Program Ochrony Przyrody na lata 2010-2019 - Państwowe ...

127
Nie wiadomo dokładnie ile istnień ludzkich kryją w sobie wymienione groby
masowe. W lesie Szpęgawskim określa się liczbę 5 – 7 tysięcy (J. Milewski – Przewodnik
z 1984 r.), w lesie pod Skarszewami nie ustalono. Wymieniony wyżej autor podaje, że ze
Skarszew i okolic wymordowano łącznie 1800 – 2000 osób. W roku 1944 (jesienią), usiłując
zatrzeć ślady zbrodni, spalono zwłoki z 31 grobów w lasach Szpęgawskich. Po wojnie groby
uporządkowano, a w 1954 r. postawiono pomnik ku czci ofiar ludobójstwa.
Inne wydarzenia, odleglejsze w czasie, które miały dla tych terenów ogromne
znaczenie (wojny z Krzyżakami, szwedzkie, napoleońskie, I wojna światowa, pożary, zarazy)
przesunęły się na plan dalszy i gdyby nie zostały opisane uległyby zapomnieniu.
Przypomnieć tu można konflikt o zachowanie przywilejów między Gdańskiem a Stefanem
Batorym, który zakończył się bitwą stoczoną 17 kwietnia 1577 r. nad jeziorem Lubiszewskim
pod Tczewem (dzisiejsze jezioro Rokitki). Gdańszczanie ponieśli zupełną klęskę
pozostawiając na polu walki kilka tysięcy zabitych. Podczas działań wojennych przyjęte jest
grzebanie zmarłych w mogiłach zbiorowych, ale jest na tym terenie zbiorowa mogiła nieco
inna, bowiem w czasie wojen szwedzkich w jednym ze starć 20 stycznia 1657 r. wojska
Stefana Czarnieckiego zepchnęły jazdę szwedzką na jezioro Godziszewskie, w którym
wskutek załamania lodu utonęło 1800 wojowników.
Spotyka się także na terenach leśnych miejsca pamięci związane z tragicznymi
wydarzeniami dotyczącymi pojedynczych osób, a także niekiedy upamiętniające dawnych
właścicieli, którzy odeszli śmiercią naturalną. Znajdują się one w następujących
pododdziałach:
Obręb Mestwinowo
oddz. 15m - Pomnik upamiętniający zamordowanego taksówkarza Czesława
Kołądkiewicza,
oddz. 134a - Grób nieznanego żołnierza z czasów ostatniej wojny,
oddz. 184b - Grób zamordowanych żydówek z czasów ostatniej wojny;
Obręb Pelplin
oddz. 7c - Grób nieznanego żołnierza z czasów ostatniej wojny,
oddz. 182j - Kapliczka tzw.”Bożamęka”, symbol wiary i polskości tych ziem – często na
tych terenach spotykane,
oddz. 285b - Pomnik murowany poświęcony pamięci zasłużonego dla sprawy regulacji
Wisły – Gotlieb Schmid 1800 – 1880;
Obręb Starogard
oddz. 192b - Grób nieznanej osoby z czasów ostatniej wojny,
oddz. 250p - Głaz pamiątkowy – August Grams – 1859 – 1926.
W lasach Nadleśnictwa znajdują się nieczynne od lat cmentarze, przeważnie
zapomniane, zarośnięte, często zniszczone: w obrębie Mestwinowo oddz.3b (0,20 ha), 201l
(w rezerwacie); w obrębie Pelplin oddz. 5f (ślady trzech grobów), 115o, 115p (0,16 ha),
119c, 119g, 143f, 159c, 193f; w obrębie Starogard oddz. 135m (0,84 ha), 212d, 243g (0,23
ha), 262dx (0,17 ha).