DENTAL TRIBUNE
DENTAL TRIBUNE
DENTAL TRIBUNE
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
1<br />
News<br />
Wewnątrz numeru:<br />
Implant Tribune<br />
i Endo Tribune<br />
<strong>DENTAL</strong> <strong>TRIBUNE</strong> Polish Edition<br />
DEN TAL TRI BUNE<br />
The World’s Den tal New spa per · Po lish Edi tion<br />
ISSN 1730-315 X<br />
WRZESIEŃ 2011 www.dental-tribune.com CENA: 9,50 zł VOL. 9, NR 7+8<br />
Praktyka<br />
Sześć kroków do<br />
skomputeryzowanej praktyki<br />
Strona 4<br />
Perspektywy<br />
Laseroterapia – leczenie parodontozy<br />
z większą mocą<br />
Strona 9<br />
Wydarzenia<br />
7. Sympozjum Środkowoeuropejskiej<br />
Akademii Implantologii<br />
Strona 14<br />
Lekarskie uniformy<br />
mogą być źródłem zakażeń szpitalnych<br />
AD<br />
Niedawno uzyskane wyniki<br />
badań wskazują, że lekarskie<br />
uniformy<br />
mogą być źródłem<br />
zakażeń<br />
szpitalnych.<br />
Naukowcy<br />
z Shaare<br />
roberlamphoto/Shutterstock.com<br />
Nowotwory jamy ustnej stanowią<br />
poważny odsetek wszystkich<br />
zachorowań na raka. Nowa terapia<br />
genowa może dać nadzieję na<br />
zwiększenie powodzenia leczenia<br />
i złagodzić skutki uboczne radioterapii<br />
wielu chorym.<br />
Zedek Medical Center (Jeruzalem)<br />
badali potencjalnie chorobotwórcze<br />
szczepy bakterii<br />
obecne na fartuchach personelu<br />
medycznego szpitali.<br />
Na potrzeby badania naukowcy<br />
pobrali próbki materiału z fartuchów<br />
personelu z okolic brzucha,<br />
rękawów i kieszeni. Dodatkowo<br />
poproszono uczestników badania o<br />
wypełnienie kwestionariusza.<br />
W sumie pobrano 238 próbek<br />
od 135 osób, w tym 75 pielęgniarek<br />
tych, które są podawane podczas<br />
radioterapii, a ich działanie wywoływało<br />
podobne skutki na poziomie<br />
komórkowym.<br />
Wyniki badań wykazały, że poziom<br />
kaspazy – enzymu, pod wpływem<br />
którego komórka dokonuje autodestrukcji<br />
– wzrastał od 120% do<br />
720%, co udowodniło, że różne<br />
osoby rozmaicie reagują na leczenie.<br />
(55%) i 60 lekarzy (45%). Z kwestionariusza<br />
wynikało, że 79 uczestników<br />
badania (58%) twierdziło, iż<br />
codziennie zmienia fartuch, a 104<br />
uczestników (77%), że poziom<br />
czystości ich fartucha jest doskonały.<br />
Potencjalnie chorobotwórcze<br />
bakterie wyizolowano z co najmniej<br />
jednego miejsca na fartuchu<br />
u 85 uczestników (63%) i ze 119<br />
próbek (50%). Ponadto w 21 próbkach<br />
pobranych od pielęgniarek i<br />
w 6 próbkach pobranych od lekarzy<br />
wykryto bakterie oporne na antybiotyki.<br />
Naukowcy dowiedli, że aż u<br />
60% pracowników szpitala fartuchy<br />
zostały skolonizowane przez potencjalnie<br />
chorobotwórcze bakterie, w<br />
tym bakterie lekooporne. Nie ustalono<br />
jednak, czy bakterie te mogą<br />
zostać przeniesione na pacjentów.<br />
Pełne wyniki badań zostały<br />
opublikowane we wrześniowym<br />
numerze magazynu American Journal<br />
of Infection Control. DT<br />
Nowe możliwości w leczeniu nowotworów<br />
Z danych resortu zdrowia,<br />
przedstawionych na początku<br />
września br. na posiedzeniu sejmowej<br />
Komisji Zdrowia, wynika,<br />
że w ciągu najbliższych 20<br />
lat podwoi się w Polsce liczba<br />
osób cierpiących na cukrzycę.<br />
Dzięki tej wiedzy naukowcy<br />
będą mogli opracować metodę,<br />
która pozwoli wzmocnić wrażliwość<br />
komórek nowotworowych na<br />
promieniowanie, co z kolei umożliwiłoby<br />
stosowanie niższych dawek<br />
Szacuje się, że obecnie na<br />
cukrzycę cierpi około 2. mln Polaków,<br />
w krajach UE w sumie<br />
choruje 53 mln osób. Cukrzyca<br />
ma duży wpływ na stan zdrowia<br />
zębów i jamy ustnej, dlatego lekarze<br />
dentyści w szczególny sposób<br />
powinni zwracać uwagę na<br />
ogólny stan zdrowia swoich pacjentów.<br />
Zarówno w Polsce, jak i innych<br />
krajach UE wiele przypadków<br />
cukrzycy jest wciąż niezdiagnozowanych.<br />
Obecnie na<br />
cukrzycę choruje w Polsce 6,54%<br />
społeczeństwa. Według szacunków<br />
resortu zdrowia ta liczba<br />
może się się podwoić wciągu 15-<br />
20 lat.<br />
www.duerr.pl<br />
AD<br />
promieniowania i ograniczenie<br />
skutków ubocznych radioterapii.<br />
Zwiększa się liczba osób chorujących<br />
na cukrzycę<br />
DT<br />
Od 2010 r. obowiązuje w Polsce<br />
„Narodowy program przeciwdziałania<br />
chorobom cywilizacyjnym“.<br />
Większość działań<br />
skierowanych jest do dzieci i młodzieży,<br />
przygotowywane są także<br />
programy dla pielęgniarek i położnych.<br />
Cukrzyca zaliczana jest<br />
do chorób cywilizacyjnych,<br />
miejmy nadzieję, że dzięki programom<br />
informacyjnym, świadomość<br />
ryzyka zachorowania na<br />
cukrzycę będzie rosła.<br />
DT<br />
Andrii Muzyka/Shutterstock.com<br />
Według miesięcznika New<br />
Scientist niedawno odkryta terapia<br />
genowa może zwiększyć skuteczność<br />
radioterapii w chorobach nowotworowych<br />
i złagodzić jej<br />
szkodliwe skutki uboczne<br />
Naukowcy z University of Pennsylvania<br />
w Filadelfii przeprowadzili<br />
badania, podczas których pobrali<br />
materiał komórkowy od 99<br />
zdrowych osób, a następnie poddali<br />
go działaniu promieniowania. Zastosowane<br />
dawki były zbliżone do<br />
Badacze przyjrzeli się również<br />
ekspresji genów przed i po ekspozycji<br />
na promieniowanie, identyfikując<br />
335 genów, w przypadku których<br />
zmiany ekspresji korelowały z<br />
aktywnością kaspazy. Tłumienie<br />
działania 5 genów, których ekspresja<br />
zmniejszała aktywność kaspazy,<br />
znacznie zwiększało wrażliwość<br />
komórek na promieniowanie<br />
jonizujące.<br />
Sergey Lavrentev/Shutterstock.com
2<br />
News<br />
DEN TAL TRI BU NE Po lish Edi tion<br />
Również Brytyjczycy nie dbają o higienę jamy ustnej<br />
Nie powinna być to pocieszająca<br />
wiadomość, ale z ostatnich badań<br />
wynika, że miliony Brytyjczyków<br />
narażają się na choroby dziąseł<br />
i inne problemy zdrowotne, ponieważ<br />
nie szczotkują zębów wystarczająco<br />
często i długo.<br />
Ok. 17% brytyjskiego społeczeństwa<br />
szczotkuje zęby tylko raz<br />
dziennie, pozostawiając je podatnymi<br />
na tworzenie się osadu nazębnego,<br />
co może prowadzić do groźnych<br />
chorób dziąseł. 36% badanych<br />
przyznało, że nigdy nie używało<br />
nici dentystycznej, a tylko<br />
14% używa jej zgodnie z zaleceniami.<br />
Ok. 30% respondentów nie<br />
używa płynu do płukania ust, chociaż<br />
wie, że regularne płukanie nim<br />
jamy ustnej pomaga zwalczać choroby<br />
dziąseł.<br />
AD<br />
Rakov Studio/Shutterstock.com<br />
Choroby dziąseł są najczęstszą<br />
przyczyną utraty zębów wśród dorosłych.<br />
Kobiety ciężarne, cierpiące<br />
z powodu tych schorzeń są<br />
narażone na ryzyko przedwczesnego<br />
porodu lub urodzenie dziecka<br />
z niską wagą. Ostatnie badania sugerują<br />
również powiązanie pomiędzy<br />
chorobą dziąseł a ryzykiem zachorowania<br />
na raka piersi. Ważne<br />
zatem jest, by wybierać odpowiednią<br />
pastę i płyn do płukania jamy<br />
ustnej, ponieważ nie wszystkie produkty<br />
zawierają substancje antybakteryjne,<br />
np. chlorheksydynę –<br />
substancję powszechnie używaną<br />
do walki z kamieniem i osadem nazębnym.<br />
Osoby badane zapytane,<br />
czy zawsze kupują tę samą pastę do<br />
zębów odpowiadają, że nie, przyznając<br />
jednocześnie, że ich wybór<br />
najczęściej podyktowany jest niższą<br />
ceną.<br />
Powyższe doniesienia wskazują,<br />
że brak właściwej higieny<br />
Amerykańscy „eko-dentystyczni”<br />
eksperci apelują do międzynarodowej<br />
społeczności dentystów, by<br />
rozpowszechniali oni praktyki<br />
przyjazne środowisku.<br />
Po tegorocznych obchodach<br />
Dnia Ziemi, Ina Pockrass – współzałożycielka<br />
amerykańskiego Eco<br />
Dentistry Association powiedziała<br />
w swym przemówieniu:<br />
„Wciąż wiele krajów, w tym<br />
Wielka Brytania, pozostaje daleko<br />
w tyle poza normami dotyczącymi<br />
zwalczania skażenia wody rtęcią –<br />
w przeciwieństwie do Stanów<br />
Zjednoczonych, gdzie surowo respektowane<br />
są federalne regulacje<br />
dotyczące separacji amalgamatu.<br />
jamy ustnej nie jest tylko polskim<br />
problemem. Przypomnijmy, że<br />
wg. danych z Warszawskiego Uniwersytetu<br />
Medycznego: 99% dorosłych<br />
Polaków ma próchnicę, a<br />
ponad 800.000 nie ma własnej<br />
szczoteczki do zębów. W ogóle zębów<br />
nie myje 2% Polaków. Tylko<br />
13% dzieci 6-letnich ma zdrowe<br />
zęby.<br />
„Zielone” praktyki<br />
dentystyczne<br />
DT<br />
2. Używaj pudełek laboratoryjnych<br />
wielokrotnego użytku.<br />
3. Używaj fartuchów zamiast papierowych<br />
ubrań, które muszą<br />
być wymieniane po każdym pacjencie.<br />
4. Stosuj wyłącznie substancje dezynfekujące<br />
przyjazne środowisku.<br />
5. Korzystaj z recyclingu zużytych<br />
wkładów do drukarek.<br />
6. Koresponduj ze swoimi pacjentami<br />
drogą elektroniczną zamiast<br />
wysyłania listów na papierze.<br />
7. Poproś, by firma, która dostarcza<br />
materiały dentystyczne do twojego<br />
gabinetu, pakowała jak najwięcej<br />
produktów do jednego<br />
pudełka.<br />
Mitar Art/Shutterstock.com<br />
Separatory są niezbędnym narzędziem,<br />
ponieważ bez nich lokalne<br />
oczyszczalnie nie są w stanie przeciwdziałać<br />
skażeniom gleby i<br />
wody. Jeśli rtęć przedostaje się do<br />
wody, staje się elementem łańcucha<br />
pokarmowego, którego kolejnym<br />
ogniwem są ryby, a na końcu<br />
człowiek. W ten sposób zanieczyszczenie<br />
środowiska rtęcią,<br />
staje się realnym zagrożeniem dla<br />
zdrowia ludzi.”<br />
Oprócz zaleceń stosowania separatorów<br />
amalgamatu, Eco Dentistry<br />
Association przekazuje dentystom<br />
kilka niezbędnych wskazówek<br />
do codziennego stosowania:<br />
1. Zastępuj jednorazowe naczynia<br />
kubkami wielokrotnego użytku<br />
typu „rinse and swish”.<br />
8. Zakręcaj wodę podczas szczotkowania<br />
zębów i poproś swoich<br />
pacjentów o to samo.<br />
O ile stosowanie separatorów,<br />
oszczędne zużywanie wody i energii<br />
elektrycznej, wydaje się być jak<br />
najbardziej zasadne, o tyle rezygnacja<br />
z jednorazowych naczyń, czy<br />
okryć jest sprawą dyskusyjną.<br />
Zdecydowanie należy dbać o<br />
środowisko, rozsądnie i z umiarem<br />
używać produktów jednorazowych.<br />
Więcej informacji na temat<br />
działalności stowarzyszenia Eco<br />
Dentistry Association można znaleźć<br />
na stronie: www.ecodentistry.org.<br />
DT
DEN TAL TRI BU NE Po lish Edi tion News 3<br />
Unikatowy projekt hodowli<br />
komórek ludzkich kości<br />
Efektywne leczenie złamań, martwicy<br />
kości i ubytków kostnych w<br />
ortopedii i chirurgii szczękowej<br />
będzie możliwe dzięki wprowadzeniu<br />
nowoczesnej technologii<br />
laboratoryjnej hodowli ludzkich<br />
komórek kości.<br />
Decyzją zarządu województwa<br />
mazowieckiego projekt ten, prowadzony<br />
przez firmę Impomed Centrum<br />
otrzyma ponad 1,6 mln zł unijnego<br />
dofinansowania. Projekt zakłada<br />
stworzenie nowego, autonomicznego<br />
modułu laboratoryjnego<br />
pozwalającego na opracowanie i<br />
wdrożenie technologii hodowli autologicznych<br />
ludzkich komórek<br />
kości (osteoblastów) w warunkach<br />
laboratoryjnych. Pozwoli to w<br />
przyszłości szpitalom i klinikom<br />
korzystającym z tego rozwiązania<br />
na efektywne leczenie złamań,<br />
martwicy kości i ubytków kostnych.<br />
Technologia będzie wykorzystywana<br />
zarówno w ortopedii,<br />
jak i chirurgii szczękowej i twarzoczaszki.<br />
Umożliwi to prowadzenie<br />
efektywnej terapii zmierzającej do<br />
pełnej regeneracji komórek kości.<br />
Dzięki pozyskanej dotacji Impomed<br />
Centrum nabędzie samodzielny<br />
moduł laboratoryjny wyposażony<br />
w oddzielną klimatyzację<br />
i filtry HEPA. Projekt zakłada<br />
także zakup niezbędnego, specjalistycznego<br />
sprzętu, m.in. nowoczesnych<br />
inkubatorów, wirówek,<br />
mikroskopów, zamrażarek laboratoryjnych,<br />
sterylizatorów, komputerów<br />
z urządzeniami peryferyjnymi<br />
i zespołem serwerowym oraz<br />
autoklawem, systemu do oczyszczania<br />
wody, sterylizatora temperaturowego<br />
i ultradźwiękowego.<br />
Dotychczas w Polsce w ograniczonym<br />
stopniu wykorzystywano<br />
autologiczne komórki w procesie<br />
regeneracji ludzkich tkanek i narządów.<br />
Spowodowane było to przede<br />
wszystkim brakiem profesjonalnych<br />
laboratoriów hodowli tych komórek.<br />
Od niedawna istnieje jednak<br />
możliwość hodowli komórek w laboratorium<br />
Impomed Centrum,<br />
które jako pierwszy podmiot w Polsce<br />
otrzymało zgodę Ministerstwa<br />
Zdrowia na hodowlę chondrocytów<br />
i osteoblastów na potrzeby autologicznych<br />
przeszczepów.<br />
W Europie działa jedynie 113<br />
firm zajmujących się szeroko rozumianą<br />
inżynierią tkankową, wśród<br />
których tylko 54 koncentruje się wyłącznie<br />
na sektorze biotechnologii.<br />
Hodowla ludzkich osteoblastów<br />
według sprawdzonych, powtarzalnych<br />
i skutecznych procedur nie jest<br />
jeszcze prowadzona w Polsce. Na<br />
świecie jest stosowana od niedawna<br />
i jedynie w najbardziej zaawansowanych<br />
ośrodkach bioinżynierii. DT<br />
Całowanie<br />
zapobiega próchnicy!<br />
Z okazji Międzynarodowego<br />
Dnia Pocałunku, naukowcy oficjalnie<br />
potwierdzili, że całowanie<br />
pozytywnie wpływa na zdrowie<br />
zębów.<br />
Wśród korzyści zdrowotnych<br />
wynikających z całowania wymieniają<br />
oni zapobieganie próchnicy,<br />
ponieważ stymulujące<br />
działanie pocałunków na przepływ<br />
śliny zmniejsza poziom<br />
osadu i kamienia nazębnego.<br />
Całowanie się ćwiczy także<br />
mięśnie szczęki i żuchwy, a także<br />
spala ok. 2 kalorii na minutę. Terapeuci<br />
seksualni mówią, że pocałunek<br />
jest bardzo dobrą metodą<br />
sprawdzenia, czy istnieje chemiczny<br />
potencjał między partnerami.<br />
Naukowcy twierdzą, że pocałunki<br />
poprawiają humor, naturalnie<br />
rozluźniając,<br />
co zwiększa<br />
poziom oksytocyny – substancji<br />
chemicznej organizmu, odpowiedzialnej<br />
za uspokojenie. Podczas<br />
pocałunku wzrasta też<br />
poziom endorfin, które sprzyjają<br />
dobremu samopoczuciu.<br />
Nie bez znaczenia jest przestrzeganie<br />
zasad higieny jamy<br />
ustnej: kto chce się całować i czerpać<br />
z tego przyjemność, musi dbać<br />
o zęby! DT<br />
Aleksandar Todorovic/Shutterstock.com<br />
Wy dawca :<br />
Biuro w Polsce:<br />
Den tal Tri bune Pol ska Sp. z o.o.<br />
Al. Je ro zo lim skie 44, lok. 518<br />
00-024 War szawa<br />
in fo@dental-tribune.com<br />
www.den tal-tri bu ne.com<br />
Zespół re dak cyjny:<br />
Re dak tor na czelna:<br />
Mag da lena Wojt kie wicz<br />
m.wojt kie wicz@dental-tribune.com<br />
O wy dawcy<br />
Tłu ma cze:<br />
Ewa Alek siń ska,<br />
Mar cin Alek siń ski,<br />
Ewa Ga no wicz,<br />
Re dak cja i ko rekta tek stów:<br />
Mar zena Bo jar czuk,<br />
m.bojarczuk@dental-tribune.com<br />
Mar ke ting i rek lama:<br />
Grze gorz Ro siak,<br />
g.ro siak@dental-tribune.com<br />
Tel.: (22) 433 63 62<br />
In for macje w spra wie pre nu me raty:<br />
Den tal Tri bune Pol ska Sp. z o.o.,<br />
in fo@dental-tribune.com<br />
Tel.: 664 608 740<br />
Na kład: 10.000 egz.<br />
AD<br />
Wydawca i redakcja nie ponoszą odpowiedzialności za treść rek lam i ogłoszeń. Publikacja ta jest przeznaczona<br />
dla osób uprawnionych do wystawiania recept oraz osób prowadzących obrót produktami leczniczymi<br />
w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. Nr 126, poz. 1381,<br />
z późn. zmianami i rozporządzeniami).<br />
Redakcja Dental Tribune dokłada wszelkich starań, aby publikować artykuły kliniczne oraz informacje<br />
od producentów jak najrzetelniej. Nie możemy odpowiadać za informacje, podawane przez producentów.<br />
Wydawca nie odpowiada również za nazwy produktów oraz informacje o nich, podawane przez ogłoszeniodawców.<br />
Opinie przedstawiane przez autorów nie są stanowiskiem redakcji Dental Tribune.<br />
Dental Tribune makes every effort to report clinical information and manufacturer’s product news accurately,<br />
but cannot assume responsibility for the validity of product claims, or for typographical errors. The pub -<br />
lishers also do not assume responsibility for product names<br />
DEN TAL TRI BUNE<br />
The World’s Den tal New spa per<br />
or claims, or statements made by advertisers. Opinions expressed<br />
by authors are their own and may not reflect those of<br />
Dental Tribune International.<br />
Licensing by<br />
Dental Tribune International<br />
Pub lis her<br />
Tor sten Oe mus<br />
Group Edi tor<br />
Da niel Zim mer mann<br />
newsroom@den tal-tri bu ne.com<br />
Tel.: +49-341/4 84 74-107<br />
Editor<br />
Claudia Salwiczek<br />
Editorial Assistant<br />
Yvonne Bachmann<br />
Copy Editors<br />
Sabrina Raaff, Hans Motschmann<br />
President/CEO<br />
Torsten Oemus<br />
Sales & Marketing<br />
Peter Witteczek, Matthias Diessner<br />
Director of Finance & Controlling<br />
Dan Wunderlich<br />
Marketing & Sales Services<br />
Nadine Parczyk<br />
Li cense Inqui ries<br />
Jörg War schat<br />
International Editorial Board<br />
Dr Nasser Barghi, USA – Ceramics<br />
Dr Karl Behr, Germany – Endodontics<br />
Dr George Freedman, Canada – Esthetics<br />
Dr Howard Glazer, USA – Cariology<br />
Accounting<br />
Manuela Hunger<br />
Business Development Manager<br />
Bernhard Mol den hauer<br />
Project Manager Online<br />
Alexander Wit te czek<br />
Executive Producer<br />
Ger not Meyer<br />
Dental Tribune International<br />
Hol be instr. 29, 04229, Le ip zig, Ger many<br />
Tel.: +49-341-4 84 74-302<br />
Fax: +49-341-4 84 74-173<br />
in fo@den tal-tri bu ne.com<br />
www.dental-tribune.com<br />
Regional Of fi ces<br />
Asia Pa ci fic<br />
Dental Tribune Asia Pacific Limited<br />
Room A, 20/F, Harvard Commercial Building,<br />
111 Thomson Road, Wanchai, Hong Kong<br />
Tel.: +852 3113 6177<br />
Fax +8523113 6199<br />
The Ame ri cas<br />
116 West 23rd Street, Ste. 500, New York,<br />
N.Y. 10011, USA<br />
Tel.: +1 212 244 7181<br />
Fax: +1 212 224 7185<br />
Prof. Dr I. Krejci, Switzerland – Conservative Dentistry,<br />
Dr Edward Lynch, Ireland– Restorative<br />
Dr Ziv Mazor, Israel – Implantology<br />
Prof. Dr Georg Meyer, Germany – Restorative<br />
Prof. Dr Rudolph Slavicek, Austria – Function,<br />
Dr Marius Steigmann, Germany – Implantology<br />
© 2010, Den tal Tri bune In ter na tio nal GmbH. All rights re ser ved
4<br />
Praktyka<br />
DEN TAL TRI BU NE Po lish Edi tion<br />
Sześć kroków do<br />
skomputeryzowanej<br />
praktyki<br />
Lorne Lavine, USA<br />
Nie ulega wątpliwości, że nowoczesna<br />
praktyka stomatologiczna<br />
zmieniła się znacznie w<br />
przeciągu ostatnich 15 lat. Dentyści<br />
zdali sobie sprawę z tego, iż<br />
nowe technologie mogą sprawić,<br />
że ich gabinet będzie wydajniejszy,<br />
tańszy w utrzymaniu, a także mniej<br />
zależny od sekretariatu. Informacje<br />
o pacjencie, które początkowo<br />
przechowywano na papierze lub w<br />
formie drukowanych zdjęć RTG,<br />
są zastępowane przez cyfrową radiografię<br />
oraz elektroniczne bazy<br />
danych. Następuje trend prowadzenia<br />
praktyki pozbawionej<br />
sterty papierowych dokumentów<br />
lub tradycyjnych kart pacjenta. W<br />
większości gabinetów papier jest<br />
podstawowym nośnikiem informacji.<br />
Bez względu na to czy są to<br />
karty pacjenta, formularze ubezpieczeniowe,<br />
czy drukowane zdjęcia,<br />
papier zawsze będzie stanowił<br />
część praktyki stomatologicznej.<br />
Są jednak takie gabinety, które całkowicie<br />
wyeliminowały drukowane<br />
karty. Podczas gdy proces ten<br />
jest łatwiejszy dla nowo założonych<br />
praktyk, te już funkcjonujące<br />
na rynku także mogą osiągnąć ten<br />
cel.<br />
Większość dentystów w USA<br />
najprawdopodobniej zdaje sobie<br />
sprawę, że Rząd Federalny Stanów<br />
Zjednoczonych nakazuje, aby do<br />
końca 2014 roku całkowicie znieść<br />
papierowe karty pacjenta. Wyzwaniem<br />
dla większości praktyk jest<br />
odpowiednie planowanie bieżących<br />
i przyszłych zakupów, tak, aby<br />
mieć pewność, że wszystkie systemy<br />
prawidłowo się zintegrują.<br />
Podczas gdy większość dentystów<br />
polega przede wszystkim na zmyśle<br />
wzroku i skupia swoją uwagę na<br />
kryteriach, które mogą zobaczyć<br />
lub zbadać dotykiem, niektóre z<br />
najważniejszych decyzji odnoszą<br />
się do bardziej abstrakcyjnych<br />
standardów. Dlatego też rozwinąłem<br />
sześciopunktową listę, która<br />
moim zdaniem jest obowiązkowa<br />
dla każdego dentysty, który wyposaża<br />
swój gabinet w nowe technologie.<br />
Zalecam, aby każdy z wymienionych<br />
kroków był wykonywany<br />
zgodnie z przedstawioną kolejnością.<br />
I Oprogramowanie do zarządzania<br />
praktyką<br />
Wszystko zaczyna się od oprogramowania<br />
zarządzającego całą<br />
praktyką. Aby rozwinąć praktykę<br />
pozbawioną tradycyjnych kart pacjenta,<br />
oprogramowanie musi posiadać<br />
kilka podstawowych funkcji.<br />
Gabinety, które chcą całkowicie wyeliminować<br />
papier, muszą rozważyć<br />
każdy element występujący w druku<br />
i znaleźć dla niego cyfrowy odpowiednik,<br />
na przykład: wypełnianie<br />
kart, planów leczenia, szacowanie<br />
ubezpieczenia oraz przetwarzanie<br />
skarg elektronicznych, stałe podtrzymywanie<br />
pacjenta, aktywacja<br />
ponownego konta pacjenta, układanie<br />
harmonogramu wizyt i wiele innych<br />
czynności, których używa się<br />
na co dzień. Wiele starszych programów<br />
nie obsługuje tych czynności,<br />
więc jeśli gabinety chcą zrobić krok<br />
do przodu, dentyści muszą wziąć<br />
pod uwagę inwestycję w nowocześniejsze<br />
oprogramowanie.<br />
Należy zrozumieć, że bez<br />
względu na to jak bardzo chcielibyśmy,<br />
aby nasze oprogramowanie<br />
do zarządzania praktyką spełniało<br />
wszystkie wyżej wymienione funkcje,<br />
większość z dostępnych programów<br />
nie poradzi sobie z taką różnorodnością<br />
zadań. Na szczęście, jest<br />
kilka programów, zajmujących się<br />
na przykład digitalizacją formularzy<br />
wymagających podpisu pacjenta lub<br />
wprowadzaniem dodatkowych informacji<br />
za pomocą zaledwie kilku<br />
kliknięć myszką, które mogą zapewnić<br />
funkcjonalność w kwestiach, w<br />
których oprogramowanie zarządzające<br />
nie daje sobie rady.<br />
II Oprogramowanie do zarządzania<br />
obrazami<br />
Jest to zapewne decyzja stanowiąca<br />
największe wyzwanie dla<br />
praktyki. Większość programów do<br />
zarządzania oferuje moduł zarządzania<br />
obrazem. Program Eaglesoft<br />
proponuje Advanced Imaging, Dentrix<br />
wyposażony jest w Dexis, a Kodak<br />
oferuje Kodak Dental Imaging,<br />
itd. Moduły te są ściśle zintegrowane<br />
z oprogramowaniem do zarządzania<br />
i zazwyczaj najlepiej współgrają<br />
z systemami cyfrowymi sprzedawanymi<br />
przez określoną firmę.<br />
Na przykład, zintegrowany moduł<br />
zdjęć sprawia, że załączanie obrazów<br />
do skarg elektronicznych odbywa<br />
się przy zaledwie kilku kliknięciach<br />
myszką. Istnieje natomiast<br />
wiele innych programów, które z łatwością<br />
dopasują się do oprogramowania<br />
zarządzającego i zaoferują<br />
więcej dowolności i opcji kosztem<br />
minimalnie mniejszego zintegrowania.<br />
Nie ma idealnego systemu.<br />
Albo płacimy więcej za większe<br />
zintegrowanie, albo mniej za większą<br />
dowolność. Niektóre z bardziej<br />
znanych programów zewnętrznych<br />
to: Apteryx XrayVision, XDR oraz<br />
Tigerview.<br />
III Rozmieszczenie monitorów<br />
w pomieszczeniu zabiegowym<br />
Stosowane do tej pory pojedyncze<br />
kamery wewnątrzustne i proste<br />
monitory są zastępowane przez nowocześniejsze<br />
systemy. W większości<br />
praktyk w pomieszczeniu zabiegowym<br />
znajdują się co najmniej<br />
dwa monitory, jeden dla pacjenta<br />
(który może przeglądać na nim obrazy<br />
o walorach zarówno edukacyjnych,<br />
jak i rozrywkowych) i jeden<br />
dla dentysty oraz zespołu, który wykorzystuje<br />
ekran do tworzenia kart,<br />
planowania leczenia oraz wprowadzania<br />
rozmaitych prywatnych informacji<br />
(takich jak codzienny harmonogram),<br />
których pacjent nie powinien<br />
widzieć. System operacyjny<br />
Microsoft Windows posiada funkcje<br />
umożliwiające kontrolę nad tym,<br />
co pojawia się na każdym z ekranów.<br />
Podczas rozmieszczania monitorów,<br />
klawiatur i myszy należy<br />
wziąć pod uwagę wiele kwestii<br />
związanych z ergonomią pracy. Na<br />
przykład, umiejscowienie klawiatury<br />
w położeniu, które wymaga od<br />
lekarza ciągłego obracania się może<br />
powodować problemy. Równie<br />
problematyczne może być korzystanie<br />
z nieprawidłowo umieszczonego<br />
monitora. Należy także zastanowić<br />
się czy pacjent powinien widzieć<br />
monitor podczas leżenia na<br />
fotelu. Taka pozycja ogranicza nam<br />
liczbę opcji rozmieszczenia urządzenia.<br />
Istnieją oczywiście wysokiej<br />
klasy systemy monitorów,<br />
które nie tylko pozwalają pacjentom<br />
na obserwację ekranu, ale także<br />
stwarzają bardziej relaksujące otoczenie<br />
podczas długich zabiegów.<br />
IV Sprzęt komputerowy<br />
Po wyborze oprogramowania<br />
i aranżacji monitorów przychodzi<br />
czas na wybór komputerów. Większość<br />
praktyk będzie musiała zainstalować<br />
dedykowany serwer, aby<br />
chronić dane pacjentów oraz generować<br />
wystarczającą ilość mocy dla całej<br />
sieci. Ponieważ serwer taki jest siłą<br />
napędową każdej sieci, należy skonfigurować<br />
go w taki sposób, aby miał<br />
wbudowaną redundancję, dzięki której<br />
można odzyskiwać dane z uszkodzonych<br />
dysków twardych. Stacje<br />
robocze muszą być skonfigurowane<br />
do obsługi wysokich wymogów graficznych<br />
gabinetu, w szczególności,<br />
jeśli rozważamy wprowadzenie obrazowania<br />
cyfrowego.<br />
Komputery umieszczone w pomieszczeniach<br />
operacyjnych często<br />
znacznie różnią się od tych znajdujących<br />
się w sekretariacie. Są wyposażone<br />
w funkcję podwójnego<br />
ekranu, lepsze karty graficzne do obsługi<br />
obrazowania cyfrowego,<br />
mniejsze obudowy oraz bezprzewodowe<br />
klawiatury i myszki. Często<br />
zapomina się o tym, że im mniejszy<br />
komputer, tym więcej generuje on<br />
ciepła. Jest ono wrogiem numer jeden<br />
dla komputerów, a ponieważ<br />
wielu dentystów umieszcza je w zabudowanych<br />
szafkach w pozycji<br />
pionowej, odpowiednia wentylacja<br />
jest konieczna.<br />
V Systemy cyfrowe<br />
Wybór oprogramowania do przetwarzania<br />
obrazów decyduje o tym,<br />
jakie systemy będą z nim kompatybilne.<br />
Radiografia cyfrowa jest teraz<br />
pożądaną technologią ze względu na<br />
wiele czynników. Dentyści korzystający<br />
z systemów radiografii cyfrowej<br />
odnotowują większą wydajność,<br />
która jest spowodowana szybszym<br />
wykonywaniem i przeglądaniem<br />
zdjęć, lepszą diagnostyką, zaoszczędzeniem<br />
kosztów poprzez rezygnację<br />
z filmów oraz związków chemicznych<br />
potrzebnych do wywoływania<br />
zdjęć. Nowa technologia<br />
wpływa także na wyższy współczynnik<br />
akceptacji planu leczenia wśród<br />
pacjentów, którzy mogą przyjrzeć się<br />
jak on powstaje zgodnie z ich potrzebami.<br />
Wszystkie systemy mają zalety<br />
i wady, a dentyści będą musieli<br />
ocenić każdy z systemów na podstawie<br />
zestawu standardów ważnych<br />
dla danego gabinetu. Dla niektórych<br />
lekarzy kluczowa okaże się jakość<br />
otrzymywanego obrazu. Inni zwrócą<br />
uwagę na cenę systemów, gwarancję<br />
czujników, reputację producenta czy<br />
kompatybilność czujników z zainstalowanym<br />
oprogramowaniem zarządzającym<br />
obrazem. Należy pamiętać,<br />
że kamery wewnątrzustne są<br />
nadal doskonałym dodatkiem dla<br />
każdego gabinetu, ponieważ pozwalają<br />
pacjentowi obserwować to, co<br />
zazwyczaj jest zarezerwowane tylko<br />
dla oczu lekarza.<br />
VI Ochrona danych<br />
W gabinecie pozbawionym tradycyjnych<br />
kart pacjenta, ochrona<br />
danych jest bardzo istotna, aby zapobiec<br />
ich utracie w skutek działań<br />
szkodliwego oprogramowania lub<br />
błędów popełnionych przez użytkownika.<br />
Każdy gabinet powinien<br />
korzystać z oprogramowania antywirusowego,<br />
aby ochronić się przed<br />
rozmaitymi wirusami i robakami,<br />
z zapory chroniącej przed włamaniami<br />
hakerów do sieci, oraz z łatwego<br />
w weryfikacji protokołu archiwizacyjnego,<br />
który umożliwi<br />
odzyskanie danych po każdej katastrofie.<br />
Dostępnych protokołów jest<br />
tak wiele jak gabinetów, ale najważniejsze,<br />
aby codziennie wykonywać<br />
kopie zapasowe danych.<br />
Umożliwi to ich szybkie odzyskanie<br />
w razie konieczności. „Ciągłość<br />
praktyki” to termin, który podsumowuje<br />
powyższą zasadę działania.<br />
Ważne jest nie tylko kopiowanie<br />
danych, ale także prędkość, z<br />
jaką można przywrócić system do<br />
działania po takich katastrofach jak:<br />
awaria serwera, pożar czy powódź.<br />
Gabinety, które chcą całkowicie<br />
zrezygnować z tradycyjnych kart<br />
oraz drukowanych dokumentów,<br />
muszą koniecznie sprawdzić<br />
wszystkie systemy, które trzeba wymienić<br />
na ich cyfrowe odpowiedniki<br />
oraz przyjąć systematyczne podejście<br />
wobec wyposażania gabinetu<br />
w nowe systemy. Większość<br />
gabinetów powinna wymieniać poszczególne<br />
systemy stopniowo, tak,<br />
aby zespół mógł zapoznać się z<br />
działaniem danego systemu przed<br />
wprowadzeniem większej ilości<br />
nowych technologii. Zazwyczaj<br />
okres przejściowy z gabinetu tradycyjnego<br />
do cyfrowego trwa od 9 do<br />
18 miesięcy. DT<br />
Kontakt<br />
Dr Lorne Lavine<br />
2501 W. Burbank Blvd., #303<br />
Burbank, CA 91505<br />
USA<br />
drlavine@thedigitaldentist.com<br />
www.thedigitaldentist.com
DEN TAL TRI BU NE Po lish Edi tion Praktyka 5<br />
iPad w gabinecie: rozwój cyfrowej stomatologii<br />
Gdy nowi pacjenci przekraczają<br />
próg znajdującego się w środku<br />
Manhattanu gabinetu dr. Jonathana<br />
Ferencza, witani są uśmiechem<br />
i… iPadem.<br />
Według dr. Ferencza najnowsze<br />
technologie od zawsze napędzały<br />
wysoki standard obsługi pacjenta.<br />
Dr Ferencz, jako jeden z pierwszych<br />
lekarzy, wykorzystujących<br />
iPada w gabinecie, wiedział, że<br />
urządzenie to może zapoczątkować<br />
nową erę w stomatologii cyfrowej.<br />
a następnie niszczyć formularze,<br />
dr Ferencz i jego zespół stworzyli<br />
za pomocą iPada szybki i skuteczny<br />
system.<br />
Pacjenci wypełniają formularze<br />
wstępne bezpośrednio na iPadzie<br />
poprzez aplikację Adobe<br />
Ideas. Mogą także złożyć swój podpis<br />
na ekranie tabletu przy użyciu<br />
rysika. Następnie pracownik gabinetu<br />
wysyła formularze pocztą<br />
elektroniczną do bazy danych. Nie<br />
trzeba zatem katalogować papierowych<br />
dokumentów. „Taki sposób<br />
jest wydajny” – twierdzi dr Ferencz.<br />
„Dzięki iPadowi zaoszczędzamy<br />
wiele czasu i miejsca.” Pacjenci<br />
mogą natomiast przyjemniej<br />
spędzać czas, bowiem jak podkreśla<br />
dr Ferencz, „Podczas oczekiwania<br />
na wizytę są zachęcani do korzystania<br />
z naszych iPadów. Mogą<br />
sprawdzić skrzynkę e-mailową,<br />
surfować w internecie lub poczytać<br />
gazetę i cieszyć się szeregiem innych<br />
aplikacji dostępnych na iPadzie.”<br />
Oddanie iPada w ręce pacjentów<br />
podkreśla także zaangażowanie<br />
dr Ferencza w najnowsze i najlepsze<br />
rozwiązania dla praktyki<br />
stomatologicznej. „Posiadanie<br />
iPada przekazuje podświadomą<br />
wiadomość o tym, że ten gabinet<br />
jest na bieżąco z najnowszymi<br />
technologiami. Pacjenci wiedzą<br />
zatem, że także nasze wyposażenie<br />
stomatologiczne jest zaawansowane.”<br />
zoomu pozwala także dr Ferenczowi<br />
na skupienie uwagi pacjenta<br />
na konkretnym aspekcie danego<br />
obrazu. „To niezwykłe, że<br />
wszystko można wykonać palcami,<br />
w porównaniu do laptopa lub tradycyjnego<br />
ekranu.”<br />
iPad w pracowni protetycznej<br />
Zastosowanie iPada nie kończy<br />
się jednak w gabinecie. Bezpośrednio<br />
po wizycie pacjenta dr Ferencz<br />
może bowiem zabrać tablet do pracowni<br />
i zademonstrować ustalenia<br />
jednemu z techników dentystycznych.<br />
„Najefektywniejszym sposobem<br />
wprowadzenia poprawek do<br />
uzupełnienia dentystycznego jest<br />
zademonstrowanie zdjęcia i na jego<br />
podstawie wyjaśnienie, jakich należy<br />
dokonać poprawek. W ten sposób<br />
prowadzimy rozmowę w oparciu<br />
o fotografię kliniczną, nie o rysunek<br />
czy wykres.”<br />
Następnie protetyk może zabrać<br />
się do pracy. „Wyciąga iPada,<br />
otwiera obrazy i rozpoczyna pracę”<br />
– podsumowuje dr Ferencz.<br />
Biznes, w którym liczy się zaufanie<br />
Tablet iPad jest także wpływowym<br />
i przekonującym narzędziem<br />
do prezentacji obrazów podczas<br />
rozmowy lekarza z pacjentem na temat<br />
opcji leczenia. „Podczas<br />
pierwszego dnia pracy z iPadem w<br />
gabinecie, trzy razy wykorzystałem<br />
go, żeby zademonstrować pacjentom<br />
zdjęcia RTG i obrazy<br />
przedstawiające warunki kliniczne”<br />
– tłumaczy dr Ferencz. „Za<br />
każdym razem pacjent natychmiast<br />
zgadzał się na proponowaną procedurę.”<br />
Zapytany o wpływ iPada na<br />
podjęcie decyzji, jeden z pacjentów<br />
wyjaśnił: „Darzę dr Ferencza pełnym<br />
zaufaniem i zgodziłbym się na<br />
proponowane przez niego leczenie,<br />
ale muszę przyznać, że obrazy były<br />
niesamowite. Po prostu od razu musiałem<br />
umówić się na dalsze leczenie.”<br />
Koszty zakupu iPada zwróciły<br />
się po jednym dniu. „Jako właściciel<br />
firmy uważam, że iPad jest niezwykle<br />
prostym i intuicyjnym<br />
urządzeniem” – mówi dr Ferencz.<br />
„Ze względu na wysoką rozdzielczość<br />
i nieskomplikowaną obsługę,<br />
iPad może mieć duży wpływ na<br />
kształt opieki zdrowotnej w stomatologii.”<br />
A to tylko początek. „Myślę, że<br />
dzięki aplikacjom na iPada odkryliśmy<br />
zaledwie czubek góry lodowej<br />
pełnej możliwości zastosowania<br />
tego urządzenia w praktyce stomatologicznej”<br />
– podsumowuje<br />
dr Ferencz. „Urządzenie to jest absolutnie<br />
rewolucyjne.”<br />
Kontakt<br />
Apple Inc.<br />
1 Infinite Loop<br />
Cupertino, CA 95014, USA<br />
www.apple.com<br />
AD<br />
Mowa obrazu<br />
Gdy pacjenci wchodzą do gabinetu,<br />
iPad spełnia kolejną rolę –<br />
staje się narzędziem komunikacyjnym.<br />
Leczenie protetyczne wymaga<br />
doskonałej komunikacji między<br />
lekarzem, a pacjentem. Wyzwaniem<br />
dla dr Ferencza jest sprawienie,<br />
aby pacjenci widzieli to<br />
samo, co on oraz żeby mógł zaprezentować<br />
im możliwy efekt leczenia.<br />
Dzięki iPadowi może on wyświetlać<br />
pacjentom fotografie i<br />
zdjęcia RTG podczas konsultacji.<br />
Przy pomocy aplikacji Adobe Ideas<br />
dr Ferencz może wprowadzać<br />
opisy do zdjęć bezpośrednio na<br />
ekranie iPada.<br />
Szybko iPad stał się niezbędnym<br />
elementem niemal we wszystkich<br />
aspektach jego praktyki. Oprócz<br />
ułatwiania wypełniania formularzy<br />
i prowadzenia bazy danych, iPad<br />
umożliwia dr Ferenczowi demonstrowanie<br />
pacjentom zdjęć z możliwościami<br />
leczenia. A następnie,<br />
w laboratorium technicy dentystyczni<br />
współpracujący z dr Ferenczem<br />
na bazie tych obrazów mogą<br />
tworzyć idealne rekonstrukcje protetyczne.<br />
Bezbolesne prowadzenie bazy<br />
danych pacjentów<br />
Tablet iPad ułatwia proces prowadzenia<br />
bazy danych zarówno dla<br />
pacjenta jak i personelu. Zamiast<br />
układać, wypełniać, skanować,<br />
„iPad doskonale nadaje się do<br />
tego rodzaju rozmowy wizualnej”<br />
– mówi dr Ferencz. „Podczas<br />
przeglądania zdjęć RTG i zdjęć<br />
klinicznych wraz z pacjentem<br />
mogę na bieżąco przedstawiać<br />
swoje założenia odnośnie planu<br />
leczenia.” Ponieważ dzięki obrazom<br />
pacjent rozumie procedurę<br />
oraz wie, jaki będzie wynik leczenia,<br />
automatycznie następuje poprawa<br />
komunikacji i obsługi<br />
klienta. „Dzięki iPadowi mogę<br />
zwiększyć współczynnik akceptacji<br />
pacjenta dla proponowanego<br />
planu leczenia” – mówi dr Ferencz.<br />
Dla dr Ferencza podczas rozmów<br />
z pacjentami pomocne są<br />
przede wszystkim dwie funkcje<br />
iPada, których nie znalazł w innych<br />
rozwiązaniach: wysoka rozdzielczość<br />
i zoom. „Rozdzielczość<br />
ekranu iPada jest tak niesamowita,<br />
że mogę dostrzec detale, których<br />
nie byłbym w stanie zobaczyć na<br />
tradycyjnym zdjęciu RTG.” Opcja
6<br />
Opinie<br />
DEN TAL TRI BU NE Po lish Edi tion<br />
Zbiórka instrumentów dentystycznych<br />
na BDTA Dental Showcase<br />
Brytyjskie Stowarzyszenie Handlu<br />
Stomatologicznego (BDTA) łączy<br />
swoje siły z Dentaid – fundacją,<br />
Każdego dnia w jamie ustnej<br />
człowieka gromadzą się miliony<br />
groźnych i niebezpiecznych bakterii.<br />
Nieustannie osadzając się na<br />
naszych zębach i dziąsłach mogą<br />
powodować powstawanie wielu<br />
problemów w jamie ustnej, takich<br />
jak: zapalenie dziąseł, próchnicę,<br />
czy nieświeży oddech. Jedynym<br />
skutecznym sposobem walki z<br />
gromadzącymi się bakteriami jest<br />
przestrzeganie zasad higieny oraz<br />
stosowanie odpowiednich i skutecznych<br />
środków, zapewniających<br />
stałą i pewną ochronę.<br />
Nowa, ulepszona pasta Colgate<br />
Total, jako jedyna zapewnia<br />
antybakteryjną ochronę przez<br />
cały dzień. Pasta do zębów Colgate<br />
Total ma niepowtarzalną formułę,<br />
zawierającą kompozycję<br />
składnika antybakteryjnego z kopolimerem,<br />
który wydłuża jego<br />
czas działania. Pasta Colgate Total<br />
jest jedyną, której udowodniono<br />
klinicznie 12-godzinną<br />
ochronę przed bakteriami, co<br />
oznacza, że działa również między<br />
szczotkowaniem zębów, nawet<br />
po jedzeniu czy piciu. Dodatkowo,<br />
Colgate Total zawiera<br />
związek fluoru zabezpieczający<br />
przed próchnicą.<br />
Nowa Pasta Colgate Total<br />
Nowe pasty Colgate Total<br />
stały się jeszcze lepsze dzięki:<br />
która ma na celu poprawę zdrowia<br />
jamy ustnej w ubogich społeczeństwach<br />
na całym świecie.<br />
– Ulepszonej formule: pomagają<br />
zapobiegać próchnicy, zapaleniom<br />
dziąseł,<br />
płytce i<br />
kamieniowi<br />
nazębnemu<br />
oraz nadwrażliwości.<br />
Dodatkowo<br />
odświeżają<br />
oddech, przywracają<br />
zębom naturalną biel i wzmacniają<br />
szkliwo.<br />
– Nowemu opakowaniu: są bardziej<br />
czytelne i ułatwiają konsumentom<br />
dobranie odpowiedniego<br />
wariantu pasty.<br />
– Stojącej tubce: nowa zakrętka<br />
umożliwia postawienie tubki i<br />
łatwe jej otwarcie, co zdecydowanie<br />
poprawia wygodę korzystania<br />
z pasty.<br />
O firmie<br />
Firma Colgate-Palmolive jest<br />
wiodącym, globalnym producentem<br />
środków higieny jamy ustnej,<br />
kosmetyków do pielęgnacji ciała<br />
oraz preparatów do utrzymania<br />
czystości. Produkty Colgate są dostępne<br />
w 200 krajach na całym<br />
świecie, a od 1992 roku także w<br />
Polsce. W ofercie Colgate-Palmolive<br />
znajdują się tak znane marki,<br />
jak: Colgate, Palmolive, Ajax i in.<br />
Firma Colgate-Palmolive angażuje<br />
się w poprawę jakości życia<br />
społeczności, w której prowadzi<br />
działalność biznesową. Przeznacza<br />
środki finansowe na rzecz licznych<br />
organizacji i wspiera programy<br />
lokalne.<br />
www.colgate.pl<br />
Frank Jr/Shutterstock.com<br />
Pasta Colgate Total<br />
– ochrona non stop<br />
przed bakteriami<br />
Zainicjowana przez BDTA akcja<br />
ma na celu zachęcenia dentystów<br />
do bezpłatnego oddawania niepotrzebnych<br />
i nieużywanych już<br />
przez nich ręcznych urządzeń i narzędzi<br />
dentystycznych na rzecz lekarzy<br />
pracujących w ubogich krajach<br />
świata. Dentyści w krajach<br />
rozwijających się mają do czynienia<br />
z poważnym brakiem odpowiednio<br />
działających przyrządów<br />
dentystycznych. Poziom opieki, do<br />
którego zostali wykwalifikowani<br />
jest znacznie wyższy w porównaniu<br />
z warunkami, w jakich pracują i<br />
brakami, z jakimi muszą się zmagać<br />
w codziennej praktyce: brak<br />
Firma Carestream Health ogłosiła<br />
ogólnoświatową podwyżkę<br />
cen wszystkich swoich filmów<br />
przeznaczonych do obrazowania<br />
medycznego, stomatologicznych<br />
i badań nieinwazyjnych.<br />
W niektórych regionach świata<br />
ceny filmów mogą wzrosnąć nawet<br />
o 50% i więcej. Podwyżka ta<br />
jest jednak konieczna w związku<br />
ze zwiększającymi się cenami takich<br />
istotnych surowców wykorzystywanych<br />
w produkcji filmów,<br />
jak srebro i poliester.<br />
Firma Carestream Health zmienia<br />
procesy związane z produkcją<br />
filmów, ale srebro, którego cena<br />
jest istotnym elementem składowym<br />
kosztów produkcji filmów<br />
zdrożało w ubiegłym roku ponad<br />
dwukrotnie, a w ciągu ostatnich 6<br />
lat zwiększyło swoją wartość ponad<br />
5-krotnie. Ponadto, w zeszłym<br />
roku cena ropy naftowej wzrosła o<br />
30% ,zwiększając tym samym<br />
oświetlenia, wierteł i ssaków, ograniczone<br />
możliwości wykonywania<br />
procedur i niedostatki w zakresie<br />
instrumentów dentystycznych.<br />
Andy Jong – prezes Dentaid powiedział:<br />
„Odkąd stworzono przenośne<br />
fotele dentystyczne i kompletne<br />
zestawy przyrządów, obserwujemy<br />
wzrost liczby projektów<br />
charytatywnych prowadzonych<br />
przez różne organizacje. Tegoroczna<br />
akcja zbiórki instrumentów<br />
dentystycznych to idealna okazja,<br />
by pomóc zrealizować potrzeby<br />
ludności i poprawić stan zdrowia<br />
jamy ustnej na całym świecie. Jest<br />
koszty wytworzenia, transportu<br />
i pozyskania pochodzącego z<br />
ropy naftowej poliestru wykorzystywanego<br />
w produkcji filmów.<br />
Szczegóły związane z wysokością<br />
nowych cen zostaną ogłoszone<br />
oddzielnie w każdym kraju. Do<br />
tego czasu klienci mogą kierować<br />
bardzo prawdopodobne, że wiele<br />
instrumentów dentystycznych leży<br />
bezużytecznie na dnie szaf w przychodniach<br />
i gabinetach dentystycznych.<br />
Podczas poprzedniej takiej<br />
akcji, przeprowadzonej w 2005 r.,<br />
udało się zebrać ponad 10.000 narzędzi”.<br />
Wystawa zebranego sprzętu<br />
„BDTA Dental Showcase 2011”<br />
odbędzie się w dniach 20-22. października<br />
2011 r. w NEC w Birmingham.<br />
Więcej informacji na ten temat<br />
można znaleźć na stronach internetowych:<br />
www.dentalshowcase.com<br />
i www.dentaid.org. DT<br />
Carestream Health podwyższa ceny<br />
filmów do badań radiologicznych<br />
Ocskay Bence/Shutterstock.com<br />
Wolontariusze żyją dłużej<br />
Z badań opublikowanych przez<br />
Amerykańskie Towarzystwo<br />
Psychologiczne w magazynie<br />
"Health Psychology" wynika, że<br />
osoby zmotywowane chęcią niesienia<br />
pomocy innym, angażujące<br />
się w wolontariat cieszą się<br />
dłuższym życiem.<br />
Przedstawione wyniki badań są<br />
imponujące, przeanalizowano informacje<br />
dotyczące ponad 10 tys.<br />
osób w USA. Średnia wieku badanych<br />
w 2008 r. wynosiła około 69<br />
lat.<br />
Uczestnicy badania wypełniali<br />
kwestionariusze, odpowiadając na<br />
pytania dotyczące chęci niesienia<br />
pomocy innym i<br />
wolontariatu<br />
(w ciągu ostatnich<br />
10 lat).<br />
wszelkie pytania związane z cenami<br />
produktów firmy do lokalnych<br />
przedstawicieli handlowych<br />
lub autoryzowanych przedstawicieli<br />
firmy Carestream Health, w<br />
Polsce jest to firma Skamex.<br />
DT<br />
Kluczowym kryterium odczytywania<br />
badań było to, czy respondenci<br />
pomagali innym zupełnie bezinteresownie,<br />
czy też niesiona pomoc<br />
wynikała z potrzeby zapewnienia<br />
sobie lepszego samopoczucia i<br />
ucieczki od własnych problemów.<br />
Wyniki badania ujawniły, że<br />
osoby zmotywowane chęcią niesienia<br />
pomocy innym żyły dłużej<br />
niż, te które pomagały w celu<br />
osiągnięcia własnej satysfakcji.<br />
Długość życia osób z drugiej grupy<br />
nie różniła się od długości życia<br />
osób, które nigdy nie angażowały<br />
się w wolontariat. „Może to oznaczać,<br />
że osoby, których głównym<br />
motywem jest chęć pomocy innym,<br />
mogą być wolne od potencjalnych<br />
stresów związanych z<br />
pracą wolontariusza, jak ograniczenia<br />
czasowe czy brak wynagrodzenia”<br />
– stwierdziła dr Sara Konrath<br />
z Uniwersytetu Michigan, prowadząca<br />
badania.<br />
Podsumowując, pomaganie innym,<br />
służy naszemu zdrowiu.<br />
DT
DEN TAL TRI BU NE Po lish Edi tion Opinie 7<br />
Stomatologiczna rewolucja<br />
Problem nadwrażliwości zębiny<br />
dotyka coraz większej grupy<br />
osób. Większość dostępnych do<br />
tej pory past do zębów działała<br />
doraźnie.<br />
Innowacyjna technologia NovaMin<br />
® w połączeniu z fluorkiem<br />
to tajemnica nowoczesnej pasty do<br />
zębów i rewolucja w walce z problemem<br />
nadwrażliwości zębiny.<br />
Takie zestawienie składników nie<br />
tylko uśmierza ból, ale przede<br />
wszystkim odbudowuje wrażliwe<br />
miejsca zębów. NovaMin ® to prawdziwy<br />
przełom w stomatologii.<br />
nych. Wytwarzająca się warstwa<br />
ochronna jest aż o 60% twardsza niż<br />
naturalna zębina.<br />
Po 5 dniach szczotkowania zębów<br />
innowacyjną pastą zawierającą<br />
NovaMin ® , warstwa ochronna<br />
na zębinie przyrasta o 1,4 mikrona i<br />
pozostaje nienaruszona po oddziaływaniu<br />
czynników pokarmowych,<br />
takich jak np. coca-cola albo<br />
sok grejpfrutowy. Powstała warstwa<br />
ochronna po 5 dniach stosowania<br />
pasty jest również odporna<br />
na ścieranie szczoteczką do zębów.<br />
Przy ciągłym stosowaniu pasty<br />
utrzymuje się ona trwale na zębinie<br />
i zabezpiecza skutecznie przed bólem<br />
związanym z nadwrażliwością<br />
zębów. DT<br />
AD<br />
NovaMin ® to opatentowany<br />
materiał bioaktywny, zawierający<br />
fosforokrzemian wapniowo-sodowy.<br />
Dotychczas formuła ta była<br />
stosowana w zaawansowanych<br />
technologiach regeneracji tkanki<br />
kostnej i z czasem zaczęła być wykorzystywana<br />
w produktach przeznaczonych<br />
do higieny jamy<br />
ustnej. Formułę tę wynaleziono<br />
w późnych latach 60. ubiegłego<br />
wieku (jako bioszkło) i doskonale<br />
sprawdzała się ona jako materiał do<br />
regeneracji kości. W połowie lat 90.<br />
XX w. Leonard Litkowski i Gary<br />
Hack z Uniwersytetu w Maryland<br />
oraz David Greenspan przystosowali<br />
NovaMin ® do celów remineralizacji<br />
zębiny. Do tej pory jednak<br />
preparaty zawierające tę innowacyjną<br />
formułę nie były dostępne powszechnie<br />
i nie zawierały fluorku.<br />
NovaMin ® to zbiór jonów wapnia<br />
i fosforu, które są wykorzystywane<br />
do budowy warstwy ochronnej<br />
na odsłoniętej zębinie i wewnątrz<br />
kanalików zębowych.<br />
EMS-SWISSQUALITY.COM<br />
S <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Warstwa ta przypomina hydroksyapatyt<br />
i jest twardsza od naturalnej<br />
zębiny. Podczas kontaktu substancji<br />
ze śliną jony sodu są wymieniane<br />
na jony wodoru, co powoduje<br />
podwyższenie pH w jamie ustnej.<br />
Takie warunki sprzyjają wytrącaniu<br />
się wapnia i fosforu w postaci<br />
fosforanu wapnia, który krystalizuje<br />
się na odsłoniętej zębinie, zabezpieczając<br />
ząb przed wpływem<br />
drażniących czynników zewnętrz-<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
> <br />
<br />
<br />
> <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
> <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
WWW.EMS-SWISSQUALITY.COM
DEN TAL TRI BU NE Po lish Edi tion Opinie 7<br />
Stomatologiczna rewolucja<br />
Problem nadwrażliwości zębiny<br />
dotyka coraz większej grupy<br />
osób. Większość dostępnych do<br />
tej pory past do zębów działała<br />
doraźnie.<br />
Innowacyjna technologia NovaMin<br />
® w połączeniu z fluorkiem<br />
to tajemnica nowoczesnej pasty do<br />
zębów i rewolucja w walce z problemem<br />
nadwrażliwości zębiny.<br />
Takie zestawienie składników nie<br />
tylko uśmierza ból, ale przede<br />
wszystkim odbudowuje wrażliwe<br />
miejsca zębów. NovaMin ® to prawdziwy<br />
przełom w stomatologii.<br />
nych. Wytwarzająca się warstwa<br />
ochronna jest aż o 60% twardsza niż<br />
naturalna zębina.<br />
Po 5 dniach szczotkowania zębów<br />
innowacyjną pastą zawierającą<br />
NovaMin ® , warstwa ochronna<br />
na zębinie przyrasta o 1,4 mikrona i<br />
pozostaje nienaruszona po oddziaływaniu<br />
czynników pokarmowych,<br />
takich jak np. coca-cola albo<br />
sok grejpfrutowy. Powstała warstwa<br />
ochronna po 5 dniach stosowania<br />
pasty jest również odporna<br />
na ścieranie szczoteczką do zębów.<br />
Przy ciągłym stosowaniu pasty<br />
utrzymuje się ona trwale na zębinie<br />
i zabezpiecza skutecznie przed bólem<br />
związanym z nadwrażliwością<br />
zębów. DT<br />
AD<br />
NovaMin ® to opatentowany<br />
materiał bioaktywny, zawierający<br />
fosforokrzemian wapniowo-sodowy.<br />
Dotychczas formuła ta była<br />
stosowana w zaawansowanych<br />
technologiach regeneracji tkanki<br />
kostnej i z czasem zaczęła być wykorzystywana<br />
w produktach przeznaczonych<br />
do higieny jamy<br />
ustnej. Formułę tę wynaleziono<br />
w późnych latach 60. ubiegłego<br />
wieku (jako bioszkło) i doskonale<br />
sprawdzała się ona jako materiał do<br />
regeneracji kości. W połowie lat 90.<br />
XX w. Leonard Litkowski i Gary<br />
Hack z Uniwersytetu w Maryland<br />
oraz David Greenspan przystosowali<br />
NovaMin ® do celów remineralizacji<br />
zębiny. Do tej pory jednak<br />
preparaty zawierające tę innowacyjną<br />
formułę nie były dostępne powszechnie<br />
i nie zawierały fluorku.<br />
NovaMin ® to zbiór jonów wapnia<br />
i fosforu, które są wykorzystywane<br />
do budowy warstwy ochronnej<br />
na odsłoniętej zębinie i wewnątrz<br />
kanalików zębowych.<br />
EMS-SWISSQUALITY.COM<br />
S <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Warstwa ta przypomina hydroksyapatyt<br />
i jest twardsza od naturalnej<br />
zębiny. Podczas kontaktu substancji<br />
ze śliną jony sodu są wymieniane<br />
na jony wodoru, co powoduje<br />
podwyższenie pH w jamie ustnej.<br />
Takie warunki sprzyjają wytrącaniu<br />
się wapnia i fosforu w postaci<br />
fosforanu wapnia, który krystalizuje<br />
się na odsłoniętej zębinie, zabezpieczając<br />
ząb przed wpływem<br />
drażniących czynników zewnętrz-<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
> <br />
<br />
<br />
> <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
> <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
WWW.EMS-SWISSQUALITY.COM
DEN TAL TRI BU NE Po lish Edi tion Perspektywy 9<br />
Leczenie parodontozy z większą mocą<br />
Darius Moghtader, Niemcy<br />
Czasem zadawanie pytań, których<br />
nikt nigdy nie postawił, prowadzi<br />
do przełomowych odkryć.<br />
W moim przypadku pytanie<br />
brzmiało: jak skuteczniej pomagać<br />
pacjentom z parodontozą?<br />
Odpowiedź jest prosta: poprzez<br />
zastosowanie terapii „3000%<br />
więcej mocy”!<br />
Czym jest nowa terapia? Czy<br />
jest niebezpieczna? Na czym polega?<br />
Dlaczego jest potrzebna? Co<br />
oznacza? Nikt nie zadał mi żadnego<br />
z tych pytań, gdy prezentowałem<br />
koncepcję rozwiniętą w swoim gabinecie<br />
jako projekt pilotażowy na<br />
Międzynarodowych Targach Dentystycznych<br />
IDS (International<br />
Dental Show) w 2007 r. Niemniej<br />
jednak, w niniejszym artykule odpowiem<br />
na nie.<br />
Pomysł<br />
Na pomysł wprowadzenia nowej<br />
metody leczenia parodontozy<br />
wpadłem podczas zapoznawania<br />
się z literaturą naukową na temat laserów.<br />
Raport Yukna z 2003 r. opisywał<br />
metodę LANAP (Laser-Assisted<br />
New Attachment Procedure).<br />
Ta nowa procedura laserowa obiecywała<br />
regenerację zamiast naprawy<br />
w połączeniu z imponującym<br />
efektem wizualnym. Dr Yukna<br />
z Nowego Orleanu (Luizjana,<br />
USA) wytypował 3 pacjentki, z<br />
których każda zgodziła się na przeprowadzenie<br />
badania 2 jednokorzeniowych<br />
zębów pokrytych osadem.<br />
Jeden z zębów każdej pacjentki<br />
był leczony metodą LA-<br />
NAP, a drugi laserem Nd:YAG<br />
z zastosowaniem standardowego<br />
protokołu. Po kilku miesiącach powtarzania<br />
badań, wszystkim pacjentkom<br />
usunięto oba zęby z bloku<br />
kostnego.<br />
Wyniki histologiczne wykazały<br />
zregenerowanie kości oraz powstanie<br />
nowego więzadła przyzębia<br />
w 2 z 3 zębów leczonych metodą<br />
LANAP. W grupie kontrolnej zaobserwowano<br />
tylko jeden długi nabłonek<br />
funkcjonalny. Powierzchnia<br />
korzenia oraz miazga nie wykazały<br />
żadnych zmian histologicznych.<br />
Jako dentysta ogólny jestem<br />
zwolennikiem lasera diodowego.<br />
Jedynym laserem typu Nd:YAG,<br />
który jest w stanie poradzić sobie<br />
z zabiegiem LANAP jest laser Millennium,<br />
stworzony przez niekwestionowanego<br />
mistrza i pioniera<br />
w tej dziedzinie – dr. Roberta<br />
H. Gregga.<br />
Metodologia<br />
Przeprowadziłem analizę czynników,<br />
które różniły się od standardowego<br />
protokołu laserowego,<br />
a następnie odpowiednio dopasowałem<br />
procedurę lasera diodowego.<br />
Dzięki wsparciu firmy Elexxion<br />
mogłem przygotować protokół<br />
dla lasera Claros o mocy 30 W<br />
oraz częstotliwości 20 000 Hz.<br />
Jaka jest oznaka skuteczności<br />
leczenia zgodnie z założeniami<br />
raportu Yukna?<br />
Może być nią krwawienie wydobywające<br />
się z kieszonki po przeprowadzonym<br />
zabiegu. Każdy lekarz<br />
korzystający z lasera wie, że<br />
po tradycyjnym leczeniu laserem<br />
kieszonki mogą być bardzo wysuszone.<br />
Wielu producentów używa<br />
tego argumentu jako reklamy, a pacjenci<br />
są zadowoleni z braku krwawienia.<br />
Problem w tym, że brak<br />
krwi oznacza brak regeneracji, gojenia<br />
ran oraz brak powstawania<br />
nowej kości. Każdy dentysta wie,<br />
jak wiele niedogodności powodują<br />
suche kieszonki. Schulte poruszył<br />
tę kwestię w odniesieniu do zabiegu<br />
wypełniania torbieli krwią autologiczną.<br />
Pytania<br />
Jak wykonać zabieg?<br />
Zabieg wykonujemy, stosując<br />
bardzo krótkie impulsy oraz wysoki<br />
poziom mocy.<br />
Czy zabieg jest bezpieczny dla pacjenta?<br />
Aby odpowiedzieć na to pytanie,<br />
w 2007 r. poprosiliśmy dr.<br />
I. Krejc z Uniwersytetu w Genewie<br />
o przeprowadzenie badania pilotażowego.<br />
Wyniki badania można<br />
podsumować następująco: po zastosowaniu<br />
zalecanych przetestowanych<br />
ustawień, temperatura<br />
zmniejszyła się o 20% w porównaniu<br />
z wynikami otrzymanymi po<br />
zaaplikowaniu mocy 1,11 W oraz<br />
fali ciągłej. Analiza mikroskopowo-elektronowa<br />
nie wykazała<br />
żadnych znaczących zmian korzenia.<br />
Po przeprowadzeniu zabiegu<br />
zgodnie z tymi ustawieniami nie zaobserwowano<br />
zwęglonej warstwy<br />
na powierzchni korzenia. Aby potwierdzić<br />
otrzymane wyniki, niezbędne<br />
jest przeprowadzenie dalszych<br />
badań.<br />
Jaki jest cel tego zabiegu?<br />
Celem proponowanej terapii<br />
jest zwiększenie regeneracji zamiast<br />
stosowania technik rekonstrukcyjnych.<br />
Jak to działa?<br />
Zabieg jest wykonywany w<br />
oparciu o procedurę elap-p, rozwiniętą<br />
w gabinecie stomatologicznym<br />
na jego potrzeby.<br />
Czym jest elap-p?<br />
Mówiąc w skrócie elap-p to 3<br />
000% więcej mocy oraz 20% mniej<br />
wytwarzanego ciepła bez efektu<br />
zwęglenia lub koagulacji.<br />
Opis przypadku<br />
Scenariusz początkowy<br />
W piątkowy wieczór pacjent<br />
przychodzi do gabinetu z rwącym<br />
bólem i narzeka na nieprzespaną<br />
noc. Środki przeciwbólowe<br />
działają krótko. Zaczerwienienie<br />
oraz krwawienie wskazują<br />
na przyczynę natury periodontycznej.<br />
Otwieranie kieszonki<br />
Po zastosowaniu miejscowego<br />
znieczulenia wykonujemy tradycyjne<br />
oczyszczanie pola roboczego,<br />
włącznie z usunięciem<br />
osadu nazębnego. Zabieg możemy<br />
wykonać za pomocą lasera Er:YAG<br />
lub ultradźwiękowego próbnika<br />
periodontycznego (Ryc. 4). Można<br />
także zastosować narzędzia ręczne.<br />
Oczyszczenie ułatwi dostęp lasera<br />
do zapalonej tkanki.<br />
Zastosowanie procedury elap-p<br />
po raz pierwszy<br />
Odkażenie lasera wykonujemy<br />
za pomocą lasera diodowego o następujących<br />
ustawieniach: długość<br />
fali 810 nm, moc 30 W, częstotliwość<br />
5 000 Hz, czas trwania pulsu<br />
10 μs. Średnia wartość mocy uzyskiwanej<br />
z włókna o grubości 400<br />
μm wynosi 1,2 W. Powierzchnia<br />
każdego zęba jest następnie<br />
oczyszczana za pomocą kątnicy periodontycznej<br />
naprzemiennie<br />
przez 5 s (należy poświęcić ok. 20 s<br />
na każdy ząb). Wymuszone celowo<br />
krwawienie występuje bez efektu<br />
koagulacji lub zwęglenia.<br />
Usuwanie osadu nazębnego oraz<br />
złogów<br />
Laser Er:YAG, ultradźwiękowy<br />
próbnik periodontyczny lub<br />
narzędzia ręczne są po raz kolejny<br />
wykorzystane do usuwania bakteryjnych<br />
złogów toksyn (antygenów)<br />
oraz osadu.<br />
Zastosowanie procedury elap-p<br />
po raz drugi<br />
Powtarzamy odkażenie lasera<br />
za pomocą lasera diodowego o następujących<br />
ustawieniach: długość<br />
fali 810 nm, moc 30 W, częstotliwość<br />
5 000 Hz, czas trwania pulsu<br />
10 μs, włókno o grubości 400 μm<br />
dające moc 1,2 W. Powierzchnia<br />
każdego zęba jest następnie<br />
oczyszczana za pomocą kątnicy<br />
periodontycznej naprzemiennie<br />
przez 5 s (20 s na każdy ząb).<br />
Podwójne zastosowanie procedury<br />
pozbywania się bakterii (odkażania<br />
lasera), wymuszania krwawienia<br />
bez uzyskiwania efektu zwęglenia<br />
lub koagulacji oraz aplikacja pulsu<br />
o mocy 30 W wskazuje na wysokie<br />
właściwości gojenia się ran, a także<br />
wykazuje minimalne zniszczenie<br />
tkanki przyzębia. Wszystko dzięki<br />
obecności krwi, która jest niezbędna<br />
do regeneracji lub naprawy<br />
tkanki.<br />
Zamknięcie rany<br />
Ranę zamyka się poprzez przyciskanie<br />
dziąsła kciukiem oraz palcem<br />
wskazującym.<br />
Leczenie laserem miękkim<br />
Leczenie laserem miękkim<br />
(moc 75 MW, częstotliwość 8 000<br />
Hz, czas trwania pulsu 9 μs) jest wykonywane<br />
przez 2 minuty w celu<br />
złagodzenia bólu oraz przyspieszenia<br />
procesu gojenia rany.<br />
Obserwacja po 48. godzinach<br />
Pacjentka odwiedza gabinet<br />
w poniedziałek o 8:30 rano i informuje,<br />
że po zabiegu ból minął.<br />
Dzięki temu pacjentka mogła zrezygnować<br />
z stosowania środków<br />
przeciwbólowych lub antybiotyków,<br />
a bezpośrednio po wykonaniu<br />
zabiegu była w stanie przyjmować<br />
pokarm.<br />
Porównanie tkanki leczonej oraz<br />
nieleczonej<br />
W przypadku wskaźnika ruchomości<br />
wyższego niż 1 zaleca się<br />
stosowanie prostej wytrawionej<br />
kwasem szyny nazębnej. Należy<br />
unikać przedwczesnej styczności<br />
powodującej niefizjologiczne napięcia.<br />
Po skutecznym przeprowadzeniu<br />
doraźnego leczenia należy<br />
wykonać systematyczne leczenie<br />
periodontyczne.<br />
DT<br />
Ryc. 1: Scenariusz początkowy.<br />
Ryc. 2: Otwieranie kieszonki.<br />
Ryc. 3: Procedura elap-p, podejście pierwsze.<br />
Ryc. 4: Usuwanie osadu nazębnego oraz złogów toksyn.<br />
Ryc. 5: Elap-p, drugie podejście.<br />
Ryc. 6: Leczenie laserem miękkim.<br />
Ryc. 7: Obserwacja po 48 godz.<br />
Ryc. 8: Porównanie tkanki leczonej oraz nieleczonej.
10<br />
Perspektywy<br />
DEN TAL TRI BU NE Po lish Edi tion<br />
Lasery w stomatologii dziecięcej –<br />
perspektywa kliniczna<br />
Claudia Caprioglio, Giovanni Olivi, Maria Daniela Genovese, Włochy<br />
Podejście do pacjenta w stomatologii<br />
dziecięcej wymaga bliskiej<br />
współpracy pomiędzy dentystami<br />
a rodzicami oraz samymi<br />
dziećmi. Terapia laserowa jest<br />
nowoczesną i skuteczną strategią.<br />
Technologia laserowa ma szerokie<br />
zastosowanie w stomatologii,<br />
traumatologii i prostych zabiegach<br />
chirurgicznych. Można ją<br />
stosować do leczenia zębów<br />
mlecznych i stałych. Autorzy niniejszego<br />
artykułu przedstawiają<br />
przegląd kliniczny z wybranymi<br />
procedurami, przyczyniając się<br />
tym samym do rozwoju badań<br />
w tej dziedzinie.<br />
Wstęp<br />
Jednym z głównych zadań dziecięcego<br />
dentysty jest zapewnienie<br />
odpowiedniej edukacji na temat<br />
prewencji w celu zmniejszenia<br />
częstości występowania urazów<br />
dentystycznych wśród dzieci i młodzieży.<br />
Dlatego należy przede<br />
wszystkim chronić tkankę. Można<br />
tego dokonać, unikając rozwoju<br />
choroby albo – w razie jej wystąpienia<br />
– podejmując właściwe<br />
kroki. Ochrona tkanki wiąże się<br />
także z usuwaniem jej zakażonych<br />
części oraz odbudową przy jak najmniejszej<br />
utracie struktur.<br />
Obecnie w leczeniu tkanek pomagają<br />
techniki wczesnej diagnozy<br />
(radiologia cyfrowa z niską<br />
emisją promieniowania, diagnoza<br />
laserowa i zabiegowy mikroskop<br />
stomatologiczny) oraz terapia o<br />
minimalnym stopniu inwazyjności<br />
(terapia ozonowa, abrazja powietrzna,<br />
mikropreparacja za pomocą<br />
instrumentów obrotowych<br />
oraz leczenie laserami). Diagnoza<br />
oraz leczenie przy użyciu laserów,<br />
które spełnia założenie „wypełnienia<br />
bez wiercenia“ jest doskonałą<br />
metodą z perspektywy zachowania<br />
tkanki. Jak twierdzą Martens<br />
oraz Gutknecht, dzieci powinny<br />
jako pierwsze skorzystać z<br />
laserowego leczenia stomatologicznego.<br />
W niniejszym artykule przedstawiono<br />
zastosowanie laserów erbowych<br />
do ablacji tkanki miękkiej<br />
i twardej. Omówiono także sposób,<br />
w jaki pozostałe lasery (diodowe,<br />
Nd:YAG i CO 2 ) mogą przyczynić<br />
się do tego, aby wizyta w gabinecie<br />
stomatologicznym była jak najmniej<br />
inwazyjnym i stresującym<br />
doświadczeniem, co jest szczególnie<br />
ważne dla dzieci.<br />
W stomatologii dziecięcej laser<br />
jest nowym instrumentem, który<br />
uzupełnia lub całkowicie zastępuje<br />
tradycyjne techniki leczenia. Lasery<br />
wielu rodzajów oraz o różnych<br />
długościach fal (Tab. 1) mają wiele<br />
możliwych zastosowań i mogą być<br />
wykorzystywane do leczenia zarówno<br />
tkanki miękkiej, jak i twardej<br />
(tTab. 2).<br />
Nie analizując szczegółów<br />
technicznych terapii laserowej, należy<br />
zaznaczyć, że różne długości<br />
fal oddziałują inaczej z różnymi<br />
chromoforami (hemoglobiną,<br />
wodą, hydroksyapatytem) znajdującymi<br />
się w tkance docelowej<br />
(w membranach błony śluzowej,<br />
dziąsłach lub tkance zęba). Efekt<br />
terapeutyczny jest zatem zależny<br />
od podobieństwa optycznego oraz<br />
współczynnika absorpcji dla danej<br />
długości fali.<br />
Zastosowanie laserów w leczeniu<br />
tkanki miękkiej w stomatologii<br />
dziecięcej<br />
Zabieg chirurgiczny jamy ustnej<br />
Lasery mają wiele zalet w leczeniu<br />
tkanki miękkiej jamy ustnej:<br />
są proste oraz szybkie w użyciu,<br />
zmniejszają potrzebę stosowania<br />
miejscowego znieczulenia, zapewniają<br />
doskonałą kontrolę krwawienia<br />
podczas nacięcia oraz eliminują<br />
potrzebę zakładania szwów. Co<br />
więcej, powrót do zdrowia po zabiegu<br />
jest często bezobjawowy<br />
dzięki właściwościom odkażającym,<br />
przeciwbólowym oraz biostymulującym<br />
promieniowania laserowego.<br />
Procedura ta, prowadząca<br />
do doskonałych efektów klinicznych,jest<br />
więc mniej inwazyjna i<br />
traumatyczna niż terapia tradycyjna.<br />
Jest to szczególnie ważne dla<br />
dzieci, które chętniej zaakceptują tę<br />
nową metodę leczenia. W porównaniu<br />
z tradycyjnymi procedurami,<br />
leczenie laserem jest kojarzone ze<br />
zmniejszoną potrzebą stosowania<br />
środków przeciwbólowych oraz leków<br />
przeciwzapalnych.<br />
Lasery są wykorzystywane w<br />
zabiegach tkanek miękkich, takich<br />
jak usuwanie lub leczenie zmian<br />
chorobowych błony śluzowej jamy<br />
ustnej. Do tego celu można wykorzystać<br />
wszystkie długości fal<br />
światła lasera o powinowactwie z<br />
hemoglobiną i wodą (chromoforami<br />
znajdującymi się w dziąsłach<br />
i błonie śluzowej). Lasery argonowe,<br />
KTP, diodowe, Nd:YAG<br />
oraz lasery CO 2 nadają się do nacinania<br />
tkanki miękkiej oraz odkażania<br />
parą wodną. Uzyskują dobrą<br />
koagulację i hemostazę. Sprawdzają<br />
się także w leczeniu zmian naczyniowych.<br />
Ryc. 1 Ryc. 2a Ryc. 2b<br />
Wymienione metody leczenia<br />
mogą być także wykonywane za<br />
pomocą laserów erbowych, Er,<br />
Cr:YSGG oraz laserów Er:YAG, ze<br />
względu na korzystną absorpcję ich<br />
lekkich fal przez wodę znajdującą<br />
się w dziąsłach i błonie śluzowej.<br />
Zapewniają jednak mniej skuteczną<br />
kontrolę krwawienia. Efektywność<br />
laserów erbowych można<br />
zwiększyć, stosując chłodzenie<br />
sprayem powietrzno-wodnym,<br />
aplikowanym przez kątnice lasera.<br />
Zapewnia to czyste nacięcie oraz<br />
pomaga pozbyć się nadmiernego<br />
wzrostu temperatury tkanki miękkiej<br />
podczas chłodzenia parą. Co<br />
więcej, brak martwej tkanki umożliwia<br />
przeprowadzenie dokładnej<br />
biopsji (Ryc. 1 i 2).<br />
Periodontologia i ortodoncja<br />
Zastosowanie właściwości<br />
odkażających laserów w leczeniu<br />
chorób przyzębia zostało szeroko<br />
omówione w odniesieniu do pacjentów<br />
dorosłych. Nie ma jednak<br />
danych na temat stosowania laserów<br />
w leczeniu zapalenia przyzębia<br />
u młodych pacjentów. W ortodoncji<br />
bardzo często wymaga się<br />
stosowania interwencji tkanki<br />
miękkiej przed, podczas oraz po leczeniu.<br />
Procedury te (Tab. 2)<br />
można wykonać prosto, bezpiecznie<br />
oraz skutecznie przy użyciu laserów<br />
o różnej długości fal, w zależności<br />
od rodzaju interwencji<br />
(Ryc. 3).<br />
Frenulektomia jest jednym z<br />
najczęstszych i najszerzej opisywanych<br />
zabiegów laserowych w<br />
ortodoncji. Laserowe podcinanie<br />
wędzidełka wykonywane jest za<br />
pomocą lasera diodowego,<br />
Nd:YAG, Er:YAG, Er, Cr:YSGG<br />
oraz lasera CO 2 . W porównaniu z<br />
tradycyjnymi technikami, zabiegi<br />
laserowe związane są z mniejszym<br />
bólem i dyskomfortem pozabiegowym<br />
oraz mniejszą liczbą<br />
komplikacji funkcjonalnych, takich<br />
jak problemy z mówieniem i<br />
żuciem. Wszystkie te zalety wpływają<br />
na pozytywne postrzeganie<br />
terapii laserowej przez pacjentów,<br />
co jest ważnym czynnikiem u<br />
dzieci.<br />
Lasery mogą być stosowane do<br />
frenulektomii wargi górnej lub dolnej<br />
u noworodków, w przypadkach<br />
ostrej ankyloglozji lub zbyt krótkiego<br />
wędzidełka szczękowego,<br />
które sprawia trudności w przyjmowaniu<br />
pokarmu podczas karmienia<br />
piersią. Zabiegi gingiwoplastyki,<br />
gingiwoktomii oraz operkulektomii<br />
można wykonywać bez<br />
znieczulenia, stosując dowolną<br />
długość fali lasera. Bezpośrednio<br />
po zabiegu można przykleić aparat<br />
ortodontyczny. W ortodoncji terapia<br />
laserami małej mocy (LLLT)<br />
jest skuteczną metodą przyspieszania<br />
ruchu zęba poprzez stymulację<br />
modulacji wstępnej reakcji<br />
zapalnej, co przyczynia się do ustąpienia<br />
wady we wcześniejszym<br />
stadium leczenia. Inne badania wykazały<br />
miejscową skuteczność lasera<br />
CO 2 , który zmniejsza ból<br />
związany z aplikacją siły ortodontycznej<br />
bez ingerowania w ruch<br />
zęba.<br />
Zastosowanie laserów w leczeniu<br />
tkanki twardej w stomatologii<br />
dziecięcej<br />
Ryc. 1: Pacjentka w wieku 6,2 lat. Wyrzynający się ząb 3.6 doprowadził do powstania hiperplastycznej tkanki. · Ryc. 2 a i b: Bezpośrednio po usunięciu erbu: laserowa procedura plastyki dziąseł<br />
(a). Efekt kliniczny (b).<br />
Ryc. 3a<br />
Ryc. 3b<br />
Ryc. 3 a i c: Pacjentka w wieku 9,2 lat. Obręcz ortodontyczna zamocowana na hiperplastycznej tkance wokół zęba 1.6. Aby założyć łuk podniebienny oraz elastyczne podwiązanie, wykonano<br />
krótkie leczenie laserowe tkanki miękkiej.<br />
Ryc. 3c<br />
Zapobieganie próchnicy<br />
Pierwsze badania nad zastosowaniem<br />
promieniowania w leczeniu<br />
próchnicy (poprzez zwiększanie<br />
odporności na kwas oraz mikrotwardości<br />
powierzchni szkliwa)<br />
przeprowadzono pod koniec lat 80.<br />
XX w. Od tamtej pory przeprowadzono<br />
wiele innych badań, które<br />
dały podobne wyniki. Jednak dowody<br />
kliniczne są wciąż ograniczone.<br />
Badania w tej dziedzinie<br />
dzielą się na 2 kategorie: wykorzystujące<br />
lasery argonowe (488-<br />
514nm) oraz stosujące lasery CO 2<br />
(9.300, 9.600 i 10.600 nm). Zbadano<br />
także zdolność laserów erbowych<br />
(2.780 nm i 2.940 nm) do<br />
modyfikowania właściwości fizyczno-chemicznych<br />
szkliwa. Badane<br />
parametry dotyczyły mikrotwardości<br />
przekrojowej i rozpuszczalności<br />
szkliwa.<br />
Połączenie promieniowania<br />
laserów erbowych z leczeniem<br />
fluorkiem fosforanu (APF)<br />
zmniejsza głębokość ubytków o<br />
50% w porównaniu z grupą kontrolną,<br />
a o 26-32% w porównaniu z<br />
ubytkami leczonymi tylko laserem.<br />
Dowiedziono także, że stosowanie<br />
lasera argonowego w połączeniu<br />
z terapią fluorkiem cynku<br />
zmniejsza ryzyko powstawania<br />
białych plam oraz poprawia kondycję<br />
wytrawionej powierzchni<br />
zęba. Terapia ta stabilizuje poziom<br />
hydroksyapatytu oraz naprawia<br />
ubytki strukturalne.
DEN TAL TRI BU NE Po lish Edi tion Perspektywy 11<br />
W 2003 r. Hicks i inni odkryli,<br />
że stosowanie lasera argonowego w<br />
połączeniu z terapią APF może<br />
stworzyć barierę ochronną przed<br />
próchnicą w zębach mlecznych.<br />
Badacze doszli do wniosku, że<br />
dzięki tej terapii powłoka powierzchniowa<br />
pokrywa się fluorkiem<br />
wapnia oraz minerałami fosforanu,<br />
które mogą pełnić funkcję<br />
zbiorników fluorku, wapnia i fosforanu<br />
i tym samym stanowić warstwę<br />
ochronną dla zębów. Dowiedziono<br />
też, że w porównaniu z zębami<br />
kontrolnymi, mikrotwardość<br />
powierzchni szkliwa jest większa<br />
w zębach leczonych wyłącznie niskim<br />
promieniowaniem lasera argonowego<br />
lub promieniowaniem<br />
połączonym z terapią APF.<br />
Kolejne badania, przeprowadzone<br />
w 1998 r. przez Feather -<br />
sone’a i innych, wykazują zatrzymanie<br />
rozwoju próchnicy po zastosowaniu<br />
laserów o długości fal<br />
9.300 nm i 9.600 nm (przy poziomie<br />
energii 1-3 J/cm2). Poziom inhibicji<br />
próchnicy w porównaniu z<br />
wynikami stosowania pasty do zębów<br />
z fluorem wyniósł 70%. Co<br />
więcej, wzrost temperatury podpowierzniowej<br />
był minimalny (< 1° C<br />
na głębokości 2 mm). Wyniki te potwierdziły<br />
założenia innego badania,<br />
które wykazało brak uszkodzeń<br />
termicznych miazgi. W 2008<br />
r. potwierdzono, że lasery CO 2 są<br />
skuteczną metodą zmniejszania<br />
podpowierzchniowej demineralizacji<br />
szkliwa. Efekt ten można<br />
wzmocnić, łącząc leczenie laserowe<br />
z terapią fluorową.<br />
Najnowsze badania wskazują<br />
na to, że długość fal lasera erbowego<br />
może także wpływać na zwiększoną<br />
odporność na kwas. Energia<br />
lasera erbowego może zmniejszyć<br />
rozpuszczalność szkliwa, tym samym<br />
zwiększając odporność na<br />
próchnicę bez dokonywania dużych<br />
zmian w strukturze szkliwa.<br />
Niestety, wyniki te nie osiągnęły<br />
statystycznego poziomu istotności<br />
(alfa = 0.05).<br />
Wnioski kliniczne<br />
Wykorzystywanie lasera CO 2<br />
do leczenia młodych, zdrowych zębów<br />
może być skuteczną metodą<br />
prewencji próchnicy. Aby potwierdzić<br />
tę hipotezę, należy przeprowadzić<br />
długoterminowe badania kliniczne.<br />
Istnieje także potrzeba wykonania<br />
badań nad wydajnością terapii<br />
laserem erbowym w celu<br />
zwiększenia odporności na kwas<br />
w zębach stałych.<br />
Wykrywanie próchnicy<br />
Spośród wielu zastosowań laserów<br />
w stomatologii dziecięcej, najszerzej<br />
zbadane jest ich wykorzystanie<br />
w wykrywaniu próchnicy –<br />
nieablacyjny laser emituje światło<br />
fluorescencyjne widoczne w podczerwieni<br />
o długości fali 655 nm.<br />
Dzięki temu lasery stanowią przydatne<br />
uzupełnienie konwencjonalnych<br />
metod wykrywania próchnicy.<br />
W 2003 r. Lussi i inni potwierdzili,<br />
że fluorescencja laserowa<br />
może stanowić dodatkowe<br />
narzędzie do wykrywania próchnicy<br />
w zębach mlecznych oraz do<br />
monitorowania jej przebiegu.<br />
Ryc. 4a Ryc. 4b Ryc. 5a Ryc. 5b<br />
Ryc. 4 a i b: Pacjent w wieku 7,4 lat. Próchnica międzyzębowa zęba 7.5 (a). Przed założeniem koferdamu lekarz wykonuje preparację laserem Er:YAG o minimalnej interwencji. Dzięki terapii<br />
laserem pacjent nie czuje bólu (b). · Ryc. 5 a i b: Szkliwo i zębina są wytrawiane, opłukiwane i suszone (a). Efekt końcowy (b).<br />
Ryc. 6a<br />
W wielu badaniach porównano<br />
metody detekcji próchnicy – ocenę<br />
wizualną, ocenę wizualną z powiększeniem,<br />
skrzydłowo-zgryzowe<br />
zdjęcie rtg oraz fluorescencję<br />
laserową (LF). Badanie LF wykazało<br />
wysoką niezawodność oraz<br />
wiarygodność diagnostyczną<br />
(suma czułości i swoistości diagnostycznej),<br />
a jego skuteczność w wykrywaniu<br />
próchnicy w bliższych<br />
zębach mlecznych przewyższyła<br />
radiografię skrzydłowo-zgryzową.<br />
Inne badania także potwierdziły<br />
skuteczność techniki LF w wykrywaniu<br />
próchnicy w zębach mlecznych,<br />
pomimo niemożliwości wykrycia<br />
remineralizacji naturalnych<br />
zmian próchniczych w stadium początkowym<br />
lub określenia ilościowego<br />
utraty minerałów, spowodowanej<br />
procesem próchniczym.<br />
Zgodnie z wynikami badania z<br />
2008 r. (Braga i inni), fluorescencja<br />
laserowa osiąga lepsze wyniki na<br />
poziomie zębiny niż szkliwa. Autorzy<br />
doszli do wniosku, że metoda ta<br />
nie jest odpowiednia do wykrywania<br />
początkowych zmian próchniczych<br />
w szkliwie, ale może być stosowana<br />
do badania ich rozległości.<br />
Sprawdzono także potencjalny<br />
wpływ, jaki na wyniki leczenia LF<br />
może mieć lekarz. Oceniono, że nie<br />
wpływa on na wiarygodność, przewidywalność<br />
oraz powtarzalność<br />
wyników otrzymanych tą metodą.<br />
W codziennym użyciu system<br />
LF jest wiarygodnym narzędziem<br />
pomocniczym do badania wzrokowego<br />
powierzchni okluzyjnych,<br />
zarówno w zębach trzonowych<br />
mlecznych, jak i stałych. Dzięki nowym<br />
zakończeniom lasera, technika<br />
ta może być także stosowana<br />
do wykrywania zmian próchniczych<br />
w odcinkach proksymalnych.<br />
Plombowanie ubytków i szczelin<br />
Wg wielu badań, lasery mogą<br />
być wykorzystywane do preparacji<br />
ubytków i szczelin powierzchni<br />
okluzyjnych młodych zębów przed<br />
aplikacją plomby. Większość z badań<br />
stanowi porównanie technik<br />
inwazyjnych oraz promieniowania<br />
laserowego z lub bez wytrawiania<br />
kwasem. Nie wykryto znaczących<br />
różnic pomiędzy tymi rodzajami<br />
preparacji szkliwa z wykorzystaniem<br />
wytrawiania.<br />
Ryc. 6b<br />
Jedno z badań wykazało, że<br />
przygotowywanie i leczenie powierzchni<br />
szkliwa wyłącznie laserem<br />
Er:YAG doprowadziło do<br />
powstania największej ilości przecieków.<br />
Inne nie wykazało żadnej<br />
różnicy w rozległości mikroprzecieków<br />
w zależności od stosowanej<br />
metody (promieniowanie laserowe<br />
Ryc. 6c<br />
Ryc. 6 a-c: Pacjentka w wieku 5,2 lat. Głęboka próchnica zębów trzonowych. Zdjęcie panoramiczne (a). Zdjęcie rtg (b) oraz perspektywa okluzyjna (c).<br />
lub wytrawianie kwasem), co sugeruje,<br />
że technika laserowa może<br />
być skuteczna. Wstępne leczenie<br />
laserem Er, Cr:YSGG nie wpłynęło<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
na wytrzymałość wypełnienia na<br />
mikroprzecieki w zębach mlecznych.<br />
Inne badania, skupiające się<br />
<br />
AD
12<br />
Perspektywy<br />
DEN TAL TRI BU NE Po lish Edi tion<br />
<br />
na poziomie energii odpowiedniej<br />
do przeprowadzenia zabiegu wykazały,<br />
że mechaniczna preparacja<br />
przed plombowaniem nie wzmocniła<br />
końcowego działania plomby.<br />
Promieniowanie lasera o mocy 600<br />
mJ oraz wiertła usunęły największą<br />
ilość tkanki twardej.<br />
Promieniowanie laserowe nie<br />
eliminuje potrzeby wytrawiania<br />
szkliwa kwasem przed założeniem<br />
plomby. Może sie jednak okazać<br />
korzystne ze względu na właściwości<br />
oczyszczające i dezynfekujące.<br />
Należy zwracać uwagę na poziom<br />
aplikowanej mocy, aby uniknąć<br />
nadmiernej preparacji powierzchni<br />
ubytku i szczelin.<br />
Preparacja ubytku i usuwanie<br />
próchnicy<br />
Pomysł, że laser (mniej traumatyczny<br />
dla pacjenta) mógł zastąpić<br />
wiertło doprowadził do wprowadzenia<br />
tego instrumentu do stomatologii<br />
dziecięcej. Laser w przeciwieństwie<br />
do tradycyjnego wiertła<br />
opracowuje tkankę twardą bez kontaktu<br />
z powierzchnią zęba. Nie wytwarza<br />
także wibracji, nie wydaje<br />
dźwięku wiercenia, a jego zastosowanie<br />
jest mniej bolesne.<br />
Wiele badań i raportów klinicznych<br />
wykazało, że laser wprowadza<br />
element bezpieczeństwa do zabiegu,<br />
gdy jest stosowany jako alternatywa<br />
dla narzędzi obrotowych<br />
w stomatologii rekonstrukcyjnej,<br />
nawet w przypadku leczenia bardzo<br />
małych dzieci. Technika laserowa<br />
otwiera zatem drogę do minimalnej<br />
interwencji, która skupia się<br />
wyłącznie na tkance próchniczej.<br />
Przeprowadzono badania nad<br />
zastosowaniem rozmaitych laserów.<br />
Laser CO 2 wywoływał szkody<br />
termiczne leczonej tkanki. Inne<br />
eksperymenty kliniczne wykazały<br />
możliwość leczenia próchnicy<br />
szkliwa u dzieci laserem Nd:YAG.<br />
Niestety, analiza mikromorfologiczna<br />
zębów mlecznych poddanych<br />
zabiegowi laserowemu wykazała<br />
uszkodzenie tkanek zęba.<br />
Obecnie do leczenia tkanek<br />
twardych wykorzystuje się dwa<br />
typy laserów: Er, Cr: YSGG (2.780<br />
nm) oraz Er: YAG (2.940 nm). Najwcześniejsze<br />
badania dotyczące<br />
stosowania laserów erbowych do<br />
preparacji ubytków i usuwania próchnicy<br />
powstały w 1989 r., kiedy<br />
Hibst i Keller ocenili wydajność lasera<br />
Er:YAG w nacinaniu tkanki<br />
twardej. Przez pierwsze 10 lat różni<br />
autorzy zajmowali się wieloma parametrami<br />
i zmiennymi laserów erbowych,<br />
wykorzystywanych do<br />
Tkanki mi´kkie<br />
Laser KTP 532<br />
Laser argonowy<br />
Laser diodowy 810, 940, 980<br />
Laser Nd:YAG 1.064<br />
Laser CO 2 10.600<br />
Tkanki twarde i mi´kkie<br />
Laser Er, Cr:YSGGG 2.780<br />
Laser Er:YAG 2.940<br />
Lasery niskoenergetyczne<br />
Laser helowo-neonowy 635<br />
Laser diodowy 810<br />
Tab. 1: Klasyfikacja laserów<br />
Ryc. 7a Ryc. 7b Ryc. 7c<br />
Ryc. 7 a-c: Ząb 7.5 jest odseparowany koferdamem – otwieranie otworu w zębie (a). Leczenie endodontyczne (b) przy użyciu lasera Er:YAG (parametry: końcówka 300 Îźm, moc 70-75 mJ,<br />
20Hz, 1.4-1.5 W). W środkowej części parametry są zmniejszone, ubytek jest wypełniony tlenkiem cynku z eugenolem (ZOE) oraz cienką warstwą cementu glasjonomerowego (c).<br />
preparacji ubytków i usuwania próchnicy.<br />
Badano efekty morfologiczne<br />
wpływu na tkankę twardą i<br />
miazgę, a także wpływ gęstości<br />
energii, wskaźnika powtórzeń impulsów<br />
oraz chłodzenia sprayem<br />
wodnym.<br />
W 1998 r. Moritz i inny odkryli,<br />
że rezultaty wytrawiania szkliwa<br />
laserem były takie same jak otrzymane<br />
poprzez wytrawianie kwasem<br />
ortofosforowym. Olivi i inni<br />
potwierdzili skuteczność lasera erbowego<br />
w preparacji ubytku i usuwaniu<br />
tkanki próchniczej.<br />
Adhezja laserowa<br />
i żywiczno-kompozytowa<br />
Badania koncentrujące się wokół<br />
zagadnienia adhezji kompozytu<br />
do powierzchni leczonych laserem<br />
dawały sprzeczne rezultaty.<br />
Kwestia ta nadal pozostaje kontrowersyjna.Wielu<br />
autorów dowi o -<br />
dło, że adhezja do wyciętej lub<br />
wytrawionej laserowo zębiny i<br />
szkliwa zębów stałych jest słabsza<br />
niż ta pomiędzy zębiną i szkliwem,<br />
które zostały opracowane tradycyjną<br />
metodą obrotową oraz wytrawianiem<br />
kwasem. Badania te podkreśliły,<br />
jak istotne jest dobranie<br />
odpowiedniej mocy, aby uniknąć<br />
uszkodzeń podpowierzchniowych.<br />
Zauważono także konieczność<br />
wprowadzenia standardowych<br />
ustaleń mocy w odniesieniu do różnych<br />
substratów oraz podkreślono,<br />
że wytrawianie kwasem powinno<br />
być obowiązkowe nawet po<br />
uprzednim przygotowaniu zębiny<br />
i szkliwa laserem.<br />
Badania na zębach mlecznych<br />
wykazały, że naświetlanie zębiny<br />
laserem Er:YAG (60 mJ/2 Hz; 80<br />
mJ/2 Hz i 100 mJ 2 Hz) przed zastosowaniem<br />
protokołu adhezyjnego<br />
niekorzystnie wpłynęły na<br />
siłę zespolenia. Inni autorzy dowiedli,<br />
że zęby mleczne leczone laserem<br />
Er, Cr:YSGG przy niskim<br />
ustawieniu mocy (0.5 W; 50 mJ) nie<br />
wymagały stosowania wytrawiania<br />
kwasem. Należy jednak pamiętać,<br />
że przy zwiększaniu mocy<br />
warto stosować wytrawianie, aby<br />
zagwarantować dostateczne wiązanie.<br />
Badania dotyczące siły pomiędzy<br />
środkiem wiążącym a szkliwem<br />
zębów mlecznych wykazały<br />
lepsze wyniki u grupy pacjentów<br />
leczonych laserem Er:YAG (60 i<br />
80 mJ) niż u grupy kontrolnej.<br />
Efekty stosowania lasera Er:YAG o<br />
mocy 100 mJ nie różniły się z kolei<br />
od otrzymywanych po preparacji<br />
mechanicznej i wytrawieniu kwasem.<br />
Badania koncentrujące się<br />
wokół mikroprzecieków w ubytkach<br />
opracowywanych laserem dawały<br />
różne wyniki. Niektórzy autorzy,<br />
posługując się metodą penetracji<br />
barwnika doszli do wniosku, że<br />
mikroprzecieki cementów glasjonomerowych<br />
(GIC) i materiałów<br />
kompozytowych są mniejsze w<br />
przypadku ubytków leczonych laserem<br />
niż ubytków poddawanych<br />
mechanicznej obróbce wiertłem.<br />
Zgodnie z wynikami badań porównawczych<br />
nad różnymi metodami<br />
preparacji ubytków (wiercenie,<br />
abrazja powietrzna i promieniowanie<br />
laserowe), ubytki opracowywane<br />
laserem Er:YAG (300<br />
mJ/4 Hz i 400 mJ/4 Hz) zyskały najwyższy<br />
poziom infiltracji. Z kolei<br />
po zastosowaniu lasera Er:YAG<br />
i procedury wytrawiania kwasem<br />
otrzymano lepsze dopasowanie żywicy<br />
kompozytowej do brzegu<br />
zęba (Ryc. 4 i 5).<br />
Ryc. 8a<br />
Ryc. 9a<br />
Wnioski kliniczne<br />
Preparacja ubytku laserem<br />
wiąże się z czynnikami, które mogą<br />
spowodować uszkodzenie podpowierzchniowej<br />
warstwy zębiny:<br />
płynność, gęstość mocy i długość<br />
impulsu, angulacja lasera, tryb skupienia<br />
wiązki oraz intensywność<br />
chłodzenia powietrzem i sprayem<br />
wodnym. Dlatego też podczas końcowego<br />
kondycjonowania zaleca<br />
się stosowanie niskiej mocy znamionowej<br />
zarówno do opracowywania<br />
zębiny, jak i szkliwa. Wytrawianie<br />
kwasem napromieniowanej<br />
zębiny i szkliwa eliminuje cienką<br />
warstwę uszkodzeń podpowierzchniowych,<br />
uwydatnia<br />
włókna kolagenowe i tworzy substrat<br />
pod warstwę hybrydową. Wytrawianie<br />
kwasem sprawia, że<br />
szkliwo klasy 2. i 3. Silverstoneâ€a<br />
przechodzi w klasę 1., co<br />
zwiększa możliwości adaptacyjne<br />
kompozytu.<br />
Endodoncja<br />
Wykorzystywanie laserów<br />
o różnych długościach fal jest obszernie<br />
udokumentowane w leczeniu<br />
endodontycznym dorosłych pacjentów.<br />
Brakuje jednak literatury z<br />
zakresu stosowania laserów w terapii<br />
endodontycznej dzieci. W endodoncji<br />
lasery stosowane są do pokrywania<br />
miazgi, pulpotomii i dezynfekcji<br />
kanałów korzeniowych.<br />
Opisy badań zajmujących się wydajnością<br />
laserów w podtrzymywaniu<br />
żywotności miazgi znaleźć<br />
można w bazie medycznej Pub-<br />
Med.<br />
W tej dziedzinie zazwyczaj stosuje<br />
się lasery o niskiej mocy (0.5-<br />
1W), tryb rozproszony oraz niski<br />
wskaźnik powtórzeń i/lub tryb Super<br />
Pulse. W 1997 r. Santucci wykorzystał<br />
laser Nd:YAG do koagulacji,<br />
a cement glasjonomerowy do<br />
pokrywania miazgi. Po 6 miesiącach<br />
wskaźnik sukcesu wynosił<br />
90%. Rok później podobne efekty<br />
osiągnął Moritz i inni – 89% i<br />
Ryc. 8b<br />
93% po roku i 2 latach w porównaniu<br />
do 68% i 66% w grupie kontrolnej<br />
leczonej wodorotlenkiem wapnia.<br />
Laser CO 2 oddziałuje na tkankę<br />
wyłącznie termicznie – 90-95%<br />
energii dostarczonej do tkanki jest<br />
pochłaniana przez cienką warstwę<br />
tkanki (100 mikronów) i zamieniana<br />
na ciepło. Długości fal laserów<br />
erbowych są także praktycznie<br />
całkowicie pochłaniane przez<br />
wodę znajdującą się w powierzchownej<br />
warstwie tkanki i zamieniane<br />
na ciepło. Lasery te nie wytwarzają<br />
jednak bardzo zauważalnego<br />
efektu koagulacyjnego (Ryc.<br />
6-8).<br />
W 2006 r. Olivi i inni dowiedli,<br />
że lasery Er, Cr:YSGG z regulowanym<br />
chłodzeniem powietrzem i<br />
wodą są doskonałym małoinwazyjnym<br />
instrumentem do usuwania<br />
próchnicy i koagulacji miazgi. Nie<br />
prowadzą do nadmiernej preparacji<br />
lub przegrzania się szczątkowej<br />
warstwy tkanki, a współczynnik<br />
żywotności zęba po 4 latach wynosi<br />
80%. W 2007 r. ten sam autor porównał<br />
skuteczność 2 systemów laserowych<br />
(Er, Cr :YSGG i Er:YAG)<br />
z tradycyjną procedurą opartą na<br />
wodorku wapnia. Po 2 latach<br />
współczynnik sukcesu dla grupy<br />
Er, Cr wynosił 80%, dla grupy<br />
Er:YAG 75%, a dla grupy kontrolnej<br />
63%.<br />
Ryc. 8 a i b: Efekt końcowy: kolor i morfologia zęba są odbudowane przy zastosowaniu techniki warstwowania. Pozabiegowe zdjęcie rtg (b).<br />
Ryc. 9b<br />
Ryc. 9 a i b: Pacjent w wieku 8,9 lat. Nieskomplikowane złamanie korony zęba 2.1, który wcześniej pokryto pastą Ca(OH)2 (a). Zdjęcie rtg (b).
DEN TAL TRI BU NE Po lish Edi tion Perspektywy 13<br />
wykrywanie próchnicy<br />
preparacja ubytków (szliwo-z´bina)<br />
oraz usuwanie próchnicy<br />
traumatyczne urazy tkanki twardej<br />
i mi´kkiej<br />
zabiegi chirurgiczne<br />
endodoncja<br />
ortodoncja<br />
biostymulacja i uÊmierzanie bólu<br />
Tab. 2: Procedury w stomatologii laserowej<br />
Ryc. 10a Ryc. 10b Ryc. 10c<br />
Ryc. 10 a-c: Leczenie o minimalnym stopniu inwazyjności wykonywane laserem erbowym (a). Aplikacja systemu szkliwo-zębina oraz odbudowywanie brzegu siecznego (b). Efekt końcowy po<br />
wykończeniu i polerowaniu (c).<br />
Pulpotomia jest bardzo powszechną<br />
techniką stosowaną podczas<br />
leczenia zębów mlecznych.<br />
Chociaż potwierdzono skuteczność<br />
pulpotomii z zastosowaniem<br />
formokrezolu (rozczyn 1:5), obecnie<br />
istnieje tendencja poszukiwania<br />
alternatywnych technik ze<br />
względu na potencjalne właściwości<br />
rakotwórcze i mutagenne tego<br />
komponentu formaldehydowego.<br />
Do wykonywania pulpotomii zaczęto<br />
wykorzystywać lasery, a badania<br />
porównawcze (Pescheck i<br />
in., 2002) wykazały przewagę laserów<br />
CO 2 nad terapią formokrezolem<br />
podczas wykonywania pulpotomii<br />
zębów mlecznych. Pozytywny<br />
wynik leczenia uzyskano w<br />
91-98% przypadków. Inne badania<br />
wykazały wyższą skuteczność<br />
trybu Super Pulse nad trybem fali<br />
ciągłej.<br />
W 1999 r. Elliot i inni także potwierdzili<br />
odwrotną korelację znaczącą<br />
pomiędzy energią laserową<br />
aplikowaną do miazgi a stopniem<br />
powstania zapalenia po 28 dniach.<br />
Autorzy tego badania po 4 latach<br />
uzyskali wskaźnik sukcesu klinicznego<br />
o wartości 99,4%, w porównaniu<br />
z 88,2% w grupie kontrolnej<br />
leczonej formokrezolem. Guelmann<br />
i inni (2002) zauważyli natomiast<br />
korelację pomiędzy procesem<br />
gojenia a wiekiem i rozmiarem<br />
wierzchołka zęba mlecznego. Laser<br />
Nd:YAG wykorzystywano<br />
także do pulpotomii zębów mlecznych.<br />
Niedawne badania wykazały<br />
wskaźnik sukcesu klinicznego o<br />
wartości 85,7% i wskaźnik sukcesu<br />
badań radiograficznych o wartości<br />
71,42% po 12 miesiącach. W grupie<br />
formokrezolu wskaźniki sukcesu<br />
klinicznego i radiograficznego<br />
wyniósł 90,47%. Podczas gdy<br />
raporty dotyczące leczenia endodontycznego<br />
dzieci są niezwykle<br />
rzadkie, istnieją badania na temat<br />
leczenia zębów stałych za pomocą<br />
laserów diodowych oraz Nd:YAG,<br />
których bakteriobójcze właściwości<br />
wykorzystywane są podczas leczenia<br />
kanałów głównych i bocznych.<br />
Baza danych PubMed zawiera<br />
tylko jeden artykuł na temat badania<br />
poświęconego terapii laserowej<br />
zębów mlecznych. Porównuje ono<br />
efekty stosowania różnych procedur<br />
(lasery Er, Cr:YSGG, techniki<br />
ręczne oraz stosowanie instrumentów<br />
obrotowych) podczas oczyszczania<br />
i kształtowania ścian kanałów<br />
korzeniowych w zębach<br />
mlecznych. Leczenie laserem<br />
Er, Cr:YSGG dało efekty podobne<br />
do tych, osiągniętych za pomocą<br />
instrumentów rotacyjnych. Obie<br />
techniki okazały się bardziej skuteczne<br />
niż zabieg przy użyciu instrumentów<br />
ręcznych. Ukończenie<br />
oczyszczania i kształtowania kanałów<br />
techniką laserową w porównaniu<br />
z pozostałymi metodami okazało<br />
się znacznie szybsze.<br />
Wnioski kliniczne<br />
Podczas zabiegu pokrywania<br />
miazgi należy zwrócić uwagę na<br />
aplikowaną moc. Zastosowanie niskiej<br />
mocy w trybie rozproszonej<br />
wiązki oraz w trybach pulsującym i<br />
Super Pulse gwarantuje powstanie<br />
dobrej koagulacji powierzchniowej<br />
oraz dekontaminacji, która<br />
podtrzymuje żywotność pozostałej<br />
miazgi. Ze względu na charakterystyczną<br />
anatomię wierzchołka oraz<br />
głębokość penetracji laserów na<br />
podczerwień, należy wykazać się<br />
szczególną ostrożnością, stosując<br />
laser podczas oczyszczania i dezynfekcji<br />
kanałów korzeniowych<br />
zębów mlecznych.<br />
Wykorzystywanie lasera<br />
w traumatologii stomatologicznej<br />
W przypadku dziecięcych<br />
traum stomatologicznych, często<br />
związanych ze skomplikowanymi,<br />
a nawet krytycznymi przypadkami,<br />
terapia laserowa oferuje nowe<br />
możliwości leczenia. Literatura<br />
międzynarodowa nie zawiera<br />
wielu materiałów na temat laserowej<br />
terapii traumatologicznej w<br />
stomatologii. Brak także jednoznacznych<br />
wytycznych dotyczących<br />
zastosowania lasera w tej<br />
dziedzinie klinicznej, chociaż zalety<br />
terapii laserowej sprawiają, że<br />
jest ona korzystną opcją w leczeniu<br />
tkanki twardej i miękkiej oraz odkrytej<br />
miazgi.<br />
Urazy traumatyczne tkanki twardej<br />
Złamanie korony wiąże się z<br />
uszkodzeniem szkliwa i zębiny, a<br />
w złożonych przypadkach z odsłonięciem<br />
miazgi. Jak zauważono,<br />
tylko lasery erbowe mogą zagwarantować<br />
korzystne wyniki ekskawacji<br />
zęba, zmniejszając dyskomfort<br />
pozabiegowy i nadwrażliwość<br />
zęba oraz zapewniając rozwiązanie<br />
o minimalnej inwazyjności.<br />
Lasery te mogą być wykorzystywane<br />
do wykonywania całkowitej<br />
procedury zabiegowej składającej<br />
się z: preparacji i wykończenia<br />
brzegu zęba, koagulacji obnażonej<br />
miazgi (w razie potrzeby), pulpotomii<br />
lub pulpektomii oraz leczenia<br />
tkanek miękkich (Ryc. 9-10).<br />
Ułamana korona odkrywa dużą<br />
liczbę kanalików zębiny. Lasery<br />
erbowe, z niewielkim chłodzeniem<br />
sprayem wodnym lub bez chłodzenia<br />
mogą połączyć i uszczelnić kanaliki<br />
(do głębokości 4 µm), tym<br />
samym zmniejszając przepuszczalność<br />
płynów przez tkanki<br />
i nadwrażliwość zębiny. Inne lasery<br />
(diodowe, Nd:YAG, CO 2 )<br />
także posiadają właściwości terapeutyczne.<br />
Urazy traumatyczne tkanki<br />
miękkiej<br />
Pośrednie urazy traumatyczne<br />
są związane z uszkodzeniem struktur<br />
podporowych, w szczególności<br />
kości wyrostka zębodołowego,<br />
przyzębia, dziąseł, więzadeł, wędzidełka<br />
języka oraz ust. Lasery<br />
stanowią obecnie jedną z opcji leczenia<br />
tkanki miękkiej i zapewniają<br />
dobrą koagulację (przy zachowaniu<br />
niezwykle czystego pola<br />
roboczego), skuteczne odkażanie,<br />
fotobiostymulację oraz mają właściwości<br />
przeciwbólowe. Z tych<br />
względów zaleca się stosowanie laserów<br />
w leczeniu traumatycznych<br />
urazów tkanki miękkiej. Brak konieczności<br />
zakładania szwów przyczynia<br />
się do skutecznego i szybkiego<br />
procesu gojenia się ran oraz<br />
znacznie zmniejsza dyskomfort pacjenta.<br />
W oparciu o doświadczenie autorów<br />
niniejszego artykułu można<br />
stwierdzić, że leczenie laserowe<br />
usprawnia procedury:<br />
– odkażania zębodołu po utracie<br />
zęba,<br />
– leczenia ubytku przyzębia po<br />
zwichnięciu lub nadwichnięciu<br />
zęba,<br />
– zabiegów augmentacji dziąsła w<br />
przypadku leczenia traumatycznych<br />
urazów stomatologicznych,<br />
– esekcji i plastyki dziąsła,<br />
–cięcia chirurgicznego (np. w celu<br />
usunięcia fragmentu zęba).<br />
Wnioski kliniczne<br />
Wszystkie wyżej wymienione<br />
korzyści związane ze stosowaniem<br />
terapii laserowej (tkanki twardej i<br />
miękkiej oraz odkrytej miazgi)<br />
sprawiają, że technologia laserowa<br />
jest bardzo pomocna w tej dziedzinie.<br />
Wykorzystywanie laserów małej<br />
mocy<br />
Biostymulacja i kontrola bólu<br />
(LLLT)<br />
Terapia laserem małej mocy<br />
(LLLT) lub laserem miękkim może<br />
wprowadzić pacjenta w stomatologię<br />
pozbawioną traumatycznych<br />
doświadczeń. Chociaż literatura<br />
naukowa poświęcona tym zagadnieniom<br />
jest obszerna, wciąż istnieją<br />
rozbieżności w metodologii<br />
oraz stosowanych dawkach. Stosowane<br />
na początku lasery helowoneonowe<br />
(632.8 nm) zastąpiono<br />
półprzewodnikowymi laserami<br />
diodowymi (830 nm lub 635 nm).<br />
Lasery te działają przeciwbólowo,<br />
pobudzają biostymulację oraz przyspieszają<br />
proces regeneracji tkanki,<br />
zatem wpływają na wiele systemów<br />
komórkowych (fibroblasty, makrofagi,<br />
limfocyty, komórki nabłonka,<br />
śródbłonek) i korzystnie oddziałują<br />
na mechanizm zapalny, zmniejszając<br />
fazę wysiękową i jednocześnie<br />
stymulując proces gojenia się.<br />
Procesy te są ważnymi klinicznie<br />
zaletami, szczególnie w odniesieniu<br />
do najmłodszych pacjentów<br />
o osłabionym układzie obronnym<br />
(pacjentów z cukrzycą insulino-zależną,<br />
dysfunkcją zastawki lub wadą<br />
wrodzoną, z protezami zastawek<br />
serca, a także pacjentów po chirurgicznej<br />
rekonstrukcji komory serca,<br />
chemioterapii lub napromieniowaniu).<br />
Lasery małej mocy wytwarzają<br />
moc o wartości 10/50m W, a energia<br />
promieniowania wynosi od kilku mJ<br />
do 1 lub 2 J. Już 1-3 dni po biostymulacji<br />
można zauważyć znaczne<br />
zmniejszenie opuchlizny i przyspieszone<br />
powstawanie nabłonka oraz<br />
włókien kolagenowych. Metoda<br />
LLLT ma wiele zastosowań w stomatologii,<br />
zarówno w odniesieniu<br />
do tkanek miękkich (biostymulacja<br />
zmian chorobowych, afty, opryszczki,<br />
schorzenia błony śluzowej,<br />
pulpotomia) i twardych (przyspieszenie<br />
ruchu ortodontycznego), jak i<br />
w leczeniu bólu o podłożu neurologicznym<br />
(nadwrażliwość na ból, regeneracja<br />
nerwów, bóle stawu skroniowo-żuchwowego,<br />
ból pozabiegowy<br />
oraz podrażnienia ze strony<br />
aparatu ortodontycznego).<br />
Podsumowanie<br />
Różne parametry użytkowania<br />
oraz różne rezultaty kliniczne i eksperymentalne<br />
opisywane w literaturze<br />
międzynarodowej zazwyczaj<br />
dezorientują niedoświadczonych<br />
dentystów, którzy chcieliby zastosować<br />
technologię laserową w stomatologii<br />
dziecięcej. Badania dotyczące<br />
tkanki miękkiej są konsekwentne<br />
i zgodne z ustalonymi protokołami<br />
i dzięki temu dają<br />
powtarzalne wyniki. Jest to możliwe,<br />
ponieważ stosowane lasery<br />
(diodowe, Nd:YAG, CO 2 ) działają<br />
w oparciu o tę samą technologię.<br />
W badaniach nad tkanką twardą<br />
wykorzystuje się lasery erbowe,<br />
które różnią się nie tylko długościami<br />
fal (2.780 nm i 2.940 nm),<br />
ale także ogólną budową. Przeprowadzone<br />
do tej pory badania nie<br />
mogą być ze sobą porównane z<br />
kilku powodów: gęstość i płynność<br />
mocy stanowią tylko jeden aspekt<br />
procesu dostarczania energii do<br />
tkanki docelowej. Przede wszystkim,<br />
lasery te wyposażone są w<br />
inne systemy działania: włókna<br />
optyczne (puste włókna) oraz ramiona<br />
przegubowe transmitują<br />
energię w różny sposób, więc energia<br />
docierająca do tkanki może być<br />
inna niż na wyświetlaczu. Płynność<br />
i ciśnienie systemu chłodzenia powietrzem<br />
i sprayem wodnym, długość<br />
impulsów oraz profil wiązki są<br />
kolejnymi parametrami wpływającymi<br />
na efekt końcowy oddziaływania<br />
lasera na tkankę.<br />
Sukces minimalnie inwazyjnej<br />
terapii laserowej, w której najważniejszym<br />
czynnikiem jest dobór<br />
odpowiedniej energii (minimalny<br />
skuteczny poziom), zależy także od<br />
znajomości technologii laserowej.<br />
Operator musi nauczyć się, jak precyzyjnie<br />
oddziaływać na tkanki.<br />
Przed skutecznym wykorzystaniem<br />
instrumentu należy poświęcić<br />
wiele czasu na uczenie się właściwej<br />
techniki. Aby stosowanie laserów<br />
było bezpieczne, a młodzi pacjenci<br />
w pełni skorzystali z nowej<br />
technologii, ważne jest, aby dentyści<br />
zrozumieli charakterystykę długości<br />
fal oraz ich oddziaływania<br />
z tkankami biologicznymi.<br />
Odpowiednia podejście psychologiczne<br />
do pacjenta także<br />
przyczynia się do skuteczności terapii<br />
laserowej, która często przez<br />
pacjentów i ich rodziny postrzegana<br />
jest jako prawdziwa magia. DT<br />
Piśmiennictwo dostepne u wydawcy.<br />
Kontakt<br />
Claudia Caprioglio<br />
– lek. dent., specjalista chirurg,<br />
prof. wizytujący na Uniwersytecie<br />
w Parmie (Włochy)<br />
– Via San Zeno 1<br />
27100 Pavia, Włochy<br />
– E-mail: ac.caprioglio@tin.it<br />
Giovanni Olivi<br />
– lek. dent, prof. wizytujący na<br />
Uniwersytecie w Genui (Włochy)<br />
– Piazza F. Cucchi n. 3<br />
Rzym, Włochy<br />
– E-mail: olivi.g@tiscali.it<br />
Maria Daniela Genovese<br />
– lek. dent., prowadzi prywatną<br />
praktykę w Rzymie, Włochy.
14<br />
Wydarzenia<br />
DEN TAL TRI BU NE Po lish Edi tion<br />
Stomatologia estetyczna w Dubrowniku<br />
liseykina/Shutterstock.com<br />
Na przełomie września i października<br />
br. (30.09-01.10) w<br />
Dubrowniku (Chorwacja) odbędzie<br />
się Międzynarodowy Kongres<br />
Europejskiego Stowarzyszenia<br />
Stomatologii Kosmetycznej<br />
(European Society of Cosmetic<br />
Dentistry – ESCD).<br />
Stowarzyszenie ESCD (dawniej<br />
ESED) zostało założone w<br />
2003 r. przez grupę praktyków –<br />
lekarzy dentystów i techników<br />
dentystycznych, wspierane jest<br />
także przez profesorów z ośrodków<br />
uniwersyteckich z całej Europy.<br />
ESCD powstało w odpowiedzi nie<br />
tylko na rosnące zainteresowanie<br />
społeczeństwa stomatologią kosmetyczną<br />
, ale także z uwagi na potrzeby<br />
europejskiego lekarza dentysty,<br />
pomagając poszerzać wiedzę<br />
i umiejętności w tej dziedzinie.<br />
Stowarzyszenie znane jest ze<br />
współpracy z najznakomitszymi<br />
specjalistami z dziedziny estetyki.<br />
Ubiegłoroczny kongres był ogromnym<br />
sukcesem, zorganizowany w<br />
Londynie przy współpracy z Brytyjską<br />
Akademią Stomatologii<br />
Kosmetycznej (British Academy<br />
of Cosmetic Dentistry – BACD)<br />
i Amerykańską Akademią Stomatologii<br />
Kosmetycznej (American<br />
Academy of Cosmetic Dentistry –<br />
AACD). Tegoroczny kongres odbędzie<br />
się w Dubrowniku (Chorwacja),<br />
partnerem i współorganizatorem<br />
spotkania jest Croatian Dental<br />
Chamber.<br />
Wśród zaproszonych wykładowców<br />
znaleźli się m.in.: Gerwin<br />
Arnetzl (Graz, Austria), Nasser Barghi<br />
(San Antonio, U.S.A), Luke Barnett<br />
(London, Wlk. Brytania), James<br />
Goolnik (London, Wlk. Brytania),<br />
Lennart Jacobsen (London, Wlk.<br />
Brytania), Martin Jöergens (Dues -<br />
seldorf, Niemcy), Pavel Kobler<br />
(Zagreb, Chorwacja), Marco Martignoni<br />
(Włochy), Alain H. Romanos<br />
(Bertut, Liban), James Russel<br />
(Wlk. Brytania), Noam Tamir (London,<br />
Wlk. Brytania), Marcel A. Wainwright<br />
(Duesseldorf, Niemcy),<br />
Bob Khanna (London, Wlk. Brytania),<br />
Dubravko Jurišić (Chorwacja).<br />
Wolfgang Richter, prezydent<br />
ESCD stwierdza: „Bardzo cieszy<br />
mnie współpraca z lokalnymi partnerami<br />
ESCD. Tegoroczny kongres<br />
dowodzi, że potrafimy działać na<br />
dwóch płaszczyznach: globalnej<br />
i lokalnej. Wierzę, że wspólne wystąpienia<br />
chorwackich i międzynarodowych<br />
wykładowców przyciągną<br />
uwagę dentystów z Europy<br />
w schodniej i południowej. W przyszłym<br />
roku Międzynarodowy Kongres<br />
Stomatologii Estetycznej odbędzie<br />
się w Bukareszcie. Dzięki<br />
współpracy z naszym rumuńskim<br />
partnerem SSER (Rumuńskie Stowarzyszenie<br />
Stomatologii Estetycznej)<br />
już mamy potwierdzony udział<br />
znakomitych wykładowców.”<br />
Więcej informacji na temat tegorocznego<br />
kongresu ESCD<br />
można znaleźć na stronie Stowarzyszenia:<br />
www.escdonline.eu DT<br />
7. Sympozjum Środkowo-Europejskiej<br />
Akademii Implantologii (CEIA)<br />
W dniach 28-29. października br.<br />
w Krakowie odbędzie się 7. Sympozjum<br />
Środkowo-Europejskiej<br />
Akademii Implantologii (CEIA).<br />
W tym roku organizatorzy zaprosili<br />
wykładowców nie tylko<br />
z Europy i USA, ale również z Izraela,<br />
Tajlandii i Hong Kongu.<br />
Wśród zaproszonych wykładowców<br />
znaleźli się:<br />
– Federico Hernandez-Alfaro,<br />
MD, DDS, PhD, FEBOMS<br />
Puchan/Shutterstock.com<br />
– dr n. med. Piotr Majewski<br />
– prof. dr n.med. Christian Stappert<br />
– prof. Somchai<br />
Sessiriosombat,DDS, MD<br />
– dr n. med. K. L. Yip<br />
– dr n.med. Dean C. Vafiadis<br />
– dr Moshe Goldstein<br />
– dr n. med. Barry Marshak<br />
– dr n. med. Krzysztof Gronkiewicz<br />
Tegoroczne Sympozjum CEIA<br />
będzie również wyjątkowe ze<br />
względu na miejsce, w którym będą<br />
odbywać się obrady, tzn. w niedawno<br />
odnowionej Galerii Sztuki<br />
Polskiej w Sukiennicach na Rynku<br />
Głównym w Krakowie. To właśnie<br />
w otoczeniu największych arcydzieł<br />
polskiego malarstwa XIX w.<br />
wykładowcy i uczestnicy 7. Sympozjum<br />
CEIA będą dyskutować o<br />
możliwościach zastosowania nowych<br />
rozwiązań terapeutycznych w<br />
implantologii stomatologicznej.<br />
Obecnie gruntownie odrestaurowana<br />
i zmodernizowana Galeria<br />
Sztuki Polskiej XIX w. w Sukiennicach<br />
była pierwszym polskim Muzeum<br />
nazwanym Narodowym.<br />
Zgromadzono tutaj blisko 1300 obrazów<br />
i rzeźb, w tym tak olbrzymie<br />
płótna jak „Pochodnie Nerona”<br />
Henryka Siemiradzkiego, „Hołd<br />
pruski” , „Kościuszko pod Racławicami”<br />
Jana Matejki czy „Czwórka”<br />
Józefa Chełmońskiego.<br />
Tradycyjnie drugi dzień sympozjum<br />
w całości będzie poświęcony<br />
części praktycznej i jest kontynuacją<br />
zaawansowanych kursów<br />
implantologicznych. Z udziałem<br />
zagranicznych mentorów, zostaną<br />
przeprowadzone zabiegi „na<br />
żywo”. Planowanie, omawianie<br />
Fundacja do walki z nowotworami<br />
jamy ustnej „Z uśmiechem<br />
przez życie” stawia sobie za<br />
cel uświadamianie społeczeństwu<br />
stopnia zagrożenia tymi nowotworami.<br />
Działania fundacji skupiają<br />
się na szerzeniu informacji dotyczących<br />
badań, stosowania właściwych<br />
zabiegów higienicznych i<br />
szeroko rozumianej profilaktyki,<br />
aby uchronić jak najwięcej osób<br />
przed najcięższymi konsekwencjami<br />
zaniedbań.<br />
Symbolem fundacji jest niebieska<br />
wstążka, kolor niebieski<br />
symbolizuje wodę, niesie radość<br />
i spokój. Działacze fundacji mają<br />
nadzieję, że dzięki ich pracy więcej<br />
osób zadba o higienę jamy ustnej, a<br />
pacjenci przestaną bać się badań<br />
profilaktycznych i zaczną się im<br />
regularnie poddawać. W efekcie,<br />
zapewnią sobie długie lata życia w<br />
spokoju i radości.<br />
28. października br. w warszawskim<br />
Centrum Jupiter odbędzie<br />
się konferencja poświęcona<br />
działalności fundacji oraz aspektom<br />
związanym z chorobą nowotworową<br />
jamy ustnej od jej rozpoznania<br />
po leczenie. Konferencja odbędzie<br />
się pod hasłem: „Lekarz<br />
dentysta lekarzem pierwszego<br />
kontaktu w profilaktyce nowotworowej<br />
jamy ustnej”.<br />
Przewidziane są wykłady z zakresu<br />
periodontologii, onkologii,<br />
psychologii oraz stomatologii prowadzone<br />
przez wybitnych specjalistów.<br />
i podsumowanie przeprowadzonych<br />
zabiegów, a także dyskusja<br />
wśród doświadczonych klinicystów<br />
dają kolejną możliwość wymiany<br />
naszych doświadczeń praktycznych<br />
i uzupełnienia wiedzy<br />
teoretycznej.<br />
Więcej informacji na temat wykładów<br />
i warunków uczestnictwa<br />
w 7. Sympozjum CEIA można znaleźć<br />
na stronie: www.ceia.pl<br />
Konferencja Fundacji do walki<br />
z nowotworem jamy ustnej<br />
DT<br />
W programie Konferencji<br />
m.in: sprawozdanie z działalności<br />
fundacji, wystąpienie dr Magdaleny<br />
Madalińskiej pt.: „Zmiany na<br />
błonie śluzowej jamy ustnej w<br />
praktyce lekarza dentysty – diagnostyka<br />
i leczenie. Możliwości,<br />
jakie daje test ViziLite i inne dostępne<br />
testy diagnostyczne” oraz<br />
wykład dr. Roberta Balickiego pt.:<br />
„Najnowsze dane o zmianach<br />
przedrakowych jamy ustnej: etiologia,<br />
klinika, diagnostyka, leczenie”<br />
i wystąpienie dr. Pawła Grabowskiego<br />
pt.: „Dlaczego większość<br />
nowotworów głowy i szyi<br />
jest późno rozpoznawana?”, a<br />
także zaprezentowane zostaną<br />
wszystkie metody badań przesiewowych<br />
dostępne w Polsce.<br />
Więcej informacji na temat<br />
spotkania można uzyskać na stronie<br />
www.zusmiechem.org.pl<br />
DT<br />
Kontakt:<br />
Fundacja<br />
„Z uśmiechem przez życie”<br />
ul. Sucha 3<br />
03-649 Warszawa<br />
www.zusmiechem.org.pl
DEN TAL TRI BU NE Po lish Edi tion Wydarzenia 15<br />
VIII Kurs Warszawski<br />
Już 8. raz, z inicjatywy Zofii Konopnickiej<br />
i Pawła Waszkiewicza<br />
(S+M <strong>DENTAL</strong> FIRM) i przy aktywnej<br />
współpracy firmy KERR,<br />
odbędzie się Kurs Warszawski<br />
pt.: ”Endodoncja-Periodontologia-Protetyka-Implantologia”.<br />
Kurs Warszawski to cykliczne,<br />
dwudniowe szkolenie przyciągające<br />
co roku kilkuset uczestników.<br />
Ze względu na wysoki poziom prezentowanych<br />
wykładów przez znanych<br />
i uznanych wykładowców<br />
z całej Polski, Kurs Warszawski cieszy<br />
się niesłabnącym zainteresowaniem<br />
wśród lekarzy dentystów.<br />
Na tegoroczne spotkanie organizatorzy<br />
zaprosili m. in.: prof. Halinę<br />
Pawlicką, prof. Stanisława Suliborskiego,<br />
prof. Tomasza Konopkę,<br />
dr hab. Małgorzatę Pietruską,<br />
dr n. med. Jana Pietruskiego,<br />
dr n. med. Macieja Żarowa, lek.<br />
dent. Danutę Borczyk i wielu innych<br />
znakomitych wykładowców.<br />
Dogodna lokalizacja w ścisłym<br />
centrum Warszawy, preferencyjne<br />
ceny w Hotelu Marriott,<br />
tylko dla uczestników kursu,<br />
przystępny koszt udziału oraz wyskoki<br />
poziom merytoryczny i organizacyjny,<br />
czynią Kurs Warszawski<br />
ważnym wydarzeniem<br />
naukowym w Polsce, nazywanym<br />
często, ze względu na jego rangę<br />
naukową: Kongresem Warszawskim.<br />
W tym roku uczestnicy kursu<br />
będą mogli uzyskać 16 pkt. edukacyjnych<br />
nadawanych przez Okręgowe<br />
Izby Lekarskie. Lekarze będą<br />
mogli zapoznać się również z bogatą<br />
oferta firm handlowych i wydawnictw<br />
branżowych.<br />
Organizatorzy serdecznie zapraszają<br />
do wzięcia udziału w VIII<br />
Kursie Warszawskim, który odbędzie<br />
się w dniach 5-6 listopada br.<br />
Szczegóły szkolenia znajdziecie<br />
Państwo na stronach: www.smdental.com.pl<br />
i www.kongreswarszaw<br />
ski.com.pl<br />
DT<br />
Wenecka promocja<br />
w Amadarze<br />
AD<br />
S. Borisov/Shutterstock.com<br />
Romantyczny rejs gondolą po kanale<br />
Grande, spacer wśród kolorowych<br />
niczym rajskie ptaki<br />
przebierańców, szalona zabawa<br />
na Placu Świętego Marka – te<br />
i inne atrakcje weneckiego karnawału<br />
czekają na klientów<br />
firmy AMADAR.<br />
Z okazji wprowadzenia do<br />
oferty nowej linii autoklawów Cominox<br />
– SPEEDYCLAVE, AMA-<br />
DAR przygotował wyjątkową promocję.<br />
Do 30. listopada 2011 r.<br />
każdy zakup autoklawu Cominox<br />
o pojemności 18 i 24 l upoważnia do<br />
udziału w konkursie, w którym nagrodą<br />
jest weekend w Wenecji podczas<br />
karnawału 2012 dla 2. osób.<br />
Więcej informacji na temat promocji<br />
znajdziecie Państwo na stronie:<br />
www.amadar.pl<br />
Cominox SPEEDYCLAVE to<br />
autoklawy zalecane do częstej i<br />
szybkiej sterylizacji. Idealnie nadają<br />
się do gabinetów, w których<br />
przeprowadza się wiele cykli w<br />
ciągu dnia. Automatyczne dopasowanie<br />
cyklu do rodzaju ładunku i<br />
duży generator pary, gwarantują<br />
skrócenie czasu pracy<br />
urządzenia. Innowacyjny<br />
system próżniowego<br />
zamknięcia<br />
drzwi (Vacuum<br />
Locking System –<br />
VLS) gwarantuje<br />
wygodę i bezpieczeństwo<br />
obsługi autoklawu.<br />
Proces sterylizacji<br />
dokumentowany<br />
jest przy pomocy<br />
zewnętrznej karty<br />
pamięci SD, która mieści do<br />
65.000 cykli.<br />
Autoklawy SPEEDYCLAVE<br />
są dostępne w wersjach 6B i 18B. DT<br />
Dodatkowych informacji udziela:<br />
Barbara Chęcińska<br />
Product manager AMADAR<br />
b.checinska@amadar.pl<br />
tel.: (22) 826 43 81<br />
tel. kom.: 602 439 741.
IMPLANT TRI BUNE<br />
The World’s Implant New spa per · Po lish Edi tion<br />
WRZESIEŃ 2011 VOL. 2, NR 2<br />
WYDARZENIA<br />
Implant Continuum Education<br />
NYU CD & OSIS & CEIA<br />
Strona 1<br />
OPINIE<br />
„Jakość życia dla naszych rodziców” –<br />
akcja skierowana do lekarzy<br />
Strona 2<br />
PERSPEKTYWY<br />
Implantacja natychmiastowa implantu<br />
NanoTite PREVAIL ®<br />
Strona 4<br />
Implant Continuum Education<br />
NYU CD & OSIS & CEIA<br />
Międzynarodowe certyfikaty z akredytacją polskich ośrodków rozdane!<br />
W sierpniu 2009 r. prof. dr hab.<br />
Andrzej Wojtowicz (Stowarzyszenie<br />
OSIS-EDI) i dr n. med.<br />
Piotr Majewski (CEIA) podpisali<br />
umowę współpracy z centrum<br />
podyplomowych szkoleń im. Linhart'a,<br />
działającym przy College<br />
of Dentistry New York University<br />
w ramach podyplomowego programu<br />
edukacyjnego Implant<br />
Continuum Education NYU CD.<br />
odbywały się też niezwykle interesujące,<br />
kameralne sesje ponadprogramowe<br />
(nieobowiązkowe).<br />
Pierwsza grupa uczestników<br />
która zdała egzamin praktyczny<br />
oraz napisała esej na zadany temat<br />
z zakresu implantoprotetyki w<br />
oparciu o zdobytą wiedzę i własne<br />
doświadczenie, mogła przystąpić<br />
do obrony przypadków, będącej<br />
finalnym punktem programu.<br />
Implant Continuum przy<br />
New York University dla polskich<br />
implantoprotetyków<br />
New York University College<br />
of Dentistry (NYU CD) to jeden z<br />
największych wydziałów stomatologii<br />
na świecie. Od lat bierze<br />
udział w kilkudziesięciu badaniach<br />
produktów związanych z implantologią,<br />
protetyką i periodontologią.<br />
Wykładowcy z nim związani to lekarze<br />
praktykujący, cieszący się<br />
uznaniem, zapraszani do udziału w<br />
kongresach na całym świecie. W<br />
1981 r. po ogólnokrajowym sukcesie<br />
szkoleń podyplomowych w<br />
USA, College of Dentistry stworzył<br />
projekt dla lekarzy spoza kraju<br />
(do dziś ukończyło go ok. 3.000 lekarzy<br />
dentystów z 26 krajów)<br />
Program skierowany jest do lekarzy<br />
zainteresowanych zdobyciem<br />
i usystematyzowaniem wiedzy z zakresu<br />
implantoprotetyki, z uwzględ-<br />
<br />
AD<br />
W trakcie Międzynarodowego<br />
Tygodnia Implantologicznego<br />
NYU CD (sierpień 2011 r.) do prezentacji<br />
przystąpiło 6-ciu lekarzy:<br />
Olaf Bronowicz, Rafał Dobrakowski,<br />
Wojciech Fąferko, Mariusz<br />
Piotrowski, Jacek Sumara oraz Paweł<br />
Zimny. W komisji zasiedli:<br />
prof. Andrzej Wojtowicz, prof.<br />
Christian Stappert oraz dziekan ds.<br />
edukacji H. Kendall Beacham.<br />
Dyrektorzy programu. Na zdjęciu od lewej:<br />
H. Kendall Beacham, dr Piotr Majewski<br />
oraz prof. Andrzej Wojtowicz.<br />
Spotkanie inauguracyjne odbyło<br />
się w kwietniu 2010 r. w Warszawie,<br />
kolejne spotkania odbywały<br />
się na przemian w Nowym Yorku i<br />
Polsce. Pełen program objął w sumie<br />
280 godzin zajęć, podczas których<br />
uczestnicy otrzymali solidną<br />
dawkę wiedzy, analizowano również<br />
przykłady z praktyk własnych,<br />
Grupa uczestników tuż po rozdaniu certyfikatów.<br />
Honorowy certyfikat otrzymał pan Jacek<br />
Czownicki – najlepszy tłumacz z jakim organizatorzy<br />
programu mieli okazję współpracować.<br />
Warto dodać, że 3 uczestniczki<br />
tego samego programu przedstawiły<br />
swoje prace na wcześniejszej<br />
sesji w Polsce (luty 2011r.), były to:<br />
Wioletta Binkowska-Figura, Katarzyna<br />
Florkiewicz-Zakrzewska i<br />
Elżbieta Kozieł.<br />
Dzięki olbrzymiemu zaangażowaniu<br />
uczestników i dyrektorów<br />
programu, każda z osób przystępujących<br />
do egzaminu uzyskała zaliczenie<br />
i odebrała podstawowy certyfikat<br />
zakończenia nowojorskiej<br />
części programu.<br />
Główny certyfikat Implant<br />
Continuum Education NYU &<br />
OSIS & CEIA zostanie wręczony w<br />
trakcie uroczystej Gali CEDE,<br />
która odbędzie się 22. września br.<br />
w Poznaniu. Certyfikat ten jest dokumentem<br />
międzynarodowym z<br />
akredytacją dwóch polskich ośrodków:<br />
Ogólnopolskiego Stowarzyszenia<br />
Implantologii Stomatologicznej<br />
(OSIS) i Środkowoeuropejskiej<br />
Akademii Implantologii<br />
(CEIA) oraz jest zaliczany do międzynarodowej<br />
umiejętności implantologa<br />
OSIS-EDI.
2<br />
Opinie<br />
IMPLANT TRI BU NE Po lish Edi tion<br />
Odezwa do profesjonalnych<br />
stowarzyszeń stomatologicznych<br />
Prof. Jarosław Zabłocki – Prezes<br />
Ukraińskiego Stowarzyszenia Implantologów<br />
i dr Miron Uhryn – prezes<br />
Ukraińskiego Stowarzyszenia<br />
Prywatnie Praktykujących Lekarzy<br />
Dentystów, zwrócili się do profesjonalnych<br />
stowarzyszeń dentystycznych<br />
w Polsce o podjęcie akcji<br />
mającej na celu rozpropagowanie<br />
implantologii i świadomości implantologicznej<br />
wśród pacjentów.<br />
Akcja ma także na celu sprowokowanie<br />
zainteresowania tymi zagadnieniami<br />
mediów i władz odpowiedzialnych<br />
za finansowanie promocji<br />
zdrowia w społeczeństwie.<br />
Nie narzekają, bo nie wiedzą<br />
Liczba całkowicie bezzębnych<br />
pacjentów na świecie jest ogromna.<br />
O tym, jakie jest to cierpienie wiedzą<br />
tylko sami pacjenci i lekarze dentyści.<br />
Osoby bezzębne to najczęściej ludzie<br />
w podeszłym wieku, które na ten stan<br />
AD<br />
nie narzekają, bowiem uważają go za<br />
normę. Tymczasem implantacja stomatologiczna<br />
może znacznie polepszyć<br />
jakość ich życia. Najlepszym<br />
rozwiązaniem dla prawidłowego<br />
funkcjonowania pacjenta całkowicie<br />
bezzębnego jest implantacja – lekarze<br />
implantolodzy wiedzą o tym doskonale.<br />
Poruszając ten problem w dyskusjach<br />
podczas konferencji i kongresów,<br />
mają nadzieję, że wzbudzą zainteresowanie<br />
decydentów, które zaowocuje<br />
stworzeniem przez rządy i<br />
resorty zdrowia standardów postępowania<br />
rehabilitacyjnego osób bezzębnych<br />
na światowym lub europejskim<br />
poziomie, także finansowym.<br />
Co wiedzą o implantacji stomatologicznej<br />
przeciętni pacjenci? W mediach<br />
głos zabiera niewielu dentystów.<br />
Oprócz reklam pasty do zębów i<br />
kremów do utrzymania protez, pacjenci<br />
nie widzą programów informacyjnych<br />
ani edukacyjnych związanych<br />
ze stomatologią! A jeśli nawet<br />
widzą, to są przekonani, że implantacja<br />
to w efekcie końcowym hollywoodzki<br />
uśmiech zarezerwowany tylko<br />
dla gwiazd filmowych lub osób bardzo<br />
zamożnych!<br />
„Jakość życia<br />
dla naszych rodziców”<br />
Zdając sobie sprawę z faktu, że nasze<br />
społeczeństwo, ale także władza i<br />
decydenci nie mają świadomości, że<br />
implantacja stomatologiczna została<br />
wymyślona przed laty jako protokół<br />
leczenia osób bezzębnych, organizatorzy<br />
akcji zainicjowali ruch zawodowy<br />
na rzecz bezpłatnej implantacji<br />
dla osób w podeszłym wieku. Zatytułowali<br />
go: „Jakość życia dla naszych<br />
rodziców”.<br />
Działając na Ukrainie i w ramach<br />
tego programu, 400 lekarzy wolontariuszy<br />
w ciągu jednego roku wszczepiło<br />
ok. 1000 implantów stomatologicznych.<br />
Zostały one wprowadzone<br />
u pacjentów bezzębnych w wieku powyżej<br />
80lat. Pacjenci ci nie posiadali<br />
środków finansowych na opłacenie<br />
tego typu zabiegu. Prywatne kliniki<br />
bezpłatnie wykonały również stałe,<br />
niezdejmowane uzupełnienia protetyczne.<br />
Najstarszym pacjentem była<br />
kobieta w wieku 93 lat.<br />
Tezy o niskiej świadomości implantologicznej<br />
pacjentów potwierdziły<br />
się. Wszyscy zaplanowani pacjenci<br />
zostali poinformowani o szczegółach<br />
przyszłej implantacji i otrzymali<br />
pełny opis planowanych<br />
zabiegów i oczekiwanych rezultatów.<br />
Ok. 100 pacjentów odmówiło poddania<br />
się zabiegowi. Niektórzy z nich<br />
podjęli taką decyzję, gdy dowiedzieli<br />
się, że implantacja wiąże się z interwencją<br />
chirurgiczną. Inni, kiedy dowiedzieli<br />
się, że po tej operacji trzeba<br />
kilka dni pozostać w szpitalu. Można<br />
zaryzykować stwierdzenie, że wszyscy<br />
pacjenci byli nieświadomymi<br />
ochotnikami, zgodzili się bowiem na<br />
zabiegi, który odbywać się miał według<br />
nieznanej im procedury i nie mając<br />
świadomości efektu końcowego<br />
planowanego leczenia. Żaden z pacjentów<br />
– ani tych, którzy zgodzili się,<br />
ani tych, którzy odmówili nigdy<br />
wcześniej nie słyszał o implantacji.<br />
Lekarze – także do kontroli<br />
Weryfikacja lekarzy uczestniczących<br />
w akcji obejmowała sprawdzenie<br />
dokumentów uprawniających<br />
do prowadzenia tego typu zabiegów<br />
(kopie dyplomów lekarza<br />
dentysty, zaświadczenia specjalizacyjne<br />
chirurga i protetyka). Po raz<br />
pierwszy w historii lekarze, którzy<br />
na co dzień pracują w instytucjach<br />
publicznych, prywatnych, wojskowych<br />
i uniwersyteckich spotkali się<br />
razem. Raz w miesiącu pracowali<br />
wspólnie w różnych miastach na terenie<br />
szpitali wojskowych lub cywilnych<br />
i w ciągu jednego dnia wszczepiali<br />
od 100 do prawie 300 implantów.<br />
Razem pracowali chirurdzy,<br />
protetycy, anestezjolodzy, asystentki,<br />
pielęgniarki i personel szpitali.<br />
Firmy produkujące implanty<br />
stały się partnerami i sponsorami.<br />
Dostarczyły bezpłatnie implanty<br />
swoim klientom, którzy wzięli<br />
udział w akcji. Wszystkie implanty<br />
posiadały stosowne certyfikaty i dopuszczenia<br />
do stosowania.<br />
Wysokie standardy kwalifikacji<br />
i diagnostyki<br />
U pacjentów dokonano niezbędnych<br />
badań diagnostycznych. Wykonano<br />
zdjęcie pantomograficzne, badania<br />
krwi i fluorografię. Wszyscy pacjenci<br />
byli starannie kwalifikowani i<br />
uzyskali zgodę na operację od specjalistów<br />
szpitala wytypowanego do<br />
prowadzenia zabiegów. Pacjenci zostali<br />
przyjęci do szpitala, gdzie przebywali<br />
pod obserwacją lekarzy przez<br />
5 dni (2 dni przed zabiegiem i 3 dni po<br />
zabiegu).<br />
We wszystkich miastach akcja zawsze<br />
odbywała się jako operacja wojskowa,<br />
ponieważ wolontariusze biorący<br />
udział w zabiegach nigdy wcześniej<br />
nie pracowali razem i nie odwiedzali<br />
instytucji medycznej, w której<br />
pracowali. Wszyscy uczestnicy zostali<br />
podzieleni na zespoły składające<br />
się z 4 osób: chirurga, protetyka i 2<br />
asystentów. Podczas akcji pracowało<br />
specjalne centrum logistyczne, gdzie<br />
uczestnicy otrzymywali niezbędne<br />
informacje. Każdy z nich mógł zobaczyć<br />
swoje przyszłe miejsce pracy<br />
(przebieralnie i zaplecze, lokalizację<br />
sali chirurgicznej lub gabinetu protetycznego),<br />
a także otrzymać informacje<br />
o tym, gdzie aktualnie przebywa<br />
jego pacjent. Chirurg otrzymywał<br />
kartę medyczną pacjenta i oceniał<br />
zdjęcie rtg na 15-30 min. przed zabiegiem.<br />
Jeden chirurg w ciągu dnia operował<br />
nie więcej niż 3 pacjentów.<br />
Niezależnie od przyzwyczajeń<br />
klinicznych, poglądów i zapatrywań,<br />
wszyscy lekarze wykorzystywali ten<br />
sam protokół zabiegowy: 4 równolegle<br />
zainstalowane implanty z łącznikami<br />
w bezzębnej żuchwie pomiędzy<br />
otworami bródkowymi. Po zabiegu<br />
lekarze implantujący odprowadzali<br />
pacjentów do gabinetów protetycznych,<br />
gdzie protetyk mocował tymczasowe,<br />
niezdejmowane uzupełnienia<br />
protetyczne wykonane z tworzywa<br />
akrylowego wg specjalnie<br />
przygotowanych wcześniej szablonów.<br />
Chirurdzy pracowali w salach<br />
operacyjnych profilu ogólnego na horyzontalnych<br />
stołach operacyjnych,<br />
różniących się ergonomicznie od konwencjonalnych<br />
stanowisk stomatologicznych,<br />
w jakie wyposażone są prywatne<br />
kliniki. Lampy operacyjne i<br />
systemy ssące zapewniał szpital. Fi-<br />
<br />
nieniem zarówno fundamentalnych<br />
zasad, jak i najnowszych technik<br />
pracy, a także eksperymentalnych<br />
projektów. Sesje wykładowe są na<br />
poziomie średniozaawansowanym i<br />
zaawansowanym. Półtoraroczny<br />
program składa się z 6-ciu różnych<br />
sesji naukowych, zorganizowanych<br />
na NYU CD w USA, oraz zabiegów<br />
i kursów w polskich ośrodkach. Program<br />
zakłada także uczestnictwo w<br />
głównym Kongresie OSIS-EDI<br />
oraz Sympozjum CEIA.<br />
Osoby które ukończą pełen program<br />
i zaliczą: kursy, prace pisemną<br />
i prezentację przypadków,<br />
otrzymają certyfikaty:<br />
– New York University College of<br />
Dentistry,<br />
– Implant Continuum Education<br />
NYU & OSIS & CEIA,<br />
– Advances in Implantology and<br />
Periodontics.<br />
Najbliższe sesje programu:<br />
– 28-29 październik 2011 r.:<br />
7. Sympozjum CEIA,<br />
– 23-27 styczeń 2012 r.:<br />
Nowy York (5 dni),<br />
– 2-3 marzec 2012 r.:<br />
Warszawa (2 dni),<br />
– 6-10 sierpień 2012 r.:<br />
Nowy York (5 dni),<br />
– 21-25 styczeń 2013 r.:<br />
Nowy York (5 dni),<br />
– 1-2 marzec 2013 r.:<br />
Warszawa (2 dni),<br />
–połowa maja 2013 r.:<br />
Kongres OSIS EDI,<br />
– 5-9 sierpień 2013 r.:<br />
Nowy York (5 dni) w NY.<br />
Wszystkie wykłady prowadzone<br />
w języku angielskim są tłumaczone<br />
symultanicznie na język<br />
polski.<br />
Relacja z sesji i więcej informacji<br />
na: www.nyu-poland.com IT
IMPLANT TRI BU NE Po lish Edi tion Opinie 3<br />
Pacjentka, lat 93. Pacjentka, lat 90.<br />
zjodespensery i całe instrumentarium<br />
niezbędne do implantacji lekarze wolontariusze<br />
przywieźli ze sobą.<br />
Na wesoło i naukowo<br />
W trakcie wykonywanych zabiegów<br />
niektórzy lekarze śpiewali pieśni,<br />
inni wykorzystywali okazje, by<br />
przyjrzeć się pracy bardziej zaawansowanych<br />
kolegów, uczestnicząc w<br />
pewnego rodzaju „kursach mistrzowskich”<br />
i korzystając z okazji, by obserwować<br />
znanych operatorów przy<br />
pracy. Dziennikarze, którzy mieli dostęp<br />
do sal operacyjnych z przyjemnością<br />
rozmawiali z lekarzami, anestezjologami<br />
i wolontariuszami uczestniczących<br />
w akcji, nie ukrywających<br />
radości z wykonywanej pracy.<br />
berg, Carlo Maiorana, Pascal Valentini,<br />
Fuad Curie, Rafi Romano, Marcus<br />
Schlee, Istvan Urban i inni. Większość<br />
z nich wyraziła zgodę na uczestnictwo<br />
w kolejnej akcji w Kijowie zarówno<br />
jako obserwatorzy międzynarodowi,<br />
jak również lekarze wolontariusze.<br />
Oczywiście, nie można takimi<br />
przedsięwzięciami zastąpić programów<br />
rządowych, ale tego typu działania<br />
mogą zwrócić uwagę społeczeństwa,<br />
władz publicznych, rządów i<br />
mediów. Promocja implantologii i<br />
implantoprotetyki pozwoli na zmianę<br />
standardów leczenia stomatologicznego<br />
pacjentów bezzębnych. Umożliwi<br />
wprowadzenie nowych procedur<br />
leczenia, na jakie oczekują pacjenci.<br />
Rolą stowarzyszeń zawodowych jest<br />
bowiem promocja zdrowia i lepszych<br />
standardów leczenia, a nie jedynie<br />
wystąpienia podczas zamkniętych<br />
konferencji specjalistycznych. Społeczna<br />
aktywność członków tych stowarzyszeń<br />
sprawia, że są one bardziej<br />
żywe, a mniej formalne. Pozwala na<br />
wymianę doświadczeń zawodowych,<br />
promuje i lobbuje za wprowadzeniem<br />
nowych norm społecznych.<br />
„Miło jest nam oznajmić, że nasz<br />
projekt jest już wspierany w innych<br />
krajach. Pierwsze zabiegi przeprowadzono<br />
już także w Warszawie, a na początku<br />
maja akcja odbyła się w Sofii<br />
(Bułgaria). W połowie października<br />
zostanie przeprowadzona w Tbilisi<br />
(Gruzja). Natomiast w Kijowie w<br />
dniach 26-27. maja 2011 r., jednego<br />
dnia na terenie szpitala wojskowego<br />
zoperowanych zostało 100 pacjentów<br />
z zastosowaniem 400 implantów i 100<br />
protez tymczasowych. Pracowaliśmy<br />
w 30 salach operacyjnych z udziałem<br />
30 protetyków i 25 zespołów zabiegowych”<br />
– mówią na zakończenie autorzy<br />
odezwy. IT<br />
AD<br />
Na początku akcji wrażenia lekarzy<br />
były różne, nie brakowalo watpliwości.<br />
Z czasem pojawiało się zadowolenie<br />
i duma z uczestniczenia w<br />
ważnym społecznie przedsięwzięciu,<br />
radość i poczucie konieczności<br />
uczestnictwa – przyjemność związana<br />
nie tylko z poczuciem zawodowego<br />
spełnienia podczas operowania<br />
złożonego przypadku, ale również<br />
z misją społeczną i zaangażowaniem<br />
w akcję dobroczynną, na jaka<br />
często brakuje czasu podczas realizacji<br />
codziennych działań zawodowych.<br />
Podsumowanie na wystawie<br />
Wszystkie przypadki ukończonych<br />
prac prezentowane były w trakcie<br />
wystawy, podczas 5. Konferencji<br />
Wschodnioeuropejskiej, która odbyła<br />
się we Lwowie 10-12. marca<br />
2011 r. Podczas konferencji o akcji dowiedzieli<br />
się uczestniczący w niej<br />
znani międzynarodowi specjaliści:<br />
Chantelle Malevez, Karl-Erik Kan-<br />
Ustandaryzowany protokół leczenia (zdjęcie<br />
rtg).<br />
Ustandaryzowany protokół leczenia (zdjęcie<br />
wenątrzusne).<br />
Wywiad z jednym z pacjentów.<br />
Wywiad z lekarzami-ekspertami zaangażowanymi<br />
w akcję.
4<br />
Perspektywy<br />
IMPLANT TRI BU NE Po lish Edi tion<br />
Implantacja natychmiastowa implantu NanoTite<br />
PREVAIL ® z jednoczesnym przeszczepem kostnym<br />
Harold S. Baumgarten, USA<br />
Stan pacjenta w chwili zgłoszenia<br />
Pacjent lat 61 zgłosił się z powodu<br />
pionowego złamania pierwszego<br />
dolnego zęba trzonowego po<br />
prawej stronie (ząb 46). Pacjent<br />
skarżył się głównie na „ból podczas<br />
nagryzania”. Badanie kliniczne<br />
wykazało tkliwość podczas<br />
badania palpacyjnego od strony<br />
policzkowej. Ponadto na powierzchni<br />
policzkowej korzenia<br />
dystalnego (Ryc.1) występowała<br />
kieszonka przyzębna o głębokości<br />
11 mm. Zdjęcie rentgenowskie pozwoliło<br />
stwierdzić, że ząb był leczony<br />
endodontycznie i został zaopatrzony<br />
za pomocą korony z porcelany<br />
napalanej na metal (Ryc. 2).<br />
Rozpoznanie<br />
• Pionowe, niekwalifikujące się do<br />
leczenia złamanie korzenia<br />
pierwszego zęba trzonowego żuchwy<br />
po prawej stronie (ząb 46);<br />
• Dostateczna objętość kości,<br />
umożliwiająca wszczepienie implantu;<br />
• Dostateczna ilość miejsca, umożliwiająca<br />
leczenie protetyczne<br />
oparte na implancie.<br />
Plan leczenia<br />
• Atraumatyczna hemisekcja i usunięcie<br />
korzeni zęba 46 oraz<br />
oczyszczenie zębodołu;<br />
• Natychmiastowe wszczepienie<br />
implantu NanoTite PREVAIL o<br />
wymiarach 5/6/5 mm średnicy i<br />
13 mm długości, z wewnętrzną<br />
powierzchnią łączącą;<br />
• Położenie materiału kościozastępczego<br />
i błony oraz osadzenie<br />
łącznika gojącego EP ® ;<br />
• Osteointegracja i dojrzewanie<br />
tkanek miękkich;<br />
• Wycisk z poziomu implantu po 14<br />
tygodniach od jego wszczepienia;<br />
• Wykonanie łącznika ostatecznego<br />
oraz zaopatrzenie koroną<br />
opartą na implancie;<br />
Zabieg chirurgiczny<br />
Odpreparowano płat śluzówkowo-okostnowy<br />
pełnej grubości<br />
wokół pierwszego zęba trzonowego<br />
żuchwy po prawej stronie.<br />
Uzyskano w ten sposób dobry<br />
wgląd w pionowe złamanie korzenia<br />
dystalnego oraz powstały w<br />
efekcie ubytek kostny. (Ryc. 3)<br />
W celu zminimalizowania urażania<br />
kości wyrostka podczas zabiegu<br />
chirurgicznego, przeprowadzono<br />
hemisekcję zęba i usuwano<br />
każdy korzeń oddzielnie. Zębodoły<br />
starannie oczyszczono przy<br />
użyciu narzędzi ręcznych i maszynowych.<br />
(Ryc. 4)<br />
Opracowano łoże dla implantu<br />
NanoTite PREVAIL o wymiarach<br />
5/6/5 mm x 13 mm. Preparacja<br />
miała miejsce w obrębie kości<br />
przegrody w zębodole poekstrakcyjnym.<br />
Zapewniło to maksymalną<br />
stabilizację implantu w zachowanej<br />
kości, przy jednoczesnym<br />
optymalnym umiejscowieniu<br />
implantu w obrębie braku<br />
zębowego. Powierzchnia policzkowa<br />
i językowa implantu znajdowały<br />
się w bezpośrednim kontakcie<br />
z kością. Natomiast powierzchnia<br />
mezjalna i dystalna implantu<br />
kontaktowały się z kością jedynie<br />
w wierzchołkowej jednej trzeciej.<br />
Unit chirurgiczny zaprogramowano<br />
tak, aby moment obrotowy<br />
podczas wprowadzania implantu<br />
wyniósł 50 Ncm. Ostateczne dokręcanie<br />
implantu przeprowadzono<br />
przy pomocy ręcznego klucza<br />
zapadkowego. (Ryc. 5)<br />
Wskazówka kliniczna: graniczna<br />
wartość momentu obrotowego<br />
podczas wszczepiania implantu<br />
jest doskonałym miernikiem<br />
jego stabilizacji pierwotnej.<br />
Tymczasowo zastosowano<br />
śrubę zamykającą, tak aby materiał<br />
kościozastępczy nie pokrył wewnętrznego<br />
gwintu implantu.<br />
Ubytki kości po stronie mezjalnej<br />
i dystalnej implantu wypełniono<br />
odwapnioną matrycą kostną w paście<br />
na bazie lecytyny (Allogenix).<br />
(Ryc. 6)<br />
Następnie usunięto śrubę zamykającą<br />
i zastosowano narzędzie<br />
do profilowania kości w celu opracowania<br />
dokoronowej części łoża,<br />
tak aby możliwe było założenie<br />
łącznika gojącego 7,5 mm EP ®<br />
(Emergence Profile). Docięto resorbowalną<br />
błonę kolagenową w<br />
taki sposób, aby pokryła materiał<br />
kościozastępczy i pole zabiegowe.<br />
W środku błony wycięto otwór<br />
o średnicy 5 mm przy pomocy<br />
jednorazowej dermatologicznej<br />
sztancy biopsyjnej. Położono<br />
błonę zaporową, a następnie osadzono<br />
na implancie łącznik gojący<br />
w taki sposób, aby przechodził<br />
przez otwór w błonie. Zachowano<br />
przy tym ostrożność, tak aby nie<br />
doszło do przyciśnięcia błony pomiędzy<br />
łącznikiem gojącym i powierzchnią<br />
kontaktową implantu.<br />
(Ryc. 7)<br />
Uwaga: Jednoetapowe przeprowadzenie<br />
zabiegu augmentacji<br />
pozwala uniknąć preparacji obszernego<br />
płata w celu zapewnienia<br />
jego odpowiedniej ruchomości<br />
i pierwotnego zamknięcia rany<br />
wokół łącznika gojącego. W efekcie<br />
uzyskuje się zwykle mniejszy<br />
obrzęk, mniej rozległy krwiak oraz<br />
mniejszy dyskomfort pozabiegowy,<br />
odczuwany przez pacjentów.<br />
Ranę zabiegową zaszyto nicią<br />
GoreTex ® 4.0. (Ryc. 8) Przed<br />
opuszczeniem gabinetu pacjentowi<br />
zalecono unikanie gryzienia<br />
po stronie zabiegu oraz unikanie<br />
pokarmów zawierających ziarna<br />
lub kruszących się, na przykład<br />
krakersów czy sucharków. Bezpośrednio<br />
po implantacji wykonano<br />
zdjęcie rentgenowskie. (Ryc. 9)<br />
Odwapniona matryca kostna była<br />
przepuszczalna dla promieni rentgenowskich,<br />
dlatego nie była widoczna<br />
na zdjęciu. Dwa tygodnie<br />
po zabiegu zdjęto szwy.<br />
Zaopatrzenie protetyczne<br />
Pacjent poprosił o przyspieszenie<br />
leczenia ze względu na to, że<br />
nie mógł gryźć. Z tego powodu po<br />
14 tygodniach zdjęto łącznik gojący<br />
i założono Osstell Smartpeg.<br />
Wskaźnik stabilizacji implantu<br />
ISQ (Implant Stability Quotient)<br />
wynosił 73. Wartość ta<br />
oznacza bardzo wysoką stabilność<br />
implantu. Podjęto decyzję o pobraniu<br />
wycisku z poziomu implantu<br />
i wykonaniu ostatecznego łącznika<br />
oraz korony.<br />
Na wewnętrzną powierzchnię<br />
kontaktową implantu założono<br />
transfer wyciskowy do implantów<br />
Certain ® . Słyszalne i wyczuwalne<br />
kliknięcie oznacza pełne osadzenie<br />
transferu wyciskowego na implancie.<br />
W celu wizualnego potwierdzenia<br />
właściwego osadzenia<br />
transferu wykonano kontrolne<br />
zdjęcie rentgenowskie.<br />
Pobrano wycisk okolicy implantu<br />
oraz wycisk zębów szczęki<br />
z masy alginatowej. Wyciski przesłano<br />
do prywatnej pracowni protetycznej<br />
(Alfred Nelson, CDT,<br />
Amsterdam Dental Laboratory,<br />
Filadelfia) wraz z kęskiem zwarciowym<br />
oraz informacją na temat<br />
wybranego koloru. Odlano modele<br />
robocze zgodnie ze standardową<br />
procedurą. Wybrano łącznik z poddanego<br />
wstępnej obróbce maszynowej<br />
stopu tytanu GingiHue®<br />
Post. Osadzono go na modelu roboczym<br />
i dostosowano. Następnie<br />
wykonano cementowaną koronę<br />
ostateczną.<br />
Kiedy pacjent zgłosił się na kolejną<br />
wizytę, zdjęto łącznik gojący,<br />
a na implancie osadzono łącznik<br />
GingiHue Post. Słyszalne i wyczuwalne<br />
kliknięcie oznaczało całkowite<br />
osadzenie łącznika na implancie.<br />
(Ryc. 10) Przymierzono koronę.<br />
Dostosowano kontakty interproksymalne<br />
oraz zwarciowe.<br />
Wykonano kontrolne zdjęcie rentgenowskie<br />
w celu weryfikacji prawidłowego<br />
osadzenia korony na<br />
łączniku oraz łącznika na implancie.<br />
(Ryc. 11) Zdjęto koronę, po<br />
czym dokręcono śrubę łącznika<br />
przy pomocy klucza dynamometrycznego<br />
do uzyskania momentu<br />
obrotowego równego 20 Ncm.<br />
Uzyskano ten moment obrotowy<br />
bez jakichkolwiek problemów. Nie<br />
stwierdzono bolesności ani dostrzegalnych<br />
makroskopowo przemieszczeń.<br />
Osadzono koronę przy<br />
użyciu cementu tlenkowo-cynkowo-eugenolowego<br />
Temrex.<br />
(Ryc. 12) Na zakończenie wizyty<br />
udzielono pacjentowi odpowiednich<br />
wskazówek dotyczących higieny<br />
jamy ustnej.<br />
Podsumowanie<br />
Przedstawiony przypadek kliniczny<br />
ilustruje schemat osadzania<br />
implantu NanoTite PREVAIL ®<br />
1 2<br />
o dużej średnicy wprost w kość<br />
przegrody międzykorzeniowej w<br />
obrębie zębodołu po ekstrakcji<br />
zęba trzonowego, bezpośrednio po<br />
jego usunięciu. Podczas osadzania<br />
implantu zastosowano wysoki moment<br />
obrotowy (> 50 Ncm). Tak<br />
wysoki moment obrotowy stanowi<br />
ilościowy miernik stabilizacji implantu.<br />
Trudno jest uzyskać optymalny<br />
kontakt pomiędzy kością<br />
i implantem w obrębie zębodołów<br />
po ekstrakcji zębów trzonowych<br />
bez zastosowania materiałów kościozastępczych<br />
i/lub błon zaporowych.<br />
W prezentowanym przypadku<br />
zastosowano oba te materiały.<br />
Proces osteointegracji przebiegał<br />
bez powikłań. Odbudowę<br />
protetyczną przeprowadzono po<br />
18 tygodniach od implantacji, pomimo<br />
braku całkowitego wysycenia<br />
kości na zdjęciu rentgenowskim.<br />
Wobec wysokiej wartości<br />
ISQ lekarz mógł bez obaw osadzić<br />
uzupełnienie ostateczne. IT<br />
Niniejszy artykuł został opublikowany<br />
dzięki uprzejmości firmy<br />
BIOMET 3i.<br />
IT<br />
Autor<br />
Dr Harold S. Baumgarten<br />
uzyskał tytuł<br />
dentysty oraz specjalizację<br />
w dziedzinie<br />
protetyki periodontologicznej<br />
i periodontologii w University of<br />
Pennsylvania School of Dental<br />
Medicine. Jest członkiem Academy<br />
of Osseointegration oraz American<br />
Academy of Periodontology.<br />
Dr Baumgarten jest profesorem w<br />
Katedrze Periodontologii w University<br />
of Pennsylvania School of Dental<br />
Medicine oraz prowadzi prywatny<br />
gabinet w Filadelfii w stanie<br />
Pensylwania.<br />
3<br />
4 5<br />
6 7<br />
8<br />
9 10<br />
11 12
ENDO TRI BUNE<br />
The World’s En do don tic New spa per · Po lish Edi tion<br />
WRZESIEŃ 2011 VOL. 5, NR 2<br />
Szkolenia<br />
Kształcenie podyplomowe<br />
z endodoncji – Curriculum PTE<br />
Strona 1<br />
Wydarzenia<br />
Nowe technologie i metody<br />
leczenia – Konferencja w Polańczyku<br />
Strona 1<br />
Perspektywy<br />
Usuwanie złamanych narzędzi –<br />
opis przypadków<br />
Strona 2<br />
Kształcenie podyplomowe z endodoncji –<br />
Curriculum Endodontyczne PTE<br />
Curriculum Endodontyczne PTE<br />
(Polskie Towazystwo Endodontyczne)<br />
jest formą kształcenia podyplomowego<br />
obejmującego cykl<br />
6 szkoleń, ma na celu podwyższenie<br />
poziomu wiedzy oraz poszerzenie<br />
umiejętności praktycznych<br />
lekarzy dentystów w zakresie<br />
diagnostyki i terapii chorób<br />
miazgi i tkanek okołowierzchołkowych<br />
zgodnie z wytycznymi<br />
Europejskiego Towarzystwa Endodontycznego<br />
(ESE).<br />
przyznanie Rekomendacji Polskiego<br />
Towarzystwa Endodontycznego.<br />
Lekarz dentysta po ukończeniu<br />
szkolenia Curriculum i pomyślnym<br />
zdaniu egzaminu końcowego<br />
uzyska dyplom wydany przez Polskie<br />
Towarzystwo Endodontyczne.<br />
Cykl 6 szkoleń zostaje włączony do<br />
programu kształcenia realizowanego<br />
przez PTE w ramach kształcenia<br />
podyplomowego lekarzy dentystów<br />
– członków PTE i zostają mu<br />
nadane punkty edukacyjne w ilości<br />
odpowiadającej liczbie godzin kursów.<br />
Po zakończeniu cyklu szkoleń<br />
uczestnicy spotkają się raz jeszcze,<br />
aby złożyć egzamin końcowy<br />
przed Komisją Naukową Curriculum<br />
Endodontycznego PTE.<br />
Terminy spotkań ustalane są<br />
przez Komisję Naukową każdorazowo<br />
na dany rok, tak, aby egzamin<br />
końcowy mógł odbyć się pod koniec<br />
roku kalendarzowego. Program<br />
dydaktyczny poszczególnych<br />
kursów ustala Komisja Naukowa<br />
wraz z wykładowcą prowadzącym<br />
dane szkolenie. Komisja<br />
ustala i podaje do wiadomości zakres<br />
bibliografii, z którym uczestnicy<br />
Curriculum Endodontycznego<br />
powinni się zapoznać przed<br />
przystąpieniem do kursu. Resztę<br />
materiałów dydaktycznych dla lekarza<br />
oraz pacjentów, przygotowaną<br />
przez wykładowców, uczestnicy<br />
otrzymają podczas szkoleń. ET<br />
Źródlo: www.endodoncja.pl<br />
Więcej informacji na temat terminów<br />
i warunków uczestnictwa<br />
udziela organizator szkolenia – Polskie<br />
Towarzystwo Endodontyczne.<br />
E-mail: biuro.pte@endodoncja.pl<br />
www.endodoncja.pl<br />
AD<br />
Ilya Zlatyev/Shutterstock.com<br />
Szkolenie obejmuje również<br />
zagadnienia minimalizacji powikłań<br />
związanych z leczeniem endodontycznym.<br />
Curriculum Endodontyczne,<br />
ma umożliwić dentystom będącym<br />
członkami PTE spełnienie<br />
kryteriów edukacyjnych związanych<br />
z wnioskowaniem do Komisji<br />
Naukowo-Szkoleniowej PTE o<br />
Na przełomie września i października<br />
(30.09-1.10) br. w Bieszczadach<br />
odbędzie się Międzynarodowa<br />
Konferencja pt.: „Innowacje,<br />
nowe technologie i metody leczenia<br />
w stomatologii”. Miejscem<br />
obrad będzie Sanatorium Uzdrowiskowe<br />
„AMERPOL” w Polańczyku.<br />
Patronat honorowy nad<br />
konferencją objął Dyrektor Uniwersyteckiej<br />
Kliniki Stomatologicznej<br />
Collegium Medicum Uniwersytetu<br />
Jagiellońskiego w Krakowie<br />
prof. dr hab. n. med. Stanisław<br />
Majewski.<br />
Już po raz ósmy Oddział PTS<br />
w Krośnie podjął się organizacji<br />
konferencji naukowej w Polańczyku.<br />
Wykłady odbywać się będą<br />
w języku polskim oraz angielskim<br />
i będą tłumaczone symultanicznie.<br />
„Moim zamiarem jest, by Wykładowcy<br />
zaprezentowali najnowsze<br />
osiągnięcia, nowatorskie rozwiązania<br />
technologiczne, nowe metody<br />
leczenia oraz spróbowali na tej<br />
podstawie wyznaczyć protokoły<br />
postępowania, a także by wskazali<br />
Szkolenie obejmuje 6 spotkań,<br />
każde po 11 godzin, od 10.00 do<br />
21.00, obejmuje wykłady i ćwiczenia<br />
mające następującą formę:<br />
– prezentacje teoretyczne oparte na<br />
przypadkach klinicznych,<br />
– zabiegi kliniczne – możliwość<br />
czynnej asysty przy zabiegach<br />
endodontycznych,<br />
– opcjonalna videotransmisja zabiegu<br />
dla pozostałych uczestników<br />
szkolenia z możliwością zadawania<br />
pytań operatorowi,<br />
– ćwiczenia fantomowe z zastosowaniem<br />
urządzeń,<br />
– praca z pacjentem,<br />
– dyskusja.<br />
Konferencja w Polańczyku<br />
Nowe technologie i metody leczenia w stomatologii<br />
kierunki rozwoju stomatologii w jej<br />
różnych gałęziach.” – tak o konferencji<br />
mówi Przewodniczący Komitetu<br />
Organizacyjnego – dr. n.<br />
med. Wojciech Bednarz. „Pierwsze<br />
dziesięciolecie XXI wieku przyniosło<br />
ogromny postęp w stomatologii.<br />
Dlatego, nasuwa się pytanie dokąd<br />
zmierzamy i w jaki sposób zdołamy<br />
wykorzystać nowości w profilaktyce<br />
i leczeniu stomatologicznym?<br />
Mam nadzieję, że w czasie obrad ,<br />
choć w części uda się na nie odpowiedzieć.”<br />
Oprócz sesji naukowych, jak co<br />
roku organizatorzy przygotowali<br />
także atrakcyjny program imprez<br />
towarzyszących. Wśród atrakcji<br />
będzie koncert zespołu B.B. Blues<br />
z Krakowa. ET<br />
Więcej informacji można uzyskać<br />
kontaktując się z Odziałem PTS:<br />
PTS Oddział Krosno<br />
ul. Niepodległości 2<br />
38-400 Krosno<br />
Tel.: 0 512 804 098<br />
E-mail: krosno@pts.net.pl
2<br />
Perspektywy<br />
ENDO TRI BU NE Po lish Edi tion<br />
Usuwanie złamanych narzędzi –<br />
opis przypadków klinicznych<br />
Rafaël Michiels, Belgia<br />
Złamane narzędzia wewnątrz<br />
kanału stanowią wyzwanie dla<br />
każdego endodonty. Poziom<br />
trudności w ich usuwaniu waha<br />
się w zakresie od zaskakująco łatwego<br />
do całkowicie niemożliwego.<br />
Rezultat kliniczny leczenia<br />
przypadków ze złamanymi narzędziami<br />
zależy od kilku czynników,<br />
takich jak umiejscowienie<br />
3 4<br />
instrumentu w kanale, rodzaju<br />
materiału, rodzaju instrumentu<br />
i anatomia zęba.<br />
Niepowodzenia związane z<br />
usuwaniem złamanych narzędzi<br />
nie wiążą się automatycznie z niepowodzeniem<br />
ostatecznego leczenia<br />
zęba. Operator może wciąż starać<br />
się ominąć złamany instrument,<br />
5 6 7<br />
wybrać metodę chirurgiczną leczenia<br />
lub poczekać i obserwować ząb.<br />
Jednak, działając wg zasady „kto<br />
nie ryzykuje, ten nie wygrywa”,<br />
trzeba zawsze przynajmniej spróbować<br />
usunąć z kanału złamane narzędzie.<br />
Ryc. 3: Jedno ze złamanych narzędzi. · Ryc. 4: Dopasowane ćwieki gutaperkowe. · Ryc. 5: Komora zęba po wypełnieniu kanałów gutaperką.·<br />
Ryc. 6: Zdjęcie rtg po ostatecznym wypełnieniu (technika równoległa). · Ryc. 7: Zdjęcie rtg po ostatecznym wypełnieniu (projekcja skośna).<br />
8 9<br />
10 11<br />
12 13<br />
Ryc. 8: Zdjęcie diagnostyczne przedstawiające złamane narzędzie ok. 5 mm od wierzchołka.<br />
· Ryc. 9: Złamane narzędzie. · Ryc. 10: Złamane narzędzie po usunięciu. · Ryc. 11:<br />
Określanie długości roboczej. · Ryc. 12: Głębokie rozdzielenie kanałów w części wierzchołkowej.<br />
· Ryc. 13: Dopasowanie ćwieków gutaperkowych.<br />
Przypadek 1<br />
Do naszego gabinetu została<br />
skierowana 27-letnia kobieta.<br />
Była ogólnie zdrowa<br />
i zgodnie ze skalą Amerykańskiego<br />
Towarzystwa<br />
Anestezjologicznego<br />
(ASA) uzyskała ocenę 1<br />
pkt. Z powodu zapalenia<br />
ozębnej przywierzchołkowej<br />
pacjentka miała nieznacznie<br />
nasilone objawy<br />
kliniczne zęba #30 (46).<br />
Została poinformowana<br />
przez kierującego ją dentystę,<br />
że w jej zębie znajduje<br />
się złamany instrument<br />
i aby umożliwić prawidłowe<br />
wyleczenie zęba, w<br />
pierwszej kolejności trzeba usunąć<br />
narzędzie.<br />
Przed rozpoczęciem leczenia<br />
wykonano aktualne zdjęcie diagnostyczne.<br />
W tym wypadku badanie<br />
radiologiczne (Ryc. 1) wykazało<br />
nie jeden, lecz 2 złamane narzędzia<br />
w korzeniu mezjalnym – po<br />
jednym w każdym z kanałów mezjalnych.<br />
Następnie na ząb założono<br />
koferdam i usunięto wypełnienie z<br />
korony zęba. Uzyskano dostęp do<br />
kanałów w linii prostej. Jest to niezbędne<br />
w celu odsłonięcia i wizualizacji<br />
złamanego narzędzia. Do<br />
powiększenia ujść kanałów mezjalnych<br />
zastosowano wiertła Gates-Glidden<br />
(DENTSPLY Maillefer).<br />
Po odsłonięciu instrumentu w<br />
kanale mezjalnym policzkowym<br />
zmodyfikowano wiertło Gates<br />
Glidden nr 3 poprzez usunięcie jego<br />
wierzchołka (Ryc. 2). W ten sposób<br />
udało się uzyskać „agresywne”<br />
wiertło, które umożliwiło opiłowanie<br />
złamanego narzędzia. Po tej<br />
operacji instrument stał się dobrze<br />
widoczny (Ryc. 3). Następnie zastosowano<br />
ultradźwięki, aby poluzować<br />
złamany fragment. Użyto do<br />
tego celu końcówki ProUltra tips<br />
(DENTSPLY Maillefer) wykonanej<br />
z azotku cyrkonu i tytanu.<br />
1 2<br />
Ryc. 1: Zdjęcie diagnostyczne przedstawia 2 złamane narzędzia w korzeniu mezjalnym. ·<br />
Ryc. 2: Zmodyfikowane wiertło Gates-Glidden stosowane w celu opiłowania złamanego narzędzia.<br />
Ok. 1,5 godz. po rozpoczęciu leczenia<br />
fragment został poluzowany,<br />
ale nadal tkwił w kanale. Postanowiliśmy<br />
pozostawić go na<br />
miejscu i umówić pacjentkę na kolejną<br />
wizytę. Do części koronowej<br />
kanałów mezjalnych wprowadzono<br />
pastę z wodorotlenku wapnia<br />
(UltraCal XS, Ultradent), a ząb<br />
został zabezpieczony cementem<br />
szkło-jonomerowym (Fuji IX GP<br />
Fast, GC) i kulką z waty.<br />
Podczas następnej wizyty ząb<br />
został ponownie odizolowany od<br />
środowiska jamy ustnej i otwarty.<br />
Wodorotlenek wapnia usunięto<br />
przy pomocy 10% kwasu cytrynowego<br />
i pasywnych ultradźwięków<br />
końcówką IRRISAFE tip (Satelec).<br />
Po raz kolejny zastosowano ultradźwięki.<br />
Po 5 min z kanału mezjalnego<br />
policzkowego został usunięty<br />
fragment narzędzia. Po kolejnych<br />
5 min usunięto złamany fragment<br />
z kanału mezjalnego językowego.<br />
Podczas, gdy usuwanie instrumentu<br />
z kanału mezjalnego policzkowego<br />
było bardzo czasochłonne,<br />
usuniecie narzędzia z kanału mezjalnego<br />
językowego było zaskakująco<br />
łatwe. To jasno uwydatnia<br />
wspomniany zakres stopnia trudności<br />
usuwania złamanych instrumentów.<br />
Po usunięciu obu narzędzi wyznaczono<br />
długość roboczą w kanałach<br />
mezjalnych przy pomocy endometru<br />
(Root ZX Mini, Morita).<br />
Stworzono tor wprowadzania narzędzia<br />
i kanały mezjalne zostały<br />
wstępnie opracowane przy pomocy<br />
ProTaper S1 (DENTSPLY Maillefer).<br />
Kanały zostały obficie przepłukane<br />
3% podchlorynem sodu.<br />
Następnie usunięto gutaperkę z kanału<br />
dystalnego przy pomocy narzędzia<br />
ProFile rozmiaru 25.06<br />
(DENTSPLY Maillefer) z prędkością<br />
obrotową 500 rpm, stosując X-<br />
smart Easy endodontic motor<br />
(DENTSPLY Maillefer). Do<br />
zmiękczenia gutaperki nie było konieczne<br />
użycie środków chemicznych.<br />
Ścianki kanału zostały<br />
14 15<br />
oczyszczone przy pomocy Micro-<br />
Debriders (DENTSPLY Maillefer)<br />
w celu usunięcia pozostałości gutaperki.<br />
Wszystkie kanały opracowano<br />
narzędziami ProFile do rozmiaru<br />
40.06. Ostateczne opracowanie<br />
części wierzchołkowej wykonano<br />
przy pomocy K-Flexo files<br />
(DENTSPLY Maillefer). Warstwę<br />
mazistą usunięto poprzez płukanie<br />
kanału 10% kwasem cytrynowym.<br />
Do ostatniego płukania zastosowano<br />
sterylną sól fizjologiczną.<br />
Dopasowano ćwieki gutaperkowe<br />
o odpowiednim stopniu rozbieżności<br />
(Ryc. 4) i sprawdzono ich zaklinowanie<br />
w kanale. Jako uszczelniacz<br />
zastosowano Topseal (DEN-<br />
TSPLY Maillefer).<br />
Wypełnienie kanałów wykonano<br />
metodą kondensacji ciągłej<br />
fali (continuous wave of condensation<br />
technique) przy pomocy Elements<br />
Obturation Unit (SybronEndo).<br />
Po wypełnieniu kanałów<br />
(Ryc. 5) wykonano wypełnienie<br />
tymczasowe z cementu szkło-jonomerowego<br />
(Fuji IX GP Fast). Zdjęcia<br />
rtg po ostatecznym wypełnieniu<br />
(Ryc. 6, 7) zrobiono w projekcji<br />
skośnej i metodą równoległą. Na<br />
zdjęciach widać 2 całkowicie oddzielne<br />
kanały mezjalne, a to oznacza,<br />
że zabieg usunięcia złamanych<br />
instrumentów z tych kanałów zakończył<br />
się sukcesem. Rokowanie<br />
w tym przypadku było pomyślne i<br />
pacjentka została skierowana z powrotem<br />
do lekarza prowadzącego<br />
w celu ostatecznej odbudowy korony.<br />
Przypadek 2<br />
Do naszego gabinetu został<br />
skierowany 19-letni mężczyzna.<br />
Był on ogólnie zdrowy, jego stan<br />
oceniono na 1 pkt. w skali ASA.<br />
Dentysta, który skierował pacjenta,<br />
podczas wykonywania zabiegu leczenia<br />
endodontycznego zęba #4<br />
(15) złamał w kanale wąski instrument<br />
– zgodnie ze skierowaniem<br />
najprawdopodobniej pilnik K rozmiar<br />
10 lub 15. Leczenie było niezbędne<br />
z powodu urazu, któremu<br />
Ryc. 14: Wypełnienie części wierzchołkowej gutaperką. · Ryc. 15: Komora zęba po całkowitym<br />
wypełnieniu gutaperką.
ENDO TRI BU NE Po lish Edi tion Perspektywy 3<br />
pacjent uległ. Guzek policzkowy<br />
zęba uległ odłamaniu i doszło do<br />
obnażenia miazgi.<br />
Wykonano aktualne zdjęcie<br />
diagnostyczne (Ryc. 8), na podstawie<br />
którego stwierdzono, że złamany<br />
fragment znajduje się ok. 5<br />
mm od wierzchołka. Ząb odizolowano<br />
za pomocą koferdamu i stworzono<br />
dostęp przez wypełnienie<br />
czasowe, które zostało założone<br />
przez kierującego dentystę.<br />
Po otwarciu zęba, przy pomocy<br />
10% kwasu cytrynowego i pasywnych<br />
ultradźwięków usunięte zostały<br />
pozostałości wodorotlenku<br />
usunięty (Ryc. 10), następnie wyznaczono<br />
długość roboczą i rozpoczęto<br />
opracowywanie kanałów<br />
przy pomocy narzędzi niklowo-tytanowych<br />
(Twisted Files, SybronEndo).<br />
Oba kanały opracowano<br />
do rozmiaru 25.08 Twisted File.<br />
Wybrano pilnik główny niewielkiej<br />
średnicy z powodu podzielenia<br />
kanału blisko wierzchołka (Ryc.<br />
12) i w celu zminimalizowania ryzyka<br />
złamania kolejnego instrumentu<br />
ze względu na naprężenia<br />
wyczuwane podczas opracowywania.<br />
Ostateczne opracowanie części<br />
wierzchołkowej wykonano przy<br />
pomocy K-flexofiles rozmiar 25.<br />
Warstwa mazista została usunięta z<br />
użyciem 10% kwasu cytrynowego.<br />
Ostatnie płukanie kanału wykonano<br />
sterylną solą fizjologiczną.<br />
Dopasowano ćwieki gutaperkowe<br />
o odpowiednim stopniu rozbieżności<br />
i sprawdzono ich zaklinowanie<br />
(Ryc. 13). Jako uszczelniacza użyto<br />
Topseal. Oba kanały wypełniono<br />
zgodnie z techniką kondensacji fali<br />
ciągłej przy pomocy Elements Obturation<br />
Unit. Po wypełnieniu kanałów<br />
(Ryc. 14, 15) założono tymczasowe<br />
wypełnienie z cementu<br />
szkło-jonomerowego wraz z kulką<br />
z waty, która została zamoczona w<br />
mieszaninie alkoholu i chlorheksydyny,<br />
a następnie wysuszona sprężonym<br />
powietrzem przed wprowadzeniem<br />
do ubytku. Po ostatecznym<br />
wypełnieniu kanałów wykonano<br />
zdjęcia rtg (Ryc. 16, 17)<br />
w projekcji skośnej i metodą równoległą.<br />
Rokowanie dla tego przypadku<br />
było pomyślne i pacjent został<br />
skierowany do swojego lekarza<br />
prowadzącego w celu wykonania<br />
odbudowy korony.<br />
Podsumowanie<br />
Usuwanie złamanych narzędzi<br />
może być bardzo trudne i zajmować<br />
dużo czasu. Dr Marga Ree napisała<br />
kiedyś na forum ROOTS, że nauczyła<br />
się, iż w endodoncji chodzi o<br />
3 rzeczy: pasję , wytrwałość i cierpliwość<br />
– to bardzo trafne określenie<br />
w przypadku usuwania złamanych<br />
narzędzi. ET<br />
Piśmiennictwo dostępne u wydawcy.<br />
AD<br />
16<br />
17<br />
Ryc. 16: Zdjęcie rtg po ostatecznym wypełnieniu<br />
(technika równoległa). · Ryc. 17:<br />
Zdjęcie rtg po ostatecznym wypełnieniu<br />
(projekcja skośna).<br />
wapnia. Ponieważ kanał w części<br />
środkowej i koronowej był bardzo<br />
szeroki, złamany instrument uwidoczniono<br />
od razu (Ryc. 9). Pozwoliło<br />
to na postępowanie bardzo zachowawcze<br />
i oszczędzające tkanki.<br />
Znając pozycję w kanale i kształt<br />
kanału, spodziewano się podzielenia<br />
kanału w części wierzchołkowej.<br />
Po zbadaniu przy pomocy wąskiego<br />
pilnika K potwierdzono<br />
drożność części podniebiennej.<br />
Narzędzie zostało złamane w<br />
kanale policzkowym. Do poluzowania<br />
go zastosowano tytanową<br />
końcówkę ProUltra tip #8 (DEN-<br />
TSPLY Maillefer). Kanał obficie<br />
przepłukano 5% podchlorynem<br />
sodu. Złamany instrument został<br />
ET<br />
Autor<br />
Dr Rafaël Michiels<br />
pracuje w Belgii<br />
w 2 prywatnych gabinetach,<br />
które specjalizują<br />
się w endodoncji.<br />
Można się z nim skontaktować,<br />
pisząc na adres e-mail:<br />
rafael.michiels@gmail.com
ENDO TRI BU NE Po lish Edi tion Perspektywy 3<br />
pacjent uległ. Guzek policzkowy<br />
zęba uległ odłamaniu i doszło do<br />
obnażenia miazgi.<br />
Wykonano aktualne zdjęcie<br />
diagnostyczne (Ryc. 8), na podstawie<br />
którego stwierdzono, że złamany<br />
fragment znajduje się ok. 5<br />
mm od wierzchołka. Ząb odizolowano<br />
za pomocą koferdamu i stworzono<br />
dostęp przez wypełnienie<br />
czasowe, które zostało założone<br />
przez kierującego dentystę.<br />
Po otwarciu zęba, przy pomocy<br />
10% kwasu cytrynowego i pasywnych<br />
ultradźwięków usunięte zostały<br />
pozostałości wodorotlenku<br />
usunięty (Ryc. 10), następnie wyznaczono<br />
długość roboczą i rozpoczęto<br />
opracowywanie kanałów<br />
przy pomocy narzędzi niklowo-tytanowych<br />
(Twisted Files, SybronEndo).<br />
Oba kanały opracowano<br />
do rozmiaru 25.08 Twisted File.<br />
Wybrano pilnik główny niewielkiej<br />
średnicy z powodu podzielenia<br />
kanału blisko wierzchołka (Ryc.<br />
12) i w celu zminimalizowania ryzyka<br />
złamania kolejnego instrumentu<br />
ze względu na naprężenia<br />
wyczuwane podczas opracowywania.<br />
Ostateczne opracowanie części<br />
wierzchołkowej wykonano przy<br />
pomocy K-flexofiles rozmiar 25.<br />
Warstwa mazista została usunięta z<br />
użyciem 10% kwasu cytrynowego.<br />
Ostatnie płukanie kanału wykonano<br />
sterylną solą fizjologiczną.<br />
Dopasowano ćwieki gutaperkowe<br />
o odpowiednim stopniu rozbieżności<br />
i sprawdzono ich zaklinowanie<br />
(Ryc. 13). Jako uszczelniacza użyto<br />
Topseal. Oba kanały wypełniono<br />
zgodnie z techniką kondensacji fali<br />
ciągłej przy pomocy Elements Obturation<br />
Unit. Po wypełnieniu kanałów<br />
(Ryc. 14, 15) założono tymczasowe<br />
wypełnienie z cementu<br />
szkło-jonomerowego wraz z kulką<br />
z waty, która została zamoczona w<br />
mieszaninie alkoholu i chlorheksydyny,<br />
a następnie wysuszona sprężonym<br />
powietrzem przed wprowadzeniem<br />
do ubytku. Po ostatecznym<br />
wypełnieniu kanałów wykonano<br />
zdjęcia rtg (Ryc. 16, 17)<br />
w projekcji skośnej i metodą równoległą.<br />
Rokowanie dla tego przypadku<br />
było pomyślne i pacjent został<br />
skierowany do swojego lekarza<br />
prowadzącego w celu wykonania<br />
odbudowy korony.<br />
Podsumowanie<br />
Usuwanie złamanych narzędzi<br />
może być bardzo trudne i zajmować<br />
dużo czasu. Dr Marga Ree napisała<br />
kiedyś na forum ROOTS, że nauczyła<br />
się, iż w endodoncji chodzi o<br />
3 rzeczy: pasję , wytrwałość i cierpliwość<br />
– to bardzo trafne określenie<br />
w przypadku usuwania złamanych<br />
narzędzi. ET<br />
Piśmiennictwo dostępne u wydawcy.<br />
AD<br />
16<br />
17<br />
Ryc. 16: Zdjęcie rtg po ostatecznym wypełnieniu<br />
(technika równoległa). · Ryc. 17:<br />
Zdjęcie rtg po ostatecznym wypełnieniu<br />
(projekcja skośna).<br />
wapnia. Ponieważ kanał w części<br />
środkowej i koronowej był bardzo<br />
szeroki, złamany instrument uwidoczniono<br />
od razu (Ryc. 9). Pozwoliło<br />
to na postępowanie bardzo zachowawcze<br />
i oszczędzające tkanki.<br />
Znając pozycję w kanale i kształt<br />
kanału, spodziewano się podzielenia<br />
kanału w części wierzchołkowej.<br />
Po zbadaniu przy pomocy wąskiego<br />
pilnika K potwierdzono<br />
drożność części podniebiennej.<br />
Narzędzie zostało złamane w<br />
kanale policzkowym. Do poluzowania<br />
go zastosowano tytanową<br />
końcówkę ProUltra tip #8 (DEN-<br />
TSPLY Maillefer). Kanał obficie<br />
przepłukano 5% podchlorynem<br />
sodu. Złamany instrument został<br />
ET<br />
Autor<br />
Dr Rafaël Michiels<br />
pracuje w Belgii<br />
w 2 prywatnych gabinetach,<br />
które specjalizują<br />
się w endodoncji.<br />
Można się z nim skontaktować,<br />
pisząc na adres e-mail:<br />
rafael.michiels@gmail.com
Change language