Republika e Kosovës - Dogana e Kosovës
Republika e Kosovës - Dogana e Kosovës
Republika e Kosovës - Dogana e Kosovës
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Republika</strong> e <strong>Kosovës</strong><br />
<strong>Republika</strong> Kosova - Republic of Kosovo<br />
Qeveria - Vlada - Government<br />
Ministria e Financave<br />
Ministarstvo za Finansije – Ministry of Finance<br />
<strong>Dogana</strong> e <strong>Kosovës</strong> – Carina Kosova – Kosovo Customs<br />
____________________________________________________________________________<br />
Q A R K O R E Nr. ___/2011,<br />
Prishtinë,<br />
__/__/2011<br />
Për dijeni :<br />
Ministrisë së Financave;<br />
Ministrisë së Tregtisë dhe Industrisë;<br />
Odës Ekonomike të <strong>Kosovës</strong> (OEK);<br />
Aleancës Kosovare të Biznesit (AKB);<br />
Odës Ekonomike Amerikane në Kosove;<br />
Agjencive Ndërmjetësuese<br />
(Shpedicioneve)<br />
Lënda : Mbi Vlerësimin e Mallrave të Importuara për Qëllime Doganore, TVSH-së dhe<br />
Informata Statistikore.<br />
1
Përmbajtja<br />
1.Hyrje<br />
1.1 Pse nevojitet ky udhëzues?................................................................................................<br />
1.2 Pse nevojitet vlera për qëllime doganore?..........................................................................<br />
1.3 Cila pjesë e ligjit e mbulon vlerësimin?..............................................................................<br />
1.4 Çka është TVSH-ja në import?...........................................................................................<br />
1.5 Çka janë statistikat tregtare (të tregut)?................................................. ...........................<br />
2.Taksat Doganore……………………………………………………………………………………………………………………….<br />
2.1 Ku mund të gjendet nëse taksa doganore “ad valorem” duhet të paguhet?.......................<br />
2.2 Si formohet vlera për qëllime doganore?............................................................................<br />
2.3 A duhet të parashtrohen dëshmi që përkrahin vlerën për qellime doganore?......................<br />
2.4 Për sa kohë duhet të ruhen të dhënat doganore?..................................................................<br />
2.5 Çka nëse vlera për qëllime doganore nuk mund të formulohet ,gjendet?............................<br />
2.6 Çka nëse personi në fjalë nuk pajtohet me shumën e taksës doganore që nga ai është<br />
kërkuar të paguhet……………………………………………………………………………..<br />
3.Metoda e Parë e Vlerësimit……………………………………………………………….<br />
3.1 Çka është Metoda e Parë ?.................................................................................................<br />
3.2 Çka nënkupton “vlera e transaksionit”?...............................................................................<br />
3.3 Çka nëse nuk ka shitje ?……………………………………………………………….......<br />
3.4 Si arrin personi në fjalë tek vlera doganore?........................................................................<br />
3.5 Çka ndodhe nëse mallrat e importuara janë shitur me shumë se një herë para se të hynin<br />
në qarkullim të lirë?...................................................................................................................<br />
3.6 Cilat informata shtesë nevojiten?........................................................................................<br />
3.7 Cilat dëshmi personi në fjalë për çmimin e paguar (të pagueshem) duhet ti prezantoj?....<br />
3.8 Çka nëse <strong>Dogana</strong> dyshon në vlerën e transaksionit?..........................................................<br />
3.9 Çka nëse shitja e mallit i nënshtrohet ndonjë ndalese?.......................................................<br />
3.10 Çka nëse personi në fjalë ka lidhje me shitesin e mallrave?.............................................<br />
3.11 Çka nënkupton “lidhja” me shitesin e mallit?...................................................................<br />
3.12 Nëse personi në fjalë është ndërmjetësues (siç janë agjendat e shitjes ) apo ndonjë zyre<br />
rajonale a mundet ai të përdore Metodën e parë?....................................................................<br />
3.13 A ka rëndesi nëse personi në fjalë paguan drejteperdrejt shitesin e mallit?.....................<br />
3.14 A ka rëndesi nëse personi në fjalë paguan me para të gatshme?.......................................<br />
3.15 Çka duhet personi në fjalë t‟i shtoi vlerës së paguar apo që duhet të paguhet?...............<br />
3.16 A munden disa gjëra të mos përfshihen në vlerën doganore?...........................................<br />
3.17 Çka duhet të bëje personi në fjalë nëse , në kohën e hyrjës,ai nuk mundet të caktoj<br />
vlerën për ndonjë lloj malli?......................................................................................................<br />
4. Metoda e Dytë……………………………………………………………………..............<br />
4.1 Çka është “Metoda e dytë”?...............................................................................................<br />
4.2 Çka nënkupton “mallra identike”?.....................................................................................<br />
4.3 Çka nëse nuk ka mallra identike?.......................................................................................<br />
8<br />
8<br />
8<br />
8<br />
8<br />
8<br />
8<br />
8<br />
9<br />
9<br />
9<br />
9<br />
10<br />
10<br />
10<br />
10<br />
10<br />
10<br />
11<br />
11<br />
11<br />
12<br />
12<br />
12<br />
13<br />
13<br />
13<br />
13<br />
14<br />
16<br />
17<br />
17<br />
17<br />
17<br />
2
4.4 Si arrine tek vlera doganore personi në fjalë?....................................................................<br />
4.5 Çka nëse shitjet nuk janë të nivelit të njëjtë apo në sasi të njëjta?.....................................<br />
4.6 A ka ndonjë dallim tjetër të cilin personi në fjalë duhet të marr parasysh?.......................<br />
4.7 Cilat dëshmi duhet të prezentohen?....................................................................................<br />
4.8 Ka nëse mallrat identike duhet të vlerësohen nën Metoden 1 dhe Metoden 2 (së bashku<br />
njëkohesisht)…………………………………………………………………………………..<br />
5. Metoda e Tretë…………………………………………………………………………….<br />
5.1 Çka është Metoda e tretë?...................................................................................................<br />
5.2 Çka nënkupton me mallrat e ngjajshme?............................................................................<br />
5.3 Çka nëse nuk ka mallrat të ngjashme?................................................................................<br />
5.4 Cilat janë kushtet për përdorimin e Metodës 3?..................................................................<br />
6. Metoda Katërt……………………………………………………………………………..<br />
6.1 Çka është metoda e katërt?.................................................................................................<br />
6.2 Si arrin tek vlera doganore personi në fjalë?.......................................................................<br />
6.3 Çka nëse nuk ka shitje në apo gjatë kohës së importimin ?...............................................<br />
6.4 Çka nëse mallrat nuk shiten në Kosovë si me kushtet e importit?.....................................<br />
6.5 Çka nëse nuk ka shitje tek personat jo të lidhur në Kosovë?..............................................<br />
6.6 Si arrinë personi në fjalë tek “shitja në sasi të mëdha agregate?........................................<br />
6.7 Cilat zvogelime duhët të bëhen prej çmimit të një njësie (zvogelime-zbritje)?.................<br />
6.8 A mundet personi në fjalë të zbresë profitin e tij dhe shpenzimet e pergjithshme?...........<br />
6.9 Çka nëse dogana nuk I perfill, kundërshton zvoglimet e bera?..........................................<br />
6.10 Çka nënkuptohet me mallrat të “klases apo llojit të njejtë”?...........................................<br />
6.11 Cilat dëshmi duhet të paraqiten?.......................................................................................<br />
7. Metoda e Pestë……………………………………………………………………………..<br />
7.1Çka është metoda e Pestë?...................................................................................................<br />
7.2 Si arrin tek vlera doganore personi në fjalë?.....................................................................<br />
7.3 Çfarë dëshmie duhet të paraqitet?.......................................................................................<br />
7.4 Cilat dëshmi janë të nevojshme (shtesë)?...........................................................................<br />
7.5 Çka nëse dogana sfidon shifrat e terguara për profit apo shpenzime gjenerale?................<br />
7.6 Çka nëse keto informata nuk mund të gjinden ?.................................................................<br />
8.Metoda e Gjashtë…………………………………………………………………………..<br />
8.1 Çka është Metoda e gjashtë?...............................................................................................<br />
8.2 Si arrine tek vlera doganore personi në fjalë?.....................................................................<br />
8.3 Çfarë deshmie duhet të paraqitet?.......................................................................................<br />
8.4 Çka nenkupton termi “Të dhënat e disponueshme”……………………………………….<br />
8.5 cilat janë burimet e të Dhënave të disponueshme ………………………………………...<br />
9.Vleresimi I Mallrave të Liruara nga Tagrat……………………………………………..<br />
9.1 A mundet Metoda 1 të përdoret?.........................................................................................<br />
9.2 Nëse Metoda 1 nuk mund të përdoret , në çfarë mënyre personi në fjalë mundet të arrij<br />
tek vlera?....................................................................................................................................<br />
9.3 Çka nëse personi në fjalë nuk mundet të përdorë ndonjërën prej këtyre metodave?..........<br />
9.4 Çfarë dëshmie duhet te prezentohet nen metoden 6?..........................................................<br />
17<br />
17<br />
17<br />
18<br />
18<br />
18<br />
18<br />
18<br />
18<br />
18<br />
19<br />
19<br />
19<br />
19<br />
19<br />
19<br />
20<br />
20<br />
20<br />
20<br />
20<br />
21<br />
21<br />
21<br />
21<br />
22<br />
22<br />
22<br />
22<br />
22<br />
22<br />
22<br />
23<br />
24<br />
24<br />
24<br />
24<br />
24<br />
24<br />
25<br />
3
10.Vleresimi i Mallrave të Liruara nga Tagrat që është Zevendesim……………..……..<br />
10.1 Zëvendësimi I mallrave në dërgesën e njëjtë…………………………………………….<br />
10.2 Zëvendësimi I mallrave në dërgesën pasuese……………………………………….......<br />
11. Vleresimi i Mallrave të Përdorura……………………………………………………...<br />
11.1 Mallrat e dorës se dytë të cilat nuk janë përdorur nga personi në fjalë para hyrjës në<br />
qarkullim të lirë………………………………………………………………………………..<br />
11.2 Mallrat e reja apo të përdorura dhe në përdorim e sipër në ndonjë vend tjetër para<br />
hyrjës në qarkullim të lirë?........................................................................................................<br />
12. Vlerësimi i Mallrave të Lëshuara me Qira……………………………………………..<br />
12.1 Si arrine tek vlera doganore personi në fjalë?...................................................................<br />
12.2 A mundet personi në fjalë të përdore çmimin e paguar në para të gatshme?....................<br />
12.3 Si arrin personi në fjalë tek vlera doganore duke përdorur Metodën 6?...........................<br />
12.4 Mallrat e lëshuara me qira-shembuj……………………………………………………...<br />
13.Mallrat e Humbura,Dëmtuara apo të Mangëta………………………………………...<br />
13.1 Çka përfshine kjo pjesë?...................................................................................................<br />
13.2 Çka nëse nuk arrijnë të gjitha mallrat?.............................................................................<br />
13.3 Çka nëse mallrat janë të dëmtuara?..................................................................................<br />
13.4 Çfarë dëshmie është e nevojshme?...................................................................................<br />
13.5 Si arrine tek vlera doganore personi në fjalë?..................................................................<br />
13.6 Çka nëse zbulohet pas importit të mallit nëse ai ka mangësi?.........................................<br />
13.7 Çfarë dëshmie është e nevojshme?..................................................................................<br />
13.8 Si duhet personi në fjalë të kalkulojë Shumën të cilën ai e kërkon?................................<br />
13.9 A ka kufizime (afate kohore)?..........................................................................................<br />
13.10 A ka kushte të tjera?.......................................................................................................<br />
14. Shpenzimet e transportit………………………………………………………………...<br />
14.1 Çka janë “shpenzimet e transportit”?...............................................................................<br />
14.2 A duhet të gjitha shpenzimet të përfshihen në vlerën doganore?.....................................<br />
14.3 Ku është “vendi I deklarimit”………………………………………………………........<br />
14.4 A mund të zbritën shpenzimet e transportit të <strong>Kosovës</strong> atëherë kur janë të përfshira në<br />
shpenzime?……………………………………………………………...................................<br />
14.5 A munden që shpenzimet e transportit të <strong>Kosovës</strong> atëherë kur jane të përfshira në<br />
çmimin e paguar të zbriten?................................................................... ..................................<br />
14.6 Çka nëse transporti është pa pagesë apo nëse personi në fjalë ka transportin e tij?.........<br />
14.7 A duhet shpenzimet e sigurimit të mallit kundër humbjes apo dëmtimit në transit të<br />
përfshihen në vlerën doganore?................................................................................................<br />
14.8 A duhet të përfshihen edhe shpenzimet e qendrimit të kontenjerit në terminal?..............<br />
14.9 Shembuj mbi shprëndarjen e shpenzimeve të transportit………………………………..<br />
14.10 Shembuj mbi shprëndarjen e shpenzimeve të sigurimit………………………………..<br />
15. Kursi i Kembimit - Nderrimi i Valutes së Huaj…………………………………….....<br />
15.1 Çka duhet të beje personi në fjale nëse tëre apo një pjese e shumes merret parasysh kur<br />
25<br />
25<br />
25<br />
25<br />
25<br />
25<br />
25<br />
25<br />
26<br />
26<br />
26<br />
28<br />
28<br />
28<br />
28<br />
28<br />
29<br />
29<br />
29<br />
29<br />
30<br />
30<br />
30<br />
30<br />
30<br />
31<br />
31<br />
32<br />
32<br />
32<br />
32<br />
32<br />
33<br />
34<br />
4
arrin te vlera doganore që është në valuten e huaj?.............................................................<br />
15.2 A mundet kursi I kembimit i cili është gjate kohes së marreveshjes të shfrytezohet?......<br />
15.3 A mundet nje kurs i caktuar (fiks) të perdoret?...............................................................<br />
15.4 Çka nese furnizuesi kërkon pagesen në valuten e huaj?...................................................<br />
15.5 Çfare kursi i kembimit duhet të perdoret?........................................................................<br />
16.Vlerësimi i Deklaratave D.V.1…………………………………………………………<br />
16.1 Çka është vlerësimi i deklaratës D.V.1?...........................................................................<br />
16.2 A duhet të plotësohet gjithmonë një deklaratë mbi vlerën?..............................................<br />
16.3 Kush mundet të nënshkruaj deklaratën e vlerësimit?........................................................<br />
16.4 A duhet D.V.1 gjithmonë të prezentohet gjatë importit?..................................................<br />
17. Magazinimi Doganor……………………………………………………………….........<br />
17.1 Cilat vlera duhet të deklarohën gjatë kohës së importit?..................................................<br />
17.2 Si arrinë tek vlera doganore personi në fjale kur mallrat lëshohen në qarkullim të lirë?..<br />
17.3 Kur përdoret Metoda 1 a duhet vlera doganore të bazohet në shitjen e fundit para se të<br />
lëshohen në qarkullim të lirë?...................................................................................................<br />
17.4 Kur duhet personi në fjalë të formulojë vlerën doganore për mallrat e larguara nga<br />
magazinimi në qarkullim të lirë?...............................................................................................<br />
17.5 Kur duhet të parashtrohet deklarata mbi vlerësim?...........................................................<br />
17.6 A munden shpenzimet e magazinimit dhe apo të rezervimit të lihen anash vlerës<br />
doganore?..................................................................................................................................<br />
18.Përpunimi i Jashtëm( PJ)………………………………………………………………..<br />
18.1 Si arrinë personi në fjalë deri te vlera doganore për mallrat të cilat janë ri-importuar pas<br />
përpunimit jashtë <strong>Kosovës</strong>?......................................................................................................<br />
18.2 A duhet të parashtrohet deklarata mbi vlerësim?..............................................................<br />
19.Sistemi Standard i Shkëmbimit (SSSh)…………………………………………….......<br />
19.1 Si arrinë te vlera doganore personi në fjalë për mallrat që janë si zëvendesim për<br />
ndonjë mall tjetër………………………………………………………………………….......<br />
19.2 A duhet të paraqitet deklarata mbi vlerën?.......................................................................<br />
20.Përpunimi i Brendshëm (PB)……………………………………………………………<br />
20.1 Si arrin personi në fjalë deri të vlera doganore për mallrat?............................................<br />
20.2 A duhet të paraqitet deklarata mbi vlerën?.......................................................................<br />
21.Vlerësimi për TVSH-në ………………………………………………………………….<br />
21.1 Si arrin tek vlera e TVSH-së personi në fjalë?..................................................................<br />
21.2 Çka duhet t‟i shtohet vlerës për taksë?..............................................................................<br />
21.3 A duhet të përfshihen rojalitetet (te drejtat e autorit) edhe taksat për licencim?...............<br />
21.4 A duhet të perfshihet lirimi (zbritja) për pagesë të shpejtë?............................................<br />
21.5 Çka duhët të bëhet nëse çmimi i mallrave është në valutë të huaj?.................................<br />
21.6 A duhet deklarata e vlerësimit për qëllime të TVSH-se te plotësohet?...........................<br />
21.7 Çka nëse personi në fjalë nuk mundet të arrijë tek vlera e TVSH-së?..............................<br />
22. Vlera për statistika tregtare……………………………………………………………..<br />
34<br />
34<br />
34<br />
34<br />
34<br />
35<br />
35<br />
35<br />
35<br />
35<br />
35<br />
35<br />
34<br />
36<br />
36<br />
36<br />
36<br />
36<br />
36<br />
37<br />
38<br />
38<br />
38<br />
38<br />
38<br />
38<br />
38<br />
38<br />
39<br />
39<br />
39<br />
39<br />
39<br />
39<br />
39<br />
5
22.1Çfarë vlere duhet të paraqitet për mallra në të cilat tagrat paguhen në “ad valorem” apo<br />
taksim?......................................................................................................................................<br />
22.2 Çfarë vlerë duhet të tregohet për mallrat tjarë?..............................................................<br />
22.3 Çka duhet të shtoi personi në fjalë për çmimin e paguar apo që duhet të paguhet?.........<br />
22.4 A duhet ndonjë gjë të lihet anash nga vlera e statistikave trergtare?................................<br />
22.5 Çka nëse nuk ka asgjë për pagesë apo për tu paguar……………………………….......<br />
22.6 Çka nëse mallrat janë përpunuar apo riparuar jashtë <strong>Kosovës</strong>?......................................<br />
22.7 Çka duhet të bëhet nëse çmimi apo vlera e mallrave është në valutën e huaj?.................<br />
23.Shembuj të statistikave ku nuk ka shitje……………………………………………….<br />
24.Shembuj të shitjës për eksport në Kosovë………………………………………….......<br />
25.Metoda1-Kushtet për Përdorim……………………………………………………........<br />
26.Metoda 1-Lidhja e Blerësit dhe Shitësit………………………………………………...<br />
26.1 Informata të përgjithshme nëse personi në fjalë është I lidhur me shitësin?..........<br />
26.2 Transferimi i çmimit…………………………………………………………………….<br />
26.3 Rregullimet retroaktive të çmimit……………………………………………………….<br />
26.4 A mundet dogana të ndihmoj?..........................................................................................<br />
27.Definimi i “Familjës së Njëjtë”?..........................................................................................<br />
28. Agjentët tregtar…………………………………………………………………………..<br />
28.1 Mallrat të importuara sipas porosisë së mëhershme……………………………………..<br />
28.2 Mallrat e importuara për shitje prej stoqeve……………………………………………..<br />
29.Zyrat rajonale (ndërmjetësimi)………………………………………………………….<br />
29.1 Nëse përdoret Metoda 1…………………………………………………………………<br />
29.2 Kur nuk mund të përdoret Metoda 1…………………………………………………….<br />
30. Komisionet për blerje………………………………………………………………........<br />
30.1 Komisionet për blerje dhe vlerat doganore?.....................................................................<br />
30.2 A i nevojiten dëshmi personit në fjalë për komisionet ( provizionet / rabatete) e<br />
blerjës?......................................................................................................................................<br />
31. Pagesat për të drejtat e autorit dhe Taksa e licencimit……………………………......<br />
31.1 Çka është taksa e licencës apo pagesa për të drejtat e autorit?........................................<br />
31.2 Kur duhet të përfshirë këto pagesa në vlerën doganore?................................................<br />
31.3 Çka nëse ato nderlidhen pjesërisht me mallrat e impoirtuara dhe pjesërishte me pjesët<br />
e tjera dhe komponentet shtesë, apo me shenime që ndërlidhen me mallra pas importimit të<br />
tyre?..........................................................................................................................................<br />
31.4 Çka nëse personi në fjalë i paguan palës së tretë?...........................................................<br />
31.5 A mundet <strong>Dogana</strong> të ndihmojë?........................................................................................<br />
32. Detyrimet e Interesit……………………………………………………………………..<br />
32.1 Si ndikojnë detyrimet e interesit në vlerën doganore?......................................................<br />
32.2 Çfarë dëshmie nevojitet?..................................................................................................<br />
33.Metoda 2 dhe 3- Shembuj për rregullimet në nivele dhe sasi…………………………<br />
33.1 Niveli i njëjtë komercial dhe sasior- nuk nevojiten rregullime…………………………<br />
39<br />
40<br />
40<br />
40<br />
40<br />
40<br />
40<br />
40<br />
41<br />
43<br />
44<br />
44<br />
45<br />
46<br />
47<br />
47<br />
47<br />
47<br />
47<br />
48<br />
48<br />
48<br />
48<br />
48<br />
49<br />
49<br />
49<br />
49<br />
50<br />
50<br />
50<br />
50<br />
50<br />
51<br />
51<br />
51<br />
6
33.2 Niveli i njëjtë komercial por sasia e ndryshme –nuk nevojiten rregullime……………..<br />
33.3 Niveli i ndryshëm komercial dhe sasior –nuk nevojiten rregullime…………………….<br />
33.4 Niveli i njëjtë komercial por sasia e ndryshme –nevojiten rregullime………………….<br />
33.5 Niveli i ndryshëm komercial por sasia e njëjte -nevojiten rregullime………….............<br />
33.6 Niveli i ndryshëm komercial dhe sasior –nevojiten rregullime…………………………<br />
34. Metoda 4-Shembuj të arritjës deri tek vlera për njësi në sasinë e përgjithshme me<br />
të madhe…………………………………………………………………………………........<br />
35. Shpenzimet për transportin ajror –përqindja që duhet të përfshihet në Vlerën<br />
Doganore……………………………………………………………………………………...<br />
Aneksi 1 - Shenime interpretuese mbi Vlerën Doganore……………………………...…..<br />
Aneksi 2 - Zbatimi I parimeve të kontabilitetit përgjithsishtë të pranuara për<br />
përcaktimin e Vlerës Doganore……………………………………………………………..<br />
Aneksi 3 - Deklarata e të dhënave në lidhje me Vlerën Doganore –D.V.1……………....<br />
Aneksi 4 – Fleta Plotesuese D.V.1…………………………………………………………...<br />
Proçes mbi Përcaktimin e Vlerës Doganore…………………..……………………………<br />
52<br />
52<br />
52<br />
53<br />
53<br />
54<br />
55<br />
56<br />
64<br />
65<br />
68<br />
70<br />
7
1. Hyrja<br />
1.1 Pse nevojitet ky udhëzues?<br />
Ka një numër të metodave për gjetjen e vlerës në të cilat llogaritet taksa doganore dhe<br />
TVSH-ja. Vlera e njëjtë gjithashtu përdoret edhe për statistika tregtare. Kjo Qarkore<br />
sqaron se çka janë metodat e vlerësimit dhe kur mund të përdoren ato.<br />
1.2 Pse nevojitet vlera për qëllime doganore?<br />
Taksa doganore shpeshherë taksohet si një përqindje e vlerës së mallrave tuaja – kjo quhet<br />
“taksë ad valorem”. Shuma e vlerës për tu paguar varet nga vlera doganore e mallrave.<br />
Rregullat për arritje deri te vlera doganore janë të bazuara në vlerësimin e Organizatës<br />
Botërore të Tregtisë (OBT), marrëveshja e “GATT-it 1994”<br />
1.3 Cila pjesë e ligjit e mbulon vlerësimin e mallrave?<br />
Vlerësimi doganor është caktuar në nenet 32 deri në atë 40 të Kodit Doganor dhe te<br />
Akcizave të <strong>Kosovës</strong> dhe në nenet 60 deri 92 te Udhëzimin Administrativ për zbatimin e<br />
këtij Kodi.<br />
1.4 Çka është TVSH-ja ne import?<br />
TVSH – ja në import trajtohet si taksë doganore. Shuma e TVSH-së e cila duhet të<br />
paguhet varet nga vlera e mallrave. Rregullat për arritje deri te kjo vlerë janë të<br />
përcaktuara në legjislacionin e TVSH-së.<br />
1.5 Çka janë statistikat tregtare (te tregut)?<br />
Statistikat tregtare për Kosovën, mblidhen dhe përpunohen prej Doganës. Vlera për<br />
statistika në import apo heqje prej magazinës doganore gjithmonë duhet të deklarohet. Kjo<br />
vlerë duhet të shkruhet në rubrikën për shumën e taksave edhe nëse taksa është llogaritur<br />
si “ad valorem” apo mallrat kanë hyrë në magazinë doganore.<br />
2. Taksa Doganore<br />
2.1 Ku mund të gjendet nëse “taksa doganore ad valorem” duhet të paguhet?<br />
Në tarifën Doganore të <strong>Kosovës</strong>. Kjo i përfshin të gjitha shkallët e taksës doganore në<br />
mallrat e importuara. Detajet mund të merren në Doganë.<br />
2.2 Si formohet vlera e mallrave për qëllime doganore?<br />
Duke përdorur njërën prej 6 mënyrave apo “metodave te vlerësimit”. Metoda 1 duhet të<br />
provohet së pari para se të kaloni në metodën 2 e kështu me radhë. I vetmi përjashtim në<br />
8
egullin e metodave te vlerësimit është se metoda 5 mund të përdoret para metodës 4 nëse<br />
personi në fjalë mendon apo dëshiron të përdor atë mënyrë.<br />
Pikat 3 deri 8 të kësaj Qarkore i sqarojnë 6 metodat e vlerësimit. Sidoqoftë, metoda<br />
normale e vlerësimit është metoda 1 (metoda e vlerës së transaksionit). Kjo metodë duhet<br />
të përdoret çdoherë kur është e mundshme dhe në të vërtet do të përdoret për mbi 90% të<br />
importeve të cilat i nënshtrohen taksës doganore ad valorem.<br />
2.3 A duhet te parashtrohen dëshmi që përkrahin vlerën për qëllime doganore?<br />
Po. Dëshmia për çdo metodë përshkruhet në pjesët pasuese. Çdo dokument dhe informatë<br />
lidhur me importin duhet të dorëzohen kur doganieri i kërkon ato. Mund të kërkohet edhe<br />
prej doganierëve të marrin mostra prej dokumenteve relevante dhe njëkohësisht t‟i<br />
inspektojnë apo kontrollojnë dokumentet.<br />
2.4 Për sa kohë duhet të ruhen të dhënat doganore.<br />
Të dhëna doganore duhet të ruhen për një periudhë 6-të vjeçare më së paku.<br />
2.5 Çka nëse vlera e mallit për qëllime doganore nuk mund të formulohet, gjendet?<br />
Lëshimi i mallrave mund të ndodh përmes pagesës së tagrave në formë të një garancioni<br />
ashtu që të sigurohet balanca. Atëherë kur vlera të gjendet, personi në fjalë duhet ose të<br />
rris vlerën ose të kërkojë kthim të mjeteve – kjo quhet rregullimi i depozitit, nëse shuma e<br />
garancionit është e barabartë me shumën e tagrave që një person duhet të paguaj, atëherë<br />
transferohet garancioni në xhirollogari.<br />
2.6 Çka nëse personi në fjalë nuk pajtohet me shumën e taksës doganore që nga ai është<br />
kërkuar të paguhet?<br />
Nëse personi në fjalë nuk pajtohet me shumën e tagrave doganore kur mallrat kanë hyrë<br />
në qarkullim të lirë, ai mund të kërkoj një rishikim formal. Nëse ai nuk është i kënaqur me<br />
rezultatin ai mund t‟i drejtohet Drejtori Gjeneral me kerkesen për rishqyrtim te vlerës<br />
sipas procedurës ankimore.<br />
Një rishikim formal mund të kërkohet prapë prej personit në fjalë nëse nuk pajtohet me<br />
kërkesën për siguri apo atëherë kur <strong>Dogana</strong> refuzon kërkesën e tij për rikthim të taksës<br />
doganore të paguar.<br />
Një rishikim formal nuk mund të kërkohet prej personit në fjalë nëse nuk pajtohet me<br />
“mendimin” apo “këshillën” e dhënë prej Doganës, si p.sh.:<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
metoda e vlerësimit për tu përdorur në të ardhmen;<br />
interpretimin e një dispozite doganore prej legjislacionit doganor;<br />
detyrimin për pagesën e tagrave apo për shpenzime (p.sh. garancioni,<br />
shpenzimet e transportit, përpunimit, taksës së licencës);<br />
kërkesa për rishikim duhet të jetë e ndërlidhur me një hyrje (apo hyrjet), të<br />
mallrave në qarkullim të lire dhe tagrave doganore.<br />
9
3. Metoda e Pare e Vlerësimit<br />
3.1 Çka është Metoda e pare?<br />
Është metoda e parë që personi në fjalë duhet të provoj. Quhet edhe vlera e transaksionit.<br />
Është një metodë normale e aplikuar në mbi se 90% të rasteve të cilat i nënshtrohen<br />
“taksës ad valorem”.<br />
3.2 Çka nënkupton “vlera e transakcionit”?<br />
Ky është çmimi i paguar apo që duhet të paguhet prej blerësit te shitësi për mallra kur ato<br />
janë shitur për tu eksportuar në Kosovë e në pajtueshmëri me rregullat e veçanta të<br />
sqaruara në pikat pasuese.<br />
Kjo gjithashtu mund të aplikohet edhe në rastet kur mallrat janë importuar për përpunim.<br />
Vlera e transaksioni mund të ndërtohet duke u referuar në shpenzimet e përpunimit plus<br />
gjërat e tjera të cilat i shtohen në pajtueshmëri me piken 3.15, pra më poshtë në nënpikën<br />
(d). këto gjëra zakonisht quhen edhe “asistenca”.<br />
3.3 Çka nëse nuk ka shitje?<br />
Atëherë metoda 1 nuk përdoret. Duhet të përdoret metoda 2. Pjesa tjetër e kësaj pike duhet<br />
të injorohet dhe të përdoret pika e 4-të. Shembuj të situatave kur nuk ka shitje janë dhënë<br />
në piken 23.<br />
3.4 Si arrin personi në fjalë tek vlera doganore?<br />
Ai e bazon atë në çmimin e paguar apo që duhet të paguhet prej blerësit te shitësi i<br />
mallrave. Kjo nënkupton pagesën që duhet bërë apo që është bërë prej blerësit te<br />
përfituesi, respektivisht shitësi. I përfshin të gjitha pagesat e bëra apo që duhet të bëhen<br />
për mallin e importuar prej blerësit te shitësi dhe gjithashtu edhe te pala e tretë. Kështu<br />
pagesat periodike (siç janë ato mujore, tremujore, vjetore) apo një e tërë prej shitësit tek<br />
blerësi për mallrat e importuara duhet të merren parasysh (p.sh. shpenzimet për përpunim,<br />
taksat e inzhineringut, shpenzimet për zhvillim).<br />
Blerësi i mallrave nuk ka nevojë të ketë zyrë apo të jetë i vendosur në Kosovë.<br />
3.5 Çka ndodh nëse mallrat e importuara janë shitur më shumë se një herë, para se te<br />
hynin në qarkullim të lirë?<br />
Kur mallrat shiten një herë, dhe fakti që ato janë deklaruar për qarkullim të lirë në Kosovë<br />
mund të merret si konfirmim që mallrat janë shitur për eksport për në Kosovë. Kur mallrat<br />
i shiten më shumë se një blerësi para hyrjes në qarkullim të lirë, kjo gjithashtu aplikohet<br />
për shitjen e fundit në zingjirin tregtar para hyrjes së mallrave në territorin e <strong>Kosovës</strong>.<br />
10
3.6 Cilat informata shtesë nevojiten?<br />
Kur ndodh një shitje e mallrave ku janë të përfshira edhe mallrat e importuara, personi në<br />
fjalë mund të kërkoj nga <strong>Dogana</strong> që të pranoj se shitja e mëhershme si bazë për vlerën<br />
doganore. Sidoqoftë ai mund të bëj këtë vetëm pasi të demonstroj që aty ekzistojnë<br />
rrethana specifike dhe relevante të cila sollën deri te eksporti i mallrave për në Kosovë.<br />
Mënyra në të cilat ai mund të përfshije;<br />
mallrat janë të prodhuara sipas specifikave Kosovare, ose identifikohen (në<br />
pajtueshmëri me tiketat të cilat i mbajnë) dhe nuk kanë përdorin tjetër apo<br />
destinacion;<br />
<br />
<br />
Mallrat në fjalë janë prodhuar veçanërisht për blerësit në Kosovë;<br />
Mallrat e veçanta janë porositur prej një ndërmjetësuesi i cili i merr mallrat<br />
prej një prodhues si dhe mallrat direktë dërgohen në Kosovë prej atij<br />
prodhuesi.<br />
Shembujt të cilët ilustrojnë rastet janë dhënë në piken 24-të kësaj Qarkore.<br />
Termi “Shitje e mëhershme” mund gjithashtu të aplikohet për të ndërtuar vlerat shih<br />
piken 3.2).<br />
Vërejtje: Ju Lutem keni parasysh piken 16.3 e cila ka të bëj me kompletimin dhe<br />
nënshkrimin e vlerësimeve të deklaratave. Personi i cili e plotëson dhe e nënshkruan<br />
deklaratën duhet të posedoj të gjitha faktet relevante lidhur me shitjen e cila është<br />
deklaruar për vlerësim doganor. Kjo gjithashtu përfshin qasjen në të dhënat ashtu që të<br />
ofroj prova të marrëveshjes mes të shitësit dhe blerësit të cilat plotësojnë kërkesat e<br />
Doganës.<br />
Gjithashtu, pas deklarimit të një shitje, e cila pranohet prej Doganës si bazë e vlerës së<br />
transaksionit personi në fjalë nuk mundet të ndryshoj deklaratën fillestare për një shitje<br />
tjetër nëse mallrat janë tanimë në qarkullim të lirë.<br />
3.7 Cilat dëshmi personi ne fjale për çmimin e paguar (te pagueshëm) duhet t’i<br />
prezantoj?<br />
Një kopje të faturës shitëse apo ndonjë dokument tjetër kundrejt të cilit është bërë pagesa.<br />
Kjo mund të jetë një faks apo ndonjë mesazh tjetër i përdorur në vend të faturës (shih<br />
piken 2.3).<br />
3.8 Çka nëse <strong>Dogana</strong> dyshon në vlerën e transaksionit?<br />
Aty ku <strong>Dogana</strong> dyshon se vlera e transaksionit të prezantuar përfaqëson shumën totale e<br />
cila është paguar apo do të paguhet, ata do të kërkojnë prej personit në fjalë më shumë<br />
informata. Nëse këto dyshime vazhdojnë atëherë ata do ta njoftojnë atë para se të marrin<br />
vendimin final për pranushmërin e deklaratës. Atij do t‟i jepet një rast për të bërë një<br />
përgjigje të arsyeshme. Atëherë <strong>Dogana</strong> do të marr një vendim final dhe të lajmëroj<br />
personin në fjalë me shkrim.(shih piken 2.6 nëse ju pajtoheni me vendimin e Doganës).<br />
11
3.9 Çka nëse shitja e mallit i nënshtrohet ndonjë ndalese?<br />
Nëse shitja e malli i nënshtrohet ndonjë kushti i cili ndalon lirin e largimit apo shitjes së<br />
mallrave siç dëshiron personi në fjalë ai nuk mund të përdor metodën 1 (shih piken 25).<br />
3.10 Çka nëse personi në fjalë ka lidhje me shitësin e mallrave?<br />
Fakti që personi në fjalë është i lidhur me shitësin e mallit nuk nënkupton që në çdo<br />
mënyrë të mos përdoret Metoda 1. Çmimi i paguar apo që do të paguhet ende mund të jetë<br />
i pranueshëm përveç nëse çmimi nuk është i zvogëluar si rezultat i marrëveshjes (shih<br />
piken 26).<br />
Fakti që blerësi është i lidhur me shitësin, nuk paraqet bazë për ta cilësuar metodën e<br />
transaksionit si të papranueshme. Vetëm atëherë kur lidhja ka ndikuar në çmim, metoda e<br />
transaksionit nuk mund të përdoret. I mbetet importuesit që të dëshmojë se lidhja mes tyre<br />
nuk ka ndikuar në vlerën e transaksionit. Nëse zyrtari ka bazë të mendoj se lidhja ka<br />
ndikuar në çmim, ai duhet të ia komunikoj deklaruesit me shkrim, nëse kërkohet, dhe ti<br />
jepet një mundësi e arsyeshme për tu përgjigjur.<br />
Te shitja mes personave në lidhje, vlera e transaksionit do të pranohet çdo herë kur<br />
importuesi dëshmon se ajo vlerë përafrohet ngushtë me ndonjë nga vlerat e mëposhtme që<br />
kanë ndodhur afërsisht ose në kohen e importit:<br />
a. vlera e transaksionit mes personave që nuk janë në lidhje për mallrat e ngjashme ose<br />
identike që janë shitur për eksport për Kosovë.<br />
b. vlera doganore e mallrave të ngjashme ose identike e përcaktuar nga metoda deduktive<br />
ose metoda e kalkulimit.<br />
3.11 Çka nënkupton “lidhja” me shitësin e mallit?<br />
Personat (lidhja natyrale apo legale) janë të lidhur nëse:<br />
nëse janë punëtor apo drejtor të ndonjë biznesi<br />
nëse janë legalisht partner në ndonjë biznes<br />
nëse janë punëmarrës dhe punëdhënës<br />
çdo person i cili direkt apo indirekt është pronar, kontrollon apo mban 5% apo<br />
më shumë të stoqeve apo aksioneve<br />
njëri prej tyre direkt apo indirekt kontrollon njërin<br />
të dy janë të kontrolluar prej palës së tretë<br />
së bashku ata e kontrollojnë personin e tretë; apo<br />
ata janë anëtar të së njëjtës familje (shih piken 27)<br />
Por nëse personi në fjalë është agjent tregtar, distributor koncensioner ai është i lidhur<br />
vetëm nëse njëri prej kushteve të kategorisë së lartë përmendur plotësohet.<br />
12
3.12 Nëse personi në fjalë është ndërmjetësues (siç janë agjentët e shitjes) apo ndonjë<br />
zyre rajonale a mundet ai të përdor Metodën e pare?<br />
Ai mund të përdor Metodën 1. Pika 28 për agjentët tregtar apo Pika 29 për zyrat rajonale<br />
jep sqarime të mëtejme.<br />
3.13 A ka rëndësi nëse personi në fjalë paguan drejtpërdrejtë shitësin e mallit?<br />
Jo. Ai mund të paguajë palën e tretë nëse shitësi pajtohet.<br />
3.14 A ka rëndësi nëse personi në fjalë paguan me para të gatshme?<br />
Jo. Ai gjithashtu mund të paguaj me kartele bankare apo ndonjë instrument tjetër<br />
monetar.<br />
3.15 Çka duhet personi në fjalë t’i shtoi vlerës së paguar apo që duhet të paguhet?<br />
Ai duhet të shtoj të poshtëshënuarat në çmimin e paguar (përveç nëse nuk janë të<br />
përfshira):<br />
a) Shpenzimet e dërgesës. Shpenzimet e transportit, sigurimit, ngarkimit që ka të bëj me<br />
dorëzimin e mallit deri tek pika hyrëse në Kosovë duket të përfshihet. Pika 14 jep detaje të<br />
mëtejme.<br />
b) Komisionet. Pagesat e veçanta të komisioneve apo ndërmjetësimeve, duke përfshire<br />
edhe provizionet e shitjes. Pika 28 jep sqarime të mëtejme për agjentët tregtar. Por<br />
komisionet blerëse duhet të lihen anash nëse janë të treguara te veçanta, në kohën e hyrjes,<br />
prej çmimit të paguar apo që do të paguhet për mallra shih piken 3.16 (g) dhe piken 30).<br />
c) Taksat e licencave. Këto duhet të përfshihen kur janë të ndërlidhura me mallrat e<br />
importuara dhe duhet të paguhen prej personit në fjalë si një kusht i shitjes së mallit drejt<br />
tij.<br />
Informata të mëtejme mund të gjinden në Piken 31.<br />
d) Mallrat dhe shërbimet të cilat mundësohen pa pagesë apo me çmim të zvogëluar<br />
prej blerësit. Nëse personi në fjalë jep direkt apo indirekt çdo njërën prej të<br />
poshtëshënuarave ai duhet ta përfshij atë në vlerën Doganore, pra çdo pjesë e shpenzimeve<br />
apo vlerës e cila nuk është e përfshire në çmim i është ngarkuar atij prej shitësit:<br />
(i) materialet, komponentët, pjesët dhe gjërat e ndryshme të inkorporuar në<br />
mallrat e importuara që përfshijnë etiketat me çmime dhe etiketa tjera;<br />
(ii) veglat, vulat, kallëpet dhe gjëra të ndryshme të përdoruar në prodhimin e<br />
mallrave të importuara p.sh. shpenzimet e përpunimit. Këto janë mënyra të<br />
ndryshme të ndarjes së tagrave.<br />
(iii) Materialet të cilat shpenzohen gjatë prodhimit të mallrave importuese p.sh.<br />
materiale abrasive, lubrifikant, katalizator reagensë, të cilat përdoren në<br />
prodhimin e mallrave por nuk janë pjesë e tyre.<br />
(iv) Ingjineringu, puna zhvillimore, puna e artit, dizajni planet dhe skicat të cilat<br />
përpilohen jashtë <strong>Kosovës</strong> dhe janë të nevojshme për përdorimin e mallrave të<br />
13
importuara. Shpenzimet e hulumtimeve dhe skicave preliminare nuk duhen të<br />
përfshihen.<br />
Vërejtje: Nëse personi në fjalë bën ndonjë pagesë (periodike apo komplete) te shitësi për<br />
ndonjërën prej shërbimeve apo mallrave të lartpërmendura, ai duhet të përfshij vlerat në<br />
vlerën Doganore (shih piken 3.4).<br />
e) Kontenierat dhe Paketimi.<br />
Përfshiejne:<br />
<br />
<br />
shpenzimet e kontejnerëve të cilat merren nga <strong>Dogana</strong> si një tërësi me mallrat të<br />
cilat vlerësohen (kjo nuk vlen për kontejnerët e transportit, shpenzimet e<br />
huamarrjes formojnë pjesët e shpenzimeve të transportit); dhe<br />
shpenzimet për paketim si për punë gjithashtu edhe për material<br />
Kur kontejnerët janë për përdorim të përsëritur, p.sh. shishe që përdoren përsëri,<br />
personi në fjalë mund të shpërndaj shpenzimet e tije në numrin e dërgesave të pritura.<br />
Nëse një numër I kontejnerëve nuk mund të ri-eksportohet kjo duhet t‟i lejohet.<br />
f) Të ardhurat nga ri-shitja.<br />
Nëse personi në fjalë duhet të ndaj me shitësin (qoftë direkt apo indirekt) profitin e rishitjes,<br />
përdorimit apo shkatërrimit të mallrave të importuara ai duhet të shtoj edhe pjesën<br />
e shitësit në çmimin e paguar (por shih piken si me poshtë sa i përket ndarjeve). P.sh. nëse<br />
shitësi duhet të ketë 30% të profitit të cilin personi në fjale e merr, kjo duhet të shtohet në<br />
çmimin e paguar apo që duhet të paguhet. Nëse gjatë kohës së importimit shuma e profitit<br />
nuk dihet, ai duhet të kërkoj lirimin e mallrave përmes një sigurie (garancioni), shih piken<br />
2.5.<br />
3.16 A munden disa gjera të mos përfshihen ne vlerën Doganore?<br />
Po. Gjerat e poshtë shënuara mund të mos përfshihen ne vlerën Doganore.<br />
(a) Shpenzimet e dërgesës brenda <strong>Kosovës</strong> nëse shitësi apo transportuesi mbulon<br />
dërgesën edhe më tutje se pika e hyrjes në Kosovë shpenzimet shtesë për një<br />
dërgesë të tillë duhet të zbriten, ashtu që ato të jenë të treguara veçanërisht gjatë<br />
kohës së hyrjes, pra prej çmimit të paguar apo që duhet të paguhet për mallra.<br />
Pika 14 jep më shumë detaje.<br />
(b) Taksat e <strong>Kosovës</strong> çdo taksë Doganore e përfshire apo ndonjë takse tjetër të cilat<br />
duhet të paguhen në Kosovë për shkak të importit apo shitjes së mallit mund të<br />
zbriten nga çmimi i paguar.<br />
Për të gjetur shumën e taksave të përfshira në faturë përdorni formulën<br />
Çmimi I faturës gjithëpërfshirëse x përqindja e taksës<br />
100 + përqindja e taksës<br />
14
P.sh. nëse çmimi i faturës gjithëpërfshirës është 1100 euro dhe përqindja e taksës është<br />
10% taksa e përfshire në atë faturë është:<br />
1100 E x 10____ = 1100 x 10 = 100 E<br />
100 + 10 110<br />
Kështu që taksa e përfshire është 100 Euro.<br />
Vërejtje. Taksa e përfshire është gjeja e fundit e cila duhet të zvogëlohet.<br />
(c) Taksat e paguara në vendin e origjinës apo eksportit. Nëse personi në fjalë<br />
përfiton prej lirimit nga taksat apo ndonjë rikthimi të taksave në vendin e origjinës<br />
apo eksportit, këto taksa duhet të lihen anash.<br />
(d) Lirimet (zbritjet). Tregtia, sasia apo pagesa me para të gatshme dhe marrëveshjet<br />
e shpejta për lirim mund të lihen anash, me fjalë të tjera çmimi I paguar apo që do<br />
të paguhet neto i këtyre lirimeve pranohet. Sidoqoftë, me rastin e pagesës me para<br />
të gatshme apo të marrëveshjeve për lirim, kur personi në fjalë paguan çmimin<br />
bruto për mallra nga ai mund të kërkohet të dëshmoj që zbritja është.<br />
Vërejtje. Zbritjet mund të LIHEN anash atëherë kur ato janë te ndërlidhura me<br />
mallrat të cilat vlerësohen. Zbritjet (siç janë rastet apo zbritjet retroaktive) të<br />
ndërlidhura me importimet e mëhershme nuk mund të kërkohen të plota në<br />
importin momental.<br />
(e) Pjesët nga fitimi i kompanisë. Këto pagesa të tëra drejt shitësit mund të lihen<br />
anash.<br />
(f) Marketingu i lidhur me mallin e importuar. Nuk duhet të përfshihet në vlerën<br />
doganore, pra shpenzimet e aktiviteteve të poshtë shënuara të cilat personi në fjalë I<br />
mbart me shpenzime të tij:<br />
reklamimi<br />
promovimi<br />
garancioni apo garancioni për servisim<br />
Çdo pagesë që personi në fjalë e bën drejt përkrahjes së marketingut dhe nuk është i<br />
ndërlidhur me mallin e importuar duhet lënë anash.<br />
Vërejtje. Shpenzimet e marketingut që lindin nga shitësi duhet të përfshihen në<br />
vlerën Doganore edhe nëse ato janë të faturuara veçmas prej çmimit fatural për<br />
mallin.<br />
(g) Komisionet blerëse. Personi në fjalë mund të lej anash shpenzimet e paguara për<br />
agjentin e tij për përfaqësimin e tij jashtë <strong>Kosovës</strong> gjatë blerjes së mallrave<br />
importuese, vetëm nëse këto shpenzime janë të treguara veçmas në momentin e hyrjes<br />
prej çmimit të paguar ose që duhet paguar për mallin.<br />
15
Shih piken 30 për detaje të mëtejme.<br />
Vërejtje. Komisionet blerëse duhet të përfshihen në formimin e vlerës për TVSH.<br />
Kjo referohet nga pika 21.2.<br />
(h) Kuotat e eksportit dhe pagesa e licencave. Pagesa për blerjen e kuotave<br />
eksportuese dhe licencave mund të lihen anash.<br />
Por pagesat për certifikata të vërtetësisë për mish duhet të përfshihen.<br />
(i) Pagesat e interesit këto duhet të lihen anash nëse paguhen nën një marrëveshje<br />
financiare për blerjen e mallrave të importuar, ashtu që taksat të jenë të treguara<br />
veçmas në momentin e hyrjes për mallrat e paguara apo që do të paguhen.<br />
Shih piken 32 për më shumë detaje.<br />
(j) Të drejtat e riprodhimit. Pagesat për këto të drejta mund të lihen anash nëse<br />
tregohen veçmas, në momentin e hyrjes, prej çmimit të paguar apo që duhet të<br />
paguhet.<br />
(k) Punët post importuese. Shpenzimet e mëposhtme mund të lihen anash:<br />
punët konstruktuese<br />
ndërtim<br />
montim<br />
mirëmbajtje<br />
ndihma teknike<br />
për mallrat siç janë fabrikat industriale, makineri apo pajisje e rëndë teknike. Puna duhet<br />
të bëhet pas importimit dhe shpenzimet duhet të paraqiten veçmas, në momentin e hyrjes,<br />
prej çmimit të paguar apo që do të paguhet për mallrave.<br />
(l) Taksat e menaxhimit. Këto mund të lihen anash. Kjo përfshin shpenzimet e<br />
përgjithshme për administratë, marketing, llogaritje etj. që nuk janë të ndërlidhura me<br />
mallin e importuar.<br />
Vërejtje. Personi në fjalë mund të prezantoj dëshmi që përkrahin çdo kërkesë<br />
financiare që të lej anash cilëndo prej të lartpërmendurave prej vlerës doganore.<br />
3.17 Çka duhet të bëj personi në fjalë nëse, në kohën e hyrjes, ai nuk mundet të caktoj<br />
vlerën për ndonjë lloj malli?<br />
(a) Ai duhet t’i shtojë mallit të paguara apo që do të paguhet; apo<br />
(b) Ai mund të lej anash vlerës doganore?<br />
16
Ai mund të kërkoj nga <strong>Dogana</strong> që të pajtohet për një metodë për të arritur te një shumë e<br />
saktë që të shtohet apo të hiqet në momentin e hyrjes. Kjo mund të përfshije përdorimin e<br />
vlerave mesatare apo shtesave të përqindjes apo zbritjeve dhe t‟i nënshtrohet rishikimeve<br />
periodike.<br />
4.1 Çka është “Metoda e Dyte”?<br />
4. Metoda e Dyte<br />
Kjo është metoda e dytë që personi në fjalë duhet të provoi nëse metoda 1 nuk mund të<br />
përdoret. Bazohet në vlerat doganore të mallrave identike të eksportuara për në Kosovë në<br />
kohën e njëjtë apo të përafërt kur mallrat janë vlerësuar.<br />
4.2 Çka nënkupton “mallra identike”?<br />
Ka mallrat të cilat janë të prodhuara në vendin e njëjtë sikur ato të cilat vlerësohen. Ato<br />
gjithashtu duhet të jenë të njëjta në të gjitha aspektet, siç janë karakteristikat fizike,<br />
kualiteti dhe reputacioni. Dallimet e vogla në dukje nuk janë të rëndësishme. Nëse<br />
prodhuesi i mallrave të vlerësuara me metodën 2 nuk i prodhon mallrat me vlerësim të<br />
metodës 1, atëherë një mall i prodhuesit tjetër mund të merret si mall krahasues.<br />
4.3 Çka nëse nuk ka mallra identike?<br />
Kjo e eliminon metodën 2. Personi në fjalë atëherë duhet të provoi metodën 3 dhe të<br />
injoroj pjesën tjetër dhe të vazhdoj direkt në piken 5.<br />
4.4 Si arrin tek vlera doganore personi në fjalë?<br />
Ai e bazon atë në mallrat identike të pranuara prej Doganës nën metodën 1. Kur ka shitje<br />
në nivelin e njëjtë komercial dhe sasi të njëjtë kjo duhet të përdoret. Nëse më shumë se një<br />
vlerë është e dhënë personi në fjalë mund të përdor më të ulëtën.<br />
4.5 Çka nëse shitjet nuk janë të nivelit të njëjtë apo në sasi të njëjta?<br />
Personi në fjalë mund të përdor shitjet në nivele të ndryshme komerciale. Por kur të arrin<br />
te vlera doganore ai duhet të merr parasysh çdo ndikim që këto dallime shkaktojnë në<br />
çmim. Shembuj në piken 33.<br />
4.6 A ka ndonjë dallim të cilin personi në fjalë duhet të marr parasysh?<br />
Po. Ai duhet të merr parasysh dallimet në mes të shpenzimeve të transportit të mallrave<br />
identike të mallrave të cilat vlerësohen.<br />
17
4.7 Cilat dëshmi duhet të prezantohen?<br />
Një kopje e të dhënave të nevojshme që do t‟i mundësonte Doganës të sheh ndonjë import<br />
(me dokumentet përciellse) për mallra identike kur metoda 1 është pranuar prej Doganës.<br />
Kjo duhet të ndërlidhet me mallra identike të eksportuara për në Kosovë përafërsisht në<br />
kohë të njëjtë dhe janë vlerësuar. Kjo do të siguronte që mallrat të cilat vlerësohen dhe<br />
mallrat identike janë importuar në periudhën e afërt kohore gjatë të cilës çmimi nuk ka<br />
ndryshuar.<br />
4.8 Çka nëse mallrat identike duhet të vlerësohen nën Metodën e pare dhe Metodën e<br />
dyte (se bashku njëkohësisht) ?<br />
Nëse disa prej mallrave janë të dërguara pa pagesë, (shih Piken 9) dhe janë në importin e<br />
njëjtë, dëshmia e dhënë me atë hyrje mund të përdoret që të themeloj vlera doganore.<br />
<strong>Dogana</strong> mund të ketë nevojë për një kopje të çmimit të prodhuesit ku dallimet për nivelet<br />
sasiore merren parasysh (shih piken 4.5 dhe piken 33).<br />
5.1 Çka është Metoda e trete?<br />
5. Metoda e Trete<br />
Kjo është metoda 3 të cilën personi në fjalë duhet të përdor nëse nuk mundet të përdor<br />
metodën 1 dhe 2. Është e bazuar në vlerat doganore të mallrave të ngjashme të eksportuara<br />
për në Kosovë në kohën e njëjtë apo të përafërt kur mallrat vlerësohen.<br />
5.2 Çka nënkuptohet me mallrat të ngjashme?<br />
Ka mallrat ë cilat dallojnë në disa aspekte prej mallrave të cilat janë duke u vlerësuar por<br />
ato:<br />
Janë të prodhuar në vendin e njëjtë<br />
Mundtë të kryejnë funksione të njëjta<br />
Janë komercialisht të ndërrueshme<br />
5.3 Çka nëse nuk ka mallrat të ngjashme?<br />
Kjo e eliminon metodën 3. personi në fjalë tani ka mundësi të provoj metodën 4 e sqaruar<br />
në piken 6, apo metodën 5 e sqaruar në piken 7.<br />
5.4 Cilat janë kushtet për përdorimin e Metodës 3?<br />
Kushtet janë të ngjashme më Metodën 2 ; shih piken 4.<br />
18
6. Metoda e Katërt<br />
6.1 Çka është metoda e katërt?<br />
Kjo është metoda e 4 nëse personi në fjalë nuk mund të përdor metodat 1, 2 dhe 3.<br />
Bazohet në çmimin e shitjes të mallrave në Kosovë.<br />
Mbani mend që metoda 5 mund të përdoret para metodës 4 nëse dëshironi.<br />
6.2 Si arrin tek vlera doganore personi në fjalë?<br />
Vlera doganore bazohet në çmimin e çdo njësie (cope) në të cilën:<br />
mallrat e importuar<br />
mallrat e importuar identike (shih piken 4.2)<br />
mallrat e importuar të ngjashme (shih piken 5.2)<br />
janë shitur në Kosovë në kushte siç janë importuar për konsumuesit pa ndonjë lidhje me<br />
shitësin. Çmimi i njësisë duhet të ndërlidhet me shitjet me shumicë.<br />
Personi në fjalë duhet të jetë në gjendje të jep detajet për shitje në sasi të mëdha agregate në<br />
kohën e hyrjes së mallin në qarkullim të lirë.<br />
6.3 Çka nëse nuk ka shitje në apo gjatë kohën së importimit?<br />
Personi në fjalë mund të bazoj vlerën doganore duke filluar nga vlera e njësisë të shitjeve<br />
aktuale të mallrave të importuara të cilat ndodhin deri në 90 ditë pas importimit.<br />
Pasi që ai nuk mund të themeloj vlerën deri sa mallrat nuk janë shitur ai duhet të kërkoj<br />
lëshimin e mallrave përmes garancionit.<br />
6.4 Çka nëse mallrat nuk shiten në Kosovë ne kushtet siq janë importuar?<br />
Nëse personi në fjalë dëshiron mund ta bazoj vlerën doganore në çmimin me të cilin janë<br />
shitur mallrat pas përpunimit.<br />
Por ai nuk mund të bëj këtë nëse mallrat janë:<br />
humbin identitetin (përveç nëse ai saktësisht dhe lehtësisht të gjej vlerën e<br />
shtuar përmes përpunimit); apo<br />
e ruajnë identitetin e tyre por formojnë një pjesë të vogël të mallrave të shitura<br />
6.5 Çka nëse nuk ka shitje tek personat jo të lidhur në Kosovë?<br />
Kjo e eliminon metodën 4. Personi në fjalë atëherë duhet të provoj metodën 5 (të sqaruar<br />
në piken 7) nëse deri me tani nuk e ka marrë parasysh. Përndryshe ai duhet të shkoi në<br />
Piken 8.<br />
19
6.6 Si arrin personi në fjalë tek “shitjen në sasi të madhe te përgjithshme”?<br />
Ai e shton së bashku numrin e gjërave të shitura për çdo çmim. Numri më i madh i gjërave<br />
të shitura me një çmim është sasia më te mëdha te përgjithshme. Shih pjesën 34 për<br />
shembuj.<br />
6.7 Cilat zvogëlime duhet të bëhen prej çmimit të një njësie (zvogëlime-zbritje)?<br />
Të poshtëshënuarat duhet zbritur:<br />
secili prej komisioneve zakonisht i paguar apo i pajtuar për t‟u paguar apo<br />
shtesa zakonisht e bëre për profit dhe shpenzimet e përgjithshme lidhur me<br />
shitjet në Kosovë të mallrave të importit të cilat i takojnë klasës apo llojit të<br />
njëjtë.<br />
Shpenzimet e zakonshme të transportit, sigurimit dhe shpenzimet tjera që<br />
shkaktohen brenda <strong>Kosovës</strong> dhe<br />
Taksat doganore dhe taksat e brendshme që paguhen në Kosovë pas<br />
importimit.<br />
Gjithashtu nëse mallrat janë shitur pas përpunimit (shih piken 6.4) vlera e shtuar prej<br />
procesit të zhvilluar në Kosovë duhet të zbritet.<br />
6.8 A mundet personi në fjale të zbresë profitin e tij dhe shpenzimet e përgjithshme?<br />
Po. Përveç nëse të dhënat e tij janë jashtë kornizave të zakonshme për shitje në Kosovë të<br />
mallit të importuar të llojit të njëjtë dhe klasës.<br />
6.9 Çka nëse <strong>Dogana</strong> nuk i përfill, kundërshton zvogëlimet e bëra?<br />
<strong>Dogana</strong> mund të jep informata tjera relevante të ndërlidhura me shtesat për profit dhe<br />
shpenzimet e përgjithshme të bëra nga importuesit e mallit identik apo të ngjashëm me atë<br />
i cili është duke u vlerësuar. Kështu personi në fjalë mund të ketë informata të gatshme që<br />
të tregoj se zbritjet të cilat ai i ka bërë janë të “zakonshme” në krahasim me importuesit<br />
brenda tregtisë së atij lloji. Për arsye se kjo është një çështje komplekse ne ju<br />
rekomandojmë ju qe të na kontaktoni për ndihme qe paraprakisht të pajtohemi para se ju<br />
ta filloni importin e kërkuar.<br />
6.10 Çka nënkuptohet me mallrat të “klasës apo llojit të njëjtë”?<br />
Ky term nënkupton mallrat të cilat janë brenda një grupi apo një mori mallrash të<br />
prodhuar nga një industri e veçantë apo njësi e industrisë. Përfshin mallra identik (shih<br />
piken 4.2) dhe të ngjashme (shih piken 5.2). Mallrat nuk kanë nevojë të jenë të importuara<br />
nga vendi i njëjtë sikur mallrat të cilat janë duke u vlerësuar.<br />
20
6.11 Cilat dëshmi duhet të paraqiten?<br />
Metoda 4 (a) Me importimin njëra prej kushteve duhet të plotësohet që të tregoj çmimin e<br />
njësisë në sasinë e përgjithshme agregate:<br />
një faturë e shitjes<br />
një çmimore e momentit të importit; apo<br />
ndonjë dëshmi tjetër e dakorduar paraprakisht me Doganën<br />
Përveç nëse një zbritje e përgjithshme është dakorduar me Doganën.<br />
Metoda 4 (b)<br />
Në kohën e importimit. Një vlerësim i arsyeshëm i vlerës finale të shitjes për<br />
qëllime të depozitit (shih piken 2.5) duhet të jepet. Kjo dëshmi duhet të<br />
përkrahet në një profaturë, deklaratë mbi vlerën apo ndonjë dëshmi tjetër.<br />
Rregullimi i depozitit. Personi në fjalë nuk duhet të pret deri sa të gjitha mallrat<br />
të shiten që të gjej vlerën doganore. Atëherë kur ai të ketë shitur mjaft që të<br />
arrij deri te vlera për njësi ai duhet të dërgoj kopje të faturave shitëse dhe kopje<br />
të llogaritjeve të tij tek <strong>Dogana</strong> e <strong>Kosovës</strong>. Përveç nëse një përqindje e<br />
përgjithshme nuk dakordohet me Doganën, më vonë edhe detajet e zbritjeve do<br />
të nevojiten. Taksa ose do të merret prej depozitit ose do të kthehet apo do të<br />
kërkohet edhe një pjesë (shih piken 2.5).<br />
7.1 Çka është Metoda e peste?<br />
7. Metoda e Peste<br />
Kjo është metoda e 5 që personi në fjalë mund të provoj. Bazohet në shpenzimet e<br />
prodhimit të mallit. Zakonisht aty importuesi dhe furnizuesi janë të lidhur;<br />
Kujtoni se kjo metodë mund të provohet para Metodës se katërt nëse dëshirohet.<br />
7.2 Si arrin tek vlera doganore personi në fjalë?<br />
Vlera doganore nën Metodën 5 është ndërtimi i vlerës. Bazohet në shumën e pikave të<br />
poshtë shënuara:<br />
shpenzimet apo vlera e materiale dhe fabrikimit apo përpunimit tjetër të<br />
përdorur në prodhimin e mallrave të importuara<br />
gjërat e detajuara në pikat 3.15 (d) nëse furnizohet prej blerësit, direkt apo<br />
indirekt. Edhe nëse punët e listuara në pikat 3.15 (d) (iv) bëhet në Kosovë vlera<br />
e punës duhet të përfshihet në vlerën doganore nëse prodhuesi i mallrave të<br />
cilat vlerësohen është ngarkuar financiarisht për atë punë; dhe<br />
kontejnerët dhe paketimet (shih piken 3.15 (e)).<br />
një shumë për profitin e prodhuesit dhe shpenzimeve të përgjithshme ; plus<br />
shpenzimet e transportit, sigurimit, ngarkimit, të cilat janë të ndërlidhura me<br />
mallrat deri në pikën hyrëse në Kosovë.<br />
21
7.3 Çfarë dëshmie duhet të paraqitet?<br />
Personi në fjalë duhet të jetë në gjendje të merr informata lidhur me vlerat e gjërave në<br />
piken 7.2. Këto vlera duhet të jenë të bazuara në llogarit komerciale të prodhuesit. Këto<br />
llogari duhet të jenë të bazuar në principet e përgjithshme të llogaritjeve, të cilat<br />
aplikohen në vendin ku ato mallra janë të prodhuara.<br />
7.4 Cilat dëshmi janë të nevojshme (shtese)?<br />
Personi në fjalë gjithashtu duhet të gjej informata për profitin e prodhuesit dhe shpenzimet<br />
gjenerale. Shuma e cila do të shtohet duhet të jetë në pajtim me figurat e zakonshme për<br />
profit dhe shpenzimet gjenerale për prodhuesin në vendin e eksportit të mallit:<br />
të klasës së njëjtë apo llojit (shih piken 6.10) dhe<br />
për eksport në Kosovë<br />
7.5 Çka nëse <strong>Dogana</strong> sfidon shifrat e treguara për profit apo shpenzime gjenerale?<br />
<strong>Dogana</strong> do të ofroi informata tjera relevante lidhur me profitin dhe shpenzimet gjenerale<br />
të reflektuar në shitjet prej prodhuesve të tjerë të cilët eksportojnë për në Kosovë. Këso të<br />
dhëna normalisht janë të lidhura me prodhuesit e mallrave identike apo të ngjashme në<br />
vendin e njëjtë të eksportit siç janë edhe mallrat në vlerësim e sipër.<br />
7.6 Çka nëse këto informata nuk mund të gjinden?<br />
Kjo e eliminon Metodën 5. Nëse Metoda 4 (e sqaruar në piken 6) është provuar pa sukses<br />
tani metoda 6 (e sqaruar në piken 8) duhet të përdoret.<br />
8.1 Çka është Metoda e Gjashte?<br />
8. Metoda e Gjashte<br />
Kjo është metoda e fundit dhe quhet “kthim-prapa”.<br />
8.2 Si arrin tek vlera doganore personi në fjalë?<br />
Ai duhet të arrij te vlera doganore duke përdorur mjete të arsyeshme që janë në<br />
pajtueshmëri me parimet e vlerësimit të Organizatës Botërore te Tregtisë WTO-se;<br />
Ai e bënë këtë kur është e mundshme për të adaptuar metodat 1-5 në mënyrë fleksibile që<br />
të përshtaten në rrethana jo të zakonshme:<br />
<br />
Gjatë shqyrtimit te vlerës doganore për pranimin ose jo të vlerës së transaksionit të<br />
deklaruar (metoda 1 e vlerësimit ), dogana do të bëjë një analizë të mbështetur mbi<br />
disa indikator:<br />
vlerat e mallrave identike të pranuara me transaksion në sistemin doganor<br />
brenda 90 ditëve<br />
22
vlerat e verifikuara te faturave që kanë rezultuar me kundërvajtje;<br />
vlerat e mallrave të dërguara zyrtarisht nga Drejtoria e Doganës së<br />
<strong>Kosovës</strong>, si te dhëna te disponueshme tregtare, vlera referuese nga bursa<br />
ndërkombëtare etj;<br />
vlera e produktit nuk mund te jetë më e ulët se vlera e lëndës së parë me të<br />
cilën është prodhuar;<br />
vendi i origjinës me risk te lartë për nënvlerësim: Azia, Lindja e Largët,<br />
Vendet Arabe, Zonat e Lira Doganore;<br />
vulat te certifikatat e origjinës janë të dyshimta;<br />
në vendin e deklaruar si origjinë, malli i deklaruar nuk prodhohet;<br />
fatura nuk është lëshuar nga prodhuesi, por nga një ndërmjetësues;<br />
vendi i origjinës ndryshon nga vendi nga ku transportohet malli;<br />
marrësi i mallit ka historik shkeljesh doganore;<br />
vendi i ngarkimit nuk korrespondon me vendin dhe adresën e eksportuesit;<br />
mallrat janë të grupuara;<br />
përshkrimi i mallrave në faturë nuk është i plotë dhe me shënime të<br />
mangëta tregtare;<br />
në faturë mungon informacion i plotë, mungojnë te dhënat e telefaks, e-<br />
mail, website, adresa dhe numri i regjistrit fiskal;<br />
eksporti i mallit bëhet nga kompania transportuese;<br />
dërguesi dhe marrësi i mallit janë te lidhur duke krijuar lehtësi për ulje<br />
vlere, me kusht përfitimi.<br />
itinerari i transportit të përdorur është i gjatë, pa motiv;<br />
metoda e pagesës është me kesh, pra, me para ne dore ose me parapagim;<br />
diferenca ne kohe ndërmjet datës se lëshimit te CMR , TIR dhe datës se<br />
fillimit te udhëtimit;<br />
kosto e transportit jo kompatibile me çmimet e mallrave te deklaruara;<br />
kontrate shitblerje me kompaninë shitëse;<br />
deklarate eksporti nga vendi eksportues;<br />
fatura te sigurimit te mallit; etj<br />
Shembuj<br />
Metodat 2 apo 3. vlera doganore mund të bazohet në vlerën e transaksionit të<br />
mallrave të importuara identike apo të ngjashme të prodhuara në vendin tjetër se<br />
vendi i eksportit të mallrave të cilat janë në vlerësim e sipër.<br />
Metoda 4 (b). Limiti kohor për shitje prej 90 ditëve mund të zgjatet.<br />
Vlera doganore mund të bazohet në çmimin i cili mund të jetë paguar për mallra<br />
nëse ato janë blerë (ndoshta duke u referuar në çmime eksportuese për shitje për në<br />
Kosovë të lëshuar prej furnizuesit). Kjo qasje do të ishte në pajtim ne parimet e<br />
vlerësimit të WTO-se.<br />
8.3 Çfarë dëshmie duhet të paraqitet?<br />
Kjo varet nga metoda e cila është duke u përdorur, me mënyrë fleksibile. Për këshillim të<br />
mëtejmë duhet të kontaktohet <strong>Dogana</strong>.<br />
23
8.4 Çka nënkupton termi ”Të dhënat e disponueshme ”<br />
Janë një varg të dhënash që ndihmojnë në shqyrtimin e vlerës doganore dhe që janë në<br />
zbatim të nenit 32-40 të Kodit Doganor dhe të Akcizave në Kosove , UA 11/2009 dhe<br />
parimeve të vlerësimit të Organizatës Botërore te Tregtisë WTO-së .<br />
8.5 Cilat janë burimet e të dhënave të disponueshme<br />
Çmimet e mallrave ne tregjet ndërkombëtare, te dhënat nga agjensioni REUTERS<br />
Katalogët për vlerësimin e automjeteve ,,SchwackeListe<br />
Çmimet e publikuara nga Organizata Botërore e Tregtisë<br />
Fatura te konfirmuar nga Departamenti i Zbatimit te Ligjit - Sektori i Hetuesisë dhe<br />
Sektori i Inteligjencës<br />
Te dhënat statistikore te nxjerra përmes moduleve elektronike PKD , TIMS<br />
Ofertat dhe publikimet nga interneti<br />
Buletinet e tjera zyrtare ndërkombëtare qe mund të përdorën ne vlerësimin e<br />
mallrave për qëllime doganore<br />
9.1 A mundet Metoda 1 përdoret?<br />
9. Vlerësimi i Mallrave të Liruara nga Tagrat<br />
Jo, sepse nuk ka vlerë të paguar apo që to të paguhet te furnizuesi.<br />
Por mund të jetë e mundshme të përdoret metoda 1 atëherë kur:<br />
mallrat i janë nënshtruar shitjes së mëhershme (ndoshta furnizuesit); apo<br />
mallrat janë importuar para shitjes, dhe dëshmie e këtyre shitjeve mund të jepet, Shih<br />
piken 16.3 mbi plotësimin dhe nënshkrimin e deklaratave mbi vlerën.<br />
9.2 Nëse metoda 1 nuk mund të përdoret, në çfarë mënyre personi në fjale mundet të<br />
arrij tek vlera?<br />
Ai mund të provoj:<br />
Metodën 2 ose 3 (Shih piken 4 dhe 5) nëse ai importon apo nuk ka njohuri për importe<br />
identike apo të mallrave të ngjashëm nën metodën 1;<br />
Metoda 4 (shih piken 6) nëse ai shet mallrat identike apo të ngjashme për blerësit në<br />
Kosovë;<br />
Metoda 5 (shih piken 7) nëse ai nuk mund t‟i detajet e çmimit.<br />
9.3 Çka nëse personi në fjalë nuk mundet të përdor ndonjërën prej këtyre metodave?<br />
Ai duhet të përdor metodën 6 (shih piken 8) vlera doganore mund të bazohet për shembull<br />
në çmimin që ai do të kishte paguar te furnizuesi nëse ai do t‟i kishte blerë mallrat. Ai<br />
duhet t‟i shtoj apo lej anash pikat e cekura në pikat 3.15 dhe 3.16 sipas nevojës.<br />
24
9.4 Çfarë dëshmie duhet të prezantohet nën metodën 6?<br />
Një kopje e çmimit momental eksportues për mallrat e shitura në Kosovë<br />
Një deklaratë prej furnizuesit për vlerën e mallrave; apo<br />
Ndonjë dëshmi tjetër, e dakorduar me Doganën.<br />
10. Vlerësimi i Mallrave të Liruara nga Tagrat që është Zëvendësim<br />
10.1 Zëvendësimi i mallrave në dërgesën e njëjtë,<br />
Nëse furnizuesi përfshin në dërgesë një sasi të “mallrave pa pagesë” si zëvendësim për<br />
mallrat ë cilat mund të prishen apo dëmtohen në transit, çmimi i kontraktuar i shitjes<br />
merret si mbulesë totale e mallit të dërguar.<br />
10.2 Zëvendësimi i mallrave në dërgesën pasuese,<br />
Vlera doganore caktohet në pajtueshmëri me pikat 9.1 dhe 9.2. Sidoqoftë, <strong>Dogana</strong> mund<br />
të kërkohet të ndërroj vlerën doganore për dërgesën fillestare në pajtim me marrëveshjen.<br />
11. Vlerësimi i Mallrave të Përdorura<br />
11.1 Mallrat e dorës së dytë të cilat nuk janë përdorur nga personi në fjalë para hyrjes<br />
në qarkullim të lirë, Rregullat janë të përshkruara në pikat 3 deri ne 8 dhe duhet të<br />
veprohet sipas tyre. Asnjë trajtim special nuk është i nevojshëm.<br />
11.2 Mallrat e reja apo të përdorura dhe në përdorim e sipër në ndonjë vend tjetër<br />
para hyrjes në qarkullim të lirë?<br />
Kur periudha dhe zgjatja e përdorimit që merret dhe hyrja në qarkullim të lirë rezulton me<br />
mallrat të vlerësuar më pak në momentin e hyrjes sesa kur janë marrur, metoda 1 nuk<br />
duhet të përdoret. Personi në fjalë mund të provoj:<br />
Metodën 2 apo 3 (shih pikat 4 apo 5) nëse ai importon mallra identike apo të ngjashme të<br />
vjetërsisë të njëjtë dhe nën kushtet e Metodës 1.<br />
Metoda 4 (shih piken 6) nëse ai I shet mallrat identike apo të ngjashme te konsumatorët<br />
në Kosovë.<br />
Nëse ai nuk mundet të përdor ndonjërën prej këtyre metodave atëherë duhet të përdor<br />
metodën 6. Vlera doganore mund të bazohet në vlerën e mallrave kur merren për një<br />
shumë më të vogël, sepse një pjesë është humbur për shkak të përdorimit paraprak.<br />
12. Vlerësimi i Mallrave të Lëshuara me Qira<br />
12.1 Si arrin tek vlera doganore personi në fjalë?<br />
Kur ai importon mallrat të cilat janë marrë me qira apo huazuar, atëherë nuk ka shitje në<br />
mes të furnizuesit dhe shitësit. Por mund të jetë e mundshme të përdoret metoda 1 (shih<br />
25
piken 3.5). Përndryshe Metoda 2 deri në 5 (piken 4 - 7) duhet të provohen. Pa marrë<br />
parasysh në shumicën e rasteve, metoda 6 do të jetë ajo e cila duhet të përdoret (pika<br />
12.3)<br />
12.2 A mundet personi në fjalë të përdorë çmimin e paguar në para të gatshme?<br />
Nganjëherë një shumë në të holla mund të përmendet në kontratën për qiradhënie apo<br />
huazim nëse më vonë ai dëshiron të blej mallin. Sidoqoftë, ky çmim mund të jetë i lartë<br />
artificialisht që të inkurajoj qiramarrjen apo huazimin. Gjithashtu mund edhe të jetë një<br />
mënyrë që kur malli të jetë i përdorur atëherë të blihen. Pra këto çmime nuk formojnë një<br />
shitje dhe metoda 1 nuk mund të përdoret.<br />
12.3 Si arrin personi në fjalë tek vlera doganore duke përdorur metodën 6?<br />
Ai e shumëzon shpenzimet vjetore të qiramarrjes apo huazimit me jetën ekonomike të<br />
mallit të importuar.<br />
Aty ku kontrata e qiramarrjes apo huazimit përfshin edhe normën e interesit atëherë është<br />
e nevojshme të llogaritet edhe vlera e mallit në para të gatshme. Kjo bëhet me përdorimin<br />
e formulës. Ka dy formula të cilat mund të përdoren, të cilat varen nga mënyra e pagesës<br />
a është ajo e dhëne si avancë apo si borxh. Detajet për formula janë dhënë në piken<br />
vijues.<br />
12.4 Mallrat e lëshuara me qira – Shembuj.<br />
a) Studimi i rastit 1– marrja me qira vjetore (mirëmbajtja jo e përfshire)<br />
Fakte:<br />
Një makinë për përzgjedhje është importuar prej një përdoruesi nën kontratën e huazimit,<br />
kushtet kryesore janë:<br />
(a) importuesi I paguan furnizuesit një qira vjetore prej 1000 euro në avancë;<br />
(b) makineria duhet të montohet dhe mirëmbahet prej furnizuesit me shpenzime të<br />
importuesit;<br />
(c) taksat dogane dhe tatimet janë të importuesit dhe<br />
(d) shpenzimet e transportit janë të importuesit<br />
Makineria është në pro faturë me një shumë që korrespondon me 2½ vite të qiradhënies.<br />
Asnjë pagesë nuk është bërë kundrejt kësaj fature. Është gjetur që këto makina kur nuk<br />
janë shitur dhe janë të arritshme vetëm për parapaguesit me kontrata 5 vjeçare. Importuesi<br />
dhe eksportuesi nuk janë të lidhur. Vlerësohet se jetë zgjatja e makinerisë është 5 vite.<br />
Shkalla e interesit është 15% në vit.<br />
Kështu Q = 1000, R = 15%, N = 5<br />
Llogaritjet<br />
Q x [(1 + R) n – 1] – (1 + R) =<br />
(1 + R) n x R<br />
26
1000 x [(1+15%) 5 – 1] – (1 + 15%) =<br />
(1+15%) 5 x 15%<br />
1000 x (1.15 5 – 1) x 1.15 =<br />
1.15 5 x 0.15<br />
1000 x (2.01136– 1) x 1.15 =<br />
2.01136 x 0.15<br />
1000 x 1.01136 x 1.15 =<br />
2.01136 x 0.15<br />
1163.064 = 3855.03<br />
0.3017<br />
3855 Euro e rrumbullakuar në të mirë të importuesit.<br />
Kjo paraqet vlerën në kufirin e <strong>Kosovës</strong>, asnjë ndryshim tjetër nuk është i nevojshëm.<br />
b) Studimi i rastit 2– marrja me qira vjetore (mirëmbajtja dhe shpenzimet e tjera të<br />
përfshira)<br />
Fakte:<br />
Makineria e cila prodhon flokë artificial është importuar prej në prodhuesi të kukullave<br />
nën një kontratë qiradhënie, dhe kushtet kryesore janë:<br />
(a) importuesi duhet të paguaj një qira prej 1000 euro në vit<br />
(b) qiraja duhet të paguhet pas çdo viti pra në formë të borxhit<br />
(c) furnizuesi do të mirëmbajë makinerinë pa pagesë;<br />
(d) taksat importuese dhe tatimet do të paguhen prej importuesit<br />
(e) shpenzimet e dërgesës deri të fabrika e importuesit do të paguhen prej furnizuesit<br />
Makineria është faturuar me një çmim nominal për të cilën asnjë pagesë nuk është bërë,<br />
Importuesi dhe furnizuesi nuk janë të lidhur. Jetë zgjatja e makinerisë është afro 13 vite.<br />
Kamata e interesit është 15% në vit. Dhe mirëmbajtja mesatarisht do të kushtoj 140 euro<br />
në vit.<br />
Kështu pra kemi:<br />
Q = (1000 – 140) = 860, R = 15%, N = 13,<br />
Llogaritjet<br />
Q x [(1 + R) n – 1] =<br />
(1 = R) n x R<br />
860 x [(1+15%) 13 – 1] =<br />
(1+15%) 13 x 15%<br />
27
860 x (1.15 13 – 1) =<br />
1.15 13 x 0.15<br />
860 x (6.15279 – 1) =<br />
6.15279 x 0.15<br />
860 x 5.15279 = 4431.399 = 4801.60<br />
6.15279 x 0.15 0.9229<br />
4.801 është vlera e rrumbullakuar në të mirë të importuesit. Një zbritje për shpenzimet<br />
ekstra të transportit të mallit përtej vendit të hyrjes në Kosovë mund të aplikohet, sipas<br />
rregullave normale.<br />
13.1 Çka përfshin kjo pjesë?<br />
13. Mallrat e Humbura, Dëmtuara apo me Defekte<br />
Kjo Pjesë ka për qëllim të përfshij rastet kur dispozitat e ripagesës apo shlyerjes së taksës<br />
që nuk mund të përdoret.<br />
13.2 Çka nëse nuk arrijnë të gjitha mallrat?<br />
Nuk ka nevojë për detyrime doganore në ndonjë mall të humbur gjatë dërgesës apo gjatë<br />
transitit para se të lëshohen për qarkullim të lirë.<br />
13.3 Çka nëse mallrat janë të dëmtuara?<br />
Nëse personi në fjalë mund të dëshmoj që dëmtimi ndodhi para se mallrat të lëshohen për<br />
qarkullim të lirë prej taksave doganore, ai mund të kërkojë që vlera doganore të<br />
ndryshohet.<br />
13.4 Çfarë dëshmie është e nevojshme?<br />
<strong>Dogana</strong> nuk mund të listoj të gjitha format e dëshmive të nevojshme por ja disa shembuj:<br />
një shkrese prej shitësit<br />
një deklaratë prej Doganierit i cili e bëri shqimin e mallrave<br />
një vërtetim mbi dënimin<br />
një vërtetim prej Zyrtarit për Shëndet<br />
një deklaratë prej një eksperti të pavarur siç janë hulumtuesit apo<br />
detajet e marrëveshjes apo kërkesës për kthim të mjeteve prej sigurimit apo<br />
transportuesit.<br />
28
13.5 Si arrin te vlera doganore personi në fjalë?<br />
Varet prej dëshmive që ai mund të sjellë ai mund të bëj këtë me sa vijon:<br />
ndarjen e çmimit fillestar të paguar apo që do të paguhet që të marr parasysh<br />
dëmtimet apo humbjet e pjesërishme,<br />
duke përdorur çmimin e ndryshuar të paguar apo që do të paguhet kur shitësi<br />
zvogëlon çmimin si rezultat i humbjes apo dëmtimit,<br />
krahasimin e çmimi në të cilin ai i shet mallrat e dëmtuara me vlerat mesatare të<br />
tregut për llojin e njëjtë të mallit në kohën e shitjes dhe përdorimin promocioneve<br />
në ndarjen e çmimit të faturës.<br />
13.6 Çka nëse zbulohet pas importimit të mallit që ai ka mangësi?<br />
Nëse dëmtimet rregullohen dhe njëkohësisht shitësi rimburson personin në fjalë nën<br />
garancionin për shpenzime mbi punën e bërë prej tij apo për të, ai mund të dërgoj një<br />
kërkesë për ri-pagesë të tagrave të Doganës së <strong>Kosovës</strong>.<br />
13.7 Çfarë dëshmie është e nevojshme?<br />
Personi në fjalë duhet të:<br />
(a) të jep detajet e plota të marrëveshje mbi kontratën që e përfshin edhe pjesën siguris<br />
në punë që është paraprakisht dakorduar në mes tij dhe shitësit.<br />
(b) Të tregoj që shitësi e ka pranuar përgjegjësin për defekte të cilat janë nën garancion<br />
për mallrat në veçanti dhe është pajtuar të rimbursoj për garancionet.<br />
(c) Të mundësoj auditim I cili do të tregonte që ai është rimbursuar për garancionin pas<br />
importit që kërkohet për mallrat e importuara që do të dëshmonte:<br />
zbulimin dhe llojin e defektit (duke dhënë detaje të mjaftueshme për<br />
identifikim e mallrave në fjalë)<br />
riparimeve dhe shpenzimet<br />
rimbursimi I shpenzimeve të riparimit prej shitësit në pajtueshmëri me kushtet<br />
e garancionit, (nëse detajet nuk janë dhënë – demonstroni se si shuma e saktë e<br />
riparimeve është kalkuluar dhe që shitësi apo garantuesi e ka pranuar detyrimin<br />
për atë shumë) dhe<br />
(d) jep detaje të hyrjes në Doganë për mallrat në fjalë<br />
13.8 Si duhet personi në fjalë të kalkulojë shumën të cilën ai e kërkon?<br />
Ai duhet të kalkuloj shumë e taksave doganore që do të ishin paguar për mallin e<br />
importuar dhe zvogëlimin e bërë të rimbursimit që ai e merr prej shitësit të mallit dhe<br />
pastaj e zbret atë shumë prej taksave të paguara. Ai mund të kërkojë diferencën.<br />
29
13.9 A ka kufizime (afate Kohore)?<br />
Po. Janë dy limite kohore të cilat të respektohen prej personit në fjalë nëse ai dëshiron të<br />
bëj një kërkesë për rikthim. Ai duhet të siguroj që:<br />
shuma e rimbursimit është e rregulluar brenda 12 muajsh prej datës së pranimit në<br />
Doganë dhe që kishte si pasojë kishte pagesën e tagrave në mallrat e riparuara;<br />
dhe<br />
kërkesa duhet të parashtrohet Brenda 3 viteve prej datës së pranimit në Doganë<br />
dhe që kishte si pasojë pagesën e tagrave në mallrat e riparuara.<br />
Për shembull, kur një dërgesë është importuar me 1 Qershor 2001 dhe rregullimet janë<br />
bërë me 1 Prill 2002, kërkesa mund të parashtrohet ashtu që të mbulojë shpenzimet e<br />
riparimit të cilat janë nën garancion, pra vetëm nëse dorëzohet para 1 Qershorit 2004.<br />
13.10 A ka kushte të tjera?<br />
Po, shuma e kërkuar nën këto kushte për çdo gjë të importuar nuk mund të kalon vlerën e<br />
deklaruar fillimisht, sepse pastaj vlera është “negative”.<br />
Vërejtje: <strong>Dogana</strong> ruan të drejtën që të zhvillojë verifikimet e nevojshme hetime dhe<br />
kërkesa për qasje në dokumentet relevante para së të procesohet kërkesa.<br />
14. Shpenzimet e Transportit<br />
14.1 Çka janë “shpenzimet e transportit”?<br />
Këto janë:<br />
Shpenzimet e transportit;<br />
Shpenzimet e sigurimit (përfshihen edhe polisat globale apo te pergjithshme)<br />
Shpenzimet e ngarkimit dhe të administrimit<br />
Shpenzimet e kontejnerit (për shembull kur merret me qira për transportin e<br />
mallrave të importuara)<br />
Shpenzimet e terminalit (shpenzimet për një varietet të shërbimeve lidhur me<br />
administrimin/deponimin e kontejnerëve në depot për kontejner) dhe<br />
çdo shpenzim tjetër që ka të bëj me bartjen e mallit prej një vendi në vendin tjetër.<br />
14.2 A duhet të gjitha shpenzimet të përfshihen në vlerën doganore?<br />
Jo. Vetëm shpenzime deri te pika hyrëse e mallit të importuar në Kosovë duhet të<br />
përfshihen.<br />
Mbaj në mend, që në vlerën doganore transporti i brendshëm dhe shpenzimet e tjera në<br />
vendin e eksportit duhet të përfshihen.<br />
30
14.3 Ku është “vendi i deklarimit”?<br />
<br />
<br />
<br />
Ajror Vendi i deklarimit është pika ku kalohet kufiri i <strong>Kosovës</strong> gjatë udhëtimit<br />
ajror<br />
Hekurudha apo Rruga Vendi I deklarimit është pika ku mallrat kalojnë një zyrë<br />
doganore në Kosovë.<br />
Posta Vendi I deklarimit është adresa e dorëzimit, për shembull zyra apo shtëpia<br />
e personit në fjalë.<br />
14.4 A munden të zbriten shpenzimet e transportit të <strong>Kosovës</strong> atëherë kur janë të<br />
përfshira në shpenzime?<br />
Po. Nëse transporti ngarkohet veçantë dhe dallon në momentin e hyrjes, shpenzimet e<br />
transportit mund të ndahen për të arritur deri te vlera e udhëtimit pas <strong>Kosovës</strong>.<br />
Për mallrat e transportuara përmes hekurudhës apo rrugëve shpenzimet duhet të<br />
ndahen përmes përdorimit të mjeteve të arsyeshme p.sh. prej ndryshimit jashtë dhe<br />
brenda kufirit të <strong>Kosovës</strong>. Pika 14.9 jep shembuj të tjerë.<br />
Përqindja e shpenzimeve te transporti ajror i paraqitur në “airway bill” (faktura për<br />
transportin e mallit) të përfshihet në vlerën doganore është e përcaktuar me Udhëzim<br />
Administrativ nr. 11/2009 për implementimin e Kodit Doganor dhe te Akcizave që<br />
rregullon përqindjen e cila duhet të jete në vlerën doganore të mallit lidhur me<br />
shpenzimet e transportit.<br />
14.5 A munden që shpenzimet e transportit të <strong>Kosovës</strong> atëherë kur janë të përfshira<br />
në çmimin e paguar të zbriten?<br />
Po, zbritja për këtë mund të bëhet prej çmimit të paguar, ashtu që ato të dallohen në<br />
momentin e hyrjes dhe njëkosisht të prezantohet dëshmi për këtë. Pike 14.9 jep shembuj.<br />
The poshtëshënuar mund të merren si dëshmi:<br />
shuma e treguara ndarësi në frakturën e shitësit<br />
një deklaratë vërtetuese apo një teleks prej dërguesit<br />
një faturë deklaratë vërtetuese të shumës së transportit të ngarkuar, e ndarë që të<br />
tregojë një pjesë të dallimit brenda dhe jashtë <strong>Kosovës</strong>.<br />
një deklaratë prej blerësit që I referohet planit te normavete mallrave,zbatohen<br />
zakonisht per menyren e njejte te transportit apo<br />
në rast se mallrat janë të importuara me rrugë ajrore, një deklaratë në faturë që<br />
konfirmon shpenzimet e transportit të përfshira në çmimin dhe janë të njëjta me<br />
ato të cekura në airway bill.<br />
31
14.6 Çka nëse transporti është pa pagesë apo nëse personi në fjalë ka transportin e<br />
tij?<br />
Ai duhet të përfshihej në vlerën doganore një shumë për shpenzime të transportin deri te<br />
kufiri i <strong>Kosovës</strong>. Ai mund të kalkuloj një shumë të pranueshme për Doganën e <strong>Kosovës</strong><br />
14.7 A duhet shpenzimet e sigurimit të mallit kundër humbjes apo dëmtimit në<br />
transit të përfshihen në vlerën doganore?<br />
Po. Shpenzimet e sigurimit të mallit deri tek vendi i hyrjes në Kosovë duhet të përfshihet.<br />
Sidoqoftë, nëse çmimi i paguar mbulon tërë udhëtimin, pjesa e shpenzimeve të cilat<br />
mbulojnë udhëtimin në territorin e <strong>Kosovës</strong> nuk duhet të përfshihen në vlerën doganore<br />
nëse është e ndarë prej momentit të hyrjes në qarkullim të lirë. Gjithashtu kur aty ka një<br />
mbulesë të veçantë për udhëtimin pas kalimit të kufirit të <strong>Kosovës</strong>, shpenzimet e këtij<br />
sigurimi shtesë nuk duhet të futen në vlerën doganore.<br />
Mbaj në mend, nëse sigurimi mbulon më shumë se një import, apo ndërlidhet edhe me<br />
gjërat e tjera siç është me mallrat e importuara, shpenzimet e këtij sigurimi duhet të<br />
ndahen dhe kjo shumë e ndarë të përfshihet në vlerën doganore. Një shembull I ndarjes së<br />
sigurimit periodik të parapaguar për dërgesa individuale jepet në piken 14.10.<br />
14.8 A duhet të përfshihen edhe shpenzimet e qëndrimit të kontejnerit në terminal?<br />
Po, nëse janë të treguara si te veçanta.<br />
14.9 Shembuj mbi shpërndarjen e shpenzimeve të transportit<br />
(a) FAKTET :<br />
Mallrat e blera nën kushtet FCA.<br />
Transporti prej Gjermanisë deri në Kullë – 500 €.<br />
Mallrat e importuara në Pejë.<br />
Vendi i deklarimit Kulla.<br />
KONKLUDIM:<br />
Shpenzimet e transportit janë të paguara deri te brendi I deklarimit.<br />
Nuk ka nevojë për zbritje për brendi të <strong>Kosovës</strong>. Kështu që shuma e cila duhet të shtohet<br />
në vlerën Doganore është 500 €.<br />
(b) FAKTE :<br />
Mallrat e blera nën kushtet FCA.<br />
Transporti prej Norvegjisë deri te depoja e blerësit në Prishtinë – 500 €.<br />
Mallrat e importuara në Pejë.<br />
Vendi I deklarimit Kulla.<br />
32
KONKLUDIM:<br />
Vendi I deklarimit është Kulla POR pagesa për transport është deri tek depoja e blerësit në<br />
Prishtinë.<br />
Udhëtimi prej Kullës deri në Prishtinë është transport I brendshëm.<br />
Shpenzimet e transportit prej Norvegjisë deri janë të paraqitura në CMR me shumë prej<br />
450 €.<br />
Kështu që vetëm 450 € duhet të shtohen në vlerën doganore.<br />
(c) FAKTE:<br />
Mallrat e blera nën kushtet CIP të Bukureshtit.<br />
Transporti prej Rumanisë deri në Istog është faturuar e veçante – 400 €.<br />
Mallrat e importuara në Han të Elezit.<br />
Vendi I deklarimit është Kosova pra Hani.<br />
KONKLUDIM:<br />
Vendi I deklarimit është Hani Elezit POR pagesa për transport është deri në Istog.<br />
Udhëtimi prej Hanit deri në Istog është transport I brendshëm. Kështu që shpenzimet për<br />
atë pjesë të udhëtimit duhet të zvogëlohen prej shumës totale të shpenzimeve të<br />
transportit.<br />
Transporti në përgjithësi 400 €.<br />
Distanca prej Bukureshtit deri në Istog është 600 Kilometra.<br />
Distanca prej kufirit deri në Bukuresht është përafërsisht 450 kilometra.<br />
Kështu që ndarja e udhëtimit bëhet në përqindje dhe jashtë <strong>Kosovës</strong> kjo është 75%.<br />
Dihet se 75% e shpenzimeve të transportit duhet të përfshihen në vlerën doganore, 75% x<br />
400 € = 300 €.<br />
(d) FAKTE:<br />
Mallrat e blera nën kushtet CIP Gllogoc.<br />
Mallrat e importuara në Han të Elezit.<br />
Vendi I deklarimit është Hani I Elezit.<br />
KONKLUDIM:<br />
Shuma e faturuar përfshihen transportin deri në Gllogoc, I cili është me larg se vendi I<br />
hyrjes apo deklarimit por nuk është I treguar veçante.<br />
Shitësi thotë që shuma e përfshire në faturë për transportin prej Hanit deri te Gllogoci<br />
është 50 €.<br />
Këtu që shuma e cila duhet të zbritet prej çmimit fatural për transportin pas-deklarimit<br />
është 50 €.<br />
14.10 Shembuj mbi shpërndarjen e shpenzimeve të sigurimit<br />
Çmimi vjetor është: 350 €.<br />
Vlera totale e importeve gjatë 12 muajve është: 1,750,000<br />
Çmimi mund të shprehet edhe si përqindje I vlerës totale të importeve.<br />
350 x 100 = 0.02%<br />
1,750,000<br />
33
Kjo përqindje mund të përdoret për të llogaritur shpenzimet e sigurimit për importime<br />
individuale të bëra gjatë 12 muajve të ardhshëm.<br />
Kur totali I vlerës së importit përfshin të dyja edhe importet me taksa dhe ato pa taksa,<br />
përqindja duhet të rregullohet nëse ka informata relevante.<br />
15. Kursi i Këmbimit – Ndërrimi i Valutës së Huaj<br />
15.1 Çka duhet të bëj personi në fjalë nëse tërë apo një pjesë e shumës merret<br />
parasysh kur arrin te vlera doganore që është në valutën e huaj?<br />
Ai duhet të konvertoj në Euro çdo shumë të shprehur në valutë të huaj e cila duhet të<br />
merret parasysh gjatë procesit të arritjes te vlera doganore. Gjithashtu ai duhet të<br />
konvertoj në Euro çdo pjesë të vlerës doganore të treguar në valutën e huaj, për shembull<br />
shpenzimet e transportit.<br />
15.2 A mundet kursi i këmbimit i cili ishte gjatë kohës së marrëveshjes të<br />
shfrytëzohet?<br />
Jo. Përveç nëse aplikohet pikat 15.3 dhe 15.5.<br />
15.3 A mundet një kurs i caktuar (fiks) të përdoret?<br />
Kursi fiks mund të përdoret atëherë kur:<br />
kontrata e shitjeve specifikon që një kurs fiks duhet të përdoret për të konvertuar valutat e<br />
huaj në Euro; dhe<br />
kur shitësi duhet të merr pagesën në Euro<br />
15.4 Çka nëse furnizuesi kërkon pagesën në valutën e huaj?<br />
Nëse faktuarat janë në Euro me kurs të caktuara në kontratën e shitjes, ky kurs i<br />
shkëmbimit duhet të përdoret që të konvertoj shumat e euros në valutat e huaja. Pastaj<br />
pjesa që rezulton në shumën e huaj duhet të ri-shkëmbehet në euro në kurs të Doganës të<br />
shkëmbimit të aplikuar gjatë importimit. (shih piken 15.5)<br />
15.5 Çfarë kursi i këmbimit duhet të përdoret?<br />
Nëse pika 15.3 nuk aplikon dispozitat e Udhëzimit Administrative nr.11/2009<br />
përcaktojnë rregullat e këmbimit në vlerën e mallrave duhet të aplikohet.<br />
të cilat<br />
34
16. Vlerësimi i Deklaratave D.V. 1<br />
16.1 Çka është vlerësimi i deklaratës D.V.1 ?<br />
Është një formë e cila duhet të kompletohet që t‟i mundësoj Doganës informata për vlerën<br />
e deklaruar gjatë importit.<br />
16.2 A duhet të plotësohet gjithmonë një deklaratë mbi vlerën?<br />
Zakonisht nuk nevojitet në çdonjërën prej situatave të mëposhtme:<br />
shuma totale e vlerës doganore të dërgesës është 10.000€ apo më pak<br />
mallrat nuk janë të natyrës komerciale, për shembull mallra personale<br />
mallrat i nënshtrohen taksimit tjetër në vend të atij “ad volorem” (p.sh. taksa speciale).<br />
Mallrat nuk i nënshtrohen pagesës<br />
16.3 Kush mund të nënshkruaj deklaratën e vlerësimit?<br />
D.V. 1 mund të nënshkruhet prej çdo personi (fizik dhe ligjor):<br />
që banon apo ka biznes në Kosovë dhe<br />
nga ai i cili i ka informatat e nevojshme që të përgjigjet në pyetjet e formularit.<br />
Kur formularët plotësohen për një kompani, personi që nënshkruan duhet të jetë<br />
përfaqësues përgjegjës i kompanisë, si p.sh.:<br />
<br />
<br />
<br />
Drejtori<br />
Sekretari i kompanisë<br />
Menagjeri<br />
Njëri prej këtyre personave mund të autorizoj një punëtor që të nënshkruaj për<br />
kompaninë. Gjithashtu edhe shpediterët mund të nënshkruajnë këta formular në emër të<br />
importuesit nëse janë të autorizuar.<br />
Vërejtje . Personi I cili e nënshkruan deklaratën është përgjegjës për saktësinë dhe<br />
tërësinë e hollësishme të detajeve të dhëna në formë.<br />
16.4 A duhet D.V.1 gjithmonë të prezantohet gjatë importimit? Po.<br />
17. Magazinimi Doganor<br />
17.1 Cilat vlera duhet të deklarohen gjatë kohës së importimit?<br />
Vlera për nevoja statistikore (shih piken 22) duhet të deklarohet. Kjo vlerë e mallit do të<br />
përdoret gjithashtu për qëllime të kontrollës së stoqeve në depo doganore.<br />
35
17.2 Si arrin tek vlera doganore personi në fjalë kur mallrat lëshohen në qarkullim të<br />
lirë?<br />
Duke përdorur njërën prej 6 metodave të përshkruara në pikët 3-8.<br />
17.3 Kur përdoret Metoda 1 a duhet të vlera doganore të bazohet në shitjen e fundit<br />
para se të lëshohen në qarkullim të lirë?<br />
Jo. Mund të bazohet në çdo njërin prej çmimeve të paguar prej blerësit në një seri të<br />
shitjeve para hyrjes së mallrave në qarkullim të lirë. Kjo përfshin edhe shitjet në<br />
magazine doganore. Blerësi mund të jetë jashtë <strong>Kosovës</strong>. (shih piken 3.4)<br />
17.4 Kur duhet personi në fjalë të formulojë vlerën doganore për mallrat e larguara<br />
nga deponimi në qarkullim të lirë?<br />
Kur mallrat të largohen prej Magazinimit Doganor. Kjo nënkupton se secili element I cili<br />
e formon vlerën doganore (për shembull çmimi, transport dhe shpenzimet e sigurimit) të<br />
cilat janë të faturuara në valutën e huaj duhet të konvertohen në Euro sipas kursit të<br />
këmbimit (shih piken 15.4) I cili për atë është valid për momentin e hyrjes së mallrave për<br />
t‟u larguar prej depos doganore.<br />
Përjashtim: Në rast se mallrat futen në Magazinim Doganor të llojit D (depo private ku<br />
çdo largim I mallrave për qarkullim të lirë duhet të bëhet duke përdorur procedurat e<br />
zhdoganimit lokale dhe duke përdorur rregullat e vlerësimit kur mallrat kanë hyrë në<br />
procedurën doganore) vlera themelohet gjatë hyrjes së mallrave në Magazine Doganore.<br />
Sidoqoftë, personi në fjalë e ka të hapur opsionin e përdorimit të kursit të shkëmbimit të<br />
aplikuar kur mallrat hiqen prej Magazinës Doganore dhe ky pra është momenti kur edhe<br />
lind borgji doganor.<br />
17.5 Kur duhet të parashtrohet deklarata mbi vlerësim?<br />
Në momentin e largimit të mallrave prej Magazines Doganore për qarkullim të lirë.<br />
17.6 A munden shpenzimet e deponimit apo/ose ruajtjes se mallit të lihen anash<br />
vlerës doganore?<br />
Po, vetëm nëse janë të paraqitura ndarazi në momentin e hyrjes së tyre në qarkullim të<br />
lirë, hiqen prej vlerës doganore.<br />
18. Përpunimi i Jashtëm (PJ)<br />
18.1 Si arrin personi në fjalë deri te vlera doganore për mallrat cilat janë riimportuar<br />
pas përpunimit jashtë <strong>Kosovës</strong>?<br />
(a) Pagesat e përpunimit për shpenzimet e përpunimit.<br />
36
Metoda 1 (shih pikën 3, perkatesisht piken 3.15 (d)) duhet të provohet. Vlera<br />
doganore duhet të bazohet në shpenzimet e përpunimit.<br />
Të gjitha gjërat e poshtëshënuara duhet të përfshihen në vlerën doganore përveç nëse<br />
nuk janë të përfshira ne shpenzimet e përpunimit:<br />
vlera e mallrave të eksportuara (kur mallrat janë të blera prej një personi jo të<br />
lidhur, çmimi i përvetësimit duhet të përdoret. Kur mallrat prodhohen prej<br />
personit në fjalë apo ndonjë personi të afërt, çmimi i prodhimit duhet të<br />
përdoret);<br />
vlera e materialit të refuzuar, humbur apo harxhuar gjatë apo pas përpunimit;<br />
çdo taksë doganore e vendeve të huaja apo tatim i ngjashëm.<br />
Transporti i jashtëm dhe sigurimi nuk duhet të përfshihen në ndërtimin e vlerës.<br />
Përjashtim bën edhe kur mallrat janë të eksportuara përkosishtë dhe janë faturuar nën<br />
“CIF” dhe transporti dhe sigurimi I jashtëm nuk janë të ndara veqant. Pastaj<br />
shpenzimet e transportit dhe sigurimit duhet të futen në ndërtimin e çmimit.<br />
(b) Përpunuesi nuk faturon për shpenzimet e përpunimit<br />
Pasi që nuk është kryer asnjë pagesë, Metoda 1 nuk mund të përdoret. Personi në fjalë<br />
duhet të provoj:<br />
Metodat 2 apo 3 (shih pikët 4 apo 5) nëse ai importon mallra identike apo të<br />
ngjashme për kompensimin e prodhimit nën metodën 1;<br />
Metoda 4 (shih pikën 6) nëse ai shet mallra të përpunuara apo identike apo të<br />
ngjashme për kompensimin e prodhimeve tek konsumatorët Kosovar.<br />
Metoda 5 (shih pikën 7) nëse ai mund të gjej shpenzimet detalisht për<br />
kompensimin e prodhimeve, apo<br />
Metodën 6 (shih piken 8) nëse ai nuk mund të përdorë asnjërën prej metodave<br />
të lartpërmendura. Vlera doganore mund të bazohet shpenzimet të cilat lindin<br />
prej përpunimit. Shtesat duhet të shtohen ashtu siç janë të përshkruara në<br />
piken (a) larët.<br />
18.2 A duhet të parashtrohet deklarata mbi vlerësim?<br />
Po. Rregullat e përcaktuara në piken 16 aplikohen.<br />
Kur plotësohet D.V. 1 aplikohen rregullat e zakonshme përveç:<br />
shpenzimet e përpunimit duhet të shkruhen në kutin 11 (a) dhe<br />
shpenzimet e gjërave të detajizuara në piken 19.1 (a) duhet të shkruhen në kutin<br />
14 (a).<br />
37
19. Sistemi Standard i Shkëmbimit (SSSh)<br />
19.1 Si arrin tek vlera doganore personi në fjalë për mallrat që janë si zëvendësim për<br />
ndonjë mall tjetër?<br />
<br />
<br />
Pagesat e bëra për zëvendësimin e mallit. Metoda 1 (shih pikën 3) duhet të<br />
provohet. Vlera doganore do të bazohet në pagesën e bërë për zëvendësimin e<br />
mallit Nëse kjo pagesë është zvogëluar që të merren parasysh vlera e mallrave të<br />
eksportuara, shuma e zvogëlimit duhet të shtohet që të arrihet te vlera doganore.<br />
Nëse personi në fjale nuk e din vlerën e zvogëlimit ai duhet të përfshij në vlerën<br />
doganore, vlerën e FCA së eksportit të mallit.<br />
Zëvendësimi i mallit pa pagesë. Asnjë taksë doganore nuk lind në mallra të cilat<br />
janë riparuar apo zëvendësuar pagesë dhe që janë nën garancion apo marrëveshje<br />
të ngjashëm. Lirimi është I lejuar për të gjitha shpenzimet të cilat përfshijnë<br />
kthimin e mallit transportin e tij dhe sigurimin.<br />
19.2 A duhet të paraqitet deklarata mbi vlerën?<br />
Po. Rregullat janë të përcaktuara në Pjesën 16. Kur të plotësohet një D.V. 1 rregullat e<br />
zakonshme aplikohen. Shuma e cila duhet të shtohet duhet të merret parasysh vlera e<br />
mallrave të eksportuara atëherë kutia 11 (b) duhet të plotësohet.<br />
20. Përpunimi i Brendshëm (PB)<br />
20.1 Si arrin personi në fjalë deri te vlera doganore për mallrat?<br />
Ai e bën ketë në momentin kur mallrat hyjnë në lirim duke e përdorur njërën prej 6<br />
metodave të caktuara në pikët 3-8.<br />
20.2 A duhet të paraqitet deklarata mbi vlerën?<br />
Kjo varet se a përdoret PB me suspension apo sistem të rikthimit. Kur përdoret PB<br />
Suspenzive një deklaratë për vlerësim (shih pikën 16) duhet të parashtrohet vetëm nëse<br />
mallrat kanë ndryshuar për në qarkullim të lirë. Kur përdoret PB me sistem rikthimi te<br />
një deklarate te vlerësimit (shih pikën 16) duhet të parashtrohet gjatë importit.<br />
21. Vlerësimi për TVSH-në<br />
21.1 Si arrin tek vlera e TVSH personi në fjalë?<br />
Ai duhet të bazojë vlerën për taksë doganore edhe nëse nuk paguhet taksa doganore.<br />
38
21.2 Çka duhet t’i shtohet vlerës për taksë?<br />
Ai duhet të shtoj të poshtë listuarat, përveç nëse nuk janë të përfshira:<br />
të gjitha shpenzimet e rastit, siç janë komisionet (përqindjet). Paketimi transporti,<br />
sigurimi të cilat shkaktohen deri te pika e parë e destinimit të mallrave në Kosovë<br />
të gjitha këso shpenzime të rastit pavarësisht se a rezultojnë nga transporti deri te<br />
vendi tjetër të destinimit në Kosovë nëse vendi dihet gjatë importimit.<br />
çdo taksë doganore apo tatim që paguhet gjatë importit në Kosovë; plus<br />
çdo akcizë apo tatim që paguhet gjatë importit në Kosovë (përveç TVSH-ë).<br />
Verejtej. Komisionet (përqindjet)e blerjes duhet të futen në vlerën e TVSH-ë.<br />
21.3 A duhet të përfshihen lojalitetet (të drejtat e autorit) edhe taksat për licencim?<br />
Jo. Jo këto trajtohen si shpenzime për shërbime të marra jashtë <strong>Kosovës</strong>.<br />
21.4 A duhet të përfshihet lirimi (zbritja) për pagesë të shpejtë?<br />
Jo. Nëse është e mundshme që gjatë kohës së importit lirimi për pagesat e mëhershme<br />
është ende e arritshme.<br />
21.5 Çka duhet bërë nëse çmimi i mallrave është në valutë të huaj?<br />
Konvertimi i valutës në Euro. Gjithashtu në euro duhet të konvertohen edhe pjesët tjera të<br />
vlerës siç janë transporti, sigurimi etj. Rregullat janë të caktuara në pikën 15 dhe duhet të<br />
zbatohen.<br />
21.6 A duhet deklarata e vlerësimit për qëllime të TVSH të plotësohet?<br />
Jo, nëse është plotësuar një për qëllime doganore (piken 16). Por mbani mend që të<br />
përfshini në vlerën për TVSH gjatë importit edhe gjërat e listuara në piken 21.2 të cilat<br />
nuk janë të përfshira në vlerën doganore. Lista e përmendur në piken 21.3 mund të lihet<br />
anash.<br />
21.7 Çka nëse personi në fjalë nuk mundet të arrij tek vlera e TVSH?<br />
Ai mund të kërkojë lëshimin e mallrave kundrejt një garancioni bankar, respektivisht një<br />
depoziti apo garancioni (shih piken 2.5)<br />
22. Vlera për Statistikat Tregtare<br />
22.1 Çfarë vlere duhet të paraqitet për mallra në të cilat tagrat paguhen në ad<br />
valorem apo taksim?<br />
Vlera doganore deri tek cila është arritur përmes metodave të përmendura në pikët 3-8.<br />
39
22.2 Çfarë vlere duhet të tregohet për mallrat tjerë?<br />
Çmimi i paguar apo që do të paguhet për mallrat (shih pikën 3). Shpenzimet (shih pikat<br />
22.3 dhe 22.4) ndoshta duhet të shtohen apo të zbriten.<br />
22.3 Çka duhet të shtoi personi në fjalë për çmimin e paguar apo që duhet të paguhet?<br />
Ai duhet gjithashtu të shtoj të poshtë listuarat në çmimin që ai e paguan përveç nëse ato<br />
nuk janë të përfshira:<br />
transportin<br />
sigurimin<br />
të gjitha shpenzimet dhe harxhimet lidhur me shitjen dhe dorëzimin e mallrave<br />
deri te vendi I importit në Kosovë,<br />
komisionet shitëse (përqindjet)<br />
22.4 A duhet ndonjë gjë të lihet anash nga vlera e statistikave tregtare?<br />
Po. Të poshtë shënuarat duhet lënë anash:<br />
komisionet blerëse (përqindjet)<br />
komisionet shitëse të ber brenda në Kosovë<br />
shpenzimet e transportit brenda në Kosovë<br />
taksa apo tatime brenda në Kosovë<br />
22.5 Çka nëse nuk ka asgjë për pagesë apo për tu paguar?<br />
Personi në fjalë duhet të arrij te vlera duke përdorur rregullat e përcaktuara në pikët 3-8.<br />
ai duhet të shtoj listën e gjërave në piken 22.3 nëse ato nuk janë të përfshira në çmim.<br />
Gjithashtu a‟i duhet të lej anash listën në piken 22.4.<br />
22.6 Çka nëse mallrat janë përpunuar apo riparuar jashtë <strong>Kosovës</strong>?<br />
Shpenzimet e përpunimit apo riparimit dhe vlera e mallrave kur eksportohen duhet të<br />
përfshihen.<br />
22.7 Çka duhet të bëhet nëse çmimi apo vlera e mallrave është në valutën e huaj?<br />
Valutat e huaja duhet të shkëmbehen (konvertohen) në Euro (shih pikën 15).<br />
23. Shembuj të Statistikave ku nuk ka shitje<br />
(a) Dërgesat e liruara. (p.sh. dhurata, mostrat, material reklamues). Kur transaksioni nuk<br />
përmban pagën e të hollave kundrejt çmimit, ato nuk mund të jenë shitje.<br />
40
(b) Mallrat apo dërgesat e importuara. Nën këtë praktik tregtare, mallrat do të dërgohen<br />
jo si rezultat i një shitje, por me qëllim që personi në fjalë do t‟i shet ato për llogari të<br />
furnizuesit, me çmimin më të mirë të mundshëm. Në momentin e hyrjes në qarkullim<br />
të lirë, asnjë shitje nuk ka ndodhur.<br />
(c) Mallrat e importuara prej ndërmjetësuesve. Të cilët nuk i blejnë mallrat dhe i<br />
shesin ato pas hyrjes në qarkullim të lirë. Kjo përfshin një mori të situatave të<br />
zbatueshme në praktikën tregtare, përmes së cilës mallrat dorëzohen te ndërmjetësuesi<br />
pa ndonjë shitje paraprake.<br />
(d) Mallrat e importuara prej degëve (përfaqësive). Të cilat nuk janë entitete ligjore të<br />
ndara. Aty nuk ka shitje , sepse shitja nënkupton transaksionin në mes të dy subjekteve<br />
ligjore të ndara.<br />
(e) Mallrat e importuara nën kontratën për qiradhënie apo huazim. Qira dhënia apo<br />
huazimi sipas natyrës nuk janë shitje, edhe nëse kontrata ka dispozita të cilat<br />
parashohin mundësin e blerjes.<br />
(f) Mallrat të cilat jepen me hua. Të cilat mbesin pronë e dërguesit. Mallrat (shpeshherë<br />
makineri) ndonjëherë huazohen prej pronarit te konsumatori. Përsëri këto transaksione<br />
nuk përmbajnë në vetvete shitje.<br />
(g) Mallrat (plehra apo mbeturina) të importuara për shkatërrim. Kur dërguesi<br />
paguan personin në fjalë për shërbimet e tij. Pasi që shpenzimet shkaktohen me këtë<br />
shkatërrim, eksportuesi duhet t‟i paguajë atij një shumë për shërbime. Ai nuk paguan<br />
për mallrat e importuar por në të kundërtën paguhet për pranimin dhe shkatërrimin e<br />
tyre, pra nuk ka shitje.<br />
Vërejtje. Shih gjithashtu pikën 25 sa i përket përmbajtjes (detyrimeve) gjatë<br />
përdorimit të Metodës 1.<br />
Shembulli 1<br />
24. Shembuj të Shitjes për Eksport në Kosovë<br />
FAKTET:<br />
Kompania A nga Peja porositë 1000 këmisha prej Kompanisë nga Prishtina me çmim prej<br />
7,20 € secila me transport në Pejë.<br />
Kompania B ka 8000 këmisha në stoqe të magazinuara në Tajvan të cilat ishin blerë prej<br />
prodhuesit për 4.50 € secila.<br />
Kompania B aranzhon që mallrat të transportohen prej magazines deri te Kompania A e<br />
cila i importon mallrat.<br />
41
KOMENTE:<br />
Shitja me çmim prej 4.50 € nuk plotëson kushtin “shitja e fundit në zingjirin komercial”<br />
si dhe nuk mundet të demonstrohet që shitja në eksport për në Kosovë.<br />
Shembulli 2<br />
FAKTET:<br />
Kompania A blen tavolina të drurit të latuara në Indi dhe I vendos ato në depot në Bombaj<br />
duke pritur urdhra të mëtejme.<br />
Pas vizitës në Kosovë, menagjeri I shitjes së Kompanisë A beson që ka gjetur treg për<br />
këto prodhime dhe I dërgon dhjetë shembuj të tetë llojeve të ndryshme të tavolinave për<br />
në Prishtinë përmes transportit ajror.<br />
Tetë llojet e tavolinave I kushtojnë Kompanisë A përafërsisht 2000 rupa (monedha<br />
indiane). Gjersa avioni është në duke fluturuar Kompania A I shet të gjitha tavolinat<br />
Kompanisë B në Prishtinë për çmim 6400 €. Para se mallrat të arrinin në Prishtinë<br />
Kompania B I shet tavolinat te një konsumator në Rahovec për 7200 €.<br />
KOMENTET:<br />
Deklaruesi nuk mund të përdorë çmimin prej 2000 rupa për copë, sepse nuk është shitja e<br />
fundit në zingjirin komercial. Gjithashtu nuk mund të verifikohet shihet se shitja në fjalë<br />
ishte për eksportin e mallit për në Kosovë.<br />
Shitja me çmim prej 6400 € gjithashtu nuk është shitja e fundit në zingjirin tregtar.<br />
Sidoqoftë është e mundshme të demonstrohet që mallrat gjatë transit janë shitur në<br />
Kosovë me këtë çmim.<br />
Shembulli 3<br />
FAKTET:<br />
Kompania A, një kompani e themeluar në vendin e huaj, blen në një vend tjetër prodhime<br />
të naftës të cilat I plotësojnë kërkesat e dhe standardet e <strong>Kosovës</strong>. Këto blerje janë bërë<br />
pas pranimit të urdhrave specifike prej Kompanisë A nga firma kosovare kompania B.<br />
Për shkak të kufizimeve në depot e kompanisë kosovare, Kompania B kërkon nga<br />
Kompania A që t‟i mbaj mallra në depot e saj edhe tri javë të tjera para se ato të nisen në<br />
Kosovë.<br />
Mallrat pastaj janë dërguar në Kosovë.<br />
KOMENTE:<br />
Blerja prej kompanisë A nuk është shitja e fundit në zingjirin blerës.<br />
Sidoqoftë, mallrat (të cilat I plotësojnë kriteriumet e standardeve të kërkuara në Kosovë)<br />
janë blerë në kontekst të aranzhimeve të mëhershme për rishitje dhe dërgim në Kosovë.<br />
Intervenimi para se malli të niset prej Kompanisë A, për periudhë e cila përfshin<br />
deponimin në një vend të huaj në emër të Kopanis B nuk e ç‟fuqizon kërkesën për shitje,<br />
respektivisht eksport për në Kosovë.<br />
42
Shembulli 4<br />
FAKTE:<br />
Presidenti I Kompanisë A në Prishtinë, gjatë vizitës në Tajlandë, I është ofruar që të bëj<br />
një marrëveshje për 10.000 metra mëndafsh të ndryshëm me një çmim të rastit prej 20.000<br />
€ EXË Bangkok. Ai I blen të gjitha 10.000 metrat dhe bën aranzhime që fabrika t‟i<br />
dërgojë përmes ajrit me 4 prill.<br />
Gjatë pjesëmarrjes në një mbledhje me 4 prill, ai takon presidentin e një Kompanie B prej<br />
Prizrenit, I cili pajtohet të blej 10.000 të mëndafshit tash në rrugë për në Kosovë për një<br />
çmim 39.000 € të dërguara në Prishtinë.<br />
KOMENTE:<br />
Çmimi më I ulët I shitjes “nuk është shitja e fundit në zingjirin komercial” apo është<br />
rrjedhojë e eksportit për në Kosovë.<br />
Shembulli 5<br />
FAKTE:<br />
Kompania A në Mitrovicë bën një marrëveshje për blerjen e 100 mikserëve të ushqimit<br />
prej Kompanisë B, kjo një firmë e SHBA-ve me çmim prej 22.5 secili (për copë).<br />
Kompania B bisedon me kompaninë C në Detroit që të prodhojë mikserë të ushqimit me<br />
çmim prej 20.75 € secili, Kompania C është edhe përgjegjëse për dërgimin e mallrave te<br />
kompania A në Mitrovicë.<br />
KOMENTE:<br />
Çmimi më I ulët I shitjes nuk mund të paraqitet prej importuesit. Nuk është “shitja e fundit<br />
në zingjirin komercial”.<br />
Sidoqoftë, mbetet të demonstrohet se shitja me të cilën korrespondon çmimi më I ulët<br />
ishte një shitje për eksport për Kosovë, duke marr parasysh furnizimin direkt prej<br />
prodhuesit. Dëshmia kompletohet nëse prodhimi kur shitet prej prodhuesit mban<br />
specifikacionin apo shenjat të cilat tregojnë destinimin e tyre për tregun Kosovar.<br />
25. Metoda 1 – Kushtet për Përdorim<br />
Para se personi në fjalë të përdorë metodën 1 ai duhet të jetë në gjendje të plotësojë<br />
kushtet e poshtë shënuara:<br />
(a) Nuk duhet të ketë restrikcione lidhur me shkatërrimin, përdorimin e mallrave prej<br />
përveç atyre të cilat:<br />
<br />
<br />
janë të kërkuar prej ndonjë ligji të autoriteteve në Kosovë<br />
e kanë të kufizuar rajonin gjeografik ku ato mund të ri-shiten ; apo<br />
43
Shembuj të ndalesave të cilat mund të injorohen:<br />
<br />
<br />
<br />
një licencë zyrtare nevojitet që të tregtohet me mallrat e importuar<br />
mallra mund të shiten vetëm në Kosovë apo<br />
mallrat nuk mund të shiten para një date të caktuar, për shembull veturat të cilat<br />
nuk mund të shiten para fillimit të viti kur shfaqet ai model<br />
(b) Shitja apo çmimi nuk duhet të jetë cak i kushteve apo për të vlera nuk mund të<br />
caktohet që i përket mallrave të cilat vlerësohen.<br />
Shembuj të kushteve vlera nuk mund të arrihet te:<br />
shitësi i rregullon çmimet e mallrave të importit me kusht që personi në<br />
fjalë të blejë mallra të tjera në sasi të caktuara;<br />
çmimi që paguan personit në fjalë për mallrat e importuara varet nga<br />
çmimi të cilin të cilin ai ja paguan shitësit<br />
çmimi që paguan personit në fjalë për mallrat e importuara mvaret nga<br />
marrëveshja që ai bën me shitësin për shembull nëse ai importon mallra<br />
gjysmë të përpunuara me marrëveshje që një sasi të caktuar të dërgoj<br />
prapë te eksportuesi.<br />
Por personi në fjalë mund të anashkaloj kushtet lidhur me marketingun e mallrave të<br />
importuara. Për shembull fakti që ai e furnizon shitësin me plane dhe projekte të cilat<br />
duhet të aplikohen nuk e ndalon atë të përdor metodën 1.<br />
Vërejtje. Kur personi në fjalë mund të caktoj vlerën ai mund të përdorë metodën 1,<br />
sidoqoftë, ai duhet të shtoj vlerën në çmimin e paguar apo që duhet të paguhet si një<br />
pagesë indirekte prej tij te shitësi.<br />
(c) kur shitësi pranon (direkt apo indirekt) një pjesë të përpunuar të çdo rishitje vijuese,<br />
shkatërrimi apo përdorin të mallrave të importuara, personi në fjalë duhet të bëj shtesat<br />
e nevojshëm që përfshijnë këtë. (pika 3.15 (f) dhe 3.17). Kur nuk mundet të bëj një<br />
shtesë të duhur, Metoda 1 nuk mund të përdoret.<br />
(d) Nëse personi në fjalë është I lidhur me shitësin (shih piken 3.10) ai duhet të jetë në<br />
gjendje të tregojë që ai nuk ka ndonjë lirim për shkak të lidhjes së tij. Pika 26 e sqaron<br />
këtë.<br />
26. Metoda 1 – Lidhja e Blerësit dhe Shitësit<br />
Kjo pjesë supozon që personi në fjalë është blerësi I mallrave.<br />
26.1 Informata të përgjithshme nëse personi në fjalë është i lidhur me shitësin?<br />
44
Nëse personi në fjalë është i lidhur me shitësin (shih piken 3.11) shuma e paguar apo që<br />
do të paguhet mund të pranohet nën Metodën 1 të vlerësimit vetëm nëse ai mund të tregoj<br />
që lidhja e tyre nuk ndikon në çmim.<br />
(a) Në një mënyrë ai mund të bëj këtë duke aplikuar “testet” e poshtë shënuara për nevoja<br />
të krahasimit:<br />
vlera e transaksionit të njëjtë (shih piken 4.2) apo e ngjashme (shih<br />
piken 5.2) të mallrave të eksportuara për në Kosovë, në shitjet të cilat<br />
janë në mes të shitësit dhe blerësit të pa ndërlidhur.<br />
Vlera doganore e mallrave identike apo të ngjashme nën Metodën 4<br />
(shih pikën 6)<br />
Vlera doganore e mallrave identike apo të ngjashme nën Metodën 5<br />
(shih pikën 7)<br />
Vërejtje. Vlerat e “testit” duhet të pranohen prej Doganës në kohën apo gjatë kohës së<br />
importimit të mallrave.<br />
(b) Si alternative ata mund të ofrojnë informata:<br />
ai dhe shitësi tregtojnë me njërin tjetrin sikur të mos ishin të<br />
lidhur<br />
ai paguan çmimin e ngjashëm si blerësit e tjerë në Kosovë të<br />
cilët janë në nivelin e njëjtë komercial dhe blerja e dhe blejnë<br />
sasi të njëjta të mallit.<br />
Çmimi që ai e paguan ka çmimin e tërësishëm<br />
<strong>Dogana</strong> mund gjithashtu të vendos që të shikoj rrethanat lidhur me shitjen se a është e<br />
pranueshme vlera e transaksionit.<br />
Në praktikë <strong>Dogana</strong>t janë duke kërkuar siguri që personi në fjalë nuk ka ndonjë trajtim<br />
preferencial në marrëveshjet brenda-kompanisë dhe shitësit. Nëse <strong>Dogana</strong> beson që çmimi<br />
është ndikuar nga marrëdhënia, <strong>Dogana</strong> duhet të tregojë se cilat janë këto dyshime.<br />
Personi në fjalë duhet të ketë mundësi për t‟u përgjigjur. Nëse përfundimisht konkludohet<br />
se çmimi është ndikuar prej marrëdhënies, Metoda 1 nuk mund të përdoret. Pastaj duhet të<br />
përdoret metoda 2 (shih pikën 4)<br />
26.2 Çmimi transferuar.<br />
Çmimi i transferuar është çmim me të cilin kompanitë multi – nacionale (KMN)<br />
transferojnë mallrat fizike dhe pasurinë e paprekshme apo mundësojnë shërbime që<br />
ndërlidhen (të ndërlidhura apo të asocuara) me kompanitë.<br />
<strong>Dogana</strong> duhet të testoj vlerën e çmimit të transferit sa i përket transaksionit kufitar në mes<br />
të palëve të ndërlidhura. Taksat Doganore të importit në mallra të cilat importohen në<br />
45
Kosovë prej së jashtmi, kurse vlera e mallrave dhe shërbimeve ndikon në sasinë e profitit<br />
që kthehet për bashkëpunim dhe qëllime tatimore.<br />
26.3 Rregullimet retroaktive të çmimit.<br />
Mund të hasen situate ku për një mori arsyesh çmimi që personi në fjalë paguan te shitësi<br />
për mallin e importuar ndryshohet apo negociohet pas hyrjes së mallit në qarkullim të lirë.<br />
Kur kjo ndodh ai duhet të marr parasysh vlershmin doganor dhe implikimet që ajo ka në<br />
taksa.<br />
Kur, gjatë momentit të hyrjes ka marrëveshje kontraktuese në mes të pësonit në fjalë dhe<br />
shitësit e cila ndikon mundësin e rregullimit të çmimit në mënyrë retroaktive, pra në këtë<br />
mënyrë çmimi faktural për mallrat në fjalë do të ishte momental.<br />
Kjo nënkupton që personi në fjalë nuk mund të arrij të vlera doganore gjatë kohës së<br />
importit. Ashtu që ai duhet të aranzhoj sigurimin (shih piken 2.5). Ose ai mund të kërkojë<br />
nga <strong>Dogana</strong> një marrëveshje ku ai mund të paguaj taksat doganore gjatë hyrjes. Dhe pastaj<br />
<strong>Dogana</strong> duhet të rregulloj çmimin respektivisht ose ta ngris apo ta ulë sipas nevojës.<br />
Kur ka një ngritje retroaktive të çmimit, <strong>Dogana</strong> do të trajtoj këtë si një pjesë të pagesës<br />
totale e bërë prej personit në fjalë te shitësi i mallrave. Fakti që ai pajtohet të paguaj një<br />
rritje të tillë të çmimit është konfirmim që aranzhimet kontraktuale nënkuptojnë edhe<br />
marrëveshjen në mes të tij dhe shitësit që këso aranzhime mund të bëhen, kur mallrat<br />
porositen apo blihen. Kështu që <strong>Dogana</strong> do të lëshoj një kërkesë për borxhin e mbetur të<br />
taksave doganore.<br />
Kur ka një ulje retroaktive të çmimi,t personi në fjalë mund të dërgojë një kërkesë për<br />
rikthim të taksave. Kërkesa e tij për rikthim duhet të ketë dëshmitë të cilat i kanë detajet e<br />
plota të kontratës dhe gjithashtu edhe zbritjen e dhënë prej shitësit.<br />
Pjesa kryesore e dëshmive është kontrata në mes të peronit në fjalë dhe shitësit. <strong>Dogana</strong><br />
pranon që kontrata mund të jetë verbale si dhe e shkruar. Sidoqoftë, në rast të kontratës<br />
verbale, <strong>Dogana</strong> duhet të kërkojë dëshmi shtesë, për shembull raportet e mbledhjeve,<br />
korrespondencës etj. Në mes të personit në fjalë dhe shitësit. Në rast të dyshimit ata mund<br />
të kërkojnë një zotim prej palëve për kontratën verbale.<br />
Kur <strong>Dogana</strong>, plotësohen kushtet e Doganës që çmimi i zvogëluar buron prej një<br />
marrëveshje kontraktuese e cila është ende në fuqi, respektivisht gjatë importit të mallrave<br />
në fjalë një rikthim i taksës do të bëhet (sipas rregullave të zakonshme), në veçanti<br />
rikthimi duhet të regjistrohet te ata brenda 3 viteve prej datës së importit.<br />
46
26.4 A mundet <strong>Dogana</strong> të ju ndihmoj?<br />
<strong>Dogana</strong> e din nga përvoja që marrëveshjet tregtare janë komplekse. Për këtë arsye nuk<br />
është e mundur që të kjo pjesë të përmbledh të gjitha situatat e mundshme. Për këshillim<br />
të mëtejmë personi në fjalë duhet të kontaktoj Doganën e <strong>Kosovës</strong><br />
27. Definimi i “Familjes së Njëjtë”?<br />
27.1 Çka nënkupton anëtarët e “familjes së njëjtë”?<br />
Me anëtarët e familjes së njëjtë nënkuptohet:<br />
burri dhe gruaja<br />
prindi dhe fëmija<br />
vëllai dhe motra (edhe nëse janë gjysmë-vëlla apo gjysmë – motër)<br />
vëllezërit (edhe nëse janë gjysmë-vëllezër)<br />
motrat (edhe nëse janë gjysmë-motra)<br />
gjyshërit dhe nipat<br />
daja (axha) dhe nipat<br />
daja (axha) dhe mbesa<br />
tezja (halla) dhe nipat<br />
tezja (halla) dhe mbesat<br />
kunat<br />
kunata<br />
kunati dhe kunata<br />
vjehrrit<br />
28. Agjentët Tregtar<br />
28.1 Mallrat të importuara sipas porosis së mëhershme.<br />
Nëse një agjentë tregtar merr një porosi prej blerësve në Kosovë në emër të shitësit prej<br />
kompanisë së huaj dhe pastaj importon që të plotësoj këto porosi, Metoda 1 zakonisht<br />
mund të përdoret. Vlera doganore do të bazohet në çmimin e shitjes duke përfshire edhe<br />
komisionin e agjentit (provizionin) te konsumatori Kosovar.<br />
Kjo gjithashtu aplikohet edhe kur:<br />
kontrata mundëson furnizimin e mallrave të para-porositura që do të dërgohen te<br />
konsumatori në intervale të caktuara që të plotësojnë kërkesat e prodhimit.<br />
Agjenti tregtar i mban mallrat e para-porositura të konsumatorit për të i dërguar<br />
sipas kërkesës.<br />
Vërejtje. Kur personi në fjalë mund të përdor Metodën 1 në këso rrethana duhet të<br />
përdoret.<br />
28.2 Mallrat e importuara për shitje prej stoqeve .<br />
47
Kur një agjent tregtar imponon për shitje të mëvonshme prej stoqeve të mbajtura në<br />
Kosovë në emër të tregtarit prej një vendi të huaj, Metoda 1 nuk mund të përdoret, kurse<br />
metodat 2 dhe 6 (shih pikët 4 dhe 8) duhet të provohen.<br />
29. Zyrat Rajonale (Ndërmjetësimi)<br />
29.1 Nëse përdoret metoda 1<br />
(a) “Shitjet” tek Zyrat rajonale – kur mallrat janë importuar:<br />
përmes zyrës rajonale e cila nuk ka status të ndarë ligjor prej asaj amë<br />
direkt prej punëdhënësit të furnizuesit apo<br />
prej personit apo kompanisë e cila vepron në emër të furnizuesit (për shembull në<br />
Autorizimin e Avokatit)<br />
transaksioni nuk duhet të konsiderohet si shitje.<br />
Palët duhet të konsiderohen si pjesë e një entiteti ligjor. Kompania nuk mund ti shet mallra<br />
vetvetes dhe çmimet e treguara në transferin brenda-kompanisë apo dokumentet e<br />
kalkulimeve nuk mund të përdoren për të gjetur vlerën doganore nën Metodën 1. Mund të<br />
jetë e mundshme që të përdoret një shitje e mëhershme, për shembull nëse furnizuesi ka<br />
blerë në vend se të prodhojë mallrat të cilat vlerësohen (shih piken 3.5).<br />
(b) Shitjet sipas porosis së mëhershme – Kur mallrat janë të importuara sipas<br />
porosis paraprake prej konsumatorëve Kosovar, vlera mund të përcaktohet me Metodën 1<br />
duke u bazuar në çmimin që është pagurë apo që do të paguhet prej blerësit (konsumatori<br />
në Kosovë) te shitësi.<br />
29.2 Kur nuk mundet të përdoret metoda 1?<br />
Kur nuk mund të përdoret Metoda 1 personi në fjalë duhet të provojë Metodat 2 deri në 6<br />
të sqaruara në pikët 4 deri në 8.<br />
Kur ai mundet të dëshmoj që vlera brenda kompanisë, pra prej zyrave qendrore dhe atyre<br />
lokale apo anasjelltas ka çmim të plotë (shih piken 26), kjo do të pranohej nën metodën 6.<br />
Është në pajtueshmëri me principet dhe dispozitat e përgjithshme të WTO Marrëveshjes<br />
për Vlerësim.<br />
30. Komisionet për Blerje<br />
30.1 Komisionet për blerje dhe vlerat doganore?<br />
Në mesin e detyrave të ndërmarra prej agjentit blerës janë të poshtëshënuara:<br />
të gjej furnizuesit<br />
t‟i tregoj shitësit se çfarë dëshiron personi në fjalë<br />
mbledhja e mostrave<br />
inspektimi I mallrave<br />
blerjen e mallrave në emër të personit në fjalë<br />
të aranzhoj sigurimin, transportin deponimin dhe dorëzimin e mallit<br />
48
Pagesa (provizionet) e bërë për agjendat blerës mund të lihet anash vlerës doganore derisa<br />
pagesa të jetë e paraqitur si e veçantë, në momentin e hyrjes në qarkullim të lirë, prej<br />
çmimit të paguar apo që do të paguhet për mallra.<br />
Mbaj mend personi në fjalë gjithmonë duhet të përfshije provizionet blerëse për vlerën e<br />
import të TVSH-ë (shih Piken 21.2)<br />
30.2 A i nevojiten dëshmi personit në fjalë për komisionet (provizionin/rabatet) e<br />
blerjes?<br />
Po. Ashtu që të lihet anash bazës doganore pagesa për provizionin e blerjes, pagesa<br />
duhet të tregohet veçantë prej çmimit për mallra në dokumentacion (për shembull<br />
fatura, deklarata e vlerësimit) që shoqërojnë mallin.<br />
<strong>Dogana</strong> mund të kërkojë dëshmi shtesë ashtu që të lejoj që një pjesë e komisioneve<br />
(provizioneve) jashtë vlerës doganore. Për shembull prej personit në fjalë mund të<br />
kërkohet të sjellë:<br />
një kopje e faturës origjinale prej shitësit që tregon çmimin e mallit; nëse kjo nuk<br />
mund të sillet<br />
një kopje e kontratës origjinale të shitjes e cila tregon çmimin e mallit.<br />
Një kopje e kontratës së tij dhe agjentit blerës<br />
Por mbani në mend personi në fjalë nuk mund të ndryshoj deklaratën doganore dhe të<br />
përjashtoj (të mos përfshihej) elemente jo të tatueshme pasi që importi është pranuar dhe<br />
mallra janë lëshuar në qarkullim të lirë.<br />
31. Pagesat për te drejtat e autorit dhe Taksa e Licencimit<br />
31.1 Çka është taksa e licencës apo pagesa për te drejtat e autorit ?<br />
Këto terme nënkuptojnë pagesat tek personi për përdorimin e patentit të atij personi apo<br />
të drejtave, procesit, tiparet dalluese dhe të drejtat e autorit. Tregtarë shpeshherë duhet të<br />
paguajnë për të drejtën e prodhimit, përdorimit apo shitjen e mallrave të licencuara apo<br />
për njohurit teknike dhe asistencës.<br />
31.2 Kur duhet përfshire këto pagesa në vlerën doganore?<br />
Pagesa per te drejten e autorit apo taksat e licencave që paguhen te shitësi duhet të<br />
përfshihen në vlerat doganore deri ato:<br />
(a) kanë të bëjnë me mallrat e importuara<br />
(b) janë paguar si kusht i shitjes<br />
49
Kjo rregull nuk aplikohet kur këto pagesa janë për të drejtën e reproduktimit të mallrave<br />
të importit (shih piken 3.16 (j)).<br />
Pagesa për te drejtën e autorit apo taksat e licencave për të drejtën e përdorimit të<br />
tipareve dalluese duhet të përfshihen në vlerën doganore vetëm nëse:]<br />
<br />
<br />
<br />
rojalitetet apo taksat e licencave ndërlidhen me mallrat të cilat radhiten në vendin<br />
e njëjtë apo të cilat janë subjekt i përpunimit të vogël (siç është paketimi apo<br />
përzihen me tretës) pas importimit.<br />
Mallrat janë të shënjuara nën tiparet dalluese, të ngjitura para apo pas importit, për<br />
të cilat rojalitetet apo taksat e licencave janë paguar.<br />
Personi në fjalë nuk mund të marr këso mallra prej furnizuesve të cilat nuk kanë<br />
lidhje direke me furnizuesit<br />
31.3 Çka nëse ato ndërlidhen pjesërisht me mallrat e importuara dhe pjesërisht me<br />
pjesët e tjera dhe komponentët shtesë, apo me shënime që ndërlidhen me mallra pas<br />
importimit të tyre?<br />
Personi në fjalë mund të përpjesëtoj (ndaj) ndaj pagesën për rojalitete në mes të atyre të<br />
cilat janë të tatueshme dhe atyre të cilat nuk janë të tatueshme. Baza për ndarjen e<br />
pagesave totale mund të gjinden në marrëveshjen për licencë prej licencuesit. <strong>Dogana</strong><br />
mund të rekomandoj që personi në fjalë të kontaktoj ata. (shih piken 3.17)<br />
Kur ndarja nuk është e mundshme për shkak të mungesës së informative relevante,<br />
Metoda 1 nuk mund të përdoret. Metoda 2 (shih pikën 4) duhet të provohet.<br />
31.4 Çka nëse personi në fjalë i paguan palës së tretë?<br />
Kushtet në piken 31.2 (b) aplikohen njëjtë. Përveç nëse pagesat e bëra te personi i cili<br />
nuk është i lidhur (shih pikën 3.11) te shitësi duhet vetëm të përfshihen në vlerën<br />
doganore kur shitësi kërkon që këto pagesa të bëhen.<br />
31.5 A mundet <strong>Dogana</strong> të ndihmoj?<br />
<strong>Dogana</strong> e din nga përvoja që marrëveshjet të cilat përfshijnë rojalitet apo taksat e licencës<br />
janë komplekse dhe ndryshojnë prej njëra tjetrës. Kështu që nuk është e mundur që të<br />
përfshihet çdo situate e mundshme në këtë Pjesë. Për çdo këshillim të mëtejmë duhet të<br />
kontaktohet <strong>Dogana</strong> e <strong>Kosovës</strong> .<br />
32. Detyrimet e Interesit<br />
32.1 Si ndikojne detyrimet e interesit në vlerën doganore?<br />
Detyrimet për interes nën marrëveshjet financiare në të cilat hyn personit në fjalë për blerjen e<br />
mallrave mund të lihen anash vlerës doganore derisa ato:<br />
50
detyrimet të paraqiten ndaras prej çmimit të paguar apo që do të paguhet gjatë<br />
momentit të hyrjes në qarkullim të lirë.<br />
marrëveshja financiare duhet të jetë e bërë me shkrim<br />
kur <strong>Dogana</strong> të kërkoj personi në fjalë duhet të jetë në gjendje të demonstroj që:<br />
- këso mallra janë shitur në çmimin e deklaruar siç është edhe çmimi I paguar<br />
apo që do të paguhet (detyrimi neto I interesit) dhe<br />
- shkalla e kërkuar e interesit nuk duhet të tejkaloj nivelin e këtyre<br />
transaksioneve ne vendin ku dhe kohën kur financat janë dhënë.<br />
Këto aplikohen për metodat 1-6. (shih pikat 3 deri 8)<br />
32.2 Çfarë dëshmie nevojitet?<br />
Detyrimet e interesit duhet të paraqiten ndaras prej çmimit të paguar apo që do të<br />
paguhet, pra në dokumente (për shembull faturë, deklaratë mbi vlerësimin) të cilat e<br />
shoqërojnë mallin. <strong>Dogana</strong> mund të kërkojë dëshmi shtesë ashtu që të lej anash prej<br />
vlerës doganore detyrimet e interesit. Këso dëshmi mund të jetë:<br />
një kopje e marrëveshjes financiare<br />
<br />
<br />
një kopje e kontratës për shitjen e mallit se nëse e ka klauzolën financiare<br />
informata të cilat do të tregojnë që shkalla e interesit të kërkuar nuk është e rritur<br />
tej mase.<br />
Vërejtje: Personi në fjalë nuk mund të ndryshoj një deklaratë që të lej anash<br />
elementet jo të tatueshme pasi të jetë bërë pranimi dhe mallrat janë lëshuar në<br />
qarkullim të lirë.<br />
33. Metoda 2 dhe 3 - Shembuj për rregullimet ne nivele dhe sasi<br />
33.1 Niveli i njëjtë komercial dhe sasior – nuk nevojiten rregullime<br />
FAKTET:<br />
Personi në fjalë është një shitës me shumicë I cili importon 1700 artikuj për të cilët<br />
metoda 1 nuk mund të përdoret.<br />
Personi në fjalë mund të paraqes një deklaratë hyrëse për 1700 artikujt të mallrave<br />
identike/ngjashme të importuara prej shitësit me shumicë. Kjo deklaratë është pranuar<br />
prej Doganës sipas Metodës 1. Vlera doganore është 6 njësi për artikujt CIF.<br />
KONKLUDIM:<br />
Pasi që sasia dhe niveli komercial janë të nivel të njëjtë asnjë ndryshim nuk nevojitet.<br />
Vlera e 6 njësi për artikujt CIF është e pranueshme si vlerë doganore nën metodën 2/3.<br />
51
33.2 Niveli i njëjtë komercial por sasia e ndryshme - nuk nevojiten rregullime<br />
FAKTET:<br />
Personi në fjalë është një shitës me shumicë I cili importon 2000 artikuj për të cilët<br />
metoda 1 nuk mund të përdoret.<br />
Personi në fjalë mund të paraqes një deklaratë hyrëse për 1700 artikujt të mallrave<br />
identike/ngjashme të importuara prej shitësit me shumicë. Kjo deklaratë është pranuar<br />
prej Doganës nën Metodës 1. Vlera doganore është 6 njësi për artikujt CIF.<br />
Është kuptuar që furnizuesi I mallrave identike/ngjashme I shet mallrat 6 njësi për artikujt<br />
CIF te shitësi me shumicë pavarësisht prej sasisë së porositur.<br />
KONKLUDIM:<br />
Pasi që niveli komercial është I njëjtë dhe sasia e porositur nuk ndikon në çmim asnjë<br />
ndryshim nuk nevojitet. Vlera e 6 njësi për artikujt CIF është e pranueshme si vlerë<br />
doganore nën metodën 2/3.<br />
33.3 Niveli i ndryshëm komercial dhe sasior – nuk nevojiten rregullime<br />
FAKTET:<br />
Personi në fjalë është një shitës me shumicë I cili importon 1500 artikuj për të cilët<br />
metoda 1 nuk mund të përdoret.<br />
Personi në fjalë mund të paraqes një deklaratë hyrëse për 1200 artikujt të mallrave<br />
identike/ngjashme të importuara prej shitësit me pakicë. Kjo deklaratë është pranuar prej<br />
Doganës nën Metodës 1. Vlera doganore është 6 njësi për artikujt CIF.<br />
Është kuptuar që furnizuesi I mallrave identike/ngjashme I shet mallrat 6 njësi për artikujt<br />
CIF pavarësisht prej sasisë së porositur dhe nivelit komercial të blerësit.<br />
KONKLUDIM:<br />
Pasi që niveli komercial dhe sasia e porositur nuk ndikojnë në çmim asnjë ndryshim nuk<br />
nevojitet. Vlera e 6 njësi për artikujt CIF është e pranueshme si vlerë doganore nën<br />
metodën 2/3.<br />
33.4 Niveli i njëjtë komercial por sasia e ndryshme – nevojiten rregullime<br />
FAKTET:<br />
Personi në fjalë është një shitës me shumicë I cili importon 1700 artikuj për të cilët<br />
metoda 1 nuk mund të përdoret.<br />
Personi në fjalë mund të paraqes një deklaratë hyrëse për 2300 artikujt të mallrave<br />
identike/ngjashme të importuara prej shitësit me shumicë. Kjo deklaratë është pranuar<br />
prej Doganës nën Metodës 1. Vlera doganore është 4.75 njësi për artikujt CIF.<br />
Është kuptuar që furnizuesi I mallrave identike/ngjashme I shet mallrat me çmime të<br />
ndryshme varësisht prej sasisë së porositur. çmimorja tregon që:<br />
52
Për më pak se 2000 artikuj çmimi është 5 njësi<br />
2000 apo më shumë artikuj çmimi është 4.75 njësi<br />
KONKLUDIM:<br />
Pasi që niveli komercial është i njëjtë asnjë ndryshim nuk nevojitet. Një ndryshim<br />
nevojitet për sasinë. çmimorja tregon që çmimi për 1700 artikuj është 5 njësi për artikull.<br />
Kështu që vlera e mallrave identike/ngjashme duhet të rritet për 0.25 njësi për artikull.<br />
Vlera e 5 njësive për artikujt CIF është e pranueshme si vlerë doganore nën metodën 2/3.<br />
33.5 Niveli i ndryshëm komercial por sasia e njëjtë - nevojiten rregullime<br />
FAKTET:<br />
Personi në fjalë është një shitës me shumicë I cili importon 2800 artikuj për të cilët<br />
metoda 1 nuk mund të përdoret.<br />
Personi në fjalë mund të paraqes një deklaratë hyrëse për 2800 artikujt të mallrave<br />
identike/ngjashme të importuara prej shitësit me pakicë. Kjo deklaratë është pranuar prej<br />
Doganës nën Metodës 1. Vlera doganore është 2.5 njësi për artikuj CIF.<br />
Është kuptuar që furnizuesi I mallrave identike/ngjashme I shet mallrat me çmime të<br />
ndryshme varësisht prej nivelit komercial të bërësi. Cmimorja tregon që për shitësit me<br />
shumicë një zbritje prej 20% jepet.<br />
Shitësit me pakicë paguajnë çmimin nga lista.<br />
KONKLUDIM:<br />
Pasi që sasia është e njëjtë asnjë ndryshim nuk nevojitet sa I përket sasisë.<br />
Një ndryshim nevojitet për nivelin komercial. Çmimorja tregon që shitësit me shumicë<br />
kanë një zbritje prej 20%. Kështu që vlera e mallrave identike/ngjashme duhet të<br />
zvogëlohet (2.5 x 20% = 0.5) për 0.5 njësi. Vlera e 2.5 njësive për artikull CIF është e<br />
pranueshme si vlerë doganore nën metodën 2/3.<br />
33.6 Niveli i ndryshëm komercial dhe sasior – nevojiten rregullime<br />
FAKTET:<br />
Personi në fjalë është një shitës me shumicë I cili importon 2500 artikuj për të cilët<br />
metoda 1 nuk mund të përdoret.<br />
Personi në fjalë mund të paraqes një deklaratë hyrëse për 1500 artikujt të mallrave<br />
identike/ngjashme të importuara prej shitësit me pakicë. Kjo deklaratë është pranuar prej<br />
Doganës nën Metodës 1. Vlera doganore është 2.5 njësi për artikull CIF.<br />
Është kuptuar që furnizuesi I mallrave identike/ngjashme I shet mallrat me çmime të<br />
ndryshme varësisht prej sasisë së porositur. Një zbritje prej 20% u jepet shitësve me<br />
shumicë. Çmimorja tregon që për :<br />
Për më pak se 2000 artikuj çmimi është 2.5 njësi<br />
2000 apo më shumë artikuj çmimi është 2 njësi<br />
53
KONKLUDIM:<br />
Një ndryshim nevojitet për sasinë. Çmimorja tregon që çmimi për 2500 artikuj është 2<br />
njësi për artikull, kështu që vlera e mallrave identike/ngjashme duhet të zvogëlohet për<br />
0.5 njësi për artikull. GJITHASHTU një ndryshim nevojitet për nivelin komercial. Shitësi<br />
me shumicë ka një zbritje prej 20% kështu që vlera e mallrave identike/ngjashme e cila<br />
veç tash është ndryshuar për sasi (2 njësi për artikull) duhet të zvogëlohet përsëri për (2.5<br />
x 20% = 0.4) 0.4 njësi.<br />
Vlera prej 1.6 njësive për artikull CIF është e pranueshme si vlerë doganore nën metodën<br />
2/3.<br />
34. Metoda 4 – Shembuj të arritjes deri tek vlera për njësi në sasinë e përgjithshme më<br />
të madhe<br />
Shembulli 1<br />
Sasia<br />
Çmimi për njësi<br />
1-10 njësi € 100<br />
11-25 njësi € 95<br />
mbi 25 njësi € 90<br />
Shitjet janë bërë me sa vijon:<br />
Nr. I shitjeve Sasia totale e shitur Çmimi për njësi (prej<br />
çmimores)<br />
10 shitje të 5 njësive 50 € 100<br />
5 shitje të 11 njësive 55 € 95<br />
2 shitje të 40 njësive 80 € 90<br />
Numri më I madh I njësive të shitura është 80. Çmimi I njësisë për këtë është 90 €. Kështu<br />
që çmimi për njësi në sasinë e përgjithshme më të madhe është 90 €.<br />
Personi në fjalë importon 2000 njësi. Vlera e dërgesës është 2000 x 90 € apo 180.000 €.<br />
Prej kësaj vlere zbritjet e lejueshme që janë të paraqitura në piken 6.7 duhet të bëhen.<br />
900 njësi janë të importuara<br />
500 njësi janë shitur me 95 €<br />
400 njësi janë shitur me 90 €<br />
Numri në I madh I njësive të shitura me një çmim është 500. Çmimi për njësi është 95 €<br />
secila. Kështu që çmimi për njësi në sasinë e përgjithshme më të madhe është 95 €.<br />
Kështu që vlera e 900 njësive të importuara është 900 x 95 € = 85.000 €. Prej kësaj vlere<br />
zbritjet e lejueshme që janë të cekura në piken 6.7 duhet të bëhen.<br />
Shembulli 2<br />
200 njësi janë importuar<br />
janë shitur në sasi të vogla me sa vijon:<br />
54
Sasia<br />
Çmimi për njësi<br />
40 njësi € 100<br />
30 njësi € 90<br />
15 njësi € 100<br />
50 njësi € 95<br />
25 njësi € 105<br />
35 njësi € 90<br />
5 njësi € 100<br />
Sasia e shitur në çdo çmim të njësisë është me sa vijon:<br />
Sasia totale e shitur<br />
Çmimi për njësi<br />
65 € 90<br />
50 € 95<br />
60 € 100<br />
25 € 105<br />
Numri më I madh I njësive të shitura me një çmim është 65. Çmimi për njësi është 90 €.<br />
Kështu që çmimi për njësi në sasinë e përgjithshme më të madhe është 90 €.<br />
Kështu që vlera e 200 njësive të importuara është 200 x 90 € = 18.000 €. Prej kësaj vlere<br />
zbritjet e lejueshme që janë të cekura në piken 6.7 duhet të bëhen.<br />
35. Shpenzimet për transportin ajror – përqindja që duhet të përfshihet në vlerën<br />
doganore<br />
Përqindjet për shpenzimet e transportit që duhet të përfshihen në vlerën doganore janë të<br />
cekura në Udhëzimin administrative 11/2009 që I përcakton rregullat dhe përqindjet që<br />
duhet të përfshihen në vlerat doganore për mallra lidhur me shpenzimet e transportit ajror.<br />
55
Kolona e parë<br />
ANEKSI 1<br />
SHENIMET INTERPRETUESE MBI VLEREN DOGANORE<br />
Kolona e dytë<br />
Referimi në dispozitat e<br />
Kodit Doganor dhe Akcizave<br />
Neni 33.paragrafi 1<br />
Neni 33.1 pika (a), pika e<br />
tretë.<br />
Neni 33.1 pika (b)<br />
Shënime<br />
Çmimi realisht i paguar apo që duhet të paguhet i referohet vetem çmimit per mallrat<br />
e importuara. Ne kete menyre ndonje pjese nga fitimi apo pagesa te tjera te bera nga<br />
blresi tek shitesi te cilat nuk kane lidhje me mallrat e imoportuara nuk jane pjese e<br />
vleres doganore .<br />
Një shembull I nje kufizimi te tille do te ishte rasti kur nje shites automobilash I<br />
kerkon nje bleresi te tij te mos i shesë ose t‟i ekspozoj ata para nje date te caktuar që<br />
paraqet fillimin e vitit të prezentimit te modeleve te reja.<br />
Disa shembuj te ketij rasti perfshijnë:<br />
a) shitësi vendose çmimin e mallrave të importuara me kusht që blerësi të blejë<br />
gjithashtu mallra të tjera në sasi të caktuara;<br />
b) çmimi i mallrave të importuara varet nga çmimi apo çmimet me të cilat<br />
blerësi i mallrave të importuara I shet mallra te tjera shitësit te mallrave të<br />
importuara;<br />
c) çmimi eshte vendosur mbi bazën e një forme pagese qe nuk ka lidhje me<br />
mallrat e importuara, si per shembull kur mallrat e importuara jane gjysmëprodukte<br />
qe jane funizuar nga shitesi me kusht qe shitesi do te marre nje sasi<br />
te caktuar te produktit te gatshem.<br />
Megjithatë, kushtet apo kufizimet ne lidhje me prodhimin ose marketingun e<br />
mallrave të importit nuk duhet te qoje në mos pranimin e vlerës së transaksionit. P.sh<br />
fakti që blerësi e pajis shitësin me projekte teknologjike ingjinierike dhe plane te bera<br />
ne vendin importues nuk do te rezultojne ne mos pranimin e vleres se transaksionit<br />
për qëllimet e Nenit 33.1<br />
Neni 33. paragrafi 2<br />
1. Paragrafet 2 (a) dhe (b) japin menyra te ndryshme per pranimin e vleres se<br />
transaktuar.<br />
2. Paragrafi 2 (a) percakton se ne rastet kur bleresi dhe shitesi jane te lidhur, rethanat<br />
rreth shitjes do te egzaminohen dhe vlera e transaktuar do te pranohet si vlere<br />
doganore me kusht qe lidhja nuk ka influencuar në cmim. Kjo nuk do te thote qe<br />
per cdo rast duhet te behet nje egzaminim i te gjitha rrethanave ne rastet kur shitesi<br />
dhe bleresi kane lidhje. Egzaminime te tilla do te kerkohen vetem kur ka dyshime<br />
rreth pranueshmerise se cmimit. Kur <strong>Dogana</strong> nuk kane dyshime rreth<br />
pranueshmerise se cmimit, ai duhet te pranohet pa kerkuar infomacione te<br />
metejshme nga deklaruesi. Per shembull, <strong>Dogana</strong> mund te kene verifikuar me pare<br />
lidhjen, ose mund te kene tashme informacion te detajuar ne lidhje me shitesin dhe<br />
bleresin, dhe mund te jene te kenaqur nga ky egzaminim apo informacion se kjo<br />
lidhje nuk ka influencuar cmimin.<br />
3. Kur <strong>Dogana</strong> nuk jane ne gjendje te pranojne vleren e transaktuar pa marre<br />
informacion te metejshem, ata duhet t‟i japin deklaruesit nje mundesi per te dhene nje<br />
informacion te tille shtese dhe te detajuar i cili mund te jete i nevojshem per<br />
mundesimin e egazaminimit te rrethanave rreth shitjes, ne kete kontekst, <strong>Dogana</strong><br />
duhet te jene te pregatituur per te ekzaminuar aspektet perkatese te transaksionit,<br />
duke perfshire menyren ne te cilen bleresi dhe shitesi organizojne marredheniet<br />
tregtare dhe menyren ne te cilen cmimi ne fjale u vendos, ne menyre qe te<br />
percaktohet nese lidhja ka ndikim në cmim. Kur mund te tregohet se bleresi dhe<br />
shitesi, edhe pse me nje lidhje si nen dispozitat e nenit 62 te Udhezimit administrative<br />
per zbatimin e kodit, blejne dhe i shesin njeri-tjetrit si te mos kishin ndonje lidhje, kjo<br />
do te tregonte se cmimi nuk eshte ndikuar nga lidhja. Si shembull per kete, ne qofte<br />
se cmimi eshte vendosur ne nje menyre ne perputhje me praktikat normale te<br />
56
vendosjes se cmimeve te industrise ne fjale apo me menyren ne te cilen shitesi<br />
vendos cmimet e shitjeve per bleresit te cilet nuk jane te lidhur me te, kjo do te<br />
tregonte se cmimi nuk eshte ndikuar nga lidhja. Një tjetër shembull kemi, kur<br />
tregohet se cmimi eshte i pershtatshem per te siguruar shlyerjen e kostos plus nje<br />
fitim i cili perfaqeson fitimin total te firmes fituar gjate nje periudhe te caktuar<br />
kohore (p.sh. ne baze vjetore) ne shitjet e mallrave te te njejtit klasifikim apo lloji, kjo<br />
do te tregonte se cmimi nuk eshte ndikuar.<br />
4. Paragrafi 2 (b) i jep mundesinë deklaruesit që te provoje se vlera e transaktuar i<br />
perafrohet shume vleres se marre si kriter, te pranuar paraprakisht nga autoritetet<br />
doganore dhe si e tille eshte e pranueshme ne baze te dispozitave te nenit 33 të Kodit.<br />
Kur permbushet njeri nga kriteret e parashikuara ne paragrafin 2 (b), nuk eshte e<br />
nevojshme te shqyrtohet problemi i ndikimit permendur ne paragrafin 2 (a). Nese<br />
<strong>Dogana</strong> ka te dhena te mjaftueshme per t‟u bindur, pa nevojen e kerkimeve me te<br />
hollsishme, se eshte permbushur njeri nga kriteret e parashikuara ne paragrafin 2 (b),<br />
ato nuk kane pse t‟i kerkojne deklaruesit qe te paraqese proven që ky kriter mund të<br />
plotësohet<br />
Referimi në dispozitat e<br />
Kodit Doganor dhe Akcizave<br />
Neni 33.2 pika b<br />
Neni 33.3<br />
Neni 34.2 (a)<br />
Neni 34.2 (b)<br />
Shënime<br />
Për te percaktuar nese nje vlere “i perafrohet shume” nje vlere tjeter duhet te merren<br />
parasysh nje sërë faktoresh. Keta faktore kane te bejne, para se gjithash, me llojin e<br />
mallrave te importuara, me natyren e sektorit prodhues ne fjale, me sezonin ne te cilin<br />
mallrat importohen, si edhe me faktin nese diferenca ne vlere eshte domethenese nga<br />
pikepamja tregtare. Duke qene se keta faktore mund te ndryshojne nga njeri rast ne<br />
tjetrin, eshte e pamundur qe te zbatohet per te gjitha rastet nje norme e njejte si p.sh.<br />
nje perqindje fikse. P.sh. nje diference e vogel në vlerë që përfshin një lloj mallrash<br />
mund të jetë e papranueshme ndërkohë që një diferencë e madhe në një rast që<br />
përfshin një lloj tjetër mallrash mund të jetë e pranueshme per te percaktuar nese<br />
vlera e transaktuar i perafrohet shume vlerave te marra si “kriter” sipas nenit 33 (2)<br />
(b)<br />
Shembull I nje pages indirekte do të ishte shlyerja e plot ose e pjesshme nga ana e<br />
blersit I nje borxhi per llogari te shitesit.<br />
1. Per zbatimin e ketyre dispozitave, <strong>Dogana</strong> I referohen, kur eshte e mundur, nje<br />
shitjeje malrash identike ose te ngjajshme, kryer ne te njejtin nivel tregtar shitjeje<br />
dhe ne thelb ne te njejten sasi me mallrat qe duhet vleresuar. Ne munges te<br />
shitjeve te tilla, mund te perdoret si pike referimi nje shitje mallrash identike ose<br />
te ngjajshme, e kryer ne nje nga tri situatat e me poshtme:<br />
a) shitje në te njejtin nivel tregtar por në sasi të ndryshme;<br />
b) shitje në nivele të ndryshëme tregtare, por ne te njejten sasi, apo<br />
c) shitje në nivel të ndryshëm tregtar dhe në sasi të ndryshme.<br />
2. Ne rast se nje shitje konstatohet ne nje nga tre situatat e lartpermendura behen<br />
ndryshimet e rastit per sa me poshte :<br />
a) vetëm per sasior;<br />
b) vetëm per nivelin tregtar; ose<br />
c) si per nivelin tregtar edhe per sasin.<br />
Referimi në dispozitat e<br />
Kodit Doganor dhe Akcizave<br />
Shënime<br />
3. Kusht për korigjim për shkak të nivelit të ndryshëm tregtar apo sasive të ndryshme<br />
është ai korigjim, qe pavaresishte ne se ai çon ne rritjen ose zvoglimin e vleres,<br />
57
duhet të bëhet vetëm mbi bazë e provave qe provojne qarte korrektesin dhe<br />
llogarishmerin e korigjimit, d.m.th lista cmimesh te vlevshme qe permbajne<br />
cmime ce I referohen niveleve te ndryshme ose sasive te ndryshme. Një shembull<br />
per kete, ne se mallrat e importuara qe vleresohen permbajne nje ngarkes prej 10<br />
njesishe dhe I vetmi mall I njejte I importuar per te cilin ekziston nje vlere<br />
transaksioni permbehet prej 500 njesish, dhe dihet qe shitesi perfiton ulje per<br />
sasine, ather korigjimi I kerkuar mund te behet duke I‟u referuar listes se<br />
cmimeve te shitesit dhe te zbatohet cmimi I aplikueshem per shitjen e 10 njesive.<br />
Kjo nuk kerkon qe shitja duhet te ishte bere ne sasi prej 10 njesishe per deri sa u<br />
vendos qe lista e cmimeve eshte ne mirebesim edhe gjate shitjeve ne sasi tjera. Ne<br />
mungese te kesaj mase objektive , percaktimi vleres doganore sipas dispoziatve te<br />
nenit 34.2 (a) dhe (b) nuk eshte I pershtatshem.<br />
Neni 34. 2. pika d<br />
1. Si nje rregull i përgjithshem, vlera doganore përcaktohet sipas këtyre dispozitave<br />
mbi bazen e informacionit qe eshte I gatshem per tu vene ne dispozicion ne<br />
vendin importues. Me qellim qe te percaktohet vlera e llogaritur, mund te jete e<br />
nevojshme megjithate te shqyrtohet kosto e prodhimit te mallrave qe po vlersohen<br />
si dhe informacioni tjter qe duhet te sigurohet jashte vendit importues. Per me<br />
teper, ne shumicen e rasteve prodhuesi I mallrave eshte jashte juridiksionit te<br />
autoriteteve te vendit importues. Perdorimi I metodes se vleres se llogaritur<br />
pergjithsishte duhet te kufizohet ne ato raste kur bleresi dhe shitesi jane lidhur dhe<br />
prodhuesi eshte I gatshem t‟u jep autoriteteve te vendit importues kostot e<br />
nevojshme dhe t‟u krijoje lehtesi per te bere verifikimet e nevojshme.<br />
2. “Kosto ose vlera” te referuara në Nenin 34.2 (d) nënpika e parë, duhet te<br />
percaktohen mbi bazen e informacionit nga ose ne emer te prodhuesit, ne lidhje<br />
me prodhimin e mallrave qe po vlersohen. Do te duhet te mbeshtetemi ne llogarite<br />
tregtare te prodhuesit me kusht qe keto llogari jane mbajtur ne perputhje me<br />
parimet e pranuar pergjithsishte per llogarite qe zbatohen ne vendin ku jane<br />
prodhuar mallrat.<br />
3. “Shuma e fitimit dhe shpenzimet e përgjithshme” të referuara në nenin 34.2 (d)<br />
nënpika e dytë, do te percaktohet mbi bazen e informacionit te dhene nga ose ne<br />
emer te prodhuesit, ne qofte se shifrat e prodhuesit nuk jane te njejta me ato qe<br />
zakonishte japin shitjet e mallrave te se njejtes klase ose lloji, si mallrat qe po<br />
vlersohen , te cilat jane bere nga prodhuesit ne vendin eksportues, per eksport ne<br />
vendin importues.<br />
4. Asnjë çmim apo vlerë e elementeve të referuar në këtë nen nuk do të llogaritet dy<br />
herë ne përcaktimin e vlerës së llogaritur.<br />
5. Ne lidhje me kete duhet vene re fakti se shuma per perfitimet dhe shpenzimet e<br />
pergjithshme duhet marre si nje e tere. Si rrjedhim, ne qofte se ne nje rast te<br />
veçante, shuma e perfitimit te dhënë nga prodhuesi eshte e ulet dhe shpenzimet e tij<br />
te pergjithshme jane më të larta, mund te ndodhë, megjithate, që perfitimet dhe<br />
shpenzimet e tij te pergjithshme te marra se bashku të perputhen me ato qe<br />
zakonisht i korrespondojne shitjeve te mallrave te te njejtes klase ose lloji. Nje<br />
shembull i ketij rasti mund te ishte p.sh., nese prezantohet nje produkt ne<br />
Republiken e Shqiperise dhe prodhuesi ka pranuar një fitim të ulët ose zero, për të<br />
mbuluar shpenzimet e larta që janë bërë për prezantimin e produktit. Kur prodhuesi<br />
mund te vertetoje se per shkak te rrethanave te vecanta tregtare, ai mund te marre<br />
një fitim të ulët nga shitja e mallrave te importuara, shifrat perkatese te perfitimeve<br />
te tij efektive duhet te merren ne konsiderate me kusht qe ai t‟i justifikoje me arsye<br />
tregtare te vlefshme dhe qe politika e tij ne fushen e çmimeve te reflektoje politikat<br />
e çmimeve te zakonshme ne sektorin e prodhimit ne fjale. Kjo mund te ndodhe ne<br />
rastin kur p.sh. prodhuesit kane qene te detyruar te ulin njekohesisht çmimet e tyre<br />
per shkak te nje renieje te papritur te kerkeses ose ne rastin kur keto shesin mallra<br />
per te plotesuar nje seri mallrash te prodhuara ne vendin importues duke u kenaqur<br />
me një fitim të ulët per te mbetur konkurues. Kur shifrat perkatese te përfitimeve<br />
dhe të shpenzimeve te pergjithshme te dhena nga prodhuesi nuk perputhen me ata<br />
qe zakonisht i korrespondojne shitjeve te mallrave te te njejtes klase ose lloji me<br />
mallrat qe duhen vleresuar, te bera nga prodhuesi i vendit eksportues per eksport<br />
58
ne vendin e importimit, shuma e perfitimit dhe e shpenzimeve te pergjithshme<br />
mund te bazohet ne informacione përkatëse të ndryshme nga ato te dhena nga<br />
prodhuesi i mallrave ose për llogari të tij.<br />
6. Per te percaktuar nese disa mallra jane te te njejtes klase ose lloj kjo gjë duhet të<br />
bëhet rast pas rasti duke mbajtur parasysh rrethanat. Per te percaktuar fitimin dhe<br />
shpenzimet e pergjithshme te zakonshme bazuar ne dispozitat e nenit 34 (2),(d)<br />
duhen te egzaminohen shitjet per eksport te destinuara per ne vendin importues te<br />
grupit ose gamës më të ngushtë qe pefshin mallrat qe duhen vleresuar, per te cilat<br />
mund te jepen informacionet e duhura. Per qellim te nenit 34. (2),(d), mallrat e te<br />
njejtes klase ose lloj duhet te jene prej te njejtit vend nga ai i mallrave qe duhen<br />
vleresuar<br />
Refererim në dispozitat e<br />
Kodit Doganor dhe Akcizave<br />
Neni 35 paragrafi (1)<br />
Shënime<br />
1. Vlerat doganore te percaktuara ne baze te dispozitave te nenit 35 (1) duhet te<br />
bazohen sa me shume te jete e mundur ne vlerat doganore te percaktuara me parë.<br />
2. Metodat e vleresimit qe do te perdoren ne baze te nenit 35 (1) duhet te jene ato te<br />
percaktuara ne nenet 33 dhe 34 (2) por duke mbajtur parasysh se nje fleksibilitet i<br />
arsyeshem ne zbatimin e ketyre metodave do te perputhet me objektivat dhe<br />
dispozitat e nenit 35 (1).<br />
3. Disa shembuj te fleksibilitetit te arsyeshem jane si meposhte:<br />
a) mallra identike - kerkesat sipas te cilave mallrat identike duhet te eksportohen ne<br />
te njejten ose pak a shume ne te njejten kohe me mallrat qe duhen vleresuar mund te<br />
interpretohen me fleksibilitet; mallrat identike te importuara, te prodhuara ne ne nje<br />
vend te ndryshem nga vendi eksportues i mallrave qe duhen vleresuar, mund te<br />
perbejne bazen e vleresimit doganor; mund te perdoren vlerat doganore te mallrave<br />
identike te importuara, te percaktuara me pare sipas dispozitave te nenit 34 (2) (c)<br />
dhe (d) ;<br />
a) mallra te ngjashme – kerkesat sipas te cilave mallrat e ngjashme duhet te<br />
eksportohen ne te njejten ose pak a shume ne te njejten kohe me mallrat qe duhen<br />
vleresuar mund te interpretohen me fleksibilitet; mallra te ngjashme te prodhuara ne<br />
nje vend te ndryshem nga vendi eksportues i mallrave qe duhen vleresuar, mund te<br />
perbejne bazen e vleresimit doganor; mund te perdoren vlerat doganore te mallrave te<br />
ngjashme te importuara te percaktuara me pare sipas dispozitave te nenit 34 (2)<br />
(c)dhe (d);<br />
b) metoda deduktive – kerkesat sipas te cilave mallrat duhet te ishin shitur “ne te<br />
njejtat kushte që kanë qënë importuar” ne baze te nenit 64 (1) (a) te dispozitave<br />
zbatuese te ketij Udhezimi mund te interpretohet me fleksibilitet; periudha prej 90<br />
ditesh e kerkuar, gjithashtu mund te zbatohet me fleksibilitet.<br />
Neni 36 paragrafi 1. (b). (ii)<br />
1. Dy jane faktoret qe nderhyjne ne përpjestimin e elementeve te percaktuar ne nenin<br />
36 (1) (b) (ii) per mallrat e importuara: vlera e vete elementit si dhe menyra se si<br />
kjo vlere duhet të përpjestohet për mallrat e importuara. Përpjestimi i ketyre<br />
elementeve duhet te bëhet ne menyre te duhur, ne pershtatje me rethanat dhe<br />
konform parimeve te përgjithshme të pranuara të kontabilitetit.<br />
59
2. Per sa i perket vleres se elementit, ne qofte se bleresi blen elementin ne fjale nga<br />
nje shites me te cilin nuk eshte i lidhur, me nje kosto te caktuar, kjo kosto paraqet<br />
vleren e elementit. Ne qofte se elementi eshte prodhuar nga bleresi ose nga nje<br />
person me te cilin ai eshte i lidhur, vlera e tij do te ishte kostoja e prodhimit te tij.<br />
Ne qofte se elementi eshte perdorur me pare nga shitesi, pavaresisht nga fakti nese<br />
ky eshte blere ose prodhuar nga ai, kostoja fillestare e blerjes ose e prodhimit duhet<br />
ulur per te pasur parasysh perdorimin ne fjale, me qellim qe te percaktohet vlera e<br />
elementit.<br />
3. Menjëherë sapo është percaktuar vlera e elmentit, është e nevojshme të<br />
përpjestohet ajo vlerë për mallrat e importuara. Ne lidhje me kete ka mundesi te<br />
ndryshme. Per shembull vlera mund të përpjestohet për dergesen e pare ne qofte se<br />
bleresi deshiron te paguaje detyrimet mbi vleren totale njeheresh. Nje shembull<br />
tjeter, bleresi mund te kerkoje qe vlera të përpjestohet mbi numrin te njesive te<br />
prodhuara deri ne momentin e dergeses se pare. Nje shembull tjeter: ai mund te<br />
kerkoje qe vlera te përpjestohet të gjithë krejt prodhimin e porositur nese<br />
ekzistojne qe perpara kontrata te caktuara ose angazhime të firmosura mbi<br />
prodhimin ne fjale. Metoda që përdoret për përpjestimin do te varet nga<br />
dokumentet e paraqitura nga bleresi.<br />
4. Si shembull ilustrues për sa më sipër, mund te quhet rasti i nje bleresi qe i jep<br />
prodhuesit nje stampë ose presformë per t‟a perdorur per prodhimin e mallrave qe do<br />
te importohen dhe qe nenshkruan nje kontrate blerje me kete te fundit per 10 000<br />
njesi. Ne momentin e mberritjes se dergeses se pare prej 1 000 njesish prodhuesi ka<br />
prodhuar tashme 4 000 njesi. Bleresi mund t‟i kerkoje autoriteteve lokale te<br />
percaktojne vleren e vules per 1 000, 4 000 ose 10 000 njesi.<br />
Refererim në dispozitat e<br />
Kodit Doganor dhe Akcizave<br />
Neni 36 paragrafi 1. (b). (iv).<br />
Shënime<br />
1. Vlerat qe duhen shtuar per elementet e specifikuar ne nenin 36 (1) (b) (iv) duhet te<br />
bazohen mbi te dhena objektive dhe te matshme. Me qellim qe te reduktohet ne<br />
minimum, si per deklaruesin edhe per autoritetet doganore, puna qe lidhet me<br />
percaktimin e vlerave qe duhen shtuar, do te ishte mire te perdoreshin, atehere kur<br />
eshte e mundur, te dhenat qe jane te disponueshme ne sistemin e regjistrave<br />
tregtare te bleresit.<br />
2. Per sa i perket elementeve qe furnizohen nga bleresi te cilet ishin blere ose marre<br />
me qira nga ai, vlera qe duhet shtuar eshte kostoja e blerjes ose e qirase. Nuk do te<br />
bëhet asnje shtese për ato elemente qe jane përdorim publik, perveç kostos për<br />
bërjen e një se çmimit te kopjeve te tyre.<br />
3. Vlerat qe duhen shtuar mund te llogariten me kollaj ose jo sipas struktures se<br />
procedurave te administrimit dhe menyrave te kontabilitetit ne firmen e analizuar.<br />
4. Per shembull, mund te vertetohet se nje ndermarrje e cila importon produkte te<br />
ndryshme nga disa vende, mund te mbaje kontabilitetin e saj ne qendren e projektimit<br />
qe gjendet jashte Kosoves ne menyre qe te tregoje me saktesi shpenzimet qe i takojnë<br />
nje produkti te caktuar. Ne raste te tilla, mund te behen rregullime te drejperdrejta, ne<br />
masen e duhur ne baze te nenit 36.<br />
5. Nga ana tjeter mund te kemi rastin e nje firme e cila i transferon kostot e qendres<br />
se saj se projektimit, e cila gjendet jashte Kosoves, ne shpenzimet e saj te<br />
pergjithshme kryesore pa i ndarë për produkte të veçanta. Ne raste te tilla do te<br />
ishte e mundshme te behej nje rregullim i pershtatshem duke u bazuar ne nenin 36,<br />
per sa i perket mallrave te importuara nëpërmjet përpjestimit të kostove totale te<br />
qendres se projektimit mbi prodhimin e përgjithshëm që perfiton nga sherbimet e<br />
kesaj qendre duke i shtuar këtë shpenzim të përpjestuar çmimit të mallrave të<br />
importuara në varesi nga numri i njesive.<br />
6. Variacionet ne rrethanat e mesiperme do te kerkojne pa dyshim vleresimin e<br />
faktoreve te ndryshem per percaktimin e menyres se duhur ndarjes.<br />
7. Ne rastet kur prodhimi i elementeve ne fjale përfshin disa vende dhe kalon një<br />
periudhë të caktuar kohore, rregullimi duhet te kufizohet ne vleren qe faktikisht i<br />
eshte shtuar ketij elementi jashte Kosoves.<br />
60
Neni 36 paragrafi 1. ( c)<br />
Refererim në dispozitat e<br />
Kodit Doganor dhe Akcizave<br />
Neni 36 paragrafi 2.<br />
Refererim në dispozitat e<br />
Udhëzimit Administrativ<br />
11/2009<br />
Neni 62 (1) (e)<br />
Neni 69 (1)<br />
Neni 70 (1)<br />
Neni 71 (1) (a) (i)<br />
Pagesa per licenc dhe të drejtën e autorit te cilave u referohet nennit 36. (1). (c) mund<br />
të përfshijë, mes të tjerash, pagesën e bere per patentat, market tregtare dhe të drejtat<br />
e autorit.<br />
Shënime<br />
Ne mungese te te dhenave objektive dhe te matshme mbi elementet qe duhen shtuar<br />
ne baze te dispozitave te nenit 36, vlera e transaksionit nuk mund te percaktohet duke<br />
zbatuar dispozitat e nenit 33. Per shembull mund te ndodhe nje rast i tille: nje e drejte<br />
e autorit apo licenc paguhet ne baze te çmimit te shitjes, ne Kosove te nje litri te nje<br />
produkti te vecante i cili eshte importuar me pare me kilogramë dhe eshte kthyer ne<br />
solucion pas importimit. Nese pagesa e licences te drejtes se autorit bazohet,<br />
pjeserisht, mbi mallrat e importuara dhe pjeserisht mbi elemente te tjere qe nuk kane<br />
asnje lidhje me mallra te tilla (si per shembull, kur mallrat e importuara jane te<br />
perziera me perberes vendi dhe nuk mund te identifikohen me veças, ose rasti kur<br />
licenca nuk mund te dallohet nga marreveshje te vecanta financiare mes bleresit dhe<br />
shitesit), do te ishte pa vend te kerkohej te shtohej nje element qe i korrespondon<br />
kesaj licence te drejtes se autorit. Megjithate, vetëm ne qofte se vlera e kesaj licence<br />
bazohet vetem ne mallrat e importuara dhe është e matshme lehtësisht, mund t‟i bëhet<br />
një shtesë çmimit te paguar ose qe duhet paguar.<br />
Shënime<br />
Një person kontrollon një tjeter kur i pari eshte ligjerisht ose faktikisht ne gjendje të<br />
ushtrojë një pushtet me karakter shtërngues ose drejtues mbi këtë të fundit<br />
Shprehja “dhe/apo” lejon mundesin për të përdorur shitjet dhe për të bëje përshtatje të<br />
nevojshme në cilindo prej tre kushteve të përshkruara në paragrafin 1 të shënimeve<br />
interpretuese të nenit 34.2 (a) dhe (b).<br />
1. Formulimi” perfitim dhe shpenzime te pergjithshme” duhet te merren si nje e tere.<br />
Shifra e duhur per qellim te kesaj zbritjeje duhet te percaktohet ne baze te<br />
informacioneve te dhena nga deklaruesi me kusht qe shifrat qe ai jep te perputhen me<br />
ato qe i korrespondojne zakonisht shitjeve te mallrave te te njejtes klase dhe lloj te<br />
importuara ne Kosove. Ne rastin kur shifrat e deklaruesit nuk perputhen me keto<br />
shifra, shuma e fitimit dhe shpenzimet e pergjithshme mund te bazohen mbi<br />
informacione qe lidhen me kete çeshtje, te ndryshme nga ato te dhena nga deklaruesi.<br />
2. Për të përcaktuar komisionet ose fitimet e zakonshme dhe shpenzimet e<br />
pergjithshme ne baze te kesaj dispozite, çështja nëse mallra të caktuara janë të së<br />
njëjtës klasë ose lloji si mallra të tjera do të përcaktohet rast pas rasti, duke pasur<br />
parasysh rrethanat. Duhet te behet nje egzaminim i shitjeve ne Kosove te grupit ose<br />
gamës më të ngushtë të mallrave të importuara të së njëjtës klasë ose lloji, qe pefshin<br />
mallra qe duhen vleresuar, mbi te cilat mund te jepen te dhenat e nevojshme. Per<br />
qellim te kësaj pike, mallrat e te njejtes klase ose lloj perfshijne mallra te importuara<br />
nga i njejti vend si mallra qe duhen vleresuar si dhe mallra te importuara nga vende te<br />
tjera.<br />
Neni 71 (2)<br />
1. Kur perdoret kjo menyre vleresimi, zbritjet e bera per te mbajtur parasysh vleren e<br />
shtuar ne baze te punimit ose perpunimit te metejshem, do te bazohen mbi te dhenat<br />
objektive dhe te matshme qe kane te bejne me koston e kësaj pune. Llogarite do te<br />
behen ne baze te formulave, recetave dhe metodave te llogaritjes te pranuara ne<br />
sektorin e prodhimit si dhe ne baze e praktikave te tjera te sektorit.<br />
2. Kjo menyre vleresimi nuk do te zbatohet normalisht ne rastin kur si rrjedhim i nje<br />
punimi ose perpunimi te metejshem, mallrat e importuara kane humbur identitetin e<br />
tyre. Megjithate, mund te kete raste kur edhe pse mallrat e importuara kane humbur<br />
identitetin e tyre, vlera e shtuar si rrjedhim i punimit ose perpunimit mund te<br />
61
percaktohet me saktesi dhe pa ndonje veshtiresi.<br />
Nga ana tjeter mund te verifikohen raste ne te cilat mallrat e importuara ruajne<br />
identitetin e tyre, por perbejne nje element aq te vogel ne mallrat e shitura ne vendin<br />
importues saqe perdorimi i kesaj metode vleresimi nuk eshte i jusitifikushem. Duke<br />
pasur parasysh sa u tha me siper, situata te ketij lloji duhet te ekzaminohen rast pas<br />
rast.<br />
Refererim në dispozitat e<br />
Udhëzimit Administrativ<br />
11/2009<br />
Neni 71 (3)<br />
Notes<br />
1. Per shembull: disa mallra shiten ne baze ten je liste cmimesh qe jep cmimem me te<br />
favorshme per njesi kur behen blerje qe konsiderohen me shumice Si një shembull i<br />
kësaj është kur mallrat janë shitur nga një listë çmimore e cila jep çmime të<br />
favorshme për njësi për blerje në sasi të mëdha.<br />
Sasia e shitur ne<br />
njesi<br />
1 deri 10 njësi<br />
Çmimi<br />
per<br />
njësi<br />
100<br />
Numri i shitjeve<br />
10 shitje me nga 5 njësi<br />
5 shitje me nga 3 njësi<br />
Sasia e<br />
përgjithshme e<br />
shitur me çdo<br />
çmim<br />
65<br />
11 deri 25 njësi<br />
95<br />
5 shitje me nga 11 njësi<br />
55<br />
Mbi 25 njësi<br />
90<br />
1 shitje me 30 njësi<br />
1 shitje me 50 njësi<br />
80<br />
Numri më i madh i njësive të shitura me një çmim te caktuar është 80; dhe si<br />
rrjedhim, çmimi per njësi qe I korospondon shitjeve ne sasin me te madhe te<br />
pergjithshsme eshte 90.<br />
2.Një shembull tjetër eshte ky: Behen dy shitje. Në shitjen e parë 500 njësi shiten me<br />
cmimin 95 njësi monetare secila. Në te dytën 400 njësi shiten me çmimin 90 njësi<br />
monetare secila. Në këtë shembull, numri më I lart i njësive të shitura me një çmim të<br />
caktuar është 500, si rrjedhim cmimi per njesi qe korrospondon shitjes ne sasin me te<br />
madhe te pergjithshsme eshte 95.<br />
3. Një shembull i tretë mund te jete situate e me poshtme ku sasi te ndryshme shiten<br />
me çmime të ndryshme.<br />
(a) Shitjet<br />
40 njësi<br />
30 njësi<br />
15 njësi<br />
50 njësi<br />
25 njësi<br />
35 njësi<br />
5 njësi<br />
Sasia e shitur<br />
100<br />
90<br />
100<br />
95<br />
105<br />
90<br />
100<br />
Çmimi njësi<br />
(b) Totali<br />
65<br />
50<br />
60<br />
25<br />
Total i sasisë së shitur<br />
90<br />
95<br />
100<br />
105<br />
Çmimi Njësi<br />
62
Në këtë shembull, numri më i madh i njësive të shitura me një çmim të caktuar është<br />
65; prandaj, çmimi njësi për sasinë e përgjithshme më të madhe është 90.<br />
63
ANEKSI II<br />
ZBATIMI I PARIMEVE TE KONTABILITETIT PERGJITHESISHT TË PRANUARA PËR PERCAKTIMIN E VLERES<br />
DOGANORE.<br />
1. Me “parime përgjithësisht të pranuara të kontabilitetit” do të kuptohen të gjitha rregullat apo normat e njohura dhe të<br />
pranuara apo të vendosura në një vend të caktuar dhe në një moment të caktuar që përcaktojnë se cilat nga burimet<br />
ekonomike dhe detyrimet duhet të regjistrohen si asete (aktive) dhe likuiditete (pasive), si maten asetet dhe likuiditetet dhe<br />
ndryshimet që bëhen në to, çfarë informacioni duhet të publikohet dhe në çmënyrë duhet bërë një gjë e tillë dhe çfarë<br />
raportesh (bilancesh) duhet të përgatiten. Rregullat mund të konsistojnë në parime dhe udhëzime të përgjithshme për zbatim<br />
por edhe në formën e praktikave dhe procedurave të hollësishme.<br />
2. Per qellime te zbatimit te dipozitave që lidhen me vleresimin doganor, administrata doganore duhet te shfrytezoje<br />
informacionin, e pergatitur ne përputhje me parimet përgjithësisht të pranuara të kontabilitetit te pranuara ne vend, qe eshte<br />
në përputhje me pikën përkatëse. Per shembull, percaktimi i fitimit te zakonshem dhe shpenzimet e pergjithshme sipas<br />
dispozitave te nenit 71(1) (a) (i) te ketyre dispozitave zbatuese do te bëhet duke perdorur informacionin e pergatitur në<br />
përputhje me parimeve përgjithësisht të pranuara të kontabilitetit ne Kosovë. Nga ana tjeter percaktimi i te ardhurave te<br />
zakonshme dhe shpenzimeve te pergjithshme sipas akteve nenligjore te nenit 34.2 (d) te Kodit mund te kryhet duke perdorur<br />
informacionin e pergatitur ne përputhje me parimet përgjithësisht të pranuara të kontabilitetit në vendin e prodhimit. Si nje<br />
shembull i metejshem, percaktimi i nje elementi ne baze te nenit 36.1 (b) (ii) te Kodit është kryer në Kosovë duhet te kryhet<br />
duke shfrytezuar ne menyre te vazhdueshme parimet përgjithësisht të pranuara të kontabilitetit në Kosovë.<br />
64
Aneksi III<br />
DEKLARATA E TË DHËNAVE NË LIDHJE ME VLERËN DOGANORE D.V. 1<br />
1 EMRI DHE ADRESA E SHITËSIT (me shkronja të mëdha të shtypit) PR PERDORIM ZYRTAR<br />
2 (a) EMRI DHE ADRESA E BLERËSIT (me shkronja të mëdha të<br />
shtypit)<br />
2 (b) EMRI DHE ADRESA E DEKLARUESIT (me shkronja të mëdha të<br />
shtypit)<br />
LAJMËRIM ME RËNDESI<br />
Me nënshkrimin dhe dorëzimin e deklaratës deklaruesi merr mbi<br />
vetë përgjegjësinë për saktësinë dhe tërësinë e të dhënave të<br />
paraqitura në këtë formular dhe ne fletat plotësuese të dorëzuara<br />
bashkë me të si dhe për origjinalitetin e dokumenteve mbështetëse.<br />
Deklaruesi po ashtu pranon përgjegjësinë për të siguruar çfarëdo<br />
informate apo dokumenti shtesë të nevojshëm për të caktuar vlerën<br />
doganore të mallrave.<br />
6 Numri dhe data e ndonjë vendimi të Doganës në lidhje me fushat 7 deri 9<br />
3 Kushtet e dërgesës<br />
4 Numri dhe data e faturës<br />
5 Numri dhe data e kontratës<br />
7 (a) A janë në ndonjë lidhje mes veti blerësi dhe shitësi në kuptim të Nenit 62(*) të këtij Udhëzimi<br />
Administrativ ?<br />
Nëse „JO‟, kalo ne fushën 8<br />
(b) A ka pasur NDIKIM lidhja në çmimin e mallrave të importuara ?<br />
(c) (përgjigje fakultative) A është vlera e transaksionit të mallrave të importit e PËRAFËRT me vlerën e<br />
përmendur në nenin 33.2 (b) të Kodit?<br />
Nëse “PO”, tregoni detalet:<br />
Shëno X në katrorin e duhur<br />
PO<br />
JO<br />
PO<br />
JO<br />
PO<br />
JO<br />
8 (a) A ka ndonjë KUFIZIM sa i përket shpërndarjes apo përdorimit të mallrave nga blerësi, përveç<br />
kufizimeve të cilat:<br />
- A parashtrohen apo kërkohen me ligj apo nga autoritetet publike në Kosovë,<br />
- Kufizojnë hapësirën gjeografike në të cilën mund të rishiten mallrat, ose<br />
- Nuk kanë ndonjë ndikim substancial në vlerën e mallrave?<br />
<br />
PO<br />
<br />
JO<br />
(b) A i nënshtrohet shitja apo çmimi ndonjë KUSHTI ose RRETHANE për arsye të të cilave nuk<br />
mund të përcaktohet vlera në lidhje me mallrat që janë duke u vlerësuar?<br />
<br />
PO<br />
<br />
JO<br />
Tregoni më hollësisht natyrën e kufizimeve, kushtet apo rrethanat, varësisht nga rasti:<br />
Nëse mund të caktohet vlera e kushteve apo rrethanave, tregoni këtë shumë në fushën 11 (b).<br />
65
9 (a) A janë TAKSAT PËR AUTORËSI apo për LICENCË, në lidhje me mallrat e importuara, të<br />
pagueshme qoftë direkt apo indirekt nga blerësi , si kusht i shitjes?<br />
<br />
PO<br />
<br />
JO<br />
(b) A i nënshtrohet shtija një marrëveshje sipas të cilës një pjesë e të ardhurave nga një RISHITJE,<br />
SHPËRNDARJE apo PËRDORIM të ardhshëm i shkojnë direkt apo indirekt shitësit?<br />
<br />
PO<br />
<br />
JO<br />
Nëse përgjigja është “PO” në cilëndo nga këto pyetje, tregoni kushtet dhe, nëse është e mundshme,<br />
shënoni shuma në fushat 15 dhe 16<br />
(*) SHENIM PËR FUSHËN 7<br />
1. PERSONAT KONSIDEROHEN SE KANË LIDHJE MES VETE VETËM NËSE:<br />
(a) Ata janë zyrtarë apo drejtues të afarizmit të njëri tjetrit;<br />
(b) Ata janë partner të ligjshëm në afarizëm;<br />
(c) Ata janë në marrëdhënie punëdhënës dhe punëmarrës;<br />
(d) Cilido nga ata persona që direkt apo indirekt posedon , kontrollon apo mban 5% apo më<br />
tepër të aksioneve që janë në qarkullim të të dyja palëve me të drejtë vote;<br />
(e) Njëri nga ata e kontrollon tjetrin në mënyrë direkte apo indirekte;<br />
(f) Të dy personat janë të kontrolluar direkt apo indirekt nga një person i tretë;<br />
(g) Së bashku ata e kontrollojnë direkt apo indirekt një person të tretë; apo<br />
(h) Ata janë anëtarë të të njëjtës familje.<br />
2. Fakti që blerësi dhe shitësi janë në lidhje nuk e përjashton përdorimin e vlerës së transaksionit<br />
(shih nenin 33.2 të Kodit doganor dhe Akcizave dhe Shënimet Interpretuese për këtë dispozitë në<br />
Aneksin 12).<br />
10 (a) Numri i bashkangjitur i fletëve<br />
plotësuese D.V. 1<br />
10 (b) Vendi :<br />
Data:<br />
Nënshkrimi:<br />
Për përdorim zyrtar<br />
A. Baza e<br />
llogaritjes<br />
B.<br />
SHTESAT:<br />
Shpenzimet<br />
në EURO<br />
të<br />
Papërfshira<br />
në A më<br />
lartë (*)<br />
CITONI<br />
MË<br />
POSHTË<br />
vendimet e<br />
mëhershme<br />
përkatëse të<br />
Doganës,<br />
nëse ka:<br />
11 (a) Çmimi neto në VALUTEN E FATURES (Çmimi realisht i paguar apo<br />
që duhet të paguhet për transaksionet në momentin e vlerësimit për qëllime<br />
doganore)<br />
…………………………………………………………………………………...<br />
(b) Pagesat indirekte – shih fushën 8 (b)<br />
…………………………………………….…...<br />
(kursi i këmbimit:<br />
)<br />
12 Totali A në EURO<br />
13 Shpenzimet e bëra nga blerësi:<br />
(a) provizionet, përveç komisioneve të blerjes<br />
……………………………….…….…...<br />
(b)<br />
ndërmjetësim<br />
........................................………………………………………….…..<br />
(c) kontejnerët dhe<br />
ambalazhi……………………………………………………………...<br />
14 Mallrat dhe shërbimet e ofruara nga blerësi pa-pagesë apo me çmim të<br />
reduktuar për t‟u shfrytëzuar në prodhimin apo shitjen për eksport të mallrave<br />
të importuara:<br />
Vlerat e paraqitura përfaqësojnë një proporcion kur është rasti.<br />
(a) materiale, komponente, pjesë dhe artikuj të ngjashëm të përfshira në mallra<br />
të importuara ....<br />
Artikulli Artikulli Artikulli<br />
66
C<br />
ZBRITJET:<br />
Shpenzimet<br />
në EURO<br />
të përfshira<br />
nën A më<br />
lartë (*)<br />
(b) vegla, stampa, kallëpe dhe artikuj të ngjashëm të përdorura në prodhimin e<br />
mallrave të importuara...…<br />
(c) materiale të harxhuara në prodhimin e mallrave të<br />
importuara………………………<br />
(d) puna inxhinierike dhe zhvilluese, punime artistike dhe punë projektuese<br />
dhe plane e skica të kryera jashtë <strong>Kosovës</strong> të nevojshme për prodhimin e<br />
mallrave të importuara…...<br />
15 Taksa për të drejtën autoriale dhe për licencën – shih fushën 9 (a)<br />
…………………..<br />
16 Të ardhurat nga një rishitje, shpërndarje apo përdorimi i mëvonshëm që i<br />
shkojnë shitësit - shih fushën 9<br />
(b)……………………………………………………………….<br />
17 Shpenzimet e dërgimit deri (vendi i hyrjes)<br />
(a)<br />
transporti………………………………………………………………………<br />
………..<br />
(b) shpenzimet e ngarkimit dhe trajtimit<br />
……………………………………….…….…...<br />
(c)<br />
sigurimi<br />
…………………………………………………………………….………....<br />
18 Totali B<br />
...…………………………………………………………………….…….…..<br />
19 Shpenzimet e transportit pas arritjes në vendin e hyrjes<br />
……………………………….<br />
20. Shpenzimet për ndërtim, ngritje, montim apo ndihmë teknike të<br />
ndërmarrura pas importit ..............................<br />
………………………………………………………………<br />
21. Shpenzimet tjera (specifikoni)<br />
....……………………………………………………..<br />
22. Detyrimet doganore dhe taksat që duhet paguar në Kosovë për arsye të<br />
importimit apo shitjes së mallrave<br />
.…………………………………………………………………..<br />
23 Totali C<br />
………………………………………………………………………………<br />
24 VLERA E DEKLARUAR ( A + B – C)<br />
……………………………………………………………….<br />
25. Metoda e pagesës (transferi i fondeve në lidhje me transaksionin)<br />
Pagesa në kesh (nëse shuma kalon shumën € 10.000,00, trego referencat e formularit te deklarimit të valutave – shiko UNMIK<br />
Rregulloren 2004/2)<br />
Transferi bankar (trego emrin e bankës dhe numrin e llogarisë)<br />
Garancioni (me marrëveshje për pagesë të më vonshme (tregoni periudhën/afatin e fundit për pagesën e mëvonshme))<br />
Pagesa e më vonshme (tregoni periudhën/afatin e fundit për pagesën e mëvonshme)<br />
(*) Kur shumat paguhen në VALUTË TË HUAJ, tregoni në këtë seksion shumën përkatëse në valutë të huaj dhe kursin e këmbimit duke iu<br />
referuar secilit element dhe artikull.<br />
Referimi Shuma Kursi i këmbimit<br />
67
Për përdorim zyrtar<br />
Aneksi IV<br />
FLETA PLOTËSUESE D.V. 1<br />
Artikulli Artikulli Artikulli<br />
A. Baza e<br />
llogaritjes<br />
B.<br />
SHTESAT:<br />
Shpenzimet<br />
në EURO<br />
të<br />
Papërfshira<br />
në A më<br />
lartë (*)<br />
CITONI<br />
MË<br />
POSHTË<br />
vendimet e<br />
mëhershme<br />
përkatëse të<br />
Doganës,<br />
nëse ka:<br />
11 (a) Çmimi neto në VALUTEN E FATURES (Çmimi realisht i paguar apo<br />
që duhet të paguhet për transaksionet në momentin e vlerësimit për qëllime<br />
doganore)<br />
…………………………………………………………………………………...<br />
(b) Pagesat indirekte – shih fushën 8<br />
(b)………………………………………….…...<br />
(kursi i këmbimit:<br />
)<br />
12 Totali A në EURO<br />
13 Shpenzimet e bëra nga blerësi:<br />
(a) provizionet, përveç komisioneve të<br />
blerjes………………………………….…….…...<br />
(b)<br />
ndërmjetësim……………………………………………………………………<br />
….…..<br />
(c) kontejnerët dhe ambalazhi<br />
…………………………………………………………...<br />
14 Mallrat dhe shërbimet e ofruara nga blerësi pa-pagesë apo me çmim të<br />
reduktuar për t‟u shfrytëzuar në prodhimin apo shitjen për eksport të mallrave<br />
të importuara:<br />
Vlerat e paraqitura përfaqësojnë një proporcion kur është rasti.<br />
(a) materiale, komponente, pjesë dhe artikuj të ngjashëm të përfshira në mallra<br />
të importuara ....<br />
(b) vegla, stampa, kallëpe dhe artikuj të ngjashëm të përdorura në prodhimin e<br />
mallrave të importuara...…<br />
(c) materiale të harxhuara në prodhimin e mallrave të<br />
importuara………………………<br />
(d) puna inxhinjerike dhe zhvilluese, punime artistike dhe punë projektuese<br />
dhe plane e skica të kryera jashtë <strong>Kosovës</strong> të nevojshme për prodhimin e<br />
mallrave të importuara ……...<br />
15 Taksa për të drejtën autoriale dhe për licencën – shih fushën 9 (a)<br />
…………………..<br />
16 Të ardhurat nga një rishitje, shpërndarje apo përdorimi i mëvonshëm që i<br />
shkojnë shitësit - shih fushën 9<br />
(b)……………………………………………………………….<br />
17 Shpenzimet e dërgimit deri (vendi i hyrjes)<br />
(a)<br />
transporti………………………………………………………………………<br />
………..<br />
(b) shpenzimet e ngarkimit dhe trajtimit<br />
……………………………………….…….…...<br />
C<br />
(c)<br />
sigurimi<br />
…………………………………………………………………….………....<br />
18 Total B<br />
……………………………………………………………………….…….…..<br />
19 Shpenzimet e transportit pas arritjes në vendin e hyrjes<br />
……………………………….<br />
68
ZBRITJET:<br />
Shpenzimet<br />
në EURO<br />
të përfshira<br />
nën A më<br />
lartë (*)<br />
20. Shpenzimet për ndërtim, ngritje, montim apo ndihmë teknike të<br />
ndërmarrura pas importit<br />
………………………………………………………………<br />
21. Shpenzimet tjera (specifikoni)<br />
………………………………………………………………..<br />
22. Detyrimet doganore dhe taksat që duhet paguar në Kosovë për arsye të<br />
importimit apo shitjes së<br />
mallrave................………………………………………………………..<br />
23 Totali C<br />
………………………………………………………………………………<br />
24 VLERA E DEKLARUAR ( A + B –<br />
C)………………………………………………………………….<br />
25. Metoda e pagesës (transferi i fondeve në lidhje me transaksionin)<br />
Pagesa në kesh (nëse shuma kalon shumën € 10.000,00, trego referencat e formularit te deklarimit të valutave – shiko UNMIK<br />
Rregulloren 2004/2)<br />
Transferi bankar (trego emrin e bankës dhe numrin e llogarisë)<br />
Garancioni (me marrëveshje për pagesë të më vonshme (tregoni periudhën/afatin e fundit për pagesën e mëvonshme))<br />
Pagesa e më vonshme (tregoni periudhën/afatin e fundit për pagesën e mëvonshme)<br />
(*) Kur shumat paguhen në VALUTË TË HUAJ, tregoni në këtë seksion shumën përkatëse në valutë të huaj dhe kursin e këmbimit duke iu<br />
referuar secilit element dhe artikull.<br />
Referimi Shuma Kursi i këmbimit<br />
69
<strong>Republika</strong> e <strong>Kosovës</strong><br />
<strong>Republika</strong> Kosova - Republic of Kosovo<br />
Qeveria - Vlada - Government<br />
Ministria e Financave<br />
Ministarstvo Finasija – Ministry of Finance<br />
<strong>Dogana</strong> e <strong>Kosovës</strong> – Carina Kosova – Kosovo Customs<br />
SEKTORI I VLERËS<br />
PROÇES MBI PERCAKTIMIN E VLERËS SË MALLRAVE<br />
Importuesi ________________________ nga __________________me numër biznesi __________________ ka deklaruar<br />
për zhdoganim mallin me shënime mbi llojin, sasinë, vlerën dhe origjinën si në Deklaratën Unik Doganor pranë Degës<br />
Doganore _________________nr.______________.të datës ____/_____/20____ .<br />
Ne procedurën e zhdoganimit, ne fazën e vlerësimit të mallit duke u bazuar ne këta indikator :<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
vlerat e mallrave identike të pranuara me transaksion në sistemin doganor brenda 90 ditëve;<br />
vlerat e verifikuara te faturave që kanë rezultuar me kundërvajtje;<br />
vlerat e mallrave të dërguara zyrtarisht nga Drejtoria e Doganës së <strong>Kosovës</strong>, si te dhëna te<br />
disponueshme tregtare, vlera referuese nga bursa ndërkombëtare etj;<br />
vlera e produktit është më e ulët se vlera e lëndës së parë me të cilën është prodhuar;<br />
vendi i origjinës me risk te lartë për nënvlerësim;<br />
vulat te certifikatat e origjinës janë të dyshimta;<br />
në vendin e deklaruar si origjinë, malli i deklaruar nuk prodhohet;<br />
fatura nuk është lëshuar nga prodhuesi, por nga një ndërmjetësues;<br />
vendi i origjinës ndryshon nga vendi nga ku transportohet malli;<br />
marrësi i mallit ka historik shkeljesh doganore;<br />
vendi i ngarkimit nuk korrespondon me vendin dhe adresën e eksportuesit;<br />
mallrat janë të grupuara;<br />
përshkrimi i mallrave në faturë nuk është i plotë dhe me shënime të mangëta tregtare;<br />
në faturë mungon informacion i plotë, mungojnë te dhënat e telfaks, e-mail, website, adresa dhe<br />
numri i regjistrit fiskal;<br />
eksporti i mallit bëhet nga kompania transportuese;<br />
dërguesi dhe marrësi i mallit janë te lidhur duke krijuar lehtësi për ulje vlere, me kusht përfitimi;<br />
metoda e pagesës është me kesh, pra me para ne dore ose me parapagim;<br />
kosto e transportit jo kompatibile me çmimet e mallrave te deklaruara;<br />
mungon kontrata e shitblerjes me kompaninë shitëse;<br />
mungon deklarata e eksportit nga vendi eksportues;<br />
________________________________________________________________________________<br />
________________________________________________________________________________<br />
________________________________________________________________________________<br />
_______________________________________________________________________________.<br />
Është konstatuar se të dhënat e deklaratës nuk përputhën me gjendjen faktike të mallit ne kuptim të vlerës se mallit.<br />
70
Metoda 1 e Vlerësimit : Dega Doganore e konteston vlerën transaksionit të deklaruar ( Neni 33 i<br />
Kodit Doganor dhe te Akcizave ne Kosove )<br />
Metoda 2 e Vlerësimit Neni 34.2.a) Vlera e transaksionit te mallrave identike ,<br />
Numri I DUD ________________ , date _____________________<br />
Nuk kemi mallra identike brenda periudhës 90 Dite<br />
Metoda 3 e Vlerësimit :Neni 34.2.b) Vlera e transaksionit te mallrave te ngjashme ,<br />
Numri I DUD ________________ , date _____________________<br />
Nuk kemi mallra te ngjashme brenda periudhës 90 Dite<br />
Metoda 4 e Vlerësimit :Neni 34.2.c) Vlera e bazuar ne çmimin për njësi<br />
Te ceken te dhënat e tregut ne detale (cili treg eshte vizituar,cili çmim eshte vertetuar ,cilat shpenzime zbriten<br />
nga çmimi I tregut etj)<br />
___________________________________________________________________________________________<br />
___________________________________________________________________________________________<br />
___________________________________________________________________________________________<br />
___________________________________________________________________________________________<br />
_________________________ për më shumë detale mund të bashkëngjitet një fletë format A4.<br />
.<br />
Nuk kemi mallra identike dhe të ngjashme ne tregun e <strong>Kosovës</strong><br />
Metoda 5 e Vlerësimit :Neni 34.2.d) Vlera e llogaritur<br />
Te ceken te dhënat e llogaritura te kostos për prodhimin e mallrave identike ______________________<br />
_______________________________________________________________________________________<br />
_______________________________________________________________________________________<br />
_______________________________________________________________________________________<br />
_______________________________________________________________________________________<br />
_________________________________________ për më shumë detale mund të bashkëngjitet një fletë format A4..<br />
Nuk kemi mallra identike dhe te ngjashme qe prodhohen ne Kosove .<br />
Metoda 6 e Vlerësimit : Neni 35 Te dhënat e disponueshme<br />
Te ceken te dhënat e disponueshme ne detale _________________________________________________<br />
____________________________________________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________________________________________<br />
__________________________________________________________________________________________________.<br />
Ky proces mbi konstatimin e gjendjes faktike është përpiluar ne baze të seksionit të Kodit Doganor dhe Akcizave te <strong>Kosovës</strong>.<br />
KESHILLE JURIDIK : Pala e pakënaqur me këtë aktvendim ka të drejtën e ushtrimit te ankesës pranë Sektorit për<br />
Rishqyrtime të vendimeve pranë Doganës se <strong>Kosovës</strong>, ne afat prej 30 ditësh conform nenit 291 pika 2, te Kodit Doganor dhe<br />
te Akcizave nga dita e marrjes se këtij vendimi .<br />
Pranuan procesin:<br />
________________________<br />
Date: / / 20<br />
Zyrtaret doganor<br />
_________________________<br />
_________________________<br />
CS-_________<br />
CS-_________<br />
71
K O N K L U Z I O N<br />
Me qëllim të harmonizimit të Qarkorës për Vlerësimin e Mallrave është marrë për bazë<br />
udhërrëfyesi i Anglisë i cili sqaron Procedurën e Vlerësimit të Mallrave të përcaktuar me<br />
Shënimin nr. 252/2009 i cili e ndryshon Shënimin me nr. 252/2006. Po ashtu kjo qarkore<br />
është krahasuar edhe me udhëzuesin e Doganës së Irlandës të vitit 2009. Keto jane të<br />
bazuara në Rregulloren e Komisionit Evropian EEC no.2454/93 që e zbaton Regulloren e<br />
Keshillit (EEC0No 2913/92.<br />
Kjo Qarkore po ashtu sqaron procedurën e Vlerësimit të Mallrave sipas Kodit Doganor dhe të<br />
Akcizave të <strong>Kosovës</strong>, Kodi Nr.03/L109 të dates 10/nentor/2008, dhe të Udhëzimit<br />
Administrativ 11/2009 të dates 01/tetor/2009 për zbatimin e Kodit Doganor dhe të Akcizave<br />
cili parashtron dispozitat për procedure e Vlersimit të Mallrave.<br />
Kjo Qarkore zevendeson udhëzuesin e meparshem mbi vlerësimin e mallrave për Qellime<br />
Doganore.<br />
Lulzim Rafuna<br />
___________________<br />
Drejtor i Drejtorisë Ligjore<br />
<strong>Dogana</strong> e Republikës së <strong>Kosovës</strong><br />
72
Change language