostêpny<br />
do sprzeda¿y, nie podlega odwróceniu przez rachunek zysków i strat.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Jeśli w nastêpnym okresie wartośæ godziwa instrumentu d³u¿nego dostêpnego do sprzeda¿y wzrośnie, a wzrost ten<br />
mo¿e byæ obiektywnie ³¹czony ze zdarzeniem nastêpuj¹cym po ujêciu odpisu aktualizuj¹cego z tytu³u utraty wartości<br />
w rachunku zysków i strat, to kwotê odwracanego odpisu ujmuje siê w rachunku zysków i strat.<br />
D³ugoterminowe aktywa finansowe przeznaczone do sprzeda¿y<br />
Aktywa finansowe zakwalifikowane do aktywów trwa³ych, których wartośæ bilansowa zostanie odzyskana przede<br />
wszystkim w drodze transakcji sprzeda¿y, kwalifikuje siê jako aktywa trwa³e przeznaczone do sprzeda¿y i wykazuje<br />
w odrêbnej pozycji bilansu. Sytuacja taka ma miejsce, gdy sk³adnik aktywów (lub grupa do zbycia) jest dostêpny<br />
do natychmiastowej sprzeda¿y oraz jego sprzeda¿ jest wysoce prawdopodobna. Klasyfikacja ta nie powoduje zmiany<br />
zasad wyceny na szczególne zasady określone w MSSF 5 dla aktywów przeznaczonych do sprzeda¿y. D³ugoterminowe<br />
aktywa finansowe przeznaczone do sprzeda¿y wycenia siê nadal wed³ug ogólnych zasad określonych dla aktywów<br />
finansowych.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
180
Wycena zobowi¹zañ finansowych<br />
Grupa wycenia zobowi¹zania finansowe zakwalifikowane jako wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy<br />
(obejmuj¹ce w szczególności instrumenty pochodne niestanowi¹ce instrumentów zabezpieczaj¹cych) na dzieñ bilansowy<br />
lub inny moment po pocz¹tkowym ujêciu w wartości godziwej. Niezale¿nie od cech i celu nabycia Grupa, w momencie<br />
pocz¹tkowego ujêcia, dokonuje klasyfikacji wybranych zobowi¹zañ finansowych jako wycenianych w wartości godziwej<br />
przez wynik finansowy, gdy prowadzi to do uzyskania bardziej przydatnych informacji. Wartośæ godziwa zaci¹gniêtego<br />
zobowi¹zania ustalana jest na podstawie bie¿¹cej ceny sprzeda¿y dla instrumentów notowanych na aktywnym rynku.<br />
W przypadku braku aktywnego rynku wartośæ godziw¹ zobowi¹zañ finansowych ustala siê poprzez:<br />
• wykorzystanie ostatnich transakcji rynkowych przeprowadzonych bezpośrednio pomiêdzy dobrze poinformowanymi,<br />
zainteresowanymi stronami, lub<br />
• odniesienie do bie¿¹cej wartości godziwej innego instrumentu, który jest niemal¿e taki sam, lub<br />
• analizê zdyskontowanych przep³ywów pieniê¿nych.<br />
Kredyty i po¿yczki otrzymane oraz zobowi¹zania z tytu³u dostaw i us³ug s¹ zobowi¹zaniami finansowymi niebêd¹cymi<br />
instrumentami pochodnymi, z ustalonymi lub mo¿liwymi do określenia p³atnościami, które nie s¹ kwotowane na<br />
aktywnym rynku.<br />
Umowy gwarancji finansowych, tj. umowy zobowi¹zuj¹ce Grupê (wystawcê) do dokonania określonych p³atności<br />
rekompensuj¹cych posiadaczowi stratê, jak¹ poniesie z powodu niedokonania przez określonego d³u¿nika p³atności<br />
w przypadaj¹cym terminie zgodnie z pierwotnymi lub zmienionymi warunkami instrumentu d³u¿nego, niezakwalifikowane<br />
jako zobowi¹zania wyceniane wed³ug wartości godziwej przez wynik finansowy, wycenia siê w wy¿szej wartości:<br />
• ustalonej zgodnie z zasadami wyceny rezerw,<br />
• wartości pocz¹tkowej pomniejszonej w odpowiednich przypadkach o skumulowane odpisy amortyzacyjne.<br />
Wbudowane instrumenty pochodne<br />
Je¿eli Grupa zawar³a kontrakt stanowi¹cy instrument ³¹czny, którego sk³adnikiem jest wbudowany instrument pochodny,<br />
to oddziela go od umowy zasadniczej i ujmuje jako samodzielny instrument pochodny, zgodnie z zasadami określonymi<br />
dla inwestycji wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy, gdy spe³nia wszystkie poni¿sze warunki:<br />
• cechy ekonomiczne wbudowanego instrumentu pochodnego oraz ryzyko z nim zwi¹zane nie s¹ ściśle powi¹zane<br />
z cechami ekonomicznymi i ryzykiem w³aściwymi dla umowy zasadniczej,<br />
• samodzielny instrument o takich samych warunkach umownych jak wbudowany instrument pochodny, spe³nia³by<br />
definicjê instrumentu pochodnego oraz<br />
• ³¹czny instrument nie jest wyceniany w wartości godziwej, a zmiany wartości godziwej nie s¹ ujmowane w rachunku<br />
zysków i strat (tj. instrument pochodny, który jest wbudowany w sk³adnik aktywów finansowych lub zobowi¹zanie<br />
finansowe wyceniane wed³ug wartości godziwej przez wynik finansowy, nie jest wydzielany).<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Grupa dokonuje oceny konieczności oddzielenia wbudowanego instrumentu pochodnego od umowy zasadniczej<br />
i ujmo wania go jako instrumentu pochodnego, gdy staje siê po raz pierwszy stron¹ instrumentu ³¹cznego. Ponowna<br />
ocena dokonywana jest jedynie w przypadku, gdy do umowy (instrumentu ³¹cznego) wprowadzane s¹ w terminie<br />
późniejszym zmiany w znacz¹cy sposób modyfikuj¹ce przep³ywy pieniê¿ne wymagane umow¹.<br />
Instrument pochodny jest to instrument finansowy spe³niaj¹cy poni¿sze warunki:<br />
• jego wartośæ zmienia siê wraz ze zmian¹ określonej stopy procentowej, ceny instrumentu finansowego, ceny towaru,<br />
kursu walutowego, indeksu ceny lub stóp, ratingu kredytowego lub indeksu kredytowego czy te¿ innej zmiennej,<br />
przy za³o¿eniu, ¿e w przypadku zmiennej niefinansowej, zmienna ta nie jest specyficzna dla strony kontraktu,<br />
• nie wymaga ¿adnej pocz¹tkowej inwestycji netto lub wymaga pocz¹tkowej inwestycji netto mniejszej ni¿ dla innych<br />
rodzajów kontraktów, dla których oczekuje siê podobnych reakcji na zmiany czynników rynkowych oraz<br />
• jego rozliczenie nast¹pi w przysz³ości.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
181
Rachunkowośæ zabezpieczeñ<br />
Instrumenty pochodne, wyznaczone jako instrumenty zabezpieczaj¹ce, od których oczekuje siê, ¿e ich wartośæ godziwa<br />
lub wynikaj¹ce z nich przep³ywy pieniê¿ne skompensuj¹ zmiany wartości godziwej lub przep³ywów pieniê¿nych pozycji<br />
zabezpieczanej, ujmuje siê zgodnie z zasadami rachunkowości zabezpieczeñ wartości godziwej lub zabezpieczeñ<br />
przep³ywów pieniê¿nych, je¿eli spe³nione s¹ jednocześnie nastêpuj¹ce warunki:<br />
• w momencie ustanowienia zabezpieczenia formalnie wyznaczono i udokumentowano powi¹zanie zabezpieczaj¹ce,<br />
jak równie¿ cel zarz¹dzania ryzykiem przez Grupê oraz strategiê ustanowienia zabezpieczenia,<br />
• oczekuje siê, ¿e zabezpieczenie bêdzie wysoce efektywne w kompensowaniu zmian wartości godziwej lub przep³ywów<br />
pieniê¿nych wynikaj¹cych z zabezpieczanego ryzyka, zgodnie z udokumentowan¹ pierwotnie strategi¹ zarz¹dzania<br />
ryzykiem, dotycz¹c¹ tego konkretnego powi¹zania zabezpieczaj¹cego,<br />
• w przypadku zabezpieczeñ przep³ywów pieniê¿nych, planowana transakcja bêd¹ca przedmiotem zabezpieczenia musi<br />
byæ wysoce prawdopodobna oraz musi podlegaæ zagro¿eniu zmianami przep³ywów pieniê¿nych, które w rezultacie<br />
mog¹ wp³ywaæ na rachunek zysków i strat,<br />
• efektywnośæ zabezpieczenia mo¿na wiarygodnie oceniæ,<br />
• zabezpieczenie jest na bie¿¹co oceniane i stwierdza siê jego wysok¹ efektywnośæ we wszystkich okresach sprawozdawczych,<br />
na które zabezpieczenie zosta³o ustanowione.<br />
Zabezpieczenie wartości godziwej to zabezpieczenie przed ryzykiem zmian wartości godziwej ujêtego sk³adnika aktywów<br />
lub zobowi¹zania, lub uprawdopodobnionego przysz³ego zobowi¹zania albo wyodrêbnionej czêści takiego sk³adnika<br />
aktywów, zobowi¹zania lub uprawdopodobnionego przysz³ego zobowi¹zania, które przypisaæ mo¿na konkretnemu<br />
rodzajowi ryzyka i które mog³oby wp³ywaæ na rachunek zysków i strat. Za uprawdopodobnione przysz³e zobowi¹zanie<br />
Grupa przyjmuje wi¹¿¹ce porozumienie dotycz¹ce wymiany ustalonej ilości zasobów, po ustalonej cenie, w ustalonym<br />
terminie lub terminach.<br />
W przypadku stosowania rachunkowości zabezpieczeñ wartości godziwej, Grupa:<br />
• ujmuje zyski lub straty wynikaj¹ce z przeszacowania wartości godziwej pochodnego instrumentu zabezpieczaj¹cego<br />
w rachunku zysków i strat oraz<br />
• koryguje wartośæ bilansow¹ pozycji zabezpieczanej o zyski lub straty zwi¹zane z pozycj¹ zabezpieczan¹, wynikaj¹ce<br />
z zabezpieczanego ryzyka i ujmuje je w rachunku zysków i strat (równie¿ w odniesieniu do aktywów finansowych<br />
dostêpnych do sprzeda¿y, których skutki wyceny odnoszone s¹ bezpośrednio na kapita³ w³asny).<br />
Grupa zaprzestaje stosowania zasad rachunkowości zabezpieczeñ wartości godziwej jeśli:<br />
• instrument zabezpieczaj¹cy wygasa, zostaje sprzedany, rozwi¹zany lub wykonany (zast¹pienia jednego instrumentu<br />
zabezpieczaj¹cego drugim lub przed³u¿enia terminu wa¿ności danego instrumentu zabezpieczaj¹cego nie uwa¿a siê<br />
za wygaśniêcie lub rozwi¹zan ie, jeśli takie zast¹pienie lub przed³u¿enie terminu stanowi czêśæ udokumentowanej<br />
strategii zabezpieczania przyjêtej przez Grupê),<br />
• zabezpieczenie przestaje spe³niaæ kryteria rachunkowości zabezpieczeñ lub<br />
• Grupa uniewa¿nia powi¹zanie zabezpieczaj¹ce.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Zabezpieczenie przep³ywów pieniê¿nych to zabezpieczenie przed zagro¿eniem zmienności¹ przep³ywów pieniê¿nych,<br />
które przypisaæ mo¿na konkretnemu rodzajowi ryzyka zwi¹zanemu z ujêtym sk³adnikiem aktywów lub zobowi¹zaniem<br />
lub z wysoce prawdopodobn¹ planowan¹ transakcj¹ i które mog³oby wp³ywaæ na rachunek zysków i strat. Planowana<br />
transakcja jest to niewi¹¿¹ca lecz przewidywana przysz³a transakcja.<br />
W przypadku stosowania rachunkowości zabezpieczeñ przep³ywów pieniê¿nych Grupa:<br />
• czêśæ zysków lub strat zwi¹zanych z instrumentem zabezpieczaj¹cym, która stanowi efektywne zabezpieczenie,<br />
ujmuje bezpośrednio w kapitale w³asnym poprzez zestawienie zmian w kapitale w³asnym, natomiast<br />
• nieefektywn¹ czêśæ zysków lub strat zwi¹zanych z instrumentem zabezpieczaj¹cym ujmuje w rachunku zysków i strat.<br />
Jeśli zabezpieczana planowana transakcja skutkuje ujêciem sk³adnika aktywów finansowych lub zobowi¹zania finansowego,<br />
zwi¹zane z ni¹ zyski lub straty, które by³y ujête bezpośrednio w kapitale w³asnym, przenosi siê do rachunku<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
182
zysków i strat w tym samym okresie albo w okresach, w których nabyty sk³adnik aktywów lub przyjête zobowi¹zanie<br />
maj¹ wp³yw na rachunek zysków i strat. Jednak¿e, jeśli Grupa oczekuje, ¿e ca³ośæ lub czêśæ strat ujêtych bezpośrednio<br />
w kapitale w³asnym nie bêdzie odzyskana w jednym lub wiêcej przysz³ych okresów, ujmuje w rachunku zysków i strat<br />
kwotê, co do której oczekuje siê, ¿e nie bêdzie odzyskana.<br />
Jeśli zabezpieczenie planowanej transakcji skutkuje ujêciem sk³adnika aktywów niefinansowych lub zobowi¹zania<br />
niefinansowego albo planowana transakcja zwi¹zana ze sk³adnikiem aktywów niefinansowych lub zobowi¹zaniem<br />
niefinansowym staje siê uprawdopodobnionym przysz³ym zobowi¹zaniem, do którego stosuje siê zabezpieczenie<br />
wartości godziwej, Grupa wy³¹cza zwi¹zane z tym zyski lub straty, które by³y ujête bezpośrednio w kapitale w³asnym<br />
i w³¹cza je do pocz¹tkowego kosztu nabycia lub do innej wartości bilansowej sk³adnika aktywów lub zobowi¹zania.<br />
Grupa zaprzestaje stosowania zasad rachunkowości zabezpieczeñ przep³ywów pieniê¿nych je¿eli:<br />
• instrument zabezpieczaj¹cy wygasa, zostaje sprzedany, rozwi¹zany lub wykonany – w takim przypadku skumulowane<br />
zyski lub straty zwi¹zane z instrumentem zabezpieczaj¹cym, odnoszone bezpośrednio na kapita³ w³asny, ujmuje siê<br />
dalej w odrêbnej pozycji w kapitale w³asnym, a¿ do momentu wyst¹pienia planowanej transakcji,<br />
• zabezpieczenie przestaje spe³niaæ kryteria rachunkowości zabezpieczeñ – w takim przypadku skumulowane zyski<br />
lub straty zwi¹zane z instrumentem zabezpieczaj¹cym, odnoszone bezpośrednio na kapita³ w³asny, ujmuje siê dalej<br />
w odrêbnej pozycji w kapitale w³asnym, a¿ do momentu wyst¹pienia planowanej transakcji,<br />
• zaprzestano oczekiwaæ realizacji planowanej transakcji, wobec tego wszystkie skumulowane zyski lub straty zwi¹zane<br />
z instrumentem zabezpieczaj¹cym, odnoszone bezpośrednio na kapita³ w³asny, ujmuje siê w rachunku zysków i strat.<br />
W przypadku, gdy Grupa uniewa¿nia powi¹zanie zabezpieczaj¹ce, skumulowane zyski lub straty zwi¹zane z instrumentem<br />
zabezpieczaj¹cym odnoszone bezpośrednio na kapita³ w³asny, ujmuje siê dalej w odrêbnej pozycji w kapitale<br />
w³asnym, a¿ do momentu wyst¹pienia planowanej transakcji lub do momentu, kiedy zaprzestanie siê oczekiwaæ jej<br />
realizacji.<br />
Zapasy<br />
Zapasy s¹ to aktywa:<br />
• przeznaczone do sprzeda¿y w toku zwyk³ej dzia³alności gospodarczej,<br />
• bêd¹ce w trakcie produkcji przeznaczonej na tak¹ sprzeda¿ lub<br />
• maj¹ce postaæ materia³ów lub dostaw surowców zu¿ywanych w procesie produkcyjnym lub w trakcie świadczenia<br />
us³ug.<br />
Na moment pocz¹tkowego ujêcia materia³y i towary s¹ wyceniane w cenie nabycia.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Na dzieñ bilansowy materia³y i towary wycenia siê w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia lub te¿ wed³ug wartości<br />
netto mo¿liwej do uzyskania, w zale¿ności od tego, która z kwot jest ni¿sza, z uwzglêdnieniem odpisów z tytu³u<br />
utraty przydatności ekonomicznej. Wartośæ netto mo¿liwa do uzyskania jest to cena sprzeda¿y ustalona w toku zwyk³ej<br />
dzia³alności gospodarczej pomniejszona o koszty wykoñczenia i szacowane koszty niezbêdne do doprowadzenia<br />
sprzeda¿y do skutku.<br />
Wartośæ materia³ów przeznaczonych do wykorzystania w procesie produkcji zapasów nie odpisuje siê do kwoty ni¿szej<br />
od ceny nabycia lub kosztu wytworzenia, je¿eli oczekuje siê, ¿e wyroby gotowe, do produkcji których bêd¹ wykorzystane,<br />
zostan¹ sprzedane w wysokości nie ni¿szej ni¿ cena nabycia lub koszt wytworzenia. Je¿eli jednak spadek cen<br />
materia³ów wskazuje na to, ¿e cena nabycia lub koszt zast¹pienia wyrobów gotowych bêd¹ wy¿sze od wartości netto<br />
mo¿liwej do uzyskania, wartośæ materia³ów odpisuje siê do poziomu wartości netto mo¿liwej do uzyskania.<br />
Rozchód materia³ów i towarów ustalany jest wed³ug cen średniowa¿onych, zakupu lub nabycia.<br />
Wyroby gotowe i zapasy pó³fabrykatów wycenia siê na moment pocz¹tkowego ujêcia wed³ug rzeczywistego kosztu<br />
wytworzenia. Przez koszty wytworzenia nale¿y rozumieæ koszty wsadu i koszty przerobu produktów przypadaj¹cych<br />
na okres ich wytworzenia.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
183
Do kosztów wytworzenia nie zalicza siê:<br />
• kosztów bêd¹cych konsekwencj¹ niewykorzystanych zdolności produkcyjnych i strat produkcyjnych,<br />
• kosztów ogólnego zarz¹du, które nie s¹ zwi¹zane z doprowadzeniem zapasów do postaci i miejsca, w jakich siê<br />
znajduj¹ w momencie wyceny,<br />
• kosztów magazynowania wyrobów gotowych i pó³produktów, chyba ¿e poniesienie tych kosztów jest niezbêdne<br />
w procesie produkcji,<br />
• kosztów sprzeda¿y.<br />
Dla produktów gotowych koszt wytworzenia obejmuje alokacjê sta³ych i zmiennych pośrednich kosztów produkcji<br />
ustalonych dla normalnego poziomu produkcji.<br />
Zapasy wyrobów gotowych i pó³fabrykatów na dzieñ bilansowy wycenia siê wed³ug kosztów rzeczywistych wytworzenia,<br />
jednak nie wy¿szych od cen sprzeda¿y netto produktów.<br />
Rozchody wyrobów wycenia siê wg średniowa¿onego kosztu wytworzenia zarejestrowanego w danym okresie sprawozdawczym.<br />
Nale¿ności<br />
Nale¿ności z tytu³u dostaw i us³ug oraz pozosta³e nale¿ności na dzieñ ich powstania s¹ wykazywane w wartości bie¿¹cej<br />
przewidywanej zap³aty i ujmowane w okresach późniejszych wed³ug zamortyzowanego kosztu przy zastosowaniu<br />
efektywnej stopy procentowej oraz pomniejszane o odpisy aktualizuj¹ce nale¿ności w¹tpliwe.<br />
Grupa stosuje uproszczone metody wyceny nale¿ności, je¿eli nie powoduje to zniekszta³cenia informacji zawartych<br />
w sprawozdaniu finansowym, w szczególności w przypadku, gdy okres do momentu sp³aty nale¿ności nie jest d³ugi.<br />
Nale¿ności, w odniesieniu do których Grupa stosuje uproszczenia, s¹ wyceniane w momencie pocz¹tkowego ujêcia<br />
w kwocie wymaganej zap³aty, a w okresie późniejszym, w tym na dzieñ bilansowy, w kwocie wymagaj¹cej zap³aty<br />
pomniejszonej o odpisy z tytu³u utraty wartości.<br />
Środki pieniê¿ne i ekwiwalenty środków pieniê¿nych<br />
Środki pieniê¿ne obejmuj¹ gotówkê w kasie i na rachunkach bankowych. Ekwiwalenty środków pieniê¿nych s¹<br />
krótkoterminowymi inwestycjami o du¿ej p³ynności (o pierwotnym terminie zapadalności do trzech miesiêcy), ³atwo<br />
wymienialnymi na określone kwoty środków pieniê¿nych oraz nara¿onymi na nieznaczne ryzyko zmiany wartości.<br />
Saldo środków pieniê¿nych i ich ekwiwalentów, wykazane w rachunku przep³ywów pieniê¿nych, sk³ada siê z określonych<br />
powy¿ej środków pieniê¿nych i ich ekwiwalentów pomniejszonych o niesp³acone kredyty w rachunkach bie¿¹cych,<br />
je¿eli stanowi¹ integraln¹ czêśæ zarz¹dzania środkami pieniê¿nymi.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Wycenê i rozchód środków pieniê¿nych w walutach obcych ustala siê przy zastosowaniu metody FIFO (ang. First In First<br />
Out, tzn. Pierwsze Wesz³o Pierwsze Wysz³o).<br />
Kapita³ w³asny<br />
Kapita³ w³asny ujmuje siê w ksiêgach rachunkowych z podzia³em na jego rodzaje i wed³ug zasad określonych przepisami<br />
prawa i postanowieniami statutu Spó³ki.<br />
Kapita³ zak³adowy wykazywany jest wed³ug wartości nominalnej, w wysokości zgodnej ze statutem Spó³ki oraz wpisem<br />
do Krajowego Rejestru S¹dowego, za wyj¹tkiem emisji sprzed 1996 roku, która zosta³a skorygowana przy zastosowaniu<br />
ogólnego indeksu cen zgodnie z MSR 29.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
184
Zadeklarowane lecz nie wniesione wk³ady kapita³owe ujmuje siê jako nale¿ne wk³ady na poczet kapita³u. Akcje w³asne<br />
oraz nale¿ne wp³aty na poczet kapita³u zak³adowego pomniejszaj¹ wartośæ kapita³u w³asnego.<br />
Kapita³ z emisji akcji powy¿ej ich wartości nominalnej tworzony jest z nadwy¿ki ceny emisyjnej akcji powy¿ej ich wartości<br />
nominalnej pomniejszonej o koszty tej emisji.<br />
Koszty emisji akcji poniesione przy powstaniu spó³ki akcyjnej lub podwy¿szeniu kapita³u zak³adowego zmniejszaj¹<br />
kapita³ z emisji akcji powy¿ej ich wartości nominalnej do wysokości nadwy¿ki wartości emisji nad wartości¹ nominaln¹<br />
akcji, a pozosta³a ich czêśæ prezentowana jest w zyskach zatrzymanych.<br />
Zmiany wyceny wartości godziwej instrumentów zabezpieczaj¹cych przep³ywy pieniê¿ne w czêści uznanej za skuteczne<br />
zabezpieczenie ujmuje siê w pozycji kapita³u z tytu³u stosowania rachunkowości zabezpieczeñ.<br />
Kapita³ w³asny powsta³y z zamiany d³u¿nych papierów wartościowych, zobowi¹zañ i po¿yczek na akcje wykazuje siê<br />
w wartości nominalnej tych papierów wartościowych, zobowi¹zañ i po¿yczek, po uwzglêdnieniu niezamortyzowanego<br />
dyskonta lub premii, odsetek naliczonych i niezap³aconych do dnia zamiany, które nie bêd¹ wyp³acone, niezrealizowanych<br />
ró¿nic kursowych oraz skapitalizowanych kosztów emisji.<br />
Zyski zatrzymane obejmuj¹:<br />
• kwoty powsta³e z podzia³u zysku,<br />
• przeniesienia kapita³u z aktualizacji wyceny (na kapita³ z aktualizacji wyceny odnosi siê ró¿nicê pomiêdzy wartości¹<br />
godziw¹ a cen¹ nabycia, po pomniejszeniu o podatek odroczony, aktywów dostêpnych do sprzeda¿y, jeśli istnieje<br />
cena rynkowa ustalona na aktywnym rynku regulowanym albo których wartośæ godziwa mo¿e byæ ustalona w inny<br />
wiarygodny sposób),<br />
• niepodzielony wynik z lat ubieg³ych,<br />
• wynik finansowy roku bie¿¹cego,<br />
• wyp³acone zaliczki na poczet dywidendy oraz<br />
• skutki b³êdów poprzednich okresów.<br />
Po¿yczki i kredyty<br />
Po¿yczki i kredyty bankowe s¹ pocz¹tkowo ujmowane w wartości godziwej otrzymanych wp³ywów, pomniejszonych<br />
o koszty transakcyjne. Nastêpnie wyceniane s¹ po zamortyzowanej cenie nabycia przy zastosowaniu metody efektywnej<br />
stopy procentowej. Ró¿nica pomiêdzy wp³ywami netto, a wartości¹ wykupu jest wykazywana w kosztach lub<br />
przychodach finansowych w okresie wykorzystywania kredytu lub po¿yczki.<br />
Grupa stosuje uproszczone metody wyceny po¿yczki lub kredytu, które zwykle wyceniane s¹ wed³ug zamortyzowanego<br />
kosztu, je¿eli nie powoduje to zniekszta³cenia informacji zawartych w sprawozdaniu finansowym, w szczególności<br />
w przypadku, gdy okres do momentu uregulowania po¿yczki lub kredytu nie jest d³ugi. Po¿yczki lub kredyty,<br />
w odniesieniu do których Grupa stosuje uproszczenia, wyceniane s¹ w momencie pocz¹tkowego ujêcia i w okresie<br />
późniejszym, w tym na dzieñ bilansowy, w kwocie wymagaj¹cej zap³aty.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Koszty finansowania zewnêtrznego<br />
Koszty po¿yczek i kredytów, w tym ró¿nice kursowe powsta³e w wyniku zaci¹gniêcia po¿yczek i kredytów w walucie<br />
obcej, zgodnie z podejściem wzorcowym MSR 23, ujmowane s¹ w rachunku zysków i strat w okresie, którego dotycz¹.<br />
Rezerwy<br />
Rezerwy s¹ zobowi¹zaniami, których kwota lub termin zap³aty s¹ niepewne.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
185
Grupa tworzy rezerwy w przypadku, gdy na Grupie ci¹¿y obowi¹zek (prawny lub zwyczajowo oczekiwany) wynikaj¹cy<br />
ze zdarzeñ przesz³ych i gdy prawdopodobne jest, ¿e wype³nienie tego obowi¹zku spowoduje koniecznośæ rozchodu<br />
zasobów stanowi¹cych korzyści ekonomiczne oraz mo¿na wiarygodnie oszacowaæ kwotê tego zobowi¹zania.<br />
Rezerwy tworzy siê w wysokości stanowi¹cej najbardziej w³aściwy szacunek nak³adów niezbêdnych do wype³nienia<br />
obecnego obowi¹zku na dzieñ bilansowy.<br />
Wysokośæ utworzonych rezerw jest weryfikowana na dzieñ bilansowy w celu skorygowania ich do wysokości szacunków<br />
zgodnych ze stanem wiedzy na ten dzieñ. Rozwi¹zanie rezerw nastêpuje w przypadku, gdy przesta³o byæ prawdopodobne,<br />
¿e do wype³nienia obowi¹zku bêdzie konieczne wydatkowanie środków zawieraj¹cych w sobie korzyści<br />
ekonomiczne. Wykorzystanie rezerw nastêpuje tylko zgodnie z przeznaczeniem, na które zosta³y pierwotnie utworzone.<br />
W przypadku, gdy wp³yw zmian wartości pieni¹dza w czasie jest istotny, wysokośæ rezerwy ustalana jest na pozi omie<br />
bie¿¹cej wartości spodziewanych przysz³ych wydatków koniecznych do uregulowania zobowi¹zania. Zwiêkszenie<br />
rezerwy w zwi¹zku z up³ywem czasu ujmuje siê w ciê¿ar kosztów finansowych w przypadku zastosowania metody<br />
polegaj¹cej na dyskontowaniu.<br />
Rezerwy tworzy siê m.in. z nastêpuj¹cych tytu³ów (je¿eli spe³nione s¹ wy¿ej wymienione warunki ujmowania rezerw):<br />
• ryzyko środowiskowe,<br />
• restrukturyzacja,<br />
• tocz¹ce siê postêpowania s¹dowe.<br />
Nie tworzy siê rezerw na przysz³e straty operacyjne.<br />
Rezerwa środowiskowa<br />
Grupa tworzy rezerwy na przysz³e zobowi¹zania z tytu³u kosztów rekultywacji ska¿onego środowiska gruntowo-wodnego<br />
lub eliminacji szkodliwych substancji w przypadku wystêpowania prawnego lub praktycznego obowi¹zku wykonania<br />
tych czynności. Wysokośæ rezerwy na rekultywacjê podlega okresowej weryfikacji na podstawie oceny zanieczyszczenia<br />
obiektów dokonanych przez niezale¿nych ekspertów. Grupa na bie¿¹co dokonuje rekultywacji ska¿onych gruntów, co<br />
skutkuje zmniejszeniem rezerwy na rekultywacje poprzez jej wykorzystanie.<br />
Rezerwa na restrukturyzacjê<br />
Spó³ka tworzy rezerwê na koszty restrukturyzacji rozumianej jako zaplanowany i kontrolowany przez zarz¹d program,<br />
który zmienia w sposób istotny zakres dzia³alności lub sposób, w jaki dzia³alnośæ jest prowadzona. Rezerwa z tytu³u<br />
restrukturyzacji jest tworzona, gdy spó³ka zatwierdzi³a szczegó³owy i formalny plan restrukturyzacji oraz proces restrukturyzacji<br />
zosta³ rozpoczêty lub zosta³ og³oszony publicznie. Przy wycenie rezerwy na restrukturyzacjê uwzglêdnia<br />
siê wy³¹cznie bezpośrednie koszty wynikaj¹ce z restrukturyzacji, np. zwolnieñ pracowników (wyp³acone odprawy<br />
i odszkodowania), rozwi¹zania umów dzier¿awy, najmu, leasingu, demonta¿u posiadanego maj¹tku. Nie uwzglêdnia<br />
siê przysz³ych kosztów zwi¹zanych z prowadzeniem dzia³alności po restrukturyzacji, np. przeszkolenie pracowników,<br />
marketing oraz zysków z oczekiwanej likwidacji aktywów.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Rezerwy na nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalne i rentowe<br />
Zgodnie z obowi¹zuj¹cymi systemami wynagradzania pracownicy maj¹ prawo do nagród jubileuszowych, odpraw<br />
emerytalnych i rentowych.<br />
Nagrody jubileuszowe s¹ wyp³acane pracownikom po przepracowaniu określonej liczby lat. Odprawy emerytalne<br />
(rentowe) s¹ wyp³acane jednorazowo w momencie przejścia na emeryturê (rentê). Wysokośæ odpraw emerytalnych,<br />
rentowych i nagród jubileuszowych zale¿y od sta¿u pracy oraz średniego wynagrodzenia pracownika.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
186
Nagrody jubileuszowe zalicza siê do innych d³ugoterminowych świadczeñ pracowniczych, natomiast odprawy emerytalne<br />
i rentowe zalicza siê do programów określonych świadczeñ po okresie zatrudnienia.<br />
Rezerwê na zobowi¹zania z tytu³u odpraw emerytalnych, rentowych i nagród jubileuszowych tworzy siê w celu przyporz¹dkowania<br />
kosztów do okresów, których dotycz¹.<br />
Wartośæ bie¿¹ca tych zobowi¹zañ na koniec ka¿dego roku obrotowego jest obliczana przez niezale¿nego aktuariusza<br />
i przeszacowywana, je¿eli wyst¹pi¹ istotne przes³anki maj¹ce wp³yw na wysokośæ tego zobowi¹zania. Naliczone zobowi¹zania<br />
s¹ równe zdyskontowanym p³atnościom, które w przysz³ości zostan¹ dokonane, z uwzglêdnieniem m.in.<br />
rotacji zatrudnienia, planowanego wzrostu poziomu wynagrodzeñ i dotycz¹ okresu do dnia koñcz¹cego rok obrotowy.<br />
Skutki zmian wycen aktuarialnych ujmuje siê w rachunku zysków i strat.<br />
Zobowi¹zania<br />
Zobowi¹zania z tytu³u dostaw i us³ug oraz pozosta³e zobowi¹zania wycenia siê wed³ug zamortyzowanego kosztu<br />
z zastosowaniem metody efektywnej stopy procentowej. Grupa stosuje uproszczone metody wyceny zobowi¹zañ,<br />
w tym równie¿ zobowi¹zañ finansowych, które zwykle wyceniane s¹ wed³ug zamortyzowanego kosztu, je¿eli nie powoduje<br />
to zniekszta³cenia informacji zawartych w sprawozdaniu finansowym, w szczególności w przypadku, gdy okres<br />
do momentu uregulowania zobowi¹zania nie jest d³ugi. Zobowi¹zania, w tym zobowi¹zania finansowe, w odniesieniu<br />
do których Grupa stosuje uproszczenia, wyceniane s¹ w momencie pocz¹tkowego ujêcia i w okresie późniejszym,<br />
w tym na dzieñ bilansowy, w kwocie wymagaj¹cej zap³aty.<br />
Zobowi¹zania warunkowe i aktywa warunkowe<br />
Zobowi¹zania warunkowe nie s¹ wykazywane w bilansie, jednak ujawnia siê je w sprawozdaniu finansowym. Tego<br />
typy zobowi¹zania nie s¹ ujawniane w sprawozdaniu finansowym, je¿eli prawdopodobieñstwo wyp³ywu środków<br />
uosabiaj¹cych korzyści ekonomiczne jest znikome.<br />
Zobowi¹zania warunkowe nabyte w drodze po³¹czenia jednostek gospodarczych ujmowane s¹ w bilansie jako rezerwy<br />
na zobowi¹zania.<br />
Warunkowy sk³adnik aktywów jest mo¿liwym sk³adnikiem aktywów, który powstaje na skutek zdarzeñ przesz³ych oraz<br />
którego istnienie zostanie potwierdzone dopiero w momencie wyst¹pienia lub niewyst¹pienia jednego lub wiêkszej<br />
ilości niepewnych przysz³ych zdarzeñ, które nie w pe³ni podlegaj¹ kontroli Grupy.<br />
Aktywa warunkowe nie s¹ wykazywane w bilansie, jednak¿e ujawnia siê je w sprawozdaniu finansowym, je¿eli wp³yw<br />
korzyści ekonomicznych jest prawdopodobny.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Przychody<br />
Przychody ze sprzeda¿y produktów, us³ug, towarów i materia³ów ujmuje siê, je¿eli kwotê przychodów mo¿na wyceniæ<br />
w wiarygodny sposób, istnieje prawdopodobieñstwo, ¿e Grupa uzyska korzyści ekonomiczne z tytu³u transakcji oraz<br />
wszystkie wspó³mierne koszty mo¿na wyceniæ w wiarygodny sposób. Przychody ze sprzeda¿y produktów, towarów<br />
i materia³ów ujmuje siê, gdy znacz¹ce ryzyko i korzyści zwi¹zane z ich w³asności¹ zosta³o przekazane nabywcy. Przychody<br />
obejmuj¹ kwoty otrzymane i nale¿ne z tytu³u dostarczonych nabywcom produktów i towarów, pomniejszone o rabaty<br />
handlowe oraz podatek od towarów i us³ug (VAT), podatek akcyzowy i op³atê paliwow¹. Wysokośæ przychodów ustala<br />
siê wed³ug wartości godziwej zap³aty otrzymanej b¹dź nale¿nej. Przychody uzyskane z tytu³u rozliczenia transakcji<br />
instrumentów zabezpieczaj¹cych przep³ywy pieniê¿ne koryguj¹ wartośæ przychodów ze sprzeda¿y.<br />
Przychody i koszty dotycz¹ce us³ug, których moment rozpoczêcia i zakoñczenia przypadaj¹ w ró¿nych okresach sprawozdawczych,<br />
ujmuje siê na podstawie stopnia zaawansowania us³ugi, je¿eli mo¿na w wiarygodny sposób wyceniæ<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
187
wynik z transakcji, tj. wtedy, gdy mo¿na ustaliæ ³¹czn¹ kwotê przychodów z umowy dotycz¹cej us³ugi oraz koszty<br />
us³ugi, istnieje prawdopodobieñstwo, ¿e Grupa uzyska korzyści ekonomiczne z umowy i stopieñ realizacji umowy<br />
mo¿e byæ określony w wiarygodny sposób. W przypadku, gdy nie ma mo¿liwości spe³nienia tych warunków, przychody<br />
ujmuje siê tylko do wysokości kosztów poniesionych do danego dnia, nie wy¿szych jednak od kosztów, które Grupa<br />
spodziewa siê odzyskaæ.<br />
Przychody z tytu³u licencji i tantiem oraz znaku towarowego ujmuje siê stopniowo, odpowiednio do treści umowy.<br />
Op³aty ponoszone z góry, dotycz¹ce umów zawartych przez Grupê w okresie bie¿¹cym, s¹ ujmowane jako przychody<br />
przysz³ych okresów.<br />
Przychody z tytu³u franchisingu ujmuje siê odpowiednio do treści umowy, w sposób odzwierciedlaj¹cy przyczynê obci¹¿enia<br />
op³atami z tytu³u franchisingu.<br />
Przychody z tytu³u dywidend ujmuje siê w momencie ustalenia praw akcjonariuszy/udzia³owców do ich otrzymania.<br />
Koszty<br />
Grupa ujmuje koszty zgodnie z zasad¹ wspó³mierności przychodów i kosztów oraz zasad¹ ostro¿ności.<br />
Koszt wytworzenia sprzedanych produktów obejmuje koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów i us³ug, w tym us³ug<br />
dzia³alności pomocniczej.<br />
Koszty sprzeda¿y obejmuj¹ koszty pośrednictwa w sprzeda¿y, koszty handlowe, koszty reklamy i promocji oraz koszty<br />
dystrybucji.<br />
Koszty ogólnego zarz¹du obejmuj¹ koszty zwi¹zane z zarz¹dzaniem i administrowaniem Grup¹ jako ca³ości¹.<br />
Segmenty dzia³alności<br />
Grupa przyjê³a podstawowy uk³ad sprawozdawczy wed³ug segmentów bran¿owych, co oznacza, ¿e w przewa¿aj¹cym<br />
stopniu na ryzyko i stopy zwrotu Grupy wp³ywaj¹ ró¿nice istniej¹ce miêdzy towarami i produktami.<br />
Grupa przyjê³a jako uzupe³niaj¹cy uk³ad sprawozdawczy segmenty geograficzne wed³ug kryterium rynków zbytu.<br />
Dzia³alnośæ operacyjn¹ Grupy podzielono na trzy g³ówne segmenty bran¿owe:<br />
• Segment Rafineryjny, który obejmuje przetwórstwo ropy naftowej oraz sprzeda¿ hurtow¹ i detaliczn¹ produktów<br />
rafineryjnych,<br />
• Segment Petrochemiczny, który obejmuje produkcjê i sprzeda¿ petrochemikaliów,<br />
• Segment Chemiczny, który obejmuje produkcjê i sprzeda¿ nawozów sztucznych i PCW.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
W sk³ad pozosta³ej dzia³alności wchodz¹ m.in. dzia³alnośæ pomocnicza, transportowa oraz dzia³alnośæ serwisowo-<br />
-konserwacyjna i budowlana.<br />
Przychody segmentu s¹ przychodami osi¹ganymi b¹dź to ze sprzeda¿y zewnêtrznym klientom, b¹dź z transakcji<br />
z innymi segmentami, które s¹ wykazywane w rachunku zysków i strat i daj¹ siê bezpośrednio przyporz¹dkowaæ do<br />
danego segmentu wraz z odpowiedni¹ czêści¹ przychodów, któr¹ w oparciu o racjonalne przes³anki mo¿na przypisaæ<br />
do tego segmentu.<br />
Koszty segmentu s¹ kosztami sk³adaj¹cymi siê z kosztów zwi¹zanych ze sprzeda¿¹ zewnêtrznym klientom oraz kosztów<br />
transakcji realizowanych z innymi segmentami, które wynikaj¹ z dzia³alności operacyjnej danego segmentu i daj¹<br />
siê bezpośrednio przyporz¹dkowaæ do tego segmentu wraz z odpowiedni¹ czêści¹ kosztów Grupy, które w oparciu<br />
o racjonalne przes³anki mo¿na przypisaæ do danego segmentu.<br />
Do przychodów/kosztów segmentu nie zalicza siê:<br />
• podatku dochodowego,<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
188
• odsetek, ³¹cznie z odsetkami z tytu³u zaliczek lub po¿yczek uzyskanych od innych segmentów,<br />
• zysków i strat na sprzeda¿y inwestycji lub zysków i strat powsta³ych wskutek wygaśniêcia zad³u¿enia chyba, ¿e<br />
dzia³alnośæ segmentu ma charakter przede wszystkim finansowy,<br />
• ogólnych kosztów administracyjnych oraz innych przychodów/kosztów powstaj¹cych na poziomie Grupy jako ca³ości.<br />
Aktywa (pasywa) segmentu s¹ aktywami (pasywami) operacyjnymi wykorzystywanymi przez segment w dzia³alności<br />
operacyjnej, które daj¹ siê bezpośrednio przyporz¹dkowaæ do danego segmentu lub w oparciu o racjonalne przes³anki<br />
przypisaæ do tego segmentu. W szczególności do aktywów i pasywów segmentu nie zalicza siê aktywów (zobowi¹zañ)<br />
zwi¹zanych z podatkiem dochodowym.<br />
Wynik segmentu jest ustalany na poziomie wyniku operacyjnego.<br />
Przychody, wynik, aktywa i zobowi¹zania segmentów ustalane s¹ przed dokonaniem wy³¹czeñ transakcji pomiêdzy<br />
segmentami, po eliminacji w ramach segmentu.<br />
Ceny sprzeda¿y w transakcjach pomiêdzy segmentami zbli¿one s¹ do cen rynkowych. Koszty operacyjne segmentu s¹<br />
odpowiednio alokowane do w³aściwego segmentu.<br />
Pozosta³e koszty, których nie mo¿na racjonalnie przyporz¹dkowaæ do segmentów, ujmowane s¹ w pozycji nieprzypisanych<br />
kosztów Grupy, jako pozycja uzgodnieniowa pomiêdzy sumarycznym zyskiem (strat¹) w podziale na segmenty<br />
a wynikiem operacyjnym.<br />
Dotacje rz¹dowe<br />
Je¿eli istnieje uzasadniona pewnośæ, ¿e dotacja zostanie uzyskana oraz spe³nione zostan¹ wszystkie zwi¹zane z ni¹<br />
warunki, wówczas dotacje rz¹dowe s¹ wyceniane i ujmowane wed³ug wartości godziwej.<br />
W przypadku gdy dotacja dotyczy danej pozycji przychodowej, wówczas jest ona ujmowana jako przychód wspó³mierny<br />
do kosztów, które dotacja ta ma w zamierzeniu kompensowaæ.<br />
Natomiast jeśli dotacja dotyczy sk³adnika aktywów, wówczas jej wartośæ godziwa jest ujmowana jako przychód<br />
przysz³ych okresów, a nastêpnie stopniowo, drog¹ równych odpisów okresowych, odpisywana w przychody przez<br />
szacowany okres u¿ytkowania zwi¹zanego z ni¹ sk³adnika aktywów.<br />
Podatek dochodowy<br />
Podatek dochodowy obejmuje podatek bie¿¹cy oraz odroczony podatek dochodowy.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Bie¿¹cy podatek dochodowy jest to kwota ustalona na podstawie przepisów podatkowych, która jest naliczona od<br />
dochodu do opodatkowania za dany okres.<br />
Bie¿¹cy podatek dochodowy ujmuje siê jako zobowi¹zanie w kwocie, w jakiej nie zosta³ zap³acony. Jeśli kwota dotychczas<br />
zap³acona z tytu³u bie¿¹cego podatku dochodowego przekracza kwotê do zap³aty, to nadwy¿kê ujmuje siê<br />
jako nale¿nośæ.<br />
Aktywa z tytu³u odroczonego podatku dochodowego ujmuje siê w zwi¹zku z wystêpowaniem ujemnych ró¿nic przejściowych,<br />
nierozliczonych strat podatkowych oraz niewykorzystanych ulg podatkowych.<br />
Rezerwê z tytu³u odroczonego podatku dochodowego ujmuje siê w zwi¹zku z wystêpowaniem dodatnich ró¿nic<br />
przejściowych.<br />
Ujemne ró¿nice przejściowe powoduj¹ powstanie kwot pomniejszaj¹cych podstawê opodatkowania w przysz³ych<br />
okresach, gdy wartośæ bilansowa sk³adnika aktywów zostanie zrealizowana lub sk³adnika pasywów rozliczona. Ujemne<br />
ró¿nice przejściowe powstaj¹, gdy wartośæ bilansowa sk³adnika aktywów jest ni¿sza ni¿ jego wartośæ podatkowa albo<br />
wartośæ bilansowa sk³adnika zobowi¹zañ jest wy¿sza ni¿ jego wartośæ podatkowa. Ujemne ró¿nice przejściowe mog¹<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
189
ównie¿ powstawaæ w zwi¹zku z pozycjami nieujêtymi w ksiêgach jako aktywa lub zobowi¹zania. Wartośæ podatkow¹<br />
ustala siê odpowiednio do przewidywanego sposobu wykorzystania aktywów lub rozliczenia zobowi¹zañ.<br />
Dodatnie ró¿nice przejściowe powoduj¹ powstanie kwot zwiêkszaj¹cych podstawê opodatkowania w przysz³ych okresach,<br />
gdy wartośæ bilansowa sk³adnika aktywów zostanie zrealizowana lub sk³adnika pasywów rozliczona. Dodatnie<br />
ró¿nice przejściowe powstaj¹, gdy wartośæ bilansowa sk³adnika aktywów jest wy¿sza ni¿ jego wartośæ podatkowa<br />
albo wartośæ bilansowa sk³adnika zobowi¹zañ jest ni¿sza ni¿ jego wartośæ podatkowa. Dodatnie ró¿nice przejściowe<br />
mog¹ równie¿ powstawaæ w zwi¹zku z pozycjami nieujêtymi w ksiêgach jako aktywa lub zobowi¹zania. Wartośæ<br />
podatkow¹ ustala siê odpowiednio do przewidywanego sposobu wykorzystania aktywów lub rozliczenia zobowi¹zañ.<br />
Nie ujmuje siê aktywów ani rezerwy z tytu³u odroczonego podatku dochodowego od ró¿nic przejściowych wynikaj¹cych<br />
z pocz¹tkowego ujêcia sk³adnika aktywów lub zobowi¹zañ wskutek transakcji, która nie jest po³¹czeniem jednostek<br />
gospodarczych oraz nie wp³ywa w momencie przeprowadzania transakcji na wynik finansowy brutto ani na dochód do<br />
opodatkowania (stratê podatkow¹). Nie ujmuje siê rezerwy z tytu³u odroczonego podatku dochodowego od wartości<br />
firmy, której amortyzacja nie stanowi kosztu uzyskania przychodu.<br />
Wysokośæ aktywów i rezerwy z tytu³u odroczonego podatku dochodowego ustala siê na ka¿dy dzieñ sprawozdawczy<br />
przy uwzglêdnieniu stawek podatku dochodowego obowi¹zuj¹cych w roku powstania obowi¹zku podatkowego,<br />
pos³uguj¹c siê w tym celu stawkami wynikaj¹cymi z og³oszonych aktów prawnych.<br />
Aktywa z tytu³u odroczonego podatku dochodowego ujmuje siê do wysokości, do której jest prawdopodobne, i¿<br />
osi¹gniêty zostanie dochód do opodatkowania, który pozwoli na potr¹cenie ujemnych ró¿nic przejściowych (analiza<br />
pod k¹tem utraty wartości aktywów z tytu³u odroczonego podatku dochodowego na ka¿dy dzieñ sprawozdawczy).<br />
Aktywa i rezerwa z tytu³u odroczonego podatku nie podlegaj¹ dyskontowaniu.<br />
Aktywa i rezerwa z tytu³u odroczonego podatku dochodowego dotycz¹ce operacji rozliczanych bezpośrednio z kapita³em<br />
w³asnym odnosi siê równie¿ na kapita³ w³asny.<br />
Aktywa i rezerwa z tytu³u odroczonego podatku dochodowego traktowane s¹ w ca³ości jako d³ugoterminowe.<br />
Aktywa i rezerwa z tytu³u odroczonego podatku dochodowego podlegaj¹ kompensacie w bilansie, je¿eli istnieje mo¿liwy<br />
do wyegzekwowania tytu³ prawny do przeprowadzania kompensat ujmowanych kwot. Zak³ada siê, ¿e tytu³ prawny<br />
istnieje, je¿eli ujmowane kwoty dotycz¹ tego samego podatnika (w tym podatkowej grupy kapita³owej), za wyj¹tkiem<br />
kwot dotycz¹cych pozycji opodatkowanych rycza³tem lub w inny podobny sposób, je¿eli przepisy podatkowe nie<br />
przewiduj¹ mo¿liwości ich potr¹cenia od podatku ustalonego na zasadach ogólnych.<br />
Zysk na jedn¹ akcjê<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Zysk na jedn¹ akcjê jest obliczany poprzez podzielnie zysku netto za dany okres przys³uguj¹cego akcjonariuszom akcji<br />
zwyk³ych przez średni¹ wa¿on¹ ilośæ akcji wystêpuj¹cych w danym okresie.<br />
Rozwodniony zysk na jedn¹ akcjê dla ka¿dego okresu jest obliczany poprzez podzielenie zysku netto za dany okres<br />
skorygowanego o zmiany zysku wynikaj¹ce z zamiany potencjalnych akcji zwyk³ych na akcje zwyk³e przez skorygowan¹<br />
średnia wa¿on¹ liczbê akcji zwyk³ych.<br />
Transakcje w walucie obcej<br />
Transakcjê w walucie obcej pocz¹tkowo ujmuje siê w walucie funkcjonalnej, stosuj¹c do przeliczenia kwoty wyra¿onej<br />
w walucie obcej natychmiastowy kurs wymiany waluty funkcjonalnej na walutê obc¹ obowi¹zuj¹cy na dzieñ zawarcia<br />
transakcji.<br />
Walut¹ funkcjonaln¹ Jednostki Dominuj¹cej jest z³oty polski.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
190
Na ka¿dy dzieñ bilansowy:<br />
• pozycje pieniê¿ne w walucie obcej obejmuj¹ce posiadane przez Grupê waluty oraz nale¿ności i zobowi¹zania przypadaj¹ce<br />
do otrzymania lub zap³aty, w ustalonej lub mo¿liwej do ustalenia liczbie jednostek waluty, przelicza siê<br />
przy zastosowaniu kursu zamkniêcia, tj. natychmiastowego kursu wymiany na dzieñ bilansowy,<br />
• pozycje niepieniê¿ne wyceniane wed³ug historycznej ceny nabycia lub kosztu wytworzenia wyra¿onych w walucie<br />
obcej przelicza siê przy zastosowaniu kursu wymiany z dnia transakcji oraz<br />
• pozycje niepieniê¿ne wyceniane w wartości godziwej wyra¿onej w walucie obcej przelicza siê przy zastosowaniu<br />
kursów wymiany, które obowi¹zywa³y w dniu, na który wartośæ godziwa zosta³a ustalona.<br />
Ró¿nice kursowe powstaj¹ce z tytu³u rozliczania pozycji pieniê¿nych lub z tytu³u przeliczania pozycji pieniê¿nych po kursach<br />
innych ni¿ te, po których zosta³y one przeliczone w momencie ich pocz¹tkowego ujêcia w danym okresie lub w poprzednich<br />
sprawozdaniach finansowych, Grupa ujmuje w wyniku finansowym okresu, w którym powstaj¹, z wyj¹tkiem<br />
pozycji pieniê¿nych stanowi¹cych zabezpieczenie ryzyka walutowego, ujmowanych zgodnie z zasadami rachunkowości<br />
zabezpieczeñ przep³ywów pieniê¿nych. Ró¿nice kursowe prezentowane s¹ w rachunku zysków i strat w kwocie netto.<br />
Szacunki i za³o¿enia Zarz¹du<br />
Sporz¹dzenie sprawozdania finansowego zgodnie z MSSF wymaga od Zarz¹du dokonania profesjonalnych os¹dów,<br />
szacunków i za³o¿eñ, które maj¹ wp³yw na przyjête zasady oraz prezentowane wartości aktywów, pasywów, przychodów<br />
oraz kosztów. Szacunki oraz zwi¹zane z nimi za³o¿enia opieraj¹ siê na doświadczeniu historycznym oraz ró¿nych innych<br />
czynnikach, które s¹ uznawane za racjonalne w danych okolicznościach, a ich wyniki daj¹ podstawê profesjonalnego<br />
os¹du, co do wartości bilansowej aktywów i zobowi¹zañ, która nie wynika bezpośrednio z innych źróde³.<br />
W istotnych kwestiach Zarz¹d dokonuj¹c szacunku opiera siê na opiniach niezale¿nych ekspertów. Faktyczna wartośæ<br />
mo¿e ró¿niæ siê od wartości szacowanej.<br />
Szacunki i zwi¹zane z nimi za³o¿enia podlegaj¹ bie¿¹cej weryfikacji. Zmiana szacunków ksiêgowych jest ujmowana<br />
w okresie, w którym zosta³y one dokonane, je¿eli dotyczy to wy³¹cznie tego okresu lub w okresie bie¿¹cym i okresach<br />
przysz³ych, je¿eli zmiany dotycz¹ zarówno okresu bie¿¹cego jak i okresów przysz³ych.<br />
Zmiany zasad, b³êdy lat poprzednich<br />
Zmiany zasad (polityki) rachunkowości dokonuje siê w przypadku:<br />
• zmiany przepisów prawnych dotycz¹cych rachunkowości,<br />
• gdy doprowadzi to do tego, i¿ zawarte w sprawozdaniu finansowym informacje o wp³ywie transakcji, innych zdarzeñ<br />
i warunków na sytuacjê finansow¹, wynik finansowy czy te¿ przep³ywy pieniê¿ne, bêd¹ bardziej przydatne<br />
i wiarygodne.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
W przypadku dokonania zmian zasad (polityki) rachunkowości zak³ada siê, ¿e nowe zasady (polityka) rachunkowości<br />
by³y stosowane od zawsze. Korekty z tym zwi¹zane wykazuje siê jako korekty kapita³u w³asnego – w pozycji zyski<br />
zatrzymane. Dla zapewnienia porównywalności danych nale¿y dokonaæ odpowiednich zmian sprawozdañ finansowych<br />
(danych porównywalnych) za lata poprzednie w taki sposób, aby sprawozdania te równie¿ uwzglêdnia³y dokonane<br />
zmiany zasad (polityki) rachunkowości.<br />
Korekty spowodowane usuniêciem istotnych b³êdów poprzednich okresów odnosi siê na kapita³ w³asny – w pozycji<br />
zyski zatrzymane. Przy sporz¹dzaniu sprawozdania finansowego nale¿y przyj¹æ za³o¿enie, ¿e b³¹d zosta³ skorygowany<br />
ju¿ w okresie, w którym zosta³ pope³niony. Oznacza to, ¿e kwota korekty odnosz¹cej siê do poprzedniego okresu<br />
sprawozdawczego powinna byæ uwzglêdniona w rachunku zysków i strat tego okresu.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
191
Rachunek przep³ywów pieniê¿nych<br />
Rachunek przep³ywów pieniê¿nych sporz¹dzany jest metod¹ pośredni¹.<br />
Saldo środków pieniê¿nych i ich ekwiwalentów wykazane w rachunku przep³ywów pieniê¿nych sk³ada siê ze środków<br />
pieniê¿nych i ich ekwiwalentów pomniejszonych o niesp³acone kredyty w rachunkach bie¿¹cych, je¿eli stanowi¹ integraln¹<br />
czêśæ zarz¹dzania środkami pieniê¿nymi.<br />
Otrzymane dywidendy wykazuje siê w przep³ywach pieniê¿nych z dzia³alności inwestycyjnej.<br />
Wyp³acone dywidendy wykazuje siê w przep³ywach pieniê¿nych z dzia³alności finansowej.<br />
Zap³acone odsetki z tytu³u zaci¹gniêtych kredytów, po¿yczek, wyemitowanych d³u¿nych papierów wartościowych,<br />
leasingu finansowego oraz cashpoolingu wykazuje siê w przep³ywach z dzia³alności finansowej. Pozosta³e zap³acone<br />
odsetki wykazuje siê w przep³ywach z dzia³alności operacyjnej.<br />
Otrzymane odsetki z tytu³u leasingu finansowego i cashpoolingu, udzielonych po¿yczek oraz krótkoterminowych papierów<br />
wartościowych wykazuje siê w przep³ywach z dzia³alności inwestycyjnej. Pozosta³e otrzymane odsetki wykazuje<br />
siê w przep³ywach z dzia³alności operacyjnej.<br />
Przyp³ywy pieniê¿ne z tytu³u podatku dochodowego zalicza siê do dzia³alności operacyjnej.<br />
Po³¹czenia jednostek gospodarczych<br />
Po³¹czenia jednostek gospodarczych rozlicza siê metod¹ nabycia. Zastosowanie tej metody polega na wykonaniu<br />
nastêpuj¹cych czynności:<br />
• identyfikacji jednostki przejmuj¹cej,<br />
• wycenie kosztu po³¹czenia jednostek,<br />
• przypisaniu, na dzieñ przyjêcia, kosztu po³¹czenia jednostek gospodarczych przejmowanym aktywom oraz branym<br />
na siebie zobowi¹zaniom i zobowi¹zaniom warunkowym.<br />
Wartośæ godziw¹ aktywów, zobowi¹zañ i zobowi¹zañ warunkowych dla potrzeb przypisywania kosztu po³¹czenia<br />
jednostek gospodarczych ustala siê zgodnie z zasadami określonymi w za³¹czniku B do MSSF 3.<br />
Nadwy¿kê ceny nabycia nad wartości¹ godziw¹ identyfikowalnych aktywów, zobowi¹zañ i zobowi¹zañ warunkowych<br />
ujmuje siê jako wartośæ firmy.<br />
Nadwy¿kê wartości godziwej identyfikowalnych aktywów, zobowi¹zañ i zobowi¹zañ warunkowych nad cen¹ nabycia<br />
ujmuje siê jako pozosta³y przychód operacyjny okresu.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Wartośæ firmy<br />
Wartośæ firmy podlega przypisaniu do ośrodków (grup ośrodków) wypracowuj¹cych środki pieniê¿ne na dzieñ po³¹czenia<br />
jednostek gospodarczych.<br />
Wartośæ firmy na dzieñ po³¹czenia wycenia siê wed³ug jej ceny nabycia, stanowi¹cej nadwy¿kê kosztu po³¹czenia<br />
jednostek gospodarczych nad udzia³em jednostki przejmuj¹cej w wartości godziwej netto mo¿liwych do zidentyfikowania<br />
aktywów, zobowi¹zañ i zobowi¹zañ warunkowych ustalonych na dzieñ przejêcia (wszystkie istotne dni wymiany<br />
w przypadku przejêæ bêd¹cych wynikiem kilku nastêpuj¹cych po sobie transakcji).<br />
Wartośæ firmy wycenia siê na dzieñ sprawozdawczy wed³ug ceny nabycia pomniejszonej o ³¹czne dotychczasowe odpisy<br />
aktualizuj¹ce z tytu³u utraty wartości oraz zmniejszenia z tytu³u zbycia czêści udzia³ów, do których by³a ona uprzednio<br />
przypisana. Odpisy aktualizuj¹ce do wysokości przypisanej do danego ośrodka (grupy ośrodków) wypracowuj¹cego<br />
środki pieniê¿ne wartości firmy nie podlegaj¹ odwróceniu.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
192
Wartośæ firmy poddawana jest testowi na utratê wartości przed koñcem okresu sprawozdawczego, w którym nast¹pi³o<br />
po³¹czenie, a nastêpnie w ka¿dym kolejnym rocznym okresie sprawozdawczym. W przypadku wyst¹pienia przes³anek<br />
wskazuj¹cych na utratê wartości, test na utratê wartości przeprowadza siê przed koñcem ka¿dego okresu sprawozdawczego,<br />
w którym wyst¹pi³y takie przes³anki.<br />
Nadwy¿ka wartości godziwej identyfikowalnych aktywów, zobowi¹zañ i zobowi¹zañ warunkowych<br />
nad cen¹ nabycia<br />
Je¿eli udzia³ jednostki przejmuj¹cej w wartości godziwej netto mo¿liwych do zidentyfikowania aktywów, zobowi¹zañ<br />
i zobowi¹zañ warunkowych przewy¿sza koszt po³¹czenia jednostek gospodarczych, jednostka przejmuj¹ca ponownie<br />
ocenia identyfikacjê i wycenê mo¿liwych do zidentyfikowania aktywów, zobowi¹zañ i zobowi¹zañ warunkowych jednostki<br />
przejmowanej oraz wycenê kosztu po³¹czenia, a nastêpnie ujmuje w rachunku zysków i strat okresu, w którym<br />
nast¹pi³o po³¹czenie ewentualn¹ nadwy¿kê pozosta³¹ po dokonaniu ponownej oceny.<br />
Zasady konsolidacji<br />
Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy obejmuje dane <strong>PKN</strong> ORLEN SA, dane kontrolowanych przezeñ jednostek<br />
zale¿nych oraz jednostek wspó³kontrolowanych (wspólnych przedsiêwziêæ), sporz¹dzane na ten sam dzieñ<br />
sprawozdawczy, co jednostkowe sprawozdanie finansowe <strong>PKN</strong> ORLEN SA i przy zastosowaniu tych samych zasad rachunkowości<br />
w odniesieniu do podobnych transakcji oraz innych zdarzeñ nastêpuj¹cych w zbli¿onych okolicznościach.<br />
Dane jednostek zale¿nych i jednostek wspó³kontrolowanych (wspólnych przedsiêwziêæ), które ³¹cznie nie wp³ywaj¹<br />
istotnie na sprawozdanie finansowe Grupy Kapita³owej mog¹ nie podlegaæ konsolidacji; w takim przypadku udzia³y<br />
w tych jednostkach wyceniane s¹ metod¹ praw w³asności.<br />
Jednostki zale¿ne<br />
Jednostki zale¿ne s¹ to jednostki, nad którymi Grupa sprawuje kontrolê. Przyjmuje siê, ¿e Grupa sprawuje kontrolê<br />
nad jednostk¹, je¿eli posiada zdolnośæ do kierowania polityk¹ finansow¹ i operacyjn¹ jednostki w taki sposób, aby<br />
czerpaæ korzyści z jej dzia³alności. W szczególności warunek ten jest spe³niony, gdy posiada ona bezpośrednio lub<br />
pośrednio wiêcej ni¿ 50% praw g³osu w danej jednostce gospodarczej, które nie s¹ w ¿aden istotny sposób umownie<br />
lub faktycznie ograniczone, a kierowanie polityk¹ finansow¹ i operacyjn¹ jednostki jest faktycznie sprawowane.<br />
Jednostki zale¿ne (z wy³¹czeniem jednostek przeznaczonych do sprzeda¿y) podlegaj¹ konsolidacji metod¹ pe³n¹.<br />
Metoda ta polega na sumowaniu wszystkich pozycji aktywów, pasywów, przychodów i kosztów sprawozdañ jednostki<br />
dominuj¹cej i jednostek zale¿nych, a nastêpnie zastosowaniu odpowiednich procedur konsolidacyjnych.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Inwestycje w jednostkach wspó³kontrolowanych<br />
Udzia³y we wspólnych przedsiêwziêciach to inwestycje gdzie Grupa sprawuje wspó³kontrolê. Przyjmuje siê, ¿e Grupa<br />
sprawuje wspó³kontrolê, gdy strategiczne decyzje finansowe i operacyjne wymagaj¹ jednomyślnej zgody stron wspó³kontroluj¹cych.<br />
Inwestycje w jednostkach wspó³kontrolowanych konsolidowane s¹ metod¹ proporcjonaln¹. Metoda ta<br />
polega na ujmowaniu proporcjonalnego udzia³u w aktywach, pasywach, przychodach i kosztach jednostki wspó³kontrolowanej,<br />
które s¹ indywidualnie sumowane z podobnymi pozycjami w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym<br />
z zastosowaniem odpowiednich procedur konsolidacyjnych.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
193
Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych<br />
Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych (jednostkach, na które spó³ka wywiera znacz¹cy wp³yw, ale nie sprawuje<br />
nad nimi kontroli ani wspó³kontroli) ujmowane s¹ w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym metod¹ praw w³asności,<br />
na podstawie danych finansowych pochodz¹cych ze sprawozdañ finansowych tych jednostek, sporz¹dzonych<br />
na ten sam dzieñ sprawozdawczy, co jednostkowe sprawozdanie finansowe Spó³ki dominuj¹cej i przy zastosowaniu<br />
tych samych zasad rachunkowości w odniesieniu do podobnych transakcji oraz innych zdarzeñ nastêpuj¹cych w zbli-<br />
¿onych okolicznościach. Po zastosowaniu metody praw w³asności inwestycja podlega ocenie pod k¹tem ewentualnej<br />
utraty wartości.<br />
Przyjmuje siê, ¿e Grupa wywiera znacz¹cy wp³yw na jednostkê, je¿eli posiada zdolnośæ do uczestniczenia w podejmowaniu<br />
decyzji w sprawach polityki finansowej i operacyjnej jednostki. W szczególności warunek ten jest spe³niony,<br />
gdy posiada ona bezpośrednio lub pośrednio wiêcej ni¿ 20%, a nie wiêcej ni¿ 50% praw g³osu w danej jednostce<br />
gospodarczej, a uczestniczenie w podejmowaniu decyzji w sprawach polityki finansowej i operacyjnej jednostki nie<br />
jest umownie ani faktycznie ograniczone oraz jest faktycznie sprawowane.<br />
Procedury konsolidacyjne<br />
Skonsolidowane sprawozdanie finansowe sporz¹dza siê przy zastosowaniu metod konsolidacji pe³nej i proporcjonalnej.<br />
W celu sporz¹dzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego stosuje siê nastêpuj¹ce procedury konsolidacyjne:<br />
• wy³¹czenie wartości bilansowej inwestycji jednostki dominuj¹cej w ka¿dej z jednostek zale¿nych oraz tych czêści<br />
kapita³ów w³asnych jednostek zale¿nych, które odpowiadaj¹ udzia³owi jednostki dominuj¹cej,<br />
• określenie udzia³u mniejszości w zysku lub stracie netto konsolidowanych jednostek zale¿nych za dany okres sprawozdawczy,<br />
• określenie i zaprezentowanie oddzielnie od kapita³u w³asnego jednostki dominuj¹cej udzia³u mniejszości w aktywach<br />
netto konsolidowanych jednostek zale¿nych,<br />
• wy³¹czenie salda rozrachunków wewnêtrznych pomiêdzy jednostkami Grupy Kapita³owej,<br />
• wy³¹czenie wszelkich niezrealizowanych zysków lub strat powsta³ych na transakcjach w obrêbie Grupy Kapita³owej,<br />
• wy³¹czenie przychodów oraz kosztów zwi¹zanych z transakcjami wewn¹trz Grupy.<br />
Skonsolidowane sprawozdanie finansowe jest to sprawozdanie Grupy Kapita³owej sporz¹dzone w taki sposób, jakby<br />
by³o ono sprawozdaniem pojedynczej jednostki.<br />
Wp³yw nowych Standardów i interpretacji na sprawozdanie finansowe Grupy<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Na dzieñ sporz¹dzenia sprawozdania finansowego zosta³y opublikowane nowe standardy, zmiany i aktualizacje oraz<br />
interpretacje do Miêdzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej:<br />
• Udoskonalenia do Miêdzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (Czêśæ I zawiera 24 zmiany do<br />
15 standardów, które skutkuj¹ w zmianach zasad prezentacji, ujmowania i wyceny, Czêśæ II zawiera 11 zmian nazewnictwa<br />
i edycyjnych) – data wejścia w ¿ycie 1 stycznia 2009 roku lub w przypadku zmian do MSSF 5 „Aktywa<br />
trwa³e przeznaczone do sprzeda¿y oraz dzia³alnośæ zaniechana” – 1 lipca 2009 roku;<br />
• KIMSF 12 – „Umowy na us³ugi koncesjonowane” – data wejścia w ¿ycie 1 stycznia 2008 roku;<br />
• KIMSF 13 – „Programy lojalnościowe” – data wejścia w ¿ycie 1 lipca 2008 roku;<br />
• KIMSF 15 – „Umowy o budowê nieruchomości” – data wejścia w ¿ycie 1 stycznia 2009 roku;<br />
• KIMSF 16 – „Zabezpieczenia udzia³ów w aktywach netto w podmiocie zagranicznym” – data wejścia w ¿ycie<br />
1 października 2008 roku;<br />
• KIMSF 17 – „P³atności na rzecz w³aścicieli w aktywach innych ni¿ pieniê¿ne” – data wejścia w ¿ycie 1 lipca 2009 roku;<br />
• KIMSF 18 – „Transfer aktywów od klientów” – data wejścia w ¿ycie 1 lipca 2009 roku;<br />
• MSSF 1 – „Zastosowanie Miêdzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej po raz pierwszy” – data<br />
wejścia w ¿ycie 1 stycznia 2009 roku oraz 1 lipca 2009 roku;<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
194
• MSSF 2 – „P³atności w formie akcji” – data wejścia w ¿ycie 1 stycznia 2009 roku;<br />
• MSSF 3 – „Po³¹czenia jednostek gospodarczych” – data wejścia w ¿ycie 1 lipca 2009 roku;<br />
• MSSF 7 – „Instrumenty finansowe: ujawnianie informacji” – data wejścia w ¿ycie 1 stycznia 2009 roku;<br />
• MSSF 8 – „Segmenty operacyjne” – data wejścia w ¿ycie 1 stycznia 2009 roku;<br />
• MSR 1 – „Prezentacja sprawozdañ finansowych” – data wejścia w ¿ycie 1 stycznia 2009 roku;<br />
• MSR 23 – „Koszty finansowania zewnêtrznego” – data wejścia w ¿ycie 1 stycznia 2009 roku;<br />
• MSR 27 – „Skonsolidowane i jednostkowe sprawozdania finansowe” – data wejścia w ¿ycie 1 stycznia 2009 roku<br />
oraz 1 lipca 2009 roku;<br />
• MSR 32 – „Instrumenty finansowe: prezentacja” – data wejścia w ¿ycie 1 stycznia 2009 roku;<br />
• MSR 39 – „Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena” – data wejścia w ¿ycie 1 lipca 2008 roku oraz 1 lipca<br />
2009 roku.<br />
Na dzieñ sporz¹dzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego wy¿ej wymienione standardy i interpretacje,<br />
z wyj¹tkiem KIMSF 12, KIMSF 13, MSSF 2, MSSF 8, MSR 1, MSR 23 i MSR 32, oczekuj¹ na zatwierdzenie przez Uniê<br />
Europejsk¹.<br />
Grupa dokona³a oceny skutków zastosowania tych interpretacji i zmian standardów i zidentyfikowa³a, ¿e zastosowanie<br />
od 1 stycznia 2009 roku zmian MSR 23 spowoduje aktywowanie jako czêści ceny nabycia lub kosztu wytworzenia tych<br />
kosztów finansowania zewnêtrznego, które mo¿na przyporz¹dkowaæ nabyciu, budowie lub wytworzeniu sk³adnika<br />
aktywów trwa³ych. Aktywowane koszty finansowania zewnêtrznego bêd¹ nastêpnie amortyzowane zgodnie z ekonomicznym<br />
okresem u¿ytkowania sk³adnika aktywów. W konsekwencji spadn¹ koszty finansowe przy jednoczesnym<br />
wzroście amortyzacji.<br />
W pierwszym kwartale 2009 roku szacowane koszty finansowania zewnêtrznego aktywowane w środkach trwa³ych<br />
wynios³y 23 mln z³otych.<br />
Wed³ug wstêpnej oceny pozosta³e zmiany w wymienionych standardach nie bêd¹ mia³y znacz¹cego wp³ywu na sprawozdanie<br />
finansowe Grupy<br />
6. Ró¿nice pomiêdzy danymi ujawnionymi w sprawozdaniu finansowym a uprzednio<br />
sporz¹dzonymi i opublikowanymi sprawozdaniami finansowymi<br />
a) Korekta dotycz¹ca danych porównywalnych w zakresie wartości firmy<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Dane ujawnione<br />
w skonsolidowanym sprawozdaniu<br />
finansowym za 2007 roku<br />
Korekta<br />
wartości<br />
firmy<br />
Dane ujawnione<br />
w skonsolidowanym sprawozdaniu<br />
finansowym za 2008 rok<br />
Wartośæ firmy 132 465 (46 607) 85 858<br />
Zyski zatrzymane 18 941 688 (46 607) 18 895 081<br />
Korekta spisania wartości firmy rozpoznanych na dzieñ nabycia w aktywach Grupy Kapita³owej Unipetrol i Grupy<br />
Kapita³owej Mo¿ejki.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
195
) Istotne zmiany wprowadzone w stosunku do danych finansowych publikowanych w skróconym sprawozdaniu<br />
finansowym za IV kwarta³y 2008 roku, w dniu 26 lutego 2009 roku wp³ywaj¹ce na sumê<br />
bilansow¹ i wynik netto:<br />
Dane ujawnione<br />
w śródrocznym skróconym<br />
skonsolidowanym<br />
sprawozdaniu finansowym<br />
za okres 3 i 12 miesiêcy<br />
zakoñczony w dniu<br />
31 grudnia 2008 roku Korekta<br />
Dane ujawnione<br />
w skonsolidowanym<br />
sprawozdaniu<br />
finansowym<br />
za 2008 rok<br />
Aktywa, w tym: 49 286 111 (2 310 361) 46 975 750<br />
Rzeczowe aktywa trwa³e 28 610 480 (2 341 723) 26 268 757<br />
Aktywa z tytu³u podatku odroczonego 433 050 52 312 485 362<br />
D³ugoterminowe po¿yczki i nale¿ności w³asne 75 689 12 057 87 746<br />
Zapasy 9 105 039 (15 992) 9 089 047<br />
Nale¿ności z tytu³u dostaw i us³ug oraz pozosta³e 6 380 646 (24 472) 6 356 174<br />
Nale¿ności z tytu³u podatku dochodowego 391 056 986 392 042<br />
Krótkoterminowe aktywa finansowe 246 530 11 302 257 832<br />
Pasywa, w tym: 49 286 111 (2 310 361) 46 975 750<br />
Zyski zatrzymane 17 553 560 (1 848 772) 15 704 788<br />
Rezerwa na podatek odroczony 1 566 156 (431 470) 1 134 686<br />
Zobowi¹zania z tytu³u dostaw i us³ug oraz pozosta³e<br />
zobowi¹zania 8 417 782 (3 635) 8 414 147<br />
Rezerwy krótkoterminowe 787 154 1 771 788 925<br />
Pozosta³e zobowi¹zania finansowe 1 208 190 4 419 1 212 609<br />
Rachunek zysków i strat, w tym:<br />
Zysk brutto ze sprzeda¿y 5 545 106 (9 223) 5 535 883<br />
Zysk/ (strata) z dzia³alności operacyjnej 758 480 (2 361 802) (1 603 322)<br />
Przychody i koszty finansowe netto (1 558 213) (20 401) (1 578 614)<br />
Strata przed opodatkowaniem (533 200) (2 382 203) (2 915 403)<br />
Podatek dochodowy (99 026) 487 803 388 777<br />
Strata netto: (632 226) (1 894 400) (2 526 626)<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Najistotniejsz¹ zmian¹ wprowadzon¹ do sprawozdania finansowego Grupy Kapita³owej jest utworzenie i odwrócenie<br />
odpisu aktualizuj¹cego rzeczowe aktywa trwa³e oraz wartości niematerialne na ³¹czn¹ kwotê 2 365 756 tysiêcy z³otych.<br />
(Nota 7.8).<br />
Pozosta³e wprowadzone zmiany wynikaj¹ g³ównie z aktualizacji szacowanych kosztów zwi¹zanych z rokiem 2008,<br />
które to szacunki zosta³y zweryfikowane na bazie wiedzy do dnia zatwierdzenia niniejszego sprawozdania.<br />
Dodatkowo dokonano przeklasyfikowania wyceny transakcji typu swap dotycz¹cych emisji CO 2 z nale¿ności z tytu³u<br />
dostaw i us³ug oraz pozosta³ych do pozycji aktywa finansowe z podzia³em na czêśæ krótkoterminow¹ i d³ugoterminow¹.<br />
c) Zmiany prezentacji<br />
W okresie objêtym niniejszym sprawozdaniem finansowym dokonane zosta³y nastêpuj¹ce zmiany prezentacyjne:<br />
• w³¹czenie do zestawienia zmian w kapitale w³asnym uprzednio oddzielnie prezentowanej noty „zestawienie zysków<br />
i strat rozpoznawanych bezpośrednio w kapitale w³asnym”,<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
196
• po³¹czenie pozycji „po¿yczki udzielone” i „pozosta³e aktywa trwa³e” w pozycjê „d³ugoterminowe po¿yczki i nale¿ności<br />
w³asne”,<br />
• reklasyfikacja zawi¹zania i rozwi¹zania odpisów aktualizuj¹cych zapasy z pozosta³ej dzia³alności operacyjnej do<br />
kosztów sprzedanych produktów, towarów i materia³ów,<br />
• reklasyfikacja ró¿nic kursowych powsta³ych w ramach eliminacji wzajemnych transakcji wykazywanych dotychczas<br />
w kosztach wytworzenia sprzedanych produktów na przychody ze sprzeda¿y produktów,<br />
• zaprzestano prezentacji rozliczeñ miêdzyokresowych biernych dotycz¹cych świadczeñ pracowniczych (rezerw na<br />
niewykorzystane urlopy i rezerw na wynagrodzenia) oraz zobowi¹zañ z tytu³u op³at środowiskowych i funduszy<br />
specjalnych oraz zobowi¹zañ z tytu³u rabatów i upustów dla klientów jako zobowi¹zañ krótkoterminowych z tytu³u<br />
instrumentów finansowych.<br />
W opinii Zarz¹du powy¿sze zmiany zapewni¹ lepsz¹ prezentacjê efektów prowadzonej dzia³alności.<br />
d) Zmiany kwalifikacji zobowi¹zañ warunkowych<br />
W niniejszym sprawozdaniu finansowym zaprzestano kwalifikacji jako zobowi¹zania warunkowe nastêpuj¹cych pozycji:<br />
• zabezpieczenia akcyzowe i akcyza od wyrobów i towarów znajduj¹cych siê w procedurze zawieszonego poboru<br />
w wartości na dzieñ 31 grudnia 2007 roku 1 442 632 tysi¹ce z³otych.<br />
W bie¿¹cej ocenie Zarz¹du prezentacja powy¿szych wartości jako zobowi¹zañ warunkowych nie jest uzasadniona ze<br />
wzglêdu na fakt bie¿¹cego wywi¹zywania siê <strong>PKN</strong> ORLEN z p³atności podatku akcyzowego oraz znikomego prawdopodobieñstwa<br />
wykorzystania zabezpieczeñ przez organy celne.<br />
• akredytywy i gwarancje w wartości na dzieñ 31 grudnia 2007 roku 360 847 tysiêcy z³otych.<br />
W bie¿¹cej ocenie Zarz¹du prezentacja gwarancji i akredytyw jako zobowi¹zañ warunkowych nie jest uzasadniona ze<br />
wzglêdu na fakt, ¿e istnieje znikome prawdopodobieñstwo wyp³ywu korzyści ekonomicznych.<br />
7. Wybrane noty objaśniaj¹ce<br />
7.1. Rzeczowe aktywa trwa³e<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Grunty 891 185 758 324<br />
Budynki i budowle 9 200 217 8 905 383<br />
Urz¹dzenia techniczne i maszyny 11 934 523 11 829 724<br />
Środki transportu i pozosta³e 875 729 857 673<br />
Środki trwa³e w budowie 3 367 103 2 482 821<br />
Razem 26 268 757 24 833 925<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
197
Zmiany rzeczowych aktywów trwa³ych wed³ug grup rodzajowych:<br />
Grunty<br />
Budynki<br />
i budowle<br />
Urz¹dzenia<br />
techniczne<br />
i maszyny<br />
Środki<br />
transportu<br />
i pozosta³e<br />
Środki<br />
trwa³e<br />
w budowie<br />
Razem<br />
Wartosæ ksiêgowa brutto<br />
1 stycznia 2008 821 923 12 924 187 21 108 183 1 665 764 2 525 125 39 045 182<br />
Zwiêkszenia 1 062 26 202 69 286 163 641 3 714 927 3 975 118<br />
Reklasyfikacje 21 787 799 325 2 020 748 89 078 (3 008 168) (77 230)<br />
Zmniejszenia (6 326) (163 231) (309 156) (113 329) (29 890) (621 932)<br />
Ró¿nice kursowe 88 705 599 770 2 420 987 130 507 209 199 3 449 168<br />
31 grudnia 2008 927 151 14 186 253 25 310 048 1 935 661 3 411 193 45 770 306<br />
Skumulowane umorzenie i odpisy aktualizuj¹ce<br />
1 stycznia 2008 63 599 4 018 804 9 278 459 808 091 42 304 14 211 257<br />
Amortyzacja – 584 060 1 603 836 207 313 – 2 395 209<br />
Inne zwiêkszenia 2 179 3 459 17 101 5 648 – 28 387<br />
Odpisy aktualizuj¹ce (33 511) 309 212 2 002 361 67 995 1 221 2 347 278<br />
zawi¹zanie 6 396 380 267 2 019 213 69 190 9 428 2 484 494<br />
rozwi¹zanie (39 907) (71 055) (16 852) (1 195) (8 207) (137 216)<br />
Zmniejszenia umorzenia<br />
z tytu³u likwidacji i sprzeda¿y<br />
rzeczowych aktywów trwa-<br />
³ych i pozosta³e zmniejszenia (372) (97 336) (263 873) (83 481) – (445 062)<br />
Ró¿nice kursowe 4 071 167 837 737 641 54 366 565 964 480<br />
31 grudnia 2008 35 966 4 986 036 13 375 525 1 059 932 44 090 19 501 549<br />
Wartosæ ksiêgowa brutto<br />
1 stycznia 2007 837 976 12 408 079 21 625 445 1 585 247 1 131 323 37 588 070<br />
Zwiêkszenia 13 244 80 611 128 240 188 490 3 423 019 3 833 604<br />
Reklasyfikacje 32 305 809 957 817 987 110 080 (1 841 411) (71 082)<br />
Zmniejszenia (35 079) (154 449) (214 454) (168 595) (16 029) (588 606)<br />
Ró¿nice kursowe (26 523) (220 011) (1 249 035) (49 458) (171 777) (1 716 804)<br />
31 grudnia 2007 821 923 12 924 187 21 108 183 1 665 764 2 525 125 39 045 182<br />
Skumulowane umorzenie i odpisy aktualizuj¹ce<br />
1 stycznia 2007 64 526 3 568 464 7 996 188 710 182 49 029 12 388 389<br />
Amortyzacja 618 565 108 1 595 653 184 317 – 2 345 696<br />
Inne zwiêkszenia 1 9 356 4 501 37 941 – 51 799<br />
Odpisy aktualizuj¹ce (636) 3 090 4 445 8 880 (6 228) 9 551<br />
zawi¹zanie 558 34 124 45 612 9 255 4 496 94 045<br />
rozwi¹zanie (1 194) (31 034) (41 167) (375) (10 724) (84 494)<br />
Zmniejszenia umorzenia<br />
z tytu³u likwidacji i sprzeda¿y<br />
rzeczowych aktywów trwa-<br />
³ych i pozosta³e zmniejszenia (55) (91 177) (168 786) (121 536) – (381 554)<br />
Ró¿nice kursowe (855) (36 037) (153 542) (11 693) (497) (202 624)<br />
31 grudnia 2007 63 599 4 018 804 9 278 459 808 091 42 304 14 211 257<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
198
Grunty<br />
Budynki<br />
i budowle<br />
Urz¹dzenia<br />
techniczne<br />
i maszyny<br />
Środki<br />
transportu<br />
i pozosta³e<br />
Środki<br />
trwa³e<br />
w budowie<br />
Razem<br />
Wartośæ ksiêgowa netto<br />
1 stycznia 2008 758 324 8 905 383 11 829 724 857 673 2 482 821 24 833 925<br />
31 grudnia 2008 891 185 9 200 217 11 934 523 875 729 3 367 103 26 268 757<br />
1 stycznia 2007 773 450 8 839 615 13 629 257 875 065 1 082 294 25 199 681<br />
31 grudnia 2007 758 324 8 905 383 11 829 724 857 673 2 482 821 24 833 925<br />
Odpisy aktualizuj¹ce rzeczowe aktywa trwa³e na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia 2007 roku wynosi³y odpowiednio<br />
2 972 643 tysi¹ce z³otych i 568 366 tysiêcy z³otych, z uwzglêdnieniem ró¿nic kursowych.<br />
Na dzieñ 31 grudnia 2008 roku Grupa, zgodnie z przyjêt¹ polityk¹ rachunkowości, dokona³a weryfikacji przyjêtych<br />
wcześniej okresów u¿ytkowania rzeczowych aktywów trwa³ych. Gdyby w 2008 roku zastosowano ubieg³oroczne okresy<br />
u¿ytkowania amortyzacja by³aby wiêksza o 8 294 tysi¹ce z³otych.<br />
Wartośæ brutto w pe³ni zamortyzowanych rzeczowych aktywów trwa³ych bêd¹cych nadal w u¿ytkowaniu wynosi³a<br />
1 967 344 tysi¹ce z³otych na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 1 927 622 tysi¹ce z³otych na dzieñ 31 grudnia 2007 roku.<br />
Odpisy aktualizuj¹ce wykazane w ruchu rzeczowego maj¹tku trwa³ego stanowi¹ ró¿nicê miêdzy wartości¹ ksiêgow¹<br />
netto aktywów a ich wartości¹ odzyskiwaln¹. Odpisy aktualizuj¹ce wartośæ maj¹tku trwa³ego ujmowane s¹ w pozosta³ej<br />
dzia³alności operacyjnej.<br />
Sk³adniki rzeczowego maj¹tku trwa³ego o wartości bilansowej 1 120 737 tysiêcy z³otych na dzieñ 31 grudnia 2008 roku<br />
i 1 124 988 tysiêcy z³otych na dzieñ 31 grudnia 2007 roku stanowi³y zabezpieczenie zobowi¹zañ Grupy z tytu³u zaci¹gniêtych<br />
kredytów.<br />
7.2. Inwestycje w nieruchomości<br />
W 2008 i 2007 roku wyst¹pi³y nastêpuj¹ce zmiany w inwestycjach w nieruchomości:<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Inwestycje w nieruchomości na pocz¹tek okresu 69 076 34 925<br />
Przeklasyfikowanie z rzeczowych aktywów trwa³ych 2 037 33 153<br />
Zakup 57 1 244<br />
Sprzeda¿ (215) –<br />
Korekta wyceny do wartości godziwej (6 937) 189<br />
Ró¿nice kursowe 8 157 (677)<br />
Pozosta³e (418) 242<br />
Inwestycje w nieruchomości na koniec okresu 71 757 69 076<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Sk³adnikami inwestycji w nieruchomości s¹ budynki socjalno-biurowe, czêściowo przeznaczone pod wynajem oraz grunty.<br />
W 2008 roku i 2007 roku Grupa uzyska³a przychody z czynszów dotycz¹cych nieruchomości inwestycyjnych w wysokości<br />
odpowiednio 12 397 tysiêcy z³otych i 7 114 tysiêcy z³otych.<br />
Bezpośrednie koszty operacyjne dotycz¹ce nieruchomości inwestycyjnych, które w danym okresie przynios³y przychody<br />
z czynszów wynios³y odpowiednio 3 199 tysiêcy z³otych w 2008 roku i 2 831 tysiêcy z³otych w 2007 roku. Bezpo-<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
199
średnie koszty operacyjne dotycz¹ce nieruchomości inwestycyjnych, które w danym okresie nie przynios³y przychodów<br />
z czynszów wynios³y odpowiednio 371 tysiêcy z³otych w 2008 roku i 4 082 tysi¹ce z³otych w 2007 roku.<br />
W zale¿ności od charakteru inwestycji w nieruchomości do oszacowania wartości godziwej niezale¿ny rzeczoznawca<br />
maj¹tkowy zastosowa³ metody porównawcz¹ i dochodow¹. Metodê porównawcz¹ stosowano przy za³o¿eniu, ¿e<br />
wartośæ wycenianej nieruchomości jest równa cenie, jak¹ uzyskamy na rynku za nieruchomośæ o podobnym charakterze.<br />
W metodzie dochodowej obliczenia przeprowadzono przy u¿yciu techniki dyskontowania strumieni pieniê¿nych,<br />
ze wzglêdu na zmiennośæ dochodów w przewidywanej przysz³ości. W analizie zastosowano 5-letni okres prognozy.<br />
Do dyskontowania zastosowano stopê dyskonta odzwierciedlaj¹c¹ wymagan¹ przez nabywców nieruchomości relacjê<br />
pomiêdzy rocznym dochodem uzyskiwanym z nieruchomości a nak³adami, jakie nale¿y ponieśæ na ich zakup. Prognozy<br />
zdyskontowanych przep³ywów środków pieniê¿nych dla wycenianych obiektów uwzglêdniaj¹ warunki zawarte we<br />
wszystkich umowach najmu oraz dowody zewnêtrzne, takie jak aktualne rynkowe stawki najmu podobnych obiektów,<br />
tak samo zlokalizowanych i bêd¹cych w takim samym stanie technicznym i standardzie oraz s³u¿¹ce podobnym celom.<br />
7.3. Wartości niematerialne<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Oprogramowanie 42 808 31 423<br />
Patenty, znaki towarowe i licencje 484 102 471 617<br />
Pozosta³e 30 138 27 930<br />
Razem 557 048 530 970<br />
Zmiany stanu wartości niematerialnych przedstawia³y siê nastêpuj¹co:<br />
Oprogramowanie<br />
Patenty, znaki<br />
towarowe i licencje Pozosta³e Razem<br />
Wartośæ ksiêgowa brutto<br />
1 stycznia 2008 156 108 838 262 61 101 1 055 471<br />
Nabycie 10 413 4 421 20 915 35 749<br />
Inne zwiêkszenia 4 267 247 11 560 16 074<br />
Reklasyfikacje 6 270 57 027 4 767 68 064<br />
Zmniejszenia (3 731) (26 151) (13 738) (43 620)<br />
Ró¿nice kursowe 24 663 45 491 8 817 78 971<br />
31 grudnia 2008 197 990 919 297 93 422 1 210 709<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Aktualizuj¹ce<br />
1 stycznia 2008 124 685 366 645 33 171 524 501<br />
Amortyzacja 12 227 65 619 11 180 89 026<br />
Inne zwiêkszenia 755 105 9 338 10 198<br />
Odpisy aktualizuj¹ce 1 072 38 11 816 12 926<br />
zawi¹zanie 1 337 1 032 11 826 14 195<br />
rozwi¹zanie (265) (994) (10) (1 269)<br />
Zmniejszenia umorzenia<br />
z tytu³u likwidacji i sprzeda¿y<br />
wartości niematerialnych<br />
i pozosta³e zmniejszenia (2 681) (11 510) (6 808) (20 999)<br />
Ró¿nice kursowe 19 124 14 298 4 587 38 009<br />
31 grudnia 2008 155 182 435 195 63 284 653 661<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
200
Oprogramowanie<br />
Patenty, znaki<br />
towarowe i licencje Pozosta³e Razem<br />
Wartośæ ksiêgowa brutto<br />
1 stycznia 2007 151 709 780 230 155 006 1 086 945<br />
Nabycie 10 352 12 802 9 006 32 160<br />
Inne zwiêkszenia 3 177 11 236 3 505 17 918<br />
Reklasyfikacje 7 496 51 052 9 204 67 752<br />
Zmniejszenia (9 801) (6 096) (108 647) (124 544)<br />
Ró¿nice kursowe (6 825) (10 962) (6 973) (24 760)<br />
31 grudnia 2007 156 108 838 262 61 101 1 055 471<br />
Skumulowane umorzenie i odpisy aktualizuj¹ce<br />
1 stycznia 2007 121 422 320 082 25 658 467 162<br />
Amortyzacja 13 904 50 787 19 779 84 470<br />
Inne zwiêkszenia 275 66 7 703 8 044<br />
Odpisy aktualizuj¹ce 77 (29) (22) 26<br />
zawi¹zanie 77 – 63 019 63 096<br />
rozwi¹zanie – (29) (63 041) (63 070)<br />
Zmniejszenia umorzenia<br />
z tytu³u likwidacji i sprzeda¿y<br />
wartości niematerialnych<br />
i pozosta³e zmniejszenia (6 687) (1 781) (19 343) (27 811)<br />
Ró¿nice kursowe (4 306) (2 480) (604) (7 390)<br />
31 grudnia 2007 124 685 366 645 33 171 524 501<br />
Wartośæ ksiêgowa netto<br />
1 stycznia 2008 31 423 471 617 27 930 530 970<br />
31 grudnia 2008 42 808 484 102 30 138 557 048<br />
1 stycznia 2007 30 287 460 148 129 348 619 783<br />
31 grudnia 2007 31 423 471 617 27 930 530 970<br />
Odpisy aktualizuj¹ce wartości niematerialne wynosi³y na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia 2007 roku odpowiednio<br />
15 005 tysiêcy z³otych i 1 793 tysi¹ce z³otych, z uwzglêdnieniem ró¿nic kursowych.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Na dzieñ 31 grudnia 2008 roku Grupa, zgodnie z przyjêt¹ polityk¹ rachunkowości, dokona³a weryfikacji przyjêtych<br />
wcześniej okresów u¿ytkowania wartości niematerialnych. Zastosowanie w 2008 roku ubieg³orocznych okresów u¿ytkowania<br />
nie spowodowa³oby istotnej korekty amortyzacji.<br />
Wartośæ brutto wszystkich w pe³ni zamortyzowanych wartości niematerialnych, bêd¹cych nadal w u¿ytkowaniu wynosi<br />
220 221 tysiêcy z³otych na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 217 856 tysiêcy z³otych na dzieñ 31 grudnia 2007 roku.<br />
Na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia 2007 roku nie wystêpowa³y wartości niematerialne stanowi¹ce zabezpieczenie<br />
zobowi¹zañ Grupy.<br />
Prawa do emisji CO 2<br />
Na dzieñ 31 grudnia 2008 roku Grupa posiada³a przyznane nieodp³atnie prawa do emisji CO 2, , które zosta³y ujête<br />
w wartości netto równej zero. Prawa zosta³y przyznane na podstawie obowi¹zuj¹cych pañstwowych uregulowañ<br />
prawnych wynikaj¹cych z przyjêtego przez Uniê Europejsk¹ Protoko³u z Kioto z 11 grudnia 1997 roku do Ramowej<br />
Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatycznych.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
201
Rozdzia³ przyznanych dla kraju uprawnieñ na poszczególne instalacje, zgodnie z obowi¹zuj¹cym w Polsce prawem,<br />
nast¹pi³ w drodze Rozporz¹dzenia Rady Ministrów w formie Krajowego Planu Rozdzia³u Uprawnieñ (KPRU II).<br />
Informacja na temat przyznanych praw w Grupie Kapita³owej <strong>PKN</strong> ORLEN<br />
Ilośæ (Mg)<br />
Prawa do emisji na dzieñ bilansowy 52 310 047<br />
Uprawnienia do emisji przyznane spó³kom Grupy Kapita³owej w drodze krajowego rozdzia³u na 5-letni<br />
okres rozliczeniowy: 64 799 525<br />
Zweryfikowana ilośæ praw zu¿ytych w 2008 roku (12 228 931)<br />
Prawa nabyte na wolnym rynku w bie¿¹cym okresie sprawozdawczym w celu pokrycia niedoborów 12 537<br />
Sprzeda¿ praw do emisji CO 2 (280 527)<br />
Niedobór praw do emisji zu¿ytych w roku 2008, pokryty z praw przyznanych na rok 2009 7 442<br />
W dniu przyznania prawa 14 listopada 2008 wartośæ 1 prawa do emisji CO 2 wynios³a 17,50 EUR, natomiast w dniu<br />
31 grudnia 2008 wartośæ rynkowa 1 prawa do emisji CO 2 wynosi³a 15,90 EUR.<br />
Prawo wieczystego u¿ytkowania gruntu<br />
Grupa rozpozna³a w ewidencji pozabilansowej prawa wieczystego u¿ytkowania gruntu, otrzymane na mocy decyzji<br />
administracyjnej, w wysokości 993 711 tysiêcy z³otych na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 1 011 178 tysiêcy z³otych na<br />
dzieñ 31 grudnia 2007 roku. Prawa te by³y wycenione wg wartości godziwej na dzieñ 1 stycznia 2004 roku.<br />
Koncesje<br />
Na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia 2007 roku Grupa posiada³a koncesje z tytu³u us³ug o charakterze<br />
świadczeñ publicznych, z tytu³u których wnoszone s¹ coroczne op³aty obci¹¿aj¹ce wynik finansowy danego okresu.<br />
Spó³ki Grupy Kapita³owej jako w³aściciele poszczególnych koncesji wydanych przez odpowiednie organy administracji<br />
publicznej dysponuj¹ koncesjami w szczególności na:<br />
• Wytwarzanie paliw ciek³ych;<br />
• Obrót paliwami ciek³ymi;<br />
• Magazynowanie paliw ciek³ych;<br />
• Obrót paliwami gazowymi;<br />
• Dystrybucja paliw gazowych;<br />
• Krajowy transport paliw;<br />
• Wykonywanie miêdzynarodowego zarobkowego przewozu drogowego;<br />
• Wytwarzanie energii elektrycznej;<br />
• Obrót energi¹ elektryczn¹;<br />
• Przesy³anie i dystrybucja energii elektrycznej;<br />
• Wytwarzanie ciep³a;<br />
• Obrót ciep³em;<br />
• Przesy³anie i dystrybucja ciep³a;<br />
• Magazynowanie wêglowodorów p³ynnych;<br />
• Eksploatacja z³o¿a soli kamiennej;<br />
• Rozpoznanie z³o¿a soli kamiennej;<br />
• Poszukiwanie i rozpoznanie z³ó¿ ropy naftowej i gazu ziemnego.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Koncesje na obrót paliwami ciek³ymi i gazowymi, wytwarzanie i magazynowanie paliw ciek³ych, dystrybucjê paliw<br />
gazowych, wytwarzanie, obrót oraz przesy³anie i dystrybucjê ciep³a, wytwarzanie, obrót, przesy³anie i dystrybucjê<br />
energii elektrycznej wydane s¹ w wiêkszości przypadków na okres 10 lat. Koncesje na krajowy transport paliw oraz<br />
wykonywanie miêdzynarodowego zarobkowego przewozu drogowego wydane s¹ na okres od 5 do 45 lat. Koncesje na<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
202
magazynowanie wêglowodorów p³ynnych (do 1 września 2029 roku) i eksploatacjê z³o¿a soli kamiennej (do 29 kwietnia<br />
2033 roku) wydane s¹ na okres 30 lat a koncesja na rozpoznanie z³o¿a soli kamiennej (do 3 lutego 2012 roku) wydana<br />
zosta³a na okres 6 lat. Koncesje na poszukiwanie i rozpoznanie z³ó¿ ropy naftowej i gazu ziemnego wydawane s¹ na<br />
okres 5 lat (do 30 października 2012 roku).<br />
7.4. Wartośæ firmy<br />
Wartośæ firmy z konsolidacji:<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
ORLEN PetroTank 11 298 11 298<br />
ORLEN PetroCentrum 5 897 –<br />
ShipService 3 145 3 145<br />
ORLEN PetroProfit – 1 175<br />
ORLEN Petrozachód – 4 597<br />
ORLEN Morena – 125<br />
Ceska Rafinerska 7 753 6 674<br />
Pozosta³e 492 –<br />
Razem wartośæ firmy z konsolidacji 28 585 27 014<br />
Wartośæ firmy z po³¹czenia:<br />
Basell <strong>Orlen</strong> Polyolefins 51 902 51 902<br />
ORLEN Deutschland 7 052 6 942<br />
Pozosta³e 94 –<br />
Razem wartośæ firmy z po³¹czenia 59 048 58 844<br />
Razem wartośæ firmy 87 633 85 858<br />
W 2008 i 2007 roku wyst¹pi³y nastêpuj¹ce zmiany wartości firmy:<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Wartośæ firmy z konsolidacji na pocz¹tek okresu 27 014 26 163<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Zwiêkszenia 6 368 6 849<br />
ORLEN Petrocentrum 5 897 –<br />
Mo¿ejki 471 –<br />
Etylobenzen – 175<br />
Ceska Rafinerska – 6 674<br />
Zmniejszenia (5 897) (5 293)<br />
ORLEN Petrozachód (4 597) (5 293)<br />
ORLEN Petroprofit (1 175) –<br />
ORLEN Morena (125) –<br />
Ró¿nice kursowe 1 100 (705)<br />
Wartości firmy z konsolidacji na koniec okresu 28 585 27 014<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
203
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Wartośæ firmy z po³¹czenia na pocz¹tek okresu 58 844 74 372<br />
Zwiêkszenia – 756<br />
Basell <strong>Orlen</strong> Polyolefins – 756<br />
Zmniejszenia (1 569) (9 017)<br />
ORLEN Deutschland (1 569) (1 064)<br />
Utrata wartości firmy Spolana – (7 953)<br />
Ró¿nice kursowe 1 773 (7 267)<br />
Wartości firmy z po³¹czenia na koniec okresu 59 048 58 844<br />
7.5. D³ugoterminowe aktywa finansowe<br />
Aktywa dostêpne do sprzeda¿y<br />
SK Eurochem<br />
Sp. z o.o.<br />
Naftoport<br />
Sp. z o.o.<br />
Siedziba 31.12.2008 31.12.2007<br />
Polska –<br />
W³oc³awek<br />
Polska –<br />
Gdañsk<br />
Wodkan SA Polska –<br />
Ostrów<br />
Wielkopolski<br />
Pozosta³e 8 516 4 082<br />
Wartośæ netto<br />
aktywów<br />
dostêpnych<br />
do sprzeda¿y<br />
62 174 62 322<br />
Udzia³ Grupy w kapitale<br />
zak³adowym / w ogólnej<br />
liczbie g³osów<br />
Na<br />
31.12.2008<br />
Na<br />
31.12.2007<br />
Podstawowa<br />
dzia³alnośæ<br />
21 490 25 203 17,37% 17,37% produkcja wyrobów<br />
chemicznych<br />
31 026 31 026 14,10% 14,10% budowa i eksploatacja<br />
stanowisk prze³adunkowych<br />
paliw p³ynnych<br />
1 142 2 011 2,84% 2,84% us³ugi<br />
wodno-kanalizacyjne<br />
Odpisy aktualizuj¹ce aktywa dostêpne do sprzeda¿y na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia 2007 roku wynosi³y<br />
odpowiednio 81 059 tysiêcy z³otych i 39 236 tysiêcy z³otych.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
7.6. Akcje i udzia³y w jednostkach wycenianych metod¹ praw w³asności<br />
Na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia 2007 roku Grupa posiada³a udzia³y i akcje w nastêpuj¹cych jednostkach<br />
wycenianych metod¹ praw w³asności:<br />
Akcje i udzia³y<br />
w jednostkach<br />
wycenianych metod¹<br />
praw w³asności<br />
Wartośæ bilansowa na dzieñ<br />
Udzia³ Grupy w kapitale zak³adowym<br />
/ w ogólnej liczbie g³osów na dzieñ<br />
31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007<br />
Podstawowa<br />
dzia³alnośæ<br />
Polkomtel SA 961 151 689 550 24,39% 19,61% świadczenie<br />
us³ug<br />
Wartośæ firmy powsta³a<br />
w zakresie<br />
na nabyciu Polkomtel SA 537 920 – – –<br />
telefonii<br />
Inne 62 061 10 781 – – komórkowej<br />
Razem 1 561 132 700 331 24,39% 19,61%<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
204
Zgodnie z MSR 28 „Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych” poni¿ej ujawniono skrócone informacje finansowe<br />
obejmuj¹ce ³¹czne wartości aktywów i zobowi¹zañ na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia 2007 roku, przychodów,<br />
kosztów finansowych i wysokości zysku za 2008 i 2007 rok w spó³ce Polkomtel SA:<br />
Polkomtel SA (wybrane dane finansowe)<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Aktywa obrotowe 1 565 579 1 393 444<br />
Aktywa trwa³e 7 348 301 7 059 929<br />
Zobowi¹zania krótkoterminowe 3 684 792 3 776 386<br />
Zobowi¹zania d³ugoterminowe 1 293 456 1 170 048<br />
za rok zakoñczony za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008 roku 31 grudnia 2007 roku<br />
Przychody ze sprzeda¿y 8 482 085 7 799 020<br />
Zysk z dzia³alności operacyjnej 1 889 180 1 771 713<br />
Zysk przed opodatkowaniem 1 678 319 1 703 868<br />
Obci¹¿enia z tytu³u podatku dochodowego (317 080) (345 192)<br />
Zysk netto 1 361 239 1 358 676<br />
7.7. Spó³ki wspó³kontrolowane konsolidowane metod¹ proporcjonaln¹<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN posiada 50%-owy udzia³ w spó³ce joint-venture – Basell <strong>Orlen</strong> Polyolefins Sp. z o.o. (BOP), zajmuj¹cej siê<br />
produkcj¹, dystrybucj¹ i sprzeda¿¹ poliolefin oraz w spó³ce P³ocki Park Przemys³owo-Technologiczny SA, która zajmuje<br />
siê doradztwem, zarz¹dzaniem i kierowaniem w zakresie prowadzenia dzia³alności gospodarczej, zarz¹dzaniem holdingami<br />
i zagospodarowaniem, kupnem i sprzeda¿¹ nieruchomości na w³asny rachunek.<br />
Na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i za rok zakoñczony 31 grudnia 2008 roku, udzia³ Grupy w aktywach, zobowi¹zaniach,<br />
przychodach i kosztach BOP przedstawia³ siê nastêpuj¹co:<br />
31 grudnia 2008<br />
Aktywa obrotowe 489 856<br />
Aktywa trwa³e 780 708<br />
Zobowi¹zania krótkoterminowe 799 154<br />
Zobowi¹zania d³ugoterminowe 1 526<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
Przychody 1 384 139<br />
Koszt sprzedanych produktów, towarów i materia³ów (1 337 059)<br />
Zysk brutto na sprzeda¿y 47 080<br />
Koszty sprzeda¿y (67 473)<br />
Koszty ogólnego zarz¹du (12 254)<br />
Przychody i koszty operacyjne netto (556)<br />
Strata z dzia³alności operacyjnej (33 204)<br />
Przychody/koszty finansowe netto (90 088)<br />
Strata przed opodatkowaniem (123 291)<br />
Obci¹¿enia z tytu³u podatku dochodowego (12 928)<br />
Strata netto (110 363)<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
205
Na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i za rok zakoñczony 31 grudnia 2008 roku, udzia³ Grupy w aktywach, zobowi¹zaniach,<br />
przychodach i kosztach P³ockiego Parku Przemys³owo-Technologicznego SA przedstawia³ siê nastêpuj¹co:<br />
31 grudnia 2008<br />
Aktywa obrotowe 22 198<br />
Aktywa trwa³e 27 441<br />
Zobowi¹zania krótkoterminowe 17 424<br />
Zobowi¹zania d³ugoterminowe 6<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
Przychody 1 018<br />
Koszt sprzedanych produktów, towarów i materia³ów (698)<br />
Zysk brutto na sprzeda¿y 320<br />
Koszty ogólnego zarz¹du (2 126)<br />
Przychody i koszty operacyjne netto 1 083<br />
Przychody/koszty finansowe netto 1 330<br />
Zysk przed opodatkowaniem 607<br />
Obci¹¿enia z tytu³u podatku dochodowego 114<br />
Zysk netto 493<br />
7.8. Utrata wartości aktywów trwa³ych<br />
Pogorszenie sytuacji makroekonomicznej w 2008 roku wywo³ane globalnym kryzysem ekonomiczno-finansowym oraz<br />
poziom kapitalizacji gie³dowej utrzymuj¹cy siê przez kilkanaście miesiêcy poni¿ej wartości aktywów netto Jednostki<br />
Dominuj¹cej stanowi³y g³ówne przes³anki do przeprowadzenia analizy utraty wartości aktywów trwa³ych zgodnie z wymogami<br />
MSR 36. W tym celu, aktywa trwa³e Grupy Kapita³owej zosta³y pogrupowane w ośrodki generuj¹ce przep³ywy<br />
pieniê¿ne (CGU – ang. Cash Generating Unit), jako najmniejsze daj¹ce siê wydzieliæ zespo³y aktywów, które wypracowuj¹<br />
wp³ywy pieniê¿ne w znacznym stopniu niezale¿ne od wp³ywów pieniê¿nych pochodz¹cych z innych aktywów. Ze<br />
wzglêdu na specyfikê dzia³alności poszczególnych grup aktywów, ich wartośæ godziwa nie by³a mo¿liwa do ustalenia<br />
w wiarygodny sposób. Wartości bilansowe aktywów trwa³ych poszczególnych CGU zosta³y porównane z wartościami<br />
u¿ytkowymi ustalonymi jako wartości bie¿¹ce oszacowanych przysz³ych przep³ywów pieniê¿nych, zdyskontowanych<br />
przy zastosowaniu średniowa¿onego kosztu kapita³u przed opodatkowaniem, uwzglêdniaj¹cego w szczególności ryzyko<br />
specyficzne kraju, w którym dane CGU jest zlokalizowane oraz jego waluty funkcjonalnej.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Przyjête przez Grupê prognozy przysz³ych wyników finansowych opieraj¹ siê na szeregu za³o¿eñ, których czêśæ dotycz¹ca<br />
czynników makroekonomicznych, w tym: kursy walut, ceny surowców, stopy procentowe jest poza kontrol¹ Spó³ki.<br />
Zmiany tych za³o¿eñ mog¹ wp³yn¹æ na sytuacjê finansow¹ Grupy, w tym na wyniki testów na utratê wartości aktywów<br />
trwa³ych i w konsekwencji mog¹ doprowadziæ do zmian sytuacji maj¹tkowej oraz wyników finansowych Spó³ki.<br />
Informacje o kwocie utworzenia oraz odwrócenia odpisu aktualizuj¹cego w odniesieniu do ka¿dej grupy aktywów<br />
zawarte s¹ w tabelach zmian stanów wartości rzeczowych aktywów trwa³ych (nota 7.1) oraz wartości niematerialnych<br />
(nota 7.3).<br />
Informacje o kwocie utworzenia oraz odwrócenia odpisu aktualizuj¹cego w odniesieniu do poszczególnych segmentów<br />
s¹ zawarte w nocie 8.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
206
CGU Rafineria Mo¿ejki<br />
Najistotniejszego odpis aktualizuj¹cy wartośæ aktywów dokonano w kwocie netto (2 177 549) tysiêcy z³otych w odniesieniu<br />
do CGU Rafineria Mo¿ejki prezentowanej w segmencie rafineryjnym (nota 8). Zawi¹zanie i rozwi¹zanie odpisów<br />
dotyczy urz¹dzeñ technicznych i maszyn w wysokości (1 921 240) tysiêcy z³otych, budynków i budowli w wysokości<br />
(189 556) tysiêcy z³otych i pozosta³ych w wysokości (66 753) tysiêcy z³otych.<br />
Wartośæ zastosowanej stopy dyskontowej przed opodatkowaniem dla Rafinerii Mo¿ejki wynosi 10,80%. Ze wzglêdu<br />
na walutê funkcjonaln¹, któr¹ dla Rafinerii Mo¿ejki jest USD, stopa wolna od ryzyka zosta³a ustalona na podstawie<br />
oprocentowania amerykañskich obligacji rz¹dowych.<br />
Pozosta³e CGU<br />
£¹czne zawi¹zanie i rozwi¹zanie odpisu aktualizuj¹cego wartośæ aktywów trwa³ych pozosta³ych CGU wynosi (182 655)<br />
tysiêcy z³otych, z czego ³¹czny odpis aktualizuj¹cy wartośæ gruntów 35 905 tysiêcy z³otych, budynków i budowli<br />
(119 656) tysiêcy z³otych, urz¹dzeñ technicznych i maszyn (81 121) tysiêcy z³otych, środków transportu i pozosta³ych<br />
aktywów (17 783) tysiêcy z³otych, wartości niematerialnych 14 195 tysi¹ce z³otych. Odpisy te dotyczy³y przede wszystkim<br />
Rafinerii Trzebinia, Spolany i Rafinerii Jedlicze.<br />
7.9. D³ugoterminowe po¿yczki i nale¿ności w³asne<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Zaliczki na środki trwa³e w budowie 39 937 98 239<br />
Sprzeda¿ rzeczowych aktywów trwa³ych 919 1 762<br />
Dop³aty do kapita³u – 45<br />
Po¿yczki udzielone 18 009 22 934<br />
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy 12 057 –<br />
Pozosta³e nale¿ności 16 824 6 226<br />
Razem 87 746 129 206<br />
7.10. Zapasy<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Materia³y 4 920 803 5 695 785<br />
Pó³produkty i produkty w toku 753 667 932 056<br />
Produkty gotowe 3 033 643 3 389 941<br />
Towary 380 934 347 627<br />
Razem 9 089 047 10 365 409<br />
Przedsiêbiorcy operuj¹cy na polskim rynku paliw, zobowi¹zani byli do koñca 2008 roku utworzyæ zapasy obowi¹zkowe<br />
w ilości pozwalaj¹cej zaspokoiæ zapotrzebowanie na ropê naftow¹ i produkty naftowe odpowiadaj¹cej co najmniej<br />
76-dniowemu średniemu przywozowi ropy naftowej lub paliw lub produkcji paliw, z wy³¹czeniem gazu p³ynnego LPG.<br />
Szczegó³owy sposób tworzenia i ustalania ilości zapasów obowi¹zkowych paliw ciek³ych w Polsce określa Rozporz¹dzenie<br />
Ministra Gospodarki z dnia 24 kwietnia 2007 roku (Dz.U. 81 poz. 546, 547).<br />
Szczegó³owy sposób tworzenia i ustalania ilości zapasów obowi¹zkowych paliw ciek³ych w Republice Litewskiej określa<br />
Rozporz¹dzenie nr 1901 z dnia 5 grudnia 2002 roku dotycz¹ce zatwierdzenia procedury budowy, gromadzenia<br />
i utrzymywania magazynów produktów ropopochodnych i olejów oraz minimalnych ilości produktów ropopochodnych.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
207
Powy¿sze rozporz¹dzenie zosta³o zmienione w dniu 28 grudnia 2008 roku poprawk¹ do ustawy o numerze X-115,<br />
która wesz³a w ¿ycie z dniem 1 stycznia 2009 roku. Zmiana ta ustanawia, ¿e 90-dniowe zapasy obowi¹zkowe powinny<br />
byæ zgromadzone do 31 grudnia 2009 roku. Zmianie uleg³y tak¿e proporcje zapasów obowi¹zkowych. Zamiast<br />
proporcji 50/50 podmioty gospodarcze powinny akumulowaæ 60-dniow¹ wartośæ zapasów, a Pañstwo – 30-dniow¹.<br />
W Republice Czeskiej sposób tworzenia i ustalania ilości zapasów obowi¹zkowych paliw ciek³ych reguluje Ustawa<br />
nr 189/1999 „Zapasy obowi¹zkowe ropy naftowej” wydana przez Parlament Republiki Czech z dnia 29 lipca 1999<br />
znowelizowana Rozporz¹dzeniem nr 560/2004 z dnia 24 września 2004. Zapasy obowi¹zkowe utrzymywane s¹ przez<br />
Pañstwow¹ Agencjê na poziomie 90 dni importu netto ropy i finansowane s¹ z bud¿etu.<br />
Na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia 2007 roku wartośæ brutto zapasów obowi¹zkowych w Grupie wynios³a<br />
odpowiednio 5 261 019 tysiêcy z³otych i odpowiednio 4 802 805 tysiêcy z³otych.<br />
Odpisy aktualizuj¹ce wartośæ zapasów wynosi³y 511 930 tysiêcy z³otych na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 54 152 tysi¹ce<br />
z³otych na dzieñ 31 grudnia 2007 roku.<br />
Na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia 2007 roku na zapasach o wartości bilansowej odpowiednio 180 558 tysiêcy<br />
z³otych i 223 550 tysiêcy z³otych by³ ustanowiony zastaw jako zabezpieczenie zobowi¹zañ Grupy z tytu³u zaci¹gniêtych<br />
kredytów.<br />
7.11. Nale¿ności z tytu³u dostaw i us³ug oraz pozosta³e nale¿ności<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Z tytu³u dostaw i us³ug 4 706 398 5 227 759<br />
Z tytu³u podatku akcyzowego i op³aty paliwowej 189 690 185 353<br />
Z tytu³u innych podatków, dotacji, ce³, ubezpieczeñ spo³ecznych<br />
i zdrowotnych oraz innych świadczeñ 617 365 546 961<br />
Z tytu³u sprzeda¿y sk³adników rzeczowych aktywów trwa³ych 14 353 828<br />
Zaliczki na środki trwa³e w budowie 487 637 434 073<br />
Z tytu³u odszkodowañ dotycz¹cych ubezpieczeñ Grupy Mo¿ejki 207 326 284 895<br />
Zaliczki na dostawy 2 848 –<br />
Pozosta³e nale¿ności 130 557 204 586<br />
Nale¿ności netto 6 356 174 6 884 455<br />
Odpis aktualizuj¹cy wartośæ nale¿ności 564 262 562 558<br />
Nale¿ności brutto 6 920 436 7 447 013<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Nale¿ności w walutach obcych wynosz¹ na dzieñ 31 grudnia 2008 roku 3 368 401 tysiêcy z³otych i na dzieñ 31 grudnia<br />
2007 roku 1 079 961 tysiêcy z³otych.<br />
Nale¿ności z tytu³u dostaw i us³ug wynikaj¹ g³ównie ze sprzeda¿y wyrobów gotowych i towarów handlowych.<br />
7.12. Krótkoterminowe aktywa finansowe<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy 123 698 85 208<br />
Instrumenty pochodne rozpoznane w aktywach finansowych wyznaczone<br />
jako instrumenty zabezpieczaj¹ce – rachunkowośæ zabezpieczeñ 132 550 82 335<br />
Dostêpne do sprzeda¿y 178 368<br />
Po¿yczki udzielone i nale¿ności 1 406 46<br />
Razem 257 832 167 957<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
208
7.13. Rozliczenia miêdzyokresowe<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Op³aty za dzier¿awê maj¹tku 22 237 18 663<br />
Ubezpieczenia maj¹tkowe 123 205 75 154<br />
Prace badawcze 6 330 6 723<br />
Op³ata za prawo wieczystego u¿ytkowania gruntów 3 135 649<br />
Rezerwa na przychód ze sprzeda¿y komisowej 4 036 2 976<br />
Rozliczenie kontraktów d³ugoterminowych 1 676 1 946<br />
Prowizje i op³aty finansowe 5 591 7 826<br />
Pozosta³e 37 878 32 955<br />
Razem 204 088 146 892<br />
7.14. Środki pieniê¿ne<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Środki pieniê¿ne w kasie i na rachunkach bankowych 1 228 664 1 444 788<br />
Pozosta³e środki pieniê¿ne (w tym środki pieniê¿ne w drodze) 31 288 39 142<br />
Pozosta³e aktywa pieniê¿ne 84 272 14 302<br />
Razem 1 344 224 1 498 232<br />
w tym środki pieniê¿ne o ograniczonej mo¿liwości dysponowania 115 136 105 000<br />
7.15. Aktywa sklasyfikowane jako przeznaczone do sprzeda¿y<br />
W Grupie <strong>PKN</strong> ORLEN do aktywów trwa³ych przeznaczonych do sprzeda¿y zakwalifikowano nastêpuj¹ce pozycje<br />
aktywów:<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Udzia³y w Agrobohemie i Synthesia – 159 469<br />
Udzia³y w Celio 12 267 10 559<br />
Udzia³y w Konsorcjum Olejów Przepracowanych 84 –<br />
Inne sk³adniki aktywów trwa³ych 39 136 18 134<br />
Razem 51 487 188 162<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Udzia³y Grupy UNIPETROL w spó³kach AGROBOHEMIE a.s. i Synthesia a.s. stanowi¹ odpowiednio 50% i 38,79%<br />
udzia³ów w kapitale zak³adowym spó³ek zosta³y na dzieñ 31 grudnia 2007 roku zaklasyfikowane jako aktywa trwa³e<br />
przeznaczone do sprzeda¿y. Ich wartośæ bilansowa na dzie ñ 31 grudnia 2007 roku wynosi³a 159 469 tysiêcy z³otych<br />
(1 183 000 tysiêcy CZK) po odliczeniu odpisu aktualizuj¹cego w wysokości 333 084 tysi¹ce z³otych (2 470 951 tysiêcy<br />
CZK) i by³a to¿sama z cen¹ sprzeda¿y. Sprzeda¿ udzia³ów spó³ek AGROBOHEMIE a.s. i Synthesia a.s. nast¹pi³a w dniu<br />
18 stycznia 2008 roku.<br />
Udzia³ Grupy UNIPETROL w spó³ce CELIO a.s. stanowi¹ 51,06% udzia³ów w kapitale zak³adowym spó³ki zosta³ zaklasyfikowany<br />
jako aktywo trwa³e przeznaczone do sprzeda¿y, poniewa¿ jego wartośæ bilansowa zostanie odzyskana<br />
w drodze transakcji sprzeda¿y, a nie poprzez jego dalsze wykorzystanie. Zarz¹d UNIPETROL zaakceptowa³ plan sprzeda¿y<br />
aktywa. Z oferty otrzymanej od potencjalnego kupca wynika, i¿ wartośæ godziwa udzia³u przekroczy wartośæ<br />
bilansow¹ powiêkszon¹ o koszty zwi¹zane ze sprzeda¿¹. Sprzeda¿ spodziewana jest w 2009 roku. Ró¿nice w wartości<br />
wynikaj¹ z ró¿nic kursowych.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
209
Pozycja innych sk³adników aktywów trwa³ych obejmuje bazy magazynowe, budynki i budowle, grunty, urz¹dzenia<br />
techniczne i maszyny oraz środki transportu.<br />
7.16. Kredyty i po¿yczki<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Kredyty bankowe (a) 11 241 698 1 336 565<br />
Po¿yczki (b) 627 1 224<br />
D³u¿ne papiery wartościowe (c) 39 789 381 434<br />
Razem krótkoterminowe 11 282 114 1 719 223<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Kredyty bankowe (a) 1 411 029 7 472 701<br />
Po¿yczki (b) 34 023 3 061<br />
D³u¿ne papiery wartościowe (c) 1 165 599 1 126 959<br />
Razem d³ugoterminowe 2 610 651 8 602 721<br />
Wartośæ kredytów, po¿yczek oraz wyemitowanych d³u¿nych papierów wartościowych wzros³a o 3 570 821 tysiêcy<br />
z³otych netto w stosunku do stanu na koniec roku poprzedniego.<br />
Zmiana zad³u¿enia wynika z tytu³u:<br />
• Wzrost kredytów walutowych przeliczonych na PLN w wysokości 8 989 611 tysiêcy z³otych.<br />
• Wzrost kredytów i po¿yczek w PLN w wysokości 1 761 553 tysi¹ce z³otych.<br />
• Zwiêkszenie zad³u¿enia w Grupie <strong>PKN</strong> ORLEN z tytu³u emisji d³u¿nych papierów wartościowych w kwocie 479 172 tysi¹ce<br />
z³otych.<br />
• Zwiêkszenie zad³u¿enia z tytu³u ró¿nic kursowych i odsetek w kwocie 1 720 866 tysiêcy z³otych.<br />
• Spadek kredytów walutowych przeliczonych na PLN w wysokości 7 105 516 tysiêcy z³otych.<br />
• Spadek kredytów i po¿yczek w PLN w wysokości 1 430 629 tysiêcy z³otych.<br />
• Zmniejszenia z tytu³u wykupu d³u¿nych papierów wartościowych w Grupie <strong>PKN</strong> ORLEN w kwocie 825 498 tysiêcy<br />
z³otych.<br />
• Zmniejszenie zad³u¿enia w Grupie <strong>PKN</strong> ORLEN z tytu³u wyceny d³u¿nych papierów wartościowych w kwocie 18 738 tysiêcy<br />
z³otych.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
a) Kredyty bankowe<br />
• w podziale na waluty (w przeliczeniu na tysi¹ce z³otych)<br />
stan na<br />
31 grudnia 2008<br />
stan na<br />
31 grudnia 2007<br />
Z³oty polski 780 277 536 896<br />
Dolar amerykañski 5 166 249 1 598 638<br />
Euro 6 331 979 6 303 069<br />
Korona czeska 350 249 370 663<br />
Lit litewski 23 973 –<br />
Razem 12 652 727 8 809 266<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
210
• wed³ug rodzaju stopy procentowej<br />
stan na<br />
31 grudnia 2008<br />
stan na<br />
31 grudnia 2007<br />
WIBOR 780 277 536 896<br />
LIBOR 5 166 249 1 598 638<br />
sta³a stopa procentowa 885 501 728 923<br />
zmienna stopa 4 280 748 869 715<br />
EURIBOR 6 331 979 6 303 069<br />
sta³a stopa procentowa – 160 527<br />
zmienna stopa 6 331 979 6 142 542<br />
PRIBOR 350 249 370 663<br />
VLIBOR 23 973 –<br />
zmienna stopa 23 973 –<br />
Razem 12 652 727 8 809 266<br />
Grupa Kapita³owa ORLEN SA opiera swoje finansowanie o stopê zmienn¹. W zale¿ności od waluty finansowania s¹<br />
to O/N, T/N, jedno- do sześciomiesiêcznego WIBOR, LIBOR, EURIBOR, PRIBOR oraz VILIBOR powiêkszone o mar¿ê.<br />
Mar¿a ta odzwierciedla ryzyko zwi¹zane z finansowaniem Grupy Kapita³owej oraz zale¿na jest od poziomu wskaźnika<br />
zad³u¿enia netto (Net DEBT) do EBITDA (wynik operacyjny powiêkszony o amortyzacjê) i na dzieñ 31 grudnia 2008 nie<br />
przekracza³a 1 punkta procentowego dla wiêkszości (92%) kredytów. Mar¿a dla reszty zobowi¹zañ z tytu³u kredytów<br />
kszta³towa³a siê na poziomie od 1 do 2,8 punkta procentowego.<br />
b) Po¿yczki<br />
Na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia 2007 roku po¿yczki obejmuj¹ po¿yczki z Wojewódzkiego Funduszu<br />
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.<br />
Na aktywach grupy zabezpieczone by³y po¿yczki i kredyty w wysokości 776 495 tysiêcy z³otych na dzieñ 31 grudnia<br />
2008 roku i 916 500 tysiêcy z³otych na dzieñ 31 grudnia 2007 roku.<br />
c) D³u¿ne Papiery wartościowe<br />
• wed³ug terminu wykupu<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Obligacje d³ugoterminowe<br />
o sta³ym oprocentowaniu<br />
Obligacje d³ugoterminowe<br />
o zmiennym oprocentowaniu<br />
Wartośæ nominalna 313 200 750 000<br />
Wartośæ ksiêgowa 437 665 767 723<br />
Termin wykupu 12.28.2013 2012.02.27<br />
Rodzaj zabezpieczenia bez zabezpieczeñ bez zabezpieczeñ<br />
• w podziale na waluty (w przeliczeniu na tysi¹ce z³otych)<br />
stan na<br />
31 grudnia 2008<br />
stan na<br />
31 grudnia 2007<br />
Z³oty polski 767 723 1 112 517<br />
Korona czeska 437 665 395 876<br />
Razem 1 205 388 1 508 393<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
211
Na dzieñ 31 grudnia 2008 roku w Grupie wystêpowa³y zobowi¹zania z tytu³u wyemitowanych d³u¿nych papierów<br />
wartościowych w kwocie 1 205 388 tysi¹ce z³otych.<br />
Grupa korzysta z kredytów i po¿yczek zarówno w z³otych polskich jak i w walutach obcych, oprocentowanych g³ównie<br />
wed³ug zmiennych stóp procentowych.<br />
W niniejszym sprawozdaniu finansowym 9 475 449 tysi¹ce z³otych zobowi¹zañ d³ugoterminowych z tytu³u kredytów<br />
zosta³o wykazanych w zobowi¹zaniach krótkoterminowych. S¹ to zobowi¹zania wynikaj¹ce z umów kredytowych zawieraj¹cych<br />
zapisy odnośnie wymaganego poziomu relacji zad³u¿enia netto do wskaźnika EBITDA (wynik z dzia³alności<br />
operacyjnej powiêkszony o amortyzacjê), które na dzieñ 31 grudnia 2008 roku zosta³y przekroczone.<br />
Przekroczenie wymaganego w umowach poziomu relacji zad³u¿enia netto do EBITDA nast¹pi³o przede wszystkim<br />
wskutek wp³ywu efektów ksiêgowych zwi¹zanych z wycen¹ zapasów w nastêpstwie spadku cen ropy i produktów<br />
rafineryjnych, jak równie¿ z tytu³u przeszacowania kredytów walutowych spowodowanego spadkiem kursu z³otego.<br />
Zgodnie z wymogami miêdzynarodowego standardu rachunkowości MSR 1 naruszenie warunków umów kredytowych,<br />
które mo¿e spowodowaæ ograniczenie bezwarunkowej dostêpności kredytów w okresie najbli¿szych 12 miesiêcy,<br />
powoduje koniecznośæ zakwalifikowania zwi¹zanych z takimi umowami zobowi¹zañ jako krótkoterminowe. Jednocześnie,<br />
na dzieñ sporz¹dzenia niniejszego sprawozdania ¿adna z umów kredytowych zawieraj¹cych zapisy odnośnie<br />
wymaganego poziomu skonsolidowanego zad³u¿enia nie zosta³a postawiona w stan wymagalności.<br />
Na dzieñ sporz¹dzenia niniejszego skonsolidowanego sprawozdania, dla kredytów o wartości 9 066 166 tysiêcy z³otych,<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN SA zakoñczy³ rozmowy z kredytodawcami bêd¹cymi stronami ww. umów odnośnie warunków kontynuowania<br />
finansowania i uzyska³ zgody banków na okresowe przekroczenie maksymalnego wskaźnika zad³u¿enia oraz<br />
na kontynuowanie wspó³pracy w ramach wcześniej przyznanych limitów i terminów sp³aty kredytów, co spowoduje<br />
wykazanie tych zobowi¹zañ kredytowych jako zobowi¹zania d³ugoterminowe w sprawozdaniach finansowych za<br />
drugi kwarta³ 2009 roku. Dla kredytów o wartości 409 283 tysiêcy z³otych trwaj¹ rozmowy odnośnie warunków<br />
kontynuowania finansowania.<br />
Tym samym, <strong>PKN</strong> ORLEN na dzieñ sporz¹dzania niniejszego sprawozdania mia³ dostêp do niewykorzystanych środków<br />
z ww. umów.<br />
W okresie objêtym niniejszym sprawozdaniem ani po dniu bilansowym nie wyst¹pi³y przypadki naruszenia sp³at kapita³u<br />
b¹dź odsetek z tytu³u kredytów lub po¿yczek.<br />
7.17. Rezerwy<br />
Rezerwy d³ugoterminowe<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Środowiskowa 341 378 369 827<br />
Na nagrody jubileuszowe i odprawy emerytalne 246 229 229 124<br />
Na ryzyko gospodarcze 83 400 104 189<br />
Na koszty programów os³onowych 49 266 58 021<br />
Pozosta³e 27 014 38 105<br />
Razem 747 287 799 266<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
212
Rezerwy krótkoterminowe<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Środowiskowa 50 331 57 782<br />
Na nagrody jubileuszowe i odprawy emerytalne 37 759 31 147<br />
Na ryzyko gospodarcze 555 512 455 526<br />
Na koszty programów os³onowych 40 762 69 856<br />
Pozosta³e 104 561 108 841<br />
Razem 788 925 723 152<br />
Grupa jest prawnie zobowi¹zana do rekultywacji ska¿onego środowiska gruntowo-wodnego w obrêbie zak³adów<br />
produkcyjnych, stacji paliw oraz baz magazynowych. W roku 2007 i 2008 wybrani niezale¿ni eksperci dokonali oceny<br />
zanieczyszczonych obiektów oraz oszacowali przysz³e wydatki na ryzyka środowiskowe w tym zakresie. Zarz¹d dokona³<br />
szacunku rezerwy na ryzyka środowiskowe zwi¹zane z usuniêciem zanieczyszczeñ na podstawie analiz przygotowanych<br />
przez niezale¿nych ekspertów. Kwota rezerwy odpowiada najlepszemu szacunkowi Zarz¹du co do przysz³ych<br />
wydatków bior¹c pod uwagê średni poziom kosztów ponoszonych na rekultywacjê, w podziale na obiekty bêd¹ce<br />
podstaw¹ utworzenia rezerwy.<br />
Potencjalne przysz³e zmiany regulacji i praktyki dotycz¹ce ochrony środowiska mog¹ wp³yn¹æ na wielkośæ tej rezerwy<br />
w przysz³ych okresach.<br />
W zwi¹zku z przeprowadzanymi w Grupie procesami restrukturyzacji, uruchomiono programy os³onowe dla pracowników.<br />
W ramach tych programów pracownicy, z którymi w wyniku prowadzonych dzia³añ restrukturyzacyjnych rozwi¹zano<br />
b¹dź rozwi¹¿e siê stosunek pracy za porozumieniem stron z przyczyn nie dotycz¹cych pracownika, otrzymuj¹<br />
dodatkowe odprawy oraz mo¿liwośæ skorzystania z pakietu szkoleñ.<br />
Dla pracowników, którzy zmieni¹ miejsce świadczenia pracy, z inicjatywy pracodawcy przygotowano pakiet relokacyjny<br />
obejmuj¹cy środki na zagospodarowanie oraz zwrot kosztów zwi¹zanych ze zmian¹ miejsca zamieszkania.<br />
W 2008 roku w Grupie uleg³y zmianie za³o¿enia przyjête do ustalenia wartości rezerwy na nagrody jubileuszowe<br />
i odprawy emerytalne. Zmiana za³o¿eñ polega³a g³ównie na zmianie wskaźnika planowanego wzrostu wynagrodzeñ.<br />
Gdyby przyjêto ubieg³oroczne za³o¿enia rezerwa na nagrody jubileuszowe i odprawy emerytalne by³aby mniejsza<br />
o 3 779 tysiêcy z³otych.<br />
W poszczególnych okresach wyst¹pi³y nastêpuj¹ce zmiany stanu rezerw:<br />
Zmiana stanu rezerw d³ugoterminowych<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Rezerwa<br />
środowiskowa<br />
Rezerwa<br />
na nagrody<br />
jubileuszowe<br />
i odprawy<br />
emerytalne<br />
Rezerwy<br />
na ryzyko<br />
gospodarcze<br />
Rezerwa<br />
na koszty<br />
programów<br />
os³onowych<br />
Pozosta³e<br />
rezerwy<br />
Razem<br />
1 stycznia 2008 369 827 229 124 104 189 58 021 38 105 799 266<br />
Zawi¹zanie 5 434 35 651 556 – 3 068 44 709<br />
Wykorzystanie (488) (11 394) – – (791) (12 673)<br />
Rozwi¹zanie (43 928) (12 376) (32 221) (8 755) (19 297) (116 577)<br />
Ró¿nice kursowe 10 533 5 224 10 876 – 5 929 32 562<br />
31 grudnia 2008 341 378 246 229 83 400 49 266 27 014 747 287<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
213
Rezerwa<br />
środowiskowa<br />
Rezerwa<br />
na nagrody<br />
jubileuszowe<br />
i odprawy<br />
emerytalne<br />
Rezerwy<br />
na ryzyko<br />
gospodarcze<br />
Rezerwa<br />
na koszty<br />
programów<br />
os³onowych<br />
Pozosta³e<br />
rezerwy<br />
Razem<br />
1 stycznia 2007 345 957 190 264 120 385 99 428 58 158 814 192<br />
Zawi¹zanie 33 213 72 389 10 660 – 8 104 124 366<br />
Wykorzystanie (653) (3 696) – – (535) (4 884)<br />
Rozwi¹zanie (6 136) (24 525) (19 968) (41 407) (25 891) (117 927)<br />
Ró¿nice kursowe (2 554) (5 308) (6 888) – (1 731) (16 481)<br />
31 grudnia 2007 369 827 229 124 104 189 58 021 38 105 799 266<br />
Zmiana stanu rezerw krótkoterminowych<br />
Rezerwa<br />
środowiskowa<br />
Rezerwa<br />
na nagrody<br />
jubileuszowe<br />
i odprawy<br />
emerytalne<br />
Rezerwy<br />
na ryzyko<br />
gospodarcze<br />
Rezerwa<br />
na koszty<br />
programów<br />
os³onowych<br />
Pozosta³e<br />
rezerwy<br />
Razem<br />
1 stycznia 2008 57 782 31 147 455 526 69 856 108 841 723 152<br />
Zawi¹zanie 23 061 29 020 163 754 14 537 62 593 292 965<br />
Wykorzystanie (30 185) (20 214) (60 295) (43 410) (25 713) (179 817)<br />
Rozwi¹zanie (1 501) (2 163) (6 678) (2 742) (50 810) (63 894)<br />
Ró¿nice kursowe 1 174 (31) 3 205 2 521 9 650 16 519<br />
31 grudnia 2008 50 331 37 759 555 512 40 762 104 561 788 925<br />
1 stycznia 2007 108 790 25 550 458 079 24 492 117 116 734 027<br />
Zawi¹zanie 3 714 23 211 33 053 60 260 60 914 181 152<br />
Wykorzystanie (29 668) (14 845) (1 288) (8 696) (33 069) (87 566)<br />
Rozwi¹zanie (24 183) (1 145) (32 123) (6 200) (34 270) (97 921)<br />
Ró¿nice kursowe (871) (1 624) (2 195) – (1 850) (6 540)<br />
31 grudnia 2007 57 782 31 147 455 526 69 856 108 841 723 152<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
7.18. Pozosta³e zobowi¹zania d³ugoterminowe<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Z tytu³u umów leasingu finansowego 70 413 69 842<br />
Otrzymane dotacje pozostaj¹ce do rozliczenia 40 820 44 164<br />
Z tytu³u udzielonych gwarancji 5 348 10 784<br />
Z tytu³u transakcji zabezpieczaj¹cych (hedging) – 983<br />
Pozosta³e 24 973 14 807<br />
Razem 141 554 140 580<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
214
7.19. Zobowi¹zania z tytu³u dostaw i us³ug oraz pozosta³e zobowi¹zania<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Z tytu³u dostaw i us³ug 4 464 176 5 527 911<br />
Z tytu³u podatku akcyzowego i op³aty paliwowej 1 356 514 866 135<br />
Z tytu³u podatku od towarów i us³ug 703 443 449 862<br />
Z tytu³u innych podatków, ce³, ubezpieczeñ spo³ecznych i innych świadczeñ 323 240 535 652<br />
Z tytu³u zwrotu kosztu akcyzy dla kontrahentów przechowuj¹cych produkty<br />
w swoich sk³adach podatkowych 174 776 345 292<br />
Z tytu³u nabytych rzeczowych aktywów trwa³ych 741 447 803 498<br />
Z tytu³u niezafakturowanych us³ug 38 269 128 578<br />
Z tytu³u rabatów i upustów dla klientów 77 690 73 369<br />
Z tytu³u dywidend 1 085 1 449<br />
Z tytu³u zaliczek na dostawy 65 842 25 838<br />
Z tytu³u wynagrodzeñ 180 814 156 565<br />
Z tytu³u niewykorzystanych urlopów pracowniczych 53 179 43 908<br />
Z tytu³u niezrealizowanych punktów w programie lojalnościowym VITAY 36 980 35 309<br />
Fundusze specjalne 16 444 17 430<br />
Z tytu³u op³at środowiskowych 9 249 9 507<br />
Z tytu³u leasingu finansowego 63 827 33 914<br />
Pozosta³e zobowi¹zania 107 172 127 026<br />
Razem 8 414 147 9 181 243<br />
Program VITAY jest programem lojalnościowym stworzonym dla klientów indywidualnych. Program VITAY funkcjonuje<br />
na rynku polskim od 14 lutego 2001 roku. Klienci dokonuj¹c zakupów w ramach programu otrzymuj¹ punkty VITAY,<br />
które nastêpnie mog¹ wymieniæ na nagrody.<br />
Od czerwca 2006 roku nagroda paliwowa jest dostêpna dla klientów w formie udzielanego rabatu na zakup paliwa,<br />
który nie jest bie¿¹cym kosztem Programu VITAY lecz pomniejsza przychody ze sprzeda¿y paliw.<br />
Na niezrealizowan¹ i zapisan¹ na kontach klientów ilośæ punktów tworzona jest rezerwa ujmowana w koszty okresu,<br />
w którym punkty zosta³y wydane. Ze wzglêdu na zmianê formy wydawania nagrody paliwowej tworzone s¹ odrêbne<br />
rezerwy dla nagród paliwowych oraz dla nagród pozapaliwowych.<br />
Rezerwy szacowane s¹ na podstawie wskaźników udzia³u punktów, na które wydano nagrody paliwowe i pozapaliwowe,<br />
ilości punktów do realizacji w przysz³ym okresie oraz bie¿¹ce go kosztu punktu w programie VITAY.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Zobowi¹zania z tytu³u dostaw i us³ug oraz pozosta³e zobowi¹zania denominowane w walutach obcych wynosz¹<br />
5 062 909 tysiêcy z³otych na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 7 439 386 tysiêcy z³otych na dzieñ 31 grudnia 2007 roku.<br />
Wartośæ bilansowa krótkoterminowych zobowi¹zañ z tytu³u dostaw i us³ug odpowiada ich wartości godziwej ze wzglêdu<br />
na ich krótkoterminowy charakter.<br />
7.20. Przychody przysz³ych okresów<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Subwencje pozyskane z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska<br />
i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 59 200 46 339<br />
Pozosta³e 17 476 14 344<br />
Razem 76 676 60 683<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
215
7.21. Pozosta³e zobowi¹zania finansowe<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Wykup udzia³owców mniejszościowych Grupy Mo¿ejki 842 485 692 636<br />
Krótkoterminowe zobowi¹zania finansowe wyceniane w wartości godziwej<br />
przez wynik finansowy 91 357 19 522<br />
Krótkoterminowe zobowi¹zania finansowe z tytu³u instrumentów pochodnych<br />
wyznaczonych jako instrumenty zabezpieczaj¹ce 278 704 2 815<br />
Pozosta³e 63 –<br />
Razem 1 212 609 714 973<br />
7.22. Wybrane dane w zakresie kapita³ów w³asnych (przypisanych akcjonariuszom Jednostki Dominuj¹cej)<br />
Kapita³ zak³adowy Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN SA na dzieñ 31 grudnia 2008 roku wynosi 534 636 tysiêcy<br />
z³otych, zgodnie z Krajowym Rejestrem S¹dowym. Podzielony jest na 427 709 061 akcji o wartości nominalnej<br />
1,25 z³otych ka¿da.<br />
Kapita³ zak³adowy na 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia 2007 roku sk³ada³ siê z nastêpuj¹cych serii akcji:<br />
Seria<br />
Ilośæ<br />
wyemitowanych<br />
akcji na<br />
31 grudnia 2008<br />
Ilośæ<br />
wyemitowanych<br />
akcji na<br />
31 grudnia 2007<br />
Ilośæ akcji<br />
zatwierdzonych<br />
do emisji na<br />
31 grudnia 2008<br />
Ilośæ akcji<br />
zatwierdzonych<br />
do emisji na<br />
31 grudnia 2007<br />
Seria A 336 000 000 336 000 000 336 000 000 336 000 000<br />
Seria B 6 971 496 6 971 496 6 971 496 6 971 496<br />
Seria C 77 205 641 77 205 641 77 205 641 77 205 641<br />
Seria D 7 531 924 7 531 924 7 531 924 7 531 924<br />
Razem 427 709 061 427 709 061 427 709 061 427 709 061<br />
Ka¿da nowa emisja akcji w Polsce jest oznaczana jako nowa seria akcji. Wszystkie powy¿sze serie maj¹ dok³adnie<br />
takie same prawa.<br />
Struktura akcjonariatu na dzieñ 31 grudnia 2008 roku kszta³towa³a siê nastêpuj¹co:<br />
Liczba akcji<br />
Liczba g³osów<br />
Wartośæ nominalna<br />
akcji (w z³otych)<br />
Udzia³ w kapitale<br />
podstawowym<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Nafta Polska SA 74 076 299 74 076 299 92 595 374 17,32%<br />
Skarb Pañstwa 43 633 897 43 633 897 54 542 371 10,20%<br />
Pozostali 309 998 865 309 998 865 387 498 581 72,48%<br />
Razem 427 709 061 427 709 061 534 636 326 100,00%<br />
Kapita³ zak³adowy na moment zmiany zasad rachunkowości, tj. stosowania MSR/MSSF, na podstawie MSR 29 § 24<br />
i 25, zosta³ przeszacowany w oparciu o miesiêczne wskaźniki wzrostu cen towarów i us³ug konsumpcyjnych o kwotê<br />
522 999 tysiêcy z³otych i zaprezentowany w pozycjach bilansu: korekta z tytu³u przeszacowania kapita³u zak³adowego.<br />
Kapita³ z emisji akcji powy¿ej ich wartości nominalnej wynika z nadwy¿ki ceny emisyjnej akcji nad ich wartości¹ nominaln¹<br />
przy emisji akcji serii B, C i D. Kapita³ ten na moment zmiany zasad rachunkowości, tj. stosowania MSR/MSSF,<br />
na podstawie MSR 29 § 24 i 25, zosta³ przeszacowany w oparciu o miesiêczne wskaźniki wzrostu cen towarów i us³ug<br />
konsumpcyjnych o kwotê 168 803 tysi¹ce z³otych i zaprezentowany w pozycji bilansu: korekta z tytu³u przeszacowania<br />
kapita³u z emisji akcji powy¿ej ich wartości nominalnej.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
216
Saldo kapita³u z tytu³u stosowania rachunkowości zabezpieczeñ wynika z wyceny instrumentów pochodnych spe³niaj¹cych<br />
wymogi rachunkowości zabezpieczeñ przep³ywów pieniê¿nych.<br />
Saldo kapita³u z tytu³u ró¿nic kursowych z przeliczeñ jednostek podporz¹dkowanych jest korygowane o ró¿nice wynikaj¹ce<br />
z przeliczenia sprawozdania finansowego g³ównie spó³ek: ORLEN Deutschland z EUR na PLN, Grupy UNIPETROL<br />
z CZK na PLN i Grupy Mo¿ejki z USD na PLN. W ramach tej pozycji prezentowane s¹ równie¿ ró¿nice kursowe z tytu³u<br />
wyceny zobowi¹zañ kredytowych w USD ujmowane jako zabezpieczenia inwestycji netto w podmiocie zagranicznym.<br />
7.23. Proponowane pokrycie straty Jednostki Dominuj¹cej za rok 2008 i podzia³ zysku za rok 2007<br />
(wartości podane w z³otych)<br />
a) Proponowane pokrycie straty za 2008 rok<br />
Polityka Dywidend <strong>PKN</strong> ORLEN SA przewiduje określanie rekomendowanego poziomu dywidend w relacji do wolnych<br />
przep³ywów pieniê¿nych dla akcjonariuszy po realizacji bud¿etu inwestycyjnego i optymalizacji struktury kapita³owej<br />
(„Free Cash Flow to Equity” – FCFE).<br />
Wed³ug przyjêtej metodologii, w zale¿ności od wyniku operacyjnego, nak³adów inwestycyjnych, oraz oczekiwañ co<br />
do zmian w poziomie zad³u¿enia w nadchodz¹cym okresie, Zarz¹d rozwa¿a propozycjê poziomu wyp³aty dywidendy<br />
od 50% FCFE (określonego jako minimum w Polityce Dywidend) wzwy¿.<br />
Uwzglêdniaj¹c wyniki Spó³ki za rok 2008, oraz wysoki poziom zad³u¿enia Koncernu, który na 31 grudnia 2008 przekroczy³<br />
warunki dopuszczalne w umowach kredytowych, wyliczenie FCFE daje wynik ujemny, co oznacza brak środków<br />
do podzia³u w formie dywidendy. W zwi¹zku z powy¿szym, Zarz¹d proponuje brak wyp³aty dywidendy w roku 2009,<br />
oraz by stratê netto za 2008 rok w wysokości (1 570 947 088,55) z³otych, pokryæ z kapita³u zapasowego Spó³ki.<br />
b) Zgodnie z Uchwa³¹ Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia <strong>PKN</strong> ORLEN zysk za rok 2007 podzielono w nastêpuj¹cy<br />
sposób<br />
Dywidenda (1 z³oty 62 grosze na 1 akcjê) 692 888 678,82 z³<br />
Kapita³ zapasowy 2 062 969 988,28 z³<br />
Odpis na Zak³adowy Fundusz Świadczeñ Socjalnych 4 000 000,00 z³<br />
Razem 2 759 858 667,10 z³<br />
Podzia³ zysku wynika z zapisu § 1 Uchwa³y nr 6 Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia <strong>PKN</strong> ORLEN z dnia 6 czerwca<br />
2008 roku.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Sposób obliczania wartości ksiêgowej i rozwodnionej wartości ksiêgowej na jedn¹ akcjê na dzieñ 31 grudnia 2008 roku<br />
i 31 grudnia 2007 roku<br />
2008 2007<br />
Wartośæ ksiêgowa (w z³otych) (A) 17 813 090 972 19 935 333 903<br />
Liczba akcji w sztukach (B) 427 709 061 427 709 061<br />
Wartośæ ksiêgowa przypadaj¹ca akcjonarjuszom jednostki dominuj¹cej<br />
na jedn¹ akcjê (w z³otych) (A/B) 41,65 46,61<br />
Przewidywana liczba akcji (C) 427 709 061 427 709 061<br />
Rozwodniona wartośæ ksiêgowa przypadaj¹ca akcjonarjuszom<br />
jednostki domiunj¹cej<br />
na jedn¹ akcjê (w z³otych) (A/C) 41,65 46,61<br />
Spó³ka obliczy³a wartośæ ksiêgow¹ i rozwodnion¹ wartośæ ksiêgow¹ na jedn¹ akcjê zgodnie z zasadami MSSF.<br />
Zyski zatrzymane zawieraj¹ wynik roku bie¿¹cego i pozostaj¹ce w Grupie wyniki z lat ubieg³ych.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
217
7.24. Kapita³ w³asny akcjonariuszy mniejszościowych<br />
Kapita³ akcjonariuszy mniejszościowych obejmuje czêśæ aktywów netto podmiotów zale¿nych, która nie jest w sposób<br />
bezpośredni lub pośredni w³asności¹ akcjonariuszy Jednostki Dominuj¹cej.<br />
Kapita³ akcjonariuszy mniejszościowych w podziale na spó³ki:<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Grupa Kapita³owa Unipetrol 2 138 492 2 030 020<br />
Grupa Kapita³owa Anwil 327 534 326 940<br />
Grupa Kapita³owa Rafineria Trzebinia 73 804 103 196<br />
Grupa Kapita³owa Rafineria Nafty Jedlicze 32 403 46 722<br />
Inowroc³awskie Kopalnie Soli „Solino” SA 35 176 30 802<br />
Petrolot Sp. z o.o. 36 021 29 587<br />
ORLEN Oil Sp. z o.o. 17 876 15 064<br />
Pozosta³e 57 250 55 094<br />
Razem 2 718 556 2 637 425<br />
7.25. Noty objaśniaj¹ce do rachunku przep³ywów pieniê¿nych<br />
a) Przyczyny wystêpowania ró¿nic pomiêdzy bilansowymi zmianami niektórych pozycji oraz zmianami wynikaj¹cymi<br />
z rachunku przep³ywów pieniê¿nych<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Bilansowa zmiana stanu d³ugoterminowych nale¿ności oraz nale¿ności<br />
z tytu³u dostaw i us³ug i pozosta³ych nale¿ności 564 816 (585 247)<br />
Ró¿nica:<br />
Zmiana stanu nale¿ności inwestycyjnych z tytu³u: 7 944 318 536<br />
– zaliczek na środki trwa³e w budowie (4 738) 342 372<br />
– nale¿ności z tytu³u sprzeda¿y środków trwa³ych 12 682 (23 836)<br />
Zmiana z tytu³u zmiany sk³adu Grupy Kapita³owej (1 841) (7 345)<br />
Zmiana stanu nale¿ności przeklasyfikowanych do aktywów sklasyfikowanych<br />
jako przeznaczone do sprzeda¿y – (32 038)<br />
Ró¿nice kursowe z przeliczenia podmiotów zagranicznych 393 076 (218 567)<br />
Pozosta³e 22 787 (10 925)<br />
Zmiana stanu nale¿ności w rachunku przep³ywów pieniê¿nych 986 782 (535 585)<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Bilansowa zmiana stanu zapasów 1 276 362 (2 966 553)<br />
Zmiana z tytu³u zmiany sk³adu Grupy Kapita³owej (6) (2 390)<br />
Ró¿nice kursowe z przeliczenia podmiotów zagranicznych 500 049 (262 030)<br />
Przeklasyfikowanych do aktywów sklasyfikowanych jako przeznaczone do<br />
sprzeda¿y – (7 959)<br />
Pozosta³e 2 427 3 574<br />
Zmiana stanu zapasów w rachunku przep³ywów pieniê¿nych 1 778 832 (3 235 358)<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
218
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Bilansowa zmiana stanu pozosta³ych zobowi¹zañ d³ugoterminowych<br />
i zobowi¹zañ z tytu³u dostaw i us³ug oraz pozosta³ych zobowi¹zañ (766 122) 933 431<br />
Ró¿nica:<br />
Zmiana stanu zobowi¹zañ inwestycyjnych z tytu³u: 62 051 (376 076)<br />
– nabycia rzeczowych aktywów trwa³ych i wartości niematerialnych 62 051 (376 076)<br />
Zmiana stanu zobowi¹zañ finansowych z tytu³u: (30 120) –<br />
– dywidendy 364 –<br />
– leasingu finansowego (30 484) –<br />
Zmiana z tytu³u zmiany sk³adu Grupy Kapita³owej (9 985) 37 010<br />
Zmiana stanu zobowi¹zañ przeklasyfikowanych do zobowi¹zañ<br />
bezpośrednio zwi¹zanych z aktywami sklasyfikowanymi jako przeznaczone<br />
do sprzeda¿y – (2 087)<br />
Ró¿nice kursowe z przeliczenia podmiotów zagranicznych (593 050) 309 162<br />
Pozosta³e (70 191) 39 061<br />
Zmiana stanu zobowi¹zañ i rozliczeñ miêdzyokresowych biernych<br />
w rachunku przep³ywów pieniê¿nych (1 407 417) 940 501<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Bilansowa zmiana stanu rezerw 13 794 (25 801)<br />
Zmiana z tytu³u zmiany sk³adu Grupy Kapita³owej 492 281<br />
Z tytu³u podatku odroczonego dotycz¹cego instrumentów finansowych (6 354) (18 528)<br />
Ró¿nice kursowe z przeliczenia podmiotów zagranicznych (34 270) –<br />
Pozosta³e – 4 620<br />
Zmiana stanu rezerw w rachunku przep³ywów pieniê¿nych (26 338) (39 427)<br />
b) Wp³yw środków pieniê¿nych netto ze sprzeda¿y udzia³ów i akcji w jednostkach powi¹zanych<br />
Zrealizowana cena sprzeda¿y akcji i udzia³ów wynios³a w 2008 roku 214 219 tysiêcy z³otych i odpowiednio w 2007 roku<br />
761 369 tysiêcy z³otych. Środki pieniê¿ne usuniête z bilansu w zwi¹zku ze sprzeda¿¹ akcji i udzia³ów w jednostkach<br />
powi¹zanych wynios³y w 2008 roku 14 738 tysi¹ce z³otych i 161 720 tysi¹ce z³otych w 2007 roku.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Zgodnie z MSR 7 poni¿ej ujawniono skrócone informacje finansowe obejmuj¹ce ³¹czne wartości (na dzieñ sprzeda¿y)<br />
aktywów i zobowi¹zañ spó³ek zale¿nych sprzedanych w 2008 roku i w 2007 roku:<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Aktywa obrotowe z wy³¹czeniem środków pieniê¿nych 5 104 512 492<br />
Aktywa trwa³e 43 041 660 357<br />
Zobowi¹zania krótkoterminowe 8 616 235 197<br />
Zobowi¹zania d³ugoterminowe 9 635 67 136<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
219
8. Dane segmentowe<br />
Przychody, koszty i wynik finansowy w podziale na segmenty bran¿owe<br />
Segment Rafineryjny Segment Petrochemiczny Segment Chemiczny<br />
31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007<br />
Sprzeda¿ zewnêtrzna 68 055 736 51 267 453 8 338 330 9 252 174 2 575 855 2 491 816<br />
Sprzeda¿ miêdzy segmentami 8 815 180 13 262 188 3 904 535 4 399 931 195 042 310 659<br />
Wartośæ rozliczenia transakcji<br />
zabezpieczaj¹cych 17 225 37 587 55 212 48 291 – –<br />
Przychody ogó³em 76 888 141 64 567 228 12 298 077 13 700 396 2 770 897 2 802 475<br />
Koszty operacyjne ogó³em (76 120 236) (62 387 153) (12 053 583) (12 515 191) (2 504 646) (2 552 417)<br />
Pozosta³e przychody<br />
operacyjne 380 911 278 759 68 278 97 341 28 145 14 830<br />
Pozosta³e koszty operacyjne (2 775 564) (363 867) (37 813) (214 538) (80 806) (19 284)<br />
Wynik segmentu (1 626 748) 2 094 967 274 959 1 068 008 213 590 245 604<br />
Nieprzypisane przychody<br />
ca³ej Grupy<br />
Nieprzypisane koszty ca³ej<br />
Grupy<br />
Zysk/strata z dzia³alności<br />
operacyjnej<br />
Przychody finansowe<br />
Koszty finansowe<br />
Udzia³ w wyniku finansowym<br />
jednostek konsolidowanych<br />
metod¹ praw w³asności (1 025) 114 – – 1 040 1 191<br />
Zysk/(strata) przed<br />
opodatkowaniem<br />
Podatek dochodowy<br />
Zysk/(Strata) netto<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
220
Przychody, koszty i wynik finansowy w podziale na segmenty bran¿owe – c.d.<br />
Pozosta³a dzia³alnośæ Wy³¹czenia Razem<br />
31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007<br />
Sprzeda¿ zewnêtrzna 492 847 695 662 79 462 768 63 707 105<br />
Sprzeda¿ miêdzy segmentami 1 377 813 1 365 873 (14 292 570) (19 338 651) – –<br />
Wartośæ rozliczenia transakcji<br />
zabezpieczaj¹cych – – 72 437 85 878<br />
Przychody ogó³em 1 870 660 2 061 535 (14 292 570) (19 338 651) 79 535 205 63 792 983<br />
Koszty operacyjne ogó³em (1 810 798) (2 189 481) 14 288 665 19 336 556 (78 200 598) (60 307 686)<br />
Pozosta³e przychody<br />
operacyjne 150 162 39 458 (391) (239) 627 105 430 149<br />
Pozosta³e koszty operacyjne (69 163) (66 487) (2 963 346) (664 176)<br />
Wynik segmentu 140 861 (154 975) (4 296) (2 334) (1 001 634) 3 251 270<br />
Nieprzypisane przychody<br />
ca³ej Grupy 120 825 39 854<br />
Nieprzypisane koszty ca³ej<br />
Grupy (722 513) (687 242)<br />
Zysk/strata z dzia³alności<br />
operacyjnej (1 603 322) 2 603 882<br />
Przychody finansowe 702 800 1 190 048<br />
Koszty finansowe (2 281 414) (1 050 246)<br />
Udzia³ w wyniku finansowym<br />
jednostek konsolidowanych<br />
metod¹ praw w³asności 266 518 266 076 266 533 267 381<br />
Zysk/(strata) przed<br />
opodatkowaniem (2 915 403) 3 011 065<br />
Podatek dochodowy 388 777 (530 639)<br />
Zysk/(Strata) netto (2 526 626) 2 480 426<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
221
Aktywa i zobowi¹zania segmentowe w podziale na segmenty bran¿owe<br />
Segment Rafineryjny Segment Petrochemiczny Segment Chemiczny<br />
31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007<br />
Aktywa segmentu 29 064 979 30 536 170 8 086 019 7 306 146 2 515 807 2 399 195<br />
Akcje i udzia³y w jednostkach<br />
konsolidowanych metod¹<br />
praw w³asności 4 525 10 902 6 – 11 036 9 996<br />
Aktywa sklasyfikowane jako<br />
przeznaczone do sprzeda¿y* 27 290 12 780 12 096 – – 3 662<br />
Nieprzypisane aktywa<br />
sklasyfikowane jako<br />
przeznaczone do sprzeda¿y*<br />
Nieprzypisane aktywa ca³ej<br />
Grupy<br />
Skonsolidowane aktywa<br />
ogó³em<br />
Zobowi¹zania segmentu 6 949 485 8 647 834 2 239 431 998 275 395 550 405 351<br />
Zobowi¹zania bezpośrednio<br />
zwi¹zane z aktywami<br />
sklasyfikowanymi jako<br />
przeznaczone do sprzeda¿y – – – – – –<br />
Nieprzypisane zobowi¹zania<br />
ca³ej Grupy<br />
Skonsolidowane<br />
zobowi¹zania ogó³em<br />
Aktywa i zobowi¹zania segmentowe w podziale na segmenty bran¿owe – c.d.<br />
Pozosta³a dzia³alnośæ Wy³¹czenia Razem<br />
31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007<br />
Aktywa segmentu 4 582 768 5 125 979 (1 027 653) (1 594 822) 43 221 920 43 772 668<br />
Akcje i udzia³y w jednostkach<br />
konsolidowanych metod¹ praw<br />
w³asności 1 545 565 712 351 – (32 918) 1 561 132 700 331<br />
Aktywa sklasyfikowane jako<br />
przeznaczone do sprzeda¿y* 1 008 1 185 40 394 17 627<br />
Nieprzypisane aktywa sklasyfikowane<br />
jako przeznaczone do sprzeda¿y* 11 093 170 535<br />
Nieprzypisane aktywa ca³ej Grupy 2 141 211 1 441 664<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Skonsolidowane aktywa ogó³em 46 975 750 46 102 825<br />
Zobowi¹zania segmentu 788 490 738 585 (1 095 505) (1 585 024) 9 277 451 9 205 021<br />
Zobowi¹zania bezpośrednio zwi¹zane<br />
z aktywami sklasyfikowanymi jako<br />
przeznaczone do sprzeda¿y – – – – – –<br />
Nieprzypisane zobowi¹zania ca³ej<br />
Grupy 17 166 652 14 325 044<br />
Skonsolidowane zobowi¹zania<br />
ogó³em 26 444 103 23 530 065<br />
* Szczegó³owe informacje w nocie 7.15<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
222
Nak³ady na rzeczowe aktywa trwa³e i amortyzacja w podziale na segmenty bran¿owe<br />
Segment Rafineryjny Segment Petrochemiczny Segment Chemiczny<br />
31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007<br />
Nak³ady na rzeczowe<br />
aktywa trwa³e i wartości<br />
niematerialne 2 088 810 2 680 577 1 235 821 521 864 255 563 118 357<br />
Nak³ady na nieprzypisane<br />
do segmentów rzeczowe<br />
aktywa trwa³e i wartości<br />
niematerialne<br />
Nak³ady na rzeczowe<br />
aktywa trwa³e i wartości<br />
niematerialne ogó³em<br />
Amortyzacja segmentu 1 411 221 1 346 356 629 643 624 217 147 657 166 867<br />
Amortyzacja nieprzypisanych<br />
aktywów grupy<br />
Amortyzacja ogó³em<br />
Niepieniê¿ne koszty inne ni¿<br />
amortyzacja 3 077 237 266 730 104 872 210 235 117 557 17 797<br />
Nak³ady na rzeczowe aktywa trwa³e i amortyzacja w podziale na segmenty bran¿owe – c.d.<br />
Pozosta³a dzia³alnośæ Wy³¹czenia Razem<br />
31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007<br />
Nak³ady na rzeczowe<br />
aktywa trwa³e i wartości<br />
niematerialne 311 259 311 708 – – 3 891 453 3 632 506<br />
Nak³ady na nieprzypisane<br />
do segmentów rzeczowe<br />
aktywa trwa³e i wartości<br />
niematerialne – – 56 301 87 999<br />
Nak³ady na rzeczowe<br />
aktywa trwa³e i wartości<br />
niematerialne ogó³em 3 947 754 3 720 505<br />
Amortyzacja segmentu 255 128 255 898 – – 2 443 649 2 393 338<br />
Amortyzacja nieprzypisanych<br />
aktywów grupy 47 734 38 085<br />
Amortyzacja ogó³em 2 491 383 2 431 423<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Niepieniê¿ne koszty inne ni¿<br />
amortyzacja 43 634 37 702 – – 3 343 300 532 464<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
223
Zawi¹zanie i rozwi¹zanie odpisów aktualizuj¹cych w podziale na segmenty bran¿owe<br />
Segment Rafineryjny Segment Petrochemiczny Segment Chemiczny<br />
31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007<br />
Zawi¹zanie odpisów<br />
aktualizuj¹cych wartośæ<br />
aktywów trwa³ych (2 436 105) (102 602) (4 520) (154 426) (65 198) (7 711)<br />
Zawi¹zanie odpisów<br />
aktualizuj¹cych wartośæ<br />
aktywów obrotowych (537 393) (98 948) (82 153) (31 226) (47 438) (5 224)<br />
Nieprzypisane zawi¹zanie<br />
odpisów aktualizuj¹cych<br />
wartośæ aktywów trwa³ych<br />
Nieprzypisane zawi¹zanie<br />
odpisów aktualizuj¹cych<br />
wartośæ aktywów<br />
obrotowych<br />
Zawi¹zanie odpisów<br />
aktualizuj¹cych wartośæ<br />
sk³adników aktywów<br />
ogó³em<br />
Rozwi¹zanie odpisów<br />
aktualizuj¹cych wartośæ<br />
aktywów trwa³ych 87 538 61 251 7 669 19 014 6 495 597<br />
Rozwi¹zanie odpisów<br />
aktualizuj¹cych wartośæ<br />
aktywów obrotowych 240 587 109 469 20 110 46 115 4 081 2 781<br />
Nieprzypisane rozwi¹zanie<br />
odpisów aktualizuj¹cych<br />
wartośæ aktywów trwa³ych<br />
Nieprzypisane rozwi¹zanie<br />
odpisów aktualizuj¹cych<br />
wartośæ aktywów<br />
obrotowych<br />
Rozwi¹zanie odpisów<br />
aktualizuj¹cych wartośæ<br />
aktywów ogó³em<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
224
Zawi¹zanie i rozwi¹zanie odpisów aktualizuj¹cych w podziale na segmenty bran¿owe – c.d.<br />
Pozosta³a dzia³alnośæ<br />
Razem<br />
31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007<br />
Zawi¹zanie odpisów<br />
aktualizuj¹cych wartośæ<br />
aktywów trwa³ych (6 579) (14 728) (2 512 402) (279 467)<br />
Zawi¹zanie odpisów<br />
aktualizuj¹cych wartośæ<br />
aktywów obrotowych (17 273) (7 866) (684 257) (143 264)<br />
Nieprzypisane zawi¹zanie<br />
odpisów aktualizuj¹cych<br />
wartośæ aktywów trwa³ych (533) (527)<br />
Nieprzypisane zawi¹zanie<br />
odpisów aktualizuj¹cych<br />
wartośæ aktywów<br />
obrotowych (33 625) (2 624)<br />
Zawi¹zanie odpisów<br />
aktualizuj¹cych wartośæ<br />
sk³adników aktywów<br />
ogó³em (3 230 817) (425 882)<br />
Rozwi¹zanie odpisów<br />
aktualizuj¹cych wartośæ<br />
aktywów trwa³ych 34 694 7 995 136 396 88 857<br />
Rozwi¹zanie odpisów<br />
aktualizuj¹cych wartośæ<br />
aktywów obrotowych 10 942 4 970 275 720 163 335<br />
Nieprzypisane rozwi¹zanie<br />
odpisów aktualizuj¹cych<br />
wartośæ aktywów trwa³ych 437 4<br />
Nieprzypisane rozwi¹zanie<br />
odpisów aktualizuj¹cych<br />
wartośæ aktywów<br />
obrotowych 33 093 10 610<br />
Rozwi¹zanie odpisów<br />
aktualizuj¹cych wartośæ<br />
aktywów ogó³em 445 646 262 806<br />
Odpisy aktualizuj¹ce z tytu³u utraty wartości aktywów w podziale segmentowym ujawnione w rachunku zysków<br />
i strat obejmuj¹:<br />
• odpisy aktualizuj¹ce wartośæ nale¿ności;<br />
• odpisy aktualizuj¹ce wartośæ zapasów;<br />
• odpisy aktualizuj¹ce wartośæ rzeczowych aktywów trwa³ych i wartości niematerialnych, zgodnie z MSR 36 i MSSF 5;<br />
• odpisy aktualizuj¹ce wartośæ firmy.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Odpisy i rozwi¹zanie odpisów aktualizuj¹cych dokonywane by³y w zwi¹zku z wyst¹pieniem lub wygaśniêciem przes³anek<br />
zwi¹zanych z przeterminowaniem nale¿ności, wyst¹pieniem nale¿ności nieści¹galnych b¹dź dochodzeniem ich<br />
na drodze s¹dowej, jak równie¿ z utrat¹ wartości rzeczowych aktywów trwa³ych.<br />
Odpisy dokonane w segmencie rafineryjnym dotyczy³y przede wszystkim utraty wartości aktywów trwa³ych Rafinerii<br />
Mo¿ejki, stacji paliw, baz magazynowych i zapasów. W segmencie chemicznym wartośæ wynika g³ównie z utraty<br />
wartości aktywów spó³ki Spolana. W segmencie dotycz¹cym pozosta³ej dzia³alności ujêto odpisy na maj¹tek odrêbny<br />
i materia³y zbêdne.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
225
Rachunek przep³ywów pieniê¿nych w podziale na segmenty bran¿owe<br />
Segment Rafineryjny Segment Petrochemiczny Segment Chemiczny<br />
31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007<br />
Wynik segmentu (1 627 775) 2 094 966 274 960 1 068 009 214 629 245 606<br />
Korekty 3 579 778 (1 721 539) 2 937 546 1 287 806 195 800 75 965<br />
Środki pieniê¿ne netto<br />
z dzia³alności operacyjnej 1 952 003 373 427 3 212 506 2 355 815 410 429 321 571<br />
Przep³ywy netto z dzia³alności<br />
inwestycyjnej<br />
Wp³ywy z dzia³alności inwestycyjnej 27 651 566 316 16 686 118 032 15 240 186 159<br />
Wydatki z dzia³alności inwestycyjnej (2 050 803) (3 076 067) (1 466 433) (386 217) (237 933) (115 365)<br />
Środki pieniê¿ne netto<br />
z dzia³alności inwestycyjnej (2 023 152) (2 509 751) (1 449 747) (268 185) (222 693) 70 794<br />
Środki pieniê¿ne netto otrzymane<br />
/ (wykorzystane) w dzia³alności<br />
finansowej<br />
Zmniejszenie netto stanu<br />
środków pieniê¿nych (71 149) (2 136 324) 1 762 759 2 087 630 187 736 392 365<br />
Zmiana stanu środków pieniê¿nych z<br />
tytu³u ró¿nic kursowych<br />
Środki pieniê¿ne na pocz¹tek<br />
okresu<br />
Środki pieniê¿ne na koniec<br />
okresu<br />
Rachunek przep³ywów pieniê¿nych w podziale na segmenty bran¿owe – c.d.<br />
Pozosta³a dzia³alnośæ Nieprzypisane Razem<br />
31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007<br />
Wynik segmentu 407 380 (154 974) (1 795 820) (773 179) (2 526 626) 2 480 428<br />
Korekty 351 562 (658 507) (921 300) 500 913 6 143 386 (515 362)<br />
Środki pieniê¿ne netto<br />
z dzia³alności operacyjnej 758 942 (813 481) (2 717 120) (272 266) 3 616 760 1 965 066<br />
Przep³ywy netto z dzia³alności<br />
inwestycyjnej<br />
Wp³ywy z dzia³alności inwestycyjnej 103 530 1 087 674 376 655 (512 884) 539 762 1 445 297<br />
Wydatki z dzia³alności inwestycyjnej (219 132) (662 213) (950 418) (50 569) (4 924 719) (4 290 405)<br />
Środki pieniê¿ne netto<br />
z dzia³alności inwestycyjnej (115 602) 425 461 (573 763) (563 453) (4 384 957) (2 845 108)<br />
Środki pieniê¿ne netto otrzymane<br />
/ (wykorzystane) w dzia³alności<br />
finansowej 612 573 27 039 612 573 27 039<br />
Zmniejszenie netto stanu<br />
środków pieniê¿nych 643 340 (387 993) (2 678 310) (808 681) (155 624) (853 003)<br />
Zmiana stanu środków pieniê¿nych z<br />
tytu³u ró¿nic kursowych 1 616 (85)<br />
Środki pieniê¿ne na pocz¹tek<br />
okresu 1 498 232 2 351 320<br />
Środki pieniê¿ne na koniec<br />
okresu 1 344 224 1 498 232<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
226
Segmenty geograficzne<br />
Tabela prezentuje skonsolidowan¹ sprzeda¿ Grupy Kapita³owej w podziale geograficznym rynku za 2008 i 2007 rok<br />
Przychody zgodne z kryterium rynków geograficznych<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Polska w tym: 35 537 431 29 893 959<br />
– przychody z dzia³alności podstawowej 35 206 126 29 654 884<br />
– pozosta³e przychody operacyjne 331 305 239 075<br />
Niemcy w tym: 12 744 774 11 076 532<br />
– przychody z dzia³alności podstawowej 12 630 390 11 048 040<br />
– pozosta³e przychody operacyjne 114 384 28 492<br />
Republika Czeska w tym: 9 954 083 8 330 684<br />
– przychody z dzia³alności podstawowej 9 817 894 8 210 301<br />
– pozosta³e przychody operacyjne 136 189 120 383<br />
Kraje ba³tyckie (Litwa, £otwa, Estonia) w tym: 7 965 590 6 238 805<br />
– przychody z dzia³alności podstawowej 7 920 363 6 196 606<br />
– pozosta³e przychody operacyjne 45 227 42 199<br />
Inne kraje 13 960 432 8 683 152<br />
– Finlandia 1 812 680 243 226<br />
– Szwajcaria 3 013 288 60 231<br />
– Dania 772 371 97 614<br />
Nieprzypisane przychody ca³ej Grupy 120 825 39 854<br />
Przychody zgodne z kryterium rynków geograficznych razem 80 283 135 64 262 986<br />
Segmenty geograficzne (c.d.)<br />
Tabela prezentuje informacje o aktywach poszczególnych segmentów w rozbiciu na lokalizacje geograficzne.<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
Aktywa segmentu<br />
zgodne z kryterium rynków<br />
geograficznych<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Nak³ady na środki trwa³e i wartości<br />
niematerialne zgodne z kryterium<br />
rynków geograficznych<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Polska 24 053 598 23 391 805 2 459 400 1 722 480<br />
Niemcy 1 257 458 1 212 619 95 510 105 515<br />
Republika Czeska 9 529 245 9 567 492 678 775 726 425<br />
Kraje Ba³tyckie (Litwa, £otwa,<br />
Estonia) 8 038 525 9 421 865 657 266 1 078 086<br />
Inne kraje (nie przekraczaj¹ce<br />
5% wartości bilansowej ogó³em) 343 094 178 887 502 –<br />
Akcje i udzia³y konsolidowane<br />
metod¹ praw w³asności 1 561 132 700 331 – –<br />
Aktywa sklasyfikowane jako<br />
przeznaczone do sprzeda¿y 51 487 188 162 – –<br />
Nieprzypisane aktywa ca³ej<br />
grupy 2 141 211 1 441 664 56 301 87 999<br />
Razem 46 975 750 46 102 825 3 947 754 3 720 505<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
227
9. Instrumenty finansowe<br />
a) Kategorie i klasy instrumentów finansowych<br />
Instrumenty finansowe w podziale na kategorie<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy<br />
(przeznaczone do obrotu) 135 755 85 208<br />
Instrumenty pochodne handlowe (w tym: instrumenty wbudowane) 135 755 85 208<br />
Aktywa finansowe dostêpne do sprzeda¿y 62 352 62 690<br />
Po¿yczki udzielone i nale¿ności w³asne, z tego: 5 095 792 5 749 081<br />
Nale¿ności d³ugoterminowe 17 743 12 773<br />
Po¿yczki udzielone 19 415 18 240<br />
Nale¿ności krótkoterminowe jako instrumenty finansowe 5 058 634 5 718 068<br />
Środki pieniê¿ne 1 344 224 1 498 232<br />
Razem aktywa wed³ug kategorii zgodnie z MSR 39 6 770 673 7 477 546<br />
Zobowi¹zania finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik<br />
finansowy (przeznaczone do obrotu) 91 357 19 522<br />
Zobowi¹zania z tytu³u instrumentów pochodnych wyznaczone jako<br />
instrumenty zabezpieczaj¹ce – rachunkowośæ zabezpieczeñ 278 704 3 798<br />
Pozosta³e zobowi¹zania, z tego: 20 117 783 17 625 765<br />
Krótkoterminowe jako instrumenty finansowe 5 352 149 6 585 594<br />
Kredyty, po¿yczki i emisjia d³u¿nych papierów wartościowych 13 892 765 10 321 944<br />
Inne 872 869 718 227<br />
Razem zobowi¹zania wed³ug kategorii zgodnie z MSR 39 20 487 844 17 649 085<br />
Zobowi¹zania z tytu³u leasingu finansowego 134 240 103 756<br />
Razem zobowi¹zania finansowe 20 622 084 17 752 841<br />
Instrumenty finansowe w podziale na klasy<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Udzia³y i akcje w Spó³kach 62 352 62 690<br />
Nale¿ności krótkoterminowe jako instrumenty finansowe 5 058 634 5 718 068<br />
Udzielone po¿yczki 19 415 18 240<br />
Aktywa z wyceny instrumentów pochodnych i wbudowanych 268 305 167 543<br />
Środki pieniê¿ne 1 344 224 1 498 232<br />
Nale¿ności d³ugoterminowe 17 743 12 773<br />
Razem aktywa finansowe 6 770 673 7 477 546<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Emisja d³u¿nych papierów wartościowych 1 205 388 1 508 393<br />
Kredyty i po¿yczki 12 687 377 8 813 551<br />
Zobowi¹zania krótkoterminowe jako instrumenty finansowe 5 352 149 6 585 594<br />
Wycena instrumentów pochodnych i wbudowanych 370 061 23 320<br />
Leasing finansowy 134 240 103 756<br />
Inne 872 869 718 227<br />
Razem zobowi¹zania finansowe 20 622 084 17 752 841<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
228
) Ujawnienia dotycz¹ce pozycji bilansowych<br />
Przeklasyfikowanie aktywów<br />
W 2008 roku i 2007 roku Grupa nie dokonywa³a przeklasyfikowania sk³adników aktywów finansowych wycenianych<br />
wed³ug kosztu lub zamortyzowanego kosztu na sk³adniki wyceniane wed³ug wartości godziwej, jak równie¿ nie dokonywa³a<br />
przeklasyfikowania sk³adników aktywów finansowych wycenianych wed³ug wartości godziwej na sk³adniki<br />
wyceniane wed³ug kosztu lub zamortyzowanego kosztu.<br />
Wy³¹czenie aktywów<br />
W okresie objêtym niniejszym sprawozdaniem finansowym Grupa nie przekaza³a aktywów finansowych powoduj¹cych<br />
powstanie w przysz³ości jakichkolwiek ryzyk lub korzyści skutkuj¹cych powstaniem zobowi¹zania lub kosztu.<br />
c) Zabezpieczenia zobowi¹zañ i zobowi¹zañ warunkowych na aktywach finansowych<br />
Aktywa finansowe ustanowione jako zabezpieczenia zobowi¹zañ lub zobowi¹zañ warunkowych<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Cesja nale¿ności 272 971 465 280<br />
Środki pieniê¿ne zabezpieczone na rachunkach bankowych 154 826 190 293<br />
Ponadto aktywa, eliminowane w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym Grupy Kapita³owej <strong>PKN</strong> <strong>Orlen</strong>, prezentowane<br />
w jednostkowych sprawozdaniach spó³ek, stanowi¹ zabezpieczenie zobowi¹zañ spó³ek w ramach Grupy<br />
Kapita³owej.<br />
Jest to zastaw w wysokości 43 553 tysi¹ce z³otych na dzieñ 31 grudnia 2008 roku oraz 31 grudnia 2007 roku, ustanowiony<br />
na udzia³ach w spó³ce ORLEN Oil i ORLEN Asfalt, bêd¹cy zabezpieczeniem kredytu Rafinerii Trzebinia.<br />
Dodatkowo ustanowiona jest cesja wierzytelności od <strong>PKN</strong> ORLEN z tytu³u dzier¿awy magazynu ropy i paliw w wysokości<br />
odpowiednio 3 460 tysiêcy z³otych na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 121 824 tysi¹ce z³otych na dzieñ 31 grudnia<br />
2007 roku, jako zabezpieczenie kredytu inwestycyjnego w IKS Solino.<br />
Powy¿sze zabezpieczenia dotycz¹ w wiêkszości kredytów bankowych spó³ek Grupy i mog¹ zostaæ przejête przez kredytodawcê<br />
w przypadku braku terminowej sp³aty zobowi¹zañ kapita³owych i odsetkowych. Dotychczas, sytuacja taka<br />
nie mia³a miejsca, nie stwierdzono ryzyka zaistnienia takiej sytuacji w przewidywalnej przysz³ości.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Zabezpieczenia aktywów finansowych lub aktywów niefinansowych ustanowione na rzecz Grupy<br />
Na rzecz Grupy nie ustanowiono zabezpieczeñ sk³adnika aktywów finansowych lub aktywów niefinansowych, dla<br />
których Grupa by³a uprawniona do sprzeda¿y lub obci¹¿enia innym zastawem w przypadku realizacji wszelkich obowi¹zków<br />
przez w³aściciela przedmiotu zabezpieczenia.<br />
d) Rachunkowośæ zabezpieczeñ<br />
Rachunkowośæ zabezpieczeñ przep³ywów pieniê¿nych<br />
Grupa zabezpiecza przep³ywy pieniê¿ne wynikaj¹ce z przychodów operacyjnych z tytu³u sprzeda¿y produktów petrochemicznych<br />
i rafineryjnych oraz kosztów operacyjnych z tytu³u zakupu ropy przed ryzykiem zmiany kursu walutowego<br />
(EUR/PLN dla sprzeda¿y, USD/PLN dla zakupów oraz sprzeda¿y). Grupa zabezpiecza przep³ywy pieniê¿ne zwi¹zane<br />
z realizacj¹ projektów inwestycyjnych przed ryzykiem zmiany kursów walutowych (EUR/PLN, USD/PLN, JPY/PLN).<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
229
Dla wy¿ej wymienionych transakcji stosuje siê rachunkowośæ zabezpieczeñ przep³ywów pieniê¿nych (cash flow hedge).<br />
Jako instrumenty zabezpieczaj¹ce stosowane s¹ instrumenty pochodne (kontrakty forward i swapy).<br />
Grupa zabezpiecza równie¿ przep³ywy pieniê¿ne z tytu³u p³atności odsetkowych zwi¹zanych z emisj¹ obligacji w PLN<br />
oraz przep³ywy pieniê¿ne zwi¹zane z p³atnościami odsetkowymi dotycz¹cymi zewnêtrznego finansowania wykorzystuj¹c<br />
w tym celu IRS (swap procentowy).<br />
Wartośæ godziwa instrumentów pochodnych wyznaczonych jako instrumenty zabezpieczaj¹ce w rozumieniu rachunkowości<br />
zabezpieczeñ przep³ywów pieniê¿nych, planowany termin realizacji i planowany termin wp³ywu na wynik<br />
zabezpieczanego przep³ywu:<br />
• wartośæ godziwa, która w momencie realizacji zostanie ujêta w rachunku zysków i strat:<br />
Planowana data realizacji zabezpieczanego przep³ywu pieniê¿nego 31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Ekspozycja walutowa operacyjna<br />
2008 rok – 74 943<br />
2009 rok (242 545) –<br />
Ekspozycja na stopê procentow¹<br />
2008–2012 – 3 594<br />
2009–2012 (29 919) –<br />
Razem (272 464) 78 537<br />
• wartośæ godziwa, która w momencie realizacji zostanie zaliczona do wartości pocz¹tkowej rzeczowych aktywów<br />
trwa³ych, a w okresach nastêpnych ujêta w rachunku zysków i strat poprzez odpisy amortyzacyjne:<br />
Planowana data realizacji zabezpieczanego przep³ywu pieniê¿nego 31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
2009 rok (ekspozycja walutowa inwestycyjna) 105 494 –<br />
2010 rok i nastêpne (ekspozycja walutowa inwestycyjna) 20 816 –<br />
Razem 126 310 –<br />
W okresie objêtym niniejszym sprawozdaniem finansowym wyst¹pi³ pojedynczy przypadek planowanej transakcji,<br />
w odniesieniu do której rachunkowośæ zabezpieczeñ przep³ywów pieniê¿nych zosta³a uprzednio zastosowana, ale<br />
zaprzestano oczekiwania jej realizacji. Transakcje zabezpieczaj¹ce sprzeda¿ produktów petrochemicznych denominowanych<br />
w EUR, wobec których zastosowano rachunkowośæ zabezpieczeñ, nie zosta³y zrealizowane w wyniku postoju<br />
remontowego instalacji.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
W 2008 roku z kapita³u w³asnego usuniêto 62 645 tysiêcy z³otych i ujêto:<br />
• w rachunku zysków i strat w sprzeda¿y produktów – 72 438 tysiêcy z³otych, w nadwy¿ce ró¿nic kursowych (6 557)<br />
tysiêcy z³otych i w odsetkach 48 tysiêcy z³otych, w kosztach finansowych z tytu³u rozliczenia instrumentów (3 131)<br />
tysiêcy z³otych,<br />
• w wartości bilansowej środków trwa³ych (156) tysiêcy z³otych.<br />
Grupa posiada kontrakty zarówno na zakup i sprzeda¿ waluty, wskutek czego zmiany rynkowe w znacznym stopniu<br />
kompensowane s¹ w wycenie.<br />
Niestosowanie rachunkowości zabezpieczeñ<br />
Dla transakcji zawieranych i rozliczanych w tym samym kwartale nie stosujemy rachunkowości zabezpieczeñ, dlatego<br />
wynik z rozliczenia ujmowany jest w wynikach okresu.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
230
Wartośæ godziwa transakcji zabezpieczaj¹cych przep³ywy pieniê¿ne zwi¹zane z realizacj¹ projektów inwestycyjnych przed<br />
ryzykiem zmiany kursów walutowych (USD/PLN, EUR/PLN), dla których nie stosujemy rachunkowości zabezpieczeñ,<br />
w zwi¹zku z wyodrêbnieniem wbudowanych instrumentów pochodnych dla tych kontraktów, wynosi 111 553 tysi¹ce<br />
z³otych na dzieñ 31 grudnia 2008 roku. Na dzieñ 31 grudnia 2007 roku w Grupie Kapita³owej nie wyst¹pi³ przypadek<br />
niestosowania rachunkowości zabezpieczeñ dla transakcji zabezpieczaj¹cych przep³ywy pieniê¿ne zwi¹zane z realizacj¹<br />
projektów inwestycyjnych przed ryzykiem zmiany kursów walutowych.<br />
Rachunkowośæ zabezpieczeñ inwestycji netto w podmiocie zagranicznym<br />
Pocz¹wszy od drugiego kwarta³u 2008 roku Grupa stosuje rachunkowośæ zabezpieczeñ inwestycji netto w podmiocie<br />
zagranicznym (net investment hedge). Zabezpieczenie inwestycji netto polega na zabezpieczeniu ryzyka walutowego<br />
od czêści inwestycji netto w podmiocie zagranicznym, którego walut¹ funkcjonaln¹ jest USD.<br />
Za instrument zabezpieczaj¹cy udzia³y w aktywach netto Grupy Mo¿ejek zosta³y uznane zobowi¹zania finansowe w tej<br />
walucie. Ujemne ró¿nice kursowe, z tytu³u przeliczenia tych zobowi¹zañ na PLN w wysokości 565 770 tysiêcy z³otych<br />
(z uwzglêdnieniem wp³ywu podatku dochodowego) zosta³y ujête w kapita³ach w³asnych w pozycji Ró¿nice kursowe<br />
z przeliczenia jednostek podporz¹dkowanych.<br />
e) Wartośæ godziwa instrumentów finansowych<br />
Porównanie wartości godziwej do wartości bilansowej instrumentów wycenianych wed³ug zamortyzowanego kosztu:<br />
Aktywa finansowe<br />
Wartośæ<br />
godziwa<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Wartośæ<br />
bilansowa<br />
Wartośæ<br />
godziwa<br />
Wartośæ<br />
bilansowa<br />
Udzielone po¿yczki 19 220 19 415 14 532 18 240<br />
Inne 17 794 17 743 11 893 12 773<br />
Razem 37 014 37 158 26 425 31 013<br />
Zobowi¹zania finansowe<br />
Emisja d³u¿nych papierów wartościowych 1 197 112 1 205 388 1 502 129 1 508 393<br />
Kredyty i po¿yczki 12 814 463 12 687 377 8 780 287 8 813 551<br />
Leasing finansowy 126 823 134 240 114 862 103 756<br />
Inne 853 404 872 869 657 663 718 227<br />
Razem 14 991 802 14 899 874 11 054 941 11 143 927<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Powy¿sze porównanie wartości bilansowych i wartości godziwych instrumentów finansowych nie obejmuje klas instrumentów<br />
finansowych, które maj¹ charakter krótkoterminowych nale¿ności i zobowi¹zañ, których wartośæ bilansowa<br />
odpowiada ich wartości godziwej.<br />
Metody i za³o¿enia przyjête na potrzeby wyceny do wartości godziwej instrumentów finansowych prezentowanych<br />
w bilansie wg zamortyzowanego kosztu<br />
Nabyte obligacje, udzielone po¿yczki, zobowi¹zania finansowe z tytu³u emisji d³u¿nych papierów wartościowych oraz<br />
zobowi¹zania z tytu³u kredytów, po¿yczek i inne wyceniono do wartości godziwej przy zastosowaniu metody zdyskontowanych<br />
przep³ywów pieniê¿nych. Przysz³e przep³ywy pieniê¿ne zdyskontowano przy zastosowaniu czynników<br />
dyskontowych obliczonych na podstawie rynkowych stóp procentowych (wg stanu na dni bilansowe na podstawie<br />
kwotowañ 3-miesiêcznych stóp procentowych dostêpnych w systemie Reuters) powiêkszonych o mar¿e w³aściwe dla<br />
poszczególnych instrumentów finansowych.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
231
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
WIBOR 3M 5,880% 5,575%<br />
EURIBOR 3M 2,892% 4,540%<br />
LIBOR 3M 1,425% 4,755%<br />
PRIBOR 3M 3,630% 4,160%<br />
VILIBOR 3M 9,890% 6,650%<br />
Metody wyceny do wartości godziwej instrumentów finansowych prezentowanych w bilansie w wartości<br />
godziwej<br />
Zgodnie z Miêdzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej Grupa wykazuje w sprawozdaniu finansowym<br />
wycenê wszystkich instrumentów pochodnych wyliczon¹ w wartości godziwej.<br />
Grupa wycenia instrumenty pochodne do wartości godziwej przy zastosowaniu modeli wyceny instrumentów finansowych,<br />
wykorzystuj¹c ogólnie dostêpne kursy walutowe, stopy procentowe, krzywe forward i zmienności dla walut<br />
i towarów pochodz¹ce z aktywnych rynków. W stosunku do poprzedniego okresu sprawozdawczego Grupa nie<br />
dokonywa³a zmian metod wyceny instrumentów pochodnych.<br />
Instrumenty pochodne wykazuje siê jako aktywa, gdy ich wartośæ jest dodatnia oraz jako zobowi¹zania, gdy ich wartośæ<br />
jest ujemna. Zyski i straty z tytu³u zmian wartości godziwej instrumentów pochodnych, które nie spe³niaj¹ zasad<br />
rachunkowości zabezpieczeñ s¹ bezpośrednio odnoszone w wynik finansowy roku obrotowego.<br />
Wartośæ godziwa udzia³ów i akcji notowanych na aktywnych rynkach jest ustalana na podstawie notowañ rynkowych.<br />
Zysk/ strata pierwszego dnia<br />
Na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia 2007 roku Grupa nie posiada³a instrumentów finansowych, których<br />
wycena w dniu nabycia przy zastosowaniu techniki wyceny ró¿ni³aby siê od wartości pocz¹tkowej ujêtej w ksiêgach.<br />
Jedynymi instrumentami finansowymi wycenianymi przy zastosowaniu technik wyceny s¹ takie instrumenty pochodne,<br />
dla których nie wystêpuje opisana wy¿ej ró¿nica (tzw. zysk/strata pierwszego dnia).<br />
Instrumenty finansowe, dla których nie mo¿na wiarygodnie ustaliæ wartości godziwej<br />
Na dzieñ 31 grudnia 2008 i 31 grudnia 2007 roku Grupa posiada udzia³y i akcje w spó³kach, dla których nie jest mo¿liwe<br />
sporz¹dzenie wiarygodnej wyceny wartości godziwej. Dla spó³ek tych nie istniej¹ aktywne rynki ani nie odnotowano<br />
porównywalnych transakcji na tego typu walorach. Wartości akcji i udzia³ów ujête zosta³y w bilansie Grupy w kwocie<br />
61 032 tysiêcy z³otych wed³ug ceny nabycia pomniejszonej o odpisy z tytu³u utraty wartości. Na dzieñ bilansowy nie<br />
ma wi¹¿¹cych decyzji w zakresie sposobu i terminu zbycia tych aktywów.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
f) Charakter i zakresy ryzyk zwi¹zanych z instrumentami finansowymi<br />
Dzia³alnośæ Grupy wi¹¿e siê przede wszystkim z nara¿eniem na nastêpuj¹ce ryzyka finansowe:<br />
• ryzyko kredytowe;<br />
• ryzyko p³ynności;<br />
• ryzyka rynkowe (w tym ryzyko walutowe, ryzyko stopy procentowej).<br />
Ryzyko kredytowe<br />
Grupa nara¿ona jest w du¿ym stopniu na ryzyko kredytowe zwi¹zane przede wszystkim z nale¿nościami handlowymi.<br />
Grupa prowadz¹c dzia³alnośæ handlow¹ realizuje sprzeda¿ produktów i us³ug dla podmiotów gospodarczych z od-<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
232
oczonym terminem p³atności, w wyniku czego mo¿e powstaæ ryzyko nieotrzymania nale¿ności od kontrahentów za<br />
dostarczone produkty i us³ugi. Grupa, w celu zminimalizowania ryzyka kredytowego, a tak¿e w celu utrzymywania<br />
mo¿liwie najni¿szego kapita³u obrotowego zarz¹dza ryzykiem poprzez obowi¹zuj¹c¹ procedurê przyznawania kontrahentom<br />
limitu kredytu kupieckiego i określenie formy jego zabezpieczenia.<br />
Przyjêty okres sp³aty nale¿ności zwi¹zany z normalnym tokiem sprzeda¿y wynosi 14–30 dni.<br />
Kontrahent kupuj¹cy z odroczonym terminem p³atności jest indywidualnie oceniany pod k¹tem ryzyka kredytowego.<br />
Czêśæ nale¿ności jest ubezpieczana w ramach zorganizowanych programów ubezpieczenia kredytu kupieckiego.<br />
Dodatkowo nale¿ności kontrahentów s¹ regularnie monitorowane przez s³u¿by finansowe. W przypadku wyst¹pienia<br />
nale¿ności przeterminowanych zgodnie z obowi¹zuj¹cymi procedurami nastêpuje wstrzymanie sprzeda¿y i uruchamiana<br />
jest windykacja nale¿ności.<br />
W oparciu o analizê nale¿ności dokonano podzia³u kontrahentów na dwie grupy:<br />
• I grupa – kontrahenci z dobr¹ lub bardzo dobr¹ histori¹ wspó³pracy w danym roku;<br />
• II grupa – pozostali kontrahenci.<br />
Podzia³ nale¿ności nieprzeterminowanych wed³ug opisanego powy¿ej kryterium:<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Grupa I 3 144 952 4 475 692<br />
Grupa II 966 915 786 166<br />
Razem 4 111 867 5 261 858<br />
Analiza wiekowa aktywów finansowych, które s¹ zaleg³e na dzieñ bilansowy, lecz w przypadku których nie nast¹pi³a<br />
utrata wartości:<br />
Nale¿ności<br />
krótkoterminowe<br />
jako instrumenty<br />
finansowe na<br />
31 grudnia 2008 r.<br />
Po¿yczki<br />
udzielone na<br />
31 grudnia 2008 r.<br />
Nale¿ności<br />
krótkoterminowe<br />
jako instrumenty<br />
finansowe na<br />
31 grudnia 2007 r.<br />
Po¿yczki<br />
udzielone na<br />
31 grudnia 2007 r.<br />
Do 1 miesi¹ca 762 429 – 404 638 –<br />
1–3 miesiêcy 52 866 – 23 246 –<br />
3–6 miesiêcy 22 241 – 4 684 –<br />
6–12 miesiêcy 7 290 78 9 341 –<br />
Powy¿ej roku 101 941 78 14 301 45<br />
Razem 946 767 156 456 210 45<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Koncentracja ryzyka zwi¹zanego z nale¿nościami handlowymi jest ograniczona ze wzglêdu na du¿¹ liczbê kontrahentów<br />
z kredytem kupieckim rozproszonych w ró¿nych sektorach gospodarki polskiej, niemieckiej, czeskiej i litewskiej.<br />
Ryzyko kredytowe, wynikaj¹ce z aktywów stanowi¹cych dodatni¹ wycenê instrumentów pochodnych, jest uwa¿ane<br />
przez Grupê za niskie z uwagi na fakt, i¿ wszystkie transakcje zawierane s¹ z bankami o wysokim ratingu kredytowym.<br />
Jednym z istotnych parametrów wyboru banku jest posiadanie ratingu na poziomie nie mniejszym ni¿ A.<br />
Miar¹ ryzyka kredytowego jest kwota maksymalnego nara¿enia na ryzyko kredytowe dla poszczególnych klas.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
233
Maksymalne nara¿enie na ryzyko kredytowe:<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Udzia³y i akcje w Spó³kach 62 352 62 690<br />
Nale¿ności krótkoterminowe jako instrumenty finansowe 5 058 634 5 718 068<br />
Udzielone po¿yczki 19 415 18 240<br />
Aktywa z wyceny kontraktów terminowych 268 305 167 543<br />
Środki pieniê¿ne 1 344 224 1 498 232<br />
Inne 17 743 12 773<br />
Razem 6 770 673 7 477 546<br />
Ze wzglêdu na wspó³pracê Grupy g³ównie z polskimi i miêdzynarodowymi bankami o wysokim ratingu kredytowym<br />
ryzyko zwi¹zane z lokowaniem środków pieniê¿nych jest znacz¹co ograniczone.<br />
W ocenie Zarz¹du ryzyko zagro¿onych aktywów finansowych jest odzwierciedlone poprzez dokonanie odpisu aktualizuj¹cego.<br />
Informacje dotycz¹ce utraty wartości poszczególnych klas aktywów ujête s¹ w notach opisuj¹cych te aktywa.<br />
Grupa na dzieñ 31 grudnia 2008 i 31 grudnia 2007 roku nie rozpozna³a aktywów stanowi¹cych zabezpieczenia na<br />
rzecz Spó³ki.<br />
W nastêpstwie zmiany warunków p³atności w odniesieniu do nale¿ności od odbiorców produktów Grupy w wysokości<br />
32 523 tysi¹ce z³otych na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i odpowiednio 14 376 tysiêcy z³otych na dzieñ 31 grudnia<br />
2007 roku nie wyst¹pi³a koniecznośæ rozpoznania w rachunku zysków i strat utraty wartości tych nale¿ności.<br />
Ryzyko p³ynności<br />
Grupa nara¿ona jest na ryzyko p³ynności wynikaj¹ce z relacji zobowi¹zañ krótkoterminowych do aktywów obrotowych.<br />
Na dzieñ 31 grudnia 2008, wskaźnik relacji aktywów obrotowych do zobowi¹zañ krótkoterminowych (wskaźnik p³ynności<br />
bie¿¹cej) wynosi³ 0,81, natomiast wartośæ tego wskaźnika na 31 grudnia 2007 wynosi³a 1,56. Spadek wskaźnika<br />
w porównaniu do roku ubieg³ego spowodowany jest przekwalifikowaniem 9 475 449 tysiêcy z³otych zobowi¹zañ<br />
d³ugoterminowych na krótkoterminowe ze wzglêdu na zaistnia³e na 31 grudnia 2008 naruszenie warunków czêści<br />
umów kredytowych.<br />
Wskaźnik p³ynności bie¿¹cej przed korekt¹ wartości zobowi¹zañ krótkoterminowych o zobowi¹zania z tytu³u kredytów<br />
d³ugoterminowych wykazanych jako krótkoterminowe wynosi 1,43.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Szczegó³owe informacje w zakresie kredytów zawiera nota nr 7.16.<br />
Na dzieñ 31 grudnia 2008 roku maksymalne mo¿liwe zad³u¿enie z tytu³u kredytów wynosi³o 16 931 082 tysiêcy<br />
z³otych, z tego pozosta³o do wykorzystania 5 770 166 tysiêcy z³otych, a na dzieñ 31 grudnia 2007 odpowiednio<br />
11 415 274 tysiêcy z³otych i 4 309 255 tysiêcy z³otych.<br />
Na dzieñ bilansowy niewykorzystane otwarte linie kredytowe przewy¿szaj¹ zobowi¹zania krótkoterminowe pomniejszone<br />
o nale¿ności krótkoterminowe.<br />
W celu zapewnienia dodatkowego źród³a środków potrzebnych do zabezpieczenia swojej p³ynności finansowej Jednostka<br />
Dominuj¹ca podpisa³a w 2006 roku Program Emisji Obligacji. Emisje obligacji umo¿liwiaj¹ Spó³ce wyjście poza<br />
tradycyjny rynek bankowy i pozyskanie środków od innych instytucji finansowych, korporacji czy osób fizycznych. Koszt<br />
pozyskania środków dla Jednostki Dominuj¹cej jest konkurencyjny w stosunku do kredytów bankowych. Program emisji<br />
obligacji jest równie¿ wykorzystywany do zarz¹dzania p³ynności¹ w ramach krajowej i zagranicznej Grupy Kapita³owej.<br />
Na potrzeby zarz¹dzania p³ynności¹ w Grupie Kapita³owej funkcjonuje system cash poolingu. Na dzieñ 31 grudnia<br />
2008 roku systemem tym objêto 25 spó³ek Grupy Kapita³owej. W zwi¹zku z zastosowaniem tego systemu Grupa<br />
optymalizuje koszty finansowe.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
234
Analiza wymagalności zobowi¹zañ finansowych:<br />
31 grudnia 2008 do 1 roku 1–3 lata 3–5 lat powy¿ej 5 lat Razem<br />
Wyemitowane obligacje – wartośæ<br />
niezdyskontowana 52 262 – 750 000 397 875 1 200 137<br />
Otrzymane kredyty i po¿yczki – wartośæ<br />
niezdyskontowana 11 698 643 1 197 797 244 901 14 219 13 155 560<br />
Zobowi¹zania krótkoterminowe jako instrumenty<br />
finansowe 5 352 149 – – – 5 352 149<br />
P³atności netto z tytu³u Instrumentów<br />
pochodnych – kwoty rozliczane brutto 279 459 69 364 – – 348 823<br />
P³atności netto z tytu³u Instrumentów<br />
pochodnych – kwoty rozliczane netto 7 376 – 13 862 – 21 238<br />
Pozosta³e zobowi¹zania finansowe 842 783 24 722 2 650 2 714 872 869<br />
Razem 18 232 672 1 291 883 1 011 413 414 808 20 950 776<br />
W pozycji otrzymane kredyty i po¿yczki – wartośæ niezdyskontowana, kwota 9 475 449 tysiêcy z³otych dotyczy zobowi¹zañ<br />
d³ugoterminowych przekwalifikowanych na zobowi¹zania krótkoterminowe ze wzglêdu na zaistnia³e na<br />
31 grudnia 2008 roku przekroczenie warunków czêści umów kredytowych.<br />
31 grudnia 2007 do 1 roku 1–3 lata 3–5 lat powy¿ej 5 lat Razem<br />
Wyemitowane obligacje – wartośæ<br />
niezdyskontowana 389 083 62 432 807 930 242 486 1 501 931<br />
Otrzymane kredyty i po¿yczki – wartośæ<br />
niezdyskontowana 1 819 564 916 948 5 608 885 694 084 9 039 481<br />
Zobowi¹zania krótkoterminowe jako instrumenty<br />
finansowe 6 585 594 – – – 6 585 594<br />
P³atności netto z tytu³u Instrumentów<br />
pochodnych – kwoty rozliczane brutto 22 337 983 – – 23 320<br />
Pozosta³e zobowi¹zania finansowe 692 636 – – – 692 636<br />
Razem 9 509 214 980 363 6 416 815 936 570 17 842 962<br />
Ryzyka rynkowe<br />
Grupa nara¿ona jest na ryzyka rynkowe zwi¹zane z kursami walutowymi, stopami procentowymi, cenami towarów<br />
i cenami uprawnieñ do emisji CO 2 .<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Zarz¹dzanie ryzykami rynkowymi w ramach Grupy <strong>PKN</strong> ORLEN prowadzone jest poprzez jednostki, które w najwiêkszym<br />
stopniu nara¿one s¹ na te ryzyka, tj. <strong>PKN</strong> ORLEN, Basell <strong>Orlen</strong> Polyolefins, ORLEN Asfalt, ANWIL, a tak¿e UNIPETROL<br />
oraz Rafineria Mo¿ejki.<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN zarz¹dza ryzykami rynkowymi wynikaj¹cymi z powy¿szych czynników w oparciu o Politykê zarz¹dzania<br />
ryzykiem rynkowym. Polityka określa zasady zarz¹dzania ka¿d¹ z tych ekspozycji poprzez zdefiniowanie procesu pomiaru<br />
ekspozycji, parametrów zabezpieczania danego ryzyka, instrumentów stosowanych dla celów zabezpieczeñ, jak<br />
równie¿ obowi¹zuj¹cego dla zabezpieczeñ danego źród³a ryzyka horyzontu czasowego. Zasady zarz¹dzania ryzykiem<br />
rynkowym s¹ realizowane poprzez wskazane do tego komórki organizacyjne pod nadzorem Komitetu Ryzyka Finansowego,<br />
Zarz¹du i Rady Nadzorczej Spó³ki.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
235
Ryzyko walutowe<br />
Grupa nara¿ona jest na ryzyko walutowe wynikaj¹ce z nale¿ności i zobowi¹zañ krótkoterminowych, środków pieniê¿-<br />
nych, wydatków inwestycyjnych oraz zobowi¹zañ z tytu³u kredytów, po¿yczek i obligacji w³asnych denominowanych<br />
w walutach obcych. Ekspozycja walutowa jest zabezpieczana instrumentami typu forward lub swap.<br />
Dla kursu USD/PLN wystêpuje czêściowo naturalny hedging, gdy¿ przychody ze sprzeda¿y produktów uzale¿nionych od<br />
kursu USD s¹ równowa¿one przez koszty zakupu ropy w tej samej walucie. W przypadku kursu EUR/PLN, w walucie<br />
tej denominowane s¹ przychody ze sprzeda¿y produktów petrochemicznych. Dla tej grupy pozycji hedging naturalny<br />
wystêpuje w ograniczonym zakresie (np. odsetki od kredytów denominowane w EUR, cześæ zakupów inwestycyjnych).<br />
Analiza wra¿liwości na ryzyko walutowe<br />
Analiza wp³ywu potencjalnej zmiany wartości bilansowych pozycji aktywów i pasywów (stan na 31 grudnia 2008 roku)<br />
na wynik finansowy brutto i kapita³ z tytu³u stosowania rachunkowości zabezpieczeñ oraz na kapita³ z tytu³u ró¿nic<br />
kursowych z przeliczenia jednostek podporz¹dkowanych w zwi¹zku z hipotetyczn¹ zmian¹ kursów istotnych walut<br />
w stosunku do PLN:<br />
2008<br />
Wp³yw instrumentów finansowych na wynik finansowy<br />
Wzrost kursu Wp³yw ³¹czny Spadek kursu Wp³yw ³¹czny<br />
USD/PLN +15% (575 829) –15% 575 829<br />
EUR/PLN +10% (582 187) –10% 582 187<br />
CZK/PLN +10% 152 575 –10% (152 575)<br />
JPY/PLN +20% (3 771) –20% 3 771<br />
LTL/PLN +10% 65 056 –10% (65 056)<br />
Razem (944 156) 944 156<br />
Wp³yw instrumentów finansowych na kapita³ z tytu³u stosowania rachunkowości zabezpieczeñ<br />
Wzrost kursu Wp³yw ³¹czny Spadek kursu Wp³yw ³¹czny<br />
USD/PLN +15% (29 669) –15% 29 669<br />
EUR/PLN +10% (114 619) –10% 114 619<br />
JPY/PLN +20% 75 405 –20% (75 405)<br />
Razem (68 883) 68 883<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Wp³yw instrumentów finansowych jednostek zagranicznych na kapita³ z tytu³u ró¿nic kursowych z przeliczenia<br />
jednostek podporz¹dkowanych<br />
Wzrost kursu Wp³yw ³¹czny Spadek kursu Wp³yw ³¹czny<br />
USD/PLN +15% 66 337 –15% (66 337)<br />
EUR/PLN +10% 108 527 –10% (108 527)<br />
CZK/PLN +10% 308 781 –10% (308 781)<br />
JPY/PLN +20% 1 –20% (1)<br />
LTL/PLN +10% 4 136 –10% (4 136)<br />
Razem 487 782 (487 782)<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
236
2008<br />
£¹czny wp³yw instrumentów finansowych na kapita³ w³asny<br />
Wzrost kursu Wp³yw ³¹czny Spadek kursu Wp³yw ³¹czny<br />
USD/PLN +15% (539 161) –15% 539 161<br />
EUR/PLN +10% (588 279) –10% 588 279<br />
CZK/PLN +10% 461 356 –10% (461 356)<br />
JPY/PLN +20% 71 635 –20% (71 635)<br />
LTL/PLN +10% 69 192 –10% (69 192)<br />
Razem (525 257) 525 257<br />
Wp³yw zmian kursów istotnych walut w stosunku do PLN na kapita³ z tytu³u ró¿nic kursowych z przeliczenia inwestycji<br />
netto w podmioty zagraniczne wed³ug stanu na 31 grudnia 2008 roku:<br />
2008<br />
Wra¿liwośæ inwestycji netto w podmioty zagraniczne<br />
Wzrost kursu Wp³yw ³¹czny Spadek kursu Wp³yw ³¹czny<br />
USD/PLN +15% 987 322 –15% (987 322)<br />
EUR/PLN +10% 44 703 –10% (44 703)<br />
CZK/PLN +10% 604 430 –10% (604 430)<br />
Razem 1 636 455 (1 636 455)<br />
Powy¿sza analiza dotyczy wra¿liwości ca³kowitych aktywów netto jednostek zagranicznych (w tym wra¿liwości instrumentów<br />
finansowych jednostek zagranicznych na ró¿nice kursowe z przeliczenia jednostek podporz¹dkowanych)<br />
wed³ug stanu na 31 grudnia 2008 roku.<br />
£¹czny wp³yw zmian kursów istotnych walut w stosunku do PLN na kapita³y w³asne z uwzglêdnieniem ró¿nic kursowych<br />
z przeliczenia inwestycji netto w podmioty zagraniczne wed³ug stanu na 31 grudnia 2008 roku:<br />
2008<br />
£¹czny wp³yw na kapita³y w³asne<br />
Wzrost kursu Wp³yw ³¹czny Spadek kursu Wp³yw ³¹czny<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
USD/PLN +15% 381 824 –15% (381 824)<br />
EUR/PLN +10% (652 103) –10% 652 103<br />
CZK/PLN +10% 757 005 –10% (757 005)<br />
JPY/PLN +20% 71 634 –20% (71 634)<br />
LTL/PLN +10% 65 056 –10% (65 056)<br />
Razem 623 416 (623 416)<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
237
Analiza wp³ywu potencjalnej zmiany wartości bilansowych pozycji aktywów i pasywów (stan na 31 grudnia 2007 roku)<br />
na wynik finansowy brutto i kapita³ z tytu³u stosowania rachunkowości zabezpieczeñ oraz na kapita³ z tytu³u ró¿nic<br />
kursowych z przeliczenia jednostek podporz¹dkowanych w zwi¹zku z hipotetyczn¹ zmian¹ kursów istotnych walut<br />
w stosunku do PLN:<br />
2007<br />
Wp³yw instrumentów finansowych na wynik finansowy<br />
Wzrost kursu Wp³yw ³¹czny Spadek kursu Wp³yw ³¹czny<br />
USD/PLN +4,2% (108 365) –4,2% 108 365<br />
EUR/PLN +3,6% (210 617) –3,6% 210 617<br />
CZK/PLN +3,6% (10 216) –3,6% 10 216<br />
Razem (329 198) 329 198<br />
Wp³yw instrumentów finansowych na kapita³ z tytu³u stosowania rachunkowości zabezpieczeñ<br />
Wzrost kursu Wp³yw ³¹czny Spadek kursu Wp³yw ³¹czny<br />
USD/PLN +4,2% 13 079 –4,2% (13 079)<br />
EUR/PLN +3,6% 44 576 –3,6% (44 576)<br />
Razem 57 655 (57 655)<br />
2007<br />
Wp³yw instrumentów finansowych jednostek zagranicznych na kapita³ z tytu³u ró¿nic kursowych z przeliczenia<br />
jednostek podporz¹dkowanych<br />
Wzrost kursu Wp³yw ³¹czny Spadek kursu Wp³yw ³¹czny<br />
USD/PLN +4,2% (87 747) –4,2% 87 747<br />
EUR/PLN +3,6% (7 841) –3,6% 7 841<br />
CZK/PLN +3,6% 18 051 –3,6% (18 051)<br />
LTL/PLN +3,6% (1 511) –3,6% 1 511<br />
Razem (79 048) 79 048<br />
£¹czny wp³yw instrumentów finansowych na kapita³ w³asny<br />
Wzrost kursu Wp³yw ³¹czny Spadek kursu Wp³yw ³¹czny<br />
USD/PLN +4,2% (183 033) –4,2% 183 033<br />
EUR/PLN +3,6% (173 882) –3,6% 173 882<br />
CZK/PLN +3,6% 7 835 –3,6% (7 835)<br />
LTL/PLN +3,6% (1 511) –3,6% 1 511<br />
Razem (350 591) 350 591<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
238
Wp³yw zmian kursów istotnych walut w stosunku do PLN na kapita³ z tytu³u ró¿nic kursowych z przeliczenia inwestycji<br />
netto w podmioty zagraniczne wed³ug stanu na 31 grudnia 2007 roku:<br />
2007<br />
Wra¿liwośæ inwestycji netto w podmioty zagraniczne<br />
Wzrost kursu Wp³yw ³¹czny Spadek kursu Wp³yw ³¹czny<br />
USD/PLN +4,2% 253 629 –4,2% (253 629)<br />
EUR/PLN +3,6% 12 797 –3,6% (12 797)<br />
CZK/PLN +3,6% 207 323 –3,6% (207 323)<br />
Razem 473 749 (473 749)<br />
Powy¿sza analiza dotyczy wra¿liwości ca³kowitych aktywów netto jednostek zagranicznych (w tym wra¿liwości instrumentów<br />
finansowych jednostek zagranicznych na ró¿nice kursowe z przeliczenia jednostek podporz¹dkowanych)<br />
wed³ug stanu na 31 grudnia 2007 roku.<br />
£¹czny wp³yw zmian kursów istotnych walut w stosunku do PLN na kapita³y w³asne z uwzglêdnieniem ró¿nic kursowych<br />
z przeliczenia inwestycji netto w podmioty zagraniczne wed³ug stanu na 31 grudnia 2007 roku.<br />
2007<br />
£¹czny wp³yw na kapita³y w³asne<br />
Wzrost kursu Wp³yw ³¹czny Spadek kursu Wp³yw ³¹czny<br />
USD/PLN +4,2% 158 343 –4,2% (158 343)<br />
EUR/PLN +3,6% (153 244) –3,6% 153 244<br />
CZK/PLN +3,6% 197 107 –3,6% (197 107)<br />
Razem 202 206 (202 206)<br />
Powy¿sze odchylenia kursów skalkulowano na podstawie zmienności historycznej dla poszczególnych kursów walut<br />
oraz prognoz analityków.<br />
Wra¿liwośæ instrumentów finansowych na ryzyko walutowe obliczono jako ró¿nicê pomiêdzy pierwotn¹ wartości¹<br />
bilansow¹ instrumentów finansowych (z wy³¹czeniem instrumentów pochodnych) a ich potencjaln¹ wartości¹ bilansow¹<br />
przy za³o¿onych wzrostach/ spadkach kursów walut. W przypadku instrumentów pochodnych zbadano wp³yw<br />
odchyleñ kursów walut na wartośæ godziw¹ przy niezmiennych poziomach stóp procentowych.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Dla pozosta³ych walut wra¿liwośæ instrumentów finansowych jest nieistotna z punktu widzenia Grupy.<br />
Ryzyko stopy procentowej<br />
Grupa nara¿ona jest na ryzyko zmienności przep³ywów pieniê¿nych z tytu³u stopy procentowej wynikaj¹ce z udzielonych<br />
po¿yczek, posiadanych lokat bankowych oraz zobowi¹zañ z tytu³u kredytów i po¿yczek opartych o zmienne stopy<br />
procentowe. Grupa posiada transakcje pochodne zabezpieczaj¹ce (swapy procentowe IRS) czêśæ ryzyka przep³ywów<br />
pieniê¿nych z tytu³u stopy procentowej, dla których stosuje rachunkowośæ zabezpieczeñ przep³ywów pieniê¿nych.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
239
Analiza wra¿liwości na stopê procentow¹<br />
Wp³yw instrumentów finansowych na wynik finansowy brutto i kapita³ z tytu³u stosowania rachunkowości zabezpieczeñ<br />
z tytu³u zmian istotnych stóp procentowych:<br />
Stopa<br />
procentowa<br />
Za³o¿one Odchylenia<br />
Wp³yw<br />
na wynik finansowy<br />
Wp³yw na kapita³<br />
z tytu³u stosowania<br />
rachunkowości<br />
zabezpieczeñ<br />
Wp³yw<br />
na kapita³ w³asny<br />
2008 2007 31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2007<br />
WIBOR +100 +50 (16 723) (12 353) 10 271 356 (6 452) (17 063)<br />
LIBOR +25 +50 (10 700) (68) – – (10 700) (68)<br />
EURIBOR +150 +25 (94 999) (37 024) (9 473) (842) (104 472) (37 866)<br />
PRIBOR +100 +25 10 870 (277) – – 10 870 (277)<br />
VILIBOR +100 +75 (237) – – – (237) –<br />
(111 789) (49 722) 798 (486) (110 991) (55 274)<br />
WIBOR –100 –50 16 723 12 353 (10 589) (356) 6 134 17 063<br />
LIBOR –25 –50 10 700 68 – – 10 700 68<br />
EURIBOR –150 –25 94 999 37 024 9 990 849 104 989 37 873<br />
PRIBOR –100 –25 (10 870) 277 – – (10 870) 277<br />
VILIBOR –100 –75 237 – – – 237 –<br />
Razem 111 789 49 722 (599) 493 111 190 55 281<br />
Wy¿ej określone stopy procentowe obrazuj¹ ich zmianê na dzieñ 31 grudnia 2008 w stosunku do 31 grudnia 2007 roku.<br />
Powy¿sze odchylenia stóp procentowych skalkulowano na podstawie wahañ stóp procentowych w okresie.<br />
Grupa nie posiada instrumentów finansowych o sta³ym oprocentowaniu wycenianych w bilansie wed³ug wartości<br />
godziwej. W wartości godziwej Grupa wycenia instrumenty pochodne.<br />
Analiza wra¿liwości zosta³a przeprowadzona na bazie stanu instrumentów posiadanych na dzieñ 31 grudnia 2008 roku<br />
i 31 grudnia 2007 roku, wp³yw zmian stóp procentowych zaprezentowano w ujêciu rocznym.<br />
Wra¿liwośæ instrumentów finansowych na ryzyko stóp procentowych obliczono jako iloczyn salda pozycji bilansowych<br />
wra¿liwych na stopy procentowe (z wy³¹czeniem instrumentów pochodnych) oraz adekwatnego odchylenia stopy procentowej.<br />
W przypadku instrumentów pochodnych zbadano wp³yw odchyleñ stóp procentowych na wartośæ godziw¹<br />
przy niezmiennym poziomie kursów walut.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Ryzyko zmian cen towarów<br />
Grupa nara¿ona jest na ryzyko zmian cen towarów z tytu³u:<br />
• wydatków na zakup ropy naftowej do przerobu, które s¹ uzale¿nione od wolumenu przerobu, poziomu zapasów,<br />
kszta³towania siê ceny ropy na rynkach światowych oraz dyferencja³u;<br />
• przychodów ze sprzeda¿y produktów rafineryjnych i petrochemicznych, które s¹ uzale¿nione od wolumenu sprzeda¿y,<br />
kszta³towania siê cen produktów na rynkach światowych.<br />
Na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia 2007 roku nie wystêpowa³y instrumenty zabezpieczaj¹ce ryzyko zmian<br />
cen towarów.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
240
Ryzyko cen uprawnieñ do emisji CO 2<br />
Na podstawie obowi¹zuj¹cych uregulowañ prawnych wynikaj¹cych z przyjêtego przez Uniê Europejsk¹ Protoko³u<br />
z Kioto do Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatycznych, <strong>PKN</strong> ORLEN decyzj¹ Rady<br />
Ministrów otrzyma³ przydzia³ uprawnieñ praw do emisji CO 2.<br />
Na okres 2008–2012 dokonana zosta³a weryfikacja liczby uprawnieñ w spó³kach Grupy wraz z określeniem sposobów<br />
ich systematycznego bilansowania w zale¿ności od stwierdzonych niedoborów/nadwy¿ek na zasadach transakcji<br />
wewn¹trzgrupowych, b¹dź w zale¿ności od sytuacji, transakcji na rynku terminowym i spot.<br />
Na dzieñ 31 grudnia 2008 roku Grupa posiada instrumenty finansowe o wartości bilansowej 23 359 tysiêcy z³otych,<br />
których wycena zale¿y od zmian cen uprawnieñ do emisji CO 2 . Na dzieñ 31 grudnia 2007 roku Grupa nie posiada³a<br />
instrumentów nara¿onych na ryzyka zmian cen uprawnieñ do emisji CO 2.<br />
10. Przychody ze sprzeda¿y produktów netto.<br />
Przychody ze sprzeda¿y produktów netto w kwocie 61 919 541 tysiêcy z³otych za 2008 rok i 45 480 333 tysiêcy z³otych<br />
za 2007 rok zawieraj¹ sprzeda¿ us³ug netto odpowiednio w kwocie 1 350 275 tysiêcy z³otych za 2008 rok oraz<br />
1 172 322 tysi¹ce z³otych za 2007 rok.<br />
11. Koszty wed³ug rodzaju<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Zu¿ycie materia³ów i energii (52 235 467) (36 604 832)<br />
Wartośæ sprzedanych towarów i materia³ów (17 313 474) (16 867 030)<br />
Us³ugi obce (3 944 060) (3 571 369)<br />
Wynagrodzenia i świadczenia na rzecz pracowników (1 945 989) (1 880 771)<br />
Amortyzacja (2 491 383) (2 431 423)<br />
Podatki i op³aty (439 153) (348 871)<br />
Pozosta³e (3 474 950) (1 067 406)<br />
Razem (81 844 476) (62 771 702)<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Zmiana stanu zapasów i rozliczeñ miêdzyokresowych 106 542 (1 041 221)<br />
Świadczenia na w³asne potrzeby (64 561) (71 377)<br />
Koszty operacyjne (81 886 457) (61 659 104)<br />
Koszty sprzeda¿y (3 325 701) (3 175 974)<br />
Koszty ogólnego zarz¹du (1 462 477) (1 637 370)<br />
Pozosta³e koszty operacyjne (3 098 957) (719 839)<br />
Koszty sprzedanych produktów, towarów i materia³ów (73 999 322) (56 125 921)<br />
W kosztach us³ug obcych rozpoznano koszty nak³adów badawczych w wysokości 20 394 tysi¹ce z³otych w 2008 roku<br />
i 17 340 tysiêcy z³otych w 2007 roku.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
241
12. Pozosta³e przychody i koszty operacyjne<br />
Pozosta³e przychody operacyjne<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwa³ych 90 368 40 629<br />
Rozwi¹zanie rezerw 125 562 118 516<br />
Odpisy aktualizuj¹ce wartośæ nale¿ności 149 027 127 972<br />
Odpisy aktualizuj¹ce wartośæ rzeczowych aktywów trwa³ych i wartości<br />
niematerialnych 136 833 88 861<br />
Przychody z tytu³u prawa wieczystego u¿ytkowania gruntów 5 629 385<br />
Uzyskane kary, grzywny i odszkodowania 142 174 6 804<br />
Ró¿nice inwentaryzacyjne 12 458 7 303<br />
Z tytu³u odszkodowañ zwi¹zanych z likwidacj¹ szkód 8 026 8 476<br />
Dotacje 7 004 –<br />
Pozosta³e 70 849 71 057<br />
Razem 747 930 470 003<br />
Pozosta³e koszty operacyjne<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwa³ych (49 655) (55 543)<br />
Zawi¹zanie rezerw (196 745) (115 058)<br />
Odpisy aktualizuj¹ce wartośæ nale¿ności (137 455) (107 662)<br />
Odpisy aktualizuj¹ce wartośæ rzeczowych aktywów trwa³ych i wartości<br />
niematerialnych (2 512 935) (159 093)<br />
Darowizny (8 567) (9 794)<br />
Niezawinione niedobory sk³adników maj¹tku obrotowego (21 796) (13 857)<br />
Odpisane nale¿ności przedawnione, umorzone i nieści¹galne (68 500) (43 574)<br />
Wycena do wartości godziwej Kaucuk – (120 901)<br />
Koszty i straty z tytu³u usuwania szkód (20 369) (17 332)<br />
Wartośæ inwestycji przekazanych nieodp³atnie (7 182) (6 263)<br />
Koszty i straty z tytu³u zagospodarowania materia³ów i towarów (5 379) (4 660)<br />
Pozosta³e (70 374) (66 102)<br />
Razem (3 098 957) (719 839)<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
242
13. Przychody i koszty finansowe<br />
Przychody finansowe<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Z tytu³u odsetek 127 630 120 531<br />
Nadwy¿ka dodatnich ró¿nic kursowych 139 837 903 424<br />
Dywidendy 6 174 9 629<br />
Zysk ze zbycia akcji, udzia³ów i innych papierów wartościowych 934 3 179<br />
Zmniejszenie odpisu aktualizuj¹cego wartośæ nale¿ności 11 507 11 150<br />
Rozliczenie i wycena instrumentów finansowych 359 083 110 534<br />
Pozosta³e 57 635 31 601<br />
Razem 702 800 1 190 048<br />
Koszty finansowe<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Z tytu³u odsetek (541 765) (503 088)<br />
Nadwy¿ka ujemnych ró¿nic kursowych (1 240 529) (63 106)<br />
Straty ze zbycia akcji, udzia³ów i innych papierów wartościowych (1 104) (9 416)<br />
Aktualizacja wartości inwestycji – (333 084)<br />
Zwiêkszenie odpisu aktualizuj¹cego wartośæ nale¿ności (14 837) (23 042)<br />
Rozliczenie i wycena instrumentów finansowych (451 927) (65 645)<br />
Pozosta³e (31 252) (52 865)<br />
Razem (2 281 414) (1 050 246)<br />
Zyski/straty netto z tytu³u instrumentów finansowych rozpoznane w przychodach i kosztach finansowych<br />
wed³ug kategorii<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Aktywa finansowe i zobowi¹zania finansowe wyceniane w wartości godziwej<br />
przez wynik finansowy (przeznaczone do obrotu) (65 708) 35 730<br />
Aktywa finansowe dostêpne do sprzeda¿y (ujête w rachunku wyników) 31 317 (337 951)<br />
Aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności 22 467 15 351<br />
Po¿yczki (udzielone) 18 501 3 935<br />
Zobowi¹zania finansowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu (1 339 858) (20 923)<br />
Nale¿ności krótkoterminowe 358 957 (83 599)<br />
Zobowi¹zañ krótkoterminowe (631 892) 492 578<br />
Środki pieniê¿ne 56 043 9 792<br />
Czêśæ nieskuteczna odniesiona na wynik finansowy w okresie (25 395) 340<br />
Pozosta³e (3 046) 24 549<br />
Razem (1 578 614) 139 802<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
243
Koszty finansowe z tytu³u utraty wartości aktywów finansowych w podziale na klasy instrumentów finansowych<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Odpisy aktualizuj¹ce udzia³y i akcje w Spó³kach – (338 059)<br />
Odpisy aktualizuj¹ce odsetki od nale¿ności (jako instrumenty finansowe) (14 837) (12 651)<br />
Razem (14 837) (350 710)<br />
14. Podatek dochodowy<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Podatek dochodowy bie¿¹cy (290 650) (705 610)<br />
Podatek odroczony 679 427 174 971<br />
Razem 388 777 (530 639)<br />
Podatek odroczony na 31 grudnia 2008 roku zawiera wartośæ (150 941) tysiêcy z³otych z tytu³u zmiany stosowanej<br />
na Litwie stawki podatkowej z 15% do 20%. W danych porównywalnych w tej samej pozycji ujêta jest kwota w wysokości<br />
90 041 tysiêcy z³otych dotycz¹ca zmiany stawek podatkowych w Czechach.<br />
Ró¿nica pomiêdzy kwot¹ podatku wykazanego w rachunku zysków i strat a kwot¹ obliczon¹ wed³ug stawki od zysku<br />
przed opodatkowaniem wynika z nastêpuj¹cych pozycji:<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
za rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Podstawa opodatkowania (2 915 403) 3 011 065<br />
Podatek dochodowy obliczony odpowiednio w 2008 i 2007 roku<br />
wed³ug obowi¹zuj¹cej stopy (19% w Polsce) 553 927 (572 103)<br />
Ró¿nice stóp pomiêdzy Polsk¹ a Niemcami (24%) (2 667) (6 895)<br />
Ró¿nice stóp pomiedzy Polsk¹ a Czechami (20%) 1 139 (3 126)<br />
Ró¿nice stóp pomiêdzy Polsk¹ a Litw¹ (15%) 368 28 610<br />
Aktualizacja wartości inwestycji przeznaczonych do sprzeda¿y – (80 711)<br />
Strata podatkowa (19 386) –<br />
Rezerwa na ryzyko gospodarcze (23 081) –<br />
Rezerwa na roszczenia sporne (11 383) –<br />
Utrata wartości „wartości firmy” – (1 005)<br />
Wycena do wartości godziwej spó³ki KAUCUK a.s. – (23 442)<br />
Wycena spó³ek metod¹ praw w³asności 50 638 50 802<br />
Otrzymane i zap³acone kary, grzywny i odszkodowania (27 646) (1 593)<br />
Przeszacowanie podatku dochodowego odroczonego<br />
w zwi¹zku ze zmian¹ stawek podatkowych (150 941) 90 041<br />
Pozosta³e 17 809 (11 217)<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Podatek dochodowy 388 777 (530 639)<br />
Efektywna stawka podatku 13% 18%<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
244
Grupa <strong>PKN</strong> ORLEN nie stanowi podatkowej Grupy Kapita³owej. W sk³ad Grupy wchodzi Grupa Kapita³owa Basell <strong>Orlen</strong><br />
Polyolefins Sp. z o.o., która stanowi kapita³ow¹ grupê podatkow¹ sk³adaj¹c¹ siê z Basell <strong>Orlen</strong> Polyolefins Sp. z o.o.<br />
i Basell <strong>Orlen</strong> Polyolefins Sprzeda¿ Sp. z o.o.<br />
Ze wzglêdu na to, ¿e spó³ki Grupy s¹ odrêbnymi podatnikami, podatek odroczony – aktywa oraz rezerwa na podatek<br />
odroczony musz¹ byæ obliczone indywidualnie w poszczególnych spó³kach. W rezultacie, w skonsolidowanym bilansie<br />
podatek odroczony – aktywo wynosi 485 362 tysiêcy z³otych na 31 grudnia 2008 roku i 233 219 tysiêcy z³otych na<br />
31 grudnia 2007 roku oraz rezerwa na podatek odroczony wynosi 1 134 686 tysiêcy z³otych na 31 grudnia 2008 roku<br />
i 1 548 835 tysiêcy z³otych na 31 grudnia 2007 roku.<br />
W 2008 roku nast¹pi³o zwiêkszenie kapita³u w³asnego wskutek odniesienia podatku odroczonego na kapita³ z tytu³u<br />
stosowania rachunkowości zabezpieczeñ w wysokości 45 984 tysiêcy z³otych, w 2007 roku nast¹pi³o zmniejszenie<br />
kapita³u w³asnego z tego tytu³u o (17 590) tysi¹ce z³otych.<br />
Rezerwa netto na podatek odroczony na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia 2007 roku sk³ada siê z nastêpuj¹cych<br />
pozycji:<br />
Aktywa z tytu³u podatku odroczonego:<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Rezerwa na rekultywacjê 68 399 75 293<br />
Ró¿nica pomiêdzy bie¿¹c¹ wartości¹ ksiêgow¹ a podatkow¹ środków trwa³ych 111 002 94 918<br />
Odpisy aktualizuj¹ce wartośæ nale¿ności 25 780 16 285<br />
Koszty nagród jubileuszowych, odpraw emerytalnych i niewykorzystanych urlopów 64 423 54 199<br />
Koszty nagród w programie lojalnościowym 13 726 14 299<br />
Utrata wartości środków trwa³ych i wartości niematerialnych 514 211 28 644<br />
Wycena instrumentów finansowych 16 693 –<br />
Odpisy aktualizuj¹ce finansowy maj¹tek trwa³y 5 208 1 519<br />
Odpis aktualizuj¹cy wartośæ zapasów 112 648 16 426<br />
Koszty z tytu³u likwidacji środków trwa³ych i wartości niematerialnych – 7 546<br />
Pozosta³e rezerwy 43 007 46 870<br />
Niezrealizowane ujemne ró¿nice kursowe 233 785 (7 577)<br />
Wycena obligacji 1 833 16 256<br />
Nale¿ności z tytu³u dotacji 2 660 –<br />
Pozosta³e koszty wynagrodzeñ 27 902 17 182<br />
Zarachowane przysz³e koszty 6 656 50 771<br />
Strata podatkowa 220 708 –<br />
Pozosta³e 31 555 38 373<br />
Aktywa z tytu³u podatku odroczonego razem 1 500 196 471 004<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Rezerwa z tytu³u podatku odroczonego:<br />
Ulga inwestycyjna 82 064 167 367<br />
Ró¿nica pomiêdzy bie¿¹c¹ wartości¹ ksiêgow¹ a podatkow¹ środków trwa³ych 1 982 632 1 519 709<br />
Nadwy¿ka aportu nad wartości¹ objêtych akcji 48 197 44 639<br />
Leasing finansowy traktowany jako opercyjny w prawie podatkowym 30 433 21 412<br />
Wycena instrumentów finansowych – 29 587<br />
Pozosta³e 6 194 3 906<br />
Rezerwa z tytu³u podatku odroczonego – razem 2 149 520 1 786 620<br />
Podatek odroczony – rezerwa, netto<br />
(Rezerwa na podatek odroczony – aktywa z tytu³u podatku odroczonego) 649 324 1 315 616<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
245
Na 31 grudnia 2008 roku Grupa posiada³a nierozliczone straty podatkowe w wysokości 102 031 tysiêcy z³otych,<br />
w zwi¹zku z którymi nie ujêto w bilansie sk³adnika aktywów z tytu³u podatku dochodowego.<br />
15. Leasing<br />
a) Grupa Kapita³owa jako leasingobiorca<br />
Leasing operacyjny<br />
Grupa jako leasingobiorca na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i na dzieñ 31 grudnia 2007 roku nie posiada³a nieodwo-<br />
³ywalnych umów leasingu operacyjnego. Umowy leasingowe o charakterze operacyjnym (dzier¿awa, najem) dotycz¹<br />
g³ównie zbiorników, stacji paliw, środków transportu i sprzêtu komputerowego. Przedmiotowe umowy nie zawieraj¹<br />
¿adnych klauzul dotycz¹cych warunkowych zobowi¹zañ z tytu³u op³at leasingowych. W zawartych umowach<br />
obowi¹zuj¹ ogólne warunki leasingu operacyjnego, nie ma szczególnych ograniczeñ oraz dodatkowych warunków.<br />
W wiêkszości przypadków istnieje mo¿liwośæ przed³u¿enia umowy. Op³aty leasingowe, wynikaj¹ce g³ównie z umów<br />
dzier¿awy i najmu, ujête jako koszt okresu wynosi³y 203 531 tysiêcy z³otych w 2008 roku i odpowiednio 238 388 tysiêcy<br />
z³otych w 2007 roku.<br />
Leasing finansowy<br />
Grupa jako leasingobiorca na 31 grudnia 2008 roku posiada umowy leasingowe o charakterze finansowym. Dotycz¹<br />
one g³ównie budynków, urz¹dzeñ technicznych i maszyn oraz środków transportu.<br />
W zawartych umowach leasingowych obowi¹zuj¹ ogólne warunki leasingu finansowego, nie ma szczególnych ograniczeñ<br />
oraz dodatkowych warunków. Umowy leasingu finansowego nie zawieraj¹ ¿adnych klauzul dotycz¹cych warunkowych<br />
zobowi¹zañ z tytu³u op³at leasingowych. W wiêkszości przypadku istnieje mo¿liwośæ przed³u¿enia umowy.<br />
Suma przysz³ych minimalnych op³at leasingowych z tytu³u wy¿ej wymienionych umów leasingu finansowego na dzieñ<br />
31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia 2007 roku przedstawia³y siê nastêpuj¹co:<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Do jednego roku 64 789 34 971<br />
Od 1 roku do 5 lat 55 515 59 888<br />
Powy¿ej 5 lat 21 968 18 225<br />
Razem minimalne op³aty leasingowe z tytu³u umów leasingu: 142 272 113 084<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Wartośæ bie¿¹ca przysz³ych minimalnych op³at leasingowych z tytu³u wy¿ej wymienionych umów leasingu finansowego<br />
na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia 2007 roku przedstawia³y siê nastêpuj¹co:<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Do jednego roku 52 636 29 087<br />
Od 1 roku do 5 lat 50 631 49 406<br />
Powy¿ej 5 lat 15 418 12 874<br />
Razem bie¿¹ce minimalne op³aty leasingowe z tytu³u umów leasingu: 118 685 91 367<br />
Ró¿nica pomiêdzy ³¹czn¹ kwot¹ przysz³ych minimalnych op³at leasingowych a ich wartości¹ bie¿¹c¹ wynika z dyskontowania<br />
op³at leasingowych stop¹ procentow¹ wynikaj¹c¹ z umowy.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
246
Wartośæ bilansowa netto na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia 2007 roku dla ka¿dej grupy aktywów przedstawia³a<br />
siê nastêpuj¹co:<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Wartości niematerialne 1 267 4<br />
Oprogramowanie komputerowe 1 267 4<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Rzeczowe aktywa trwa³e 185 244 182 903<br />
budynki, lokale i obiekty in¿ynierii l¹dowej i wodnej 16 763 15 551<br />
urz¹dzenia techniczne i maszyny 55 405 54 932<br />
środki transportu 83 896 112 218<br />
inne środki trwa³e 29 180 202<br />
b) Grupa Kapita³owa jako leasingodawca<br />
Leasing operacyjny<br />
Grupa jako leasingodawca na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i na dzieñ 31 grudnia 2007 roku nie posiada³a nieodwo³ywalnych<br />
umów leasingu operacyjnego. Grupa posiada³a umowy o charakterze operacyjnym dotycz¹ce dzier¿awy, najmu<br />
maszyn, urz¹dzeñ i budynków oraz gruntów nale¿¹cych do Grupy. Wiêkszośæ umów zawarta jest na czas nieokreślony.<br />
Leasing finansowy<br />
Grupa jako leasingodawca na 31 grudnia 2008 roku posiada umowy leasingu o charakterze finansowym dotycz¹ce<br />
dzier¿awy dystrybutorów. Umowy te zawarte by³y na czas określony.<br />
Inwestycje leasingowe brutto nale¿ne na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia 2007 roku przedstawia³y siê nastêpuj¹co:<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Do jednego roku 17 29<br />
Od 1 roku do 5 lat – 17<br />
Inwestycje leasingowe brutto z tytu³u umów leasingu 17 46<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Wartośæ bie¿¹ca minimalnych op³at leasingowych nale¿nych z tytu³u wy¿ej wymienionych umów leasingu finansowego<br />
na dzieñ 31 grudnia 2008 roku i 31 grudnia 2007 roku przedstawia³y siê nastêpuj¹co:<br />
31 grudnia 2008 31 grudnia 2007<br />
Do jednego roku 17 26<br />
Od 1 roku do 5 lat – 16<br />
Razem bie¿¹ce minimalne op³aty leasingowe z tytu³u umów leasingu 17 42<br />
Na dzieñ 31 grudnia 2008 roku Grupa nie posiada³a niezrealizowanych przychodów finansowych. Na dzieñ 31 grudnia<br />
2007 roku niezrealizowane przychody finansowe wynosi³y 4 tysi¹ce z³otych.<br />
Na dzieñ 31 grudnia 2008 roku spó³ki Grupy Kapita³owej nie posiada³y warunkowych op³at leasingowych ujêtych<br />
w rachunku zysków i strat oraz rezerw na nieści¹galne nale¿ności z tytu³u minimalnych op³at leasingowych. Z tytu³u<br />
leasingu finansowego nie wystêpowa³y równie¿ niegwarantowane wartości koñcowe przypadaj¹ce Grupie.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
247
Ujawnienia wynikaj¹ce z MSSF 7 dotycz¹ce leasingu finansowego ujête s¹ w nocie 9 i prezentowane s¹ ³¹cznie z innymi<br />
instrumentami finansowymi.<br />
16. Poniesione i planowane nak³ady inwestycyjne oraz przysz³e zobowi¹zania z tytu³u<br />
podpisanych kontraktów inwestycyjnych<br />
Wartośæ nak³adów inwestycyjnych w 2008 roku wynosi 3 962 928 tysiêcy z³otych, w tym nak³ady na inwestycje zwi¹zane<br />
z ochron¹ środowiska 515 062 tysiêcy z³otych. Na dzieñ 31 grudnia 2008 roku wartośæ przysz³ych zobowi¹zañ<br />
z tytu³u podpisanych do tego dnia kontraktów wynosi 1 969 908 tysiêcy z³otych.<br />
17. Transakcje ze stronami powi¹zanymi<br />
a) Informacje o istotnych transakcjach zawartych przez Spó³ki Grupy z podmiotami powi¹zanymi<br />
na innych warunkach ni¿ rynkowe<br />
W okresie 12 miesiêcy 2008 roku w Grupie Kapita³owej nie wyst¹pi³y istotne transakcje zawarte z podmiotami powi¹zanymi<br />
na innych warunkach ni¿ rynkowe.<br />
b) Transakcje z cz³onkami Zarz¹du i Rady Nadzorczej Spó³ek Grupy, ich ma³¿onkami, rodzeñstwem,<br />
wstêpnymi, zstêpnymi lub innymi bliskimi im osobami<br />
W 2008 roku osoby nadzoruj¹ce Jednostkê Dominuj¹c¹ oraz osoby nadzoruj¹ce spó³ki Grupy Kapita³owej z³o¿y³y<br />
oświadczenia o zawartych transakcjach ze stronami powi¹zanymi w rozszerzonym zakresie zgodnie z MSR 24 „Informacje<br />
ujawniane na temat podmiotów powi¹zanych”.<br />
Sprzeda¿ Zakup Nale¿ności Zobowi¹zania<br />
Osoby prawne 410 911 602 876 14 890 32 266<br />
Osoby fizyczne – – – –<br />
c) Transakcje z podmiotami powi¹zanymi poprzez osoby zarz¹dzaj¹ce Spó³ki oraz osoby zarz¹dzaj¹ce<br />
spó³ek Grupy Kapita³owej<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
W 2008 roku cz³onkowie Zarz¹du Jednostki Dominuj¹cej oraz spó³ek Grupy Kapita³owej z³o¿yli oświadczenia o zawartych<br />
transakcjach ze stronami powi¹zanymi w rozszerzonym zakresie zgodnie z MSR 24 „Informacje ujawniane<br />
na temat podmiotów powi¹zanych”.<br />
Sprzeda¿ Zakup Nale¿ności Zobowi¹zania<br />
Osoby prawne – – – –<br />
Osoby fizyczne 50 25 – –<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
248
d) Transakcje cz³onków kluczowego personelu kierowniczego Spó³ki oraz cz³onków kluczowego personelu<br />
kierowniczego spó³ek Grupy Kapita³owej z podmiotami powi¹zanymi<br />
W 2008 roku cz³onkowie kluczowego personelu kierowniczego Jednostki Dominuj¹cej oraz spó³ek Grupy Kapita³owej<br />
z³o¿yli oświadczenia o zawartych transakcjach ze stronami powi¹zanymi w rozszerzonym zakresie zgodnie z MSR 24<br />
„Informacje ujawniane na temat podmiotów powi¹zanych”.<br />
Sprzeda¿ Zakup Nale¿ności Zobowi¹zania<br />
Osoby prawne – – – –<br />
Osoby fizyczne 42 3 – –<br />
e) Transakcje Jednostki Dominuj¹cej ze stronami powi¹zanymi w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia<br />
2008 roku oraz stan rozrachunków na dzieñ 31 grudnia 2008 roku<br />
Grupa Kapita³owa <strong>PKN</strong> ORLEN<br />
Jednostki<br />
zale¿ne<br />
objête<br />
konsolidacj¹ 1)<br />
Jednostki<br />
stowarzyszone<br />
objête<br />
konsolidacj¹ 2)<br />
Jednostki<br />
wspó³kontrolowane<br />
objête<br />
konsolidacj¹ 3)<br />
Jednostki<br />
zale¿ne<br />
nie objête<br />
konsolidacj¹ 1)<br />
Jednostki<br />
stowarzyszone<br />
nie objête<br />
konsolidacj¹ 2)<br />
Razem<br />
jednostki<br />
powi¹zane<br />
Sprzeda¿ 27 545 498 17 812 2 294 044 4 506 – 29 861 860<br />
Zakupy 3 223 907 124 357 21 008 85 560 – 3 454 832<br />
Przychody finansowe<br />
z tytu³u odsetek 5 027 6 23 108 – 5 164<br />
Koszty finansowe<br />
z tytu³u odsetek 10 612 – – – – 10 612<br />
Nale¿ności<br />
krótkoterminowe<br />
(netto) 1 228 182 2 094 512 010 478 – 1 742 764<br />
Zobowi¹zania<br />
krótkoterminowe 305 394 14 421 3 001 18 429 – 341 245<br />
Nale¿ności<br />
d³ugoterminowe 14 721 – – – – 14 721<br />
Zobowi¹zania<br />
d³ugoterminowe 25 431 – – – – 25 431<br />
1)<br />
2)<br />
3)<br />
Jednostka Dominuj¹ca poprzez wykorzystanie prawa g³osów (powy¿ej 50% g³osów) powo³uje osoby do organów nadzorczych tych jednostek,<br />
a w niektórych przypadkach równie¿ cz³onków zarz¹dów.<br />
Jednostka Dominuj¹ca posiada znacz¹cy wp³yw poprzez przedstawicieli w organach nadzorczych.<br />
Jednostka Dominuj¹ca sprawuje wspó³kontrolê na podstawie umowy.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Odpisy aktualizuj¹ce nale¿ności krótkoterminowe na dzieñ 31 grudnia 2008 roku dla jednostek zale¿nych objêtych<br />
konsolidacj¹ wynosz¹ 20 936 tysiêcy z³otych oraz dla jednostek zale¿nych nie objêtych konsolidacj¹ 195 tysiêcy z³otych.<br />
Powy¿sze transakcje z podmiotami powi¹zanymi obejmuj¹ sprzeda¿ i zakupy produktów rafineryjnych i petrochemicznych,<br />
ropy naftowej oraz zakupy us³ug remontowych, transportowych i innych. Zobowi¹zania warunkowe i ryzyka<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
249
18. Zobowi¹zania warunkowe i ryzyka<br />
Zobowi¹zania warunkowe Grupy <strong>PKN</strong> ORLEN w okresie 12 miesiêcy zakoñczonym 31 grudnia 2008 roku<br />
31 grudnia 2007<br />
Zwiêkszenia /<br />
Zmniejszenia 31 grudnia 2008<br />
Tocz¹ce siê postêpowania w sprawie nieruchomości<br />
o nieuregulowanym stanie prawnym 34 903 (34 597) 306<br />
Postêpowanie antymonopolowe UOKiK 18 500 – 18 500<br />
Sprawy sporne dochodzone na drodze s¹dowej 53 338 (35 942) 17 396<br />
Razem zobowi¹zania warunkowe 106 741 (70 539) 36 202<br />
a) Ryzyko zwi¹zane z utrat¹ ulg<br />
Ulga inwestycyjna<br />
Zgodnie z obowi¹zuj¹cymi w ubieg³ych latach przepisami prawa podatkowego Jednostka Dominuj¹ca dokona³a obni¿enia<br />
dochodu podlegaj¹cego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych o po³owê kwoty odliczonych<br />
w 2003 roku ulg inwestycyjnych (tzw. premia inwestycyjna) w wysokości 6 923 tysi¹ce z³otych.<br />
Mimo, i¿ pobrane premie inwestycyjne maj¹ charakter warunkowy Jednostka Dominuj¹ca nie widzi ryzyka zakwestionowania<br />
przez organy podatkowe zasadności dokonanych odliczeñ, jak równie¿ ryzyka utraty prawa do premii<br />
z powodu niedotrzymania warunków obliguj¹cych do zwrotu tych odliczeñ.<br />
Na Litwie w zakresie ulgi inwestycyjnej ma zastosowanie prawo podatkowe oraz indywidualne umowy miêdzy spó³k¹<br />
a rz¹dem Litwy. Zgodnie z tym prawem, czêśæ zysku przeznaczona na inwestycje jest opodatkowana stawk¹ 0%. Pañstwowa<br />
Inspekcja Podatkowa jest upowa¿niona do ści¹gania podatku do bud¿etu dotycz¹cego kwoty wykorzystanej<br />
ulgi podatkowej, która by³a niepoprawnie wyliczona i nie w pe³ni zap³acona w ci¹gu 5 ostatnich lat.<br />
Spó³ki z Grupy Mo¿ejki na dzieñ sporz¹dzenia niniejszego sprawozdania finansowego skorzysta³y z ulgi inwestycyjnej<br />
w kwocie 26 087 tysiêcy z³otych.<br />
Inne ulgi podatkowe<br />
W latach 2001–2005 Grupa Mo¿ejki skorzysta³a z innych ulg podatkowych. Na dzieñ sporz¹dzenia niniejszego sprawozdania<br />
finansowego kwota wykorzystanych przez Grupê Mo¿ejki ulg wynosi 109 399 tysiêcy z³otych. Okres przedawnienia<br />
potencjalnego zwrotu tych ulg jeszcze nie min¹³, jednak w ocenie Grupy ryzyko konieczności ich zwrotu jest niskie.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
b) Postêpowania podatkowe w Rafinerii Trzebinia SA<br />
Na dzieñ bilansowy 31 grudnia 2008 roku w Rafinerii Trzebinia SA tocz¹ siê nastêpuj¹ce postêpowania i kontrole<br />
podatkowe:<br />
• Postêpowanie podatkowe w sprawie określenia wysokości zobowi¹zania podatkowego w podatku akcyzowym<br />
za okres maj–wrzesieñ 2004 roku.<br />
W wyniku przeprowadzonego przez Urz¹d Celny postêpowania, ustalono zobowi¹zanie podatkowe z tytu³u podatku<br />
akcyzowego za okres maj–wrzesieñ 2004 roku w kwocie 100 milionów z³otych. Zarz¹d Spó³ki z³o¿y³ odwo³anie od<br />
przedmiotowych decyzji. W grudniu 2005 roku Dyrektor Izby Celnej w Krakowie (Dyrektor IC) utrzyma³ w mocy decyzje<br />
organu pierwszej instancji. W lutym 2006 roku, na wniosek Rafinerii Trzebinia, Dyrektor IC wstrzyma³ wykonanie<br />
zaskar¿onych decyzji do czasu rozpoznania skarg przez Wojewódzki S¹d Administracyjny w Krakowie (WSA).<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
250
Wyrokiem z dnia 12 listopada 2008 roku WSA przychyli³ siê do skargi wniesionej przez Rafineriê Trzebinia, uchylaj¹c<br />
decyzje Dyrektora IC. W dniu 16 stycznia 2009 roku Dyrektor Izby Celnej w Krakowie wniós³ skargê kasacyjn¹ do Naczelnego<br />
S¹du Administracyjnego w Warszawie.<br />
• Postêpowanie kontrolne w zakresie prawid³owości obliczania i wp³acania podatku akcyzowego oraz podatku<br />
od towarów i us³ug za lata 2002, 2003 oraz okres styczeñ–kwiecieñ 2004 roku<br />
W styczniu 2005 roku Dyrektor Urzêdu Kontroli Skarbowej w Krakowie („UKS”) wszcz¹³ wobec Rafinerii Trzebinia<br />
postêpowanie kontrolne w zakresie rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawid³owości obliczania<br />
i wp³acania podatku akcyzowego oraz podatku od towarów i us³ug za rok 2002 i 2003. W maju 2006 roku wszczête<br />
zosta³o równie¿ postêpowanie kontrolne, dotycz¹ce okresu styczeñ–kwiecieñ 2004 roku.<br />
W dniu 5 grudnia 2007 roku Dyrektor Urzêdu Kontroli Skarbowej w Krakowie wyda³ wynik kontroli skarbowej w zakresie<br />
podatku akcyzowego za 2002 rok uznaj¹c rozliczenia dokonane przez Rafineriê Trzebinia za prawid³owe.<br />
W lipcu 2008 roku do Rafinerii Trzebinia wp³yn¹³ protokó³ sporz¹dzony przez UKS, dotycz¹cy badania ksi¹g rachunkowych<br />
Spó³ki za rok podatkowy 2003 określaj¹cy potencjalne dodatkowe zobowi¹zanie akcyzowe w wysokości<br />
73 408 tysiêcy z³otych oraz protokó³ z badania ksi¹g rachunkowych za okres od stycznia do kwietnia 2004 roku,<br />
określaj¹cy potencjalne dodatkowe zobowi¹zanie akcyzowe w wysokości 126 150 tysiêcy z³otych. Spó³ka z³o¿y³a<br />
do ww. protoko³ów zastrze¿enia i dodatkowe wyjaśnienia.<br />
W dniu 27 listopada 2008 wydany zosta³ wynik kontroli skarbowej w zakresie rzetelności deklarowania podstaw<br />
opodatkowania oraz prawid³owości obliczania i wp³acania podatku akcyzowego i podatku od towarów i us³ug za<br />
2003 rok, a w dniu 5 grudnia 2008 roku za okres styczeñ–kwiecieñ 2004 roku.<br />
Organ kontroli w wydanych wynikach uzna³, ¿e ksiêgi podatkowe s¹ wadliwe w czêści w jakiej ujêto w deklaracji za<br />
sierpieñ 2003 roku odliczenie podatku akcyzowego w kwocie 1 585 tysiêcy z³otych<br />
Rafineria Trzebinia SA odwo³a³a siê od tej decyzji i kwotê spornego zobowi¹zania uregulowa³a wraz z odsetkami.<br />
W dniu 30 stycznia 2009 roku Dyrektor Izby Skarbowej w Krakowie uchyli³ zaskar¿on¹ przez Rafineriê Trzebinia SA<br />
decyzjê przekazuj¹c sprawê do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji.<br />
W dniu 9 marca 2009 roku Rafineria Trzebinia SA wnios³a skargê do Wojewódzkiego S¹du Administracyjnego w Krakowie<br />
na wy¿ej wymienion¹ decyzjê Dyrektora Izby Skarbowej w zakresie wadliwego sformu³owania jej uzasadnienia<br />
prawnego.<br />
• Postêpowanie podatkowe w sprawie określenia kwoty podatku od towarów i us³ug za okres styczeñ–<br />
–sierpieñ 2005 roku<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
W październiku 2006 roku Naczelnik Ma³opolskiego Urzêdu Skarbowego (dalej: MUS) wszcz¹³ postêpowanie podatkowe<br />
w sprawie określenia kwoty podatku od towarów i us³ug za okres styczeñ, luty, kwiecieñ–sierpieñ 2005 roku. W lutym<br />
2007 roku Naczelnik MUS w Krakowie wszcz¹³ równie¿ postêpowanie podatkowe, dotycz¹ce miesi¹ca marca 2005 roku.<br />
W dniu 12 stycznia 2009 roku Naczelnik Ma³opolskiego Urzêdu Skarbowego w Krakowie wyda³ decyzjê o umorzeniu<br />
postêpowania podatkowego z tytu³u podatku od towarów i us³ug za w/w okres.<br />
Kwoty podane w niniejszej nocie obejmuj¹ zobowi¹zania podatkowe podstawowe. Ostateczny rezultat wynikaj¹cy<br />
z powy¿szych postêpowañ kontrolnych, jak równie¿ potencjalny wp³yw rozszerzenia postêpowañ na inne okresy<br />
na dzieñ sporz¹dzenia sprawozdania finansowego nie jest znany.<br />
Zarz¹d na podstawie posiadanych opinii uznanych doradców podatkowych uwa¿a, i¿ wy¿ej wymienione tocz¹ce siê<br />
postêpowania z du¿ym prawdopodobieñstwem zakoñcz¹ siê wynikiem pozytywnym dla Rafinerii Trzebinia SA W zwi¹zku<br />
z powy¿szym, w niniejszym skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za 2008 rok nie utworzono rezerw na<br />
pokrycie ewentualnych zobowi¹zañ.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
251
Wartośæ skonsolidowanych aktywów netto Rafinerii Trzebinia na dzieñ 31 grudnia 2008 roku wynosi 431 659 tysiêcy<br />
z³otych. Udzia³ <strong>PKN</strong> ORLEN w ogólnej liczbie g³osów na walnym zgromadzeniu Rafinerii Trzebinia wynosi 77,15%.<br />
c) Postêpowanie Urzêdu Regulacji Energetyki („URE”) w Rafinerii Trzebinia SA<br />
W marcu 2006 roku Prezes Urzêdu Regulacji Energetyki wszcz¹³ z urzêdu postêpowanie w sprawie wymierzenia kary<br />
pieniê¿nej w zwi¹zku z naruszeniem warunków koncesji na wytwarzanie paliw ciek³ych. Istota postêpowania dotyczy<br />
mo¿liwości bezpośredniego stosowania przepisów dyrektyw unijnych, w sytuacji kiedy, z jednej strony po 1 maja<br />
2004 roku Polska sta³a siê cz³onkiem Unii Europejskiej, a z drugiej brak by³o rozporz¹dzeñ Ministra Gospodarki w sprawie<br />
norm jakościowych dla biopaliw.<br />
We wrześniu 2006 roku Prezes URE na³o¿y³ karê pieniê¿n¹ na Rafineriê Trzebinia w wysokości 1 miliona z³otych.<br />
Decyzja Prezesa URE zosta³a uchylona w kwietniu 2007 roku wyrokiem S¹du Ochrony Konkurencji i Konsumentów<br />
w Warszawie. W listopadzie 2007 roku S¹d Apelacyjny w Warszawie oddali³ apelacjê Prezesa URE i zas¹dzi³ zwrot<br />
kosztów postêpowania na rzecz Rafinerii Trzebinia. Wyrok jest prawomocny.<br />
W marcu 2008 roku Przedstawiciel Prezesa URE wniós³ skargê kasacyjn¹, która 4 września 2008 roku zosta³a przyjêta<br />
przez S¹d Najwy¿szy do rozpoznania. Wyrokiem z dnia 5 listopada 2008 roku S¹d Najwy¿szy uchyli³ wyrok S¹du<br />
Apelacyjnego w Warszawie oraz przekaza³ sprawê od ponownego rozpoznania do powy¿szego S¹du. W ocenie S¹du<br />
Najwy¿szego konieczne jest przeprowadzenie postêpowania dowodowego w zakresie norm jakościowych w³aściwych<br />
dla produkowanego w spornym okresie biopaliwa. Równocześnie S¹d Najwy¿szy stwierdzi³, i¿ posiadana przez Rafineriê<br />
Trzebinia SA koncesja upowa¿nia³a do produkcji oraz wprowadzania do obrotu biopaliwa. W dniu 25 marca 2009 roku<br />
S¹d Apelacyjny wykonuj¹c decyzjê Sadu Najwy¿szego dotycz¹c¹ konieczności przeprowadzenia postêpowania dowodowego<br />
uchyli³ wyrok S¹du Okrêgowego SOKiK i przekaza³ mu sprawê do ponownego rozpatrzenia.<br />
d) Op³ata przesy³owa w rozliczeniach z ENERGA-Operator SA (nastêpc¹ prawnym Zak³adu Energetycznego<br />
P³ock SA)<br />
Na dzieñ sporz¹dzenia niniejszego sprawozdania finansowego <strong>PKN</strong> ORLEN uczestniczy w dwóch postêpowaniach s¹dowych<br />
dotycz¹cych rozliczenia op³aty systemowej z ENERGA Operator SA Kwestiê bêd¹c¹ przedmiotem postêpowañ<br />
s¹dowych, reguluje Rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki z dnia 14 grudnia 2000 roku w sprawie szczegó³owych zasad<br />
kszta³towania i kalkulacji taryf oraz zasad rozliczeñ w obrocie energi¹ elektryczn¹. Powy¿sze rozporz¹dzenie zgodnie<br />
z § 36 zmieni³o sposób rozliczania op³aty systemowej stanowi¹cej sk³adnik op³aty przesy³owej wprowadzaj¹c zgodnie<br />
z § 37 mo¿liwośæ innego sposobu ustalenia tej op³aty.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
• Postêpowanie s¹dowe, w którym <strong>PKN</strong> ORLEN jest stron¹ pozwan¹<br />
Przedmiotem postêpowania s¹dowego jest rozliczenie spornej op³aty systemowej, za okres od dnia 5 lipca 2001 roku<br />
do dnia 30 czerwca 2002 roku. Obowi¹zek rozliczenia op³aty przesy³owej wynika z umowy pomiêdzy ENERGA-<br />
-OPERATOR a <strong>PKN</strong> ORLEN w sprawie sprzeda¿y energii elektrycznej, która zawarta zosta³a bez rozstrzygniêcia kwestii<br />
rozliczeñ spornych, dotycz¹cych op³aty systemowej. Strony uzna³y, i¿ ma ona charakter cywilnoprawny w zwi¹zku<br />
z czym kwestia spornej op³aty powinna zostaæ rozstrzygniêta przez w³aściwy s¹d powszechny.<br />
W roku 2003 ENERGA-OPERATOR SA zawezwa³ <strong>PKN</strong> ORLEN do próby ugodowej w trybie pojednawczym, a nastêpnie<br />
pozwa³ <strong>PKN</strong> ORLEN. W 2004 roku S¹d wyda³ nakaz zap³aty nale¿ności z tytu³u tak zwanej op³aty systemowej przez <strong>PKN</strong><br />
ORLEN na rzecz ENERGA-OPERATOR w wysokości 46 232 tysi¹ce z³otych. W sprzeciwie od nakazu zap³aty <strong>PKN</strong> ORLEN<br />
wniós³ o oddalenie powództwa w ca³ości.<br />
W dniu 25 czerwca 2008 roku S¹d Okrêgowy wyda³ w przedmiotowej sprawie wyrok i oddali³ powództwo ENERGA-<br />
-Operator SA w ca³ości oraz zas¹dzi³ na rzecz <strong>PKN</strong> ORLEN kwotê 31 tysiêcy z³otych tytu³em zwrotu kosztów postêpowania.<br />
We wrześniu 2008 roku ENERGA-Operator SA z³o¿y³a apelacjê od powy¿szego wyroku. <strong>PKN</strong> ORLEN z³o¿y³<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
252
odpowiedź na apelacjê. W kwietniu 2009 roku S¹d Apelacyjny zobowi¹za³ pozwanego do z³o¿enia dodatkowych<br />
dokumentów. Termin nastêpnej rozprawy nie zosta³ wyznaczony.<br />
Niniejsze sprawozdanie finansowe zawiera rezerwê utworzon¹ na pokrycie ewentualnych negatywnych skutków<br />
zwi¹zanych z tym postêpowaniem.<br />
• Postêpowanie s¹dowe, w którym <strong>PKN</strong> ORLEN jest interwenientem ubocznym<br />
W 2004 roku S¹d Okrêgowy w Warszawie wezwa³ <strong>PKN</strong> ORLEN jako przypozwanego w sprawie PSE-Operator SA<br />
(nastêpcy prawnego PGE Polska Grupa Energetyczna SA, dzia³aj¹cej uprzednio pod nazw¹ Polskie Sieci Elektroenergetyczne)<br />
przeciwko ENERGA-OPERATOR SA<br />
W marcu 2008 roku S¹d Okrêgowy w Warszawie wyda³ wyrok zas¹dzaj¹cy od ENERGA-Operator SA na rzecz PSE<br />
kwotê 62 514 tysiêcy z³otych wraz z ustawowymi odsetkami oraz kwotê 143 tysiêcy z³otych tytu³em zwrotu kosztów<br />
postêpowania. Spó³ka ENERGA-Operator SA z³o¿y³a apelacjê od powy¿szego wyroku. Na podstawie opinii prawnej<br />
niezale¿nego eksperta <strong>PKN</strong> ORLEN nie wniós³ apelacji. S¹d Apelacyjny wyrokiem z 19 marca 2009 roku oddali³ apelacjê<br />
Energa-Operator SA od wyroku S¹du pierwszej instancji zas¹dzaj¹cego wymienion¹ kwotê. Wyrok w tej sprawie jest<br />
ju¿ prawomocny, mo¿e byæ jednak zaskar¿ony skarg¹ kasacyjn¹ przez Energa-Operator SA do S¹du Najwy¿szego.<br />
Orzeczenie w tej sprawie nie bêdzie skutkowaæ powstaniem zobowi¹zañ bezpośrednio dla <strong>PKN</strong> ORLEN, który jest<br />
jedynie interwenientem ubocznym.<br />
e) Postêpowania antymonopolowe<br />
Na dzieñ sporz¹dzenia sprawozdania finansowego Grupa jest uczestnikiem postêpowañ antymonopolowych:<br />
• Postêpowanie w zwi¹zku z podejrzeniem zawarcia przez <strong>PKN</strong> ORLEN i Grupê Lotos SA porozumienia ograniczaj¹cego<br />
konkurencjê na krajowym rynku sprzeda¿y benzyny uniwersalnej U95, wszczête w marcu 2005 roku. W grudniu<br />
2007 roku Prezes UOKiK na³o¿y³ na <strong>PKN</strong> ORLEN oraz Grupê LOTOS kary pieniê¿ne za udzia³ w ww. porozumieniu.<br />
Kara na³o¿ona na <strong>PKN</strong> ORLEN wynios³a 4 500 tysiêcy z³otych. <strong>PKN</strong> ORLEN z³o¿y³ odwo³anie od powy¿szej decyzji<br />
do S¹du Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Termin rozprawy s¹dowej nie zosta³ wyznaczony.<br />
• Postêpowanie w zwi¹zku z podejrzeniem stosowania przez <strong>PKN</strong> ORLEN w latach 2000–2004, praktyki ograniczaj¹cej<br />
konkurencjê na krajowym rynku glikolu, poprzez ustalenie ceny p³ynu do ch³odnic „Petrygo” w sposób nieadekwatny<br />
do wzrostu cen glikolu, wszczête w marcu 2005 roku. W grudniu 2006 roku Prezes UOKiK na³o¿y³ na <strong>PKN</strong> ORLEN<br />
karê pieniê¿n¹ w wysokości 14 000 tysiêcy z³otych. <strong>PKN</strong> ORLEN wniós³ odwo³anie od powy¿szej decyzji. Wed³ug<br />
niezale¿nych opinii prawnych obci¹¿enie Spó³ki obowi¹zkiem zap³aty kary pieniê¿nej jest ma³o prawdopodobne,<br />
jednak w zwi¹zku z aktualnym statusem sprawy w sprawozdaniu finansowym rozpoznane zosta³o zobowi¹zanie<br />
warunkowe. Trwa postêpowanie przed S¹dem Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie.<br />
• Postêpowanie w zwi¹zku z podejrzeniem stosowania przez <strong>PKN</strong> ORLEN, Stacjê Paliw Kogut Sp.j. oraz Spó³kê<br />
MAGPOL B. Ku³akowski i Wspólnicy Sp. j. praktyki ograniczaj¹cej konkurencjê na krajowym rynku p³ynnych paliw<br />
silnikowych, wszczête w lipcu 2008 roku. <strong>PKN</strong> ORLEN przekaza³ odpowiedź na zarzuty postawione przez Prezesa<br />
UOKiK oraz przedstawi³ wniosek o wydanie decyzji zobowi¹zaniowej w trybie art. 12 ustawy o ochronie konkurencji<br />
i konsumentów. W razie uwzglêdnienia wniosku Prezes UOKiK nie bêdzie móg³ na³o¿yæ na strony postêpowania<br />
kary pieniê¿nej.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
f) Ryzyko zwi¹zane ze zbyciem aktywów i wierzytelności w zwi¹zku z nabyciem akcji Unipetrol a.s.<br />
W latach 2003–2004 ówczesny Zarz¹d <strong>PKN</strong> ORLEN zawar³ umowy z Agrofert Holding a.s. i ConocoPhillips Central and<br />
Eastern Europe Holdings B.V. dotycz¹ce zbycia czêści aktywów i wierzytelności spó³ek Grupy UNIPETROL.<br />
W 2005 roku ówczesny Zarz¹d, po przeanalizowaniu wszystkich mo¿liwych konsekwencji powy¿szych umów oraz opinii<br />
renomowanych niezale¿nych ekspertów, przyj¹³ i przedstawi³ Radzie Nadzorczej strategiê postêpowania w zakresie<br />
tych umów maj¹c na celu najlepszy interes Spó³ki i jej akcjonariuszy.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
253
Agrofert Holding a.s. wyrazi³ zgodê na ujawnienie przez <strong>PKN</strong> ORLEN jedynie czêści umów. Cześæ umów objêta zgod¹<br />
zosta³a ujawniona przez sam Agrofert Holding a.s. na konferencji prasowej w dniu 13 września 2005 roku.<br />
Na dzieñ sporz¹dzenia sprawozdania finansowego przed S¹dem Arbitra¿owym przy Czeskiej Izbie Gospodarczej<br />
i Czeskiej Izbie Rolnej w Pradze, tocz¹ siê nastêpuj¹ce postêpowania wszczête przez spó³kê Agrofert Holding a.s.<br />
przeciwko <strong>PKN</strong> ORLEN:<br />
• Postêpowanie arbitra¿owe zainicjowane w styczniu 2006 roku, w którym Spó³ka Agrofert Holding a.s. domaga siê<br />
od <strong>PKN</strong> ORLEN zap³aty kary umownej w wysokości 77 266 500 EUR wraz z odsetkami.<br />
• Postêpowanie arbitra¿owe zainicjowane w maju 2006 roku, w którym Spó³ka Agrofert Holding a.s., podobnie jak<br />
w przypadku pierwszego postêpowania, domaga siê zap³aty kary umownej w wysokości 77 266 500 EUR wraz<br />
z odsetkami.<br />
• Postêpowanie arbitra¿owe zainicjowane w lipcu 2006 roku, pozwem z³o¿onym przez Agrofert Holding a.s. o zap³atê<br />
kary umownej w wysokości 409 102 494 CZK (ok. 14 mln EUR) wraz z odsetkami.<br />
• Postêpowanie arbitra¿owe zainicjowane w grudniu 2006 roku pozwem z³o¿onym przez Agrofert Holding a.s. o zap³atê<br />
odszkodowania z tytu³u szkód bêd¹cych miêdzy innymi wynikiem czynów nieuczciwej konkurencji oraz bezprawnego<br />
naruszenia dobrego imienia firmy Agrofert Holding a.s. Wartośæ przedmiotu sporu wynosi 17 352 550 000 CZK<br />
(ok. 700 mln EUR) wraz z odsetkami.<br />
W dniu 2 września 2008 roku zawarta zosta³a ugoda pomiêdzy <strong>PKN</strong> ORLEN a ConocoPhilips Central and Eastern<br />
Europe Holdings B.V. Postêpowanie arbitra¿owe w Londynie zosta³o zakoñczone.<br />
Niniejsze sprawozdanie finansowe zawiera rezerwê utworzon¹ na pokrycie ewentualnych negatywnych skutków<br />
zwi¹zanych z rozstrzygniêciami ww. postêpowañ arbitra¿owych.<br />
g) Roszczenia i spory s¹dowe – Tankpol Sp. z o.o.<br />
Postêpowanie s¹dowe zosta³o wszczête przez Spó³kê Tankpol Sp. z o.o. (obecnie Tankpol R. Mosio i Wspólnicy sp.j.)<br />
przeciwko <strong>PKN</strong> ORLEN. Roszczenie dotyczy zwrotu 253 z 470 udzia³ów w Spó³ce ORLEN PetroTank Sp. z o.o., które<br />
Tankpol przeniós³ na rzecz <strong>PKN</strong> ORLEN tytu³em przew³aszczenia na zabezpieczenie, zgodnie z umow¹ zawart¹ w dniu<br />
20 grudnia 2002 roku. S¹d Apelacyjny w Warszawie orzek³, ¿e <strong>PKN</strong> ORLEN ma obowi¹zek przeniesienia na Spó³kê<br />
Tankpol R. Mosio i Wspólnicy sp.j. 26 udzia³ów Spó³ki ORLEN PetroTank Sp. z o.o. W wyniku skargi kasacyjnej z³o-<br />
¿onej przez Spó³kê Tankpol R. Mosio i Wspólnicy sp.j. sprawa zosta³a przekazana do ponownego rozpoznania przez<br />
S¹d Okrêgowy w Warszawie. Wartośæ kapita³ów w³asnych przypadaj¹ca na jeden udzia³ wynosi 53 tysi¹ce z³otych.<br />
h) Roszczenia zwi¹zane z kar¹ na³o¿on¹ przez Komisjê Europejsk¹ na Unipetrol a.s.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
W listopadzie 2006 roku w zwi¹zku z domniemanym porozumieniem w obszarze produkcji ESBR (emulsji polimeryzowanego<br />
kauczuku styrenowo-butadienowego) Komisja Europ ejska na³o¿y³a grzywnê na spó³ki Shell, Dow, Eni,<br />
Unipetrol i Kaucuk. Unipetrol a.s. wspólnie z ówczesn¹ spó³k¹ zale¿n¹ Kaucuk a.s. zosta³y obci¹¿one kar¹ w wysokości<br />
17,5 mln EUR. Unipetrol a.s. i Kaucuk a.s. wp³aci³y grzywnê do Komisji Europejskiej. Jednocześnie obydwie spó³ki<br />
z³o¿y³y apelacjê do S¹du Pierwszej Instancji w Luxemburgu. Postêpowanie s¹dowe jest obecnie w toku.<br />
W zwi¹zku z powy¿sz¹ decyzj¹ Komisji Europejskiej do Unipetrol a.s. wp³ynê³o roszczenie z tytu³u strat, które producenci<br />
opon wnieśli przeciwko wszystkim cz³onkom porozumienia ESBR do S¹du Najwy¿szego Anglii i Walii. Powodowie<br />
domagaj¹ siê odszkodowania wraz z odsetkami w ramach rekompensaty strat, które ponieśli w wyniku rzekomego<br />
porozumienia. Kwota odszkodowania nie zosta³a jeszcze oszacowana. Unipetrol a.s. zakwestionowa³ jurysdykcjê brytyjskich<br />
s¹dów odnośnie rozpatrywanych spraw roszczeniowych. Odwo³anie Unipetrol a.s. jest obecnie rozpatrywane.<br />
Jednocześnie w³oska grupa Eni, jeden z podmiotów, na które Komisja Europejska na³o¿y³a grzywnê, skierowa³a sprawê<br />
do s¹du w Mediolanie, w której stara siê dowieśæ ¿e porozumienie ESBR nie istnia³o w zwi¹zku z czym producenci<br />
opon nie ponieśli strat. Dzia³anie spó³ki Eni zosta³o przedstawione spó³ce Unipetrol a.s., która podjê³a decyzjê, ¿e<br />
bêdzie stron¹ w postêpowaniu.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
254
19. Wynagrodzenie, ³¹cznie z wynagrodzeniem z zysku wyp³acone i nale¿ne lub potencjalnie<br />
nale¿ne Zarz¹dowi, Radzie Nadzorczej oraz cz³onkom kluczowego personelu<br />
kierowniczego zgodnie z MSR 24<br />
Świadczenia dla Zarz¹du, Rady Nadzorczej i kluczowego personelu kierowniczego obejmuj¹ krótkoterminowe świadczenia<br />
pracownicze, świadczenia po okresie zatrudnienia, pozosta³e świadczenia d³ugoterminowe oraz świadczenia<br />
z tytu³u rozwi¹zania stosunku pracy wyp³acone, nale¿ne lub potencjalnie nale¿ne w okresie.<br />
a) Wynagrodzenia Cz³onków Zarz¹du, Rady Nadzorczej i kluczowego personelu kierowniczego Spó³ki<br />
za 2008 rok<br />
2008 rok<br />
Wynagrodzenia Cz³onków Zarz¹du Spó³ki 22 777<br />
z tego: wynagrodzenia wyp³acone i nale¿ne Cz³onkom Zarz¹du pe³ni¹cym funkcjê w 2008 roku 21 661<br />
wynagrodzenia wyp³acone Cz³onkom Zarz¹du pe³ni¹cym funkcjê w latach poprzednich 1 116<br />
Wynagrodzenia Cz³onków Rady Nadzorczej Spó³ki 1 094<br />
Wynagrodzenia kluczowego personelu kierowniczego Spó³ki 41 697<br />
Wynagrodzenia kluczowego personelu kierowniczego spó³ek zale¿nych Grupy Kapita³owej 114 193<br />
Wynagrodzenia wyp³acone w 2008 roku oraz nale¿ne i potencjalnie nale¿ne Cz³onkom Zarz¹du Spó³ki pe³ni¹cym<br />
funkcjê w 2008 roku oraz w latach poprzednich<br />
Pe³ni¹cy funkcjê w 2008 roku<br />
wynagrodzenia i inne świadczenia,<br />
a tak¿e wyp³acone i nale¿ne premie odprawy i zakaz konkurencji Razem<br />
Cezary Filipowicz 1 016 420 1 436<br />
Dariusz Formela 730 420 1 150<br />
Wojciech Heydel 2 843 2 880 5 723<br />
S³awomir Jêdrzejczyk 1 288 – 1 288<br />
Wojciech Kotlarek 863 – 863<br />
Piotr Kownacki 1 842 1 440 3 282<br />
Dariusz Krawiec 1 437 – 1 437<br />
Waldemar Maj 964 1 080 2 044<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Krystian Pater 1 775 – 1 775<br />
Marek Serafin 1 151 – 1 151<br />
Krzysztof Szwedowski 1 092 420 1 512<br />
Ogó³em 15 001 6 660 21 661<br />
Pe³ni¹cy funkcjê w latach poprzednich<br />
Igor Chalupec 37 140 177<br />
Jan Maciejewicz 127 – 127<br />
Cezary Smorszczewski 155 220 375<br />
Pawe³ Szymañski 347 90 437<br />
Ogó³em 666 450 1 116<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
255
Wynagrodzenia i inne świadczenia wyp³acone i nale¿ne zawieraj¹ wyp³acone wynagrodzenia, inne świadczenia takie<br />
jak polisy ubezpieczeniowe, świadczenia z tytu³u opieki medycznej oraz wyp³acone w 2008 roku premie za 2007 rok,<br />
a tak¿e szacunkowo obliczon¹ potencjalnie nale¿n¹ premiê za 2008 rok, która bêdzie wyp³acona w 2009 roku.<br />
Odprawy i świadczenia z tytu³u zakazu konkurencji dotycz¹ce by³ych Cz³onków Zarz¹du, zosta³y ujête w kosztach<br />
i wyp³acone w 2008 roku za wyj¹tkiem nale¿nych świadczeñ z tytu³u zakazu konkurencji Wojciecha Heydla w kwocie<br />
960 tysiêcy z³otych oraz Piotra Kownackiego w kwocie 600 tysiêcy z³otych, które zostan¹ ujête w kosztach i wyp³acone<br />
w 2009 roku.<br />
Zasady premiowania kluczowego personelu kierowniczego (w tym Cz³onków Zarz¹du)<br />
W 2005 roku wprowadzony zosta³ system motywacyjny dla kluczowego personelu kierowniczego <strong>PKN</strong> ORLEN i Grupy<br />
Kapita³owej, system motywowania przez cele, czyli Management by Objectives (MBO). System motywacyjny dotyczy<br />
Zarz¹du i kluczowych stanowisk kierowniczych. Osoby objête systemem MBO wynagradzane s¹ za realizacjê zadañ<br />
indywidualnych, wyznaczonych im na pocz¹tku okresu rozliczanego oraz celu solidarnościowego. Rada Nadzorcza<br />
wyznacza zadania dla poszczególnych Cz³onków Zarz¹du. Postawione cele maj¹ charakter jakościowy lub ilościowy<br />
(daj¹cy siê sparametryzowaæ) i rozliczane s¹ po zakoñczeniu roku, na który zosta³y wyznaczone, na zasadach przyjêtych<br />
w Regulaminie Systemu Motywowania.<br />
Na wysokośæ przyznanej premii wp³ywa równie¿ cel solidarnościowy. W przypadku, gdy za³o¿ony poziom wyznaczonego<br />
celu solidarnościowego zostanie zrealizowany, ka¿demu zostaje wyp³acona premia w pe³nej wyliczonej wysokości.<br />
Natomiast gdy cel solidarnościowy nie zostanie wykonany wszyscy pracownicy otrzymuj¹ po³owê wypracowanej premii.<br />
Wprowadzony system sk³ania pracowników do wspó³pracy, w celu osi¹gniêcia najlepszych wyników na poziomie<br />
Koncernu.<br />
Wynagrodzenia zwi¹zane z zakazem konkurencji i rozwi¹zaniem umowy wskutek odwo³ania z zajmowanego<br />
stanowiska<br />
Umowy zawarte pomiêdzy emitentem a osobami zarz¹dzaj¹cymi stanowi¹, i¿ osoby te zobligowane s¹ przez okres 6<br />
lub 12 miesiêcy, licz¹c od dnia rozwi¹zania lub wygaśniêcia umowy, do powstrzymania siê od dzia³alności konkurencyjnej.<br />
W okresie tym Cz³onkowie Zarz¹du uprawnieni s¹ do otrzymywania wynagrodzenia w wysokości sześcio- lub<br />
dwunastokrotności miesiêcznego wynagrodzenia zasadniczego, p³atnego w równych ratach miesiêcznych.<br />
Ponadto umowy te przewiduj¹ wyp³atê wynagrodzenia w przypadku rozwi¹zania umowy wskutek odwo³ania z zajmowanego<br />
stanowiska. Wynagrodzenie w takim przypadku wynosi sześcio- lub dwunastokrotnośæ miesiêcznego<br />
wynagrodzenia zasadniczego.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Wynagrodzenia Zarz¹du i Rady Nadzorczej Spó³ki z tytu³u zasiadania w Radach Nadzorczych lub Zarz¹dach<br />
spó³ek zale¿nych, wspó³kontrolowanych i stowarzyszonych za 2008 rok<br />
Cz³onkowie Zarz¹du <strong>PKN</strong> ORLEN zasiadaj¹cy w roku 2008 w Radach Nadzorczych spó³ek zale¿nych, wspó³kontrolowanych<br />
i stowarzyszonych Grupy <strong>PKN</strong> ORLEN nie pobierali z tego tytu³u wynagrodzenia, z wy³¹czeniem UNIPETROL,<br />
gdzie wynagrodzenia z tytu³u pe³nienia funkcji przekazywane by³y na rzecz Fundacji ORLEN Dar Serca. Cz³onkowie<br />
Zarz¹du <strong>PKN</strong> ORLEN zasiadali w 2008 roku w Zarz¹dzie Spó³ki Mo¿ejki.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
256
Wynagrodzenia Cz³onków Rady Nadzorczej Spó³ki<br />
2008 rok<br />
Grzegorz Borowiec 110<br />
Robert Czapla 13<br />
Marek Drac-Tatoñ 13<br />
Raimondo Eggink 56<br />
Marek Karabu³a 110<br />
Krzysztof Ko³ach 110<br />
Zbigniew Macioszek 13<br />
Maciej Mataczyñski 142<br />
Grzegorz Michniewicz 70<br />
Agata Miko³ajczyk 13<br />
Krzysztof Rajczewski 13<br />
Jaros³aw Roc³awski 67<br />
Angelina Sarota 68<br />
Ryszard Stefañski 43<br />
Ma³gorzata Ślepowroñska 16<br />
Piotr Wielowieyski 110<br />
Janusz Zieliñski 123<br />
Ogó³em 1 090<br />
Wynagrodzenia Cz³onków Rady Nadzorczej Spó³ki w spó³kach zale¿nych<br />
Ma³gorzata Ślepowroñska 4<br />
Wynagrodzenia Cz³onków Rady Nadzorczej Spó³ki razem 1 094<br />
Przewodnicz¹ca Rady Nadzorczej <strong>PKN</strong> ORLEN, pe³ni¹ca funkcjê do 7 lutego 2008 roku zasiada³a równocześnie w Radzie<br />
Nadzorczej spó³ki zale¿nej Petrolot Sp. z o.o. jako przedstawiciel drugiego udzia³owca PLL LOT SA i za okres od<br />
1 stycznia do 7 lutego 2008 roku pobra³a z tego tytu³u wynagrodzenie w wysokości 4 tysi¹ce z³otych. Poza tym pozostali<br />
Cz³onkowie Rady Nadzorczej <strong>PKN</strong> ORLEN nie zasiadali w 2008 roku w Zarz¹dach i Radach Nadzorczych spó³ek<br />
zale¿nych, wspó³kontrolowanych i stowarzyszonych Grupy <strong>PKN</strong> ORLEN.<br />
b) Wynagrodzenia Cz³onków Zarz¹du, Rady Nadzorczej i kluczowego personelu kierowniczego Spó³ki<br />
za 2007 rok<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
2007 rok<br />
Wynagrodzenia Cz³onków Zarz¹du Spó³ki 27 207<br />
z tego: wynagrodzenia wyp³acone i nale¿ne Cz³onkom Zarz¹du pe³ni¹cym funkcjê w 2007 roku 24 985<br />
wynagrodzenia wyp³acone i potencjalnie nale¿ne Cz³onkom Zarz¹du pe³ni¹cym funkcjê w latach<br />
poprzednich 2 222<br />
Wynagrodzenia Cz³onków Rady Nadzorczej Spó³ki 1 031<br />
Wynagrodzenia kluczowego personelu kierowniczego Spó³ki 41 136<br />
Wynagrodzenia kluczowego personelu kierowniczego spó³ek zale¿nych Grupy Kapita³owej 116 073<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
257
Wynagrodzenia wyp³acone w 2007 roku oraz nale¿ne i potencjalnie nale¿ne Cz³onkom Zarz¹du Spó³ki pe³ni¹cym<br />
funkcjê w 2007 roku oraz w latach poprzednich<br />
Pe³ni¹cy funkcjê w 2007 roku<br />
wynagrodzenia i inne świadczenia,<br />
a tak¿e wyp³acone i nale¿ne premie odprawy i zakaz konkurencji Razem<br />
Igor Chalupec 1 426 3 360 4 786<br />
Cezary Filipowicz 1 701 – 1 701<br />
Dariusz Formela 527 – 527<br />
Wojciech Heydel 3 427 – 3 427<br />
Piotr Kownacki 2 236 – 2 236<br />
Jan Maciejewicz 1 045 1 620 2 665<br />
Waldemar Maj 590 – 590<br />
Krystian Pater 1 030 – 1 030<br />
Cezary Smorszczewski 1 080 2 640 3 720<br />
Krzysztof Szwedowski 1 698 – 1 698<br />
Pawe³ Szymañski 1 525 1 080 2 605<br />
Ogó³em 16 285 8 700 24 985<br />
Pe³ni¹cy funkcjê w latach poprzednich<br />
Zbigniew Wróbel – 1 956 1 956<br />
Janusz Wiśniewski 266 – 266<br />
Ogó³em 266 1 956 2 222<br />
Wynagrodzenia i inne świadczenia wyp³acone i nale¿ne za 2007 rok zawieraj¹ wyp³acone wynagrodzenia, inne<br />
świadczenia takie jak polisy ubezpieczeniowe, świadczenia z tytu³u opieki medycznej oraz wyp³acone w 2007 roku<br />
premie za 2006 rok, a tak¿e szacunkowo obliczon¹ potencjalnie nale¿n¹ premiê za 2007 rok, która zosta³a wyp³acona<br />
w 2008 roku.<br />
Odprawy i świadczenia z tytu³u zakazu konkurencji dotycz¹ce by³ych Cz³onków Zarz¹du, zosta³y ujête w kosztach<br />
i wyp³acone w 2007 roku za wyj¹tkiem nale¿nych świadczeñ z tytu³u zakazu konkurencji Igora Chalupca w kwocie<br />
140 tysiêcy z³otych, Cezarego Smorszczewskiego w kwocie 220 tysiêcy z³otych oraz Paw³a Szymañskiego w kwocie<br />
90 tysiêcy z³otych, które zosta³y ujête w kosztach i wyp³acone w 2008 roku.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Wynagrodzenia Zarz¹du i Rady Nadzorczej Spó³ki z tytu³u zasiadania w Radach Nadzorczych lub Zarz¹dach<br />
spó³ek zale¿nych, wspó³kontrolowanych i stowarzyszonych za 2007 rok<br />
Cz³onkowie Zarz¹du <strong>PKN</strong> ORLEN zasiadaj¹cy w roku 2007 w Radach Nadzorczych spó³ek zale¿nych, wspó³kontrolowanych<br />
i stowarzyszonych Grupy <strong>PKN</strong> ORLEN nie pobierali z tego tytu³u wynagrodzenia, z wy³¹czeniem UNIPETROL,<br />
gdzie wynagrodzenia z tytu³u pe³nienia funkcji przekazywane by³y na rzecz Fundacji ORLEN Dar Serca. Cz³onkowie<br />
Zarz¹du <strong>PKN</strong> ORLEN zasiadali w 2007 roku w Zarz¹dzie Spó³ki Mo¿ejki, co wynika z innej ni¿ w polskim prawie<br />
roli zarz¹du w ³adzie korporacyjnym spó³ki litewskiej. Rola Zarz¹du Spó³ki Mo¿ejki podobna jest do rady nadzorczej<br />
w polskim ustawodawstwie.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
258
Wynagrodzenia Cz³onków Rady Nadzorczej Spó³ki<br />
2007 rok<br />
Konstanty Brochwicz-Donimirski 47<br />
Robert Czapla 112<br />
Marek Drac-Tatoñ 112<br />
Raimondo Eggink 112<br />
Zbigniew Macioszek 124<br />
Agata Miko³ajczyk 65<br />
Wojciech Pawlak 47<br />
Krzysztof Rajczewski 112<br />
Wies³aw Roz³ucki 47<br />
Ryszard Sowiñski 47<br />
Ma³gorzata Ślepowroñska 83<br />
Jerzy Woźnicki 55<br />
Janusz Zieliñski 54<br />
Ogó³em 1 017<br />
Wynagrodzenia Cz³onków Rady Nadzorczej Spó³ki w spó³kach zale¿nych<br />
Ma³gorzata Ślepowroñska 14<br />
Wynagrodzenia Cz³onków Rady Nadzorczej Spó³ki razem 1 031<br />
Przewodnicz¹ca Rady Nadzorczej <strong>PKN</strong> ORLEN, pe³ni¹ca funkcjê od 31 maja 2007 roku zasiada³a równocześnie w Radzie<br />
Nadzorczej spó³ki zale¿nej Petrolot Sp. z o.o. od 31 sierpnia 2007 roku jako przedstawiciel drugiego udzia³owca PLL<br />
LOT SA i pobra³a z tego tytu³u wynagrodzenie w wysokości 14 tysiêcy z³otych. Poza tym pozostali Cz³onkowie Rady<br />
Nadzorczej <strong>PKN</strong> ORLEN nie zasiadali w 2007 roku w Zarz¹dach i Radach Nadzorczych spó³ek zale¿nych, wspó³kontrolowanych<br />
i stowarzyszonych Grupy <strong>PKN</strong> ORLEN.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
259
20. Wynagrodzenie, wynikaj¹ce z umowy z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdañ<br />
finansowych, nale¿ne lub wyp³acone z tytu³u badania i przegl¹du sprawozdania<br />
finansowego.<br />
W okresie objêtym niniejszym sprawozdaniem finansowym w Jednostce Dominuj¹cej Audytorem jest KPMG Audyt<br />
Sp. z o.o. Zgodnie z podpisan¹ umow¹ zawart¹ w dniu 30 maja 2005 roku na okres 2005–2009 wykonuje on przegl¹dy<br />
śródroczne i badanie jednostkowych i skonsolidowanych sprawozdañ finansowych pocz¹wszy od II kwarta³u 2005 roku.<br />
rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Wynagrodzenia z tytu³u badania KPMG Audyt Sp. z o.o.*<br />
w odniesieniu<br />
do Jednostki Dominuj¹cej, z tego: 1 904 1 414<br />
– wynagrodzenia z tytu³u badania rocznego sprawozdania finansowego 849 707<br />
– inne us³ugi poświadczaj¹ce, w tym przegl¹d sprawozdania finansowego 1 055 707<br />
Wynagrodzenia za us³ugi pokrewne KPMG Audyt Sp. z o.o.**<br />
w odniesieniu<br />
do Jednostki Dominuj¹cej, w tym: 1 130 1 118<br />
– us³ugi doradztwa podatkowego – 94<br />
Wynagrodzenia spó³ek KPMG z tytu³u badania w odniesieniu do<br />
jednostek zale¿nych, z tego: 8 071 7 800<br />
– wynagrodzenia z tytu³u badania rocznego sprawozdania finansowego 3 816 5 450<br />
– inne us³ugi poświadczaj¹ce, w tym przegl¹d sprawozdania finansowego 4 255 2 350<br />
Wynagrodzenia spó³ek KPMG za us³ugi pokrewne w odniesieniu do<br />
jednostek zale¿nych, w tym: 656 789<br />
– us³ugi doradztwa podatkowego 152 –<br />
11 761 11 121<br />
* Wynagrodzenia z tytu³u badania obejmuj¹ kwoty brutto wyp³acone podmiotowi uprawnionemu do badania za profesjonalne us³ugi zwi¹zane<br />
z badaniem jednostkowego i skonsolidowanego sprawozdania finansowego Jednostki Dominuj¹cej oraz przegl¹dami śródrocznych kwartalnych<br />
i pó³rocznych jednostkowych i skonsolidowanych sprawozdañ finansowych.<br />
** Wynagrodzenia za us³ugi pokrewne obejmuj¹ pozosta³e kwoty brutto wyp³acone podmiotowi uprawnionemu do badania. Obejmuj¹ one us³ugi<br />
zwi¹zane z badaniem lub przegl¹dem jednostkowych lub skonsolidowanych sprawozdañ finansowych, ale nieuwzglêdnione w pozycji „Wynagrodzenia<br />
z tytu³u badania”.<br />
W 2005 roku w Jednostce Dominuj¹cej uregulowana zosta³a procedura udzielania dodatkowych zleceñ bieg³emu rewidentowi<br />
i podmiotom powi¹zanym z bieg³ym rewidentem. Komitet Audytowy Rady Nadzorczej podejmuje decyzjê<br />
o udzieleniu zlecenia Audytorowi na dodatkowe us³ugi.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
21. Struktura zatrudnienia<br />
Przeciêtne zatrudnienie w osobach w podziale na grupy:<br />
rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2008<br />
rok zakoñczony<br />
31 grudnia 2007<br />
Pracownicy fizyczni 12 578 12 871<br />
Pracownicy umys³owi 10 742 10 352<br />
Razem 23 321 23 223<br />
Stan zatrudnienia wynosi³ na 31 grudnia 2008 roku 22 955 osób a na 31 grudnia 2007 roku 22 927 osób.<br />
Struktura zatrudnienia w spó³kach konsolidowanych metod¹ proporcjonaln¹ zosta³a zaprezentowana w 100%.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
260
22. Dodatkowe informacje<br />
Polkomtel SA<br />
Na dzieñ 31 grudnia 2008 roku <strong>PKN</strong> ORLEN SA posiada³ 24,39% akcji w Polkomtel SA (Polkomtel). Pozostali akcjonariusze<br />
posiadali odpowiednio: KGHM Polska Miedź 24,39%, Polska Grupa Energetyczna 21,85%, Wêglokoks 4,98%,<br />
Vodafone Americas Inc. (Vodafone) 24,39% (w tym 4,78% przez spó³kê zale¿n¹ Vodafone International Holdings B.V.).<br />
Polscy akcjonariusze obecnie dysponuj¹ ³¹cznie ponad 75% ogólnej liczby akcji Polkomtel.<br />
W marcu 2006 roku zosta³a zawarta umowa pomiêdzy polskimi akcjonariuszami Polkomtel oraz TDC Mobile International<br />
A/S (TDC) dotycz¹ca sprzeda¿y pakietu akcji Polkomtel bêd¹cych w posiadaniu TDC. Umowa z TDC zosta³a<br />
zawarta pod warunkiem zawieszaj¹cym uchylenia b¹dź wygaśniêcia zabezpieczenia s¹dowego zakazuj¹cego TDC<br />
sprzeda¿y akcji. Postanowienie o zabezpieczeniu zosta³o ustanowione przez S¹d Okrêgowy w Warszawie na wniosek<br />
Vodafone . Na podstawie umowy z TDC <strong>PKN</strong> ORLEN móg³ nabyæ 980 486 akcji Polkomtel stanowi¹cych oko³o 4,78%<br />
kapita³u zak³adowego spó³ki za cenê nie wy¿sz¹ ni¿ 214,04 EUR za akcjê. Wykonanie umowy zosta³o zablokowane<br />
przez Vodafone, która zaskar¿y³a ofertê TDC do Miêdzynarodowego S¹du Arbitra¿owego przy Federalnej Izbie Handlowej<br />
w Wiedniu, twierdz¹c, ¿e zosta³a ona z³o¿ona niezgodnie z procedur¹ przewidzian¹ w umowie akcjonariuszy,<br />
w tym w szczególności w zakresie ustalenia ceny. W marcu 2008 roku trybuna³ arbitra¿owy wyda³ wyrok czêściowy,<br />
a w listopadzie 2008 roku wyrok koñcowy, na mocy których oddali³ roszczenia Vodafone, potwierdzaj¹c m.in., wa¿-<br />
nośæ umowy z TDC.<br />
W dniu 21 listopada 2008 roku S¹d Okrêgowy w Warszawie, wyda³ postanowienie o uchyleniu postanowienia tego¿<br />
s¹du z dnia 24 lutego 2006 roku zakazuj¹cego zbywania nale¿¹cych do TDC akcji Polkomtel. Niniejsze postanowienie<br />
uprawomocni³o siê dnia 3 grudnia 2008 roku. Tym samym spe³ni³ siê warunek zawieszaj¹cy umowy z TDC.<br />
Rozliczenie transakcji zakupu akcji Polkomtel od TDC zosta³o przeprowadzone w dniu 18 grudnia 2008 roku. <strong>PKN</strong><br />
ORLEN naby³ 980 486 akcji za cenê 180,50 EUR za 1 akcjê, tj. za ³¹czn¹ kwotê 176 977 723 EUR. Umowa z TDC<br />
przewidywa³a, ¿e kwota 214,04 EUR za 1 akcjê zostanie pomniejszona o ró¿nicê pomiêdzy sum¹ wartości brutto<br />
wszystkich wyp³acanych dywidend na rzecz akcjonariuszy w okresie od podpisania umowy z TDC do daty rozliczenia<br />
transakcji a odsetkami naliczonymi od kwoty 214,04 EUR. Na podstawie tego rozliczenia w skonsolidowanym sprawozdaniu<br />
finansowym rozpoznano w pozycji akcje i udzia³y w jednostkach wycenianych metod¹ praw w³asności, wartośæ<br />
firmy w wysokości 537 920 tysiêcy z³otych.<br />
W marcu 2006 roku zawarto równie¿ umowê pomiêdzy KGHM Polska Miedź SA, <strong>PKN</strong> ORLEN SA, Polskie Sieci Elektroenergetyczne<br />
SA (obecnie PGE Polska Grupa Energetyczna SA) oraz WÊGLOKOKS SA, na podstawie której strony<br />
umowy zobowi¹za³y siê do podjêcia dzia³añ w zakresie opracowania trybu sprzeda¿y posiadanych przez siebie akcji<br />
Polkomtel SA Celem <strong>PKN</strong> ORLEN SA jest zbycie ca³ego posiadanego przez siebie pakietu akcji Polkomtel SA.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
O wy¿ej wymienionych umowach <strong>PKN</strong> ORLEN S.A informowa³ w raportach bie¿¹cych: nr 17/2006 z 10 marca 2006 roku,<br />
nr 102/2008 z 21 listopada 2008 roku oraz nr 114/2008 z 18 grudnia 2008 roku.<br />
Roszczenia <strong>PKN</strong> ORLEN SA wobec Yukos International UK B.V.<br />
W dniu 3 grudnia 2008 roku Zarz¹d <strong>PKN</strong> ORLEN SA dostarczy³ spó³ce Yukos International UK B.V. zawiadomienie<br />
o roszczeniach <strong>PKN</strong> ORLEN SA wobec Yukos International z tytu³u niezgodności ze stanem faktycznym oświadczeñ<br />
Yukos International dotycz¹cych sytuacji spó³ki Mo¿ejki Nafta na dzieñ 14 grudnia 2006 roku.<br />
Roszczenia <strong>PKN</strong> ORLEN SA wynikaj¹ z przeprowadzonych przez niego, po zamkniêciu transakcji, badañ sytuacji spó³ki<br />
Mo¿ejki Nafta w kontekście z³o¿onych przez Yukos International oświadczeñ. Yukos International, zgodnie z Umow¹<br />
rachunku Zastrze¿onego, mo¿e w ci¹gu 30 dni zakwestionowaæ roszczenia zg³oszone przez <strong>PKN</strong> ORLEN SA.<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
261
23. Wydarzenia po dacie bilansowej<br />
Po dacie bilansowej wyst¹pi³y nastêpuj¹ce istotne wydarzenia mog¹ce mieæ wp³yw na przysz³e wyniki finansowe:<br />
W dniu 26 marca 2009 roku Zarz¹d Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN SA podpisa³ z Rz¹dem Republiki Litewskiej<br />
list określaj¹cy warunki wykonania Umowy opcji sprzeda¿y akcji Mo¿ejek na podstawie umowy z dnia 9 czerwca<br />
2006 roku.<br />
Zgodnie z postanowieniami Listu, <strong>PKN</strong> ORLEN SA niezw³ocznie dokona przelewu 20% ceny za akcje AB Mažeikių<br />
Nafta, czyli 56 890 075 USD na rachunek zastrze¿ony. Pozosta³a czêśæ kwoty nale¿nej za akcje AB Mažeikių Nafta<br />
zostanie zap³acona do 30 kwietnia 2009 roku i zostanie powiêkszona o odsetki przewidziane w Umowie opcji sprzeda¿y<br />
w wysokości USD 6M LIBOR liczone od 20 marca 2009 roku. W rezultacie do 30 kwietnia 2009 roku nast¹pi<br />
zamkniêcie transakcji i przeniesienie w³asności akcji AB Mažeikių Nafta na rzecz <strong>PKN</strong> ORLEN SA, co spowoduje wygaśniêcie<br />
Umowy sprzeda¿y tych akcji.<br />
Wy¿ej wymieniona opcja zakupu akcji zosta³a zaprezentowana w Pozosta³ych zobowi¹zaniach finansowych, nota<br />
numer 7.21.<br />
24. Pozosta³e<br />
Niniejsze skonsolidowane sprawozdania finansowe zosta³y autoryzowane przez Zarz¹d Jednostki Dominuj¹cej w Warszawie<br />
w dniu 27 kwietnia 2009 roku.<br />
SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE<br />
Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2008 rok (w tysi¹cach z³otych)<br />
Za³¹czone noty stanowi¹ integraln¹ czêśæ niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN RAPORT ROCZNY 2008<br />
262
DA ne aDRESowe<br />
Polski Koncern Naftowy ORLEN Spółka Akcyjna<br />
ul. Chemików 7, 09–411 Płock<br />
Centrala:<br />
tel.: 024 / 365 00 00, fax: 024 / 365 40 40<br />
www.orlen.pl<br />
Biuro w Warszawie<br />
Warsaw Trade Tower, ul. Chłodna 51, 00–867 Warszawa<br />
Centrala:<br />
tel.: 022 / 695 35 50, fax: 022 / 622 33 51<br />
Biuro Prasowe<br />
tel.: 024 / 365 41 50, 365 59 29<br />
fax: 024 / 365 50 15<br />
tel.: 022 / 695 34 59<br />
fax: 022 / 695 35 60<br />
e-mail: media@orlen.pl<br />
ORLEN Deutschland AG<br />
Ramskamp 71-75<br />
25337 Elmshorn<br />
tel.: +49 4121 47 50 – 0<br />
fax: +49 4121 47 50 – 4 3000<br />
e-mail: info@orlen-deutschland.de<br />
www.orlen-deutschland.de<br />
Biuro Relacji Inwestorskich<br />
tel.: 024 / 365 33 90<br />
fax: 024 / 365 56 88<br />
e-mail: ir@orlen.pl<br />
Unipetrol a.s.<br />
AB Mažeikių Nafta<br />
Klimentská 10<br />
Juodeikiai<br />
110 05 Praha 1<br />
89467 Mažeikių, Lietuva<br />
tel.: +42 225 001 444<br />
tel.: +8 443 9 21 21<br />
fax: +42 225 001 447<br />
fax: +8 443 9 25 25<br />
e-mail: info@unipetrol.cz e-mail: post@nafta.lt<br />
www.unipetrol.cz<br />
www.nafta.lt<br />
dANE adREsOWE<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
263
k aLEnda r i um na j wa żniejsz yc h w yda r zeń 20 0 8 roku<br />
Styczeń<br />
• AB Mažeikių Nafta zakończyła odbudowę i uruchomiła kolumnę destylacji próżniowej.<br />
• Rafineria Trzebinia SA została nagrodzona w IX Edycji Narodowego Konkursu Ekologicznego<br />
„Przyjaźni Środowiska” za linię produktów BIO (Bioester i ON BIO 20).<br />
Luty<br />
• <strong>PKN</strong> ORLEN zwyciężył w europejskim finale konkursu „Best of European Business”<br />
w kategorii „Fuzje i przejęcia”.<br />
• <strong>PKN</strong> ORLEN otrzymał I nagrodę na I Międzynarodowych Targach Przemysłu Chemicznego<br />
EXPOCHEM 2008 w kategorii „Produkt Chemiczny” za Bioester.<br />
Marzec<br />
• Unipetrol RPA wyprodukował czteromilionową tonę polietylenu Liten.<br />
Kwiecień<br />
• <strong>PKN</strong> ORLEN po raz trzeci otrzymał tytuł „Superbrand Polska” w kategorii marek<br />
kon sumenckich.<br />
• ORLEN został uznany przez czytelników miesięcznika „Reader’s Digest” Marką Godną<br />
Za ufania.<br />
• Karty flotowe <strong>PKN</strong> ORLEN po raz trzeci otrzymały tytuł Produktu Flotowego Roku<br />
w ogólnopolskim plebiscycie Fleet Awards.<br />
Maj<br />
• Bioester produkowany przez <strong>PKN</strong> ORLEN otrzymał tytuł „Produkt Roku” na XV Mię <br />
dzynarodowych Targach Stacja Paliw 2008 w kategorii „Biopaliwa”.<br />
• Koncern został wyróżniony przez studenckie Biura Karier tytułem Najlepszy Pracodaw ca<br />
2007/2008 w III edycji Ogólnopolskiego Rankingu „Kariera z Pracodawcą”.<br />
Czerwiec<br />
• Marka ORLEN została uhonorowana tytułem Marki Wysokiej Reputacji w kategorii<br />
„Biz nes” Niezależnego Rankingu Reputacji Marek „Premium Brand”.<br />
• Business Centre Club przyznał Ósmy Diament dla <strong>PKN</strong> ORLEN do Statuetki Lidera Pol skiego<br />
Biznesu.<br />
• ANWIL SA otrzymał Siódmy Diament do Złotej Statuetki Lidera Polskiego Biznesu przyznany<br />
przez Business Centre Club.<br />
k alendARium NA JWA żniEJsZYCh W YdARZEń 2008 ROKu<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
264
Lipiec<br />
• <strong>PKN</strong> ORLEN rozpoczął budowę Wytwórni Kwasu Tereftalowego (PTA) w ramach pro jektu<br />
rozbudowy części petrochemicznej.<br />
• Zespół ORLEN Team otrzymał prestiżowy tytuł „Equipe Revelacao” podczas Rajdu<br />
dos Sertōes. Statuetka przyznawana jest najbardziej wyróżniającej się ekipie rajdowej.<br />
Sierpień<br />
• <strong>PKN</strong> ORLEN i Ford Polska podpisały List Intencyjny dotyczący współpracy w zakresie<br />
promocji i wprowadzania nowego biopaliwa na bazie bioetanolu na polski rynek.<br />
• Najmłodszy motocyklista ORLEN Team – Jakub Przygoński – zdobył pierwsze miejsce<br />
podczas Mistrzostw Polski w Cross Country i Enduro.<br />
Wrzesień<br />
• <strong>PKN</strong> ORLEN znalazł się w czołówce rankingu opracowywanego przez Instytutu Partnerstwa<br />
Biznesu i Organizacji Pozarządowych Indeksu BI – NGO.<br />
Październik<br />
• <strong>PKN</strong> ORLEN został liderem „Listy 2000” przygotowywanej przez dziennik „Rzeczpospo lita”.<br />
• Koncern znalazł się w pierwszej setce rankingu Plattsa „Top 250 Global Energy Com pany”.<br />
• Raport <strong>PKN</strong> ORLEN z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu zwyciężył w internetowym<br />
konkursie „Raporty Społeczne 2008”.<br />
• Raport Roczny <strong>PKN</strong> ORLEN za 2007 rok znalazł się wśród zwycięzców konkursu „The Best<br />
Annual Report 2007” organizowanego przez Instytut Rachunkowości i Podatków (IRiP)<br />
we współpracy z „Dziennikiem Polska Europa Świat”.<br />
Listopad<br />
• Paliwo VERVA 98 zostało uhonorowane Medalem Europejskim przyznawanym przez<br />
Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, Business Centre Club oraz Europejski Komitet<br />
Ekonomiczno – Społeczny.<br />
• <strong>PKN</strong> ORLEN znalazł się w gronie polskich Liderów Filantropii, zajmując trzecie miejsce<br />
według wielkości przekazanych środków w rankingu przeprowadzonym przez Forum<br />
Darczyńców we współpracy z Giełdą Papierów Wartościowych oraz polską edycją<br />
mie sięcznika Forbes.<br />
• Motocykliści ORLEN Team zdobyli tytuły Mistrzów Świata (Jacek Czachor i Marek<br />
k alendARium NA JWA żniEJsZYCh W YdARZEń 2008 ROKu<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
265
Dą browski) oraz Wicemistrza Świata (Jakub Przygoński) w motocyklowych rajdach<br />
te re nowych FIM. Krzysztof Hołowczyc i Jean-Marc Fortin zostali Wicemistrzami<br />
Pu charu Świata FIA.<br />
• ANWIL SA otrzymał tytuł „Perły Polskiej Gospodarki” nadany przez Instytut Nauk<br />
Eko nomicznych Polskiej Akademii Nauk.<br />
• ORLEN OIL Sp. z o.o. uhonorowany został tytułem „Wybitnego Eksportera roku 2008”<br />
i Pucharem Stowarzyszenia Eksporterów Polskich.<br />
• Rafineria Trzebinia SA nagrodzona została „Medalem Europejskim” w kategorii „Wy rób”<br />
w XVII Edycji Medalu Europejskiego dla Wyrobów za glicerynę farmaceutyczną. Organizatorem<br />
konkursu jest Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Urząd Komitetu<br />
In tegracji Europejskiej i Business Centre Club.<br />
Grudzień<br />
• ORLEN został najcenniejszą polską marką w Rankingu Najcenniejszych Polskich Marek<br />
MARQA 2008 zorganizowanym przez dziennik „Rzeczpospolita”.<br />
• ORLEN Gaz Sp. z o.o. otrzymał certyfikat XI edycji Programu „Przedsiębiorstwo<br />
Fair Play” nadany przez Instytut Badań nad Demokracją i Przedsiębiorstwem Prywat nym<br />
oraz Kra jową Radę Gospodarczą.<br />
k alendARium NA JWA żniEJsZYCh W YdARZEń 2008 ROKu<br />
<strong>PKN</strong> ORLEN R APORT ROCZNY 2008<br />
266