Todor Kuljić TITO -sociološkoistorijska studija- (Drugo ... - Početak

VI
TITOVA NACIONALNA POLITIKA
Najopštije govoreći, Titova nacionalna politika je jedna verzija zamisli Balkana kao nedeljive
državne celine. Reč je o modernoj i demokratskoj ideji koja se početkom 20. veka pod uticajem
austromarksizma jasnije uobličila kod srpskih socijaldemokrata i panslavističkih hrvatskih i
slovenačkih struja u Austro-Ugarskoj. Raznolike verzije ujedinjenog Balkana spajalo je
nastojanje da se izradi snažna jedinstvena država koja bi bila kadra da od velikih sila zaštiti
srodnu grupu manjih južnoslovenskih naroda. Iskušenja koje je ova zamisao prošla od nastanka
do danas više svedoče o političkoj kulturi i veštini snaga koje su je podupirale i suzbijale, nego
o njenoj imanentnoj neupotrebljivosti ili anahronosti.
Titova nacionalna politika je u savremenoj srpskoj renacionalizovanoj istoriografiji i
kolektivnom pamćenju rastumačena kao antisrpska. Novi nacionalni sklop kastriranja Titove
harizme javio se još krajem 1980-ih godina. Nova hegemona epohalna svest još 1989. izmenila
je kriterije normalnosti državnih celina. Dok je ujedinjenje Nemačke 1990-ih shvaćeno kao
normalno ponovno ujedinjenje, u istom periodu raspad Jugoslavije shvatan je u svetu pretežno
kao prirodni izraz vekovnih nacionalnih istorijskih težnji, kao uspostavljanje normalnosti koja
je razbijena 1918. ili 1945. Jedva da je potrebno dodati da podjednaka normalizacija nemačkog
ujedinjenja i raspada Jugoslavije predstavlja narušavanje glavnih međunarodnih dogovora iz
druge polovine 20. veka postignutih na temelju antifašizma. Međunarodna potvrda raspada
Jugoslavije pustila je duh iz boce, jer je nacionalizam legalizovan.
Period proveden u Jugoslaviji nacionalisti u novim državama zapadnog Balkana danas tumače
kao doba nacionalne i ideološke porobljenosti. Kriteriji istorijske normalnosti iz temelja su
izmenjeni.U prvi plan izbila je iskonstruisana napetost izmedju jugoslovenstva i nacionalne
države. Za nosioce prvog proglašeni su stranci (katolici u srpskom ili komunisti u hrvatskom
revizionizmu). Odbacivanjem jugoslovenstva kao ideje nametnute spolja spontano se
normalizuju razne nacionalističke struje, sve do kvislinških i fašističkih. Ovo je katkad
otvorena, a katkad latentna namera prerade istorije. Markiranjem novih ključnih sudbonosnih
“unitarnih” katastrofalnih tačaka (1918. i 1945.) automatski su rehabilitovani kao patriotski do
juče stigmatizovani šovinistički zaokreti. Istorija Jugoslavije odvaja se od istorija njenih nacija,
a ovi tokovi prikazuju se kao asimetrični i nesrećno izmešani paralelni, ali radvojeni istorijski
procesi. U poredjenju sa tobože nesrećno propuštenim šansama stvaranja nacionalnih država još
krajem 1.svetskog rata Jugoslavija ispada kao unazadjujuća tvorevina. To je bila tobože
paternalistička država lažne nacionalne jednakosti. Druga revizionistička struja tvrdi da
nezavisnost Jugoslavije ni nakon 1945. nije bila spontana, već iznudjena hladnim ratom. Bio je
to navodno “protestantizovani boljševizam” bez šire vizije razvoja, samoupravljanje je bilo puki
odgovor SSSR-u, a ne deo epohalne svesti 20 veka. U istom sklopu nesvrstanost se prikazuje
kao antizapadna spoljna politika, a ne kao samostalni uspon zemlje ka svetskom ugledu. Hladni
rat je, po ovom tumačenju, bio jedini garant labilne nezavisnosti Titove Jugoslavije, koja se
nužno raspala sa njegovim nestankom, a hazardna politika nacionalističkih elita, tobože, tu nije
bila presudna. U celini uzev, propast Jugoslavije i razvijenog socijalizma ispada kao nužna
istorijska pobeda prava nad nasiljem, prirodnih nacionalnih država nad veštačkim
višenacionalnim tvorevinama. Normalizovani nacionalizam je u novom poretku sećanja
izmenio i vrednovanje višenacionalne Jugoslavije. To više nije državna zajednica srodnih
naroda, već nasilna i veštačka tvorevina. U tom sklopu i njen prvi vladar A.Karađorđević
shvaćen je kao žrtva protivnika neprirodne države, a drugi vladar,Tito, kao dželat njenog
najbrojnijeg naroda. Prerađena martirologija je moralna osnova novog revizionizma.
92