SUKCES W BRANżY BUDOWLANEj - EUROSTYL Nowe Spojrzenie

05-06/2011 www.e-eurostyl.pl cena 5,90 zł 

(w tym 8% VAT) 

Wojciech Cejrowski 

Uwielbiam dzikie miejsca 

elizabeth Taylor 

Niezapomniana Kleopatra 

oszustwa w nauce 

Egipt 

Uroki Sharm El Sheikh 

BMW 6 COUPE 

Sportowa elegancja 

Sukces w branży budowlanej 

Zbigniew Zalewski

05-06/2011 

Patrząc na świat, możemy odnieść wrażenie, że otacza nas stabilna i uporządkowana 

rzeczywistość. To jednak tylko pozory. Wszystko wokół nas ulega 

nieustannym zmianom. Często nasz umysł stara się ignorować te zjawiska. 

Trzyma się tego co znane i zrozumiałe. Boimy się zmian w otaczającej 

nas rzeczywistości, bo zwykle nie mamy na nie wpływu. Dlatego nasz mózg 

stwarza nam iluzję, że od dawien dawna nic się na świecie nie zmienia. 

Rzeczywistość wygląda jednak inaczej. 

Na przykład granice państw. Ulegamy iluzji, że po uzyskaniu niepodległości 

przez kolonie wielkich mocarstw i traktatach podpisanych po II wojnie 

światowej niewiele się na świecie zmieniło. Tymczasem największe zmiany 

na mapie politycznej świata nastąpiły bardzo niedawno. Nowe kraje na Bałkanach, 

byłe republiki radzieckie na wschodzie Europy i w środkowej Azji, 

niepodległa Erytrea, Sudan Południowy, kilka państewek powstałych po rozpadzie 

Somalii to plony ostatnich lat. Obecna fala niepokojów społecznych w 

krajach arabskich może doprowadzić do powstania nowych autonomicznych 

terytoriów. 

Podobnie sprawa wygląda z klimatem. Nie jest on, jak się czasami wydaje, 

niezmienny od tysięcy lat. Jeszcze 700 lat temu Grenlandia była zieloną wyspą, 

na której znajdowały się liczne osady Wikingów. Potem przyszła jednak 

mała epoka lodowcowa. Grenlandia się wyludniła i pokryły ją zwały śniegu, 

a mroźne zimy sprawiały, że Bałtyk zamarzał na długie miesiące. Ten okres 

lodowcowy skończył się zaledwie 50 lat temu. Co będzie dalej z klimatem? 

Trudno przewidzieć, bo kształtuje go głównie aktywność słońca i zmiany 

temperatury oceanów, a na te czynniki nie mamy wpływu. Wygodniej więc 

o tym nie myśleć i udawać, że nic się nie zmienia... 

Dwa tysiące lat temu na świecie żyło 300 milionów ludzi. Dziś są nas miliardy. 

Wychodzi więc na to, że ludzkość jako całość radzi sobie ze zmianami 

lepiej niż każdy z nas indywidualnie. 

Autoryzowany Dealer Aries Motor 

ul. Wybrzeże Gdyńskie 15 

01-531 Warszawa 

tel. 22 839 69 50 

www.ariesmotor.pl 

sprzedaz@ariesmotor.pl 

Autoryzowany Dealer Autogaleria 

ul. Wyszogrodzka 103 

09-400 Płock 

tel. 24 260 99 99 

www.honda.plock.pl 

sprzedaz@honda.plock.pl 

Autoryzowany Dealer D&D 

ul. Karkonoska 45 

53-015 Wrocław 

tel. 71 334 31 10 

www.honda.did.pl 

honda.salon@did.pl

05-06/2011 

8 

12 16 

W numerze: 

POSTACI 

8 Zbigniew Zalewski 

Sukces w branży budowlanej 

12 Elizabeth Taylor 

Niezapomniana Kleopatra 

16 Wojciech Cejrowski 

Uwielbiam dzikie miejsca 

SZTUKA 

20 Jan Lebenstein 

Jedność miłości i śmierci 

KRAJ 

22 Egipt 

Uroki Sharm El Sheikh 

20 

22 

Autoryzowany Dealer VW AUTOSAR - Wieluński ul.Wschodnia 38, 87-100 Toruń, tel. 056 6 580 550, www.autosar.vw.pl 

Autoryzowany Dealer VW ROWIŃSKI-WAJDEMAJER ul. Armii Krajowej 22, 05-500 Piaseczno, tel. 022 726 26 00, www.rowinski-wajdemajer.vw.pl

05-06/2011 

EKSKLUZYWNE MARKI 

28 BMW serii 6 Cabrio 

Sportowa elegancja 

ARCHITEKTURA WNĘTRZ 

35 Wakacyjne apartamenty 

WOKÓŁ DOMU 

38 Zielony dywan przed domem 

42 Przydomowe oczyszczalnie dla każdego 

BIZNES 

44 Głośne wołanie o przywództwo 

46 Świetlana przyszłość 

46 Excellence w Biznesie 

50 Dobre, bo regionalne 

Wydawnictwo AN-PRESS 

ul. Siennicka 23 lok. 4 

04-394 Warszawa 

tel.: 022 403 15 36 

fax: 022 403 15 46 

e-mail: eurostyl@e-eurostyl.pl 

www.e-eurostyl.pl 

redaktor naczelna 

Aneta Polak-Myszka 

a.polak-myszka@e-eurostyl.pl 

zastępca redaktor naczelnej 

Anna Zawadzka 

a.zawadzka@e-eurostyl.pl 

zespół redakcyjny 

Borys Czonkow, Jarosław Górski, 

Monika Jurkowlaniec, Lucyna Kocicka, 

Magdalena Kostecka, Marek Kukiel, 

Maciej Łabudzki, Jarosław Praski, 

Jerzy Stalęga, Karolina Szewczyk, 

Joanna Zawisza 

dyrektor wydawnictwa 

Maciej Kocuj 

m.kocuj@e-eurostyl.pl 

marketing 

Anna Kocela-Mroziewicz 

a.kocela@e-eurostyl.pl 

tel.: 022 243 02 82 

WARTO WIEDZIEĆ 

52 Słynne oszustwa w nauce 

ZDROWIE I SPA 

54 Oczy latem 

56 Dbajmy o kości 

28 

Anna Kuhn 

a.kuhn@e-eurostyl.pl 

tel. 022 403 15 36 

Robert Strojecki 

r.strojecki@e-eurostyl.pl 

tel.: 022 243 02 74 

grafika/skład 

dsart.com.pl 

webmaster 

Katarzyna Sadło 

druk 

Klaudia-Druk 

38 

35 

Redakcja nie odpowiada za treść 

zamieszczonych reklam. Materiałów 

niezamówionych nie zwracamy. 

Zastrzegamy sobie prawo 

do redagowania i skracania 

nadesłanych tekstów 

AZ Auto 

ul. Puławska 516 02-879 Warszawa 

tel. (0-22) 648 40 62 

azauto@hyundai.pl 

www.azauto.pl 

Ifamex Sp. z o.o. 

ul. Wawelska 3/5 02-034 Warszawa 

tel. (0-22) 825 44 66 

ifamex@hyundai.pl 

www.hyundai-ifamex.com.pl 

Pol - Motors Sp. z o.o. 

ul. Kamienna 145 50-545 Wrocław 

tel. (0-71) 369 76 83/84 

salon.hyundai@pol-motors.pl 

www.hyundai.pol-motors.pl

Postaci 

Zbigniew Zalewski 

Sukces 

w branży 

Co złożyło się na osiągnięcie sukcesu? 

Dzięki dwudziestoletniemu doświadczeniu 

w branży budowlanej wiele się nauczyliśmy. 

Wytrwałość i zaangażowanie przyniosły sukcesy. 

Zaowocowało to otrzymaniem kilku nagród, 

które utwierdziły mnie w przekonaniu, że obrałem 

właściwy kierunek. 

Żeby inwestycja nabrała ostatecznego kształtu, 

korzystamy z usług podwykonawców, którzy od 

wielu lat z nami współpracują. Firmy zewnętrzne 

wykonują elewacje budynków, kładą tynki, 

montują drzwi i balustrady, kładą sieć elektryczną. 

Pozostałe rzeczy robimy we własnym 

zakresie. Sami stawiamy konstrukcje, ponie- 

budowlanej 

rozmawiali: maciej kocuj i robert strojecki 

foto: jerzy stalęga 

Z prezesem firmy DOZBUD DEVELOPMENT, Zbigniewem Zalewskim 

rozmawiamy o tym, jak budować mieszkania i sprawiać, żeby ludziom 

wygodnie się w nich żyło przez długie lata 

Panie Prezesie, jak zaczęła się Pana przygoda 

z branżą budowlaną? 

Po wyjściu z wojska na początku lat dziewięćdziesiątych 

postanowiłem założyć działalność 

gospodarczą. Stało się to wtedy możliwe dzięki 

transformacji ustrojowej. Zarejestrowałem 

działalność pod numerem 102, czyli jednym 

z pierwszych w urzędzie gminy w Korytnicy. 

Chciałem działać w branży budowlanej, a konkretnie 

zająć się usługami wykończeniowymi. 

Początkowo były to drobne prace przy wykańczaniu 

mieszkań i domów, potem pojawiły się 

zlecenia na budowę domów jednorodzinnych, 

następnie zaś zdecydowałem się na budowę 

domów wielorodzinnych. Po rozszerzeniu działalności 

na początku roku 2000 doszedłem do 

etapu budowania całych osiedli. 

Właśnie, skąd powstał pomysł, żeby podjąć 

się budowania domów? 

Ponieważ wiele z tego, co przytrafia się nam 

w życiu, jest dziełem przypadku, tak i wtedy po 

podpisaniu umowy na budowę domu jednorodzinnego, 

klient wycofał się z pełnego zakresu 

realizacyjnego, pozostawiając mnie z zakupionymi 

materiałami i gotową do pracy ekipą 

budowlaną. Z potrzeby zminimalizowania strat 

wybudowałem pierwszy swój dom jednorodzinny, 

który następnie sprzedałem. 

Jak na dzień dzisiejszy wygląda Pana działalność? 

Obecnie zarządzam trzema firmami. Dwie 

z nich zajmują się budową mieszkań i domów 

oraz ich wykańczaniem, a trzecia administruje 

już wybudowanymi osiedlami. Działamy 

na terenie prawobrzeżnej części Warszawy 

i przyległych do niej miejscowości. Tu znajduje 

się siedziba i baza firmy z całym specjalistycznym 

zapleczem sprzętowym. Ze względów 

logistycznych łatwiej jest inwestować właśnie 

na tym terenie. Umożliwia mi to bezpośredni 

nadzór nad inwestycjami, dzięki czemu unikamy 

opóźnień i wszystko idzie sprawnie. Jest to 

dla mnie ważne, ponieważ filozofią mojej firmy 

jest przede wszystkim dbałość o satysfakcję 

klientów. Oferujemy w związku z tym gwarancję 

i pełen serwis. Wybudowane osiedla pozostają 

pod naszym stałym nadzorem, co pozwala 

nam dokładać wszelkich starań, aby Klientom 

dobrze się w nich mieszkało. Potępiam praktyki 

niektórych firm, które budują swoje inwestycje, 

a potem zmieniają nazwę i przenoszą się 

w inne miejsce, unikając w ten sposób wszelkiej 

odpowiedzialności za wybudowane przez siebie 

obiekty. W naszej strategii nie ma miejsca 

na tego typu działania. Zadowolenie klientów, 

którzy pozytywnie wypowiadają się o naszych 

inwestycjach, jest dla nas najlepszą rekomendacją. 

Dzięki niej nasze mieszkania cieszą 

się dużą popularnością na rynku lokalnym, 

na którym działamy. W skutek tego, na dzień 

dzisiejszy nawet niedokończone inwestycje są 

sprzedane w 70 proc. Działamy na niewielkim 

obszarze, ale moim zdaniem lepiej być silną lokalną 

firmą, niż mieć rozdrobnioną działalność 

na dużym terytorium. 

8 9

Postaci 

Zbigniew Zalewski 

waż posiadamy własny, specjalistyczny ciężki 

sprzęt. Najtrudniejsze i najbardziej odpowiedzialne 

prace wykonujemy we własnym zakresie, 

co pozwala nam utrzymać konkurencyjne 

ceny na rynku mieszkaniowym. Kompetentna 

i lojalna załoga jest jednym z głównych gwarantów 

takiego sukcesu. Staramy się wzajemnie 

wspierać. Dwa lata temu w okresie zastoju na 

rynku deweloperskim, w czasie kiedy kompletnie 

nic się nie sprzedawało, podjąłem decyzję 

o obniżce cen o 15 proc. W ciągu trzech miesięcy 

sprzedaliśmy ponad 50 mieszkań. Zysk 

firmy był mniejszy, ale dzięki temu uratowaliśmy 

miejsca pracy wszystkim zatrudnionym 

u nas pracownikom. 

Jak długo w dzisiejszych czasach trwa zaprojektowanie 

i zrealizowanie dużej inwestycji? 

Najczęściej zamyka się to w okresie trzech 

lat. Zacząć musimy od wybrania odpowiedniej 

działki. Ważny jest jej rozmiar, kształt i lokalizacja. 

Trzeba to zrobić starannie, bo od tego zależą 

przyszłe koszty inwestycji. Następnie biuro 

projektowe przygotowuje koncepcję inwestycji. 

Od lat współpracujemy z architektami, którzy 

się świetnie na tym znają. Po zaakceptowaniu 

planów występujemy o przydział mediów i pozwolenie 

na budowę. Gdy cała dokumentacja 

jest gotowa, zaczynamy realizować inwestycję. 

Jeśli jest to osiedle na 150 mieszkań, to 

sama budowa może potrwać nawet dwa lata. 

Najtrudniejsza jest początkowa faza przedsięwzięcia 

związana ze skompletowaniem pełnej 

dokumentacji. Gdy jednak uda się już uzyskać 

wszystkie pozwolenia, pałeczka jest po naszej 

stronie i każdy następny etap jest łatwiejszy, bo 

zależny tylko od naszej pracy. 

Jakie projekty realizuje na dzień dzisiejszy 

firma DOZBUD DEVELOPMENT? 

Aktualną inwestycją jest budowa osiedla „Jodłowa” 

w Starej Miłosnej. Będzie to zespół 

czterech budynków ze 119 mieszkaniami 

o powierzchni od 26 do 67 metrów kw. Osiedle 

położone w spokojnej okolicy i sąsiedztwie zabudowy 

jednorodzinnej. Bliskość lasu pozwoli 

mieszkańcom na pełen komfort i zagwarantuje 

satysfakcję z nabytych mieszkań. Planowane 

zakończenie budowy przewidziane jest na koniec 

przyszłego roku. 

Kolejną inwestycją, którą rozpoczniemy w tym 

roku, będzie osiedle domków jednorodzinnych 

w Góraszce. Zbudujemy tam 76 domków 

w zabudowie bliźniaczej o powierzchni od 170 

do 230 metrów kw. ze wszystkimi mediami 

i infrastrukturą. Oświetlone ulice i ciągi piesze 

spowodują, że domy staną się atrakcyjniejsze. 

Nieczęsto zdarza się, aby klient kupił dom, do 

którego nie ma dobrego dojazdu i miejsca zapewniającego 

mu spokojny spacer z bliskimi 

mu osobami. Przygotowujemy mu więc ofertę, 

dzięki której zamieszka w miejscu posiadającym 

pełną infrastrukturę i niezbędne wygody. 

Nasza oferta skierowana jest do osób, które zaangażowane 

są w pracę zawodową i inwestują 

w kupno swojego wymarzonego domu, a nie 

starają się go sobie wybudować, bo po prostu 

nie mają na to czasu. 

Jakie problemy stoją w dzisiejszych czasach 

przed firmami budowlanymi? 

Na dzień dzisiejszy największą bolączką działalności 

gospodarczej jest biurokracja. Celem 

przedsiębiorcy nie jest walka z urzędami. My 

mamy do zrealizowania cele naszych firm. 

Aby dane nam było skoncentrowanie się wyłącznie 

na nich, wystarczy, że wszelkie decyzje 

podejmowane będą zgodnie z przepisami 

i w odpowiednim terminie. Niejednokrotnie, 

wyegzekwowanie najprostszych spraw urasta 

do rangi ogromnego problemu. Tracimy czas 

i energię, a dokumenty wędrują pomiędzy biurkami 

poszczególnych urzędników niezdolnych 

do podjęcia odpowiedzialnej decyzji. Nie wydaje 

mi się, aby mieli złą wolę, ale przy szybciej 

podejmowanych decyzjach wszystko zaczęłoby 

od razu lepiej funkcjonować. Mam jednak nadzieję, 

że sytuacja w polskich urzędach poprawi 

się w najbliższej przyszłości. 

Czy większość czasu spędza Pan w pracy? 

W tygodniu mam bardzo mało wolnego czasu, 

ale staram się wszystko tak zorganizować, żeby 

mieć wolne weekendy. Spędzam je z rodziną, 

osobami bliskimi memu sercu, bo to jest w życiu 

najważniejsze. Uważam też, że trzeba czasami 

trochę odpocząć, aby zregenerować siły 

i nabrać energii. Zdaję sobie sprawę, że zbyt 

wiele pracując staję się mniej wydajny dlatego 

też chyba najlepsze pomysły zawsze miewam 

w poniedziałek po wolnym weekendzie. Prowadzenie 

własnej firmy wiąże się z wieloma stresami 

i koniecznością podejmowania trudnych 

decyzji. Nie wszyscy są w stanie temu podołać. 

Ja doskonale sobie z tym radzę i lubię to, co robię. 

Wychodzę z założenia, że każdy powinien 

zajmować się tym, na czym zna się najlepiej. 

Czy z okazji dwudziestolecia działalności 

firmy szykuje Pan Prezes coś specjalnego? 

Tak – w ramach podziękowania dla pracowników 

i firm z nami współpracujących organizuję 

wyjazd do znanego ośrodka wypoczynkowego, 

gdzie będziemy mogli wspólnie spędzić czas 

i świętować tę okrągłą rocznicę. Przygotowane 

są też różne atrakcje i niespodzianki. 

Jakieś plany zawodowe na najbliższą przyszłość? 

Moim celem w najbliższej przyszłości jest wybudowanie 

nowoczesnego biurowca w Ząbkach 

pod Warszawą. Będzie to prestiżowy, wysoki 

i przeszklony budynek. Lokalizacja i projekt są 

przygotowane. Niestety mam wrażenie, że nie 

wszyscy urzędnicy w gminie są przekonani do 

tego projektu, a przecież taka inwestycja stworzy 

nowe miejsca pracy i przyniesie korzyści 

i prestiż całej miejscowości. Trudności te jednak 

mnie nie zniechęcają. Najważniejsze są dla mnie 

marzenia i cele, do których można dążyć. Stawiam 

sobie zawsze cele trudne i mozolnie je realizuję.• 

10 11

Postaci 

Elizabeth Taylor 

Niezapomniana 

E 

Kleopatra 

tekst: macjej kocuj 

foto: 

Elizabeth Taylor miała w sobie wszystko to, co powinna mieć prawdziwa gwiazda show biznesu. Talent aktorski, 

odwagę, szczęście do dobrych ról, barwne życie prywatne i umiejętność ściągania na siebie uwagi mediów 

Elizabeth Taylor urodziła się w Wielkiej Brytanii, 

ale jej rodzice byli Amerykanami. Jej ojciec handlował 

dziełami sztuki, a matka Sara Sothern 

była aktorką. To właśnie na niej wzorowała się 

młoda Liz. Już jako mała dziewczynka wiedziała, 

jak powinno się występować przed kamerą. 

Państwo Taylor postanowili wrócić do Stanów 

Zjednoczonych tuż przed wybuchem II Wojny 

Światowej. Zamieszkali w Los Angeles. Wiele 

osób związanych z filmem, w których towarzystwie 

obracała się Sara Sothern, było zachwyconych 

urokiem młodej Elizabeth. Namawiali ją, 

żeby wzięła udział w castingu do roli córki Scarlett 

w filmie „Przeminęło z wiatrem”. Matka Liz 

nie zgodziła się na to, bo początkowo nie chciała, 

żeby jej córka rozpoczynała karierę w tak 

młodym wieku. Wreszcie jednak dała się namówić, 

dzięki czemu Elizabeth stała się sławna 

już jako dziesięcioletnia dziewczynka. Zagrała 

w wielkim przeboju kina familijnego, niezapomnianym 

„Lessie wróć”. Krytycy od razu zaczęli 

jej wróżyć wielką karierę. Szybko wyrosła 

na piękną dziewczynę, w której czarujących 

oczach bez pamięci zakochiwali się mężczyźni. 

Nie ma w tym ani trochę przesady, bo natura 

obdarzyła ją niezwykłą mutacją – fioletowym 

kolorem tęczówek i podwójnymi rzędami rzęs. 

Po pierwszym sukcesie na filmowym ekranie 

rozwojem kariery Elizabeth zajęła się jej matka. 

Dziewczyna nie miała czasu dla siebie. 

Została odseparowana od rówieśników, nie 

chodziła nawet do szkoły. Ciągle ćwiczyła zapamiętywanie 

tekstu i uczyła się tajników sztuki 

aktorskiej z płakaniem na zawołanie włącznie. 

Kolejna rola nastoletniej dżokejki w filmie „Wielka 

nagroda” ugruntowała jej pozycję dziecięcej 

gwiazdy kina. 

Na początku lat 50-tych zagrała w filmie „Miejsce 

pod słońcem”. Wtedy po raz pierwszy błysnęła 

jako dorosła aktorka. Miała dopiero siedemnaście 

lat, ale krytycy byli zachwyceni tym, 

w jak dorosły sposób potrafiła zagrać scenę 

miłosną. 

Później udało jej się dostać główną kobiecą rolę 

w westernie „Olbrzym”. Wielka gwiazda tego 

filmu, Rock Hudson mógł wybrać aktorkę, która 

będzie mu towarzyszyć na planie spośród 

dwóch kandydatur: Elizabeth Taylor i Grace Kelly. 

Podobno początkowo nie mógł się zdecydować, 

ale w końcu szczęście uśmiechnęło się do 

Liz. Film okazał się prawdziwym hitem. Otrzymał 

dziesięć nominacji do Oscara. To był początek 

wielkiej kariery. Przez kolejne trzy lata Elizabeth 

Taylor było nominowana do nagrody Oscara za 

role w filmach: „W poszukiwaniu deszczowego 

drzewa” (1957 rok), „Kotka na gorącym blaszanym 

dachu” (1958 rok), „Nagle, zeszłego lata” 

(1959 rok). Wreszcie otrzymała upragnioną statuetkę 

za kreację w „BUtterfield 8”. 

Od tego momentu Elizabeth Taylor zasypywana 

była licznymi propozycjami ról. Każdy 

reżyser pragnął ją mieć w swoim filmie, 

a gwiazdy Hollywood chciały grać u jej boku. 

W latach 50-tych i 60-tych występowała z najsłynniejszymi 

wówczas aktorami, z Jamesem 

Deanem, Rockiem Hudsonem, Montgomery 

Cliftem, Paulem Newmanem, Marlonem Brando 

czy Richardem Burtonem. 

Ikoną Hollywood stała się dzięki tytułowej roli 

w filmie „Kleopatra”. Po raz kolejny objawiło 

się tu szczęście Elizabeth, bo przy obsadzaniu 

roli królowej Egiptu producenci brali pod uwagę 

Audrey Hepburn, Joan Collins i Susan Hayward. 

Taylor za zagranie Kleopatry nie dostała 

żadnej nagrody, ale wielu miłośników kina 

uważa, że to było jej szczytowe osiągnięcie. 

Co ciekawe sam film został ostro skrytykowany 

przez znawców, że mocno ociera się o kicz. 

W dodatku wszedł na ekrany, gdy publiczność 

odczuwała już przesyt superprodukcjami 

i wpływy z biletów nie pokryły gigantycznych 

kosztów przedsięwzięcia. Akademia Filmowa 

doceniła nagrodami jedynie scenografię, zdjęcia, 

efekty specjalne i kostiumy. Można jednak 

powiedzieć, że to ostatnie wyróżnienie, to zasługa 

Elizabeth Taylor, bo wystąpiła na planie 

w 65 różnych kreacjach, które kosztowały ponad 

130 000 dolarów i były zdobione złotem 

i prawdziwymi klejnotami. Jej rola stała się 

głośna już podczas kręcenia zdjęć za sprawą 

gorącego romansu na planie filmowym, jaki 

wywiązał się między nią, a Richardem Burtonem 

grającym Marka Antoniusza. Ta kreacja 

przyniosła Elizabeth Taylor nie tylko sławę, ale 

i bogactwo, bo otrzymała za nią gigantyczną 

jak na tamte czasy gażę miliona dolarów. 

Taylor nie bała się trudnych ról, nawet takich, 

które mogły ujemnie wpłynąć na jej reputację. 

Przed kamerą wcielała się w prostytutki, alkoholiczki, 

kobiety fatalne. W filmie „Kto się boi 

Virginii Woolf” zgodziła się na charakteryzację, 

która postarzyła ją o 20 lat. W tamtych czasach 

13

Postaci 

Elizabeth Taylor 

dla większości aktorek coś takiego było nie do 

pomyślenia. Elizabeth Taylor nie robiła z tego 

problemu, co okazało się strzałem w dziesiątkę, 

bo za tę rolę otrzymała kolejną nagrodę Oscara. 

Jej burzliwe życie prywatne stanowiło pożywkę 

dla mediów. Miały się one o czym rozpisywać. 

Taylor pierwszy raz wyszła za mąż w wieku 

osiemnastu lat za dziedzica hotelarskiej rodziny 

Hiltonów. Rozwiodła się z nim po dziewięciu 

miesiącach i kilka dni później została żoną starszego 

o 20 lat aktora Michaela Wildinga. Kilka 

tygodni po tragicznej śmierci swego trzeciego 

męża, Michaela Todda, miała już romans z jego 

najlepszym przyjacielem, Eddiem Fisherem, 

który był wtedy mężem aktorki Debbie Reynolds. 

Za Richarda Burtona, jedną z wielkich 

miłości swego życia, wychodziła dwukrotnie. 

Była też żoną senatora Johna Warnera i... robotnika 

budowlanego poznanego w klinice odwykowej. 

Zanim pierwszy raz wyszła za mąż 

miała romans z Glennem Davisem, słynnym 

amerykańskim futbolistą. O jej rękę zabiegał też 

Howard Hughes, znany szerzej dzięki poświęconemu 

jego życiu filmowi „Awiator”. Słynny 

milioner przyleciał do niej helikopterem i obsypał 

ją garściami diamentów. Dziennikarze mieli 

więc o czym pisać, a miłośnicy plotek z życia 

celebrytów z podnieceniem czekali na kolejne 

doniesienia o przygodach Elizabeth Taylor. 

Sama aktorka podsycała zainteresowanie swoją 

osobą. Ujawniała swoje romanse, opowiadała 

o swoich słabostkach, organizowała huczne 

przyjęcia, które stawały się tematem dla prasy. 

To właśnie po jednej z takich imprez będący 

u szczytu sławy Montgomery Clift prowadząc 

pod wpływem alkoholu, rozbił swój samochód 

i został ciężko ranny, co spowodowało upadek 

jego wielkiej kariery. 

Swymi seksownymi kreacjami i śmiałym zachowaniem 

Elizabeth Taylor przyczyniła się do 

zmian w obyczajowości i początku rewolucji 

seksualnej. Była pierwszą prawdziwą gwiazdą 

Hollywood, która zgodziła się na sesję zdjęciową 

dla magazynu „Playboy”. 

W późniejszych latach swojej kariery zaangażowała 

się w działalność charytatywną. 

Założyła fundację, która zajęła się leczeniem 

chorych na AIDS. Jako pierwsza gwiazda Hollywood 

poruszyła ten temat, który w 1984 roku 

traktowany był w środowisku filmowym jak 

tabu. Liz była też bliską przyjaciółką Michaela 

Jacksona. Wspierała go, gdy został oskarżony 

o wykorzystywanie dzieci. Wierzyła w jego 

niewinność i często odwiedzała go w posiadłości 

Neverland. Tam też wzięła ślub ze swoim 

ostatnim mężem, Larrym Fortensky'm. 

Elizabeth Taylor kochała biżuterię. To była prawdziwa 

miłość jej życia. Zostawiła po sobie kolekcję 

diamentów, szmaragdów i rubinów wartą 

150 milionów dolarów. Najcenniejsze klejnoty 

podarował jej Richard Burton. Były wśród nich 

wielokaratowe diamenty i dziesięciogramowa 

perła, która należała 500 lat temu do angielskiej 

królowej Marii Tudor, córki Henryka VIII. 

W ostatnich latach Elizabeth Taylor miała duże 

kłopoty ze zdrowiem. Przyczyniły się do tego 

lata nadużywania alkoholu i uzależnienia od 

leków, ale również mutacja, która z jednej strony 

dała jej piękne podwójne rzęsy, a z drugiej 

osłabiła jej serce. Elizabeth często trafiała do 

szpitala. Przeszła prawie dwadzieścia operacji. 

Zmagała się z rakiem skóry i chorobami 

płuc. Zmarła jednak z powodu niewydolności 

serca 23 marca 2011 roku w wieku 79 lat. Prywatna 

ceremonia pogrzebowa rozpoczęła się 

z kilkunastominutowym opóźnieniem. Aktorka 

zawsze powtarzała, że chce się spóźnić na 

swój pogrzeb. 

• 

15

Postaci 

Wojciech Cejrowski 

Uwielbiam 

dzikie miejsca 

Podróżnik, dziennikarz, pisarz, fotograf, badacz dzikich 

plemion, członek Królewskiego Towarzystwa Geograficznego 

w Londynie. Oto Wojciech Cejrowski - człowiek, 

który spędził pół życia w podróży 

foto: www.cejrowski.com 

KKiedy po raz pierwszy wyjechał Pan w tropiki? 

Moje wyprawy zaczęły się od wyjazdu do Meksyku 

w 1984 roku, praktycznie bez pieniędzy. 

Na pierwszy bilet uciułałem sprzedając lodówkę 

i to jeszcze nie koniec. W Meksyku musiałem 

dorabiać sobie m.in. pracując jako barman 

w ekskluzywnym hotelu w Acapulco. 

Początek mojej barmańskiej kariery wyglądał 

dosyć zabawnie. Poznałem polskiego marynarza, 

który uciekł ze statku Batory, gdzie zajmował 

się dorywczo serwowaniem alkoholi gościom. 

Trafił do Meksyku i tam nadal pracował 

za barem. Z przyczyn praktycznych wszedłem 

z nim w następujący układ: kiedy on nocami 

pracował, ja spałem w jego pokoju. Natomiast 

w dzień, on odpoczywał po ciężkich nocach, 

a wtedy ja zwiedzałem miasto. Któregoś dnia 

ustalony między nami porządek został zburzony. 

Barman zachorował na grypę i ja musiałem 

go zastąpić za barem. W zamian za moje poświęcenie 

wszystkie napiwki tej nocy miały trafić 

do mojej kieszeni. Jednak główny problem 

tkwił w tym, że nie potrafiłem przyrządzić żadnego 

drinka. Ale i z tym jakoś sobie wspólnie 

poradziliśmy. On nauczył mnie mieszać Margaritę 

i Piňa Coladę. Dzięki tej lekcji przetrwałem 

całą noc, co niestety nie było sprawą łatwą, ale 

z perspektywy czasu niezwykle zabawną. Otóż, 

zamożni goście z USA przebywający w tym 

hotelu próbowali zamawiać dziesiątki różnych 

ciekawych drinków, na co ja szybko i na dodatek 

po hiszpańsku pytałem: Margarita czy Piňa 

Colada? Na co większość z nich głośno i wyraźnie 

odpowiadała mi, ze nie chce Margarity, tylko 

coś zupełnie innego – np. gin z tonikiem – wtedy 

ja rżnąłem głupka i uparcie potwierdzałem: 

„Jedna Margarita, Senior. Już się robi”. Z Margaritą 

i Piňa Coladą wytrwałem całą noc, goście 

również jakoś to przeżyli. Najważniejsze, 

że zebrałem sporą sumę pieniędzy z napiwków. 

Od tego czasu bardzo polubiłem mieszanie 

drinków i robię to przy każdej możliwej okazji. 

Co Pana tak gna po świecie, że odlatuje Pan 

do ciepłych krajów jak bocian? 

Szukam miejsc, gdzie nie dotarła jeszcze nasza 

cywilizacja. Szukam ostatnich wolnych Indian – 

dzikich plemion Amazonii. W ten sposób realizuję 

dziecięce marzenia o dalekich podróżach 

i przygodach. Robię rzeczy, o których kiedyś 

czytałem w książkach przygodowych. Jestem 

szczęśliwy. Najbardziej tam – pośród dzikich 

plemion. Tam, gdzie nie ma granic państwowych, 

władzy, urzędasów. Tam, gdzie człowiek 

sam decyduje o sobie. 

Nie boi się Pan tych wszystkich robali, węży, 

trujących krzewów? 

Kiedy opisuję moje wyprawy, staram się zachować 

umiar – nie epatować czystym pięknem, bo 

tam obok piękna są także rzeczy nieprzyjemne, 

groźne, niebezpieczne. Ale nawet te najgorsze 

opisuję z humorem, prawda? Arkady Fiedler 

trochę idealizował w swoich książkach: "Ryby 

śpiewają w Ukajali"... Ryby już nie śpiewają 

w Ukajali, bośmy je wszystkie wyłapali, wytruli, 

zjedli lub sprzedali... no w każdym razie te śpiewające. 

Staram się oddawać prawdę. Kiedy piszę 

o ludziach, pokazuję nie tylko szczęśliwych 

Indian. Kiedy piszę o przyrodzie, pokazuję nie 

tylko pachnące kwiatki – także wredną rybkę 

canero, która wpływa ludziom w pupę i zaczyna 

człowieka wyjadać od środka. Napisałem 

o paru niebezpieczeństwach, których sam się 

boję. Mam portki pełne strachu, gdy idę przez 

las i wiem, że istnieje taki motyl, który ma na 

skrzydłach cyjanek potasu – machnie człowiekowi 

w twarz i koniec. Ale nie przeraża mnie on 

na tyle, żebym nie poszedł dalej. Jest to, przez 

tę swoją grozę, fascynująco piękne. Taki delikatny 

motylek, bezbronna istota, każdy ją może 

zgnieść, pohańbić, zrobić z nią co chce, a on 

potrafi się obronić. To daje nadzieję, że ja pojedynczy 

człowiek, wobec wielkiej machiny Unii 

Europejskiej też ocalę swoją wolność osobistą. 

Wystraszył się Pan kiedyś podczas podróży? 

Dawno temu w Gwatemali jechałem autobusem 

i była taka mgła, że kierowca postanowił 

zatrzymać się i przeczekać do rana w jakimś 

miasteczku. Była trzecia w nocy, więc zaciągnął 

hamulec ręczny i poszedł spać do tyłu. Nagle 

zerwał się ręczny hamulec i autobus ruszył. 

Ja siedziałem zaraz za miejscem dla kierowcy, 

więc doskoczyłem i próbowałem wrzucić 

bieg, żeby nas zatrzymać. Niestety lewarek do 

zmiany biegów został mi w ręku, a my ostatecznie 

wjechaliśmy w jakąś glinianą chałupę. Na 

szczęście nikomu nic się nie stało, ale... Kiedy 

się wszyscy obudzili, to zobaczyli, że gringo 

z wyrwanym lewarkiem siedzi za kierownicą, 

a przód autobusu jest wbity w glinianą chałupę, 

z której dobiegają wrzaski przerażonych 

mieszkańców. W efekcie zostałem na jakiś czas 

aresztowany do wyjaśnienia. 

Musiał Pan zwrócić pieniądze za straty? 

Nie, bo uciekłem przez kibel. Na szczęście nikt 

nie wziął mojego paszportu, tylko mnie zamknęli 

i poszli spać. Mogłem potem wrócić do Gwatemali, 

bo nikt mnie tam nie ściga. Straciłem 

tylko plecak z bagażami. Pewnie to wystarczyło 

za całe odszkodowanie i nikt nie robił sprawy. 

A czym Pan się żywi w dżungli, zabiera pan 

własny prowiant? 

To byłby błąd. W dżungli wszystko zaraz zgnije, 

spleśnieje, a poza tym strasznie ciężko 

jest maszerować z ciężkim bagażem. Bardziej 

praktycznym rozwiązaniem jest wybranie takiego 

indiańskiego przewodnika, który jest jednocześnie 

świetnym myśliwym. On codziennie 

dostarcza nam świeżego jedzenia. 

Jada Pan robaki? 

Pędraki wydłubane z butwiejących pni to 

amazoński przysmak. Robi się z nich rosołek 

i szaszłyki, ale najczęściej podaje na surowo. 

16 17

Postaci 

Indiańskie dzieci pochłaniają je łapczywie jak 

czekoladki. Ja miałem z tym trochę kłopotów, 

ale przełknąłem... 

A pieczone mrówki? 

Jadam, ale niezbyt chętnie. Dla Indian to tyle, co 

nasze chrupki, a ponieważ za żadnymi chrupkami 

nie przepadam, więc i tych mrówczanych 

unikam. Uwielbiam ryby i kiedy płyniemy łodzią, 

mam w każdej chwili posiłek, nawet bez zatrzymywania 

się. Gorzej, jak kilka dni pada. U nas 

się mówi, że jak pada, to ryby biorą. Tam jest na 

odwrót. Jak pada, to z brzegów rzeki wpada do 

głównego koryta mnóstwo błota, mętnej wody, 

ryby głupieją, chowają się po kątach i czekają, 

aż się woda ustoi. Wtedy musimy polować na 

przykład na małpy. 

Pisze Pan na swojej stronie internetowej, że 

zabiera na wyprawy biznesmenów, również 

tych z dużymi brzuchami. Dają sobie radę? 

O, tak, choć niektórym jest naprawdę trudno się 

przestawić, że w dżungli to ja jestem ich szefem. 

Jednego z biznesmenów, który nie miał czasu 

na męczącą podróż w głąb dżungli łódką, spuszczaliśmy 

na linie z helikoptera. Poza biznesmenami 

zdarzało mi się brać do dżungli ubogich 

pasjonatów albo naukowców (co na jedno wychodzi), 

którzy sprzedawali lodówkę i telewizor, 

aby tam się znaleźć. Wystarczy dwa, trzy tysiące 

dolarów, aby przeżyć przygodę życia. 

Czy istnieje ulubione miejsce, do którego 

Pan wraca? 

Do Meksyku! Polska to moja Matka – ziemia 

ojczysta, a Meksyk to moja żona – kraina w 

której się zakochałem i związałem z nią już 

chyba na zawsze. Matki się nie wybiera, a kocha 

do śmierci. Natomiast, kiedy człowiek podrośnie 

zakochuje się w jakiejś pięknej kobiecie 

i idzie za nią, ba nawet żeni się z nią. Wtedy 

najczęściej przenosi się do innego domu. 

Meksyk pokochałem sercem dorosłego mężczyzny. 

Ma on w sobie coś, co mnie porywa. 

Uwielbiam meksykańską kuchnię, piękną kolorystykę, 

bardzo dobry klimat i ludzi, których 

cechuje ułańska fantazja i stosunek do pracy 

w stylu „maniana”, tzn. że gdy jest praca należy 

pracować, ale gdy dom odwiedza dawno 

niewidziany przyjaciel, rzuca się robotę w kąt 

i idzie w tzw. tango z kumplem. To niezwykle 

odpowiada mojemu sercu. Mojemu sercu nie 

jest obojętna również Amazonia, uwielbiam 

dzikie miejsca. Z kolei nie cierpię gór, dlatego 

mnie Państwo nie znajdą w Andach, chyba żebym 

musiał przez nie gdzieś dojechać. 

Czy są jeszcze takie miejsca, gdzie chciałby 

Pan pojechać? 

Marzenie życia – dojść piechotą do źródeł Orinoko. 

Od 50 lat nie było tam żadnej wyprawy. 

A zaraz obok są takie góry stołowe nazywają 

się Tepui. Korki skalne, które coś wypchnęło 

ponad poziom równiny. Góry – wyspy pośród 

pustej płaskiej przestrzeni. Na czubku tych gór 

są rozległe płaszczyzny, pokryte roślinnością 

inną niż ta na dole. Człowiek może tam złapać 

motyla, którego nie ma nigdzie indziej na kuli 

ziemskiej, albo mysz. A tych gór jest ze sto. • 

18

Sztuka 

Jan Lebenstein 

Jan Lebenstein: 

K 

jedność miłości i śmierci 

tekst: jarosław górski 

Twórczość Jana Lebensteina to znakomita i niezwykle oryginalna synteza awangardowych 

poszukiwań formalnych i klasycyzującego przywiązania do archaicznych mitów i wyobrażeń 

Konsekwentne poszukiwanie języka 

Jan Lebenstein (1930-1999) to malarz, którego styl jest rozpoznawalny 

na pierwszy rzut oka. Już w pracach bardzo młodego artysty z połowy lat 

50. można dostrzec początki konsekwentnie później realizowanego artystycznego 

projektu, tworzenia własnego języka. W 1959 roku Lebenstein 

został uhonorowany Grand Prix na I Biennale Młodych w Paryżu (nagrodę 

wręczał ówczesny minister kultury Francji, pisarz i wybitny znawca sztuk 

plastycznych Andre Malraux) za swój cykl Figur osiowych – obrazów 

przedstawiających postaci ludzkie zredukowane do zgrubnego zarysu, 

podzielone wyraźną osią na dwie podobne, choć niekoniecznie równe 

części, przywołujące natychmiast skojarzenie z najbardziej archaicznymi 

i prymitywnymi wyobrażeniami ludzi i bóstw, z paleolitycznymi idolami i totemami. 

Prace te, paradoksalnie, nawiązywały także do chrześcijańskiej 

Jan Lebenstein, Figura osiowa 171, 1962, obrazy ze zbiorów 

Splot miłości i śmierci 

Skądkolwiek trofea wzięły się na ścianie, w zestawieniu z hipererotyczną, 

witalną, groźną i dominującą postacią kobiecą wydają się tym bardziej 

martwe, pozbawione życia i wyrazu. I tym mocniej przemawiają przewyobraźni, 

z jednej strony budząc asocjacje z krzyżem i rozpiętą na nim 

postacią, z drugiej zaś – dzieląc przestrzeń na wyraźnie skonfliktowane 

ze sobą obszary, jakby po manichejsku ścierały się tam ze sobą siły dobra 

i zła. Nagroda wzbudziła ogromne zainteresowanie młodym artystą mediów, 

kolekcjonerów i galerii, otrzymał propozycje wystaw i stypendiów. 

Sukces skłonił malarza do pozostania we Francji, co niestety w tamtych 

czasach wiązało się z tym, że w Polsce natychmiast został on objęty zmową 

milczenia (do czego przyczyniło się to, że Lebenstein podjął współpracę 

ze środowiskami emigracji politycznej, m.in. z Instytutem Literackim 

i „Kulturą” Jerzego Giedroycia). Dla Lebensteina pozostanie na Zachodzie 

nie oznaczało, jak dla wielu jego kolegów, dyskontowania powodzenia 

i wypowiadania się wciąż w tym języku, który przyniósł mu powodzenie 

i uznanie, ale było początkiem dalszych poszukiwań. Poszukiwań, 

dodajmy, bardzo owocnych artystycznie, choć często idących w poprzek 

oczekiwań międzynarodowej publiczności i krytyków. 

Trofea – archetypy i groteska 

Spójrzmy na bardzo charakterystyczny dla nieco późniejszej niż Figury 

osiowe twórczości malarza obraz zatytułowany Trofea, znakomity przykład 

dojrzałego stylu artysty. To płótno z 1967 roku, solidne (2×1 m.), utrzymane 

w ulubionych przez Lebensteina, ziemistych tonach. Nad tematem 

i ujęciem malarz myślał i pracował z pewnością bardzo intensywnie, 

o czym świadczy obecność w spuściźnie po artyście licznych szkiców, ale 

także rysunków i grafik ukazujących różne wersje kompozycji. Widzimy 

tu postać kobiecą, której wyuzdana nagość jest tak jak u modelek porno 

podkreślona przez buty na wysokich obcasach, wychylającą się może 

przez okno, może przez barierkę balkonu, opartą w geście po tysiąckroć 

obśmianym przez opisy znudzonych gospodyń domowych całymi dniami 

wyglądających tęsknie na podwórze i równie tęsknie i zachęcająco 

wypinających w kierunku nieistniejącego kochanka solidne pośladki. Ale 

pośladki tej właśnie postaci wypięte są w nienaturalnym, przesadnym, 

wręcz groteskowym zgięciu. Są nie tylko solidne, ale potężne. Od razu 

przywodzą na myśl neolityczne figurki Wielkiej Bogini, matki karmicielki 

i jednocześnie kusicielki władającej matriarchalnym światem. Bogini 

Lebensteina jest jednak nie tylko witalna. Jej postawa czyni ją bowiem 

zupełnie nieludzką, jakby ptasią, być może jest to harpia lub syrena wabiąca 

mężczyzn swoim kobiecym wdziękiem i obietnicą nadzwyczajnych 

erotycznych rozkoszy po to, żeby ich potem pożreć, zadając najstraszliwsze 

męczarnie. Groźnego, a jednocześnie wzniosłego wyrazu dodają tej 

postaci promienie otaczające głowę na kształt aureoli. Palce widocznej 

dłoni zdają się poruszać i wić jakby węże, co znów przywodzi skojarzenia 

ze zdradliwymi mitycznymi, żeńskimi potworami. 

Z boku postaci tej przyglądają się zadziwiające głowy. Jest jedna ptasia, 

jest słoniowa, ludzko-małpia i świńsko-bycza. Przypominają one ilustracje 

ze średniowiecznych i wczesnonowożytnych bestiariów (które nota bene 

Lebenstein uważnie badał, doszukując się w wyobrażonych tam rzeczywistych 

i fantastycznych zwierzętach i stworach emanacji odwiecznych 

ludzkich lęków). Uważny odbiorca dostrzeże także ich podobieństwo do 

istot zapełniających dziwne światy wykreowane przez Hieronima Boscha. 

Takie głowy często są tam przytwierdzone do ludzkich korpusów, wskazują 

na niemożność ucieczki człowieka od zwierzęcej, podłej natury, na bezbronność 

istoty ludzkiej wobec własnych żądz i instynktów. Ale jaki jest 

status tych głów na obrazie Lebensteina? Czy są one tytułowymi trofeami, 

które ta przerażająca kobieca postać powiesiła na ścianie, żeby napawać 

się swoimi erotycznymi zwycięstwami? Czy ona ma zwyczaj dekapitowania 

swoich kochanków? A może wnęki w bocznej ścianie to po prostu 

okienka, przez które te dziwaczne, pokraczne bestie podglądają kobiecą 

postać? A może jest i tak, i tak: skoro oni przygnani tutaj erotycznym instynktem 

tylko ją zobaczyli, tylko wychylili głowy w jej kierunku, już przepadli, 

już w rzeczy samej stracili głowy, zamienili się w martwe, wypchane 

trofea pozbawione możliwości decydowania o swoich poczynaniach, stali 

się makabryczną dekoracją siedziby kobiecego potwora. 

słaniem Lebensteina. Erotyzmu i śmierci nie da się od siebie oddzielić, 

są one splecione ze sobą na zawsze, a każdy akt miłosny, mimo swojej 

mocy kreacyjnej, jest jednocześnie aktem umierania. Archaiczność przedstawionych 

tu wyobrażeń i przywołanych skojarzeń (co jeszcze potęguje 

kolorystyka obrazu przywodząca na myśl rysunek, który przez wiele lat 

czy nawet stuleci przeleżał w ziemi czekając na odkrywcę) tym bardziej 

podkreśla jego uniwersalną, niezależną od czasu i miejsca wymowę. Miłość 

i śmierć zawsze i wszędzie są siostrami, życie jest czasem, w którym 

się umiera, a najintensywniejsze umieranie jest jednocześnie najbardziej 

intensywnym, przynoszącym najwięcej rozkoszy życiem. 

• 

Jan Lebenstein, Figura osiowa 111, 1961 

20 21

Tu warto bywać 

Egipt 

Egipt czeka 

tekst i foto: Anna zawadzka 

Egipski kurort Sharm El Sheikh od lat kochany jest przez polskich turystów. Jednak w nadchodzące wakacje wielu z nich, w obawie 

o swoje bezpieczeństwo po niedawnej rewolucji w Egipcie, jest gotowych zrezygnować z przyjemności wygrzewania się 

w gorącym słońcu na wspaniałych plażach i z możliwości oglądania jednej z najwspanialszych koralowych raf. Tymczasem jak 

zapewniają władze, pracownicy turystycznego sektora oraz pisząca te słowa właśnie teraz powinniśmy pomyśleć o odwiedzeniu 

tego egzotycznego i nie tak odległego turystycznego raju 

foto: wezyr holidays 

T 

Turystyka odgrywa kluczową rolę dla rozwoju 

całego Egiptu. Kraj ten każdego roku odwiedza 

15 milionów turystów, co daje blisko 13 

miliardów dolarów przychodów z turystyki rocznie. 

Tymczasem w wyniku egipskiej rewolucji 

i krwawych zamieszek sektor załamał się. Straty 

z tytułu turystyki, które obliczono na koniec 

lutego, wyniosły 1 mld dolarów. Takiej kwoty 

nie da się szybko nadrobić. Tym bardziej, że 

wielu turystów, wciąż obawiając się o swoje 

bezpieczeństwo, chce zrezygnować z odwiedzeniu 

tego pięknego kraju w te wakacje. 

W chwili obecnej, w związku ze spadkiem 

liczby podróżnych, wielu pracowników sektora 

turystyczno-hotelowego jest na przymusowych 

urlopach lub pracuje za niższe wynagrodzenie. 

Tymczasem wszystkie atrakcje, za które tak 

kochamy Egipt są znów dostępne. Wycieczki 

do Kairu, Gizy, Luksoru, Karnaku czy Doliny 

Królów organizowane są jak dawniej. Znów 

oglądać można to, co udało się archeologom 

wydobyć na światło dzienne z piasków pustyni 

i starożytnych grobowców. Podczas rewolucji 

skradzione zostały co prawda 24 eksponaty 

z Muzeum Egipskiego w Kairze, jednak tylko 

8 z nich nie zostało dotychczas zwróconych. 

Władze mają nadzieję na szybkie ich odzyskanie, 

gdyż jak zapewniają, złodzieje nie mają 

szans na ich sprzedaż ani wywóz z kraju. 

Egipt to jednak nie tylko miejsce dla entuzjastów 

antycznej historii i kultury. Przyciąga 

on także podwodnymi krajobrazami jednej 

z najwspanialszych na świecie raf koralowych, 

urokiem plaż ze złotym pustynnym piaskiem, 

cudownym słońcem, mistycyzmem Półwyspu 

Synaj. To wszystko oferuje Sharm El Sheikh, 

najsłynniejszy kurort Morza Czerwonego – egzotyczny, 

a równocześnie tak nam bliski, bo dostępny 

już po 4 godzinach lotu z Polski. 

Zamieszki, które w styczniu tego roku miały 

miejsce w 28 miastach Egiptu, całkowicie ominęły 

Sharm El Sheikh, który generuje 1/3 krajowych 

przychodów z turystyki. – Tu wszyscy 

żyjemy z turystyki. Popieramy rewolucję, ale to 

co dla nas najważniejsze to bezpieczeństwo 

turystów – mówi Gabriel, Egipcjanin zatrudniony 

przez jedno z polskich biur podróży. Praca 

w turystyce jest bardzo ceniona. To nie może 

22 23

Tu warto bywać 

Egipt 

dziwić, gdy weźmiemy pod uwagę, że średnia 

egipska pensja to 130 dolarów. Gabriel, który 

skończył studia prawnicze, mógłby zarabiać 

w Kairze 300 dolarów. Pilotując wycieczki 

w Sharm El Sheikh dostaje 3 razy tyle. O tym, 

iż Sharm El Sheikh jest oazą spokoju, może 

świadczyć także i to, że właśnie tutaj ukrył się 

prezydent Hosni Mubarak, uciekając przed rewolucją. 

W Sharm El Sheikh byłam pod koniec marca. 

Jak na miejsce, gdzie sezon trwa cały rok, było 

zadziwiająco pusto. Choć coraz bardziej odważnie 

zaczynali zjeżdżać Rosjanie i Brytyjczycy. 

Tam nic się nie zmieniło, hotele czekają na 

turystów. Otwarte są także sklepy, restauracje 

i kluby. Zarówno pracownicy hoteli, jak i służby 

porządkowe dokładają wszelkich starań, aby 

osoby wypoczywające w resortach czuły się 

bezpiecznie i mogły w pełni korzystać z atrakcji 

oferowanych przez hotele. A jest ich tu ponad 

500. Większość z nich to nowoczesne kompleksy, 

w skład których wchodzi wszystko, czego 

turysta może zapragnąć. Miejscowość wciąż 

się rozrasta. Każdego roku otwieranych jest 

co najmniej kilka nowych hoteli połączonych 

z nowoczesną infrastrukturą sklepów, restauracji, 

basenów i ogrodów. Na szczęście hotelowe 

budynki nie przytłaczają, mogą się bowiem 

wznosić maksymalnie do drugiego piętra. 

Kurort jest znakomicie usytuowany. Zanurzając 

się pod wodę prosto z plaży, nawet bez akwalungu, 

możemy podziwiać prawdziwe rajskie 

ogrody. Wystarczy maska z fajką do oddychania, 

by spotkać się oko w oko z egzotycznymi 

rybami przepływającymi wśród rozmaitych koralowych 

formacji. Kto się boi zanurzyć, skorzystać 

może z przejażdżki łodzią ze szklanym 

dnem. To co zobaczymy to część Parku Narodowego 

Ras Muhammad, który jest uważany 

za jedno z najpiękniejszych miejsc na świecie. 

Idealne warunki uczyniły Sharm El Sheikh światowej 

sławy ośrodkiem nurkowym. Liczne centra 

nurkowe oferują swoje usługi zarówno zaawansowanym 

nurkom, jak i tym, którzy swoją 

przygodę z obserwacją podwodnego świata dopiero 

chcą zacząć. Można dla próby zanurzyć 

się na niewielką głębokość wraz z instruktorem, 

a także zrobić nurkowy kurs. A naprawdę warto. 

Jest tu ok. 250 raf. Do wielu z nich dotrzeć 

można tylko łodzią, podróż którą stanowi dodatkową 

atrakcję. Rafy zamieszkuje ponad tysiąc 

gatunków ryb, nie wyłączając rekinów. Podczas 

podmorskich wycieczek można też podziwiać 

różne gatunki rozgwiazd, jeżowców, mięczaków, 

skorupiaków, a także żółwie morskie. Zaś 

na tych, którzy kochają słońce i wolą pozostać 

na powierzchni, czekają wspaniałe kompleksy 

basenowe i plaże ze złotym piaskiem. Można 

na nich zażywać słonecznych kąpieli, rozkoszując 

się widokiem na wspaniałe wybrzeże Morza 

Czerwonego. 

Wakacje w Sharm El Sheikh są także znakomitą 

okazją do poznania fascynujących miejsc, 

w których rozgrywały się wydarzenia opisane 

w Biblii. 250 km dzieli nas od góry Synaj, na 

której Mojżesz dostał od Boga Dziesięć Przykazań. 

To tędy bowiem – przez Półwysep Synaj 

– Izraelici wędrowali z niewoli egipskiej do Ziemi 

Obiecanej. Miejsce to jest święte w równym 

stopniu dla żydów, chrześcijan i muzułmanów. 

Nocne wycieczki na szczyt góry inaczej zwanej 

Górą Mojżesza kończą się powitaniem niepowtarzalnego 

widoku wschodzącego zza gór 

słońca i zejściem do Klasztoru Świętej Katarzyny 

– najstarszego chrześcijańskiego klasztoru 

w Egipcie. Powstał on w VI w. w miejscu kaplicy 

wzniesionej przez cesarzową Helenę wokół 

krzewu, uznanego za krzew gorejący, pod 

postacią którego Bóg przemówił do Mojżesza. 

Do dziś krzew można oglądać z klasztornego 

dziedzińca. Stanowi on relikwię, która przyciąga 

pielgrzymów z całego świata. Opiekę nad 

klasztorem sprawuje 20 ortodoksyjnych mnichów 

grekokatolickich, którzy przybyli tu z góry 

Atos w Grecji. Przechowywany jest tutaj bogaty 

zbiór wczesnochrześcijańskich ikon oraz manuskryptów 

(w tym Kodeks Synajski – najstarsza 

znana kopia biblijnego tekstu). Główną świątynią 

kompleksu klasztornego jest cerkiew pw. 

Przemienienia Pańskiego. Na terenie monastyru 

znajduje się także meczet z X w. wybudowany 

dla beduinów zatrudnianych do pracy 

w monasterze. 

Sharm El Sheikh to również perfekcyjny punkt 

wypadowy do innych ciekawych miejsc położonych 

na Półwyspie Synaj. Z pewnością warto 

wybrać się na szalone safari terenowymi samochodami 

po pustyni i przy okazji zwiedzić Kolorowy 

Kanion, który jest trzecim co do wielkości 

kanionen na świecie (zaraz po Wielkim Kanionie 

w Kolorado i wąwozie Siq w Jordanii). Nie 

mniej zachwycający jest także Biały Kanion. 

Taka wyprawa to też okazja do poznania tajemniczych 

Beduinów. To oni trudnią się pilotowaniem 

tego typu wycieczek. Z nimi też możemy 

zasmakować przejażdżki na wielbłądach i odwiedzić 

jedną z licznych wiosek tego koczowniczego 

plemienia. 

Egipt od lat jest najpopularniejszym celem podróży 

Polaków. Co roku kraj ten odwiedza około 

600 tysięcy osób z Polski. Oznacza to, że co 

trzeci klient biur podroży planujący zagraniczne 

wakacje wybiera właśnie ten kierunek. Najchętniej 

jeździmy do Egiptu od czerwca do sierpnia. 

W tym roku Egipcjanie będą nas oczekiwać ze 

szczególną nadzieją. Nie zawiedźmy ich wiary 

w naszą miłość do ich kraju. 

• 

25

Ekskluzywne marki 

BMW 6 Cabrio 

Sportowa 

elegancja 

Nowe BMW serii 6 Cabrio z pewnością 

spełni oczekiwania wymagających entuzjastów 

motoryzacji, oferując sportową dynamikę jazdy, 

wytworne wnętrze oraz eleganckie nadwozie 

DDynamiczny charakter nowego BMW serii 6 odzwierciedla stylistyka 

przedniej części nadwozia. Długa maska silnika oraz duża, nieco pochylona 

osłona chłodnicy, przypominająca nos rekina, sprawia wrażenie ciągłego 

ruchu. Szeroki wlot powietrza w połączeniu z dynamicznie wyprofilowaną 

maską silnika oraz wydatnymi nadkolami zdradzają natomiast 

ogromny potencjał jednostki napędowej i świadczą o doskonałych właściwościach 

jezdnych. 

Kabriolet został zaprojektowany jako auto typu 2+2. We wnętrzu znalazły 

się indywidualnie dopasowane siedzenia dla kierowcy, pasażera siedzącego 

z przodu oraz tylnych pasażerów. Materiały wysokiej jakości, precyzyjnie 

dobrane kolory tworzą atmosferę luksusu i funkcjonalności. Ważnym 

elementem wnętrza jest kokpit maksymalnie zorientowany na kierowcę – 

centralna sekcja tablicy przyrządów, dysze nawiewu oraz przyciski 

sterujące systemem audio i klimatyzacją, została nieznacznie 

zwrócona w stronę prowadzącego. Zadbano także o wygodę 

i poczucie bezpieczeństwa pasażerów. Osoba siedząca obok 

kierowcy jest jakby otoczona elegancko wyprofilowaną powierzchnią 

podłokietnika przechodzącą poprzez boczną część konsoli centralnej 

ku górze, a następnie poprzez deskę rozdzielczą aż do tapicerki drzwi. 

Nowe BMW serii 6 Cabrio jest dłuższe i szersze od poprzednika. Ma też 

większy rozstaw osi. Z kolei wysokość samochodu się zmniejszyła. Wymiary 

nadwozia tworzą zatem silną i elegancką sylwetkę. Pomimo zmniejszonej 

wysokości, auto oferuje więcej miejsca nad głową dla pasażerów 

siedzących z przodu i z tyłu, dodatkowo pasażerowie tylnej kanapy mają 

do dyspozycji więcej miejsca na nogi. Projektanci BMW zmienili także kąt 

pochylenia tylnych siedzeń w stosunku do poprzedniego modelu. Teraz 

jest on niemal identyczny, jak w limuzynach BMW. 

Samochód oferowany jest z elektrycznie sterowanym miękkim dachem 

o wielowarstwowej strukturze. Został on zoptymalizowany pod względem 

właściwości akustycznych i sztywności strukturalnej, dzięki czemu zapewnia 

znakomitą izolację termiczną. Kabriolet może więc być wykorzystywany 

przez cały rok. Otwarcie dachu za pomocą przycisku umieszczonego 

na konsoli centralnej lub opcjonalnie na pilocie zdalnego sterownia, 

zajmuje 19 sekund, podczas gdy jego zamknięcie trwa 24 sekundy. Obie 

operacje mogą być wykonane podczas jazdy z prędkością do 40 km/h. 

BMW serii 6 Cabrio dostępne jest z dwoma silnikami do wyboru. Ośmiocylindrowa 

jednostka napędowa montowana pod maską BMW 650i Cabrio 

generuje 300 kW/407 KM, podczas gdy ekskluzywna odmiana rzędowego, 

sześciocylindrowego silnika z technologią BMW TwinPower Turbo, 

z bezpośrednim wtryskiem paliwa oraz układem Valvetronic – rozwijająca 

235 kW/320 KM – została opracowana specjalnie dla wersji BMW 640i 

Cabrio. Obie jednostki standardowo współpracują ze sportową ośmiobiegową 

przekładnią automatyczną. 

BMW 650i Cabrio przyspiesza do 100 km/h w 5 sekund. Topowy silnik 

benzynowy jest również wyjątkowo wydajny, jak na tę klasę mocy. Średnie 

zużycie paliwa wynosi 10,7 litra na 100 kilometrów. Model BMW 640i 

rozwija prędkość 100 km/h w 5,7 sekundy, a średnie zużycie paliwa to 

7,9 litra/100 km. 

Najnowocześniejsze silniki współpracują z równie zaawansowanymi technologiami 

zastosowanymi w podwoziu, zapewniając lepszą dynamikę 

i komfort jazdy. Auto standardowo wyposażone jest w układ Drive Dynamic 

Control, który dostosowuje charakterystykę pracy zawieszenia do wymagań 

kierowcy, podczas gdy w opcji dostępny jest układ Adaptive Drive 

obejmujący układ elektrycznej kontroli amortyzatorów oraz układ stabilizacji 

przechyłów. Obok standardowego elektromechanicznego wspomagania 

kierownicy, kolejnym niespotykanym dodatkiem w tym segmencie jest 

opcjonalny zintegrowany aktywny układ kierowniczy. Co więcej, w nowym 

BMW serii 6 Cabrio debiutuje wyświetlacz Head-Up najnowszej generacji 

– jedyny tego typu w klasie. System wyświetla wszelkie informacje istotne 

podczas jazdy na przedniej szybie w bezpośrednim polu widzenia kierowcy. 

Trójwymiarowa grafika jest teraz prezentowana w pełnej gamie. • 

28 29

Postaci medycyny 

Jan Podgórski 

Dlaczego właśnie neurochirurgia? Czy to 

był przypadek, czy wybór specjalizacji zgodnie 

z jakimś planem? 

Pochodzę z rodziny lekarsko-prawniczej. Tymi 

niełatwymi profesjami zajmowali się mój dziad, 

rodzice czy ciotka, a obecnie żona, siostra 

i dzieci. Mój ojciec był neurologiem, choć drogę 

zawodową rozpoczął jako oficer 21 Pułku Ułanów, 

a po ukończeniu we Lwowie weterynarii, 

aż do wybuchu II wojny światowej był lekarzem 

wojskowym. Można przeto powiedzieć, że poszedłem 

w jego ślady. Po demobilizacji ojciec 

zajął się tworzeniem Wydziału Weterynarii na 

UMCS w Lublinie, studiując równolegle medycynę. 

Tam poznał moją mamę, od której był 

siedemnaście lat starszy. Od dzieciństwa pamiętam, 

że drzwi naszego rodzinnego domu 

w Puławach były otwarte dla każdego potrzebującego 

pomocy rodziców – lekarzy, a zwłaszcza 

ludzi biednych. Pamiętam, że np. chłopi 

przywozili często chorych furmankami. Nikt 

nie zostawał odprawiony bez pomocy. Czasem 

ojciec brał mnie między kolana do samochodu 

MO „Warszawa M20” i razem z nim jechałem 

do jakiegoś wypadku, topielca czy pacjenta. 

Pewnego razu, gdy uczyłem się już w L.O. im. 

ks.A.J.Czartoryskiego, ojciec przyjechał do 

domu, zamknął się w gabinecie i w skupieniu 

zaczął wertować różne książki; odważyłem się 

tam zapukać i zapytać, co robi. Odpowiedział 

mi, że był na szkoleniu w Klinice Neurochirurgii 

w Warszawie i bardzo go poruszyły wykonywane 

tam operacje tętniaków czy guzów mózgu, 

konstatując: „u nas na prowincji pacjent z takim 

schorzeniem nie ma nawet szans na taką 

pomoc….”. Zapytałem wtedy Ojca, czy by nie 

chciał, żebym ja został neurochirurgiem. Popatrzył 

na mnie i powiedział, że nie jest pewien, 

czy dam sobie radę. I właśnie wtedy postanowiłem, 

że udowodnię mu swoje możliwości podejmując 

się tego wyzwania. 

Moją misją 

jest leczyć ludzi 

O trudnej profesji neurochirurga, leczeniu ludzi 

i codziennym życiu polskiego lekarza rozmawialiśmy 

z gen. bryg. rez. prof. dr hab. med. Janem Krzysztofem Podgórskim 

Jakie cechy powinien posiadać dobry lekarz? 

Nigdy nie byłem zwolennikiem działań pozorowanych; 

w moim odczuciu lekarz musi 

być konkretny i podejmować często szybkie, 

trafne decyzje, choć również mieć charyzmę 

i powołanie, miłość do bliźniego – to „coś” 

naprawdę rzadko spotykanego i „nie do kupienia”… 

Irytowały mnie często sytuacje, gdy 

np. na obchodzie w klinice idzie pan profesor, 

dwóch docentów, kilku adiunktów, asystentów, 

rezydentów i stażystów z historiami chorób, 

stają nad łóżkiem ciężko chorego pacjenta 

i zaczynają dywagować, czy zwiększyć dawkę 

jakiegoś leku, dołożyć kroplówkę, czy zrobić 

dodatkowy zastrzyk. Jeśli choremu nie jesteśmy 

w stanie pomóc, to takie „zamieszanie” 

nie jest mu potrzebne... Najlepiej czuję się 

w sytuacjach, gdy do Kliniki trafia poważnie 

chory człowiek, często nieprzytomny, trzeba 

go szybko zdiagnozować i jeśli to możliwe 

operować. Ten chory nie jest „protegowany” – 

ma tylko mój zespół i mnie. Et satis!. Dzięki 

postępom medycyny jesteśmy skuteczniejsi 

w coraz większej ilości przypadków. Np. leczenie 

tętniaków przeszło dużą ewolucję 

- od obarczonych dużym ryzykiem operacji 

do sytuacji, w których nie musimy już otwierać 

czaszki, a tętniak zostaje embolizowany 

wewnątrznaczyniowo. Naszym chlebem 

powszednim i „plagą” są dyskopatie szyjne 

i lędźwiowe; wcześnie wykryte i właściwie leczone 

/z mikrochirurgiczną operacją włącznie/ 

pozwalają pacjentowi wrócić do normalnego 

funkcjonowania. I twierdzę to będąc sam wizytówką 

moich kolegów, którym powierzyłem 

w czas operację własnej dyskopatii szyjnej 

i lędźwiowej, co pozwoliło mi na powrót do 

pracy. Do każdego pacjenta trzeba podejść 

indywidualnie i zoptymalizować plan leczenia, 

wykonać potrzebne badania i podjąć decyzję 

o operacji lub innym sposobie leczenia. Chciałbym 

kiedyś posiąść taką wiedzę i mądrość, by 

w każdym przypadku podejmować szybkie 

i optymalne decyzje. 

A jakim Pan jest lekarzem? Czy często wychodzi 

z Pana „wojskowa natura”? 

Staram się być jak najlepszym, ale ludzie mówią, 

że czasem jestem bardzo szorstki i zasadniczy, 

potrafię krzyknąć, „objechać kogoś” czy 

zakląć. Zmusza mnie do tego codzienne życie, 

warujący pod drzwiami gabinetu od rana ludzie 

w potrzebie - nie zawsze rozumiejący, że mam 

także inne obowiązki… Staram się to im zrekompensować, 

pomagając maksymalnie, choć 

na słowo „pardon” muszą czasem poczekać… 

Ale mam świadomość takiego działania i tego, 

że w niektórych sytuacjach nie udaje się inaczej… 

Nie jestem ideałem lekarza ani skończonym 

specjalistą bo człowiek uczy się całe życie. 

Takie przekonanie i takie wychowanie wyniosłem 

z domu rodzinnego i zawsze mi o tym 

przypominał mój św. pamięci ukochany Szef 

i mentor, prof. Stanisław Lubicz Rudnicki, który 

ukształtował mnie i po latach ciężkiej nauki… 

wybrał na swego następcę. Ten wspaniały 

Człowiek, humanista i żarliwy patriota, zaszczepił 

mi miłość do neurochirurgii, której zaprzedałem 

duszę… Przez moje wariackie oddanie 

pracy rozpadło się moje pierwsze małżeństwo. 

Moja obecna żona jest lekarzem, wspaniałą 

dziewczyną i moim przyjacielem, który pozwolił 

mi przeżyć horror ostatnich lat i być nadal lekarzem; 

może właśnie dzięki temu ma Ona lepsze 

wyobrażenie o neurochirurgii „w moim wydaniu” 

i toleruje wiele związanych z tym rzeczy. 

Wielu lekarzy wybiera pracę za granicą... 

Nigdy nie myślałem o wyjeździe z Polski na dłużej 

ani o podjęciu pracy w obcym kraju, choć 

w trudnych czasach zdobywałem wiedzę także 

na Zachodzie, a mój pociąg chyba jeszcze „do 

końca nie odjechał”… Gdybym porzucił Ojczyznę, 

nie mógłbym spojrzeć w oczy ojcu, matce, 

Szefowi czy najbliższym. Zawsze czułem się 

odpowiedzialny za Klinikę i jej Zespół, za rozwój 

i dalsze losy kolegów. Dlatego nie myślałem 

o wyjeździe. Ale jeśli już miałbym to zrobić, to 

nie dla zarobków ale dla komfortu pracy. Przyjemnie 

jest bowiem leczyć ludzi, nie mając problemów 

ze sprzętem, personelem lub brakiem 

funduszy na jakieś badania czy leki. Niestety 

„krótka polska kołderka” utrudnia lekarzom pracę; 

tym zaś, którzy wyjechali pracuje się znacznie 

łatwiej... 

Co przynosi Panu największą satysfakcję? 

Pomimo coraz poważniejszego wieku, bycia 

neurochirurgiem już prawie 30 lat i „oberwania 

od życia po grzbiecie” ciągle kocham to, co robię 

– jako lekarz dla bliźniego – i nadal staram 

się samodoskonalić, by robić to jeszcze lepiej. 

W każdym przypadku pragnę znaleźć panaceum 

i wybrać optymalny sposób postępowania, 

co naprawdę jest trudne, a swoją wiedzę 

i doświadczenie przekazać młodszym koleżankom 

i kolegom, gdyż…uwielbiam uczyć i marzy 

mi się spotkać jeszcze w życiu kogoś tak wybitnie 

uzdolnionego, jak mój uczeń – prof. Grzegorz 

Zieliński – jeden z najlepszych znanych mi 

współcześnie neurochirurgów. 

Jak Pan ocenia sytuację w wojskowej służbie 

zdrowia? 

Niedawno minister Klich poprosił mnie, żebym 

ocenił Projekt Restrukturyzacji Wojskowej Służby 

Zdrowia. Przedstawiłem swoje krytyczne 

uwagi na piśmie, bo mam trochę inną wizję niż 

autorzy projektu. W Polsce wygląda to tak, że 

od wielu lat wojskowa służba zdrowia powiązana 

jest ściśle z cywilną i praktycznie nie ma 

możliwości /oraz potrzeby!/ drastycznie ich 

separować. W świetle rezygnacji z zasadniczej 

służby wojskowej oraz redukcji kadry zawodowej 

tzw. wojskowa służba zdrowia również musi 

przejść istotną transformację. Nie tylko w myśl 

starej zasady, że „z pustego i Salomon nie naleje”, 

ale choćby dlatego, że nasza mniejsza ale 

za to znakomicie wyszkolona i …zdrowa armia 

nie ma już takich potrzeb jak rzesza naszych 

poprzednich podopiecznych. Na nowotwory 

czy inne choroby /poza urazami i innymi pilnymi 

zachorowaniami/ można leczyć żołnierzy 

w zwykłych szpitalach. W obecnej sytuacji nie 

ma sensu rozbudowywać medycznych służb 

mundurowych. Oczywiście wojskowa służba 

zdrowia powinna w pełni i zgodnie ze standardami 

NATO oraz własnym doświadczeniem i... 

sumieniem zabezpieczać działania naszych 

jednostek na arenie międzynarodowej. Powinny 

także istnieć placówki, gdzie leczy się 

wojskowych i weteranów po wypadkach i obrażaniach 

odniesionych na polu walki. Zresztą 

ze wstydem muszę zauważyć, że ta pomoc nie 

działa najlepiej i poszkodowani żołnierze często 

zostają zostawieni samym sobie. Honor lekarzy 

wojskowych cierpi, gdy kombatanci nie otrzymują 

należnej im, odpowiedniej opieki. Niepowetowaną 

stratą jest fakt zlikwidowania łódzkiej 

Wojskowej Akademii Medycznej /której absolwentem 

mam zaszczyt być/. Tego typu uczelnie 

z powodzeniem egzystują na przykład w kilku 

krajach ościennych i kształcąc komercyjnie licznych 

studentów z innych kontynentów wspierają 

rodzimą służbę zdrowia oraz budżet MON... 

Czy pańskim zdaniem uda się poprawić sytuację 

w polskiej służbie zdrowia? 

Uważam za rzecz nieuchronną, że za niektóre 

usługi medyczne trzeba będzie płacić. Podstawowe 

ubezpieczenie nie może pokrywać 

wszystkiego. Nawet w najbogatszych krajach 

świata /USA czy Canada/ nie ma bezpłatnego 

dostępu do wszystkich usług medycznych, 

a „kolejki” do specjalisty czy na niektóre operacje 

są czasami dłuższe niż u nas. Musi dojść 

do zaistnienia konkurencji NFZ i realnej możliwości 

dobrowolnego wyboru przez Polaków 

rodzaju i formy ubezpieczenia. 

Został Pan oskarżony przez służby specjalne 

o popełnienie kilku przestępstw. Sąd 

oczyścił Pana i wykazał, że zarzuty nie miały 

żadnych podstaw. Jak Pan z perspektywy 

czasu patrzy na te wydarzenia? 

Chciałbym, żeby te osoby, przez które zostałem 

oskarżony, czyli były szef CBA Marek 

Kamiński i ludzie z nim związani popatrzyli 

w oczy moim pacjentom i powiedzieli zwyczajne 

„przepraszam”. Nie chodzi o to, że ktoś 

umarł przez to, że nie mogłem go operować. 

Każdy otrzymał pomoc, ale trwało to dłużej 

niż powinno, bo dostęp do neurochirurgów w 

Polsce nie jest łatwy. Dodatkowo przeżyliśmy 

wiele nerwowych chwil, i ja, i chorzy, i inni lekarze. 

Życie pisze różne scenariusze. Gdy minister 

Ziobro uległ wypadkowi, konsultowałem 

go i udzieliłem wszelkiej, niezbędnej pomocy 

– podobnie jak opatrujący jego złamaną rękę 

koledzy ortopedzi. Badałem i operowałem kilku 

funkcjonariuszy CBA czy oficerów ze służb, 

przez które miałem kłopoty. Miałem się też zawodowe 

kontakty z Jarosławem Kaczyńskim, 

konsultowałem i brałem udział w leczeniu 

osoby z jego najbliższej rodziny. I NIC w tym 

dziwnego – byłem, jestem i chciałbym nadal 

być czynnym lekarzem, pomagać ludziom niezależnie 

od „układów” i innych obciążeń, o których 

po prostu najczęściej nie mam pojęcia, ale 

które NIGDY nie mają najmniejszego wpływu 

na sposób i jakość mojego postępowania! Z powodu 

wspomnianych oskarżeń przestałem być 

szefem kliniki i na własną prośbę, wcześniej, 

przestałem być wojskowym. Najgorsze jednak 

było to, że przeszedłem gehennę, tracąc czas 

na udowodnienie mojej niewinności. 

Dziennikarze czasem mnie pytają, czy nie chcę 

„dokopać” tym, którzy próbowali mnie „załatwić”? 

Nie ma we mnie takich chęci. Gdyby 

teraz któryś z oskarżających mnie wtedy prokuratorów 

przyszedł i powiedział: „przykro mi, 

że tak się stało, zachowałem się źle, zostałem 

do tego zmuszony”. Ja bym mu podał rękę. Ale 

takich zachowań brak, brak jakichkolwiek sankcji 

w stosunku do winnych, których nie pozbawiono 

immunitetu prokuratora, śledczego, itp. 

A ich praktyki były fatalne: przez dwie doby 

przetrzymywano mnie w prokuraturze w upale, 

bez wody, bez możliwości kontaktu z rodziną 

i pacjentami. Nie wpuszczano mnie nawet samego 

do toalety. Namawiano m.in. ludzi siedzących 

w więzieniu, żeby zeznali coś przeciw 

Podgórskiemu w zamian za złagodzenie kary. 

Nikt z nich nie zgodził się kłamać. 

Zdjąłem mundur i przeszedłem w stan spoczynku. 

Nie jestem już szefem kliniki, bo nie mam już 

takich ambicji; wychowałem następcę, klinika i 

jej zespół są w dobrych rękach, a ja mam największą 

satysfakcję z tego, że nadal pomagam 

ludziom i jestem czynnym neurochirurgiem. 

Myśli Pan, że to wszystko nas czegoś nauczy? 

Zawód lekarza to powołanie, a dobrych lekarzy 

– do grupy których chciałbym móc być kiedyś 

zaliczony – nigdy nie jest za dużo… Mam nadzieję, 

że historia mojej krzywdy i jej szczęśliwe 

zakończenie przysłużą się do podniesienia rangi 

naszego zawodu, a w społeczeństwie wzrośnie 

zaufanie do lekarzy, które ze względów 

politycznych próbowano zdeptać. 

30 31


Stock Prestige Vodka to trunek 

utytułowany złotym medalem 

w prestiżowym konkursie 

World Spirits Award. 

Międzynarodowe jury doceniło 

w wódce z Lublina jej 

doskonałą jakość oraz najważniejsze 

atrybuty wódki 

czystej czyli smak i zapach. 

Filiżanka ze spodkiem z kolekcji Margaux (Almi 

Decor). Delikatna chińska porcelana jest zawsze 

na czasie. 

Ryż dziki firmy Kupiec pojawił 

się w zupełnie nowym, 

eleganckim opakowaniu. 

W każdym kartoniku znajdują 

się dwie torebki po 100g. Ryż 

dziki zawiera więcej białka niż 

jego biały odpowiednik, a przy 

tym ma bardzo niską zawartość 

tłuszczu. Kształt, kolor 

i wygląd jego ziaren sprawiają, 

że jest on niezwykle dekoracyjny 

i idealnie pasuje do dań 

egzotycznych oraz sałatek. 

Cena: ok. 15 zł 

Mieszanki przypraw Podravka zostały uznane przez 

konsumentów Produktem Roku 2011 w kategorii 

Przyprawy. Warto się zasugerować tym werdyktem 

przygotowując wiosenne potrawy. 

Nowa butelka Martini Asti to odmierzone 

idealnie cztery kieliszki wyjątkowych 

musujących bąbelków zawartych 

we włoskim winie posiadającym 

symbol D.O.C.G. Aromat Asti sprawdza 

się zarówno jako dodatek do 

deserów, świeżych owoców, serów a 

nawet czekolady. 

Stół z mangowca z kolekcji Umea (Almi Decor) będzie nie tylko 

meblem funkcjonalnym ale też doskonałą ozdoba nowoczesnej 

jadalni lub salonu. 

32


Architektura wnętrz 

HTC ChaCha został zaprojektowany 

do komunikacji w serwisach 

społecznościowych. 

Unikalny pochylany ekran 

i klawiatura QWERTY ułatwiają 

czytanie i pisanie. Kolorowa kamera 

o rozdzielczości 5 megapikseli 

z automatyczną ostrością 

i podwójną lampą błyskową LED, 

wraz z drugą przednią kamerą 

o rozdzielczości VGA, umożliwiają 

utrwalenie ważnych momentów 

w jakości HD lub prowadzenie 

komfortowych wideorozmów. 

Aspire One 522 jest umiejętnym połączeniem eleganckiego, stylowego 

wzornictwa oraz wyjątkowej wydajności, która gwarantuje 

pełną satysfakcję z dużej rozdzielczości oraz pozwala na 

wygodne wyświetlanie treści internetowych w każdym miejscu. 

Wakacyjne apartamenty 

– marzenia na wyciągnięcie ręki 

Prostownica MPM (model MPR-02) z funkcją kręcenia loków to wyjątkowe 

urządzenie 2w1, które daje swym użytkownikom możliwość uzyskania 

zarówno idealnie prostych, jak i kręconych włosów. Znakomita 

propozycja dla dynamicznych kobiet, które lubią zaskakiwać częstą 

zmianą wyglądu. Ceramiczna powłoka prostownicy chroni włosy przed 

zniszczeniem, a wyświetlacz LED pozwala na kontrolę temperatury. 

Cena: 79 zł 

Monitor LG E2290V zdumiewa 

smukłością obudowy, której linii 

nie zakłócają złącza czy kable. 

Dyskretnie umieszczono je 

w podstawie. Dla wielu równie 

istotne co sam design będzie 

to, że monitor zużywa blisko 

o połowę mniej energii niż tradycyjne 

monitory LCD. 

Odkurzacz Electrolux Dust&Gone 

z wbudowaną 

szczotką do kurzu, która jest 

przechowywana w obudowie 

odkurzacza, gdzie jest 

automatycznie czyszczona 

i ładowana elektrostatycznie, 

aby dokładniej zbierać kurz. 

Teleskopowa rączka szczotki 

i elastyczna konstrukcja 

zwiększają zasięg sprzątania. 

Odkurzacz BORA MOD-07 z filtrem wodnym to najnowsza propozycja 

firmy MPM. Wyróżnia go nowoczesny design oraz wygoda użytkowania. 

Jest idealnym urządzeniem dla alergików i astmatyków – zasysane powietrze 

filtrowane jest przez wodę i filtr HEPA. Takie połączenie zapewnia 

niezwykle skuteczne eliminowanie kurzu i roztoczy, a dodatkowo w czasie 

odkurzania oczyszcza się powietrze w całym mieszkaniu. 

Cena: 590 zł 

Malownicze rezydencje z bajecznym widokiem 

na błękitne morze, które kiedyś pozostawały w sferze 

marzeń coraz częściej stają się naszą własnością. 

Co sprawia, że Polacy chętnie kupują mieszkania 

i apartamenty na europejskich wybrzeżach? 

tekst: lucyna kocicka 

foto: Doncella Beach 

NNadmorskie apartamenty to luksus, prestiż 

i doskonała lokata kapitału. Dla wielu chęć ich 

posiadania wiąże się z modą, ale są też tacy, 

którzy myślą o spędzeniu swojego życia w egzotycznym 

otoczeniu, jeszcze inni pragną czerpać 

zyski związane z późniejszą odsprzedażą 

lub wynajmem. 

Za najbardziej interesujący rynek dla inwestorów 

nieruchomości uważana jest Hiszpania. 

Dziś nawet w najatrakcyjniejszych regionach 

takich jak Costa Brava i Costa del Sol pojawiają 

się oferty dużo korzystniejsze niż jeszcze parę 

lat temu. Stwarza to niepowtarzalną okazję dla 

wszystkich zainteresowanych zamieszkaniem 

34 35

Architektura wnętrz 

w tej części Europy. Także wydatki na utrzymanie 

nie są wygórowane i można je porównać 

do tych w polskich dużych miastach. – Kupno 

takiej nieruchomości nie tylko daje możliwość 

wyjazdu na wakacje w dogodnym dla nas czasie. 

To przede wszystkim dobra inwestycja – 

przekonuje Ireneusz Horowski, przedstawiciel 

hiszpańskiego kompleksu Doncella Beach. 

Ekskluzywne apartamenty, penthousy i mieszkania 

to także szansa na pomnożenie kapitału. 

Luksusowe nieruchomości są najmniej wrażliwe 

na wahania rynkowe i kryzysy gospodarcze. 

Analitycy zauważają, że rentowność inwestycji 

waha się w przedziale 3-7 proc. w skali roku. 

Na co warto zwrócić uwagę myśląc o zakupie 

luksusowej nieruchomości? Przede wszystkim 

na cenę, odległość od plaży oraz widok na 

morze. Osoby bardziej wymagające biorą pod 

uwagę również dostępność przystani dla jachtów, 

bliskie sąsiedztwo pól golfowych i boisk 

do gry w polo. Właśnie dlatego najczęściej wybierane 

są regiony położone z dala od dużych 

miast. Zazwyczaj decydujemy się na malowniczo 

położone domy na wzgórzach, z dala od 

miejskiego zgiełku, z pięknym panoramicznym 

widokiem na morze. Standardem jest mieszkanie 

o powierzchni ok. 80 m² z dwiema sypialniami, 

kuchnią i salonem. 

– Polskie społeczeństwo stale się bogaci i staje 

się bardziej mobilne – mówi Ireneusz Horowski 

z Doncella Beach. – Oferty na zakup nieruchomości 

za granicą skierowane są przede wszystkim 

do niszowej grupy, która zainteresowana jest 

na przykład drugim czy trzecim mieszkaniem 

w atrakcyjnej lokalizacji, w wysokim standardzie 

wykończenia, wyposażenia wraz z licznymi 

udogodnieniami takimi jak prywatny basen, 

bar, spa i klub fitness. Apartamenty w malowniczych 

rejonach to coraz bardziej kusząca 

alternatywa dla ofert dostępnych na rodzimym 

rynku, która przyciąga nie tylko egzotyką, ale 

również realnym zyskiem z inwestycji. • 

36

Wokół domu 

Wokół domu 

Zielony dywan 

przed domem 

Piękny trawnik to marzenie wielu właścicieli przydomowych ogrodów i ogródków. 

Jego utrzymanie w takim stanie, by był on ozdobą i wizytówką naszego 

domu, to spore wyzwanie wymagające ogromnego zaangażowania, czasu 

i specjalistycznego sprzętu 

Tekst: Anna zawadzka 

Foto: Husqvarna 

JJuż na etapie projektowania trawnika powinniśmy 

sprecyzować, jakie ma on pełnić funkcje 

oraz jak dużo czasu i uwagi możemy mu poświęcić. 

W sprzedaży znajdziemy różnorodne mieszanki 

do wysiewu trawy. Te najbardziej efektowne 

otrzymamy z mieszanek dywanowych 

polecanych na trawniki ozdobne i przeznaczone 

do miejsc dobrze nasłonecznionych. Aby spełniały 

swoją funkcję, muszą być jednolite, a więc 

założone na doskonale przygotowanym, dokładnie 

oczyszczonym z chwastów i wyrównanym 

terenie. Gleba powinna być żyzna i przepusz- 

czalna. Trawa tworzy wtedy zwartą gęstą darń. 

Jej zieleń jest bardzo soczysta i utrzymuje się 

nawet zimą. Taki trawnik ma jednak duże wymagania 

pielęgnacyjne. Trzeba kosić go co 3-5 dni 

oraz systematycznie i równomiernie podlewać. 

Nie powinien też być zbyt często deptany. 

Tam gdzie panuje cień i do tego wiemy, że nie 

uda nam się kosić trawy tak często, lepiej zastosować 

mieszankę parkową. Trzeba jednak 

pamiętać, że taka trawa jest jeszcze mniej 

odporna na deptanie. Jej zaletą jest natomiast 

to, że kosi się ją rzadziej (3-4 razy w sezonie) 

i nie tak krótko, jak inne gatunki. Ma więc spore, 

choć inne walory ozdobne. 

Bardziej uniwersalne są mieszanki na trawniki 

rekreacyjne. Są bardzo popularne w ogródkach 

przydomowych. Nie są może aż tak piękne, ale 

za to dobrze znoszą deptanie, ugniatanie kocem 

czy rekreacyjną grę w badmintona. Można je 

zakładać w słońcu i półcieniu. Podłoże pod ten 

trawnik nie musi być tak doskonale przygotowane 

jak pod trawnik dywanowy. O koszeniu pamiętać 

trzeba co 7-10 dni na wysokość 4-5 cm. 

Jeśli jednak zamierzamy na trawie rozgrywać 

bardziej poważne zawody sportowe – np. biegać 

z dziećmi za piłką czy grać z psem we frisbee 

– będzie nam potrzebna trawa sportowa. 

Jest gęsta i wytrzymała na intensywne deptanie, 

wymaga jednak fachowej pielęgnacji. 

W ostatnich latach coraz większą karierę robią 

mieszanki łąkowe, które oprócz traw zawierają 

nasiona roślin kwitnących, takich jak chaber 

bławatek, krwawnik, lucerna, łubin, koniczyna, 

mak polny. Znakomicie pasują do ogrodów 

utrzymanych w naturalnym stylu. Rośliny 

można tak dobrać, by łąka kwitła od wiosny do 

jesieni. Jeśli rośliny zostaną też dobrane do 

specyficznych warunków, takich jak wysoka wilgotność 

lub przeciwnie – duże nasłonecznienie 

i suchość gleby – to łąki nie będziemy musieli 

podlewać ani nawozić. Przycinanie jest zależne 

od gatunków kwiatów i terminów ich kwitnięcia. 

Najczęściej wystarczy kilka razy w roku. Po 

przekwitnięciu nie należy roślin ścinać, lecz poczekać 

na rozsianie nasion. W ten sposób łąka 

odrodzi się w następnym roku. 

Zabiegi pielęgnacyjne 

Oprócz koszenia niebagatelną rolę w utrzymaniu 

przydomowego trawnika odgrywa nawadnianie. 

Więdnięcie, szarość trawy i brak wilgoci do kilku 

centymetrów w głąb gleby powinny być jasnym 

sygnałem, że należy przystąpić do podlewania. 

Im trawnik starszy, tym nawadnianie powinno 

być obfitsze, by woda przedarła się do głębszych 

warstw gleby. Nawadnianie trawnika tylko na powierzchni 

powoduje spłycenie sytemu korzeniowego. 

Tymczasem, aby cieszyć się piękna trawą, 

powinna ona być głęboko ukorzeniona. Jeśli 

więc chcemy podlewać trawnik tak, jak należy, 

w czasie braku deszczu powinniśmy dostarczyć 

mu 2-5 l wody na 1 m² tygodniowo (w zależności 

od struktury warstwy nośnej). Dlatego lepiej podlewać 

nocą. W dzień trzeba się bowiem liczyć 

z tym, że 30-40 proc. zużytej przez nas wody 

i tak odparuje zanim dotrze do wnętrza gleby. 

Mocne podlewanie trzeba też zafundować trawnikowi 

po nawożeniu. A jest ono niezbędne 

w przypadku gleby lekkiej, mocno przepuszczalnej. 

Ten rodzaj podłoża znakomicie nadaje się 

do zakładania trawników, jednak jego struktura 

powoduje, że wszelkie składniki pokarmowe łatwo 

się z niej wypłukują. Dla uzyskania i utrzymania 

zwartej, efektownej darni niezbędne jest więc 

systematyczne nawożenie. To pierwsze powinno 

nastąpić jeszcze przed siewem traw i polega na 

przemieszaniu nawozu z glebą do głębokości 

5 cm. Później nawozimy po pierwszym koszeniu. 

Jeśli nasz trawnik jest użytkowany intensywnie 

trzeba to powtórzyć 4 razy w ciągu sezonu. Jeśli 

trawnik ma tylko walory ozdobne – nikt po nim 

nie depcze, nie biegają po nim dzieci i zwierzęta 

– wystarczy mu nawożenie po pierwszym koszeniu 

i jesienią. Do tego celu może nam posłużyć 

kompost lub specjalne chemiczne mieszanki, 

które zawierają tak potrzebny azot, fosfor i potas. 

Sen z powiek wielbicielom trawników spędzają 

też chwasty. Pierwszą walkę z nimi należy podjąć 

przed wysiewem, przygotowując glebę na 

przyjęcie nasion. Później z chwastami przyjdzie 

nam się zmierzyć, jeśli mamy sąsiedztwo zachwaszczonych 

ogrodów lub jeśli zaniedbamy 

kompleksową pielęgnację. Bez naszej pomocy 

trawa zawsze jest skazana na przegraną. Dzięki 

swoim biologicznym uwarunkowaniom chwasty 

mają bowiem przewagę i znoszą najtrudniejsze 

warunki klimatyczne. Niektóre z nich, 

takie jak skrzyp czy rdest, umieją przetrwać nawet 

niskie koszenie. A perzu czy wiechliny rocznej 

nie usuniemy choćby za pomocą środków 

chemicznych. Warto więc przestrzegać wszelkich 

zasad pielęgnacyjnych, prowadzących do 

szybkiego i zdrowego rozwoju traw, co znakomicie 

eliminuje rozwój chwastów. 

Trawnik po zimie 

Musimy o niego zadbać jeszcze zanim pojawi się 

świeża trwa. Po zimie, jak tylko darń odmarznie po 

zimowych mrozach i przeschnie po wiosennych 

roztopach, z trawnika należy wygrabić suche liście 

i gałązki. Jeżeli darń jest zbita, należy ją grabiami 

dokładnie wyczesać – poprzerywać kłącza 

i wygrabić sfilcowane pędy i źdźbła. W tej warstwie 

mogą bowiem rozwijać się grzyby i bakterie 

chorobotwórcze. Usunięcie filcu ułatwi też przenikanie 

tlenu, światła, składników pokarmowych 

oraz wody do korzeni traw. Dzięki temu zwiększy 

się skuteczność podlewania i nawożenia trawnika. 

Często niezbędna okazuje się wertykulacja. 

Specjalnym urządzeniem – wertykulatorem wy- 

38 39

Wokół domu 

posażonym w ostrza – przecinamy zbitą darń, którą 

po tym wygrabimy bez większych problemów. 

Wertykulacja pomaga też w walce z chwastami 

i mchem. Te płytko ukorzenione rośliny utrudniają 

właściwe zaopatrzenie trawnika w substancje 

niezbędne do życia. Powierzchniowe nacinanie 

darni jest dla nich zabójcze, a jednocześnie nie 

uszkadza głębiej korzeniącej się trawy. 

Innym ważnym zabiegiem mającym na celu 

rozluźnienie podłoża, napowietrzenie gleby 

i pobudzenie trawy do krzewienia jest aeracja, 

czyli głębokie na 10-15 cm nakłuwanie darni 

kolcami. Korzenie trawy stają się silniejsze, 

a darń wyrównuje się. Zabieg ten znacznie 

przyspiesza regenerację trawnika po zimie, 

ale na intensywnie użytkowanych trawnikach, 

aerację warto powtórzyć jeszcze późnym latem 

albo nawet kilkakrotnie w ciągu sezonu. Nakłuć 

możemy dokonywać widłami lub specjalnymi 

kolcami nakładanymi na buty. Jeśli jednak 

trawnik jest bardziej rozległy, rozsądniej jest posłużyć 

się aeratorem. Takich otworów w darni 

musimy bowiem zrobić ok. 200 na 1 m². 

Trawniki należy tez poddać wałowaniu, szczególnie 

po ostrej zimie. W czasie zamarzania 

i odmarzania gruntu trawa ma bowiem tendencję 

do unoszenia się nad powierzchnię gleby. 

Wałowanie trawnika powoduje ponowne dociśnięcie 

jej do powierzchni podłoża i sprzyja 

lepszemu krzewieniu. 

Wiosną często okazuje się, że na trawniku mamy 

szpecące obszary schnącej darni. W takich miejscach 

ziemię należy przekopać lub wzruszyć 

grabiami, posiać świeżą trawę najlepiej stosując 

mieszankę regeneracyjną zawierającą nasiona 

traw szybkokiełkujących oraz nawozy. 

Aby przydomowy trawnik cieszył oczy, abyśmy 

z przyjemnością się na nim mogli bawić z dziećmi 

czy psem, położyć z książką, przespacerować 

po porannej rosie z filiżanką kawy, musimy 

pamiętać o wielu zasadach pielęgnacyjnych. 

Tylko bardzo niedoświadczony właściciel trawnika 

może sądzić, że trawa rośnie sama. Bez 

naszej aktywnej pomocy z użyciem kosiarki, 

nożyc do przycinana darni, wertykulatora, aeratora 

i walca, bez nawożenia i odpowiedniego 

nawadniania – czy to poprzez automatyczny 

system czy z użyciem zwykłego węża – trawa 

nie poradzi sobie. Szybko zostanie zdominowana 

przez chwasty, osłabnie jej system korzenny 

i będzie coraz rzadsza i brzydsza. Warto więc 

pamiętać, że chwile zabawy lub lenistwa na trawie 

muszą być przerywane mniej przyjemnymi, 

ale koniecznymi czynnościami. 

• 

40

Wokół domu 

Wokół domu 

Przydomowe oczyszczalnie 

dla każdego 

O tym, czy lepiej zamontować szambo, 

czy przydomową oczyszczalnię 

i o nowoczesnych rozwiązaniach 

dotyczących utylizacji ścieków 

rozmawiamy z prezesem 

firmy Eko-Pol, Maciejem Gruszką 

OOd kiedy działa firma Eko-Pol i czym się zajmuje? 

Firma z pewnymi zmianami w strukturze 

właścicielskiej funkcjonuje od roku 2000. Od 

samego początku zajmujemy się produkcją 

przydomowych oczyszczalni ścieków i bezodpływowych 

zbiorników na ścieki. Na przestrzeni 

lat staraliśmy się nieustannie rozszerzać 

naszą ofertę, aby była jak najbardziej 

kompleksowa i konkurencyjna. Zaczynaliśmy 

od zbiorników bezodpływowych (zwanych 

szambami) oraz ekologicznych oczyszczalni 

ścieków z rozsączaniem, takich gdzie przy 

zbiorniku oczyszczalni zamontowany jest drenaż 

rozsączający. W roku 2006 wprowadziliśmy 

do produkcji oczyszczalnie pełnobiologiczne. 

Był to duży sukces rynkowy, byliśmy 

pierwszą firmą, która oferowała taki produkt 

w bardzo przystępnej cenie. Było to zaawansowane 

i kompleksowe rozwiązanie problemu 

ścieków socjalno–bytowych w gospodarstwie 

domowym. Obecnie najpopularniejszym naszym 

produktem jest pełnobiologiczna oczyszczalnia 

EKO BIO 2500. To małe, kompaktowe 

urządzenie radzi sobie z ilością do 830 litrów 

ścieków na dobę. Przyjmuje się, że jest to ilość 

odpowiadająca potrzebom 5 użytkowników 

w typowym gospodarstwie domowym. 

Można chyba powiedzieć, że oczyszczalnie 

EKO BIO 2500 to urządzenia nowoczesne, 

oszczędne i ekologiczne... 

To przede wszystkim produkt, który ma zastosowanie 

wszędzie tam, gdzie z różnych względów 

nie ma możliwości przyłączenia budynku 

do kanalizacji zbiorczej, czyli w miejscach, 

gdzie mamy do czynienia z zabudową rozproszoną 

lub z trudno dostępnymi terenami, na 

przykład w rejonach górskich. Oczyszczalnia ta 

spełnia wszystkie wymogi ochrony środowiska. 

Doskonale wpisuje się w ekologiczną strategię 

Unii Europejskiej. 

Wielu klientów, którzy się do was zgłaszają 

zadaje zapewne pytanie: co lepiej wybudować 

szambo czy oczyszczalnię? 

Jeśli brać pod uwagę zakup urządzenia i montaż, 

to oczywiście tańsze będzie szambo, ale 

jeśli chodzi o eksploatację, to sprawa wygląda 

zupełnie odwrotnie. Z każdym kolejnym rokiem 

utylizacja ścieków z szamba będzie droższa. 

W przypadku małej oczyszczalni ścieków miesięczne 

koszty eksploatacji wynoszą kilkanaście 

złotych. Dodatkowo, zależnie od modelu 

urządzenia, raz na kilka, kilkanaście miesięcy 

trzeba usunąć nadmiar osadu mineralnego, 

nierozpuszczalnego w wodzie. Czynność tę 

wykonują firmy asenizacyjne. Podobne osady 

powstają również w dużych oczyszczalniach, 

istnieją więc wypracowane metody ich 

bezpiecznej utylizacji. Statystycznie rzecz 

biorąc różnica w cenie między oczyszczalnią 

a szambem, która pojawia się na etapie budowy, 

zostaje zniwelowana po upływie od 28 

do 36 miesięcy. Średnio po upływie trzech lat 

oczyszczalnia przynosi więc wymierne korzyści. 

Mówimy tu o kwotach rzędu 1500-2000 

złotych rocznie. Trzeba przy tym pamiętać, że 

realna wartość takich oszczędności jest znacznie 

większa – wszak oczyszczalnia, to urządzenie, 

które będzie sprawnie funkcjonować przez 

kolejnych kilkadziesiąt lat. Produkowane przez 

nas oczyszczalnie to bardzo trwałe urządzenia 

– udzielamy na nie aż 10-ciu lat gwarancji. 

Jeśli popatrzymy na inne kraje, takie jak Stany 

Zjednoczone, Niemcy czy Francja, to zobaczymy, 

że inwestycje w postaci przydomowych 

oczyszczalni ścieków to rozwiązania bardzo 

powszechne, a nawet masowe. Państwa, które 

myślą perspektywicznie w sprawach związanych 

z ekologią popierają i promują właśnie 

takie rozwiązania. To dużo tańsze niż budowanie 

ogromnych systemów kanalizacyjnych 

– wymagających skomplikowanej, kosztownej 

infrastruktury. 

Dzięki szerokiej sieci dystrybutorów działacie 

na terenie całej Polski... 

Od 2009 roku budujemy nieustannie sieć dystrybucji. 

Podchodzimy do naszych klientów tak, 

jak sami chcielibyśmy być traktowani. Pragniemy, 

aby nasi klienci mieli maksymalną łatwość 

w dostępie do naszych produktów. Dbamy o naszych 

klientów i w przypadku jakiejkolwiek awarii 

niezależnie czy ma to miejsce w okresie gwarancyjnym, 

czy po nim, pilnujemy, aby naprawa 

została dokonana w ciągu czterech dni. Ufamy 

naszym klientom do tego stopnia, że udzielamy 

gwarancji nawet w przypadku montażu urządzenia 

we własnym zakresie przez kupującego. 

Dołączamy do każdego zakupu szczegółową 

dokumentację zawierającą instrukcję montażu. 

Wychodzimy z założenia, że nasi klienci dołożą 

wszelkich starań, żeby prawidłowo zamontować 

oczyszczalnię, z której będą przecież sami 

korzystać. Żadnego klienta nie odprawiamy 

z kwitkiem i do każdego przypadku podchodzimy 

indywidualnie. Wiadomo, że zróżnicowane 

są potrzeby ludzi. Różne są też miejsca, w których 

mają funkcjonować urządzenia. Staramy 

się wszystko ocenić i dobrać najlepsze rozwiązanie, 

każde proponowane przez nas urządzenie 

jest niejako „szyte na miarę” potrzeb klienta. 

Zadowolony klient to nasza najlepsza reklama. 

Niezadowolona osoba może nam zepsuć opinię 

wśród wielu potencjalnych odbiorców. Zależy 

nam bardzo, żeby z jednej strony utrzymać 

rozsądne ceny, a z drugiej oferować niezawodne, 

skuteczne urządzenia. 

W Polsce narosło kilka mitów, jeśli chodzi 

o przydomowe oczyszczalnie ścieków... 

To prawda. Pierwszym z nich jest krążąca opinia 

mówiąca o tym, że przydomowe oczyszczalnie 

wydzielają nieprzyjemny zapach. Nie 

jest to prawdą. Jeśli urządzenie jest zamontowane 

w prawidłowy sposób, nie ma możliwości, 

żeby wokół roznosiły się nieprzyjemne zapachy. 

Kolejnym mitem jest przekonanie, że po 

zamontowaniu przydomowej oczyszczalni trzeba 

zmienić tryb życia, bo nie można już będzie 

używać proszków do prania i żrących środków 

czyszczących, popularnych środków dezynfekujących. 

Nie ma takiej potrzeby. Wszystkie te 

środki zostają silnie rozcieńczone po dostaniu 

się do oczyszczalni i nie stanowią zagrożenia 

dla jej prawidłowego funkcjonowania. Nie 

ma żadnych przyczyn, dla których należałoby 

rozważać rezygnację z budowy nowoczesnej 

przydomowej oczyszczalni. Wręcz przeciwnie, 

jest to najprostsze, najtańsze i najbardziej ekonomicznie 

uzasadnione rozwiązanie problemu 

utylizacji ścieków w sytuacji braku kanalizacji 

zbiorczej. 

• 

42 43

Biznes 

Biznes 

Głośne 

wołanie 

o przywództwo 

ZZarządzanie ludźmi, ich potencjałem i umiejętne 

prowadzenie zespołu, to podstawowy 

element, o który należy dbać, jeśli firma chce 

odnieść sukces. I jego właśnie brakuje w niektórych 

firmach. 

Lider poszukiwany 

Prowadząc szkolenia i doradztwo w firmach 

obserwuję czasem pewien problem polskich 

przedsiębiorców. Kochają swoje firmy, mają 

wizję ich tworzenia, są zaangażowani, znają 

się świetnie na branży, którą się zajmują… Nie 

tak dobrze jednak przedstawia się sytuacja, 

Patrząc z boku, wydawałoby się, że dana firma powinna funkcjonować bardzo dobrze. Bardzo 

dobry produkt, usługa, ciekawa identyfikacja wizualna, strona internetowa – wszystko w wysokiej 

jakości. Kiedy jednak otwiera się jej drzwi, sytuacja nie jawi się już tak kolorowo. Zdemotywowani 

pracownicy, utalentowani ludzie odchodzący z pracy, nie najlepsza atmosfera. Nasuwa się pytanie 

– dlaczego? 

Niezmotywowani w końcu odchodzą 

W skrajnych przypadkach może dojść do sytuacji, 

że pracownicy, którymi się nie zarządza, 

którzy funkcjonują w chaosie informacyjnym, 

którzy mają źle dobrane zadania i mimo ewidentnych 

znaków, że coś jest nie tak, nikt ich 

nie słucha, w końcu wypalają się i odchodzą. 

Kiedy mój pracownik będzie zadowolony, zyskam 

ja sam – mówi właściciel przedsiębiorstwa 

z branży budowlanej, który zarządzania 

ludźmi uczy się już prawie trzydzieści lat – Dziś 

nie dotykam już zadań realizowanych w mojej 

firmie. Rozpoznałem potencjał moich pracowników, 

połączyłem właściwe zadania z właściwyjeśli 

chodzi o zarządzanie ludźmi, umiejętność 

kierowania ludzkim potencjałem. Skupieni na 

realizacji zadań mających prowadzić firmę do 

zamierzonych rezultatów, ludzi traktują niekiedy 

jak „środek” do celu, narzędzie. Tymczasem 

trudno mówić o skutecznym zarządzaniu ludźmi, 

które nota bene jest kluczowe, by firma mogła 

odnieść sukces, jeśli właściciel nie traktuje 

ludzi podmiotowo, nie szanuje ich jako jednej 

z najcenniejszych wartości firmowych. 

80% kompetencji interpersonalnych 

Eksperci badający firmy pod kątem skuteczne- 

go zarządzania, podkreślają, że dobry kierownik, 

powinien posiadać 80% wiedzy specjalistycznej, 

20% umiejętności społecznych, dobry 

menedżer – 50% wiedzy, 50% wspomnianych 

umiejętności, lider jednak w 80% powinien 

wykazywać się zdolnościami związanymi 

z porozumiewaniem się i zarządzaniem ludźmi, 

w 20% wiedzy z zakresu danej branży. Powinien 

być kimś w rodzaju psychologa – mówi 

jedna z uczestniczek szkolenia, mająca już 

25–letnie doświadczenie w pracy w różnych firmach 

– Pracowałam z wieloma szefami. Jednego 

jednak nigdy nie zapomnę. On był świetnym 

psychologiem. Znał się na ludziach. Potrafił 

rozpoznać, w czym są najlepsi, zachęcić ich 

odpowiednio do działania, słuchał ich i szanował. 

On nie wymyślał rozwiązań, on umiał tak 

nami zarządzać, byśmy my je znajdowali. Na 

tym polegał jego sukces – opisuje pani Gosia. 

Kluczowe kompetencje 

Zdają się tak oczywiste, w pewnym sensie tak 

mało istotne, gdy właściciel śledzi kolejne dane 

liczbowe, prowadzi negocjacje z jakże trudnym 

inwestorem, czy rozwiązuje inne ważne firmowe 

problemy, tymczasem bez nich nie da się zbyt 

daleko zajść w prowadzeniu ludzi, w realizacji 

celów. Słuchanie, jasne przekazywanie zadań, 

motywowanie, zrozumienie, umiejętne dopasowywanie 

zadań do osób i kierowanie nimi tak, 

by pracownicy chcieli angażować swój potencjał 

w osiąganie założeń firmowych, to fundamenty 

zarządzania ludźmi. A firma to przecież ludzie. 

Bo czym są dane liczbowe, świetne produkty, 

piękna strona internetowa bez nich? 

Wśród umiejętności społecznych, bez których 

nie można efektywnie zarządzać zespołem są: 

wpływanie na innych, połączone ze skutecznym 

przekonywaniem, aktywne słuchanie – bez 

uprzedzeń i barier w postaci np. moralizowania, 

łagodzenie konfliktów, zdolność do inspirowania, 

zachęcania ludzi, inicjowanie i wdrażanie 

zmian, a także tworzenie więzi. Istotna jest również 

umiejętność współpracy. 

Można okradać samego siebie 

W niektórych firmach stosowany jest autokratyczny 

styl zarządzania. Rozwiązania są jedynie 

narzucane. Pracownicy dowiadują się, co 

mają robić, podawane są im recepty na obsługę 

klienta, na przygotowanie oferty, zmianę 

w usłudze, sposób komunikowania się w firmie, 

mniej się tych pracowników w danych tematach 

słucha. Tymczasem to oni „siedzą w nich po 

uszy”, bo oni stykają się bezpośrednio z produkcją, 

klientem itd. Właściciel, niekoniecznie 

„od podszewki” zna problem. Niekiedy naprawdę 

warto posłuchać. 

Są i firmy podejmujące próby organizowania 

spotkań, na których mają pojawić się pomysły 

na nowe rozwiązania, usprawnienie działania 

firmy. Przychodzą pracownicy, szef, menedżerowie. 

Mówi właściciel. To nie fragment bajki, 

ale relacje wielu pracowników. 

Najdroższa wartość firmy 

Tymczasem ludzie to skarb. W każdym człowieku 

tkwią możliwości, pomysły, każdy zna się na 

czymś szczególnym. Nie jest sztuką powiedzieć 

ludziom, co mają robić, sztuką jest zmotywować 

ich do dzielenia się najlepszymi pomysłami, 

rozwiązaniami i pomóc im w ich wdrożeniu. 

Na tym zdaje się polega przywództwo. 

Niesłuchanie pomysłów pracowników, niekorzystanie 

z ich doświadczenia, a jedynie narzucanie 

im rozwiązań, jakby w obawie, że oni 

nie mogliby wymyślić czegoś, co przysłużyłoby 

się firmie, powoduje tak naprawdę okradanie 

przedsiębiorstwa z jego możliwości. 

Nie koniec kłopotów 

Problemy ze źle organizowanymi spotkaniami 

czy też narzucaniem rozwiązań nie należą do 

jedynych. Kolejnymi znajdującymi się na liście 

błędów popełnianych przy zarządzaniu ludźmi 

są: zły dobór zadań do pracowników i niewykorzystanie 

ich potencjału w obszarach, w których 

mogliby być najskuteczniejsi. Kwestia ta wiąże 

się po części z nieumiejętnością rozpoznawania 

słabych i mocnych stron osób zatrudnionych 

w firmie. Bolączką wielu firm jest także źle 

skonstruowany system motywacyjny. Nie tylko 

premia motywuje pracowników. Zjawisko inspirowania 

i uwalniania potencjału jest bardziej 

złożone, ale jak najbardziej do opanowania. 

Problemy z komunikacją do rzadkości też nie 

należą. Bywa, że ci którymi firma ma zarządzać, 

nie znają jasno swoich zadań, nie mają 

do końca określonych kompetencji na danym 

stanowisku. Brakuje niekiedy istotnych ustaleń. 

Problemy można by mnożyć. 

mi ludźmi, motywuję ich, sprawdzam ich pracę 

i nagradzam w sposób adekwatny do danego 

pracownika. Wiem, że kiedy oni będą zadowoleni 

z tego co robią, będą angażować się w realizację 

celów firmy. 

Samorealizacja w firmie 

To prawda, że to nie jest łatwo odkryć, co 

danego pracownika najbardziej zmotywuje, 

w czym najlepiej się on odnajdzie i połączyć 

jego samorealizację z realizacją celów firmy. 

Nieproste, ale też nie niemożliwe. Bez wysiłku 

nie ma rezultatów. A pracownik, który będzie 

się realizował w obszarze swoich mocnych 

stron, robiąc to, w czym czuje się jak przysłowiowa 

„ryba w wodzie”, będąc motywowanym 

przez dobrane pod swoim kątem narzędzia, 

będzie najefektywniejszy w pracy i nie będzie 

uczęszczał do pracy w poniedziałek, myśląc 

już o piątku. 

Jeśli ktoś uwielbia poznawać nowych ludzi, potrafi 

skutecznie argumentować, mówienie nie 

sprawia mu najmniejszych kłopotów, dlaczego 

nie miałby się zajmować handlem, obsługą 

klienta? Umiejętność doboru ludzi pod kątem 

zadań jest jedną z kluczowych, jeśli zamierza 

się efektywnie realizować zamierzenia w firmie. 

Od rozpoznania możliwości pracownika do 

realizacji celów 

Marcus Buckingham, jeden z najbardziej dynamicznych 

pisarzy i mówców w dziedzinie 

przywództwa, ujmuje proces zarządzania 

ludźmi dość obrazowo: Najcenniejszym majątkiem 

menedżera jest czas, najefektywniejszym 

sposobem inwestowania tego czasu jest przyjrzenie 

się, czym różnią się nasi pracownicy 

– a potem – tak jak w szachach – zaplanowanie, 

jak najlepiej wkomponować te różnice 

w nasz kompleksowy plan działania. 

Pocieszające jest to, że jest też wiele firm, które 

– mimo tego, że idealne nie są – prezentują 

już wiele wzorcowych zachowań związanych 

z zarządzaniem, a także to, że wśród tych, 

które w tym obszarze pozostawiają wiele do 

życzenia są zarządzający, którzy zaczynają widzieć 

problem i chcą zmian. To daje nadzieję 

na to, że w tych polskich firmach pracownicy 

zaczną oglądać prawdziwe przywództwo. • 

Agnieszka Kubicka 

Trener Europejskiej Grupy Doradczej 

44 45

Biznes 

Świetlana przyszłość 

Firma Spot-Light działa na polskim rynku oświetleniowym od piętnastu lat. O historię 

i ofertę przedsiębiorstwa zapytaliśmy właściciela firmy, Christiana Ortlieb 

Firma Spot-Light obchodzi właśnie 15-lecie 

działalności. Jak w ciągu tych lat zmieniała 

się oferta i wizerunek przedsiębiorstwa? 

Firma została założona 1 kwietnia 1996 roku. 

Początkowo nie było jasne, w jakim kierunku 

będzie się rozwijać, ale w ciągu kilku miesięcy, 

odpowiadając na zapotrzebowanie rynku, rozpoczęliśmy 

produkcję lamp dla niemieckich firm 

oświetleniowych. Po dwóch latach działalności 

mieliśmy już w ofercie ponad 500 produktów. 

Obecnie jest ich ponad 1000. Są to głównie 

spoty i plafoniery wysokiej jakosci żyrandole, 

lampy LED i energooszczędne źródła światła. 

Jako jedyna firma w Polsce oferujemy kompleksowe 

oświetlenie do łazieniek. 

Jeden z waszych produktów zdobył nagrodę 

na targach „Światło 2011”. 

Zostaliśmy nagrodzeni za lampę w stylu retro. 

Posiada ona energooszczędne źródło światła 

GU 10, które jest absolutną nowością na polskim 

rynku. Lampa o mocy 9W, która dzięki odbłyśnikowi 

daje światło o sile 410 lumenów. Jest to 

optymalne i bardzo oszczędne oświetlenie do biur 

i domów. Do tej lampy będzie niedługo możliwość 

zamontowania żarówki LED, która pobierając 6W 

mocy daje 406 lumenów i świeci 30 tys. godzin. 

Staracie się być na bieżąco z najnowszymi 

trendami w branży oświetleniowej... 

Jesteśmy promotorem nowości na polskim 

rynku. Pierwsi wprowadziliśmy kolekcję energooszczędnych 

żarówek, za co zostaliśmy nagrodzeni 

na targach „Światło 2009”. Byliśmy 

też pierwszą firmą, która pokazała w ubiegłym 

roku oprawy mieszkaniowe w systemach LED- 

-owych. Jako drudzy w Europie wprowadziliśmy 

na rynek oprawy typu GU 10, a w 2010 roku 

o lampy wyposażone w chipy POWER LED. Firma 

Spot-Light jest wyłącznym przedstawicielem 

marki Esprit w branży oświetleniowej na Polskę 

i Europę Środkowo-Wschodnią. Eksportujemy 

nasze produkty do Niemiec, Francji, Szwajcarii, 

Czech, na Słowację, Węgry, Białoruś i do Rosji. 

Wszystko to nie byłoby możliwe, gdyby nie pracownicy 

firmy, którzy są naszym największym kapitałem. 

To dzięki nim mogliśmy osiągnąć sukces. • 

www.spotlight.pl 

Excellence 

w Biznesie 

VI edycja programu promocji dla firm ze wschodniej Polski wyłoniła nowych 

laureatów. Dołączyli oni do szerokiego grona przedsiębiorstw, które zostały 

wyróżnione w ubiegłych latach. Nagroda „Excellence w Biznesie” 

to prestiżowe wyróżnienie przyznawane za innowacyjność, dynamiczny 

rozwój, promocję regionu i dbałość o ekologię 

Laureaci „Excellence w biznesieˮ, 

w środku Jacek Sikora prezes firmy JACKER 

Program Promocji Firm „Excellence w Biznesie” 

jest realizowany pod honorowym patronatem 

Marszałka Województwa Lubelskiego, 

Krzysztofa Hetmana oraz Przewodniczącego 

Rady Gospodarczej przy Prezesie Rady Ministrów, 

Jana Krzysztofa Bieleckiego. W ramach 

tego projektu nagradzane są najdynamiczniej 

rozwijające się przedsiębiorstwa z terenów 

wschodniej Polski. Gospodarzem programu 

jest Lubelski Klub Biznesu – działająca od 

10 lat organizacja, zrzeszająca ponad 

180 przedsiębiorców z całego regionu. 

Laureatami VI edycji programu zostały firmy: 

GEOMAX Misztal-Stateczny S.J., Fabryka Kabli 

ELPAR i PKP Linia Hutnicza Szerokotorowa. 

Specjalne wyróżnienie „Excellence w Biznesie” 

w kategorii przedsiębiorstwa przyjaznego 

środowisku otrzymała firma JACKER. Prezes 

przedsiębiorstwa, Jacek Sikora, od początku 

swojej działalności stawiał na ekologię. Wprowadzone 

przez niego w ubiegłym roku na rynek 

TermoRolety umożliwiają sterowanie energią 

cieplną w mieszkaniach i budynkach. Dzięki 

nim można uniknąć zbędnych strat ciepła zimą 

i ochłodzić pomieszczenia podczas upałów. Firma 

JACKER działa na rynku już od 20 lat, produkuje 

również bramy garażowe i przemysłowe, 

markizy, moskitiery, żaluzje i rolety. Więcej 

informacji o produktach znajduje się na stronie 

33 w tym wydaniu magazynu. • 

46

Biznes 

Dobre, 

bo regionalne 

Na temat rosnącej popularności regionalnych przysmaków rozmawialiśmy 

z Kanclerzem Łódzkiego Oddziału Polskiej Izby Produktu Regionalnego, 

prezesem firmy Inter Solar, Stanisławem Staniszewskim 

P 

Produkty regionalne cieszą się w Polsce 

coraz większą popularnością. Jakie są ich 

zalety? Co sprawia, że ludzie poszukują na 

rynku takich produktów? 

W Polsce jest wiele przysmaków wywodzących 

się ze staropolskiego dziedzictwa kulinarnego. 

Mamy się czym pochwalić. Są to produkty mięsne, 

piekarnicze, ale także miody i produkty 

winiarskie. Są one silnie osadzone w naszej 

tradycji. Ich zaletą jest to, że są wytwarzane 

na miejscu, ze świeżych składników i według 

starych, sprawdzonych receptur. Wędliny, kiszonki, 

chleb wiejski – za takimi przysmakami 

rozglądają się konsumenci. Zaletą produktów 

regionalnych jest to, że nie mają one konserwantów 

i wypełniaczy. Dzięki temu są zdrowe 

i smaczne. Różnicę można poczuć na języku. 

Panie Prezesie, firma Inter Solar działa na 

rynku od 1988 roku. Jak wyglądały początki 

i skąd wziął się pomysł na tego typu działalność? 

Branża gastronomiczna zawsze była mi bliska. 

Od 1968 roku zajmowałem się prowadzeniem 

restauracji. Dzięki temu z jednej strony wiedziałem, 

jakie potrzeby mają gastronomicy, a z drugiej 

poznałem oczekiwania klientów. Z czasem 

dojrzał pomysł stworzenia firmy zajmującej się 

produkcją wyrobów spożywczych i zaopatrywaniem 

w nie restauracji i sklepów. Firma Inter 

Solar ma w ofercie ponad 230 produktów. 

Wszystkie oparte są na dawnych przepisach. 

Od lat zbieram i archiwizuję stare receptury 

i technologie oparte na tradycyjnych zapisach 

będących częścią Polskiego Dziedzictwa Kulinarnego, 

które jest nierozerwalnie związane 

z Kulturą Polską. Wspiera mnie w moich działaniach 

liczna grupa producentów, rzemieślników 

i artystów, stosujących metody produkcji 

o wielowiekowej tradycji. Nieskażone konserwantami 

i chemikaliami, tak powszechnie używanymi 

w dzisiejszym przemyśle spożywczym. 

Polska kuchnia ma bardzo bogate tradycje. 

Można powiedzieć, że wzięła się z mieszanki 

kilku kultur. Wnieśli do niej różne elementy 

i Żydzi, i Niemcy, i Rosjanie. Kuchnia polska 

kształtowała się głównie w wiejskich dworach 

szlacheckich i bogatych domach mieszczańskich, 

ale także na przykład w klasztorach. 

Wnieśliśmy duży wkład do kultury kulinarnej 

Europy. Edward Pożerski, którego rodzice wyemigrowali 

do Francji po powstaniu styczniowym 

był założycielem słynnej akademii kulinarnej 

w Paryżu. 

Jak to się dzieje, że Wasze produkty długo 

zachowują smak i świeżość? 

Od szesnastu lat konserwujemy nasze wyroby 

w technologii molekularnej. Produkty poddajemy 

obróbce w próżni w niskiej temperaturze. 

W niektórych przypadkach taka procedura trwa 

nawet kilkanaście godzin. Pozwala to zachować 

świeżość i smak wszystkich składników 

bez potrzeby dodawania konserwantów. Zależy 

nam bardzo na jakości oferowanych produktów 

i dobrej opinii u konsumentów. 

Inter Solar zajmuje się nie tylko zaopatrywaniem 

sklepów i lokali gastronomicznych. 

Zajmujecie się również Państwo organizacją 

imprez plenerowych. 

Turystyka kulinarna może być dobrym pomysłem 

na rozwój wielu regionów Polski. Ja na 

przykład zbudowałem specjalny piec do pieczenia 

byka w całości. Uruchamiamy go przy 

okazji różnych imprez. Na przykład 3 czerwca 

będziemy obchodzić święto poświęcone pamięci 

Jarosława Iwaszkiewicza, który często 

odwiedzał nasz region. Przy takich okazjach 

pojawiają się u nas goście z całej Polski. 

Jestem Kanclerzem Łódzkiego Oddziału Polskiej 

Izby Produktu Regionalnego, dzięki temu 

mam kontakt z wieloma regionalnymi producentami 

wspaniałych przysmaków – piekarzami, 

serowarami, miodziarzami, producentami 

wędlin i nalewek. Wspólnie chcemy nawiązywać 

do tradycji polskiej kuchni. 

Produkty firmy Inter Solar były wielokrotnie 

nagradzane. Jakie nagrody i które produkty 

przyniosły Panu Prezesowi największą satysfakcję? 

Pierwszym wyróżnieniem, które otrzymałem 

była nagroda za Najciekawszy Wyrób Spożywczy 

Roku 1994, były to polskie bułeczki do 

hamburgerów. Był to konkurs zorganizowany 

przez Ministerstwo Rolnictwa i startowały w nim 

największe firmy z całej Polski, a nam udało 

się zająć trzecie miejsce. Rok później w tym 

samym konkursie spotkał nas jeszcze większy 

zaszczyt, bo zdobyliśmy pierwszą nagrodę za 

zestawy obiadowe. W następnych latach posypały 

się kolejne nagrody. Wśród nich PERŁA za 

zalewajkę, która została uznana za najlepszy 

polski produkt regionalny roku 2008 przez kapitułę 

Konkursu Nasze Kulinarne Dziedzictwo. 

Dostałem też honorową odznakę „Zasłużony 

dla rolnictwa”, a ostatnio także tytuł „Profesjonalnego 

Menedżera Województwa Łódzkiego”. 

Zajmowanie się wyrobami spożywczymi to 

moja życiowa pasja, która przynosi mi bardzo 

dużo satysfakcji. 

Jakie są Pana plany na najbliższą przyszłość? 

Chcę zorganizować warsztaty kulinarne dla 

osób zajmujących się agroturystyką. Jak się 

piecze chleb, jak się robi ser, masło i wędliny, 

a także pasztety, rolady czy pierogi. Uważam, 

że osoby korzystające z wypoczynku w gospodarstwie 

agroturystycznym powinny mieć możliwość 

skosztowania regionalnej kuchni. • 

www.intersolar.com 

50

Warto wiedzieć 

Warto wiedzieć 

Słynne 

oszustwa 

w nauce 

Na pierwszy rzut oka mogłoby 

się wydawać, że nauka z samej 

swojej definicji powinna być 

wolna od oszustw. Jednak tam, 

gdzie wchodzą w grę pieniądze 

i sława, wielu naukowców ulega 

różnym pokusom 

BBłędy i oszustwa w nauce pojawiają się dość 

często. Zwykle jednak są one szybko wykrywane 

dzięki weryfikacji badań przez innych 

uczonych. Cyril Burt, brytyjski psycholog badający 

zachowania bliźniaków, zmyślił tak wielu 

uczestników badań, że członkowie jego zespołu 

musieliby pracować przy tym projekcie po 

trzydzieści godzin dziennie. William Summerlin, 

specjalista od chorób nowotworowych, przeszczepiał 

w laboratorium płaty czarnej skóry 

białym myszom, niestety ktoś zauważył, że niektóre 

gryzonie są pokolorowane czarnym flamastrem. 

Ludzie związani z nauką najczęściej 

muszą się borykać z plagiatami i podkradaniem 

wyników. Od czasu do czasu mamy jednak do 

czynienia z bardziej spektakularnymi przypadkami, 

których skutki dramatycznie odbijają się 

na karierach naukowych. 

Zabójcze liczby 

Pierwsza znana próba naukowego oszustwa 

najprawdopodobniej miała miejsce dwa i pół tysiąca 

lat temu. Doszło wtedy do dramatycznych 

tekst: maciej kocuj 

Rafael Santi: Szkoła Ateńska, fragment fresku z Pałacu Watykańskiego 

wydarzeń w szkole założonej przez Pitagorasa. 

Ten sławny uczony i jego uczniowie dokonywali 

wtedy przełomowych odkryć w dziedzinie 

matematyki. Byli przekonani, że wszystko jest 

liczbą i da się sprowadzić do matematycznych 

wzorów. Oparli na tym całą filozofię, a nawet 

religię. Szkoły pitagorejczyków były bardziej 

podobne do klasztorów. Cenili sobie milczenie 

i niektóre odkrycia trzymali w tajemnicy. Nagle 

ich uporządkowany świat został zmącony przez 

Hippazosa z Metapontu. Był to jeden z uczniów 

Pitagorasa, który odkrył liczby niewymierne. 

Okazało się, że istnieją rzeczy, których nie da 

się policzyć. Dla fanatycznych matematyków 

było to nie do zaakceptowania. Postanowili 

ukryć ten straszny fakt i zlikwidować dociekliwego 

Hippazosa. Uczony został utopiony 

w Morzu Śródziemnym, a pitagorejczycy wrócili 

do swojego uporządkowanego świata. 

Angielski małpolud 

Na początku XX wieku naukowcy poszukiwali 

bezpośredniego przodka człowieka. Dzięki wy- 

kopaliskom odkryto w kilku miejscach szczątki 

neandertalczyków, ale większość antropologów 

twierdziła, że byli oni zbyt prymitywni i mieli za 

małe mózgi, żeby mogli być naszymi przodkami. 

W takiej atmosferze w 1911 roku niedaleko 

angielskiej miejscowości Piltdown archeolog 

Charles Dawson znalazł kawałki czaszki i kość 

żuchwy sprzed wielu tysięcy lat. Badania wykazały, 

że mimo prymitywnej szczęki czaszka 

miała wiele cech współczesnych ludzi i mogła 

pomieścić całkiem duży mózg. Naukowcy 

byli zachwyceni. Wreszcie odkryli hominida, 

który mógł dostąpić zaszczytu bycia naszym 

przodkiem. Pojawiło się kilka głosów, poddających 

odkrycie w wątpliwość, ale zostały one 

zignorowane. „Człowiek z Piltdown” przez następnych 

40 lat zajmował pozycję brakującego 

ogniwa między małpami i ludźmi. Wielkie odkrycie 

okazało się jednak wielkim oszustwem. 

Po kolejnych znaleziskach kości pitekantropów 

i australopiteków wielu naukowców zauważyło, 

że „człowiek z Piltdown” nie pasuje do 

wyłaniającego się obrazu ewolucji hominidów. 

Postanowiono przeprowadzić szczegółowe badania, 

które wykazały, że „odkryte” przez Charlesa 

Dawsona szczątki to kilka kości człowieka 

współczesnego zmarłego około 500 lat temu 

i żuchwa orangutana. W momencie zdemaskowania 

oszustwa od dawna nie żyły już osoby 

biorące udział w odkryciu i badaniu „człowieka 

z Piltdown”. Trudno więc wyrokować, kto dokonał 

fałszerstwa. Najprawdopodobniej zamieszany 

w nie był odkrywca szczątków Charles 

Dawson, ale raczej sam nie potrafiłby odpowiednio 

postarzyć kości, bo był archeologiem 

amatorem. Prawdopodobnie pomógł mu jakiś 

naukowiec. Różne poszlaki mogą wskazywać 

na wielu z nich. Paleontolog Smith Woodward 

był obecny przy prowadzonych wykopaliskach, 

odkryte szczątki pasowały idealnie do teorii 

ewolucyjnej Elliota Smitha, a Arthur Keith napisał 

artykuł o znalezisku jeszcze przed jego 

ogłoszeniem. W 1996 roku w Muzeum Historii 

Naturalnej w Londynie odkryto podobnie 

spreparowane i sztucznie postarzone szczątki 

w rzeczach byłego kustosza Martina Hintona. 

Być może to on stał za tym fałszerstwem. 

Tajemnicze promieniowanie 

Przełom XIX i XX wieku obfitował w wiele przełomowych 

osiągnięć w dziedzinie fizyki. Jednym 

z bardziej doniosłych wydarzeń było odkrycie w 

1895 roku promieni X przez Wilhelma Roentgena. 

Wielu naukowców badało to promieniowanie 

licząc na to, że odkryją coś ciekawego i spłynie na 

nich część splendoru. Jednym z nich był Francuz 

Prosper-Rene Blondlot. Eksperymentował z rozgrzanymi 

włóknami platynowymi umieszczonymi 

w żelaznej rurze. W pewnym momencie doszedł 

do wniosku, że ma do czynienia z nieznanym 

promieniowaniem, które powoduje widoczne gołym 

okiem efekty, takie jak zwiększenie jasności 

płomienia. Blondlot postanowił nadać swojemu 

odkryciu nazwę – promieniowanie N. Eksperymentował 

dalej, odkrywając między innymi, że 

emituje je większość metali i rozgrzane na słońcu 

cegły. Inni francuscy uczeni byli zachwyceni 

odkryciem. Zaczęły się mnożyć liczne publikacje 

naukowe. Tymczasem fizycy z innych krajów 

mieli problemy z powtórzeniem francuskich eksperymentów. 

Bardzo dziwiło to Blondlota, który 

u siebie w laboratorium obserwował linie promieniowania 

N dzięki przepuszczaniu go przez 

aluminiowy pryzmat. Brytyjskie Towarzystwo 

Naukowe poprosiło amerykańskiego naukowca 

Roberta Wooda, żeby udał się do Francji i na 

własne oczy zobaczył eksperymenty Blondlota. 

Francuski uczony wpuścił Wooda do swojego 

laboratorium i rozpoczął pokaz. Okazało się 

jednak, że amerykański fizyk nie dostrzega żadnych 

efektów, na które wskazywał Blondlot. Eksperymenty 

odbywały się w ciemnym pomieszczeniu. 

W pewnej chwili Wood niepostrzeżenie 

schował do kieszeni aluminiowy pryzmat, dzięki 

któremu Francuz obserwował widmo promieniowania 

N. Ku zaskoczeniu Amerykanina Blondlot 

nie przerywał eksperymentu i nadal widział rozproszone 

promienie. To przypieczętowało los 

promieni N i Blondlota. Wielu naukowców, którzy 

go znali nie kwestionowało jego uczciwości. 

Twierdzili, że padł ofiarą własnych błędów. Jest 

też prawdopodobne, że oszukał go jego własny 

asystent, który chciał wejść w łaski uczonego 

i naginał do jego marzeń wyniki eksperymentów. 

W kilka miesięcy po sławetnej wizycie 

Wooda Francuska Akademia Nauk nagrodziła 

Blondlota medalem za osiągnięcia. Mimo 

to uczony wpadł w depresję, oszalał i zmarł 

w niesławie. 

Energia znikąd 

W 1989 roku świat nauki zatrząsł się w posadach, 

gdy Martin Fleishmann i Stanley Pons 

ogłosili, że udało im się przeprowadzić reakcję 

syntezy atomowej bez użycia reaktora, czyli 

tak zwaną zimną fuzję. Zrobili to przy pomocy 

prostego elektrolizera, ciężkiej wody oraz 

palladowych i platynowych elektrod. Oświadczenie 

naukowców zostało przyjęte z wielkim 

entuzjazmem. Wiele osób było pewnych, że 

właśnie nastała nowa era taniej energii. Fleishmann 

i Pons nie podali zbyt wielu szczegółów, 

ale wiele laboratoriów próbowało powtórzyć 

ich doświadczenie. Początkowo napływały 

obiecujące informacje. Na Uniwersytecie A&M 

w Teksasie w jednym z elektrolizerów zaobserwowano 

powstanie dużej nadwyżki ciepła, 

czyli efektu wskazującego na reakcję syntezy 

atomowej. W instytucie Georgia Tech wykryto 

emitowane przez elektrolizer neutrony. Inne 

ośrodki naukowe donosiły o zaobserwowaniu 

w trakcie eksperymentów pewnych efektów 

cieplnych. Euforia nie trwała jednak długo. Najpierw 

renomowany Massachusetts Institute of 

Technology po przeprowadzeniu wnikliwych 

badań oświadczył, że nie stwierdzono wystąpienia 

syntezy atomowej. Później Uniwersytet 

A&M z Teksasu odwołał swoje wcześniejsze 

potwierdzenia, ponieważ odkrył błąd w uziemieniu 

zastosowanego w eksperymencie termometru. 

Naukowcy zaczęli wytykać Fleishmannowi 

i Ponsowi coraz więcej błędów w ich 

eksperymencie i rozumowaniu. Fizycy jądrowi 

zauważyli, że przeciwko zaistnieniu syntezy 

jądrowej świadczy obecność Fleishmanna 

i Ponsa na konferencjach prasowych. Gdyby 

w ich eksperymentach wydzielały się takie ilości 

neutronów, o jakich mówili, to obydwaj chemicy 

mieliby poważne problemy zdrowotne. Odkrywcy 

zimnej fuzji niedokładnie mierzyli wydzielane 

przez elektrolizer ciepło. Nie przeprowadzili też 

eksperymentów kontrolnych z użyciem zwykłej 

wody zamiast ciężkiej. Fleishmann i Pons 

nadal wierzą, że w odpowiednich warunkach 

może dojść do reakcji syntezy jądrowej. Mają 

też na świecie swoich zwolenników. Jednym 

z nich jest japoński biznesmen Eiji Toyota, który 

zakupił dla Fleishmanna i Ponsa laboratorium 

we Francji, gdzie mogą dalej prowadzić swoje 

eksperymenty. 

Niebezpieczne szczęście 

W 1992 roku znany psycholog Richard Bentall 

opublikował artykuł w czasopiśmie naukowym 

„Journal of Medical Ethics”. Przedstawił w nim 

swoje badania dotyczące uczucia szczęścia. 

Sklasyfikował je jako zaburzenie psychiczne. 

Wykazał, że u ludzi będących w stanie szczęśliwości 

występują nieracjonalne zachowania, problemy 

z prawidłową percepcją otoczenia i są oni 

upośledzeni, jeśli chodzi o pamiętanie negatywnych 

zdarzeń. Zasugerował, że uczeni zajmujący 

się głównie badaniem stanów depresyjnych 

nie zauważyli, że stan bycia szczęśliwym spełnia 

podstawowe kryteria choroby umysłowej. 

Publikacja ta odbiła się szerokim echem i wywołała 

panikę w niektórych kręgach naukowych. 

Wnioski Bentalla nie były jednak poparte rzetelnymi 

badaniami. Autor przez długi czas musiał 

prostować sprawę i wyjaśniać dziennikarzom 

z różnych stron świata, że chciał w ten sposób 

z jednej strony zażartować z naukowców zajmujących 

się psychologią, a jednocześnie zwrócić 

uwagę, jak trudno jest odróżnić osobę zdrową od 

chorej psychicznie i nie powinno się przy takiej 

diagnozie wyciągać pochopnych wniosków. • 

52 53

Zdrowie 

Oczy latem 

Nie chroniąc oczu przed słonecznym promieniowaniem, narażamy je na niebezpieczeństwo. Ostre letnie 

słońce może być bowiem przyczyną zmian chorobowych. Warto wiec pamiętać o podstawowych zasadach 

troskliwego obchodzenia się z narządem wzroku w czasie letnich miesięcy 

KTekst: Anna zawadzka 

Kremy z filtrami UV, które chronią naszą skórę 

przed promieniowaniem ultrafioletowym weszły 

już do powszechnego użytku. Stosuje je każdy, 

kto do serca wziął sobie podstawy profilaktyki 

przeciwrakowej, a także każdy kto chce, by jego 

skóra na dłużej zachowała zdrowy i młody wygląd. 

Często jednak zapominamy, że taka sama 

osłona należy się tak delikatnym organom, jak 

nasze oczy. Owszem, gdy słońce silnie operuje, 

chronimy się za przeciwsłonecznymi okularami. 

Możemy się już przestać wykrzywiać w grymasie 

powodowanym przez mrużenie oczu, które 

tym sposobem protestują przeciw zbyt dużej 

ilości wpadającego do nich światła. Jeśli jednak 

szkła naszych okularów nie zostały wyposażone 

w odpowiednie dla stopnia nasłonecznienia 

filtry UV, możemy wyrządzić naszym oczom 

więcej szkody niż pożytku. Za przyciemnionymi 

szkłami, źrenice otwierają się znacznie szerzej 

niż bez okularów. Sprawia to, że promienie UV 

mają ułatwione przenikanie do oczu. Jeśli więc 

okulary kupujemy od ulicznych sprzedawców, 

kuszeni designerskimi kształtami i okazyjnymi 

cenami, możemy mieć niemal stuprocentową 

gwarancję, że nasze oczy nie będą nam służyły 

w zdrowiu tak długo, jakbyśmy sobie tego życzyli. 

Nalepka „anty-UV”, która często na takich 

okularach widnieje, jest tylko chwytem marketingowym. 

Jeśli więc zależy nam, by tego lata, 

a także przez wiele kolejnych, nasze widzenie 

świata pozostało co najmniej takie jak dotychczas, 

warto kupić okulary z pewnego źródła. 

Takie, o których wiemy, że dbający o renomę 

producent, zatroszczył się także o nasz komfort 

i bezpieczeństwo. Najłatwiej je znaleźć u optyka 

lub w specjalistycznym sklepie sportowym 

oferującym wysokiej klasy sprzęt. 

Dokuczliwe objawy beztroski 

Światło słoneczne odpowiada za wiele – mniej 

lub bardziej niebezpiecznych – chorób oczu. 

Zacznijmy od tego, że już po paru dniach przebywania 

na słońcu możemy zacząć odczuwać 

pieczenie i swędzenie, oczy będą łzawić i pojawi 

się zaczerwienienie i światłowstręt. Takie 

objawy oznaczają zapalenie spojówek. Nie jest 

to przypadłość groźna, choć dość uciążliwa zarówno 

w pracy, jak i na wakacjach. W początkowym 

stadium możemy radzić sobie z dolegliwościami 

bez pomocy specjalisty. Bezpiecznie 

możemy skorzystać z nawilżających kropli do 

oczu typu „sztuczne łzy” dostępnych w aptekach 

bez recepty. Krople takie usuną dokuczliwe 

objawy i pozostawią przyjemne uczucie 

komfortu. Dobrze jest prosić farmaceutę o krople 

z naturalnym hialuronianem, pozbawione 

chemicznych konserwantów, które dodatkowo 

drażnią powierzchnię oka. Krople bez konserwantów 

łatwo jest rozpoznać: są zapakowane 

w jednorazowe, małe fiolki (tzw minimsy) lub 

w wielorazowe butelki ze specjalnymi systemami 

(wymagająca aktywacji pompka w systemach 

Comod lub Multi albo filtry w poszerzonej 

szyjce w systemie ABAK). 

Obecnie nie zaleca się stosowania okładów 

z herbaty czy ziół – zawarte w nich substancje 

nie są przeznaczone do delikatnych okolic oczu 

a zastosowanie zbyt ciepłego okładu może 

oparzyć brzegi powiek lub rogówkę. 

W przypadku poważnego zapalenia (ból oka, 

ropna lub śluzowa wydzielina, towarzyszące 

objawy bólu lub zawrotów głowy) należy pilnie 

skonsultować się z okulistą. 

Konsekwencje długookresowe 

Zapalenie spojówek to tylko chwilowe, trwające 

najczęściej około tygodnia, problemy 

z możliwością patrzenia na świat. Słońce, a dokładnie 

promienie UV wspomaga powstawanie 

wolnych rodników, które uszkadzają siatkówkę, 

dlatego może doprowadzić do nieodwracalnego 

osłabienia widzenia, a nawet do całkowitej 

utraty wzroku. Bezpośrednia ekspozycja 

na promienie słoneczne jest bowiem ściśle 

związana z rozwojem zaćmy (wymagającego 

operacji zmętnienia soczewki), starczego zwyrodnienia 

plamki żółtej (centralnej części siatkówki), 

zwanego – od angielskiego Age-related 

Macular Disease – AMD a także innych chorób 

zwyrodnieniowych oczu. 

Komórki w plamce żółtej są bardzo wrażliwe 

na promieniowanie ultrafioletowe (UV) i światło 

Lepiej zapobiegać niż leczyć 

● Unikaj nadmiernej ekspozycji na promieniowanie 

słoneczne. 

● Noś okulary przeciwsłoneczne, ale tylko z filtrami 

światła niebieskiego oraz filtrami UVA i UVB eliminującymi 

99-100% szkodliwego promieniowania. 

Lepiej nie zakładać żadnych okularów, niż nosić złej 

jakości szkła bez filtra. 

● Nawilżaj oczy kroplami typu sztuczne łzy (bez konserwantów 

chemicznych), najlepiej z filtrem UVB. 

● Dbaj o higienę okolic oczu – oczyszczaj powieki 

i ich brzegi przeznaczonymi do tego celu, jałowymi 

preparatami. 

● Jeżeli do oczu dostanie się piasek, kurz lub inne 

zanieczyszczenia – przepłucz jak najszybciej powierzchnię 

oka solą fizjologiczną. 

● Stosuj zbilansowaną dietę bogatą w antyoksydanty 

i kwasy tłuszczowe omega-3. 

niebieskie. Szczególnie powinny go unikać osoby 

z jasną tęczówką, palacze papierosów, osoby 

cierpiące na otyłość i nadciśnienie tętnicze. 

Ponadto na rozwój choroby znacznie bardziej 

niż mężczyźni narażone są kobiety. W jej wyniku, 

zwykle po 40 roku życia możemy mieć problemy 

z postrzeganiem obiektów znajdujących 

się bezpośrednio w centrum pola widzenia. Do 

wczesnych objawów osłabienia ostrości wzroku 

związanego z AMD należy pojawienie się ciemnych 

plam w centrum pola widzenia lub rozmycie 

czy też zniekształcenie widzianego obrazu. 

Następnie pojawiają się trudności w czytaniu, 

oglądaniu telewizji, jeździe samochodem czy 

rozpoznawaniu twarzy. Nieleczone zwyrodnienie 

plamki związane z wiekiem może doprowadzić 

do całkowitej ślepoty. 

Prowadząc odpowiedni tryb życia oraz stosując 

suplementy diety można skutecznie zapobiec, 

zwolnić tempo lub nawet zahamować 

rozwój zmian zwyrodnieniowych w centralnej 

części siatkówki. Niezwykle istotne jest stosowanie 

zbilansowanej diety opartej na pokarmach 

pochodzenia roślinnego (źródło luteiny 

i zeaksantyny) oraz rybach morskich (źródło 

wielonienasyconych kwasów tłuszczowych) 

lub jej suplementacji poprzez przyjmowanie 

preparatów zawierających barwniki będące naturalnymi 

„okularami przeciwsłonecznymi” dla 

naszych oczu – luteinę i zeaksantynę, witaminy 

i mikroelementy o działaniu antyoksydacyjnym 

(witaminy C, E, cynk, selen, miedź, Niezwykle 

istotna jest zawartość wielonienasyconych 

kwasów tłuszczowych DHA i EPA z grupy omega-3 

a także związki wspierające prawidłowe 

mikrokrążenie w oku np. resweratrol. Warto też 

zadbać o właściwą wagę ciała i rzucić palenie. 

Koniecznie należy ograniczyć ekspozycję na 

światło słoneczne. 

• 

54

Zdrowie 


Dbajmy o kości 

WWedług definicji WHO osteoporoza jest układową 

chorobą szkieletu, która charakteryzuje się 

małą masą kostną, zaburzeniami architektury 

i zwiększoną łamliwością kości. Pochodzący 

z języka greckiego termin osteoporoza (osteon 

– kość, poros – otwór, dziura) dokładnie oddaje 

charakter zjawiska – kości stają się kruche i porowate, 

co prowadzi do złamań nawet przy błahym 

upadku lub wręcz bez wyraźnej przyczyny. 

Odwapnienie kości może nastąpić w każdym 

wieku, niezależnie od płci czy rasy. Najczęściej 

jednak spotyka się osteoporozę pierwotną 

pomenopauzalną lub pierwotną wieku podeszłego. 

Przypadki osteoporozy pierwotnej 

idiopatycznej (o niewyjaśnionym pochodzeniu), 

która może dotknąć nawet osoby bardzo młode, 

są nieliczne. Równie rzadko spotykana jest 

osteoporoza wtórna, która towarzyszy innym 

chorobom, np. cukrzycy, niektórym chorobom 

nowotworowym lub nadczynności tarczycy. Dlatego 

osteoporoza to problem głównie osób po 

50. roku życia. 

Obecnie osteoporoza to schorzenie powszechne 

w Europie, USA i Japonii. Występuje u ponad 

30 proc. kobiet i 8 proc. mężczyzn po 

50. roku życia. W Polsce dane szacunkowe mówią 

o ok. 3 milionach osób zmagających się z 

chorobą i jej skutkami. Jest to cena, jaką płacimy 

za postęp technologiczny, wygodny, siedzący 

tryb życia, niewłaściwą dietę. Niestety, ryzyko 

osteoporozy rośnie wraz z wiekiem. Dlatego 

przy wydłużającej się średniej długości życia 

i starzeniu się społeczeństwa, można spodziewać 

się podwojenia liczby chorych w ciągu następnych 

kilkudziesięciu lat. 

Cichy zabójca 

Osteoporoza rozwija się latami, najczęściej nie 

dając żadnych objawów. Rzadko też bywa bez- 

Osteoporoza to schorzenie występujące głównie u osób po 50. roku 

życia. Tylko w Polsce zmaga się z chorobą i jej skutkami ponad 3 miliony 

osób. Najważniejsza w leczeniu osteoporozy jest profilaktyka polegająca 

na dostarczeniu organizmowi odpowiedniej dawki wapnia 

Tekst: lucyna kocicka 

pośrednią przyczyną zgonu pacjenta. Dlatego 

często określa się ją mianem „cichego zabójcy”. 

Zazwyczaj pacjenci dowiadują się o chorobie 

podczas badań przeprowadzanych przy 

pierwszym lub kolejnym złamaniu. – To właśnie 

konsekwencje złamań są tragiczne w skutkach 

dla pacjentów – przestrzega prof. Lidia Rutkowska-Sak. 

– W najgroźniejszym przypadku, po 

złamaniu bliższego końca kości udowej, bezpośrednie 

zagrożenie życia dotyczy aż 17 proc. 

pacjentów, przy czym, niezależnie od przyjętej 

metody leczenia, w ciągu roku od zdarzenia 

umiera ok. 20 proc. kobiet i 25 proc. mężczyzn. 

Z osób, które szczęśliwie przeżyją takie złamanie, 

aż połowa staje się niepełnosprawna do 

końca życia. 

Szacuje się, że w Polsce ok. 30 tys. osób rocznie 

doznaje tego typu urazu. Niestety, jest to 

tylko jeden z rodzajów złamań na skutek osteoporozy. 

Wg częstości występowania można 

wymienić następujące rodzaje złamań pojawiających 

się jako następstwo osteoporozy: złamanie 

kręgosłupa (11 proc. przypadków) oraz 

złamania obwodowe: kości promieniowej (27 

proc.), kostki (16 proc.), żebra (11 proc.), kości 

stopy (5 proc.). 

Lepiej zapobiegać niż leczyć 

Prawdopodobieństwo pojawienia się osteoporozy 

jest zróżnicowane indywidualnymi cechami 

pacjenta. Do najważniejszych czynników 

ryzyka zalicza się występowanie tej choroby 

w rodzinie, szczupłą budowę ciała, wiek pomenopauzalny, 

małą ilość wapnia w diecie, siedzący 

tryb życia, palenie tytoniu, nadużywanie 

alkoholu. Dlatego osoby z grup podwyższonego 

ryzyka powinny koniecznie poddawać się 

badaniom densytometrycznym uzupełnionym 

badaniami krwi i moczu. Wczesne wykrycie po- 

zwala na wdrożenie kompleksowego leczenia, 

w którym bardzo ważną rolę odgrywa suplementacja 

wapnia. 

Jednak najlepsze rezultaty może przynieść profilaktyka 

stosowana już między 30. a 40. rokiem 

życia, kiedy to rozpoczyna się proces stopniowego 

niszczenia kości wskutek utraty budującego 

ich wapnia. 

Dlatego najlepszą metodą zapobiegania osteoporozie 

jest aktywny i zdrowy tryb życia. Pomocne 

będą regularne ćwiczenia fizyczne, 

które prowadzą do zwiększenia masy kostnej 

i poprawy ogólnej sprawności, co jest bardzo 

korzystne przy zapobieganiu upadkom. Wystarczy 

półgodzinny spacer, pływanie, zajęcia nordic-walking 

czy tai chi. Jednak najważniejszą 

formą profilaktyki jest spożywanie optymalnej 

ilości wapnia w codziennej diecie. 

Zbilansowana dieta 

Mleko i jego przetwory uważane są przez dietetyków 

za najlepsze źródło wapnia, co wynika 

z jego dużej zawartości i przyswajalności przez 

organizm. Dzienne zapotrzebowanie na wapń 

w okresie menopauzy i u osób starszych wynosi 

około 1500 mg. Jogurt, szklanka mleka 

i dwa plasterki żółtego sera zapewniają dzienne 

zapotrzebowanie na wapń. Jednak ta prosta 

recepta jest coraz rzadziej stosowana w Polsce. 

Wg badań Zakładu Ekonomiki Wyżywienia 

Instytutu Żywności i Żywienia, następuje 

systematyczny spadek spożycia mleka i jego 

przetworów. W efekcie, poziom realizacji norm 

żywieniowych w przypadku wapnia waha się 

w Polsce od 54 proc. do 59 proc. Dlatego w profilaktyce 

i leczeniu osteoporozy tak ważną rolę 

odgrywają preparaty wapniowe. Spośród wielu 

dostępnych na rynku należy wybrać te, które 

zapewnią optymalną dawkę wapnia. • 

Liderin – suplement diety wspomagający jakość 

życia seksualnego szybko i dyskretnie wzmacnia 

siły witalne mężczyzny i ułatwia odprężenie. 

Iwostin Purritin Remover to 

żel redukujący zmiany potrądzikowe, 

przeznaczony 

do pielęgnacji skóry tłustej 

ze zmianami takimi jak 

przebarwienia, mikrourazy 

naskórka, nierówności 

skóry. Preparat nie tylko 

zmniejsza i spłyca istniejące 

niedoskonałości, ale 

również rozjaśnia przebarwienia, 

delikatnie złuszcza 

naskórek i skutecznie odbudowuje 

barierę hydrolipidową. 

Bezreceptowy lek Calcium- 

-Sandoz Forte to kompozycja 

dwóch substancji 

czynnych – węglanu wapnia 

i laktoglukonianu wapnia. 

Takie połączenie oraz postać 

leku (tabletka musująca), 

decyduje o dobrym przyswajaniu 

wapnia i znakomitych 

właściwościach w przeciwdziałaniu 

i profilaktyce osteoporozy. 

Kaszmirowa baza rozświetlająca 

Dax Cosmetics przeznaczona 

jest do każdego rodzaju 

cery, bez ograniczenia wieku. 

Mikrosiateczka przestrzennych 

silikonów 3D perfekcyjnie kryje 

niedoskonałości cery i delikatnie 

wyrównuje zmarszczki. Skóra 

staje się kaszmirowo gładka 

i idealnie miękka w dotyku. Rozświetlające 

mikropigmenty odbijając 

światło subtelnie ożywiają 

zmęczoną i poszarzałą cerę, nadając 

jej świeżość oraz zdrowy, 

promienny wygląd. 

Podczas weekendowych wyjazdów i wakacyjnych podróży nietrudno 

o poparzenia słoneczne, skaleczenia, ukąszenia owadów 

i inne następstwa nieszczęśliwych zdarzeń losowych. Dlatego warto 

w podręcznej apteczce mieć ze sobą lek łagodzący dokuczliwe objawy 

alergiczne oraz podrażnienia skóry – Fenistil, który teraz dostępny jest 

w nowym większym, rodzinnym opakowaniu 50g. 

Linia antyperspirantów 

Rexony została wzbogacona 

o formułę MotionSense, 

opartą na 

zawartych w kosmetyku 

kapsułkach, które uwalniają 

zapach pod wpływem 

ruchu. Do wyboru 

mamy kilka wersji zapachowych 

w nowych opakowaniach. 

56 57

Wydarzenia 

Zaproszenie do Malborka 

Muzeum Zamkowe w Malborku obchodzi w tym roku 50-lecie swojego istnienia. Z tej okazji zostały otwarte 

dwie specjalne ekspozycje dla osób odwiedzających ten słynny zamek krzyżacki. Pierwsza wystawa nosi 

nazwę „Kancelaria wielkich mistrzów i państwo zakonne w Prusach”. Można tu zobaczyć warsztat pracy 

średniowiecznego skryby, stare dokumenty, pieczęcie i klucze do szyfrów. Druga ekspozycja prezentuje 

tajemnice Szczerbca, miecza koronacyjnego królów polskich, w świetle najnowszych badań naukowych. 

Muzeum Zamkowe w Malborku zaprasza również na promocję książki „Organizacja życia na zamku krzyżackim 

w Malborku w czasach wielkich mistrzów (1309-1457)”, która odbędzie się w ramach Bałtyckiego 

Festiwalu Nauki, w dniu 27 maja o godz. 17.00 w Ośrodku Konferencyjnym KARWAN. Jest to drugie wydanie 

tej publikacji poprawione i uzupełnione przez autorów: Sławomira Jóźwiaka i Janusza Trupindę. 

Legnickie Lwy Biznesu 

W Hotelu Qubus w Legnicy odbyła się gala wręczenia nagród IV edycji konkursu 

„Lwy Legnickiego Biznesu”. Statuetki wręczono w obecności prezydenta miasta Tadeusza 

Krzakowskiego i senatora Witolda Lecha Idczaka. Nagrodę w kategorii „Mikro 

Przedsiębiorstwo” otrzymała firma RETOOL Janina Marciniak, statuetkę w kategorii 

„Małe Przedsiębiorstwo” odebrała firma OPTYK Krzysztof Seniów, w kategorii 

„Organizacja Pozarządowa” nagroda przypadła Klubowi Karate Shotokan „TORA”. 

Po uroczystości wręczenia nagród odbył się koncert muzyki kameralnej w wykonaniu 

uczniów Zespołu Szkół Muzycznych w Legnicy i poczęstunek dla zaproszonych gości. 

Inicjatorem nagród jest prężnie działający Legnicki Klub Biznesu. Podczas gali prezes 

klubu Grzegorz Wszelaczyński wręczył certyfikaty przynależności czterem nowym 

członkom stowarzyszenia.

SUKCES W BRANżY BUDOWLANEj - EUROSTYL Nowe Spojrzenie

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?