Spolka z oo end 1.indd

BIBLIOTEKA PRAWA HANDLOWEGO
redakcja naukowa
Andrzej Kidyba
SPÓŁKA
Z OGRANICZONĄ
ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
Katarzyna Kopaczyńska-Pieczniak
3. wydanie
Warszawa 2013

Stan prawny na 31 lipca 2013 r.
Wydawca
Magdalena Stojek-Siwińska
Redaktor prowadzący
Joanna Cybulska
Opracowanie redakcyjne
Agata Czuj
Łamanie
Andrzej Gudowski
Projekt graficzny okładki i stron tytułowych
Maciej Sadowski
© Copyright by
Wolters Kluwer SA, 2013
ISBN: 978-83-264-4311-4
3. wydanie
Wydane przez:
Wolters Kluwer SA
Dział Praw Autorskich
01-208 Warszawa, ul. Przyokopowa 33
tel. 22 535 82 00, fax 22 535 81 35
e-mail: ksiazki@wolterskluwer.pl
www.wolterskluwer.pl
księgarnia internetowa www.profinfo.pl

Książkę tę dedykuję moim Rodzicom

Spis treści
Wykaz skrótów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Wstęp.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Część 1
Zagadnienia podstawowe
Rozdział 1. Istota spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.. . . . . 31
§ 1. Pojęcie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. . . . . . . 31
§ 2. Cel i charakter prawny spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
1. Znaczenie gospodarcze spółek z ograniczoną
odpowiedzialnością .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
2. Cel spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.. . . . . . . 35
3. Charakter prawny spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
§ 3. Stosunek prawny spółki z ograniczoną .
odpowiedzialnością .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
§ 4. Struktura prawna spółki z ograniczoną .
odpowiedzialnością .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
1. Organizacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością .. 48
2. Elementy kapitałowe spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
3. Elementy osobowe spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
§ 5. Podmiotowość prawna spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

Spis treści
Rozdział 2. Formy ustrojowe spółki z ograniczoną .
odpowiedzialnością.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
§ 1. Pojęcie formy ustrojowej spółki handlowej .. . . . . . . . . . 61
§ 2. Rodzaje form ustrojowych spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
§ 3. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji.. . 66
1. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością .
w organizacji jako podmiot prawa.. . . . . . . . . . . . . . 66
2. Znaczenie umowy spółki w spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością w organizacji .. . . . . . . . . . . . . . 71
3. Firma spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
w organizacji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
4. Ustrój spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
w organizacji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
5. Reprezentacja i prowadzenie spraw spółki .
z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji.. . . . . 79
6. Odpowiedzialność za zobowiązania spółki .
z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji.. . . . . 83
7. Rozwiązanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
w organizacji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
§ 4. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością .
jako osoba prawna.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
§ 5. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w likwidacji.. . . 92
1. Przyczyny rozwiązania spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
2. Funkcjonowanie spółki z ograniczoną .
odpowiedzialnością w likwidacji.. . . . . . . . . . . . . . 100
3. Prawa i obowiązki wspólników spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w likwidacji.. . . . . . . . . . . . . . 107
4. Przebieg postępowania likwidacyjnego .. . . . . . . . . . 111
5. Rozwiązanie spółki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
§ 6. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości.. . 123
§ 7. Szczególne formy ustrojowe spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością „w transformacji” .. . . . . . . . . . . . 129

Spis treści
Rozdział 3. Kapitał zakładowy i udziały .. . . . . . . . . . . . . . 133
§ 1. Istota kapitału zakładowego.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
1. Pojęcie kapitału zakładowego.. . . . . . . . . . . . . . . . 133
2. Charakter prawny kapitału zakładowego. . . . . . . . . 139
§ 2. Ustawowe minimum kapitału zakładowego .. . . . . . . . 142
§ 3. Funkcje kapitału zakładowego .. . . . . . . . . . . . . . . . . 144
§ 4. Podwyższenie kapitału zakładowego .. . . . . . . . . . . . . 146
1. Uwagi ogólne .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
2. Zwykłe podwyższenie kapitału zakładowego.. . . . . . 148
3. Podwyższenie kapitału zakładowego .
ze środków spółki .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
§ 5. Obniżenie kapitału zakładowego. . . . . . . . . . . . . . . . 167
1. Zwykłe obniżenie kapitału zakładowego.. . . . . . . . . 167
2. Obniżenie połączone z podwyższeniem. . . . . . . . . . 173
§ 6. Pojęcie i charakter prawny udziału .. . . . . . . . . . . . . . 175
1. Pojęcie udziału .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
2. Charakter prawny udziału.. . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
§ 7. Ustawowe minimum wysokości udziału. . . . . . . . . . . 184
§ 8. Rodzaje udziałów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
§ 9. Objęcie udziału lub udziałów.. . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
§ 10. Zmiana wartości nominalnej udziału. . . . . . . . . . . . . 194
§ 11. Obrót udziałami .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
1. Zbycie udziałów .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
2. Zakaz nabywania własnych udziałów przez spółkę.. . 215
3. Udział jako przedmiot egzekucji.. . . . . . . . . . . . . . 219
4. Dziedziczenie udziałów.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
5. Obciążenie udziału. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231
6. Wstąpienie współmałżonka wspólnika do spółki. . . . 235
7. Zawiadomienie spółki o przejściu udziałów.. . . . . . . 239
8. Księga udziałów.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
§ 12. Umorzenie udziału .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
1. Pojęcie umorzenia udziału.. . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
2. Znaczenie prawne umorzenia udziałów .. . . . . . . . . 249

Spis treści
3. Rodzaje umorzenia udziałów .. . . . . . . . . . . . . . . . 252
4. Przesłanki dopuszczalności umorzenia udziału. . . . . 254
5. Tryb umorzenia udziału .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258
6. Zasady finansowania i odpłatność umorzenia .. . . . . 262
7. Skutki umorzenia udziałów.. . . . . . . . . . . . . . . . . 265
Rozdział 4. Wkłady do spółki z ograniczoną .
odpowiedzialnością.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
§ 1. Istota wkładu.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
1. Pojęcie wkładu .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
2. Charakter prawny wkładu.. . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
§ 2. Przedmiot wkładu.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276
§ 3. Rodzaje wkładów.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282
§ 4. Wniesienie wkładu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287
§ 5. Odpowiedzialność za niewniesienie lub wadliwe .
wniesienie wkładu.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294
1. Uwagi ogólne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294
2. Odpowiedzialność wspólników.. . . . . . . . . . . . . . . 296
3. Odpowiedzialność wspólników i członków zarządu.. . 299
Część 2
Utworzenie spółki
Rozdział 5. Zawiązanie spółki z ograniczoną .
odpowiedzialnością.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305
§ 1. Zawarcie umowy spółki .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305
1. Czynności poprzedzające zawarcie umowy spółki.. . . 305
2. Pojęcie i charakter prawny umowy spółki .
z ograniczoną odpowiedzialnością.. . . . . . . . . . . . . 309
3. Treść umowy spółki.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312
§ 2. Akt założycielski jednoosobowej spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324
§ 3. Zmiana umowy spółki.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326
§ 4. Umowa spółki a pozostałe akty wewnętrznego prawa
korporacyjnego spółki z ograniczoną .
odpowiedzialnością .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332
10

Spis treści
§ 5. Inne źródła powstania stosunku prawnego spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością.. . . . . . . . . . . . . . . 335
1. Orzeczenie sądu .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335
2. Połączenie, podział, przekształcenie.. . . . . . . . . . . . 336
§ 6. Skutki prawne zawiązania spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
Rozdział 6. Powstanie spółki jako osoby prawnej. . . . . . . . . . . 345
§ 1. Zawiązanie spółki.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
§ 2. Ustanowienie organów spółki. . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
§ 3. Pokrycie kapitału zakładowego.. . . . . . . . . . . . . . . . . 347
§ 4. Zgłoszenie spółki do sądu rejestrowego .. . . . . . . . . . . 348
§ 5. Postępowanie rejestrowe.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
§ 6. Wpis spółki do rejestru.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356
§ 7. Utworzenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością .
przy wykorzystaniu wzorca umowy.. . . . . . . . . . . . . . 365
Część 3
Wspólnicy w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
Rozdział 7. Istota prawa udziałowego.. . . . . . . . . . . . . . . . . . 373
§ 1. Pojęcie prawa udziałowego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373
§ 2. Prawo udziałowe a członkostwo w spółce.. . . . . . . . . . 376
§ 3. Podmioty będące wspólnikami spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379
1. Podmioty praw udziałowych. . . . . . . . . . . . . . . . . 379
2. Ograniczenia swobody uczestnictwa w spółce
z ograniczoną odpowiedzialnością.. . . . . . . . . . . . . 382
§ 4. Wspólność prawa udziałowego.. . . . . . . . . . . . . . . . . 389
Rozdział 8. Prawa wspólników. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392
§ 1. Zasada równości praw i obowiązków.. . . . . . . . . . . . . 392
§ 2. Zasada równego traktowania (równouprawnienia)
wspólników .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395
§ 3. Klasyfikacja praw wspólników .. . . . . . . . . . . . . . . . . 399
§ 4. Majątkowe prawa udziałowe .. . . . . . . . . . . . . . . . . . 404
11

Spis treści
1. Prawo do udziału w zysku.. . . . . . . . . . . . . . . . . . 404
2. Prawo pierwszeństwa objęcia udziałów .
w podwyższonym kapitale zakładowym .. . . . . . . . . 420
§ 5. Prawa stanowiące surogat udziału.. . . . . . . . . . . . . . . 425
1. Prawo do kwoty likwidacyjnej. . . . . . . . . . . . . . . . 425
2. Prawo do ekwiwalentu za udział .
w razie jego wygaśnięcia .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426
§ 6. Korporacyjne prawa udziałowe.. . . . . . . . . . . . . . . . . 431
1. Prawo głosu .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431
2. Prawo do udziału w zgromadzeniu wspólników .. . . . 439
3. Prawo kontroli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442
4. Prawa mniejszości.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451
§ 7. Przywileje związane z udziałami.. . . . . . . . . . . . . . . . 453
§ 8. Prawa przyznane wspólnikowi osobiście.. . . . . . . . . . . 460
§ 9. Wykonywanie praw udziałowych. . . . . . . . . . . . . . . . 464
§ 10. Szczególne uprawnienia ministra właściwego do spraw .
Skarbu Państwa w niektórych spółkach .. . . . . . . . . . . 467
Rozdział 9. Obowiązki wspólników .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470
§ 1. Zasada równych praw i obowiązków .. . . . . . . . . . . . . 470
§ 2. Zasada równego traktowania.. . . . . . . . . . . . . . . . . . 470
§ 3. Klasyfikacja obowiązków wspólników. . . . . . . . . . . . . 470
§ 4. Majątkowe obowiązki wynikające z uczestnictwa .
w spółce. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472
1. Obowiązek wniesienia wkładu.. . . . . . . . . . . . . . . 472
2. Obowiązek dopłat .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475
3. Obowiązek powtarzających się świadczeń .
niepieniężnych .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 484
§ 5. Inne obowiązki wspólników.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492
Rozdział 10. Wyłączenie wspólnika .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497
§ 1. Istota wyłączenia wspólnika. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497
§ 2. Przyczyny wyłączenia wspólnika.. . . . . . . . . . . . . . . . 498
§ 3. Tryb wyłączenia wspólnika .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501
§ 4. Zawieszenie wspólnika w wykonywaniu .
praw udziałowych .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504
12

Spis treści
§ 5. Przejęcie udziałów wyłączonego wspólnika.. . . . . . . . . 506
§ 6. Skutki wyłączenia wspólnika.. . . . . . . . . . . . . . . . . . 508
§ 7. Bezskuteczność wyłączenia .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 510
Część 4
Organy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Rozdział 11. Zarząd .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515
§ 1. Charakter zarządu jako organu spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515
§ 2. Skład osobowy zarządu.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518
§ 3. Powołanie członków zarządu.. . . . . . . . . . . . . . . . . . 523
1. Stosunek pojęć: „mandat”, „kadencja”, .
„pełnienie funkcji członka zarządu”. . . . . . . . . . . . 523
2. Zasady powoływania członków zarządu .. . . . . . . . . 525
§ 4. Czas pełnienia funkcji członka zarządu .. . . . . . . . . . . 531
§ 5. Wygaśnięcie mandatu.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 535
1. Zasady wygaśnięcia mandatu w zwykłym trybie.. . . . 535
2. Wygaśnięcie mandatu w przypadkach .
nadzwyczajnych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 539
§ 6. Prawa i obowiązki zarządu.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 548
1. Prowadzenie spraw spółki .. . . . . . . . . . . . . . . . . . 548
A. Pojęcie i zakres prowadzenia spraw spółki.. . . . . . 548
B. Szczególne czynności organizacyjne.. . . . . . . . . . 555
C. Zasady prowadzenia spraw. . . . . . . . . . . . . . . . 558
D. Podejmowanie uchwał przez zarząd.. . . . . . . . . . 560
2. Reprezentowanie spółki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 564
A. Pojęcie i zakres prawa do reprezentowania spółki.. 564
B. Sposób reprezentowania spółki.. . . . . . . . . . . . . 572
C. Zasady reprezentacji spółki w stosunkach .
z członkami zarządu.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 582
D. Reprezentowanie spółki przez przedstawicieli
ustawowych, pełnomocników i prokurentów.. . . . 588
§ 7. Zakaz konkurencji.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 593
13

Spis treści
Rozdział 12. Rada nadzorcza. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600
§ 1. Charakter rady nadzorczej jako organu spółki .
z ograniczoną odpowiedzialnością.. . . . . . . . . . . . . . . 600
§ 2. Skład rady nadzorczej.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 604
§ 3. Powołanie członków rady nadzorczej.. . . . . . . . . . . . . 614
§ 4. Czas pełnienia funkcji członka rady nadzorczej.. . . . . . 618
1. Mandat, kadencja a pełnienie funkcji.. . . . . . . . . . . 618
2. Okres pełnienia funkcji członków rady nadzorczej .. . 619
§ 5. Wygaśnięcie mandatu.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622
1. Wygaśnięcie mandatu w zwykłym trybie. . . . . . . . . 622
2. Nadzwyczajne przypadki wygaśnięcia mandatu .. . . . 623
§ 6. Kompetencje rady nadzorczej.. . . . . . . . . . . . . . . . . . 626
§ 7. Sposób działania rady nadzorczej .. . . . . . . . . . . . . . . 639
Rozdział 13. Komisja rewizyjna.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 646
§ 1. Charakter komisji rewizyjnej jako organu spółki .
z ograniczoną odpowiedzialnością.. . . . . . . . . . . . . . . 646
§ 2. Skład komisji rewizyjnej.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 648
§ 3. Powołanie członków komisji rewizyjnej.. . . . . . . . . . . 650
§ 4. Czas pełnienia funkcji członka komisji rewizyjnej .. . . . 650
§ 5. Wygaśnięcie mandatu.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 651
§ 6. Kompetencje komisji rewizyjnej.. . . . . . . . . . . . . . . . 651
§ 7. Sposób działania komisji rewizyjnej. . . . . . . . . . . . . . 657
Rozdział 14. Zgromadzenie wspólników.. . . . . . . . . . . . . . . . 659
§ 1. Cechy charakterystyczne zgromadzenia wspólników.. . . 659
§ 2. Zgromadzenie wspólników a wspólnicy .
i uchwały wspólników. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 662
§ 3. Sprawy wymagające uchwały wspólników .
(zgromadzenia wspólników).. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 665
§ 4. Istota i znaczenie prawne uchwał wspólników.. . . . . . . 670
§ 5. Rodzaje zgromadzeń wspólników .. . . . . . . . . . . . . . . 675
§ 6. Zasady zwoływania zgromadzenia wspólników .. . . . . . 683
1. Inicjatywa zwołania zgromadzenia wspólników .. . . . 683
2. Prawo zwołania zgromadzenia wspólników.. . . . . . . 687
14

Spis treści
3. Forma i termin zwołania zgromadzenia wspólników.. 696
4. Odbycie zgromadzenia bez formalnego zwołania. . . . 701
§ 7. Zasady obradowania i podejmowania uchwał .
przez zgromadzenie wspólników.. . . . . . . . . . . . . . . . 703
1. Osoby uprawnione do udziału w zgromadzeniu
wspólników .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 703
2. Porządek obrad.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 708
3. Ważność zgromadzenia i zasady podejmowania .
uchwał .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 711
4. Organizacja i dokumentowanie przebiegu .
zgromadzenia wspólników.. . . . . . . . . . . . . . . . . . 725
§ 8. Uchylenie i stwierdzenie nieważności uchwały. . . . . . . 727
§ 9. Zgromadzenie wspólników w spółce jednoosobowej .. . . 747
Część 5
Zasady odpowiedzialności w spółce z ograniczoną .
odpowiedzialnością
Rozdział 15. Odpowiedzialność cywilnoprawna. . . . . . . . . . . . 755
§ 1. Odpowiedzialność odszkodowawcza członków organów .
i likwidatorów wobec spółki.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 755
1. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone .
przy tworzeniu spółki.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 755
2. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone .
bezprawnym działaniem lub zaniechaniem.. . . . . . . 760
3. Dochodzenie roszczeń o naprawienie szkody .
wyrządzonej spółce na podstawie .
art. 292 i 293 k.s.h... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 769
§ 2. Odpowiedzialność członków organów i likwidatorów .
wobec osób trzecich.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 774
1. Odpowiedzialność za zobowiązania w razie podania
fałszywych danych.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 774
2. Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania
spółki.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 782
3. Odpowiedzialność za zaległości podatkowe spółki.. . . 798
15

Spis treści
4. Odpowiedzialność odszkodowawcza za niezłożenie .
w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości.. . . . . . . 801
5. Odpowiedzialność wobec wspólników .
i osób trzecich na ogólnych zasadach.. . . . . . . . . . . 805
§ 3. Solidarna odpowiedzialność członków organów .
i wspólników wobec spółki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 808
1. Odpowiedzialność za wniesienie wkładu .
według wartości znacznie zawyżonej .. . . . . . . . . . . 808
2. Odpowiedzialność za bezprawne wypłaty .. . . . . . . . 808
Rozdział 16. Odpowiedzialność karnoprawna w spółce .
z ograniczoną odpowiedzialnością .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 814
§ 1. Działanie na szkodę spółki .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 814
§ 2. Niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki .. . 818
§ 3. Ogłaszanie i przedstawianie nieprawdziwych danych. . . 819
§ 4. Dopuszczenie do nabycia lub brania w zastaw .
przez spółkę własnych udziałów.. . . . . . . . . . . . . . . . 823
§ 5. Dopuszczenie do wydania przez spółkę dokumentów .
na udziały lub prawa do zysków.. . . . . . . . . . . . . . . . 824
§ 6. Dopuszczenie do niewykonania przez zarząd .
wskazanych obowiązków.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 825
§ 7. Dopuszczenie do istnienia spółki bez obligatoryjnej .
rady nadzorczej.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 828
§ 8. Dopuszczenie do składania przez spółkę pism, .
zamówień handlowych i zamieszczania informacji
niezawierających obligatoryjnych danych .. . . . . . . . . . 829
16

Wykaz skrótów
Akty prawne
k.c.
k.h.
k.k.
k.p.
k.p.a.
k.p.c.
k.r.o.
k.s.h.
– ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny
(Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.)
– rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia
27 czerwca 1934 r. – Kodeks handlowy (Dz. U.
Nr 57, poz. 502 z późn. zm.)
– ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny
(Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.)
– ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy
(tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94
z późn. zm.)
– ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania
administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U.
z 2013 r. poz. 267)
– ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania
cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn.
zm.)
– ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny
i opiekuńczy (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 788
z późn. zm.)
– ustawa z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek
handlowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r.
poz. 1030)
17

Wykaz skrótów
o.p.
– ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa
(tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749
z późn. zm.)
p.u.n.
– ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe
i naprawcze (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r.
poz. 1112 z późn. zm.)
p.w.p.
– ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności
przemysłowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r.
Nr 119, poz. 1117 z późn. zm.)
pr. bank. – ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe
(tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1376 z późn.
zm.)
pr. spółdz. – ustawa z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze
(tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 188,
poz. 1848 z późn. zm.)
TFUE
– Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja
skonsolidowana Dz. Urz. UE C 83 z 20.03.2010,
s. 47)
TWE – Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską
(wersja skonsolidowana Dz. Urz. UE C 321E
z 29.12.2006, s. 37)
u.e.z.i.g. i s.e. – ustawa z dnia 4 marca 2005 r. o europejskim zgrupowaniu
interesów gospodarczych i spółce europejskiej
(Dz. U. Nr 62, poz. 551 z późn. zm.)
u.g.k.
– ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce
komunalnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 45,
poz. 236)
u.k.p.
– ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji
i prywatyzacji (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r.
poz. 216)
u.KRS
– ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym
Rejestrze Sądowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r.
Nr 168, poz. 1186 z późn. zm.)
u.MSG – ustawa z dnia 22 grudnia 1995 r. o wydawaniu Monitora
Sądowego i Gospodarczego (Dz. U. z 1996 r.
Nr 6, poz. 42 z późn. zm.)
18

Wykaz skrótów
u.n.p.r. – ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu
nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U.
Nr 171, poz. 1206)
u.o.k.k. – ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji
i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331
z późn. zm.)
u.o.p.d.g.o.p.f.p. – ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu
prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby
pełniące funkcje publiczne (tekst jedn.: Dz. U.
z 2006 r. Nr 216, poz. 1584 z późn. zm.)
u.p.d.o.f. – ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym
od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U.
z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.)
u.p.p.
– ustawa z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach
państwowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r.
Nr 112, poz. 981 z późn. zm.)
u.rach. – ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości
(tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 330 z późn.
zm.)
u.s.d.g. – ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności
gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r.
poz. 672 z późn. zm.)
u.s.g.
– ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie
gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 594)
u.s.p.
– ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym
(tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 595)
u.s.u.SP – ustawa z dnia 18 marca 2010 r. o szczególnych
uprawnieniach ministra właściwego do spraw
Skarbu Państwa oraz ich wykonywaniu w niektórych
spółkach kapitałowych lub grupach kapitałowych
prowadzących działalność w sektorach energii
elektrycznej, ropy naftowej oraz paliw gazowych
(Dz. U. Nr 65, poz. 404)
u.s.w.
– ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa
(tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 596)
u.s.z.p.p. – ustawa z dnia 25 września 1981 r. o samorządzie
załogi przedsiębiorstwa państwowego (Dz. U.
Nr 24, poz. 123 z późn. zm.)
19

Wykaz skrótów
u.w.m.p.s.
u.z.n.k.
– ustawa z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu
posła i senatora (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r.
Nr 7, poz. 29 z późn. zm.)
– ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji (tekst jedn.: Dz. U.
z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 z późn. zm.)
Periodyki
Apel. W-wa
Biul. SN
CzPKiNP
GSP
GSP-Prz. Orz.
KPP
Mon. Pod.
Mon. Praw.
Mon. Pr. Bank.
Mon. Pr. Hand.
NPN
OG
OSA
OSN
OSNC
OSNCP
OSNC-ZD
OSNKW
OSP
OSPiKA
PG
PiP
– Apelacja Warszawska
– Biuletyn Sądu Najwyższego
– Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych
– Gdańskie Studia Prawnicze
– Gdańskie Studia Prawnicze. Przegląd Orzecznictwa
– Kwartalnik Prawa Prywatnego
– Monitor Podatkowy
– Monitor Prawniczy
– Monitor Prawa Bankowego
– Monitor Prawa Handlowego
– Nowy Przegląd Notarialny
– Orzecznictwo Gospodarcze
– Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych
– Orzecznictwo Sądu Najwyższego
– Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna
– Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna
i Administracyjna oraz Izba Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych
– Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna
– Zbiór Dodatkowy
– Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Karna i Woj-.
skowa
– Orzecznictwo Sądów Polskich
– Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych
– Prawo Gospodarcze
– Państwo i Prawo
20

Wykaz skrótów
PiZS
POSAG
PPA
PPH
Pr. Bank.
Pr. Przed.
Pr. Sp.
Prok. i Pr.
Prz. Pod.
PS
PUG
RPEiS
SP
TPP
– Praca i Zabezpieczenie Społeczne
– Przegląd Orzecznictwa Sądu Apelacyjnego w Gdańsku
– Przegląd Prawa i Administracji
– Przegląd Prawa Handlowego
– Prawo Bankowe
– Prawo Przedsiębiorcy
– Prawo Spółek
– Prokuratura i Prawo
– Przegląd Podatkowy
– Przegląd Sądowy
– Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego
– Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
– Studia Prawnicze
– Transformacje Prawa Prywatnego
Inne
PKD
SA
SN
SW
UOKiK
– Polska Klasyfikacja Działalności
– sąd apelacyjny
– Sąd Najwyższy
– sąd wojewódzki
– Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Wykaz najczęściej powoływanej
literatury
M. Allerhand, Kodeks handlowy. Komentarz, t. II, Bielsko-Biała 1991
J. Brol, Spółki prawa handlowego, Warszawa 1993
T. Dziurzyński, Z. Fenichel, M. Honzatko, Kodeks handlowy. Komentarz,
Łódź 1992
J. Frąckowiak, A. Kidyba, K. Kruczalak, W. Pyzioł, I. Weiss, Kodeks
handlowy. Komentarz, red. K. Kruczalak, Warszawa 1999
J. Frąckowiak, A. Kidyba, K. Kruczalak, W. Opalski, W. Popiołek,
W. Pyzioł, Kodeks spółek handlowych, red. K. Kruczalak, Warszawa
2001
21

Wykaz skrótów
J. Frąckowiak, A. Kidyba, W. Popiołek, W. Pyzioł, A. Witosz, Kodeks
spółek handlowych. Komentarz, red. W. Pyzioł, Warszawa 2008
S. Grzybowski (red.), System prawa cywilnego, t. I, Część ogólna, Osso-.
lineum 1985
J. Jacyszyn, S. Krześ, E. Marszałkowska-Krześ, Kodeks spółek handlowych.
Komentarz, Warszawa 2001
A. Kidyba, Handlowe spółki osobowe, Kraków 2005
A. Kidyba, Prawo handlowe, Warszawa 2005
A. Kidyba, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz, Warszawa
2005
A. Kidyba, Atypowe spółki handlowe, Kraków 2006
A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych, t. I, Komentarz do art. 1–300
k.s.h., Kraków 2006, 2013
A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych, t. II, Komentarz do art. 301–633
k.s.h., Kraków 2006, Warszawa 2013
K. Kopaczyńska-Pieczniak, Ustanie członkostwa w spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością, Kraków 2002
J. Namitkiewicz, Kodeks handlowy. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
z komentarzem, Łódź 1994
J.P. Naworski, K. Strzelczyk, T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Komentarz
do kodeksu spółek handlowych. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
Warszawa 2001
J.P. Naworski, R. Potrzeszcz, J. Rodziewicz, T. Siemiątkowski, K. Strzelczyk,
Kodeks spółek handlowych, t. 2, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
red. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Warszawa
2011
W. Pyzioł, A. Szumański, I. Weiss, Prawo spółek, Bydgoszcz–Kraków
2002
M. Rodzynkiewicz, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa
2005
S. Sołtysiński (red.), System prawa prywatnego, t. 17A i 17B, Prawo
spółek kapitałowych, Warszawa 2010
S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek
handlowych, t. I, Komentarz do artykułów 1–150, Warszawa 2001
S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek
handlowych, t. II, Komentarz do artykułów 151–300, Warszawa
2002
22

Wykaz skrótów
S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek
handlowych, t. IV, Komentarz do artykułów 459–633, Warszawa
2003
J.A. Strzępka, P. Pinior, W. Popiołek, E. Zielińska, Kodeks spółek handlowych.
Komentarz, t. I, red. J.A. Strzępka, Warszawa 2005
J. Tomkiewicz, J. Bloch, Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz,
Warszawa 1934 (reprint)
I. Weiss, Prawo spółek, red. S. Włodyka, Kraków 1996
A.W. Wiśniewski, Prawo o spółkach. Podręcznik praktyczny, t. I, Warszawa
1991
A.W. Wiśniewski, Prawo o spółkach. Podręcznik praktyczny, t. II, Warszawa
1992
A.W. Wiśniewski, Prawo o spółkach. Podręcznik praktyczny, t. III, Warszawa
1993
S. Włodyka (red.), System prawa handlowego, t. 2, Prawo spółek handlowych,
Warszawa 2012
A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, Prawo cywilne. Zarys części
ogólnej, Warszawa 1999
23

Wstęp
Monografia niniejsza, stanowiąca tom w serii Biblioteka Prawa
Handlowego, pod red. prof. zw. dr. hab. Andrzeja Kidyby, jest poświęcona
spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, stanowiącej normatywny
typ spółki handlowej i będącej jednocześnie najpopularniejszą
formą takiej spółki. Według danych GUS na dzień 31 grudnia 2012 r.
w ramach ogólnej liczby zarejestrowanych spółek handlowych wynoszącej
348 952, liczba spółek z ograniczoną odpowiedzialnością stanowi
290 291. Zainteresowanie tym typem spółki, zarówno pod rządem
przepisów kodeksu handlowego, jak i na gruncie kodeksu spółek handlowych,
spowodowało, że spółka ta została poddana dogłębnej analizie
teoretycznej, doczekała się też bogatego orzecznictwa. Nadal jednak
wiele zagadnień jest przedmiotem dyskusji w doktrynie i praktyce. Zarówno
w literaturze przedmiotu, jak i w judykaturze wskazywane są
wciąż nowe problemy związane z konstrukcją prawną spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest też podmiotem prawa
„pionierskim” w kontekście wprowadzania pewnych nowych rozwiązań
prawnych. Przykładem w tym zakresie może być wprowadzenie
w przepisach kodeksu spółek handlowych – właśnie w odniesieniu do
tego typu spółki – możliwości zawarcia umowy spółki przy wykorzystaniu
wzorca umowy udostępnianego w systemie teleinformatycznym.
Jej konstrukcja prawna jest też przedmiotem zainteresowania z punktu
widzenia uregulowania rozwiązań wpływających na istotę tej spółki
jako spółki kapitałowej. To właśnie w odniesieniu do spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością przedmiotem dyskusji w doktrynie jest dopuszczalność
ukształtowania spółki kapitałowej, w której kapitał zakładowy
byłby instytucją fakultatywną.
25

Wstęp
Niniejsza monografia stanowi opracowanie zawierające omówienie
zagadnień dotyczących spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Przedstawione w niej zostały zagadnienia dotyczące kapitałowych
i korporacyjnych elementów konstrukcji tej spółki, a także jej ustroju
oraz funkcjonowania. Wyodrębnionych w niej zostało pięć bloków tematycznych,
ujętych jako części.
Część pierwsza, zatytułowana „Zagadnienia podstawowe”, zawiera
przedstawienie istoty spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, cech
charakteryzujących ją w poszczególnych formach ustrojowych, kapitału
zakładowego, zarówno w aspekcie jego charakteru prawnego i funkcji,
jak i zmian, jakim może podlegać w postaci jego podwyższenia i obniżenia,
istoty udziałów, obrotu udziałami i ich umorzenia, a także
problematyki wkładów do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Część druga poświęcona została zagadnieniom związanym z utworzeniem
spółki i obejmuje problematykę zawiązania spółki oraz jej powstania
jako osoby prawnej.
Część trzecia zawiera kompleksowe omówienie statusu wspólnika
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, co znalazło wyraz w szczegółowych
rozważaniach poświęconych przede wszystkim zasadom
go wyznaczającym, konstrukcji uczestnictwa (również) w warunkach
wspólności udziałów, a także poszczególnym prawom i obowiązkom
wspólników oraz instytucji wyłączenia wspólnika ze spółki.
Część czwarta zawiera dogłębną analizę problematyki organów spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością. W odniesieniu do zarządu, rady
nadzorczej i komisji rewizyjnej przedmiotem rozważań uczyniono zagadnienia
dotyczące ich składu, zasad powoływania i odwoływania ich
członków, pojęcia mandatu, kadencji i czasu pełnienia funkcji i wzajemnej
relacji między nimi, a także kompetencji tych organów i zasad
ich wykonywania. W przypadku zgromadzenia wspólników analizie
poddana została istota uchwał, z uwzględnieniem problematyki rozróżnienia
na uchwały wspólników i uchwały zgromadzenia wspólników,
a także zasady zwoływania zgromadzeń, możliwość ich odbycia
bez formalnego zwołania, zasady obradowania i podejmowania uchwał
przez zgromadzenie wspólników, a także uchylenia i stwierdzenia nieważności
uchwał wspólników.
Część piąta stanowi omówienie zasad odpowiedzialności cywilnoprawnej
i karnoprawnej w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.
W zakresie odpowiedzialności cywilnoprawnej wyodrębniona została
26

Wstęp
odpowiedzialność odszkodowawcza członków organów i likwidatorów
wobec spółki, odpowiedzialność członków organów i likwidatorów wobec
osób trzecich, z uwzględnieniem zarówno odpowiedzialności za
zobowiązania spółki, jak i odpowiedzialności odszkodowawczej, oraz
przypadki solidarnej odpowiedzialności członków organów i wspólników
wobec spółki (za wniesienie wkładu według wartości znacznie zawyżonej
oraz za bezprawne wypłaty).
W monografii niniejszej znalazły odzwierciedlenie zarówno teoretyczne,
jak i praktyczne problemy powstające na tle interpretacji poszczególnych
uregulowań dotyczących spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Opracowanie to jest adresowane zarówno do teoretyków prawa, jak
i praktyków z zakresu prawa handlowego, w szczególności adwokatów,
radców prawnych, sędziów, notariuszy, a także do studentów prawa
i administracji, jak również do osób zaangażowanych w działalność
spółek z ograniczoną odpowiedzialnością.
W książce pominięte zostały zagadnienia związane z łączeniem, podziałem
i przekształceniem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
z uwagi na to, że kompleksowemu omówieniu tej problematyki poświęcony
został oddzielny tom niniejszej serii.
Lublin, 31 lipca 2013 r.
dr hab. Katarzyna Kopaczyńska-Pieczniak
27

Część 1
Zagadnienia podstawowe
29

Rozdział
1 Istota spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością
§ 1. Pojęcie spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością
Pojęcie spółki z o.o. nie zostało – w odróżnieniu od spółek osobowych
– zdefiniowane w przepisach kodeksu spółek handlowych. Jest
ona spółką handlową zaliczaną do kategorii spółek kapitałowych (art. 4
§ 1 pkt 2 k.s.h.). Na podstawie całokształtu regulacji tej formy spółki
można przyjąć, że jest to spółka kapitałowa, która może zostać utworzona
w każdym celu prawnie dopuszczalnym, działająca pod własną
firmą, mająca stały kapitał zakładowy, podzielony na udziały o równej
lub nierównej wartości nominalnej, których przysługiwanie jest przesłanką
uczestnictwa w spółce i w której występują instrumenty zapewniające
poszczególnym wspólnikom wpływ na istnienie i funkcjonowanie
spółki, zaś wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki .
Definicja ta obejmuje – jak się wydaje – najważniejsze elementy
charakteryzujące spółkę z o.o. Fakt, że spółka z o.o. jest spółką kapitałową,
implikuje posiadanie przez nią dalszych cech charakterystycznych
dla tej grupy spółek, jak w szczególności osobowość prawną, istnienie
kapitału zakładowego, możliwość powstania i funkcjonowania
spółki jako jednoosobowej. Cele, dla których spółka ta może zostać
utworzona, nie są ograniczone przez wskazanie ich rodzaju, zaś jedyne
granice wynikają z przepisów prawa. Przede wszystkim cel spółki
nie musi mieć charakteru gospodarczego ani nie musi wyrażać się
w prowadzeniu przedsiębiorstwa. Spółka ta występuje w obrocie pod
własną firmą, która może zostać obrana dowolnie, z zastrzeżeniem za-
Por. też definicje formułowane w szczególności przez A. Kidybę, Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością. Komentarz, Warszawa 2005, s. 6; K. Kruczalaka, Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością, Gdańsk 1997, s. 75; A. Szajkowskiego (w:) S. Sołtysiński, A. Szajkowski,
A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. II, Komentarz do artykułów
151–300, Warszawa 2002, s. 8.
31

Część 1. Zagadnienia podstawowe
mieszczenia w niej dodatku „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”
(art. 160 § 1 k.s.h.). Ponadto w jej konstrukcji prawnej występuje
kapitał zakładowy, który jest stały i którego objęcie oraz pokrycie przez
wniesienie w całości wkładów przed zarejestrowaniem spółki jest co do
zasady jedną z przesłanek jej utworzenia. Udziały w tym kapitale, które
– w odróżnieniu od akcji – mogą mieć równą lub nierówną wartość nominalną,
są prawami majątkowymi, których przysługiwanie powoduje
powstanie stosunku prawnego uczestnictwa (członkostwa) wspólnika
w spółce. Istnienie tych stosunków jest podstawą konstrukcji spółki
z o.o. jako stosunku prawnego, który opiera się właśnie na stosunkach
między spółką jako osobą prawną a wspólnikami. Istotną cechą wyróżniającą
spółkę z o.o. i odróżniającą ją od spółki akcyjnej jest połączenie
jej kapitałowego charakteru z elementami osobowymi, występującymi
w spółkach osobowych, a których brak już w spółce akcyjnej. Wprawdzie
w konstrukcji spółki akcyjnej występują regulacje, łagodzące jej
kapitałowy charakter, w postaci praw przyznanych osobiście akcjonariuszom
(art. 354 k.s.h.) czy prawa do informacji (art. 428–429 k.s.h.),
jednakże wiele elementów osobowych, takich jak prawo żądania wyłączenia
wspólnika, prawo żądania rozwiązania spółki przez sąd, zakaz
wystawiania dokumentów na udziały, prawo kontroli, właściwe są
tylko spółce z o.o. Powodują one złagodzenie kapitałowego charakteru
spółki przez przyznanie wspólnikom uprawnień pozwalających im jako
indywidualnym podmiotom wpływać na funkcjonowanie spółki, a także
na jej istnienie. Dowodzą one znaczenia składu osobowego spółki,
który poza wniesionym kapitałem wpływa w istotny sposób na osiągnięcie
przez spółkę zamierzonego celu.
Wreszcie ważną cechą, która w pewnej mierze znalazła odzwierciedlenie
w nazwie formy spółki, jest wyłączenie osobistej odpowiedzialności
wspólników za zobowiązania spółki. W tym aspekcie określenie
„spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” nie oddaje istoty
zasad odpowiedzialności za zobowiązania spółki w niej panujących.
W ujęciu prawnym ani spółka bowiem, ani jej wspólnicy nie odpowiadają
za zobowiązania spółki w sposób ograniczony. Spółka jako osoba
prawna odpowiada za swoje zobowiązania całym swoim majątkiem
aktualnym i przyszłym, bez ograniczeń. Z kolei wspólnicy nie ponoszą
osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki (art. 151 § 4
k.s.h.). Zasada ta w zarejestrowanej spółce z o.o., o ile nie powstała ona
w wyniku transformacji, nie doznaje żadnych wyjątków. Akcentowane
32

Rozdział 1. Istota spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
ograniczenie odpowiedzialności należy ujmować jedynie w kategoriach
ekonomicznych. Wyraża się ono w tym, że wspólnik, wnosząc do spółki
wkład, ponosi ryzyko gospodarcze powodzenia działalności spółki
w istocie tylko do wartości wniesionego wkładu . Wkład wchodzi bowiem
do majątku spółki jako osoby prawnej, który służy zaspokojeniu
jej zobowiązań. W razie upadłości lub likwidacji spółki, gdy po zaspokojeniu
wierzycieli nie pozostanie żaden majątek, wspólnik nie odzyska
zainwestowanego w spółkę kapitału. W razie wystąpienia ze spółki
w związku ze zbyciem udziałów, ich umorzeniem czy też wygaśnięciem
w razie przekształcenia spółki, gdy wspólnik nie uczestniczy w przekształceniu,
otrzymuje on cenę za udział czy też zwrot wartości udziału,
który przestaje istnieć, uzależnione od sytuacji finansowej spółki
i stanu jej majątku. Brak osobistej odpowiedzialności za zobowiązania
spółki połączony z możliwością realizacji praw zapewniających wpływ
na jej funkcjonowanie i istnienie decydują o popularności tej formy
spółki .
§ 2. Cel i charakter prawny spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością
1. Znaczenie gospodarcze spółek z ograniczoną
odpowiedzialnością
Spółki z o.o. mogą być tworzone w każdym celu dozwolonym przez
prawo, a więc – w odróżnieniu od stanu panującego pod rządem kodeksu
handlowego – nie tylko w celach gospodarczych. Niemniej najczęściej
są wykorzystywane jako forma organizacyjnoprawna realiza-
Por. K. Kruczalak (w:) J. Frąckowiak, A. Kidyba, K. Kruczalak, W. Opalski, W. Popiołek,
W. Pyzioł, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. K. Kruczalak, Warszawa 2001, s. 292;
A. Szajkowski (w:) Kodeks..., t. II, s. 15 i n.
Na temat doktryny przebicia zasłony korporacyjnej, pozwalającej na pociągnięcie do
odpowiedzialności za zobowiązania spółki wspólnika spółki kapitałowej – A. Popłonkowska-.
-Dębińska, Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółek kapitałowych w świetle
unijnego prawa spółek – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 21.10.2010 r. w sprawie
C-81/09, Idryma Typou AE v. Ypourgos Typou kai Meson Mazikis Enimerosis, Glosa 2012,
nr 3, s. 44 i n.
33