Å UMARSKI LIST 3-4/1955

svijetla. Pinj-bor susrećemo duž naše obale i po nekim otocima. Plod nazvan
»pinjol« sazrijeva treće godine i sabire se počam od mjeseca novembra;
odvojen od koštane ljuske prodaje se kao droga. U srednjedobnim pinjevcima
pri normalnim sastojinskim prilikama može se proizvesti oko 60—70 q
sjemena po ha. Prostorni metar češera teži 600—650 kg (prema veličini
češera i vremenu berbe) i daje 2 hl pinjola u ljuski težine 140—150 kg. Iz
jednog hl pinjola u ljuski proizvede se 11 kg čistog jezgra za prodaju, odnosno
za 1 kg oljuštenih pinjola potrebno je oko 30'kg češera. Dobar pinjevac
sa oko 100 stabala jednolično raspoređenih po ha daje uz ophodnju od
80—100 g maksimalan prirast i obilan urod. Pinj-bor se osim toga mnogo
cijeni sa turističkog stanovišta radi dekorativnog izgleda (Merendi, L'Alpe
1931).
Radi naročitih prednosti uzgaja se po svim našim krajevima mnogo i
dud (Monis alba), nazvan »kraljem bez prijestolja« među plodonosnim
drvećem. Brzo raste, lako se razmnaža, nosi plod ranije od ostalih vrsti
drveća. Za vrijeme rodne sezone, koja dugo traje, ako slučajno pozebe od
mraza prvi rod, u stanju je da još jednom zametne.
Dudov plod služi u svježem i sušenom stanju za prehranu ljudi, peradi
i svinja.
Dobro uzgojena dudova stabla na rastojanju od 15—20 m mogu da za
vrijeme sezone od 2—3 mjeseca prehrane po jednu svinju po stablu.
Hranjivost dudovog ploda može se razabrati iz slijedeće analize sušenog dudinja:
Sveukupne krute tvari 94.81%
pepela 2.75%
alakalija od pepela (K.2 CO3) . . . 0.41%
ekstrakt etera . . .'..'. . • • 1.6 %
proteina 2.59%
malične kiseline 0.3 %>
saharoze (tršćanog šećera) . . . 1.2 %
invertnog šećera 70.01%>
škroba . 0.0
sirova vlakna . 2.65"/n
Koliko badem obiluje proteinom, toliko je dudinja bogata ugljičnim hidratima,
te je treba što više propagirati s razloga, što i.pored ploda i svojim
lišćem služi za ishranu dudovog prelca i sitne stoke.
Istraživanjima je dokazano, da u brdskim krajevima prirodna proizvodnja
hrane ne pripada žitaricama i travama, već šumsko-voćnom drveću.
Tako neki hrastovi daju i po tonu žira (crnika u Portugalu do 1.200 lit. za
sezone, a pojedinačni plutnjak 850 lit. žira; kalemljeni hrastici u Kolumbiji
nose od 100—400 kg žira po stablu, a kalemljene i presađene mladice rode
već poslije 5 godina), slično bukve, kao i ostale napred navedene plodonosne
vrsti i time korisnije od žitarica. I u nizinskim krajevima zavedena je tako
zvana dvospratna kultura (Two-story agriculture), gdje se pod sastojinom
plutnjaka, kestena, rogača, oraha i t. d., uzgajaju vinova loza, žitarice, povrće,
djetelina i ostalo krmno bilje (»Mixed farming«). Navedeno plodonosno
drveće odlikuje se dubokim korijenjem i može da uspijeva i u posve
aridnim predjelima koristeći se podzemnom vlagom, a ujedno svojim krošnjama
da priječi oticanje oborinskih voda, naročito kad se uzgaja u terasama
ili među horizontalnim rovovima. Na taj način iskorišćava se voćno
drveće za 75% i i žitarice za 75%, dakle svega za 150%, isto kao što vješt
113